pełna wersja do pobrania - Protetyka Stomatologiczna

PROTET. STOMATOL., 2008, LVIII, 3, 194-201
Zastosowanie systemu ceramicznego IPS e-max
w wykonawstwie stałych uzupełnień protetycznych
– postępowanie kliniczne i laboratoryjne
IPS e-max ceramic system in performance of fixed prosthesis:
clinical and laboratory processes
Tomasz Feder, Elżbieta Mierzwińska-Nastalska
Z Katedry Protetyki Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik: prof. dr hab. E. Mierzwińska-Nastalska
HASŁA INDEKSOWE:
IPS e-max, uzupełnienia całoceramiczne
KEY WORDS:
IPS e-max, full-ceramic restoration
Streszczenie
Nowe systemy materiałów ceramicznych, często wykorzystujące
niestosowane dotychczas procesy technologiczne,
powinny podlegać miarodajnej ocenie ich
przydatności w praktyce klinicznej. Materiały te posiadają
istotne zalety w porównaniu z uzupełnieniami
opartymi na podbudowie z metalu, w tym stopów złota.
Charakteryzują się one wyjątkową estetyką porównywalną
z naturalnymi tkankami zębów. Artykuł przedstawia
opis nowego systemu pełonceramiczego – IPS
e-max (Ivoclar Vivadent AG, Schaan, Liechtenstein)
oraz wskazania i przeciwwskazania do jego stosowania.
W dalszej części przedstawiono postępowanie kliniczne,
zasady preparacji zębów do różnych rodzajów
uzupełnień stałych. W postępowaniu laboratoryjnym
uwzględniono różne techniki wykonawstwa całoceramicznych
prac protetycznych. Opisany system pozwala
na poszerzenie zakresu wskazań w porównaniu
z poprzednim systemem Empress 2. System IPS e.max
zbudowany jest w oparciu o szkło dwukrzemowo-litowe
oraz tlenek cyrkonu. Do wykonywania uzupełnień służą
techniki: warstwowa oparta na nowej porcelanie nano-
-fluroapatytowej, malowania oraz technika „cut back.
Summary
New dental ceramic systems often involve new processing
technologies, but not all of them have yet been
conclusively evaluated in terms of their clinical performance.
These materials provide essential advantages
over metal-ceramic, including gold restorations. They
offer superior aesthetics similar to that of the natural
tooth structure. The present article describes a new allceramic
material IPS e-max. This material is a pressed
ceramic from Ivoclar Vivadent AG, Schaan, Liechtenstein.
The pressed ceramic is intended to expand the
range of indications of Empress 2. The IPS e.max system
encompasses a high-stability framework material,
which consists of lithium disilicate or zirconia oxide.
The restorations can be customised either by using
layering technique based on nanofluorapatite glass ceramic,
staining technique or cut back technique.
194

Systemy ceramiczne
Ryc. 1. System IPS e-max.
Przełom XX i XXI jest okresem, w którym obserwujemy
duży wzrost zainteresowania zastosowaniem
w leczeniu protetycznym uzupełnień
pełnoceramicznych. Wieloletnie badania wskazują
na wysoki odsetek powodzeń leczenia przy
użyciu tego typu uzupełnień (1, 2, 3, 4). Prace te
wykonywane w systemach CAD/CAM wykazują
dokładne przyleganie do preparowanych zębów
oraz szczelność brzeżną nie przekraczającą 85
µm (5). Dzięki zastosowaniu nowoczesnych cementów
do osadzania uzupełnień pełnoceramicznych
uzyskuje się doskonałe rezultaty (6, 7) eliminując
wady materiałów złożonych jakimi był
np. skurcz polimeryzacyjny. Obecne systemy są
w większości kontynuacją systemów ceramicznych,
których pierwsze wersje znane są jeszcze z
lat 90 poprzedniego wieku. Do takich systemów
zaliczyć można systemy firmy Ivoclar-Vivadent:
Empress, Empress 2 oraz obecny system IPS e-
-max. Na przykładzie tych trzech systemów można
prześledzić ewolucje rozwiązań całoceramicznych
oraz przewidzieć możliwe rozwiązania w
przyszłości. Rozszerzenie zakresu wskazań do stosowania
oraz coraz szersze wykorzystanie techniki
komputerowych to główne idee przyświecające
firmom produkującym systemu całoceramiczne.
System IPS e-max jest najbardziej rozbudowany.
Wykorzystuje zarówno technologie wykonywania
uzupełnień całoceramicznych tłoczonych z jednego
fragmentu materiału (technika malowania),
jak i metodę warstwową wykorzystującą technikę
napalania porcelany niskotopliwej na podbudowę
całoceramiczną. Nowością jest zastosowanie cyrkonu
jako materiału do wykonywania uzupełnień
oraz wykorzystanie systemów CAD/CAM (firmy
Sirona i Kavo). Wyróżnia się część systemu
opartego na technologii tłoczenia: e-max Press i
e-max ZirPress oraz wykorzystującego techniki
skanowania i opracowywania CAD/CAM: e-max
ZirCAD i e-max CAD. Do wszystkich części systemu,
w zależności od wskazań, można wykorzystać
jeden, nowy rodzaj porcelany jakim jest e-
-max Ceram (ryc. 1).
Materiałem w systemie e-max Press jest ceramika
szklana dwukrzemowo-litowa, którego głównym
składnikiem jest SiO 2 , zaś dodatki to: Li 2 O,
K 2 O, MgO, Al 2 O 3 , P 2 O 5 i inne tlenki. Materiały do
tłoczenia przygotowane są w postaci prefabrykowanych
bloczków o jednorodnej strukturze (ryc. 2) i
różnych stopniach przezierności. Ich wytrzymałość
na zginanie ma wartość 400 MPa. Przy użyciu specjalnych
urządzeń do tłoczenia otrzymujemy podbudowy
pozbawione metalu o wysokiej estetyce i
kolorach dostosowanych do naturalnych odcieni
zębów. W porównaniu z materiałem Empress 2 pastylki
IPS e-max są większe, co według producenta,
pozwala na bardziej ekonomiczną pracę i uzyskiwanie
większej liczby rekonstrukcji podczas jednego
cyklu tłoczenia.
Materiał e-max CAD oparty jest na tym samym
materiale co materiał e-max Press i składa
się z pastylek z monokrzemianu-litowego.
Bloczki mają kolory począwszy od białego, poprzez
błękitny, a skończywszy na błękitno-szarym.
Charakterystyczną cechą materiałów jest osiąganie
pełnych właściwości optycznych dopiero po
procesie krystalizacji. Prefabrykowane bloczki
zbudowane są z jednorodnego materiału (ryc. 3),
którego kompozycja i mikrostruktura powodują
błękitny odcień. Bloczki prekrystalizowanego materiału
mogą być łatwo obrabiane w urządzeniach
typu CAD/CAM – ich wytrzymałość mechaniczna
wynosi 150 MPa i jest porównywalna z innymi
materiałami stosowanymi w tych systemach. Po
obróbce mechanicznej uzupełnienia muszą zostać
poddane procesowi krystalizacji w piecu do napalania
porcelany np. P300. Proces ten odbywa się w
temperaturze 840°C i trwa około 25 minut i polega
na zamianie monokrzemianu litu na dwukrzemian
litu. Zmiana ta powoduje, że wytrzymałość na
zginanie wzrasta do wartości 360 MPa, a gotowe
uzupełnienie otrzymuje właściwy kolor i przezierność.
Właściwości fizyczne materiału, a szczegól-
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3 195

T. Feder, E. Mierzwińska-Nastalska
Ryc. 2. Zdjęcie z elektronowego mikroskopu skaningowego
SEM materiału e-max Press.
Ryc. 3. Zdjęcie z elektronowego mikroskopu skaningowego
SEM materiału e-max CAD.
nie różnorodność odcieni oraz przezierności, powodują
że można wykorzystać bloczki materiału
e-max CAD do wykonania uzupełnienia w pełni
anatomicznego – bez konieczności napalania dodatkowo
porcelany (jest to odpowiednik techniki
malowania znanej z systemów Empress).
Kolejnym materiałem wykorzystywanym w
systemie IPS e-max jest ceramika szklana fluoroapatytowa
określana jak e-max ZirPress. Jako samodzielną
strukturę można je wykorzystać jednie
do wykonania licówek. W pozostałych przypadkach
służy do dotłaczania do istniejącej podbudowy
z tlenku cyrkonu wykonanej w systemie e-
-max ZirCAD. Ceramika ta dzięki swoim właściwościom
optycznym zapewnia odpowiednią estetykę,
maskując małą przezierność tlenku cyrkonu.
Pastylki materiału e-max ZirPress dostępne są w 9
najbardziej popularnych kolorach od A do D oraz
posiadają trzy poziomy przezierności. Bloczki
oznaczone HT (high translucency) są używane do
techniki wykonania w pełni anatomicznych rekonstrukcji
– np licówek. Dzięki technice charakteryzacji
przy użyciu materiałów Ceram Shades/
Essence można wykonywać gotowe uzupełnienia
w tym także mosty wsparte na wkładach koronowych
– oczywiście przy zastosowaniu wcześniej
systemu e-max ZirCAD. Bloczki z symbolem LT
(low translucency) są idealnym rozwiązaniem dla
systemów CAD i techniki cut-back. Po tłoczeniu
materiału e-max ZirPress, celem podniesienia estetyki
uzupełniania, można dodatkowo użyć materiału
e-max Ceram, szczególnie w okolicy brzegów
siecznych i wykonać dodatkowe charakteryzacje.
Do dokładnego tłoczenia stopnia porcelanowego
w przypadku korony lub dośluzówkowej
części przęsła mostu oraz 1/3 okolicy przyszyjkowej
służą bloczki MO (medium opacity), wykorzystywane
razem z materiałem e-max Ceram.
Nowością są dwa rodzaje bloczków w kolorze
dziąsła wykorzystywanych do uzupełnień wspartych
na wszczepach. Jest to idealne rozwiązanie,
które eliminuje ewentualne naprężnia powstające
podczas napalenia porcelany oraz redukuje ilość
napaleń w przypadku konieczności odbudowy dużych
powierzchni imitujących dziąsła.
System e-max ZirCAD opiera się na bloczkach
z tlenku cyrkonu stabilizowanych tlenkiem itru.
Wytrzymałość mechaniczna po całkowitej obróbce
wynosi ponad 900 MPa, co zapewnia doskonałą
odporność na złamania. Dostępnych jest 5 rozmiarów
bloczków (C15, C15L, B40, B40L, B55).
Bloczki mogą być łatwo obrabiane w urządzeniach
CAD/CAM firmy Sirona i Kavo. Uzupełnienia są
przygotowywane o 20% większe od końcowej pracy.
W wyniku procesu syntetyzacji w urządzeniu
Sintramat, konstrukcja pod wpływem wysokiej temperatury
ulega zmniejszeniu i otrzymujemy gotową
podbudowę. Do dyspozycji mamy specjalne płyny
służące wstępnemu nadaniu koloru jeszcze przed
procesem synteryzacji – są to 4 odcienie. Po procesie
synteryzacji także istnieje możliwość nadania
konkretnego odcienia (e-max Ceram ZirLiners).
196 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3

Systemy ceramiczne
T a b e l a I . Wskazania do stosowania systemu IPS e-max
Wskazania
e-max
Press
e-max
ZirPress
e-max
ZirCAD
e-max
CAD
e-max
Ceram
Licówki tak tak tak tak
Korony częściowe tak tak 1) tak tak tak 2)
Korony w odcinku
tak tak 1) tak tak tak 2)
przednim i bocznym
3-członowe mosty
tak tak 1) tak tak 2)
w odcinku przednim
3-członowe mosty w
tak tak 1) tak tak 2)
okolicy przedtrzonowców
3-członowe mosty
tak 1) tak tak 2)
w odcinku bocznym
4 – 6 członowe most
tak 1) tak tak 2)
w odcinku przednim
4 – 6 członowe most
tak 1) tak tak 2)
w odcinku bocznym
Mosty wsparte
na wkładach koronowych
tak 1) tak tak 2)
1)
wraz z systemem IPS e.max ZirCAD,
2)
jeden rodzaj porcelany dla wszystkich materiałów IPS e.max.
Ostatnim elementem łączącym cały system IPS
e-max jest specjalna ceramika służąca do licowania
wszystkich rodzajów konstrukcji – e-max Ceram.
Jest to ceramika szklana nano-fluroapatytowa, której
kryształki apatytu odpowiadają za tak niezwykle
doskonałe właściwości optyczne tego materiału
licującego. Dzięki niskiej temperaturze wypalania
– 750°C i bardzo niskiej kurczliwości materiał ten
nadaje się idealnie do wszystkich rodzajów podbudów.
Dostępny jest we wszystkich odcieniach
kolornika Vita od A do D, kolornika Chromascop
oraz odcieniach do zębów wybielanych (BL 1-4).
Dodatkowo występują także kolory w odcieniach
dziąsła.
System IPS e-max, posiada bardzo szeroki zakres
wskazań. Obejmują one wszystkie uzupełnienia
całoceramiczne, począwszy od licówek i koron częściowych,
poprzez pojedyncze korony, mosty trójczłonowe,
a skończywszy na 4 lub 6 członowych
mostach w odcinku przednim i bocznym oraz na
mostach wspartych na wkładach koronowych (tab.
I). Ponadto poszczególne elementy tego systemu
można wykorzystywać jako elementy suprastruktury
wspartej na implantach.
Przeciwwskazaniem do stosowania systemu są
bardzo głębokie preparacje poddziąsłowe, bruksizm,
znacząco zredukowane uzębienie oraz ewentualne
odczyny alergiczne na materiały, z których
wykonane są uzupełnienia całoceramiczne.
Postępowanie kliniczne
Tak jak w przypadku każdej preparacji pod uzupełnienia
stałe wymagane jest rozpoczęcie pracy od
dobrania koloru przyszłego uzupełnia. Dodatkowo
w systemie IPS e-max niezbędne jest także dobranie
koloru opracowanego kikuta zęba. Służy do tego
specjalny kolornik Natural Die Material. Pozwala
to na uzyskanie idealnego odcienia przyszłego uzupełnienia.
Po wykonaniu prawidłowej preparacji
zgodnej z zaleceniami opisanymi w dalszej części
artykułu przystępuje się do pobrania wycisku.
Mogą do tego służyć zarówno masy silikonowe, jak
i polieterowe. W okresie między wizytami należy
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3 197

T. Feder, E. Mierzwińska-Nastalska
zabezpieczyć zęby odpowiednimi uzupełnieniami
tymczasowymi. Gotowe uzupełnienia cementuje
się adhezyjne lub przy użyciu cementów glasjonomerowych.
W przypadku cementowania adhezyjnego
za pomocą cementów światłoutwardzalnych
materiały takie jak e-max Press, e-max CAD, e-
-max Ceram wymagają przygotowania w postaci
20 sekundowego wytrawiania za pomocą kwasu
fluorowodorowego (poprzedni system – Empress
2 wymagał aż 60 sekund trawienia) oraz 60 sekundowej
silanizacji. Materiał e-max ZirCAD wymaga
jedynie piaskowania przy użyciu 110 μm ziarenek
tlenku aluminium i ciśnienia 1 bar. Wymagane jest
także użycie Metal/Zirconia Primer przez 3 minuty,
który łączy się chemicznie z cyrkonem i jest kompatybilny
z materiałem łączącym.
Zasady preparacji
Zasady preparacji nie różnią się znacząco od wymaganych
w innych tego typu systemach całoceramicznych.
Podstawowa reguła dotycząca głębokości
preparacji względem dziąsła zależy od sposobu
cementowania: cementowanie adhezyjne wymaga
preparacji nad– lub dodziąsłowej, zaś cementowanie
konwencjonalne pozwala na preparację
poddziąsłową. Różnice w zasadach preparacji w
porównaniu z starszymi systemami pojawiają się
głównie w grubości preparowanych tkanek twardych
zęba i zależą od materiału z jakiego wykonujemy
uzupełnienia.
Licówki
W przypadku licówek producent zaleca preparacje
głównie w obrębie szkliwa – o ile jest to możliwe
oraz stosowanie stopnia typu shoulder, gdzie
minimalna grubość preparacji w okolicy przydziąsłowej
nie może być mniejsza niż 0,6 mm. W obrębie
brzegu siecznego minimalna grubość to 0,7
mm powierzchni wargowej dla preparacji typu I
(granica preparacji kończy się w połowie szerokości
brzegu siecznego w wymiarze przednio-tylnym)
oraz 0,7 mm redukcji brzegu siecznego dla
preparacji typu L (preparacja obejmuje cały brzeg
sieczny). W każdym przypadku ta grubość może
ulec zwiększeniu – szczególnie w przypadkach
znacznych przebarwień zębów lub konieczności
uzyskania większej przezierności w obrębie brzegu
siecznego (ryc. 4).
Ryc. 4. Zasady preparacji zębów do licówek całoceramicznych
wykonanych z materiału IPS e-max.
Korony częściowe
Korony częściowe wymagają redukcji powierzchni
żującej o 1,5 mm oraz 1 mm w obrębie dodziąsłowym.
Zalecanym stopniem jest shoulder lub
stopień z kątem 90 stopni z zaokrąglonymi kątami
wewnętrznymi. W przypadku preparacji w okolicy
guzków należy pamiętać, aby odległość od szczytu
guzka wynosiła minimum 0.5 mm oraz nie powinno
się zostawiać niepodpartego szkliwa (ryc. 5).
Ryc. 5. Zasady preparacji zębów do koron częściowych
całoceramicznych wykonanych z materiału IPS e-max.
198 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3

Systemy ceramiczne
Korony i mosty
Preparacje pod te uzupełnienia wymagają redukcji
twardych tkanek zgodnie z kształtem anatomicznym
zęba pozwalającym na wykonanie uzupełnienia
z minimalnymi grubościami gwarantującymi
wytrzymałość konstrukcji. Zalecany jest stopień
wokół całego zęba o szerokości 1 mm. Może
być to zarówno shoulder jaki i chamfer jednakże
o kącie preparacji w zakresie 10 do 30 stopni. W
przypadku koron w odcinku przednim – redukcja
brzegu siecznego powinna wynosić 1,5 mm, zaś
powierzchni przedsionkowych i językowych 1,2
mm. Ważne jest, aby pozostawiony brzeg sieczny
preparowanego zęba w wymiarze wargowo-językowym,
miał minimum 1 mm grubości. Jest to
niezbędny warunek uzyskania prawidłowego uzupełnienia
w przypadku metod CAD/CAM i procesu
skrawania. Korony na zęby trzonowe i przedtrzonowe
wymagają redukcji powierzchni żującej
o 1,5 mm i tyle samo na powierzchniach prostopadłych
do powierzchni żującej (ryc. 6). Wszystkie
ostre kąty muszą zostać zaokrąglone, a preparacja
zakończona wiertłami o bardzo drobnym nasypie
diamentowym.
Uzupełnienia na bazie tlenku cyrkonu wymagają
właściwe tylko następującej modyfikacji: korony
pojedyncze w odcinkach bocznych zamiast 1,5 mm
w obrębie bruzd i na ściankach zęba mogą być preparowane
na głębokość 1,2 mm (ryc. 7). Jednakże
uzupełnienia w postaci mostów mają już takie same
zasady preparacji jak prace na podbudowie z
ceramiki szklanej.
Ryc. 7. Zasady preparacji zębów do pojedynczej korony
całoceramicznej wykonanej z materiału na podbudowie
z tlenku cyrkonu.
Wykonawstwo laboratoryjne
Ryc. 6. Zasady preparacji zębów do koron całoceramicznych
wykonanych z materiału IPS e-max.
Technika tłoczenia
Technika ta niewiele różni się od stosowanej w
systemie Empress 2. Różnice polegają na zwiększeniu
wymiaru prefabrykowanych bloczków co
pozwala na uzyskanie większej liczby uzupełnień
z jednego tłoczenia. Sam proces modelowania uzupełnienia
z wosku i osadzania na specjalnym stożku
pozostał ten sam, pewną nowością są specjalne
elastyczne formy do zatapiania w masie ogniotrwałej
zamiast jednorazowych tulei wykonanych z specjalnego
kartonu. W procesie tłoczenia materiału
e-max Press zrezygnowano z wygrzewania tłoka i
bloczków co było koniecznością zarówno w materiale
Empress. Ponadto mamy do dyspozycji nowy
piec do tłocznia EP-5000. Urządzenie to posiada
podwójną automatyczną kalibracje, system hamujący
tłoczenie w przypadku pierwszych objawów
pękania pierścienia oraz wyposażone jest w specjalną
szybę kwarcową oddzielającą komorę od grzał-
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3 199

T. Feder, E. Mierzwińska-Nastalska
ki, szyba ta działa jak radiator równomierniej rozprowadzając
ciepło. Dalsza obróbka polegająca na
oczyszczeniu i opracowaniu wytłoczonego uzupełnienia
jest taka sama. Nowością jest opisana wcześniej
niskotemperaturowa porcelana e-max Ceram.
Wartości poszczególnych cykli są następujące:
– pierwsze warstwy, podkładowa lub charakteryzująca
podbudowę oraz materiały dentin i
incisal wypalane są w temperaturze 750°C,
– charakteryzację i glazurę wykonuje się w temperaturze
725°C,
– ostatnia korekta w 700°C przy użyciu materiałów
do korekty Add-On.
Uniwersalność tej porcelany pozwala na zastosowanie
jej w całym systemie IPS e-max.
Technika CAD/CAM
W porównaniu ze starszymi technikami jest to nowość,
która dzięki wykorzystaniu systemów CAD/
CAM (tylko Sirona i Kavo) pozwala na wszechstronność
zastosowań całego systemu.
Techniki CAD/CAM pozwalają na uzyskanie
doskonałych efektów estetycznych oraz idealnej
szczelności brzeżnej. W przypadku systemu IPS
e-max mamy do wyboru cztery drogi postępowania:
1) technika wykonania podbudowy i napalenia na
niej porcelany (e-max CAD, ZirCAD),
2) technika malowania (e-max CAD),
3) technika łącząca CAD z techniką dotłoczenia
(ZirCAD + ZirPress),
4) technika cut-back (e-max CAD),
Pierwsza z nich polega na standardowym wykonawstwie
podbudowy całoceramicznej przy użyciu
techniki skrawania w systemie CAD/CAM. Praca
rozpoczyna się od dobrania koloru bloczka materiału
dostosowanego do koloru opracowanego zęba.
Po skanowaniu, następuje proces skrawania w odpowiedniej
obrabiarce numerycznej. Tak uzyskaną
podbudowę wprowadza się do pieca gdzie następuje
zamiana monokrzemianu na dwukrzemian litu o
zwiększonej wytrzymałości mechanicznej. Proces
te odbywa się w temperaturze 850°C, po nim napala
się porcelanę e-max Ceram (kolejno od temp.
750°C– 700°C).
W drugim przypadku w procesie skrawania
otrzymujemy gotowe uzupełnienie, które wymaga
jedynie odpowiedniej charakteryzacji i pokrycia
glazurą. Jednakże ze względu na to, iż warstwa
farby jest niezwykle cienka, producent wymaga
aby uzupełnienie zostało skontrolowane w ustach
pacjenta jeszcze przed etapem krystalizacji (w tzw.
fazie niebieskiej „blue state”). Pozwala to na uzyskanie
odpowiednich kontaktów okluzyjnych i artykulacyjnych.
Trzecia metoda jest najbardziej pracochłonna.
Podbudowa uzyskana za pomocą skrawania w systemie
CAD/CAM jest odpowiednio zredukowana
we wszystkich wymiarach. Pozwala to na dotłocznie
materiału e-max ZirPress do kształtu anatomicznego
zęba. Tak dotłoczony materiał opracowuje
się pod kolejną warstwę, którą stanowi porcelana
e-max Ceram. W tej technologii materiał dotłoczony
zastępuje warstwę zębinową porcelany e-max
Ceram i napalana jest jedynie warstwa przeziernej
porcelany (incisal).
Ostatnia metoda cut-back stosowana w systemie
e-max CAD polega na redukcji brzegów siecznych i
powierzchni licowej bez zmiany w okolicy stopnia.
Następnie dopala sie porcelanę e-max Ceram.
Podsumowanie
System IPS e-max dzięki swojej uniwersalności
pozwala na wykonanie praktycznie wszystkich rodzajów
uzupełnień stałych. Dostępne doniesienia
pokazują jego praktyczne wykorzystanie, a prace
wykonane w tej technologii zaliczają się do uzupełnień
o wysokich walorach estetycznych (8).
System IPS e-max jest przykładem zastosowania
w najnowszych technologii służących do wykonania
uzupełnień stałych. Wprowadza on materiał
o coraz większych parametrach wytrzymałościowych
zastępujących tradycyjne podbudowy metalowe
oraz szeroko wykorzystuje techniki komputerowe
w stomatologii (9, 10, 11). Wydaje się, że
te ostatnie mogą w przyszłości w znaczący sposób
ograniczyć ewentualne błędy człowieka i zwiększyć
dokładność wykonanych uzupełnień.
Piśmiennictwo
1. Stappert C. F. J., Denner N., Gerds T., Strub J. R.:
Marginal adaptation of different types of allceramic partial
coverage restorations after exposure to an artificial
mouth. J. British Dent., 2005, 199, 779–783. – 2. Fel-
200 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3

Systemy ceramiczne
den A., Schmalz G., Federlin M., et al.: Retrospective
clinical study and survival analysis on partial ceramic
crowns: results up to 7 years. Clin. Oral Invest., 2000,
4, 199-205. – 3. Felden A., Schmalz G., Hiller K. A.:
Retrospective clinical investigation and survival analysis
on ceramic inlays and partial ceramic crowns: results
up to 7 years. Clin. Oral Invest., 1998, 2, 161-
-167. – 4. Krämer N., Frankenberger R., Pelka M. et
al.: IPS EMPRESS inlays and onlays after four years
— a clinical study. J. Dent., 1999, 27, 325-331. – 5.
Denissen H., Dozic A., Van Der Zel J.: Marginal fit and
short-term clinical performance of porcelain-veneered
CICERO, CEREC and PROCERA onlays. J. Prosthet.
Dent., 2000, 84, 506-513. – 6. Gemalmaz D., Özcan
M., Yoruc A. B. et al.: Marginal adaptation of a sintered
ceramic inlay system before and after cementation.
J. Oral Rehabil., 1997, 24, 646-651. – 7. Gemalmaz D.,
Ozcan M., Alkumru H. N.: A clinical evaluation of ceramic
inlays bonded with different luting agents. J. Adhes.
Dent., 2001, 3, 273-283.– 8. Holmes J. R., Bayne S. C.,
Holland G. A. et al.: Considerations in measurement of
marginal fit. J. Prosthet. Dent., 1989, 62, 405-408. – 9.
Isenberg B. P., Essig M. E., Leinfelder K. F.: Threeyear
clinical evaluation of CAD/CAM restorations. J.
Esthet. Dent., 1992, 4, 173-176. – 10. Otto T., De Nisco
S.: Computer-aided direct ceramic restorations: a 10-
-year prospective clinical study of Cerec CAD/CAM
inlays and onlays. Int. J. Prosthodont., 2002, 15, 122-
-128.
11. Sturdevant J. R., Bayne S. C., Heymann H. O.:
Margin gap size of ceramic inlays using second-generation
CAD/CAM equipment. J. Esthet. Dent., 1999, 11,
206-214.
Zaakceptowano do druku: 24.IV.2008 r.
Adres autora: 02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59 pawilon
XI a.
© Zarząd Główny PTS 2008.
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3 201