HOTUBA YA WAZIRI WA UCHUKUZI MHE.OMARI NUNDU (MB ...

HOTUBA YA WAZIRI WA UCHUKUZI MHE.OMARI NUNDU (MB.)
WAKATI WA UFUNGUZI WA MKUTANO WA FUNGAMANO LA
BANDARI ZA AFRIKA NA ULAYA, UTAKAOFANYIKA ARUSHA
TANZANIA DESEMBA 6, 2010
Mwenyekiti wa Bodi ya Wakurugenzi ya TPA
Bwana Raphael Mollel
Mkurugenzi Mkuu wa Mamlaka ya Bandari,
Katibu Mkuu wa IAPH Bw. Susumu Naruse,
Wadau wa Sekta ya Usafiri Majini,
Wageni waalikwa,
Mabibi na Mabwana.
Awali ya yote napenda kuchukua fursa hii kuwakaribisha wadau wa Bandari
kutoka hapa nchini na sehemu mbalimbali duniani kushiriki katika Kongamano
kuhusu Kuboresha Huduma za Bandari kwa Lengo la Kuchochea Ukuaji wa
Uchumi wa Bara la Afrika. Nimetaarifiwa kuwa kongamano hili muhimu
linawakutanisha pamoja wahusika wakuu wa sekta ya usafirishaji, hususan ule
wa majini kwa lengo la kubadilishana mawazo na uzoefu wa shughuli za bandari
kwa lengo la kuziboresha na hivyo kuchangia ukuaji wa uchumi Afrika. Mada
kuu mliyochagua ni nzuri na imekuja wakati muafaka. Yaani kutafuta kwa njia
ya mjadala mikakati ya kuziwezesha na kuzifanya bandari za Tanzania, Afrika
na ulimwenguni kwa ujumla kufanya kazi zake ipasavyo kwa kasi, tija na
ufanisi mkubwa.
Kongamano hili ni muhimu kwa kuwa linatoa fursa kwa wadau wa Bandari
kujadiliana kwa pamoja namna ya kuboresha huduma za Bandari na usimamizi
wa Bandari katika eneo la Mashariki na Kusini mwa Afrika ili kuongeza ufanisi
wao.
Aidha, Kongamano hili ni fursa ya kuanzisha na kuendeleza mahusiano kati ya
Mamlaka za Bandari au vyama, mashirika ya kikanda na kimataifa, Serikali au
Taasisi nyingine, kwa ajili ya ushirikiano na utafiti wa masuala ya shughuli za
bahari .
Umuhimu wa Bandari:
Ndugu Mwenyekiti,
1

Umuhimu wa Bandari duniani, hususani katika bara la Afrika, hauhitaji
ufafanuzi wala msisitizo. Bandari ni chachu ya maendeleo na ukuaji wa uchumi
wa taifa lolote lile, hata lisilo na bandari. Kwa sababu hiyo kila nchi yenye
bandari na hasa nchi za Kiafrika kwa sasa inajitahidi kuwekeza katika kuboresha
miundombinu ya bandari na mfumo mzima wa usafirishaji vifikie viwango vya
kimataifa.
Changamoto za Sekta ya Bandari
Kwanini ninatilia msisitizo kwa Afrika, kwasababu kwa muda mrefu Bara la
Afrika limekuwa likikabiliwa na changamoto nyingi hususani ukuaji wa
shughuli za kiuchumi ambazo zimeongeza mahitaji ya huduma za bandari.
Lakini kwa Afrika bandari hazijaweza kumudu au kukidhi mahitaji haya. Hali
hiyo ipo pia katika usafirishaji wa nchi kavu kama barabara na reli ambayo
vinapaswa viwe na uwezo unaowiana na ule wa bandari, na pia usafiri wa anga.
Kwa ufupi ni tatizo la usafiri wa aina yeyote. Kwa Tanzania tatizo hili
limepatiwa ufumbuzi kwa kuwa sasa nchi inayo Sera ya Taifa ya Usafirishaji
ambayo inatoa muongozo wa namna ya kujenga miundombinu na utoaji huduma
za uchukuzi zilizo salama, za uhakika na endelevu kwa sekta zote za usafishaji.
Kilichobaki sasa ni Tanzania kuhakikisha kuwa na mikakati madhubuti ambayo
inazingatia uwiano na muingiliano wa miundombinu, na pia miundombinu yote
inategemeana na kusaidiana katika kujijengea uwezo wa ufanisi.
Mapungufu mengi bado yapo, ambayo ni pamoja na bandari zetu kuwa na
uwezo mdogo wa kuhudumia shehena za aina yote; miundombinu ya bandari
ambayo imechakaa na imepitwa na wakati; mtandao mdogo wa reli ambao ni wa
zamani na usiokidhi matakwa; mtando mdogo wa barabara na ambao sio imara;
na vyombo vya uchukuzi ambavyo havikidhi matakwa ya usafirishaji salama na
wa bei nafuu. Mapungufu haya na changamoto nyingine nyingi zinazoikabili
sekta ya bandari, zinafanya bandari za hapa nchini na Afrika kwa ujumla
zisitumike ipasavyo na hivyo kudumaza maendeleo ya uchumi. Kazi kubwa
tuliyonayo sasa ni kuyafanyia kazi mapungufu hayo na kuyapunguza sana katika
kipindi kifupi na hatimaye kuyatokomeza kabisa yale ambayo hayana sababu
kuwepo.
Mabadiliko ya Uendeshaji wa Bandari
Ili kukabiliana na changamoto hizo, mifumo ya uendeshaji wa bandari
ulimwenguni umefanyiwa mabadiliko makubwa ukiwemo mfumo wa kuiwachia
sekta binafsi kutowa huduma katika bandari Mfumo huu wa kushirikisha sekta
2

inafsi ndiyo jibu la matatizo yaliyokuwepo awali kwa nchi nyingi
zinazoendelea. Ili kuweza kunufaika na mfumo huu, inahitajika yawepo
mazingira ya kuvutia sekta binafsi.
Mojawapo ya mikakati iliyotumika kukabili changamoto hizi ni Serikali
kuondokana na kubadili mfumo wa uendeshaji wa mashirika ya kibiashara
ikiwemo bandari. Tumetoka kwenye bandari zilizoendeshwa na Serikali (state
owned and operated ports), kwenda kwenye mfumo wa uendeshaji kwa Taasisi
za Serikali (state owned but operated by semi autonomous Government
institutions), na sasa tuna bandari zinazoendeshwa na Sekta binafsi (private
operated ports).
Tanzania hatukuachwa nyuma katika mabadiliko haya. Mfumo wa uendeshaji
wa Bandari nchini umebadilika kutoka ule wa Mamlaka ya Bandari nchini
kuhodhi shughuli zote za umiliki wa Bandari na uendeshaji wa shughuli za
kuwezesha shehena zinazopita bandarini na kwenda kwenye mfumo wa kumiliki
bandari tu na kukaribisha Sekta binafsi katika uendeshaji wa shughuli za
bandari.
Bandari za Tanzania kwa sasa zinasimamiwa na Mamlaka ya Usimamizi wa
Bandari (Tanzania Ports Authority - TPA) ambayo ndiyo mmiliki wa bandari
zote nchini, yaani zile za mwambao na zilizoko kwenye maziwa makuu.
Changamoto kwa Serikali na TPA sasa hivi ni kujenga bandari mpya na
kuboresha na kuendeleza miundombinu ya bandari zilizopo ikiwa ni pamoja na
kusimamia waendeshaji wa shughuli za kupakua na kupakia shehena, shughuli
ambazo zinatakiwa kufanywa kupitia mfumo wa ushirikishwaji wa sekta
binafsi..
Ndugu Mwenyekiti,
Ushirikishwaji wa mitaji toka sekta binafsi hapa nchini sasa umewekewa sheria
kamili inayoweka bayana jinsi gani sekta ya umma itashirikiana na ile ya binafsi
katika maendeleo na miradi ya kibiashara.
Kinachofanyika hivi sasa katika bandari ni kuboresha miundombinu yake
pamoja na kubuni mifumo mipya ya kushughulikia shehena; usalama na ulinzi
ili kuweza kuvutia wawekezaji binafsi; kuwezesha shughuli za biashara kuwa
zenye ufanisi na tija ya hali ya juu, na endelevu.
Malengo yote ya maendeleo, na changamoto zinazotokana na mipango hii ni ya
umuhimu kwa bandari za Tanzania kwa sababu nchi hii ina majirani wasio na
3

andari. Nchi hizi zinatutegemea kwa usafiri wa kufikisha bidhaa zao katika
masoko ya kimataifa au zile wanazoagiza. Mapungufu yoyote yale ya kiutendaji
yatagusa na pia kudumaza kasi ya uchumi wa Tanzania na pia ule wa majirani
zake. Ni matarajio yangu kwamba Kongamano hili litatupa uzoefu wa
ushirikishwaji wa sekta binafsi katika kutoa huduma bora zenye ufanisi na kwa
gharama nafuu katika bandari zetu na hivyo kuchangia katika ukuaji wa uchumi
wa Tanzania na Kanda hii ya Afrika. Ni kwa kuzingatia hili, Serikali ya Jamhuri
ya Muungano ya Tanzania inaipa umuhimu mkubwa sekta ya bandari na
imeifanya kuwa moja ya vipaumbele vyake.
Mipango ya kuendeleza Bandari
Ndugu Mwenyekiti,
Wakati tukiweka mipango mizuri ya kutatua tatizo la miundombinu ikumbukwe
kuwa utekelezaji wa miradi hii unahitaji fedha kutoka kwa Washiriki wa
Maendeleo na pia kutoka sekta binafsi wa ndani na nje ya nchi kwa ajili ya
kuwekeza kwenye miundombinu ya uchukuzi. Napenda kuchukua fursa hii kwa
niaba ya serikali kuwakaribisha Washiriki wa Maendeleo na wenzetu wa Sekta
binafsi kushirikiana nasi kwa kuwekeza katika maeneo mbalimbali yanayohitaji
kuendelezwa. Baadhi ya maeneo ni kupanua na kuboresha miundombinu ya
bandari, reli na barabara. Fursa zipo, milango ipo wazi, miongozo ya kisera ipo
na taratibu za kisheria nazo pia zipo. Karibuni sana.
Umuhimu wa Teknohama
Ndugu Mwenyekiti,
Teknolojia ya usafirishaji duniani inakua kwa kasi ya ajabu ambao unahitaji
kwenda sambamba na huduma bora za mawasiliano. Ni dhahiri kuwa mageuzi
makubwa yamefanywa kwenye eneo hili la teknohama kwenye bandari ambazo
zina ufanisi mkubwa. Hali haipo hivyo katika bandari zilizopo kwenye nchi
zinazoendelea hasa za Afrika. Kwa upande wa Tanzania, Mamlaka ya
Usimamizi wa bandari imeonesha mwelekeo mzuri kwani imeanza na
inakamilisha mradi mkubwa kwa kuboresha mawasiliano haya. Katika mkakati
huu, TPA kwa udhamini wa Benki ya Dunia inaanda mfumo ambao
utaunganisha na kutumika na wadau wake wote. Ushauri wangu kwa nchi
zinazoendelea ni kwamba kama wenzetu wanatembea, basi sisi tukimbie
kuelekea matumizi sahihi ya teknohama. Tuboreshe teknolojia hii kwenye
bandari zetu ili zichangie katika ufanisi wa bandari zetu.
4

Uharamia
Ndugu Mwenyekiti,
Hivi sasa dunia inapambana na tatizo kubwa lililoikumba sekta ya usafiri majini
na biashara ya kimataifa kwa ujumla ambalo ni janga la uharamia. Katika Bara
la Afrika, janga hili limeenea kutoka Ghuba ya Aden hadi Afrika ya Mashariki.
Hivi karibuni tumeshuhudia uharamia ukitokea kwenye Ziwa Tanganyika.
Kutokana na ukubwa wa suala hili ambalo linatishia uchumi wa dunia na maisha
ya watu na mali hatuna budi kulipa umuhimu wa pekee katika kongamano hili
kwa kuwa kimsingi ni suala linalohitaji nguvu ya pamoja.
Naomba kutumia fursa hii pekee, kwa niaba ya Serikali ya Jamhuri ya
Muungano wa Tanzania kuzishukuru nchi na Taasisi zote za Kimataifa ambazo
zimejitolea kwa hali na mali kupambana na uharamia. Mapambano dhidi ya
uharamia yanahitaji rasilimali kubwa, utaalamu na vifaa vyenye teknolojia ya
hali ya juu kuweza kupambana nao, ambapo sisi peke yetu tusingeweza kumudu
mapambano hayo. Taasisi hizi zimekuwa mstari wa mbele kuziwezesha nchi
zetu za Afrika Mashariki kupambana na uharamia kwa kutuimarisha kupitia
elimu, kutupa vifaa na teknolojia ya namna ya kupambana na uharamia huu.
Nawashukuru sana na naomba waendelee kutusaidia.
Maelekezo yangu kwa Kongamano
Ndugu Mwenyekiti,
Kongamano hili limejaa Wajumbe wenye utajiri na manguli wa Masuala ya
Usafiri Majini, ni mategemeo yangu kuwa tutapata ushauri mwingi kutoka
kwenu na mkutano huu utatowa suluhisho la matatizo mengi yanayotukabili.
Ushauri wenu utatusaidia kuboresha sekta hii katika Tanzania na Bara zima la
Afrika.
Kazi iliyo mbele yenu katika siku tatu hizi ni kubwa hivyo nisingependa
kuchukua muda wenu mwingi kwa hotuba ndefu badala ya kuwaachia mfanye
kazi iliyowaleta. Napenda kuwashukuru TPA kwa niaba ya Serikali kwa
kuandaa mkutano huu muhimu. Vilevile shukrani zangu nyingi ni kwenu ninyi
washiriki pamoja na serikali zenu na mashirika yenu yaliyowawezesha
kughudhuria kongamano hili.
Nawasihi mwendeleze ushirikiano huu miongoni mwenu. Kwa upande wangu
nina maelekezo yafuatayo kwa Kongamano hili:
5

(i) Mjadili kwa kina changamoto za utandawazi kwenye sekta ya
uchukuzi kwa njia ya maji na huduma za bandari.
(ii) Mtupatie mikakati sahihi ya kuendeleza miundombinu ya bandari.
Hapa mtaazimia namna bora ya kupanga, kusimamia na kupata
fedha za kuendeleza miundombinu ya bandari.
(iii) Mje na mkakati wa kuhakikisha kwamba sekta ya bandari
inaendeshwa na watu waliobobea kielimu kwenye sekta.
(iv) Mtupatie mkakati wa kumaliza tatizo la uharamia.
(v) Mje na mkakati wa kuhakikisha kwamba bandari zetu ni salama na
zina mazingira mazuri.
Tuko tayari kuyapokea maazimio ya mkutano huu kama mtakavyoona inafaa
kuzishirikisha Serikali mbalimbali, ikiwa ni pamoja na ya Tanzania, Jumuiya za
kikanda za uchumi pamoja na Taasisi mbalimbali za kimataifa kwa lengo la
kuboresha biashara na uchumi wa nchi zetu. Nawahakikishia kuwa Serikali ya
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania itapokea dawa mtakayotupa na kwa
kuangalia namna bora ya kuitumia.
Kutembelea Vivutio vya Utalii
Ndugu Mwenyekiti,
Pamoja na kazi kubwa mliyonayo waswahili tunasema kazi na dawa. Nchi yetu
imeberikiwa kuwa na maliasili nyingi za asili na kwamba mkoa huu wa Arusha
ambapo Kongamano hili linafanyika ni eneo moja wapo linaloongoza kwa
vivutio hivyo na kwa kweli Arusha ni kitovu cha utalii.Nawasisitizia kutumia
fursa ya kuwepo kwenu hapa kwenda kufaidi mandhari nzuri ya nchi yetu na
hazina yetu. Tembeleeni Ngorongoro Crater ambayo iko karibu na hapa kiasi
cha wa mwendo wa saa mbili. Waliokwisha kutembelea Tanzania wanasema
kama hujafika Ngorongoro, basi hujafika Tanzania. Karibuni sana.
Ndugu Mwenyekiti,
Napenda pia kuwahakikishia washiriki wa mkutano huu kwamba Watanzania ni
watu wenye upendo na wapenda amani, hivyo jisikieni mpo huru katika kipindi
chote mtakapokuwa hapa nchini. Jisikieni mpo nyumbani mkiwa mbali na
nyumbani.
Ndugu Mwenyekiti,
6

Kwa haya machache, naomba sasa kutangaza rasmi kuwa mkutano wa
fungamano wa sekta ya bandari ulimwenguni kwa nchi za Afrika na Ulaya
umefunguliwa. Nawatakieni mkutano wenye mafanikio,
Asanteni kwa kunisikiliza.
Mungu Ibariki Tanzania,
Mungu Ibariki Afrika.
7