26.07.2014 Views

Cirka Soomaaliya: Reer ba'ow yaa ku leh

Cirka Soomaaliya: Reer ba'ow yaa ku leh

Cirka Soomaaliya: Reer ba'ow yaa ku leh

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Cirka</strong> <strong>Soomaaliya</strong><br />

<strong>Reer</strong> Ba’ow Yaa <strong>ku</strong> Leh<br />

Duuliye Sare :<br />

Cabdullaahi Axmed Cabdulle ( Azhari).<br />

Afeef iyo mahadcelin<br />

Wixii dhaliilo iyo turxaan ah oo qormadaani la<br />

timaaddo waxaa iska <strong>leh</strong> qoraaga, wixii bogaadin<br />

ahna waxaa ila wadaaga intii af ahaan, Ra’yi<br />

ahaan iyo Taariikh ahaanba ila turxaanbixisay.<br />

Hordhac<br />

Dhibaatooyinka qaranjabkii <strong>Soomaaliya</strong> la yimid<br />

tiro waa dhaafeen. Qaarkood waa ay adag tahay<br />

si aad <strong>ku</strong> rumaysato haddii lagaaga sheekeeyo.<br />

Sidaas oo ay tahay baa haddana laga <strong>yaa</strong>baa<br />

in aysan <strong>yaa</strong>b iyo amakaag toona <strong>ku</strong> noqon<br />

Soomaalida qaarkood, maadaama ay soo mareen<br />

dhacdooyin xataa aysan <strong>ku</strong> dhicin in ay soo<br />

qaadaan. Haddana diiwaangelinta soo<strong>yaa</strong>l<strong>ku</strong><br />

wax la dhayalsan karo ma aha. In la qoro wixii<br />

dhacay iyo sidii ay u dheceen intii laga xusuusan<br />

karo waa lama huraan, si jiilalka dambe dib u<br />

eegaan/u tixraacaan.<br />

Haddaba, soo<strong>yaa</strong>lka inyar oo aan ka xusuusto,<br />

waxa aan istusay in aan waxun ka iftiinsho<br />

sida dayaca iyo boob<strong>ku</strong> uga meel waayey cirka<br />

<strong>Soomaaliya</strong>, iyo waxa <strong>ku</strong> dhacay hay’addii Duulista<br />

iyo Saadaashada hawada ee <strong>Soomaaliya</strong>.<br />

Bililiqaysiga <strong>Cirka</strong> (Hawada Sare) <strong>Soomaaliya</strong><br />

<strong>Cirka</strong> <strong>Soomaaliya</strong> waxaa ka meel waayey bililiqo<br />

aan loo kala aabayeelin. Waa suurtogal in dad<br />

isweyddii<strong>yaa</strong>n sida cirka loo boobay. Marka bal<br />

aan si kooban u eegno soo<strong>yaa</strong>lka.<br />

Ilaa iyo hadda, inta dad<strong>ku</strong> ogyahay, cir<strong>ku</strong> ma laha<br />

derbi la soo taaban karo oo aan laga gudbi karin.<br />

Haddii aan xogtaas sida ay tahay u qaadano,<br />

dawladaha dunidaan la yaqaan <strong>ku</strong> sugan a<strong>yaa</strong><br />

<strong>ku</strong> heshiiyey in cirka ilaa xad la kala lahaado.<br />

Arrintaas haddii aan rumaysano, dawladaha<br />

aduunka, mid walba waxaa loo qoondeeyey cir (<br />

Airspace) <strong>ku</strong> aaddan dhulka iyo badaha <strong>ku</strong> xayndaaban<br />

inta looga qoondeeyey ee Khariiradda<br />

Waddankaasu <strong>ku</strong> fadhido.<br />

Sidaas awgeed, dawlad kasta waxa ay maamushaa<br />

dhammaan gaadiidka cirkeeda mara. Waxa<br />

ay siisaa hoggaamin iyo kala-jehayn. Sidaas oo<br />

kale , waxa ay bixisaa xog/akhbaar <strong>ku</strong> aaddan<br />

xaaladda saadaasha hawada sida Cimilada iyo<br />

Gegooyinka di<strong>yaa</strong>radaha. Habkaas maamulka<br />

cirka <strong>ku</strong> saabsan waxaa loo yaqaan: Flight Information<br />

Region Boundary ( FIR Boundary).<br />

Badanaaba, maammulidda cirka ee dawlad<br />

walba waxaa loogu magacdaraa magaalo-madaxda<br />

dalka, taas oo noqonaysa xarunta laga hago<br />

gaadiidka cirkeeda isticmaala, sida Muqdishu<br />

FIR, Nairobi FIR, Cairo FIR etc.<br />

Waddamada <strong>leh</strong> dhulka baaxadda weyn, sida<br />

Maraykanka, waxa ay leeyihiin dhawr xarumood<br />

oo gaadiidka cirka laga hago ( FIR Boundary).<br />

Haddana, dhammaan xadka cirka waddamada<br />

dariska ah waxaa ka dhexeysa wada-shaqayn.<br />

Maadaama dunidu is<strong>ku</strong> wada xiran tahay, dalal<strong>ku</strong><br />

waxa ay isu gudbi<strong>yaa</strong>n hagidda gaadiidka u<br />

kala gooshaya cirarkooda, si midiba tan kale ula<br />

www.buuh.net


Janaayo 26 ,1991, <strong>Soomaaliya</strong> waxa ay gabtay waajibaadkii cirkeeda ka saarnaa<br />

waxa ayna ka baxday Hawada. Hawadii sare ee soomaaliya ugu yaraan waxa ay<br />

noqotay shan qaybood oo ay kala maamulaan: Kenya, Ethiopia, Djibuuti, Yemen iyo<br />

“Siishelis.”<br />

socodsiiso gaadiidka xadkeeda soo gelaya ama<br />

ka baxaya. Waxaa markaas dawlad walba xeer<br />

caalami ahaan waajib <strong>ku</strong> noqonaysa dhammaan<br />

wax<strong>yaa</strong>laha gaadiidka cirkeeda mara<strong>yaa</strong> u baahan<br />

yahay, sida nabadgelyada, gegiyada di<strong>yaa</strong>radaha,<br />

saadaasha hawada iyo wixii soo raaca.<br />

Gaadiidka soo gala wadan xadkiisa cireed waxa<br />

uu kala baxaa labo, mid dalka <strong>ku</strong> eg iyo mid meel<br />

kale u sii dhaafaya.<br />

Janaayo 26 ,1991, <strong>Soomaaliya</strong> waxa ay gabtay<br />

waajibaadkii cirkeeda ka saarnaa waxa ayna<br />

ka baxday Hawada. Hawlgabkaasi waxa uu la<br />

yimid noqday “Suldaanow sidii miro bardaa lay<br />

bashuuqsaday..” oo hawadii sare ee soomaaliya<br />

ugu yaraan waxa ay noqotay shan qaybood oo<br />

ay kala maamulaan: (b) Kenya (t) Ethiopia (J)<br />

Djibuuti (X) Yemen iyo (kh) Siishelis.<br />

Guud ahaan, cirka <strong>Soomaaliya</strong> waxa uu marin u<br />

yahay Afrika, bariga dhexe, bariga fog, jasiiradaha<br />

iyo dalalka <strong>ku</strong> teedsan bad weynta Hindiya<br />

(indian ocean), Uustaraaliya (Australia) iyo waddamada<br />

bariga Aasiya (Asia). Sidaas daraadeed,<br />

gaadiid faro badan baa isaga goosha cirka/hawada<br />

sare ee soomaalida, haddii ay tahay mid<br />

dalka <strong>ku</strong> eg iyo mid ka gudbaya.<br />

Waxa aan ilaa iyo hadda dulmaryo <strong>ku</strong> soo samaynay<br />

sida dunidu u kala xadaysatay cirka.<br />

Weyddiintuse waxa ay noqonaysa marka, haddii<br />

maamulkii cirka Soomaalidu uu noqday ‘hal<br />

geel ah oo ninkii lahaa faylaha jaray ‘kana tegey,<br />

sidee uu saamaysay gaadiidka cirka guud ahaan<br />

iyo gaar ahaanba?<br />

Inkasta oo ay adag tahay in la taxo dhammaan<br />

dhibaatooyinka ka dhashay qaranjabkii <strong>Soomaaliya</strong>,<br />

gooni ahaan cirka Soomaalida, waxa aan<br />

soo qaadanaynaa dhawr tusaale sida:<br />

• Maadaama ay <strong>ku</strong> adkaysteen duullimaadyada<br />

qaarkood in ay maraan cirka<br />

<strong>Soomaaliya</strong>, iyaga oo la socda in aan cidina<br />

mas’uul ka ahayn nabadgelyadooda,<br />

adeeg la is<strong>ku</strong> hallayn karaana uusan ka<br />

jirin, waxaa cirka is<strong>ku</strong> shareeray caymiskoodii.<br />

Caymiska cirka <strong>ku</strong> dhegay waxaa<br />

<strong>ku</strong> sii kordhay saacadihii duullimaadka<br />

oo sii dheeraaday. Waa marag-ma-doonto<br />

marka, in kharashkii lagu raaci jirey di<strong>yaa</strong>radaha<br />

cirka Soomaalida adeegsanaya<br />

uu isna noqday “danyuarow durug”.<br />

• Gaaddiidkii isagu is<strong>ku</strong> aamini waayey cirka<br />

Soomaalida khadkii ayuu beddeshay ,<br />

taasina waxa ay keentay in ay baaqdaan<br />

khidmadiihii dhinacaas ka imaan jirey.<br />

Haddiiba aysan jirin hay’addii maamuli<br />

lahayd cirka Soomaalia waxaa suurtogal<br />

ah in gaadiidkaasi uusan dib dambe ugu<br />

soo laaban hawada Soomaalida ama ay<br />

mudo dheer ka maqnaadaan.<br />

Imaatinkii UNISOM ee 1992 waxaa bilaabatay in<br />

uu dib u hawlgalo FIR boundary-gii Muqdisho ,<br />

gegida di<strong>yaa</strong>radaha ee Muqishana waxa ay noqotay<br />

tan Afrika ugu mashquulsan. Hase yeeshee,<br />

xilligaas, FIR -ka Muqdisho ma hoos imaanayn<br />

dawlad Soomaaliyeed. Un-ka a<strong>yaa</strong> si <strong>ku</strong>-meelgaar<br />

ah xilkaas ula wareegtay.<br />

Waxaa la keenay qalab casri ah oo loo adeegsado<br />

dhanka hagidda di<strong>yaa</strong>radaha iyo saadaasha hawada.<br />

Waxaa dib u soo laabtay shaqaalihii hore<br />

qaarkood ee aqoonta iyo waayo-aragnimada u<br />

lahaa saadaasha hawada iyo hagidda gaadiidka<br />

cirka, sida haga<strong>yaa</strong>shii di<strong>yaa</strong>radaha, ( ATC Air<br />

traffic Controllers ) iyo shaqaalihii ka shaqayn<br />

jiray Qaybta saadaasha hawada. hawlgalkaasi<br />

haddana waa hakaday.<br />

Sida la wada ogyhahay, UNISOM hawlgalkii<br />

<strong>Soomaaliya</strong> ee 1992-1994 waa <strong>ku</strong> fashilantay<br />

waana isaga baxday. Marka, waddamadii iyo<br />

hay’adii hawsha wadday oo UN-Ku mashruuc<br />

ahaanta ugu dhiibtay waxa ay isugu yimaadeen<br />

www.buuh.net 2


Qalabkii casriga ahaa ee UN-tu keentay 1992, waxaa loo raray Nayroobi; shaqaalihiina<br />

inyar maahine intii kale waa laga tegey; waxaa dayactir magacu-<strong>yaa</strong>l<br />

“ah lagu sameeyey gegiyo dhawr”<br />

shir xiligii ay ka baxayeen wadanka, si looga<br />

falanqoodo cirka <strong>Soomaaliya</strong>. Dood iyo qaadaadhig<br />

badan kaddib waxaa la is<strong>ku</strong> raacay qodobada<br />

ay ka mid yihiin:<br />

• Maadaaama <strong>Soomaaliya</strong> ka mid tahay<br />

dalalka xorta ah ee UN-ta ka tirsan in aan<br />

cirkeeda dal kale lagu wareejin karin.<br />

Haddana, waxaa dunida u cuntami weyday<br />

in cirka soomaalia oo ah silsilad<br />

muhiim ah oo is<strong>ku</strong> xira waddamo badan<br />

gebi ahaanba laga leexdo.<br />

• Waxaa la is<strong>ku</strong> raacay markaas in la aasaaso<br />

hay’ad fulisa hawlihii ay fulin jirtay<br />

hay’addii duulista iyo saadaasha hawada<br />

ee Somalia, taasoo loo baxshay CACAS<br />

( Civil Aviation Caretaker Authority for<br />

Somalia) 1996, iyada oo hoos tegayso<br />

ICAO (International civil Aviation Organization)<br />

oo ah hay’adda UN-ka u qaabilsan<br />

duulista iyo saadaasha hawada oo horay<br />

mashruuc ahaan ( ICAO project 1993) u<br />

sii haysay hawlahaas.<br />

• In FIR-kii Muqdishu la geeyo guri <strong>ku</strong> <strong>yaa</strong>l<br />

xaafadda Girigiri ee UN-<strong>ku</strong> <strong>ku</strong> leeyahay<br />

magaalada Nairobi ee Kenya, si halkaas<br />

looga hago dhammaan duulimaadyada<br />

maraya cirka <strong>Soomaaliya</strong> .<br />

• In hay’addaasi di<strong>yaa</strong>riso shaqaale aqoon<br />

iyo tayo <strong>leh</strong> oo la wareega shaqada iyo<br />

maamulka hay’addii duulista iyo saadaasha<br />

hawada <strong>Soomaaliya</strong> marka dagaalka<br />

sokeeye dhammaado.<br />

• In hay’adda CACAS u xilsaaran tahay<br />

arruurinta dhammaan khidmadaha laga<br />

qaadayo gaadiidka cirdka mara amaba <strong>ku</strong><br />

dega iyo gegooyinka <strong>Soomaaliya</strong>.<br />

• In dhaqaalaha ka soo baxa lagu fuliyo<br />

hawlaha kala ah: Adeegga iyo dhaqdhaqaaqa<br />

xafiiska Hay’adda CACAS, mushaarka<br />

shaqaalaha ka hawlgala hay’adda,<br />

dayactirka iyo qalabaynta garoomada<br />

shaqaynaya ee Wadanka <strong>Soomaaliya</strong>,<br />

tababarka shaqaalaha ka hawlgala<br />

ha’yadda CACAS iyo <strong>ku</strong>wii mustaqbalka<br />

fulin lahaa hawlaha Hay’addii duulista iyo<br />

saadaasha hawada <strong>Soomaaliya</strong> iyo wixii<br />

kale oo soo baxa .<br />

• Mashaqadii hawlgabkii dawladdii<br />

<strong>Soomaaliya</strong>, gaar ahaan dhinaca maammulidda<br />

arrimaha cirkeeda waa sii<br />

socotay. Qalabkii casriga ahaa ee UN-tu<br />

keentay 1992, waxaa loo raray Nayroobi.<br />

Shaqaalihiina inyar oo kow iyo labo la<br />

oran karo maahine intii kale waa laga<br />

tegey.<br />

• Samhalallo ahaan (sandareerto ahaan),<br />

waxaa dayactir magacu-<strong>yaa</strong>l ah lagu<br />

sameeyey gegiyo dhawr ah lana siiyey<br />

qalab aan sidaas u sii tayo badnayn sida,<br />

Raadiyo ah HF iyo VHF. Dad aan badnayn<br />

oo ay ka mid yihiin haga<strong>yaa</strong>sha di<strong>yaa</strong>radaha<br />

( Air traffic controllers) tababarro<br />

baa iyana la siiyey.<br />

• Hay’addii cusbayd ee la sameeyey (CA-<br />

CAS) waxaa madax looga dhigay nin<br />

Kanadi<strong>yaa</strong>n ah oo la oran jirey joe, sannadihii<br />

xigayna waxaa madaxnimadeeda<br />

isaga dambeeyay tira kale oo ajnabi ah<br />

(midna Soomaali ahayn). ICAO waxa ay<br />

muddo kaddib wakiilatay UNDP in ay u<br />

kormeerto hawlaha ay waddo CACAS.<br />

• Dabadeed waxaa khidmadaha qaadistooda<br />

iyo uruurintooda ICAO u wakiilatay<br />

IATA ( International Air transport Association<br />

) oo ah hay’ad shirkadaha di<strong>yaa</strong>daha<br />

dunida badankood <strong>ku</strong> bahoobeen.<br />

Xaaladda gegiyada/Garoomada Di<strong>yaa</strong>radaha<br />

ee <strong>Soomaaliya</strong> ka hor 1991.<br />

Gegi caalami ah (International Airport): waa<br />

gegi <strong>leh</strong> adeegyada cansuusharaha, sodcaalka<br />

iwm. Awoodaas waxaa lahaa magaalooyinka:<br />

Muqdishu, Hargeisa ,Barbera, Erigavo, Boosaaso,<br />

Kismanyo, Borama iyo Calula waxaana ka duuli<br />

www.buuh.net 3


Marka gaar looga hadlayo bililiqaysiga <strong>ku</strong> dhacay gegiyada dalka burburkii<br />

dawladdii dhexe ee <strong>Soomaaliya</strong> awgeed, gegi kasta waxa ay noqotay caalami (<br />

International Airports) oo wixii la doono laga soo dejiyo lagana saaro. Xaalad-<br />

“doodu waxa ay <strong>ku</strong> qeexantay “Suldaanow sidii miro Bardaa lay bashuuqsadaye”<br />

karay <strong>ku</strong>na soo degi karay di<strong>yaa</strong>rdaha debed iyo<br />

gudaha wadanka ka yimaada.<br />

Gegiyada Baydhabo iyo Ballidoogle waxa ay xilligaas<br />

gaar u ahaayeen ciidamada qalabka sida.<br />

Gegida mogadishu oo qur ah a<strong>yaa</strong> lahayd awoodda<br />

di<strong>yaa</strong>raduhu <strong>ku</strong> soo degi karaan habeenkii<br />

oo lahaa Nalalka dhabaha gagooyinka ifiya iyo<br />

qalab kale. Gegiyada Kismaayo, berbera, iyo<br />

Gaalkacyo waxaa ka wada hawlgeli jirey ciidamada<br />

iyo shacabkaba , halka gegida Kismaayo lagu<br />

tabobbari jirey duuliye<strong>yaa</strong>sha ciidammada.<br />

Gegiyada, Kismayo, Mogadishu, Beledweyne,Ceel<br />

buur, Galkacayo, Qardho, Bossaso Calawla,<br />

Burco, Hargeysa iyo Berbera waxa ay lahaayeen<br />

qalabka haga Di<strong>yaa</strong>rdaha ee VOR ama ADF, waxa<br />

ayna <strong>ku</strong> khasbanaayeen in loo sheego afgaradka<br />

xudduudda Firka marka la dulmarayo.<br />

Gegiyada Mogadishu, Hargeysa iyo Berbera<br />

waxaa hay’adda duulista iyo saadaasha hawada<br />

u joogay Enjineero qaabbilsan koontaroolka di<strong>yaa</strong>radaha<br />

soo dagaya, xaaladdooda duullimaad,<br />

farsamo , socodsiinta hawlaha iyo caymiskooda.<br />

Qi<strong>yaa</strong>stii in ka badan 90%, Hay’addii Duulista<br />

iyo Saadaasha Hawadu waxa ay Gobollada<br />

wadanka iyo dagmooyin kaleba <strong>ku</strong> lahayd xafiis<br />

qalabaysan oo soo tabiya xaaladda hawada xilli<br />

walba. Gegiyada Muqdishu, Hargeysa, Burco,<br />

Kismanyo iyo Berbera waxa ay lahaayeen gaadiidka<br />

iyo qalabka dabdamiska iyo koox hawlahaas<br />

u tababaran, halka gegiyada Muqdishu,<br />

Hargeysa, Kismanyo, Bardheere , Garbahaarey,<br />

Berbera,Galkaio, Burco, Erigavi, Bossaso , Calula,<br />

Borama , Garowe, iyo Qardho ay lahaayeen<br />

calanka dabaysha xawaaraheedaa/xawligeeda<br />

sheega (Windsock) .<br />

Hase yeeshee, gegeiyada Muqdishu, Hargeisa,<br />

Berbera, Kismanyo iyo Ballidoogle a<strong>yaa</strong> lahaa<br />

laami/daamur adag, meesha <strong>ku</strong>wa Gaalkacyo<br />

iyo Baydhabo ay saarnaayeen jaan daamur ah,<br />

<strong>ku</strong>waas oo loogu talogalay di<strong>yaa</strong>radaha jetka ah<br />

ee ciidanka qalabka sida in ay ka hawlgalaan.<br />

Sidii aan horay <strong>ku</strong> soo xusnayba, gegi caalaami<br />

ah waa in ay yeelataa waaxda sodcaalka/<br />

socdaalka iyo jinsiyadaha (Immigiration), iyo<br />

canshuuraha ( Customs ), si loo ogaado wax<br />

kasta oo dalka soo gelaya amaba ka baxaya.<br />

Marka gaar looga hadlayo bililiqaysiga <strong>ku</strong> dhacay<br />

gegiyada dalka burburkii dawladdii dhexe ee<br />

<strong>Soomaaliya</strong> awgeed, gegi kasta waxa ay noqotay<br />

caalami ( International Airports) oo wixii la<br />

doono laga soo dejiyo lagana saaro. Xaaladoodu<br />

waxa ay <strong>ku</strong> qeexantay “...Suldaanow sidii miro<br />

Bardaa lay bashuuqsadaye” oo CACAS waa tii<br />

cidlada ka heshay.<br />

Soomaalidu waxa ay haddana tiraahdaa “Lax<br />

walba shilalka ay isdhigto baa lagu qalaa”.<br />

Maadaama ciddii lahaydba gabtay, CACAS is<strong>ku</strong>ma<br />

lurin in ay wax ka ogaato aqoonsiyada<br />

ay wataan di<strong>yaa</strong>rdaha ka soo dega gegiyadaas<br />

caalamiga isu rogay. Hawlaha hay’adda duulista<br />

iyo saadaasha hawada ay qaban jirtey waxaa ka<br />

mid ahaa: (b) in ay hubiso aqoonsiyada di<strong>yaa</strong>raduhu<br />

wataan asalkooda iyo jiritaankooda<br />

(airworthiness certificate), (t) in ay hubiso in<br />

di<strong>yaa</strong>ruduhu aqoonsi caymis sugan <strong>ku</strong> jiraan<br />

(insurance certificate), (j) in ay hubiso in di<strong>yaa</strong>raduhu<br />

wataan caddayn dayactir (aircraft<br />

maintenance certificate), si aysan u halaagin<br />

waxa ay sidaan, (kh) iyo <strong>ku</strong>wo kale.<br />

Inkasta oo <strong>Soomaaliya</strong> dadkeedii u keenay<br />

qaranjabka labaatanka sano ka badan socday,<br />

haddana, dhawr jeer bay is<strong>ku</strong> dheceen CACAS<br />

iyo maamullada Somaliyeed qaarkood. CACAS,<br />

maadaama ay jegedaan meel bannaan ka heshay,<br />

haddana, qof Soomaali ahi uusan madax marnaba<br />

ka noqon, maammullada lama socodsiin jirin<br />

faahfaahinta waxa ay qabato iyo sida ay u qabato,<br />

iyo himilada hawsha ay hayso. Wixii cabasho<br />

ah oo dhanka soomaalida uga yimaada waxa ay<br />

www.buuh.net 4


Ummad ahaan, cidna <strong>ku</strong>ma eedayn karno in <strong>Soomaaliya</strong>na ay noqoto qaybo mid<br />

walba leedahay gegiyo laga dhoofiyo duurjoogta iyo xoolaha dheddig. Mana<br />

qabo in nin isagu hashiisii faylaha jaray cidlana uga dhaqaaqay uu waraabe u<br />

“caroodo.”<br />

isaga riixi jirtey UNDP iyo ICAO oo xarunteedu<br />

tahay Moontiri<strong>yaa</strong>l ee Kanada (Montreal, Canada).<br />

Xaaladdu waxa ay <strong>ku</strong> wada biyo shubatay<br />

“<strong>Reer</strong> Ba’ayow <strong>yaa</strong> <strong>ku</strong> Leh!”<br />

Inkasta oo ilaa maantadaan aysan jirin hal meel<br />

oo loogu hagaago maamulidda cirka <strong>Soomaaliya</strong>,<br />

haddana CACAS Waxaa looga baahnaa in<br />

ay qabato wax<strong>yaa</strong>lihii horay ay ugu qaban jirtay<br />

Hayaddii Duulista iyo Saadaasha Hawada ee<br />

Somalia , sida dayactirka, qalabaynta gegiyada<br />

di<strong>yaa</strong>radaha, tababbarida guud ee shaqaalaha<br />

iyo arrimaha kale ee la xiriira hab-maammulka<br />

guud ee cirka.<br />

Caano daatay dabadoodaa la qabtaa<br />

ICAO hadda waa in ay dardar gelisaa hawlihii ay<br />

qaban jirtay intii dawladda dhexe jirtey, maadaama<br />

lagu tirinayo in ay lacago badan u hayso<br />

<strong>Soomaaliya</strong>. labo lacagood baan fil<strong>yaa</strong> ICAO in ay<br />

<strong>Soomaaliya</strong> u hayso, sida khidmadihii laga qaadi<br />

jirey di<strong>yaa</strong>rdaha adeegsada cirka iyo garoommada<br />

dalka ( Mogadishu FIR ) iyo mid UN-<strong>ku</strong> <strong>ku</strong><br />

bixiso sannad walba in lagu hormarsho dayactirka<br />

iyo qalabaynta Gegooyinka Di<strong>yaa</strong>radaha<br />

iyo arrimaha duulista iyo saadaasha hawada<br />

wadanka.<br />

Xiligan oo ay u muuqato in nabadgelyada<br />

mogadishu soo hagaagayso, waa suurtogal in<br />

la soo cesho FIR-kii mogadishu (Muqdishu FIR<br />

Region). Waxaase aan fududaan doonin sidii<br />

loo heli lahaa shaqaale u tababaran hawlahaas<br />

amaba loola qabsado farsamooyinka casriga ah<br />

ee maanta adduunka laga adeegsado.<br />

Dhab ahaantii, ummad ahaan, cidna <strong>ku</strong>ma<br />

eedayn karno in FIR-kii mogadishu la wareejiyo<br />

<strong>Soomaaliya</strong>na ay noqoto qaybo mid walba leedahay<br />

gegiyo laga dhoofiyo duurjoogta iyo xoolaha<br />

dheddig. Haddana, meel dagaal ka socdo korantaduna<br />

ka tegayso iyada oo aan digniin la bixin<br />

amaba aysanba lahayn, di<strong>yaa</strong>radaha imaanaya<br />

waxa ay yihiin bal adba saawee. Haddana, anigu<br />

ma qabo in nin isagu hashiisii faylaha jaray<br />

cidlana uga dhaqaaqay uu waraabe u caroodo.<br />

Hooyada waanagsan markii ilmaheedu <strong>ku</strong>fo oo<br />

ay oo<strong>yaa</strong>n waxa ay tiraahdaa, “ hooyo ka bood<br />

waxba <strong>ku</strong>ma gaarine”. Ogow hadda in ay hanka/<br />

qabka/kalsoonida u dhisayso dhasheeda.<br />

Haddaba, waxa aan qabaa in qabkii wanaagsanaa<br />

ee Soomaalinimo weli wax ka dhaqanyihiin.<br />

Soomaalidu waxa ay tiraahdaa, “cayri caymo ma<br />

diiddo”. Waxaa kale oo ay tiraahdaa “nin faas/godin/gudin<br />

haysta qoryo/xaabo ma waayo”. Haddii,<br />

xasillooni la heyo, talana waa le heli doonaa.<br />

Duuliye Sare : Cabdullaahi Axmed Cabdulle<br />

(Azhari).<br />

Email azhari101@gmail.com<br />

Duuliye Sare Cabdullaahi Axmed Cabdulle<br />

(Azhari):<br />

• Waxa uu ka mid ahay duuliye<strong>yaa</strong>shii<br />

shirkaddii di<strong>yaa</strong>radaha ee <strong>Soomaaliya</strong><br />

1979 - 1991.<br />

• Waxaan wax ka unkay dawlad-goboleedka<br />

Puntland waxaana noqday Agaasimaha<br />

guud ee wasaaradda Hawlaha<br />

Guud iyo Gaadiidka (Oktoobar1998-<br />

Juun1999). Waxa aan mar kale noqday<br />

agaasimaha guud ee hay’adda shaqada<br />

iyo shaqaalaha (Juun 1999- Ogosto2004).<br />

• Dabadeed waxa aan noqday Xildhibaan<br />

iyo wasiir<strong>ku</strong>-xigeen dawladdii <strong>ku</strong>-meelgaarka<br />

ahayd ee Cabdullaahi Yusuf iyo<br />

Cali Maxamed Geeddi (Ogosto 2004- Janaayo<br />

2009).<br />

• Markaas kaddib, waxa aan noqday<br />

www.buuh.net 5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!