28.11.2014 Views

MARCH 2012 - BC Housing

MARCH 2012 - BC Housing

MARCH 2012 - BC Housing

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>MARCH</strong> <strong>2012</strong> – TAGALOG<br />

HANDBOOK NG<br />

NANGUNGUPAHAN


MGA NILALAMAN<br />

MALUGOD NA PAGDATING. 3<br />

TUNGKOL SA <strong>BC</strong> HOUSING 4<br />

Mga Tungkulin ng mga Kawani ng 4<br />

<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong><br />

Newsletter para sa Nangugupahan at 6<br />

mga Pabatid sa E-mail<br />

PAGLIPAT 7<br />

Mga Susi at Kandado 7<br />

Paradahan 7<br />

Seguro 7<br />

Hydro at Gas 8<br />

Cable; Telepono; Satellite Dishes 8<br />

Mga alagang hayop 8<br />

RENTA 8<br />

Paano Kinukuwenta ang Inyong 9<br />

Kontribusyon sa Renta bilang isang<br />

Nangungupahan o Tenant Rent<br />

Contribution (TRC)/Renta<br />

Paano Babayaran Ang Inyong 9<br />

Kontribusyon Sa Renta Bilang<br />

Nangungupahan/Renta<br />

Proseso ng Taunang Pagrepaso 10<br />

MGA KARAPATAN AT RESPONSIBILIDAD 11<br />

Patakaran ukol sa Pagkapribado 11<br />

Kasunduan sa Pangungupahan 12<br />

Laki ng Sambahayan 12<br />

ANG INYONG BAGONG TAHANAN 12<br />

Pangangalaga sa Inyong Unit 12<br />

Mga Kasangkapan 13<br />

Mga Banyo 13<br />

Mga Silong at Bodega 14<br />

Mga Bakuran at Balkonahe 15<br />

Basura sa Bahay at Pagreresiklo 15<br />

Mga Karaniwang Lugar 15<br />

Mga Silid-labahan 15<br />

Pagtitipid ng Enerhiya 16<br />

Mga Renobasyon at Alterasyon 17<br />

Mga Bisita 18<br />

Paninigarilyo 18<br />

Pagpatay ng mga Peste 18<br />

Ingay at mga Abala 19<br />

Mga Alitan at Reklamo 19<br />

Pagmementina at mga Pagkukumpuni 19<br />

Mga Emergency na Pagmementina kapag 20<br />

Tapos na ang mga Oras ng Trabaho<br />

Pagsunod sa mga Regulasyon ng WorkSafe<strong>BC</strong> 20<br />

Paglipat 20<br />

KALIGTASAN 22<br />

Protektahan ang Inyong Sarili at 22<br />

ang Inyong Tahanan<br />

Maging Handa Sa Isang Emergency 22<br />

Kaligtasan kung may Sunog 23<br />

Programang Maramihang Pabahay sa Ligtas 25<br />

sa Krimen (Crime Free Multi-<strong>Housing</strong> Program)<br />

Bandalismo 26<br />

PAGPAPAUNLAD NG KOMUNIDAD 26<br />

Mga Grupo ng mga Nangungupahan 26<br />

at mga Programa<br />

Mga Serbisyong Pangkalusugan 27<br />

PAG-ALIS 28<br />

APPENDIX 1: IMPORMASYON KUNG 29<br />

PAANO MAKOKONTAK<br />

APPENDIX 2: ANG INYONG PLANO KUNG 32<br />

PAANON LALABAS KAPAG MAY SUNOG<br />

1 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


ANG HANDBOOK NA ITO AY IBINIGAY<br />

BILANG ISANG GABAY LAMANG. ANG<br />

INYONG MGA LEGAL NA KARAPATAN AT<br />

RESPONSIBILIDAD AY INILARAWAN SA<br />

INYONG KASUNDUAN NG PAMAHAYAN<br />

SA PANGUNGUPAHAN.<br />

Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa inyong mga<br />

karapatan at responsibilidad bilang isang nangungupahan,<br />

tumawag sa telepono sa Opisina ng Pamahayan sa<br />

Pangungupahan (Residential Tenancy Office) sa 604-660-1020<br />

(sa labas ng Lower Mainland: 1-800-665-8779) o online sa<br />

www.rto.gov.bc.ca<br />

2 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


MALUGOD NA<br />

PAGDATING SA INYONG<br />

BAGONG TAHANAN.<br />

Ang handbook na ito ay magbibigay sa iyo ng pag-unawa<br />

ng mga patnubay at patakaran na sinusunod ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong><br />

upang matulungan kayo na gawin ang inyong tahanan na<br />

isang ligtas, abot-kaya at maginhawang lugar na matitirahan.<br />

Hindi kasama dito ang detalyadong impormasyon para sa<br />

mga tukoy na lokasyon. Gayunpaman, nagbibigay ito ng<br />

isang magandang pangkalahatang pananaw kung paano<br />

ang palakad ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, pati na ang kung ano ang mga<br />

kailangan mula sa mga nangungupahan.<br />

Itago ang handbook na ito sa isang lugar na madali ninyong<br />

mahahanap, upang madali ninyong masangguni sa hinaharap.<br />

Kung mayroon kayong mga mungkahi para sa mga edisyon<br />

sa hinaharap, mangyaring makipag-ugnayan sa inyong<br />

property portfolio manager o sa developer ng komunidad.<br />

TUNGKOL<br />

SA <strong>BC</strong> HOUSING<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay isang panlalawigang ahensiya na<br />

gumagawa at namamahala ng mga naka-subsidiyang<br />

pabahay sa buong probinsiya. Nakikipagtulungan kami sa<br />

mga pribado at non-profit na mga tagapagkaloob ng<br />

pabahay, mga ahensiya sa komunidad, sa iba pang mga<br />

antas ng pamahalaan at sa mga awtoridad ng kalusugan sa<br />

lalawigan, upang makapagkaloob ng abot-kayang pabahay<br />

at mga serbisyong pang-suporta para doon sa mga lalong<br />

nangangailangan sa buong probinsiya. Mayroong hanay ng<br />

pabahay at mga mapapagpiliang suporta. Bisitahin ang<br />

website ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa (www.bchousing.org) para sa<br />

karagdagang kaalaman.<br />

3 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN<br />

MGA TUNGKULIN NG MGA KAWANI NG<br />

<strong>BC</strong>HOUSING<br />

Sa mga gusaling pinamamahalaan ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa Lower<br />

Mainland, Victoria, Interior, Prince George at Prince Rupert,<br />

maaaring makatagpo ninyo ang mga sumusunod na tao….<br />

Property portfolio manager (PPM) – bago kayo lumipat,<br />

tutulungan kayo ng inyong PPM na makumpleto ang<br />

inyong mga form ng pangungupahan at kukuwentahin<br />

kung magkano ang renta na inyong babayaran.<br />

Makikipagtulungan din ang mga PPM upang maresolba ang<br />

mga problemang may kaugnayan sa kanilang<br />

pangungupahan. Bawat PPM ay may hawak na isang grupo<br />

ng mga gusali sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> (tinatawag na isang portfolio),<br />

tulad ng lugar na inyong tinitirahan.<br />

Property portfolio assistant (PPA) – Ang mga PPA ay malapit<br />

na nakikipagtulungan sa mga PPM at sa mga manager ng<br />

gusali/kinatawan sa site ukol sa alokasyon ng mga unit at sa<br />

mga tungkuling administratibo.<br />

Building manager supervisor (BMS) – ang mga BMS ang<br />

nangangasiwa sa mga kawaning nasa site mismo at<br />

tumutulong sa pagresolba ng mga alalahanin at reklamo ng<br />

mga nangungupahan. Karamihan sa mga BMS ay nakatira<br />

sa mga gusaling responsibilidad nila. Ang ilan ay nakatira sa<br />

labas ng site at malalapitan ng mga nangungupahan sa<br />

gusali sa mga regular na oras ng trabaho.<br />

Building manager (BM) – Pinangangasiwaan ng mga BM<br />

ang mga pang-araw-araw na trabahong may kaugnayan sa<br />

pagmementina at sa paglilinis ng mga karaniwang lugar<br />

tulad ng mga pasilyo, mga silid-pahingahan at mga silidlabahan<br />

(sa mga gusaling may mga kagamitang panlaba).<br />

Tumutulong din sila sa paghahanda ng mga bakanteng unit<br />

para sa mga bagong mangungupahan. Ang inyong BM ang<br />

tao na dapat tawagan kung mayroon kayong tanong o<br />

kahilingan. Karamihan sa mga BM ay nakatira sa mga<br />

gusaling responsibilidad nila. Ang ilan ay nakatira sa labas<br />

ng site at malalapitan ninyo sila sa gusali sa mga regular na<br />

oras ng kanilang trabaho.


Kinatawan sa site – Sa maraming komunidad sa mga<br />

rehiyon natin sa Kahilagaan at sa Looban, ang<br />

masasangguni ninyo para sa pang-araw-araw ay ang lokal<br />

na kinatawan sa site. Ang tao na ito ang nagpapanatili ng<br />

kaayusan ng mga ari-arian, nangongolekta ng renta, at siya<br />

ang lokal na kontak sa komunidad para sa mga<br />

nangungupahan sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at sa mga aplikante.<br />

Tagapaglinis – Ang mga tagapaglinis sa inyong gusali ang<br />

naglilinis sa mga karaniwang lugar, tulad ng mga lobby,<br />

pasilyo at mga silid-amenidad. Sila rin ang nagpapanatili ng<br />

kalinisan ng mga karaniwang lugar sa labas, pumupulot ng<br />

mga basura o nagpapala ng snow. Tinutulungan ng<br />

tagapaglinis ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />

site sa paghahanda ng mga bakanteng unit bago lumipat<br />

ang mga bagong mangungupahan.<br />

Mga Kawaning Tagapagmentina – Ang mga kawaning ito<br />

ang tinatawag kung may kailangang kumpunihin sa inyong<br />

tahanan. Halimbawa, sila ang gagawa ng mga tumutulong<br />

tubo, muling pagsabit ng mga pintuan ng mga aparador at<br />

ilang pagkukumpuni ng mga kasangkapan. Sila rin ang nag-a<br />

asikaso sa mga dapat kumpunihin sa mga karaniwang lugar.<br />

Paligid – Ang parehong pang pana-panahon at fulltime na<br />

kawani ng paligid ang nag-aasikaso ng hardin sa mga<br />

karaniwang lugar sa inyong development. Maaaring kabilang<br />

sa mga tungkulin ang pagbuga ng hangin sa mga dahon,<br />

pagmementina ng damo, pagputol sa mga puno, pag-aalis<br />

ng talahib at pagtatanim ng mga bulaklak at mga taniman.<br />

Tenant support worker (TSW) – Sa ilang mga komunidad,<br />

may malalapitang TSW upang makipag-ugnayan sa mga<br />

nangungupahan. Ang kanilang pangunahing layunin ay ang<br />

mapadali ang matagumpay na pangungupahan, makakita ng<br />

at maingatan ang mga resources o mga mapagkukunan ng<br />

<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at ng komunidad, at magbigay ng suporta sa mga<br />

pang-araw-araw na tanong at/o alalahanin.<br />

Community developer (CD) – Sa karamihan ng mga komunidad<br />

sa buong probinsiya, isang CD ang makikipagtulungan sa<br />

inyo at sa inyong mga kapitbahay, sa inyong PPM at sa<br />

manager ng inyong gusali/kinatawan sa site upang makalikha<br />

ng pananaw na may pagmamalasakit sa komunidad sa<br />

inyong gusali, at upang mapayabong ang mga ugnayan sa<br />

pagitan ng mga nangungupahan, <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at mga lokal<br />

na napagkukunan o resources.<br />

People, Plants and Homes (PPH) coordinator – Ang kawaning<br />

ito na miyembro ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang nakikipag-ugnayan at<br />

naghahatid sa mga nangungupahan ng mga programang<br />

may kaugnayan sa paghahardin, nagsasagawa ng mga<br />

workshop, at nangangasiwa sa pagpapaganda ng, at sa<br />

pakikipag-ugnayang may kinalaman sa mga hardin sa<br />

komunidad sa mismong site.<br />

Priority Placement Program (PPP) coordinator – Ang<br />

programang ito ang nagbibigay ng priyoridad na akses sa<br />

Rehistro para sa Pabahay (The <strong>Housing</strong> Registry), sa mga<br />

babae na tumatakas sa domestikong karahasan o pangaabuso.<br />

Ang tagapag-ugnay o coordinator ng PPP ay<br />

nakikipagtulungan sa mga aplikante ng programa at sa<br />

mga nangungupahan upang matasa ang mga kasalukuyan<br />

nilang pangangailangan sa pabahay, at upang makatulong<br />

na mapanatili ang matagumpay na pangungupahan.<br />

Health Services coordinator (HSC) – Ang mga HSC ay mga<br />

propesyunal sa kalusugan nagtatasa sa mga pangangailangan<br />

sa pabahay ng aplikante at ng nangungupahan at tumutulong<br />

sa pagkuha at pagpapanatili ng mga matatagumpay na<br />

pangungupahan. Ang mga HSC ay nakikipagtulungan sa mga<br />

nangungupahan na nakakaranas ng mga isyung may<br />

kaugnayan sa kalusugan, na maaaring maka-apekto sa<br />

kanilang pangungupahan o sa kakayahan nilang mamuhay<br />

nang independiyente, at tumutulong sa mga nangungupahan<br />

sa pamamagitan ng pagkonekta sa kanila sa mga naaangkop<br />

na serbisyo sa komunidad.<br />

4 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


Community liaison worker (CLW) – Ang CLW ay<br />

nakikipagtulungan sa pangkat para sa mga Serbisyong<br />

Pangkalusugan (Health Services team) upang matulungan<br />

ang mga nangungupahan na nakakaranas ng mga<br />

masasalimuot na pangangailangang may kaugnayan sa<br />

lipunan at sa kalusugan, at nangangailangan ng tulong sa<br />

pagmementina ng pabahay at integrasyon sa komunidad.<br />

Ang mga CLW ay direktang nakikipagtulungan sa mga<br />

nangungupahan upang lalo pang mapahusay ang kanilang<br />

pagganap sa larangang pang-bokasyunal, pang-edukasyon,<br />

panlipunan, para sa paglilibang, pampisikal at sa mga<br />

pangangailangang kaugnay ng pagpapalakas o<br />

rehabilitasyon.<br />

NEWSLETTER PARASA NANGUGUPAHAN<br />

AT MGA PABATID SA E-MAIL<br />

Ipinapaalam ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa mga nangungupahan ang<br />

tungkol sa mga espsyal na kaganapan, mga programa at<br />

mga plano sa pamamagitan ng babasahin o newsletter nito,<br />

ang News for You, na ipinapadala sa mga nangungupahan<br />

sa pamamagitan ng koreo tuwing Hunyo at Disyembre.<br />

Upang matanggap ang newsletter na ito sa elektronikong<br />

pamamaraan, mag-sign-up po sa<br />

www.bchousing.org/email_notification.<br />

5 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


PAGLIPAT<br />

Sasabihin sa inyo ng inyong property portfolio manager<br />

kung anong araw kayo makakalipat sa inyong bagong<br />

tahanan. Kapag pumunta na kayo sa gusali para kuhanin<br />

ang inyong susi, magsasagawa ang manager ng gusali/<br />

kinatawan sa site ng inspeksyon para sa paglipat. Makipagugnayan<br />

po sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />

upang maitakda ang araw ng inyong paglipat. Dito ay<br />

mapapahintulutan ang kawani ng gusali na makapagiskedyul<br />

ng iba pang mga paglipat sa araw na iyon upang<br />

ang mga elevator at mga pasilyo ay hindi maging<br />

masyadong abala sa iisang panahon lamang. Ang mga oras<br />

ng paglipat ay mula 8 a.m. hanggang 4 p.m.<br />

MGA SUSI AT KANDADO<br />

Magkakabit kami ng isang bagong kandado sa inyong pinto<br />

bago kayo lumipat, at ibibigay namin sa inyo ang mga susi<br />

ng inyong unit, iyong para sa pinto sa harapan ng gusali,<br />

ang para sa inyong mailbox at ang para sa garahe (ayon sa<br />

kailangan). Tandaan po na kailangan naming maningil kung<br />

mawawala ang alinman sa inyong mga susi.<br />

Itinatago namin ang mga master key ng lahat ng mga unit<br />

ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> upang matiyak ang inyong kaligtasan sa<br />

panahon ng isang emergency. Hindi ninyo dapat palitan<br />

ang inyong mga susi o hindi kayo dapat magdagdag ng<br />

mga gamit na pang-seguridad nang walang paunang<br />

pag-apruba mula sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>. Kung kailangan ninyong<br />

palitan ang inyong kandado, tanungin po ang manager ng<br />

inyong gusali/kinatawan sa site. Kung masasaraduhan kayo<br />

sa labas ng inyong gusali, maaari ninyong kontakin ang<br />

manager ng inyong gusali/kinatawan sa site para<br />

makapasok kayo. Tandaan po na may bayad ang mga<br />

serbisyong ito.<br />

PARADAHAN<br />

May paradahan para sa mga nangungupahan sa halos lahat<br />

ng mga lokasyon ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>. Kailangang makatupad<br />

ang mga sasakyan sa ilang mga partikular na kondisyon,<br />

kabilang na ang pagiging lisensiyado ng mga ito at<br />

kailangang maayos na tumatakbo. Maaaring kailanganin na<br />

irehistro ang inyong sasakyan para makakuha ng lugar para<br />

sa paradahan. Mahalagang makipag-ugnayan kayo sa<br />

manager ng inyong gusali/kinatawan ng site para sa mga<br />

probisyon ng paradahan sa inyong development para sa<br />

mga nangungupahan.<br />

SEGURO<br />

Mga gusali lamang ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang naka-seguro, hindi<br />

ang inyong mga ari-arian. Bagama’t hindi kayo inaatasan na<br />

bumili ng seguro para sa mga gamit ninyo, iminumungkahi<br />

namin na gawin ninyo ito upang maprotektahan ang inyong<br />

mga ari-arian kung sakaling magkaroon ng sunog, may<br />

manakaw, lumindol o iba pang pinsala. Tandaan po na<br />

inaatasan kayo na magdala ng hindi bababa sa halagang<br />

$100,000 na seguro para sa pananagutang may kaugnayan<br />

sa waterbed kung mayroon kayong waterbed. Makipagugnayan<br />

sa inyong property portfolio manager para sa<br />

karagdagang impormasyon.<br />

HYDRO AT GAS<br />

Sa karamihan ng mga gusali, ang mga nangungupahan ang<br />

may responsibilidad na magbayad ng sarili nilang hydro<br />

at/o gas. Ang inyong property portfolio manager o property<br />

portfolio assistant ay magbibigay ng isang form ng<br />

aplikasyon para sa hydro na pupunan ninyo kapag nagkita<br />

kayo para magpirmahan. Sa mga gusali na mayroong<br />

ibinibigay na bulk hydro, may karagdagang bayad sa hydro<br />

na kasama na sa renta.<br />

6 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


CABLE; TELEPONO; SATELLITE DISHES<br />

Karamihan sa mga gusali ay may sariling mga cable hook-up.<br />

Responsibilidad ng mga nangungupahan na kontakin ang<br />

mga kompanya ng telepono at cable sa kanilang lugar para<br />

malagyan sila ng koneksyon at makapagbayad. Ang mga<br />

karagdagang outlet ng serbisyo ay kailangang aprubahan<br />

muna ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa isang kasulatan at ikakabit iyon<br />

nang kayo ang gagastos. Hindi maaaring magkabit ng mga<br />

satellite dish sa gusali o sa mga bakod.<br />

MGA ALAGANG HAYOP<br />

Ang pagmamay-ari ng alagang hayop na makikita sa inyong<br />

kasunduan sa pangungupahan ay nagbabalangkas ng mga<br />

uri ng alagang hayop na pinapayagan at hindi pinapayagan<br />

(halimbawa, ilang partikular na klase ng aso at ilang iba<br />

pang mga exotic na alagang hayop), at inilalarawan ang<br />

inyong mga responsibilidad bilang isang may-ari ng<br />

alagang hayop.<br />

Itanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site o sa<br />

property portfolio manager ang tungkol sa mga patakaran<br />

ukol sa mga alagang hayop sa inyong gusali.<br />

Responsibilidad ninyo na alisin ang lahat ng dumi ng inyong<br />

alagang hayop sa loob ng mga karaniwang lugar ng<br />

development. Tandaan po na ang mga alagang hayop ay<br />

dapat na may tali at dala ng isang responsableng tao kung<br />

wala sa loob ng kanilang mga unit.<br />

Kung mayroon kayong alagang hayop o magkakaroon kayo<br />

nito pagkalipat, kailangang irehistro ninyo ito sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>.<br />

Maaari ninyong kunin mula sa manager ng inyong gusali/<br />

kinatawan sa site o mula sa rehiyonal na tanggapan ang<br />

mga form para sa pagpaparehistro. Kung lalabag kayo sa<br />

mga patakarang may kaugnayan sa alagang hayop,<br />

maaaring manganib ang inyong pangungupahan.<br />

7 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


RENTA<br />

PAANO KINUKUWENTA ANG INYONG<br />

KONTRIBUSYON SA RENTA BILANG ISANG<br />

NANGUNGUPAHAN O TENANT RENT<br />

CONTRIBUTION (TRC)/RENTA<br />

Para sa mga nangungupahan na nagbabayad ng renta na<br />

nakatuon sa kita (rent geared to income, RGI), ang inyong<br />

buwanang TRC/renta ay 30 porsiyento ng inyong kabuuang<br />

iniakmang grosang kita (bago ang buwis) ng sambahayan<br />

(na nangangahulugan na 30 porsiyento ng grosang kita<br />

mula sa sino man na may edad 19 pataas na nakatira sa<br />

inyong tahanan). Kung ang inyong kita ay masyadong<br />

mababa, aatasan kayo na magbayad ng minimum o<br />

pinakamababang renta batay sa laki ng inyong pamilya.<br />

Kung kayo ay tumatanggap ng tulong mula sa ministry, ang<br />

inyong renta ay kinakalkula ayon sa talahanayan ng flat rate<br />

batay sa dami ng nakatira sa sambahayan.<br />

Isinasaalang-alang namin ang kita, pinagmumulan ng kita,<br />

mga ari-arian, laki ng pamilya at kung mayroong estudyante<br />

kapag nagtatasa kami ng halaga ng inyong TRC. Halimbawa,<br />

ang pagiging iskolar ng estudyante ay hindi kasali bilang<br />

isang pinagmumulan ng kita habang ang mga sahod<br />

naman at ang tulong na kita mula sa probinsiya ay kasali.<br />

Magtanong sa inyong property portfolio manager o<br />

property portfolio assistance ng karagdagang impormasyon<br />

tungkol sa kung anong mga uri ng kita ang at/o hindi kasali,<br />

at ng mga detalye ukol sa proseso ng pagkukuwenta ng<br />

renta ng TRC. Sumangguni sa gabay na impormasyon ukol<br />

sa sa Katibayan ng Kita at mga Ari-arian (Proof of Income<br />

and Assets) na makukuha mula sa inyong PPM o PPA.<br />

Kung magkakaroon ng pagbabago sa laki ng inyong<br />

pamilya o ng makabuluhang pagbabago sa inyong kita<br />

(halimbawa, kung ang pinagmumulan ng inyong kita ay<br />

nagbago mula sa pagka-empleyo, seguro sa pagka-empleyo,<br />

8 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN<br />

tulong na kita o anumang pagbabago sa halaga ng inyong<br />

kita), kailangang kontakin ninyo ang inyong PPM o PPA.<br />

Papayuhan nila kayo kung ang inyo bang TRC ay babaguhin<br />

sa naturang panahon. Kung may alinman sa inyong kita ang<br />

magmumula mula sa tulong na kita, sisingilan kayo ng isang<br />

flat rate batay sa laki ng inyong pamilya.<br />

PAANO BABAYARAN ANG INYONG<br />

KONTRIBUSYON SA RENTA BILANG<br />

NANGUNGUPAHAN/RENTA<br />

Ang inyong TRC/renta ay kailangang bayadan sa o bago ang<br />

unang araw ng bawat buwan.<br />

Maaari kayong magbayad sa pamamagitan ng:<br />

Remittance slip. Sa opsyon na ito, tatanggap kayo ng isang<br />

invoice sa pamamagitan ng koreo kada buwan na maaari<br />

ninyong bayadan sa kahit anong bangko o institusyong<br />

pinansiyal. Hindi kailangan ang account sa bangko.<br />

Makipag-ugnayan sa inyong regional office para sa<br />

karagdagang impormasyon.<br />

Sa telepono o pagbabangko sa internet. Maaari kayong<br />

magbayad ng inyong TRC/renta sa pamamagitan ng online<br />

na pagbabangko o sa pamamagitan ng pagtawag sa inyong<br />

bangko, at pagsasagawa ng mga kaukulang transaksyon<br />

kada buwan.<br />

Direktang pagdedeposito ng mga bayad na pinondohan ng<br />

ministry. Maaari ninyong ipadala nang diretso ang bayad sa<br />

<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> kada buwan upang awtomatikong mabayadan<br />

ang inyong TRC/renta.<br />

Bayad sa renta na una nang na-awtorisa. Sa opsyon na ito,<br />

maaari ninyong bayaran ang inyong TRC/renta sa<br />

pamamagitan ng pagsasaayos ng mga dapat gawin upang<br />

magkaroon ng awtomatikong buwanang pag-withdraw<br />

mula sa inyong account sa bangko.


Tandaan po na kung hindi ninyo mababayadan ang inyong<br />

TRC/renta sa takdang panahon, kailangang kontakin ninyo<br />

ang inyong property portfolio manager o property portfolio<br />

assistant sa pamamagitan ng isang sulat kung saan<br />

ipinapaliwanag ninyo kung bakit hindi kayo nakabayad.<br />

Maaaring kailanganin na pumirma ng isang kasunduan para<br />

sa muling pagbabayad. Kung ang inyong renta ay hindi<br />

mabayadan sa unang araw ng buwan at walang naisalugar<br />

na kasunduan, maaaring padalhan kayo ng isang Pabatid<br />

para Tapusin ang Pangungupahan (Notice to End Tenancy).<br />

Ito na ang simula ng pagpapaalis sa inyo. (Sumangguni po<br />

sa inyong kasunduan sa pangungupahan.)<br />

PROSESO NG TAUNANG PAGREPASO<br />

Kailangang kumpletuhin ninyo ang isang form ng Deklarasyon<br />

ng Kita at mga Ari-arian (Declaration of Income & Assets<br />

(DIA)) sa loob nang hindi bababa sa isang beses sa isang<br />

taon. Ipapadala namin ito sa inyo sa pamamagitan ng koreo.<br />

Sa naturang form, sabihin po ninyo sa amin ang impormasyon<br />

tungkol sa inyong kasalukuyang kalagayang pinansiyal at<br />

ang impormasyon tungkol sa inyong sambahayan, at ikabit<br />

ang mga kopya ng anumang dokumento na magpapatunay<br />

sa idineklara ninyong kita at ari-arian para sa nakaraang<br />

tatlong buwan.<br />

ng koreo.<br />

Dagdag pa rito, bawat taon ay sapalaran naming ina-awdit<br />

ang isang porsiyento ng mga deklarasyon upang matiyak na<br />

sumusunod kami sa mga naaangkop na pamamaraan at<br />

ang ibinigay na impormasyon ay sapat at wasto.<br />

Sa ilalim ng mga tadhana ng inyong kasunduan sa<br />

pangungupahan, responsibilidad ninyo ang magbayad ng<br />

TRC/renta na itinakda para sa inyong unit, na nakabatay sa<br />

impormasyong inilagay ninyo sa form ng deklarasyon.<br />

Mahalaga na punan ninyo ang form na ito at papirmahin<br />

ang lahat ng miyembro ng inyong sambahayan na may<br />

edad 19 pataas. Kung hindi ninyo ito magagawa,<br />

mangangahulugan ito na maaaring mawala ang inyong<br />

subsidiya sa renta at iisyuhan kayo ng isang Pabatid para<br />

Tapusin ang Pangungupahan (Notice to End Tenancy). Ito na<br />

ang simula ng pagpapaalis sa inyo. (Sumangguni po sa<br />

inyong kasunduan sa pangungupahan para sa karagdagang<br />

impormasyon.)<br />

Kung mayroon kayong ilang katanungan o kailangan ninyo<br />

ng tulong para mapunan ang form ng deklarasyon, tumawag<br />

po sa telepono ng ng inyong regional office o area office sa<br />

pagitan ng 8:30 a.m. at 4:30 p.m., Lunes hanggang Biyernes.<br />

Ang dokumentasyon para sa inyong kita at ang pagbabalikaral<br />

ng inyong ari-arian ay kailangang pangkasalukuyan at<br />

mapatotohanan. Maaaring isama sa mga ito ang mga<br />

bagay-bagay na tulad ng paycheck, mga sulat mula sa mga<br />

nag-eempleyo, mga ulat ng buwis, statement ng bangko, at<br />

mga statement ukol sa mga benepisyo mula sa gobyerno.<br />

Bawat tao na may edad 19 pataas na nakatira sa inyong unit<br />

ay kailangang pumirma sa DIA at dapat na magbigay ng<br />

katibayan ng kita. Ang Katibayan ng Kita at mga Ari-arian<br />

(Proof of Income and Assets) ay isasama sa taunang package<br />

ng Deklarasyon ng Kita at mga Ari-arian (Declaration of<br />

Income and Assets) na ipapadala sa inyo sa pamamagitan<br />

9 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


MGA KARAPATAN AT<br />

RESPONSIBILIDAD<br />

PATAKARAN UKOL SA PAGKAPRIBADO<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay naninindigan sa pagpapanatili ng<br />

pagkakumpidensiyal, sa paggalang sa personal na<br />

pagkapribado, at, bilang isang pampublikong organisasyon<br />

na nakapailalim sa B.C. Freedom of Information and<br />

Protection of Privacy Act (FOIPP), ay may responsibilidad na<br />

bigyan ng proteksyon ang lahat ng mga personal na<br />

impormasyon sa ilalim ng kustodiya at kontrol nito.<br />

Noong magpatala kayo para sa pabahay, ang kinolekta<br />

lamang namin ay ang personal na impormasyong kailangan<br />

upang mapangasiwaan ang mga programa namin sa<br />

pabahay. Gagamitin lamang namin ang impormasyong ito<br />

upang suportahan ang inyong pangungupahan.<br />

Ang inyong impormasyong personal ay gagamitin lamang<br />

ng awtorisadong kawani upang maipatupad ang layunin<br />

para sa orihinal na pagkolekta nito, o para sa paggamit na<br />

konsistent sa naturang layunin. Hindi namin isisiwalat ang<br />

inyong personal na impormasyon sa ibang pampublikong<br />

organisasyon o ibang tao maliban doon sa awtorisado ng<br />

batas o inyong pinahintulutan.<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may nakalugar na mga pag-iingat upang<br />

maprotektahan ang inyong mga elektronikong rekord laban<br />

sa panganib ng walang awtorisasyong akses. Tinitingnan<br />

lamang ng mga kawani ang mga naturang impormasyon<br />

kung may kailangang alamin upang maisagawa ang<br />

kanilang trabaho. Pinananatili lamang namin ang inyong<br />

personal na impormasyon sa loob ng panahong naaayon sa<br />

mga iskedyul ng pagtatago ng aming mga rekord, at ayon<br />

sa iba pang mga hinihingi ng batas. Pagkatapos ay sinisira<br />

na ang mga rekord.<br />

Para magkaroon ng akses sa inyong mga rekord o para<br />

humiling na maiwasto ang isang rekord, kailangang<br />

gumawa kayo ng isang nakasulat na kahilingan. Kontakin<br />

po ang Director ng Business Support Services sa<br />

FOIPP@bchousing.org para sa tulong o para makatanggap<br />

ng karagdagang impormasyon tungkol sa patakaran ng<br />

<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ukol sa pagkapribado.<br />

KASUNDUAN SA PANGUNGUPAHAN<br />

Bago lumipat sa inyong unit, pumirma kayo ng isang<br />

kasunduan sa pangungupahan sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at kailangang<br />

may kopya kayo nito. (Kung nawala ang inyong kopya,<br />

maaari kayong tumawag sa inyong property portfolio<br />

manager upang makahiling ng isa pa.) Kung sa tingin ninyo<br />

ay mahirap intindihin ang ilan sa mga patakaran,<br />

matutulungan kayo ng manager ng inyong gusali/<br />

kinatawan sa site o ng property portflio manager.<br />

LAKI NG SAMBAHAYAN<br />

Kung may nadagdag o nabawas sa dami ng mga residente<br />

sa inyong pamilya, kahit pa pansamantala, kailangang<br />

kontakin ninyo agad ang inyong PPA o PPM.<br />

10 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


ANG INYONG<br />

BAGONG TAHANAN<br />

PANGANGALAGA SA INYONG UNIT<br />

Responsibilidad ninyo na panatilihing ligtas at malinis ang<br />

inyong tahanan.<br />

• Iwanang malinis ang mga karaniwang lugar tulad ng mga<br />

pasilyo, silid-labahan at paligid para sa iba pang mga<br />

nangungupahan.<br />

• Tandaan na ang mga bata at mga alagang hayop ay hindi<br />

dapat maglaro sa mga bulwagan, elevator, silid-labahan,<br />

locker room o sa mga paradahan sa ilalim ng lupa.<br />

• Kung ang inyong anak ay may bisekletang nasa inyong<br />

tahanan, tiyakin po na hindi sila magbibisekleta sa loob.<br />

• Ang mga hook para sa mga litrato, sa halip na mga pako o<br />

turnilyo, ang dapat na gamitin sa pagsasabit ng mga<br />

dekorasyon sa dingding.<br />

• Huwag gagamit ng likidong bleach bilang panlinis.<br />

Nakakasama ito sa kapaligiran at makakasira din ng mga<br />

materyal sa gusali, tulad ng mga carpet. Sa halip, gumamit<br />

ng mga alternatibo tulad ng baking soda.<br />

Anumang alterasyon, renobasyon o pagpipintura sa inyong<br />

unit ay kailangang maaprubahan muna ng inyong property<br />

portfolio manager sa isang kasulatan.<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay naglalatahala ng isang Gabay para sa<br />

Pag-aalis ng Amag (Mould Management Guide) para sa mga<br />

Residente. Makikita ninyo ang polyetong ito online sa<br />

www.bchousing.org/aboutus/publications/tenants<br />

o magtanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />

MGA KASANGKAPAN<br />

Marami sa mga refrigerator sa aming mga unit ay frost-free<br />

at hindi kailangang i-defrost. Kung wala kayong refrigerator<br />

na frost-free, linisin at i-defrost ang inyong refrigerator<br />

upang mapanatili ito na nasa mabuting kondisyon at upang<br />

makatipid sa kuryente. Huwag gagamit ng mga kutsilyo o<br />

ice pick sa pagtatanggal ng yelo sapagkat sa ganito ay<br />

maaaring masira ang freezer at sisingilin sa inyo ang mga<br />

gastos sa pagkukumpuni. Gayundin, huwag maglalagay sa<br />

freezer ng mga takure o kaldero na puno ng kumukulong<br />

tubig para magtunaw ng yelo, sapagkat maaaring matunaw<br />

sa init ang mga bahaging plastik.<br />

Gumamit ng mga produktong panlinis ng oven para sa<br />

inyong oven.<br />

Gumamit ng sabon na hindi matapang sa paglilinis ng<br />

ibabaw ng mga kasangkapan.<br />

Para sa grasa at dumi, subukan ang paste mula sa baking<br />

soda at tubig. Huwag pong gagamit ng magagaspang na<br />

produktong panlinis sapagkat maaaring masira ang paligid<br />

ng inyong appliances.<br />

MGA BANYO<br />

Gumamit po ng mga panlinis sa bathtub, lababo at inidoro<br />

na hindi matapang at hindi magaspang. Magagasgas ng<br />

magagaspang na panlinis ang ibabaw at lalong hihirap ang<br />

pagpapanatili ng kalinisan ng mga kagamitan.<br />

11 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


Maaaring may problema sa condensation sa inyong banyo<br />

kung may mga sintomas na tulad ng:<br />

• condensation sa mga kagamitan o fixtures, sa mga bintana<br />

o dingding;<br />

• amag o alimuum sa pagitan ng mga tiles, sa mga kantokanto<br />

o sa kisame;<br />

• natatanggal ang pintura, nabubulok, nangingitim ang<br />

mga pasimano ng bintana, sira ang tuyong dingding sa<br />

ilalim ng mga bintana, kumukulubot ang tiles ng sahig,<br />

may masangsang na amoy, o may tumutulong tubig mula<br />

sa mga pasingawan.<br />

Ang sanhi ng condensation ay:<br />

• sobrang init sa bahay;<br />

• halumigmig mula sa mainit na pampaligo;<br />

• basa-basa mula sa basang basahan sa banyo, mga tuwalya<br />

at mga pinatutuyong damit;<br />

• kulang sa bentilasyon o daloy ng hangin;<br />

• mga walang insulasyon na vent ducts;<br />

• ang pintura at wallpaper ay hindi akma para magamit na<br />

pambanyo;<br />

• malamig na hangin sa labas na sumisinip sa insulasyon.<br />

Bagama’t hindi ninyo mababago ang anumang dahilang<br />

dulot ng istruktura, may ilang mga bagay na maaari ninyong<br />

gawin upang mabawasan ang condensation.<br />

• Buksan ang bentilador ng banyo o buksan ang bintana ng<br />

banyo habang kayo ay naliligo. Panatilihing tumatakbo<br />

ang bentilador o bukas ang bintana hanggang sa magevaporate<br />

ang condensation.<br />

• Buksan ang heat lamp habang kayo ay naliligo.<br />

• Panatilihing bukas ang bentilador ng kusina, o bukas ang<br />

bintana ng kusina, habang nagluluto at naghuhugas ng<br />

mga pinggan.<br />

Tandaan: Mas matipid magpa-init ng tuyong hangin kaysa<br />

basang hangin, kaya’t ang pagpapanatiling bukas nang<br />

konti ang isang bintana o tumatakbo ang bentilador ay<br />

magreresulta sa mas maliit na babayadan sa hydro.<br />

MGA SILONG AT BODEGA<br />

Ang ilang mga townhouse ay may silong o bodega. Kung<br />

may isang ganito ang inyong unit, hindi iyon dapat<br />

gamiting tulugan. Karamihan sa mga silong at bodega ay<br />

walang angkop na labasan kung may sunog o walang<br />

angkop na bentilasyon, kaya’t ang paggamit sa mga iyon<br />

bilang tulugan ay paglabag sa mga regulasyon kung may<br />

sunog, at, kung magkakasunog, maaaring manganib ang<br />

buhay.<br />

MGA BAKURAN AT BALKONAHE<br />

Kung kayo ay nakatira sa isang unit na may bakurang may<br />

bakod, responsibilidad ninyo na maggapas at magbunot ng<br />

damo sa hardin. Kung may mga gripo ng tubig sa labas,<br />

patayin ang mga ito sa loob ng inyong unit bago<br />

magtaglamig. Maipapakita sa inyo ng manager ng inyong<br />

gusali/kinatawan sa site kung saan naroon ang pangsarang<br />

balbula kung hindi kayo sigurado. Ang kawani ng <strong>BC</strong><br />

<strong>Housing</strong> ay magpapala ng snow mula sa mga bangketa ng<br />

lungsod pero responsibilidad ninyo na palahin ang mga<br />

tulayan at daanan papunta sa inyong unit.<br />

Kung ang inyong unit ay may balkonahe, hindi ito dapat<br />

gawing bodega. Ang barbecue, sa uling man o sa propane,<br />

ay hindi pinapayagan sa mga balkonahe sapagkat ang usok<br />

at nagliliyab na uling ay posibleng makasama sa kalusugan<br />

at maaaring pagmulan ng sunog. Kung winter, kailangang<br />

alisin ninyo ang lahat ng snow sa inyong balkonahe<br />

sapagkat ang naipong natutunaw na snow ay maaaring<br />

suminip sa ilalim ng pinto papasok sa inyong tahanan.<br />

12 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


BASURA SA BAHAY AT PAGRERESIKLO<br />

Magtanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />

ng impormasyon tungkol sa pagtatapon ng basura at mga<br />

programang kaugnay ng pagreresiklo sa inyong<br />

development.<br />

Ang pagtatapon ng kasangkapan, electronics, appliances o<br />

iba pang malalaking bagay ay hindi pinapayagan.<br />

Kailangang asikasuhin ng mga nangungupahan ang<br />

pagtatapon ng mga naturang bagay sa sarili nilang gastos.<br />

Kontakin po ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />

site kung kailangan ninyo ng tulong.<br />

MGA KARANIWANG LUGAR<br />

Ang karamihan sa mga mas malalaki nating gusali ay<br />

mayrong mga karaniwang silid na magagamit ng ilang<br />

grupo ng mga nangungupahan at mga indibidwal para sa<br />

paglilibang at mga pagpupulong. Ang manager ng inyong<br />

gusali/kinatawan sa site, manggagawang sumusuporta sa<br />

nangungupahan, developer ng komunidad o property<br />

portfolio manager ay makapagsasabi sa inyo ng tungkol sa<br />

kung kailan magagamit ang mga karaniwang espasyo sa<br />

inyong gusali. Responsibilidad ninyo na tiyakin ang ligtas at<br />

makatuwirang paggamit ng lahat ng mga karaniwang lugar<br />

ng mga miyembro ng sambahayan at mga bisita.<br />

MGA SILID-LABAHAN<br />

Ang mga silid-labahan sa mga gusaling may ganito ay<br />

magagamit ng mga nangungupahan lamang.<br />

Hinihiling namin sa inyo na:<br />

• tanungin ang manager ng inyong gusali/kinatawan ng site<br />

kung may nakatakdang paglalaba;<br />

• tingnan kung may mga nakapaskil na regulasyon para sa<br />

silid-labahan;<br />

• alisin ang lint sa lint screen sa dryer pagkakatapos gamitin<br />

para mabawasan ang ilang ulit na pagtutuyo at upang<br />

maiwasan ang sunog;<br />

• iulat ang anumang washer o dryer na hindi gumagana sa<br />

manager ng inyong gusali/kinatawan sa site o tumawag sa<br />

numerong nakapaskil sa silid-labahan.<br />

PAGTITIPID NG ENERHIYA<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay isang organisasyong carbon-neutral.<br />

Nangangahulugan ito na pinagsusumikapan natin na<br />

mabawasan ang konsumo sa enerhiya at kuryente at sa mga<br />

kaugnay na emisyong greenhouse sa lahat ng mga site na<br />

mayroon tayong pabahay. Sinusuportahan natin ang kultura<br />

ng pagtitipid sa enerhiya. Kailanman posible, gagamit tayo<br />

ng mga ilaw at mga kasangkapan na matipid sa kuryente.<br />

Pinananatili natin ang init at katamtamang temperatura sa<br />

mga hagdanan at nilalagyan natin ng weather stripping ang<br />

paligid ng mga pintuan at bintana upang mabawasan ang<br />

pagpasok ng hangin.<br />

May mga paraan upang makapagtipid din kayo ng enerhiya<br />

at mapababa ang mga binabayaran ninyo sa utilities.<br />

• Patayin ang mga ilaw sa mga silid na hindi ginagamit at sa<br />

tuwing aalis kayo ng kuwarto. Kung posible, gumamit ng<br />

natural na ilaw at mga bumbilyang matipid sa kuryente.<br />

• Alisin sa saksak ang mga de-kuryenteng gamit at ang mga<br />

charger na hindi ginagamit.<br />

• Para makatipid ng mainit na tubig:<br />

» patakbuhin nang puno ang washing machine at ang<br />

dishwasher;<br />

» dalian ang panliligo;<br />

» gumamit ng malamig na tubig sa paglalaba ng mga damit;<br />

» barahan ang lababo o banlawan ang mga pinggan sa<br />

isang palanggana kaysa sa tuloy-tuloy ang agos ng tubig.<br />

13 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


• Kung malamig sa labas, panatilihing nasa 20 degrees<br />

Celsius (68 degrees Fahrenheit) ang temperatura (kung<br />

may thermostat sa inyong unit).<br />

• Kung may thermostat sa inyong unit, pahinain ito kung<br />

kayo ay:<br />

» aalis ng bahay;<br />

» magbubukas ng mga bintana.<br />

• Panatilihing medium o low lamang ang setting ng<br />

refrigerator.<br />

• Alisin ang lint sa lint screen sa dryer pagkakatapos gamitin<br />

para mabawasan ang ilang ulit na pagtutuyo at upang<br />

maiwasan ang sunog.<br />

Kontakin po ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />

site kung:<br />

• ang inyong unit ay masyadong mainit o masyadong<br />

malamig at hindi ninyo makontrol ang init;<br />

• may napansin kayo na tumutulo sa gripo o sa banyo;<br />

• ang inyong unit ay may dehumidistat (maaari itong i-set<br />

ng kawani ayon sa inirekomenda sa gabay sa paggamit).<br />

Huwag ilalagay ang init sa mababa pa sa 15 degrees Celsius<br />

(59 degress Fahrenheit) kung winter kahit pa matagal<br />

kayong mawawala.<br />

MGA RENOBASYON AT ALTERASYON<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay nag-a-upgrade ng mga unit at gusali<br />

kung kailangan. Sa ilan sa mga luma na naming<br />

development, nakapag-renovate na kami ng mga kusina,<br />

nakapagkabit ng mga bagong bintana at pinto, nagupgrade<br />

ng mga elevator, at nagpalit ng mga carpet sa<br />

pasilyo. Maaga kaming nagpaplano para sa ganitong uri ng<br />

trabaho at maaga pa man ay ipinapaalam na namin sa inyo<br />

ang anumang renobasyong pinlano para sa inyong gusali.<br />

Depende sa edad ng inyong gusali, ang asbestos o ang iba<br />

pang mapapanganib na materyal na karaniwang nakikita sa<br />

sahig, dingding at kisame ay maaaring makita. Ang mga<br />

materyal na ito ay hindi panganib sa kalusugan kung hindi<br />

pinapakialaman. Upang maiwasan ang panganib na<br />

malantad sa panahon ng pagkukumpuni at/o kung may<br />

ginagawagang renobasyon, ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, bilang<br />

pagsunod sa mga iniatas ng WorkSafe<strong>BC</strong> at sa iba pang mga<br />

pangkalahatang gawi para sa kaligtasan, ay nagsasagawa<br />

ng mga pag-iingat na hakbang upang maprotektahan ang<br />

mga kawani at ang mga nangungupahan mula sa posibleng<br />

pagkalantad sa mga naturang materyal. Kaya, maaaring may<br />

makita kayong kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at/o mga kontraktor<br />

na gumagamit ng tools at may suot na espesyal na damit<br />

upang maprotektahan ang kanilang sarili mula sa mga<br />

posibleng panganib sa lugar ng trabaho. Maaari rin kayong<br />

makakita ng mga nakapaskil na babala o mga senyales na<br />

nagbababala. Para sa inyong kaligtasan at sa kaligtasan ng<br />

iba, igalang po ang mga senyales na ito.<br />

Huwag gagawa ng mga alterasyon o renobasyon sa inyong<br />

unit nang walang paunang nakasulat na pahintulot at<br />

kontakin muna ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />

site kung kailangan ang mga pagkukumpuni. Kabilang sa<br />

mga renobasyon at alterasyon ang pagpipintura, pagkakabit<br />

ng wallpaper, pagpapalit ng sahig, paglalagay ng isang<br />

satellite dish, at pagbabago sa istraktura.<br />

MGA BISITA<br />

Ang mga bisita ay maaaring manatili sa inyo sa loob nang<br />

kabuuang 14 na araw sa isang taon ng kalendaryo. Kung<br />

gusto ninyo o kung kailangan ninyong magplano para sa<br />

isang mas matagal na pagbisita, kailangang pa-aprubahan<br />

muna ninyo sa isang kasulatan ang naturang pagbisita sa<br />

inyong property portfolio manager.<br />

14 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


PANINIGARILYO<br />

Ang paninigarilyo ay hindi pinapayagan sa alinmang<br />

karaniwang lugar, at sa ilang mga development, maaari<br />

itong payagan sa mga itinalagang lugar lamang tatlong<br />

metro ang layo mula sa labas ng pasukan, mga bintana, at<br />

bentilador na papasok ang hangin. Pinapayagan ang<br />

paninigarilyo sa mga indibidwal na unit maliban na lamang<br />

kung ang inyong gusali o sahig ay itinalagang smoke-free.<br />

Kung kayo o ang inyong bisita ay naninigarilyo at may<br />

kawani na pupunta sa inyong unit, huwag pong manigarilyo<br />

sa inyong tahanan isang oras bago sila dumating at habang<br />

sila ay nasa inyong tahanan (alinsunod sa mga regulasyon<br />

ng WorkSafe<strong>BC</strong>).<br />

Sa mga gusaling itinalaga na bawal ang sigarilyo, hindi<br />

pinapayagan ang paninigarilyo kahit saan sa gusali o sa<br />

paligid nito.<br />

PAGPATAY NG MGA PESTE<br />

Iulat po kaagad ang unang senyales na may peste sa inyong<br />

unit sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />

Kabilang sa mga peste (pero hindi limitado sa) ang mga<br />

daga, ipis, langgam, silverfish at surot. Magtatakda ng<br />

treatment upang maiwasan ang pagdami ng mga peste.<br />

Mababawasan ninyo ang mga peste sa pamamagitan ng:<br />

• pagtatago ng mga dry goods (harina, cereal, asukal at iba<br />

pa) sa isang lalagyang bubog, metal o matigas na plastik<br />

na may mahigpit na takip;<br />

• pagtatapon ng inyong basura, kasama na ang mga<br />

nareresiklo, sa mga lalagyang may mahigpit na takip;<br />

• paghaharang sa alinmang butas sa inyong deck o<br />

pundasyon;<br />

• paglalagay ng steel wool sa mga butas ng mga tubo ng<br />

tubig na maaaring makita sa kusina at banyo;<br />

• pagpapanatili na nagupitan ang mga damo at tanim sa<br />

inyong bakuran;<br />

• pagtitiyak na ang takip ng kanal sa inyong silong ay<br />

nakalagay nang maigi sa lugar.<br />

Upang maiwasan ang pagdami ng mga surot, mahalaga na<br />

hindi kayo magdala ng anumang kasangkapan o gamit sa<br />

bahay na nagmula sa mga dumpster o tindahan ng second<br />

hand papasok sa inyong unit. Kung may madidiskubre<br />

kayong surot sa inyong unit, ipaalam ito kaagad sa manager<br />

ng inyong gusali/kinatawan sa site. Bibigyan nila kayo ng<br />

instruksyon kung ano ang kailangan upang maihanda ang<br />

inyong unit para sa epektibong paggamot. Kung kailangang<br />

mag-spray o gamutin gamit ang init, makakatanggap kayo<br />

ng isang pabatid na nagpapaliwanag kung ano ang dapat<br />

gawin bago gawin ang anumang paggamot.<br />

INGAY AT MGA ABALA<br />

Kayo at ang inyong mga kapitbahay ay may karapatan sa<br />

pagkapribado at sa tahimik na kasiyahan sa inyong mga<br />

tahanan. Tiyakin po na kayo, ang mga miyembro ng inyong<br />

sambahayan at mga bisita ay nakatira sa isang paraang<br />

walang negatibong epekto sa inyong mga kapibahay.<br />

Tandaan po na ang sobrang ingay at abala ay maaaring<br />

pagmulan ng aksyon laban sa inyong pangungupahan.<br />

MGA ALITAN AT REKLAMO<br />

Kung sangkot kayo sa isang alitan sa isa pang<br />

nangungupahan, subukan munang resolbahan ang isyu<br />

nang kasama sila bago kayo humingi ng tulong. Kung hindi<br />

ninyo maresolba ang isang isyu na may kaugnayan sa<br />

inyong pangungupahan, kontakin ang inyong property<br />

portfolio manager sa pamamagitan ng isang sulat.<br />

Tandaan: Ang mga nakasulat na reklamo ay kailangang may<br />

petsa at pirmado at kailangang magtukoy ng mga<br />

katotohanan (sino, ano, kailan, saan) sa halip na mga<br />

personal na paghuhusga, opinyon o konklusyon.<br />

15 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


PAGMEMENTINA AT MGA PAGKUKUMPUNI<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay naninindigan sa pagkakaloob ng ligtas<br />

na pabahay sa mga nangungupahan dito. Sa pana-panahon,<br />

maaaring kailanganin ng mga kawani na magkumpuni at<br />

magsagawa ng mga pagmementinang gawain sa inyong<br />

unit. Gagawin ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang bawat makatuwirang<br />

pagsusumikap upang mapakonti ang abala habang may<br />

ginagawang mga pagkukumpuni at mga pagmementina.<br />

Ipaalam po sa kawani ng gusali ang isang problemang may<br />

kaugnayan sa pagmementina sa pamamagitan ng pagpuno<br />

sa isang form ng kahilingan para sa isang gagawing<br />

pagmementina. Ang form na ito ay maaaring makuha mula<br />

sa manager ng inyong building/kinatawan sa site.<br />

Kailangang kumpletuhin ninyo at pirmahan ang isang form<br />

bago makapagtakda ang isang kawani ng gagawing<br />

pagkukumpuni. Kung hindi ninyo pipirmahan ang form,<br />

hindi makakapasok sa inyong unit ang kawaning<br />

magmementina.<br />

Kung walang makuhang form sa site, kontakin po ang<br />

manager ng inyong gusali/kinatawan sa site. Kung<br />

nagkaroon ng sira sa inyong unit o may nasaktan/nasugatan,<br />

pupunan ng manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />

ang isang Ulat ukol sa isang Kaganapang may Aksidenteng<br />

Kritikal (Accident Critical Event Report) at maaaring humingi<br />

sa inyo ng mga tukoy na detalye.<br />

MGA EMERGENCY NA PAGMEMENTINA<br />

KAPAG TAPOS NA ANG MGA ORAS NG<br />

TRABAHO<br />

Kung may mga seryoso kayong problema kapag tapos na<br />

ang mga oras ng trabaho, tumawag sa numero ng telepono<br />

para sa emergency na may kaugnayan sa pagmementina sa<br />

inyong lugar, na bukas 24 oras (nakalista sa Appendix 1 ng<br />

handbook na ito). Ang numerong ito ay inilaan para lamang<br />

sa mga emergency na pagmementina tulad ng baha, may<br />

nasirang elevator, hindi gumana ang kuryente o heat<br />

system, may nasirang bintana, o tumutulo ang kisame.<br />

PAGSUNOD SA MGA REGULASYON NG<br />

WORKSAFE<strong>BC</strong><br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, bilang pagsunod sa mga iniatas ng<br />

WorkSafe<strong>BC</strong> at ng iba pang mga gawing may kaugnayan sa<br />

kaligtasan sa lugar ng trabaho, ay nagsasagawa ng mga<br />

hakbang sa pag-iingat upang maprotektahan ang mga tao<br />

sa loob at paligid ng mga lugar ng trabaho habang may<br />

nagaganap na pagmementina o pagkukumpuni. Maaaring<br />

kabilang dito ang mga trabaho sa matataas na palapag,<br />

mga pagkukumpuni sa sahig/rehas, pag-aalis ng amag, at<br />

pagtatanggal ng mga dumi at alikabok na dala ng hangin,<br />

mabababang antas ng asbestos, mga insekto, daga at mga<br />

produktong lead.<br />

Maaaring may makita kayong mga kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> o<br />

mga kontraktor na gumagamit ng tools at may suot na<br />

espesyal na damit upang protektahan ang kanilang sarili<br />

mula sa mga panganib sa lugar ng trabaho na maaari nilang<br />

harapin bilang bahagi ng kanilang mga gawain. Maaari rin<br />

kayong makakita ng mga nakapaskil na babala o mga<br />

senyales na nagbababala. Para sa inyong kaligtasan at sa<br />

kaligtasan ng iba, igalang po ang mga senyales na ito.<br />

Maaaring kailanganin na hilingin namin sa inyo na umalis<br />

muna sa inyong unit habang kami ay nagkukumpuni.<br />

Lilinisin ng mga kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang mga ginamit<br />

nila at titiyakin na malinis ang inyong unit sa inyong<br />

pagbabalik.<br />

16 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


PAGLIPAT<br />

Nakakatanggap ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ng maraming kahilingan<br />

kada taon mula sa mga nangungupahan na gustong<br />

lumipat ng ibang unit o ibang gusali. Walang garantiya na<br />

may ibang unit na maiibigay o kung gaano katagal<br />

ipoproseso ang isang kahilingan, sapagkat ang mga<br />

kahilingang lumipat ay sinusuri muna kasama ng iba pang<br />

mga aplikasyon para sa pabahay. Tatanggapin ang mga<br />

kahilingan na lumipat kung ang nangungupahan at ang<br />

lahat ng miyembro ng kanyang sambahayan ay<br />

nakakatupad pa rin sa mga pangunahing iniatas para sa<br />

pagkakarapat-dapat at sa lahat ng mga pangunahing<br />

kriterya upang maging karapat-dapat sa paglipat, na<br />

binalangkas sa ibaba<br />

Pangunahing pamantayan upang maging karapat-dapat sa<br />

paglipat ng unit:<br />

• Ang (mga) nangungupahan ay nakatira na sa kasalukuyan<br />

nilang unit sa loob nang panahong hindi bababa sa isang<br />

taon;<br />

• Maganda ang tala ng kanilang pangungupahan;<br />

• Wala silang utang pati na sa mga dati nang sinisingil, mga<br />

hindi nabayadang renta o mga hindi nabayaran ayon sa awdit.<br />

Kailangan din ninyong makatupad sa isa sa mga<br />

sumusunod na dahilan para sa isang kahilingang lumipat.<br />

• Ang lugar na inyong pinagtatrabahuhan o ang paaralang<br />

pinapasukan ay nagbago at wala kayong masakyan kung<br />

kailangan ninyo ng transportasyon, o kung ang<br />

pagbibiyahe ay aabutin nang higit pa sa tatlong oras<br />

balikan. (Kailangang magsumite kayo ng isang sulat ng<br />

pagka-empleyo o pagpapatotoo ng rehistrasyon sa<br />

paaralan.)<br />

• Ang pagbabago sa laki ng inyong sambahayan ay<br />

mangangailangan ng isang unit na iba na ang laki (ang<br />

masyadong maraming nangungupahan ay inaatasang<br />

lumipat sa isang unit na naaangkop ang laki).<br />

• Kayo o ang isang miyembro ng inyong pamilya ay may<br />

isang kondisyong medikal na maaayos o bubuti kung<br />

magpapalit kayo ng lokasyon. (Ang inyong doktor ay<br />

kailangang magbigay ng dokumentasyon na susuporta sa<br />

pangangailangan para sa isang paglipat dulot ng isang<br />

kondisyong medikal.)<br />

• Ang kapakanan ninyo at ng miyembro ng inyong pamilya<br />

ay lubhang nanganganib dahil sa trauma, karahasan,<br />

panliligalig o iba pang mga hindi katanggap-tanggap na<br />

mga pangyayari. (Kailangan ninyong magbigay ng pangsuportang<br />

dokumentasyon mula sa pulis o isang<br />

naaangkop na ahensiya ng lipunan.)<br />

Kung gusto ninyong lumipat at hindi kayo nakakatiyak kung<br />

kayo ay karapat-dapat, kontakin po ang inyong property<br />

portfolio manager na siyang makakapagpayo sa inyo ng<br />

tungkol sa inyong mga opsyon. Kung huli kayo sa<br />

pagbabayad ng inyong renta o may utang kayo na kahit na<br />

anong pera sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa oras na ialok sa inyo ang isang<br />

paglipat, ang lahat ng mga utang na hindi pa bayad ay<br />

kailangang bayaran nang buo bago kayo makalipat.<br />

Maaaring kanselahin o i-hold muna ang inyong paglipat<br />

hangga’t hindi pa nababayaran ang lahat ng utang.<br />

17 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


KALIGTASAN<br />

PROTEKTAHAN ANG INYONG<br />

SARILI AT ANG INYONG TAHANAN<br />

Huwag ninyong hahayaang makasunod sa inyo ang sino<br />

mang estranghero kapag pumasok kayo sa inyong gusali.<br />

Kung may intercom ang inyong gusali, tiyakin na gagamitin<br />

iyon ng inyong mga bisita kapag binibisita nila kayo. Kung<br />

makakatanggap kayo ng tawag mula sa intercom, tiyakin na<br />

kilala ninyo ang taong iyon bago ninyo siya payagang<br />

pumasok sa gusali.<br />

Payagan lamang ang mga manggagawa na pumasok sa<br />

gusali o sa inyong unit kung batid ninyo na dapat lamang<br />

na sila ay naroroon (halimbawa, kung may mga pabatid na<br />

nakapaskil) at mayroon silang angkop na pagkikilanlan.<br />

Kung may makikita kayong mga estranghero na pakalatkalat<br />

sa gusali, kontakin po ang manager ng inyong gusali/<br />

kinatawan sa site o ang pulis nang direkta. Kung may<br />

na-obserbahan kayong kahina-hinalang kriminal na gawain,<br />

huwag magtatangkang makialam. Tumawag kaagad ng pulis.<br />

Kung ang inyong kaligtasan o ang kaligtasan ng iba ay nasa<br />

panganib, tumawag kaagad sa 911.<br />

MAGING HANDA SA ISANG EMERGENCY<br />

Maghanda ng isang emergency supply kit na may lamang<br />

supply ng tubig, pagkain (lalong nalao na iyong mga<br />

pagkain na hindi na kailangang iluto tulad ng energy bar at<br />

at mga biskuwit) at damit na kasya sa limang araw. Samahan<br />

din ng first-aid kit, flashlight, ekstrang baterya, madaling<br />

bitbiting radyong de-baterya at anumang kailangang gamot.<br />

Kung nakatira kayo sa isang lugar na maaaring magkalindol,<br />

maiihanda ninyo nang mas maaga ang inyong pamilya.<br />

• Alamin ang mga ligtas na lugar sa inyong tahanan.<br />

Kadalasan ay ligtas kayo kung malayo sa isang nakapaloob<br />

na dingding, sa ilalim ng isang matibay na mesa at malayo<br />

sa mga mahuhulog na bubog o bagay-bagay.<br />

• Alamin na ang mapapanganib na lugar ay malalapit sa<br />

mga bintana, salamin, mga nakasabit na larawan, matataas<br />

na kasangkapan at mga gamit o kasangkapan na nakasabit<br />

sa kisame.<br />

Kung may lindol at kayo ay nasa inyong tahanan, kailangan<br />

ninyong:<br />

• DUMAPA sa sahig;<br />

• Maghanap ng MASISILUNGAN sa pamamagitan ng<br />

pagpunta sa ilalim ng isang matibay na mesa; at,<br />

• MANATILI dito hanggang sa mawala na ang mga pagyanig.<br />

• Manatiling kalmado. Kapag huminto na ang mga pagyanig,<br />

maghintay ng 30 hanggang 60 segundo bago lumabas.<br />

• Tingnan kung kayo o ang inyong pamilya ay nasugatan o<br />

nasaktan.<br />

• Makinig sa radyo para sa impormasyon at mga tagubilin.<br />

• Kailangang alam ninyo ang mga panganib na maaaring<br />

bumagsak sa inyo kapag kayo ay lumabas.<br />

• Tulungan ang mga kapitbahay kung magagawa ninyo ito.<br />

Ang mga kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may kasanayan sa kung<br />

paanong tutugon kung may lindol. Kung may lindol,<br />

matatasa nila ang anumang pinsala o sira sa inyong gusali.<br />

Maaaring kailanganin nila ang inyong tulong kung kaya<br />

ninyo na sila ay tulungan.<br />

Hanapin ang bahaging naglalaman ng impormasyon sa<br />

inyong lokal na direktoryo ng telepono para sa karagdagang<br />

impormasyon tungkol sa paglalapat ng unang lunas o first<br />

aid at sa paghahanda kung may lindol.<br />

18 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


Kung sakaling magkaroon ng isang matinding kalamidad,<br />

ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may plano kung paanong magtutuloytuloy<br />

ang negosyo upang matiyak na ang mga serbisyo ng<br />

gusali ay maibabalik sa mga nangungupahanan sa lalong<br />

madaling panahon. Para sa mga pinakahuling balita sa<br />

panahon ng proseso ng pag-aayos sa mga nasira o<br />

naapektuhan, tumawag po sa 604-433-1711 para sa isang<br />

mensaheng naka-rekord at/o upang makausap ang isang<br />

service coordinator.<br />

Ang mga sumusunod na mapagkukunan/mapupuntahan o<br />

resources ay maaaring makatulong sa mga tao na may<br />

kapansanan sa paghahanda para sa isang emergency.<br />

• <strong>BC</strong> Coalition of People with Disabilities<br />

» www.bccpd.bc.ca/default.htm<br />

• Isang Road Map para sa Pagpaplano kung may Emergency<br />

para sa mga Tao na may Kapansanan<br />

» www.bccpd.bc.ca/docs/emergpreproadmap.pdf<br />

KALIGTASAN KUNG MAY SUNOG<br />

Narito ang ilang mga tip ukol sa kaligtasan kung may sunog<br />

upang maprotektahan ang inyong tahanan at ang inyong<br />

pamilya.<br />

• Huwag magtago ng mga bagay-bagay na madaling<br />

magliyab tulad ng thinner ng pintura, solvent, tangke ng<br />

gasul o gas sa loob ng inyong tahanan o katabing bodega.<br />

• Magresiklo ng mga lumang diyaryo nang regular sapagkat<br />

mapanganib iyon sa sunog kung nagpatong-patong na sa<br />

sobrang dami.<br />

• Tiyakin na alam ninyo kung ano ang inyong gagawin kung<br />

may sunog. Kung nakatira kayo sa isang gusaling may mga<br />

apartment, may makikita kayong mga impormasyon<br />

tungkol sa kaligtasan kung may sunog at tungkol sa<br />

paglisan na nakapaskil sa bawat palapag. Makakakuha rin<br />

kayo ng impormasyon tungkol sa kaligtasan kung may<br />

sunog mula sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />

• Kung nakatira kayo sa isang townhouse, magdrowing ng<br />

isang floor plan ng inyong unit sa fire escape plan na<br />

makikita sa Appendix 2 ng handbook na ito.<br />

• Tiyakin na may alam kayong hindi bababa sa dalawang<br />

paraan ng paglabas ng gusali kung sakaling ang isang<br />

rutang labasan ay maharangan ng apoy. Planuhin ang mga<br />

rutang labasan na ito kasama ang mga miyembro ng<br />

inyong pamilya at sanayin ito nang regular upang alam ng<br />

lahat kung paano lalabas ng gusali nang ligtas.<br />

• Kung may marinig kayong alarma ng sunog, palaging<br />

lisanin kaagad ang gusali. Sundin ang inyong plano kung<br />

paanong lalabas kapag may sunog.<br />

• Kung magkakasunog sa inyong unit, lumisan papunta sa<br />

ligtas na lugar, paganahin ang alarma ng sunog, at<br />

tumawag sa 911 para sa departamento ng sunog.<br />

• Tumawag sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />

kung ang alarma para sa usok o smoke alarm sa inyong<br />

tahanan ay madalas na namamatay. Ang alarmang ito may<br />

kable, kaya walang papalitang baterya. Ini-inspeksyon<br />

namin ang smoke alarm at regular itong sinusuri. Huwag<br />

itong aalisin o papatayin.<br />

• Kung pananatilihin ninyong malinis ang inyong kalan,<br />

oven at oven toaster upang hindi sila umusok,<br />

makakatulong kayo na maiwasan na mai-set sa off ang<br />

inyong alarma sa usok. Gayundin, gumamin ng exhaust<br />

fan kapag nagluluto upang maiwasan ang posibilidad na<br />

magkaroon ng mga hindi totoong alarm at huwag kahit<br />

kailan iiwan na walang nagbabantay sa niluluto.<br />

• Pasabihan kaagad ang manager ng inyong gusali/<br />

kinatawan sa site kung may malalaman kayong anumang<br />

panganib na magkakasunog sa inyong tahanan o gusali,<br />

halimbawa, may mga naipong materyal na sumasabog,<br />

nagliliyab na likido, o mga naharangang rotang labasan.<br />

• Gumamit lamang ng pamatay sunog kung sanay kayong<br />

gumamit nito. Kung gusto ninyong matuto kung paano<br />

gumamit ng pamatay sunog, kontakin ang inyong lokal na<br />

departamento ng sunog.<br />

19 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


• Huwag susuhayan ang mga bukas na pinto o huwag<br />

papatayin ang mga awtomatikong pansara ng mga pinto,<br />

sapagkat ilalagay ninyo sa panganib ang inyong sarili pati<br />

na ang inyong mga kapitbahay kung sakaling<br />

magkakasunog.<br />

• Huwag i-overload ang mga saksakan o huwag gagamit ng<br />

sira, luma o punit na kawad. Ang isang power bar na may<br />

sariling patayan ay makakapagprotekta sa mga dekuryente<br />

ninyong kasangkapan.<br />

PROGRAMANG MARAMIHANG PABAHAY<br />

SA LIGTAS SA KRIMEN (CRIME FREE MULTI-<br />

HOUSING PROGRAM)<br />

Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay sumasali sa pagsasanay ng Crime Free<br />

Multi-<strong>Housing</strong> na ipinagkakaloob ng <strong>BC</strong> Crime Prevention<br />

Association. Ang programang ito ay dinisenyo upang<br />

matulungan ang mga residente, may-ari at manager ng mga<br />

pinauupahang ari-arian, sa pakikipagtulungan ng pulisya,<br />

na panatilihing walang mga gawaing labag sa batas sa mga<br />

pinauupahang ari-arian. Ang resulta ng sama-samang<br />

pagsusumikap na ito ay isang mas ligtas, mas magandang<br />

tirahang kapaligiran.<br />

Inirerekomenda ng programa ang paggamit ng Karagdagan<br />

sa Kasunduan para sa Paninirahang Pangungupahan para sa<br />

Pamamahay na Libre sa Krimen (Residential Tenancy<br />

Agreement Addendum for Crime Free <strong>Housing</strong>).<br />

Mula pa noong 1998, lahat ng mga bagong<br />

nangungupahan sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay pumirma sa Pamamahay<br />

na Libre sa Krimen (Crime Free <strong>Housing</strong> Addendum) nang<br />

sila ay lumipat. Sinasabi sa addendum na:<br />

dapat masangkot sa anumang gawaing kriminal sa paligid<br />

na sakop ng ari-arian o sa ari-arian, kasama na ang pero<br />

hindi limitado sa:<br />

• anumang kriminal na gawaing may kaugnayan sa droga;<br />

• paghingi o solicitation (mga sex-trade worker at kaugnay<br />

na nakayayamot na gawain);<br />

• mga ginagawa ng mga gang sa kalsada;<br />

• pagsalakay o tangkang pagsalakay;<br />

• labag sa batas na paggamit ng armas;<br />

• anumang gawaing kriminal na nagbabanta sa kalusugan,<br />

kaligtasan o kapakanan ng may-ari o landlord, ng iba pang<br />

mga nangungupahan o mga tao sa ari-ariang tinitirahan o<br />

sa paligid na sakop ng tinitirahan.<br />

Ang paglabag sa alinman sa mga probisyon ng addendum<br />

na ito ay isang seryosong paglabag at isang makabuluhang<br />

hindi pagsunod sa inyong Kasunduan sa Pamahayan sa<br />

Pangungupahan (Residential Tenancy Agreement).<br />

(Sumangguni po sa addendum ng Crime Free Multi-<strong>Housing</strong><br />

na nakakabit sa inyong kasunduan sa pangungupahan.)<br />

BANDALISMO<br />

Ang bandalismo sa mga elevator, stairwell at pasilyo ay<br />

maaaring magresulta sa malalaking gastos sa<br />

pagkukumpuni. Ang graffiti sa semento ay mahirap alisin at<br />

pangit tingnan. Hinihiling namin sa inyo na tumawag kayo<br />

kaagad sa pulis o sabihin ninyo sa manager ng inyong<br />

gusali/kinatawan sa site o property portfolio manager kung<br />

may makikita kayong sino man na sinisira ang ari-arian ng<br />

<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>.<br />

Ang (mga) nangungupahan, sino mang nakatira sa<br />

sambahayan ng nangungupahan at sino mang tao na<br />

inimbitang pumasok sa tinitirhang ari-arian o ng paligid na<br />

sakop ng tinitirahan ng (mga) nangungupahan sino mang<br />

miyembro ng pamilya ng (mga) nangungupahan ay hindi<br />

20 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


PAGPAPAUNLAD NG<br />

KOMUNIDAD<br />

Ang pagpapaunlad ng komunidad ay isang proseso ng<br />

pagtulong sa isang komunidad na palakasin niyo ang<br />

kanyang sarili upang maabot ang ganap niyang potensiyal.<br />

Ang kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay nakikipagtuwangan sa mga<br />

residente at sa mga organisasyong sumusuporta upang<br />

maibigay ang pangangailangan ng mga nangungupahan.<br />

Sa karamihan ng mga komunidad sa buong probinsiya,<br />

isang community developer ang makikipagtulungan sa inyo<br />

at sa inyong mga kapitbahay, sa manager ng inyong gusali/<br />

kinatawan sa site at sa inyong property portfolio manager<br />

upang makalikha ng pananaw na may pagmamalasakit sa<br />

komunidad sa inyong gusali at upang mapayabong ang<br />

mga ugnayan sa pagitan ng mga nangungupahan, <strong>BC</strong><br />

<strong>Housing</strong> at mga lokal na napagkukunan. Halimbawa, ang<br />

mga programang pang-kabataan pagkatapos ng eskuwela,<br />

mga workshop na pang-edukasyon/pang-kasanayan sa<br />

pamumuhay at mga lingguhang programa na may<br />

kasamang hapunan ay makakatulong sa inyo na makilala<br />

ang inyong mga kapitbahay at makakonekta rin sa mga<br />

lokal na organisasyon.<br />

MGA GRUPO NG MGA NANGUNGUPAHAN<br />

AT MGA PROGRAMA<br />

Karamihan sa mga gusali ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may mga<br />

aktibong grupo ng mga nangungupahan at mga komiteng<br />

panlipunan. Itanong sa manager ng inyong gusali kung<br />

may naturang grupo sa inyong gusali. Isinusulong ng mga<br />

grupong ito ang pagpapaunlad ng mga may kaugnayan sa<br />

lipunan, edukasyon at libangan, sa pamamagitan ng<br />

pag-host ng mga kaganapang panlipunan at pagbibigay ng<br />

impormasyon tungkol sa mga lokal na mapagkukunan/<br />

mapupuntahan at mga sanggunian.<br />

Kung walang ganitong grupo sa inyong gusali at interesado<br />

kayo na mag-organisa ng mga aktibidad para sa mga<br />

nangungupahan, ang manager ng inyong gusali/kinatawan<br />

sa site ang magsasabi sa inyo kung paano makokontak ang<br />

developer ng lokal na komunidad. Matutulungan nila kayo<br />

na tukuyin ang pinaka-angkop na uri ng aktibidad para sa<br />

inyong gusali.<br />

Sa ilang mga site ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, ang mga katuwang ng<br />

komunidad ay nagsasagawa ng mga aktibidad sa mismong<br />

site para sa mga nangungupahan. Maaari ninyong tingnan<br />

ang bulletin board sa inyong gusali kung saan ang isang<br />

buwanang kalendaryo ng mga aktibidad ay nakapaskil o<br />

magtanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />

para sa karagdagang impormasyon.<br />

Ang Programa para sa Pag-eempleyo ng Isang<br />

Nangungupahang Estudyante (Student Tenant Employment<br />

Program)(STEP) ay nagkakaloob ng mga makabagong<br />

programang pagsasanay para ma-empleyo, sa mga<br />

kabataang nangungupahan na ang edad ay nasa pagitan ng<br />

15 at 18. Ang programang ito ay tumutulong na ihanda ang<br />

mga kabataan sa pagka-empleyo sa pamamagitan ng<br />

pagkakaloob ng isang linggong sesyon ng pagsasanay at<br />

isang anim na linggong pagtatrabahuhan na may suweldo.<br />

Kasama sa linggong ito ng pagsasanay ang paghahanda ng<br />

resume, mga teknik kapag may panayam at mga<br />

sertipikasyon.<br />

Ang Programa para sa Gantimpalang Pang-edukasyon<br />

(Education Awards Program)(EAP) ay makakatulong sa inyo<br />

na magpursige para sa inyong mga layuning pangedukasyon<br />

at/o upang matuto ng mga bagong kasanayan.<br />

Ang mga pag-iiskolar at gantimpala mula sa programang ito<br />

ay magagamit sa mga programang pang-edukasyon<br />

21 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


pagkatapos ng segundaryang paaralan at mga programang<br />

pagsasanay. Isinusulong ng EAP ang edukasyon bilang isang<br />

landas patungong tagumpay at personal na pag-unlad.<br />

Ang People, Plants and Homes (PPH) program ay<br />

nanghihikayat sa mga nangungupahan na mag-hardin saan<br />

man sila nakatira. Ang mga kawani ng PPH at nagbibigay sa<br />

mga nangungupahan ng mga pananim, pataba at mga kit<br />

para sa paghahardin ng mga bata, at nagkakaloob ng iba’t<br />

ibang mga workshop sa buong taon. Para sa karagdagang<br />

impormasyon, kontakin ang tagapag-ugnay o coordinator<br />

ng PPH ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />

Ang Priority Placement Program (PPP) ay nagbibigay ng<br />

priyoridad na akses sa Rehistro para sa Pabahay (The<br />

<strong>Housing</strong> Registry) sa mga babae na tumatakas sa<br />

domestikong karahasan o pang-aabuso. Ang mga kawani<br />

ng PPP ay nakikipagtulungan sa mga aplikante at sa mga<br />

nangungupahan upang matasa ang kasalukuyan nilang<br />

pangangailangan sa pabahay at upang makatulong na<br />

mapanatili ang matagumpay na pangungupahan. Kasama<br />

na rito ang pagkakaloob ng suporta upang ma-ikonekta<br />

ang mga kababaihan sa mga serbisyo at referral, pinadadali<br />

ang akses sa mga naturang serbisyo, at nagkakaloob ng<br />

pagpapagitna kung may krisis, suportang pagpapayo at<br />

adbokasiya.<br />

magkakaroon ng mga kaganapang magdudulot ng trauma.<br />

Para sa karagdagang impormasyon, tumawag po sa inyong<br />

regional office at magtanong sa isang tagapag-ugnay para<br />

sa mga Serbisyong Pangkalusugan (Health Services).<br />

Ang Addiction Recovery Program (Programa para Mawala na<br />

sa Pagkalulong) ay isang pagtutuwangan sa pagitan ng <strong>BC</strong><br />

<strong>Housing</strong>, Vancouver Coastal Health at Fraser Health para sa<br />

kalusugan at pabahay. Ang programa ay nagkakaloob ng<br />

transisyonal na suportang pabahay sa mga tao na<br />

nagpapagaling mula sa problemang dulot ng pagkalulong<br />

sa masasamang sangkap, sa Lower Mainland. Para sa<br />

karagdagang impormasyon, kontakin ang Lower Mainland<br />

Directly Managed Office at 604-609-7024.<br />

Para sa isang listahan ng mga mapagkukunan o resources<br />

ng komunidad sa Lower Mainland, pumunta sa:<br />

www.bc211.ca<br />

MGA SERBISYONG PANGKALUSUGAN<br />

Ang mga kawani na nagtatrabaho sa Departamento ng <strong>BC</strong><br />

<strong>Housing</strong> para sa mga Serbisyong Pangkalusugan (Health<br />

Services Department) ay mga propesyunal sa kalusugan<br />

mula sa iba’t-ibang disipilina o larangan. Lahat sila ay<br />

dalubhasa sa pangangasiwa ng krisis.<br />

Iniuugnay ng mga kawani ng Serbisyong Pangkalusugan<br />

(Health Services Department) ang mga nangungupahan sa<br />

mga malalapitan nila sa komunidad, nagkakaloob ng<br />

edukasyon tungkol sa iba’t-ibang paksang may kaugnayan<br />

sa lipunan at kalusugan, at sumusuporta kung<br />

22 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


PAG-ALIS<br />

Kapag nagdesisyon kayong umalis, kailangang bigyan ninyo<br />

ang inyong property portfolio manager ng isang nakasulat<br />

na pabatid. Ang pabatid na ito ay kailangang matanggap<br />

bago ang huling araw ng buwan, isang buwan bago ang<br />

plano ninyong pag-alis. Halimbawa, kung nagpaplano<br />

kayong umalis sa Abril 30, kailangang ipaalam ninyo ito<br />

sa inyong PPM bago ang 4:30 nang hapon sa Marso 31.<br />

Ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa site ay<br />

magtatakda ng pakikipagkita sa inyo upang ma-inspeksyon<br />

ang inyong unit bago kayo umalis, at bibigyan kayo ng<br />

isang litsahan ng paglilinis na dapat ninyong gawin bago<br />

kayo umalis. Kailangang iwan ninyo ang unit na kasinglinis<br />

nang kayo ay lumipat. Maliban sa normal na pagkasira at<br />

paggamit, anumang sira sa inyong unit ay responsibilidad<br />

ninyo. Maaari kayong singilan ng para sa mga pagkukumpuni.<br />

Kailangang naka-alis na kayo bago ang 1 p.m. sa huling<br />

araw ng buwan. Responsibilidad ninyo na ibalik ang lahat<br />

ng susi at ang inyong laundry card, at pirmahan ang form<br />

ng inspeksyon sa pag-alis, bago kayo umalis.<br />

23 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


APPENDIX 1: IMPORMASYON KUNG<br />

PAANO MAKOKONTAK<br />

Ang mga opisina ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay bukas Lunes hanggang<br />

Biyernes mula 8:30 a.m. hanggang 4:30 p.m.. Para sa<br />

karagdagang impormasyon, pakibisita ang aming website<br />

sa: www.bchousing.org<br />

MGA TANONG NG NANGUNGUPAHAN<br />

Para sa lahat ng mga tanong ng mga nangungupahan,<br />

magpadala po ng e-mail sa: tenantinquiries@bchousing.org<br />

LINYA NG PAGTATANONG SA<br />

SERBISYO NG APLIKANTE<br />

The <strong>Housing</strong> Registry/SAFER/Rental Assistance Program<br />

Suite 101 - 4555 Kingsway<br />

Burnaby <strong>BC</strong> V5H 4V8<br />

Telepono: (604) 433-2218<br />

Fax: (604) 439-4729<br />

Libreng Tawag: 1-800-257-7756<br />

HARAPANG TANGGAPAN<br />

Suite 101 - 4555 Kingsway<br />

Burnaby <strong>BC</strong> V5H 4V8<br />

TANGGAPAN SA TAHANAN<br />

Suite 1701 - 4555 Kingsway<br />

Burnaby <strong>BC</strong> V5H 4V8<br />

Telepono: (604) 433-1711<br />

Fax: (604) 439-4722<br />

Libreng Tawag: 1-866-465-6873<br />

Email: webeditor@bchousing.org<br />

LOWER MAINLAND DIREKTANG<br />

PINAMAMAHALAANG TANGGAPAN<br />

510-369 Terminal Avenue<br />

Vancouver <strong>BC</strong> V6A 4C4<br />

Telepono: (604) 609-7024<br />

Fax: (604) 609-7031<br />

E-mail: LMDirectlyManaged@bchousing.org<br />

24-oras na emerhensiyang pagmementina: 604-682-4852<br />

VANCOUVER ISLAND REHIYON<br />

Suite 201 - 3440 Douglas Street<br />

Victoria <strong>BC</strong> V8Z 3L5<br />

Telepono: (250) 475-7550<br />

Fax: (250) 475-7551<br />

Libreng Tawag: 1-800-787-2807<br />

E-mail: VanIslandRegion@bchousing.org<br />

24-oras na emerhensiyang pagmementina: 250-213-8798<br />

PANLOOB NA REHIYON<br />

290 Nanaimo Avenue West<br />

Penticton <strong>BC</strong> V2A 1N5<br />

Telepono: (250) 493-0301<br />

Fax: (250) 492-1080<br />

Libreng Tawag: 1-800-834-7149<br />

E-mail: InteriorRegion@bchousing.org<br />

24-oras na emerhensiyang pagmementina: 250-493-0301<br />

(Ito ang numero ng telepono sa opisina. Ang serbisyong<br />

may sumasagot sa telepono pagkatapos ng mga oras ng<br />

trabaho ang magdidirekta ng inyong emerhensiyang tawag.)<br />

24 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


HILAGANG REHIYON<br />

1539 11 Avenue<br />

Prince George <strong>BC</strong> V2L 3S6<br />

Telepono: (250) 562-9251<br />

Fax: (250) 562-6488<br />

Libreng Tawag: 1-800-667-1235<br />

E-mail: NorthernRegion@bchousing.org<br />

24-oras na emerhensiyang pagmementina: 250-562-9251<br />

(Ito ang numero ng telepono sa opisina. Ang serbisyong<br />

may sumasagot sa telepono pagkatapos ng mga oras ng<br />

trabaho ang magdidirekta ng inyong emerhensiyang tawag.)<br />

HILAGANG REHIYON:<br />

PRINCE RUPERT AREA OFFICE<br />

GAMITIN ANG PAHINANG ITO UPANG<br />

MAKAPAGREKORD NG MAHAHALAGANG<br />

NUMERO NGTELEPONO<br />

Manager ng gusali/kinatawan sa site:<br />

Mga araw at oras ng trabaho:<br />

Property portfolio manager:<br />

Property portfolio assistant:<br />

Regional community developer:<br />

Tenant support worker:<br />

Mga karagdagang numero:<br />

1400 Kootenay Avenue<br />

Prince Rupert <strong>BC</strong> V8J 3X5<br />

Telepono: (250) 627-7501<br />

Fax: (250) 627-8975<br />

E-mail: NorthernPRRegion@bchousing.org<br />

24-oras na emerhensiyang pagmementina:<br />

• Para sa mga nangungupahan sa Harbour View Gardens,<br />

Pineridge Terrace at Kootenay Place: 250-627-9061<br />

(Tagapamahala ng Gusali) o 250-627-7501 (Opisina para sa<br />

taong on-call)<br />

• Para sa mga nangungupahan sa Sunset Villa Apartments:<br />

250-627-8124 o<br />

cell 250-622-8380 (Kinatawan sa Site) o<br />

250-627-7501 (Opisina para sa taong on-call)<br />

• Para sa mga nanungupahan sa Mariposa Gardens:<br />

250-624-1297 (Tagapamahala ng Gusali) o<br />

250-627-7501 (Opisina para sa taong on-call)<br />

• Para sa mga nanungupahan sa Willows o<br />

Market Estate (Terrace):<br />

250-638-1619 o<br />

cell 250-625-1476 o<br />

250-627-7501 (Opisina para sa taong on-call)<br />

25 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN


APPENDIX 2: ANG INYONG PLANO KUNG<br />

PAANON LALABAS KAPAG MAY SUNOG<br />

Kung nakatira kayo sa isang gusali na wala pang nakapaskil<br />

na plano kung paanong lalabas kapag may sunog, gamitin<br />

ang grid na nasa pahina 36 upang makaguhit ng isang<br />

plano kung paanong lalabas kapag may sunog para sa<br />

inyong tahanan at ipaskil ito sa isang kitang-kitang lokasyon<br />

sa inyong unit. Tandaan kung nasaan ang mga dingding,<br />

bintana at pinto at tukuyin ang lahat ng mga rota na<br />

maaaring daanan palabas. Kailangang magtukoy din kayo<br />

ng isang lugar na tagpuan sa labas na malapit sa isang puno<br />

o iba pang palatandaan. Kapag kumpleto na ang inyong<br />

plano, magpraktis kasama ang bawat miyembro ng<br />

sambahayan.<br />

ANG INYONG PLANO<br />

SAMPOL NA PLANO:<br />

BINTANA WINDOW<br />

门<br />

KITCHEN KUSINA<br />

DOOR<br />

LIVING<br />

ROOM<br />

SALA<br />

BINTANA<br />

WINDOW<br />

SILID- DINING BANYO BATH KUWAR- BED<br />

KAINAN ROOM ROOM ROOM TO<br />

KUWAR- BED<br />

ROOM TO<br />

DEN<br />

BINTANA WINDOW BINTANA<br />

WINDOW<br />

TAGPUAN<br />

MEETING<br />

PLACE<br />

26 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!