Ewolucja gwiazd w ukÅadach podwójnych
Ewolucja gwiazd w ukÅadach podwójnych
Ewolucja gwiazd w ukÅadach podwójnych
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Ewolucja</strong> <strong>gwiazd</strong> w układach podwójnych<br />
rzecz o gwiezdnym kanibalizmie<br />
Marek Stęślicki, IA UWr<br />
Ogólnopolskie Spotkania Astronomiczne, Orle 2009
Wykres Hertzsprunga-Russella<br />
jasność<br />
temperatura / kolor
Ramię Węgielnicy<br />
<strong>Ewolucja</strong> pojedynczych <strong>gwiazd</strong><br />
Ramię Perseusza<br />
Ramię Lokalne (Oriona)<br />
Ramię Łabędzia<br />
Słońce<br />
Mgławica w Orionie, HST<br />
Ramię Strzelca<br />
Ramię Centaura<br />
Mgławice widoczne<br />
w zakresie widzialnym<br />
Mgławica w Kilu, ESO La Silla
Narodziny <strong>gwiazd</strong><br />
oś rotacji<br />
Mgławica w Orionie, HST
Ciąg główny<br />
Cykl p-p<br />
ciąg główny<br />
jasność<br />
ZAMS<br />
TAMS<br />
Cykl CNO<br />
temperatura / kolor
Wędrówka w kierunku olbrzymów<br />
„palący się” wodór<br />
„niepaląca się” powłoka<br />
ciąg główny<br />
jasność<br />
ZAMS<br />
TAMS<br />
gałąź olbrzymów<br />
„popiół” helowy<br />
temperatura / kolor
Błysk helowy<br />
Cykl 3<br />
błysk helowy<br />
ciąg główny<br />
jasność<br />
ZAMS<br />
gałąź horyzontalna<br />
TAMS<br />
gałąź olbrzymów<br />
temperatura / kolor
Powrót do olbrzymów<br />
jasność<br />
ciąg główny<br />
ZAMS<br />
gałąź horyzontalna<br />
TAMS<br />
gałąź asymptotyczna<br />
gałąź olbrzymów<br />
powłoka „paląca”<br />
wodór<br />
powłoka „paląca”<br />
hel<br />
„nie paląca się” powłoka<br />
„popiół” węglowy<br />
temperatura / kolor
Białe karły<br />
Mgławica pierścień<br />
mgławice planetarne<br />
gałąź asymptotyczna<br />
ciąg główny<br />
jasność<br />
ZAMS<br />
gałąź horyzontalna<br />
TAMS<br />
gałąź olbrzymów<br />
HST<br />
Białe karły<br />
≈ 1 t/cm 3<br />
temperatura / kolor
Wykres H-R dla <strong>gwiazd</strong> Galaktyki<br />
fot. Larry Landolfi<br />
jasność<br />
temperatura / kolor
Wykresy H-R dla gromad <strong>gwiazd</strong><br />
Gromada otwarta Persei<br />
wiek gromady 11 mln. lat<br />
Gromada kulista M13<br />
wiek gromady 11,7 mld. lat<br />
jasność<br />
jasność<br />
Fot. NOAO<br />
Fot. NOAO<br />
temperatura / kolor<br />
temperatura / kolor
Układy podwójne i wielokrotne<br />
Mizar Lyrae Orionis<br />
HST<br />
HST<br />
ESO<br />
fot. F. Ringwald<br />
fot. Michael Ragsdale<br />
fot. F. Ringwald<br />
Polaris<br />
Syriusz<br />
Centauri
Gwiazdy spektroskopowo podwójne<br />
v = 0
Układy zaćmieniowe<br />
jasność<br />
czas
Prawo powszechnego ciążenia<br />
F = G<br />
m1m<br />
2<br />
r<br />
2<br />
sir Isaac Newton<br />
Robert Hooke<br />
5 czerwca roku 1686 ukazuje się<br />
Philosophiae Naturalis Principia Mathematica<br />
Prawa Keplera zostają uzasadnione fizycznie.<br />
Od tego momentu następuje gwałtowny rozwój<br />
metod analitycznych służących również badaniu<br />
ruchu planet i innych obiektów w Układzie Słonecznym
Układy trzech ciał<br />
W przypadku trzech ciał układ równań ruchu można rozwiązać<br />
jedynie dla kilku przypadków szczególnych, np:<br />
m 1<br />
= m 2<br />
= m 3<br />
Joseph Louis Lagrange<br />
animacja R. Moeckel<br />
e = 1 e = 0,9 e = 0<br />
animacja R. Moeckel
Ograniczone zagadnienie trzech ciał<br />
Lagrange rozwiązał problem 3 ciał w przypadku<br />
gdy jedna z mas jest zaniedbywalnie mała<br />
(ograniczone zagadnienie trzech ciał)<br />
Punkty Lagrange'a: L 1<br />
, L 2<br />
, L 3<br />
, L 4<br />
i L 5
Ograniczone zagadnienie trzech ciał<br />
Lagrange rozwiązał problem 3 ciał w przypadku<br />
gdy jedna z mas jest zaniedbywalnie mała<br />
(ograniczone zagadnienie trzech ciał)<br />
Punkty Lagrange'a: L 1<br />
, L 2<br />
, L 3<br />
, L 4<br />
i L 5<br />
Trojanie i Grecy
Ograniczone zagadnienie trzech ciał
Powierzchnia Roche'a<br />
Powierzchnia<br />
Roche'a<br />
L 1<br />
Powierzchnia<br />
Roche'a<br />
płaszczyzna orbity
Błękitni maruderzy (blue stragglers)<br />
Gromada kulista M55<br />
wiek gromady 13 mld. lat<br />
jasność<br />
Fot. Hillary Mathis, NOAO<br />
temperatura / kolor
Jak powstają?<br />
Ciasny układ <strong>gwiazd</strong> ciągu głównego<br />
Materia mniej masywnego składnika<br />
przepływa na bardziej masywny<br />
W końcu powstaje jedna <strong>gwiazd</strong>a
Paradoks Algola<br />
Algol ( Persei) – układ trzech <strong>gwiazd</strong><br />
Składniki<br />
Wielka<br />
półoś<br />
e<br />
Okres<br />
orbitalny<br />
Inklinacja<br />
A—B 0.00218″ 0.00 2.87 dni 97.69°<br />
(AB)—C 0.09461″ 0.225 680.05 dni 83.98°<br />
<strong>gwiazd</strong>a<br />
ciągu głównego<br />
podolbrzym<br />
3,7 M ⊙<br />
0,8 M ⊙
Przepływ materii<br />
olbrzym / podolbrzym<br />
rotacja<br />
powierzchnia<br />
Roche'a<br />
<strong>gwiazd</strong>a<br />
ciągu<br />
głównego<br />
powierzchnia<br />
Roche'a<br />
strumień<br />
materii<br />
dysk akrecyjny
<strong>Ewolucja</strong> Algoli<br />
<strong>gwiazd</strong>a<br />
ciągu głównego<br />
ZAMS<br />
TAMS<br />
gałąź<br />
olbrzymów<br />
<strong>gwiazd</strong>a<br />
helowa<br />
<strong>gwiazd</strong>a ciągu głównego<br />
<strong>gwiazd</strong>a<br />
helowa<br />
Biały<br />
karzeł
Układ z białym karłem
Change language