MARCH 2012 - BC Housing
MARCH 2012 - BC Housing
MARCH 2012 - BC Housing
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>MARCH</strong> <strong>2012</strong> – TAGALOG<br />
HANDBOOK NG<br />
NANGUNGUPAHAN
MGA NILALAMAN<br />
MALUGOD NA PAGDATING. 3<br />
TUNGKOL SA <strong>BC</strong> HOUSING 4<br />
Mga Tungkulin ng mga Kawani ng 4<br />
<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong><br />
Newsletter para sa Nangugupahan at 6<br />
mga Pabatid sa E-mail<br />
PAGLIPAT 7<br />
Mga Susi at Kandado 7<br />
Paradahan 7<br />
Seguro 7<br />
Hydro at Gas 8<br />
Cable; Telepono; Satellite Dishes 8<br />
Mga alagang hayop 8<br />
RENTA 8<br />
Paano Kinukuwenta ang Inyong 9<br />
Kontribusyon sa Renta bilang isang<br />
Nangungupahan o Tenant Rent<br />
Contribution (TRC)/Renta<br />
Paano Babayaran Ang Inyong 9<br />
Kontribusyon Sa Renta Bilang<br />
Nangungupahan/Renta<br />
Proseso ng Taunang Pagrepaso 10<br />
MGA KARAPATAN AT RESPONSIBILIDAD 11<br />
Patakaran ukol sa Pagkapribado 11<br />
Kasunduan sa Pangungupahan 12<br />
Laki ng Sambahayan 12<br />
ANG INYONG BAGONG TAHANAN 12<br />
Pangangalaga sa Inyong Unit 12<br />
Mga Kasangkapan 13<br />
Mga Banyo 13<br />
Mga Silong at Bodega 14<br />
Mga Bakuran at Balkonahe 15<br />
Basura sa Bahay at Pagreresiklo 15<br />
Mga Karaniwang Lugar 15<br />
Mga Silid-labahan 15<br />
Pagtitipid ng Enerhiya 16<br />
Mga Renobasyon at Alterasyon 17<br />
Mga Bisita 18<br />
Paninigarilyo 18<br />
Pagpatay ng mga Peste 18<br />
Ingay at mga Abala 19<br />
Mga Alitan at Reklamo 19<br />
Pagmementina at mga Pagkukumpuni 19<br />
Mga Emergency na Pagmementina kapag 20<br />
Tapos na ang mga Oras ng Trabaho<br />
Pagsunod sa mga Regulasyon ng WorkSafe<strong>BC</strong> 20<br />
Paglipat 20<br />
KALIGTASAN 22<br />
Protektahan ang Inyong Sarili at 22<br />
ang Inyong Tahanan<br />
Maging Handa Sa Isang Emergency 22<br />
Kaligtasan kung may Sunog 23<br />
Programang Maramihang Pabahay sa Ligtas 25<br />
sa Krimen (Crime Free Multi-<strong>Housing</strong> Program)<br />
Bandalismo 26<br />
PAGPAPAUNLAD NG KOMUNIDAD 26<br />
Mga Grupo ng mga Nangungupahan 26<br />
at mga Programa<br />
Mga Serbisyong Pangkalusugan 27<br />
PAG-ALIS 28<br />
APPENDIX 1: IMPORMASYON KUNG 29<br />
PAANO MAKOKONTAK<br />
APPENDIX 2: ANG INYONG PLANO KUNG 32<br />
PAANON LALABAS KAPAG MAY SUNOG<br />
1 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
ANG HANDBOOK NA ITO AY IBINIGAY<br />
BILANG ISANG GABAY LAMANG. ANG<br />
INYONG MGA LEGAL NA KARAPATAN AT<br />
RESPONSIBILIDAD AY INILARAWAN SA<br />
INYONG KASUNDUAN NG PAMAHAYAN<br />
SA PANGUNGUPAHAN.<br />
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa inyong mga<br />
karapatan at responsibilidad bilang isang nangungupahan,<br />
tumawag sa telepono sa Opisina ng Pamahayan sa<br />
Pangungupahan (Residential Tenancy Office) sa 604-660-1020<br />
(sa labas ng Lower Mainland: 1-800-665-8779) o online sa<br />
www.rto.gov.bc.ca<br />
2 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
MALUGOD NA<br />
PAGDATING SA INYONG<br />
BAGONG TAHANAN.<br />
Ang handbook na ito ay magbibigay sa iyo ng pag-unawa<br />
ng mga patnubay at patakaran na sinusunod ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong><br />
upang matulungan kayo na gawin ang inyong tahanan na<br />
isang ligtas, abot-kaya at maginhawang lugar na matitirahan.<br />
Hindi kasama dito ang detalyadong impormasyon para sa<br />
mga tukoy na lokasyon. Gayunpaman, nagbibigay ito ng<br />
isang magandang pangkalahatang pananaw kung paano<br />
ang palakad ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, pati na ang kung ano ang mga<br />
kailangan mula sa mga nangungupahan.<br />
Itago ang handbook na ito sa isang lugar na madali ninyong<br />
mahahanap, upang madali ninyong masangguni sa hinaharap.<br />
Kung mayroon kayong mga mungkahi para sa mga edisyon<br />
sa hinaharap, mangyaring makipag-ugnayan sa inyong<br />
property portfolio manager o sa developer ng komunidad.<br />
TUNGKOL<br />
SA <strong>BC</strong> HOUSING<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay isang panlalawigang ahensiya na<br />
gumagawa at namamahala ng mga naka-subsidiyang<br />
pabahay sa buong probinsiya. Nakikipagtulungan kami sa<br />
mga pribado at non-profit na mga tagapagkaloob ng<br />
pabahay, mga ahensiya sa komunidad, sa iba pang mga<br />
antas ng pamahalaan at sa mga awtoridad ng kalusugan sa<br />
lalawigan, upang makapagkaloob ng abot-kayang pabahay<br />
at mga serbisyong pang-suporta para doon sa mga lalong<br />
nangangailangan sa buong probinsiya. Mayroong hanay ng<br />
pabahay at mga mapapagpiliang suporta. Bisitahin ang<br />
website ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa (www.bchousing.org) para sa<br />
karagdagang kaalaman.<br />
3 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN<br />
MGA TUNGKULIN NG MGA KAWANI NG<br />
<strong>BC</strong>HOUSING<br />
Sa mga gusaling pinamamahalaan ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa Lower<br />
Mainland, Victoria, Interior, Prince George at Prince Rupert,<br />
maaaring makatagpo ninyo ang mga sumusunod na tao….<br />
Property portfolio manager (PPM) – bago kayo lumipat,<br />
tutulungan kayo ng inyong PPM na makumpleto ang<br />
inyong mga form ng pangungupahan at kukuwentahin<br />
kung magkano ang renta na inyong babayaran.<br />
Makikipagtulungan din ang mga PPM upang maresolba ang<br />
mga problemang may kaugnayan sa kanilang<br />
pangungupahan. Bawat PPM ay may hawak na isang grupo<br />
ng mga gusali sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> (tinatawag na isang portfolio),<br />
tulad ng lugar na inyong tinitirahan.<br />
Property portfolio assistant (PPA) – Ang mga PPA ay malapit<br />
na nakikipagtulungan sa mga PPM at sa mga manager ng<br />
gusali/kinatawan sa site ukol sa alokasyon ng mga unit at sa<br />
mga tungkuling administratibo.<br />
Building manager supervisor (BMS) – ang mga BMS ang<br />
nangangasiwa sa mga kawaning nasa site mismo at<br />
tumutulong sa pagresolba ng mga alalahanin at reklamo ng<br />
mga nangungupahan. Karamihan sa mga BMS ay nakatira<br />
sa mga gusaling responsibilidad nila. Ang ilan ay nakatira sa<br />
labas ng site at malalapitan ng mga nangungupahan sa<br />
gusali sa mga regular na oras ng trabaho.<br />
Building manager (BM) – Pinangangasiwaan ng mga BM<br />
ang mga pang-araw-araw na trabahong may kaugnayan sa<br />
pagmementina at sa paglilinis ng mga karaniwang lugar<br />
tulad ng mga pasilyo, mga silid-pahingahan at mga silidlabahan<br />
(sa mga gusaling may mga kagamitang panlaba).<br />
Tumutulong din sila sa paghahanda ng mga bakanteng unit<br />
para sa mga bagong mangungupahan. Ang inyong BM ang<br />
tao na dapat tawagan kung mayroon kayong tanong o<br />
kahilingan. Karamihan sa mga BM ay nakatira sa mga<br />
gusaling responsibilidad nila. Ang ilan ay nakatira sa labas<br />
ng site at malalapitan ninyo sila sa gusali sa mga regular na<br />
oras ng kanilang trabaho.
Kinatawan sa site – Sa maraming komunidad sa mga<br />
rehiyon natin sa Kahilagaan at sa Looban, ang<br />
masasangguni ninyo para sa pang-araw-araw ay ang lokal<br />
na kinatawan sa site. Ang tao na ito ang nagpapanatili ng<br />
kaayusan ng mga ari-arian, nangongolekta ng renta, at siya<br />
ang lokal na kontak sa komunidad para sa mga<br />
nangungupahan sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at sa mga aplikante.<br />
Tagapaglinis – Ang mga tagapaglinis sa inyong gusali ang<br />
naglilinis sa mga karaniwang lugar, tulad ng mga lobby,<br />
pasilyo at mga silid-amenidad. Sila rin ang nagpapanatili ng<br />
kalinisan ng mga karaniwang lugar sa labas, pumupulot ng<br />
mga basura o nagpapala ng snow. Tinutulungan ng<br />
tagapaglinis ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />
site sa paghahanda ng mga bakanteng unit bago lumipat<br />
ang mga bagong mangungupahan.<br />
Mga Kawaning Tagapagmentina – Ang mga kawaning ito<br />
ang tinatawag kung may kailangang kumpunihin sa inyong<br />
tahanan. Halimbawa, sila ang gagawa ng mga tumutulong<br />
tubo, muling pagsabit ng mga pintuan ng mga aparador at<br />
ilang pagkukumpuni ng mga kasangkapan. Sila rin ang nag-a<br />
asikaso sa mga dapat kumpunihin sa mga karaniwang lugar.<br />
Paligid – Ang parehong pang pana-panahon at fulltime na<br />
kawani ng paligid ang nag-aasikaso ng hardin sa mga<br />
karaniwang lugar sa inyong development. Maaaring kabilang<br />
sa mga tungkulin ang pagbuga ng hangin sa mga dahon,<br />
pagmementina ng damo, pagputol sa mga puno, pag-aalis<br />
ng talahib at pagtatanim ng mga bulaklak at mga taniman.<br />
Tenant support worker (TSW) – Sa ilang mga komunidad,<br />
may malalapitang TSW upang makipag-ugnayan sa mga<br />
nangungupahan. Ang kanilang pangunahing layunin ay ang<br />
mapadali ang matagumpay na pangungupahan, makakita ng<br />
at maingatan ang mga resources o mga mapagkukunan ng<br />
<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at ng komunidad, at magbigay ng suporta sa mga<br />
pang-araw-araw na tanong at/o alalahanin.<br />
Community developer (CD) – Sa karamihan ng mga komunidad<br />
sa buong probinsiya, isang CD ang makikipagtulungan sa<br />
inyo at sa inyong mga kapitbahay, sa inyong PPM at sa<br />
manager ng inyong gusali/kinatawan sa site upang makalikha<br />
ng pananaw na may pagmamalasakit sa komunidad sa<br />
inyong gusali, at upang mapayabong ang mga ugnayan sa<br />
pagitan ng mga nangungupahan, <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at mga lokal<br />
na napagkukunan o resources.<br />
People, Plants and Homes (PPH) coordinator – Ang kawaning<br />
ito na miyembro ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang nakikipag-ugnayan at<br />
naghahatid sa mga nangungupahan ng mga programang<br />
may kaugnayan sa paghahardin, nagsasagawa ng mga<br />
workshop, at nangangasiwa sa pagpapaganda ng, at sa<br />
pakikipag-ugnayang may kinalaman sa mga hardin sa<br />
komunidad sa mismong site.<br />
Priority Placement Program (PPP) coordinator – Ang<br />
programang ito ang nagbibigay ng priyoridad na akses sa<br />
Rehistro para sa Pabahay (The <strong>Housing</strong> Registry), sa mga<br />
babae na tumatakas sa domestikong karahasan o pangaabuso.<br />
Ang tagapag-ugnay o coordinator ng PPP ay<br />
nakikipagtulungan sa mga aplikante ng programa at sa<br />
mga nangungupahan upang matasa ang mga kasalukuyan<br />
nilang pangangailangan sa pabahay, at upang makatulong<br />
na mapanatili ang matagumpay na pangungupahan.<br />
Health Services coordinator (HSC) – Ang mga HSC ay mga<br />
propesyunal sa kalusugan nagtatasa sa mga pangangailangan<br />
sa pabahay ng aplikante at ng nangungupahan at tumutulong<br />
sa pagkuha at pagpapanatili ng mga matatagumpay na<br />
pangungupahan. Ang mga HSC ay nakikipagtulungan sa mga<br />
nangungupahan na nakakaranas ng mga isyung may<br />
kaugnayan sa kalusugan, na maaaring maka-apekto sa<br />
kanilang pangungupahan o sa kakayahan nilang mamuhay<br />
nang independiyente, at tumutulong sa mga nangungupahan<br />
sa pamamagitan ng pagkonekta sa kanila sa mga naaangkop<br />
na serbisyo sa komunidad.<br />
4 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
Community liaison worker (CLW) – Ang CLW ay<br />
nakikipagtulungan sa pangkat para sa mga Serbisyong<br />
Pangkalusugan (Health Services team) upang matulungan<br />
ang mga nangungupahan na nakakaranas ng mga<br />
masasalimuot na pangangailangang may kaugnayan sa<br />
lipunan at sa kalusugan, at nangangailangan ng tulong sa<br />
pagmementina ng pabahay at integrasyon sa komunidad.<br />
Ang mga CLW ay direktang nakikipagtulungan sa mga<br />
nangungupahan upang lalo pang mapahusay ang kanilang<br />
pagganap sa larangang pang-bokasyunal, pang-edukasyon,<br />
panlipunan, para sa paglilibang, pampisikal at sa mga<br />
pangangailangang kaugnay ng pagpapalakas o<br />
rehabilitasyon.<br />
NEWSLETTER PARASA NANGUGUPAHAN<br />
AT MGA PABATID SA E-MAIL<br />
Ipinapaalam ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa mga nangungupahan ang<br />
tungkol sa mga espsyal na kaganapan, mga programa at<br />
mga plano sa pamamagitan ng babasahin o newsletter nito,<br />
ang News for You, na ipinapadala sa mga nangungupahan<br />
sa pamamagitan ng koreo tuwing Hunyo at Disyembre.<br />
Upang matanggap ang newsletter na ito sa elektronikong<br />
pamamaraan, mag-sign-up po sa<br />
www.bchousing.org/email_notification.<br />
5 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
PAGLIPAT<br />
Sasabihin sa inyo ng inyong property portfolio manager<br />
kung anong araw kayo makakalipat sa inyong bagong<br />
tahanan. Kapag pumunta na kayo sa gusali para kuhanin<br />
ang inyong susi, magsasagawa ang manager ng gusali/<br />
kinatawan sa site ng inspeksyon para sa paglipat. Makipagugnayan<br />
po sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />
upang maitakda ang araw ng inyong paglipat. Dito ay<br />
mapapahintulutan ang kawani ng gusali na makapagiskedyul<br />
ng iba pang mga paglipat sa araw na iyon upang<br />
ang mga elevator at mga pasilyo ay hindi maging<br />
masyadong abala sa iisang panahon lamang. Ang mga oras<br />
ng paglipat ay mula 8 a.m. hanggang 4 p.m.<br />
MGA SUSI AT KANDADO<br />
Magkakabit kami ng isang bagong kandado sa inyong pinto<br />
bago kayo lumipat, at ibibigay namin sa inyo ang mga susi<br />
ng inyong unit, iyong para sa pinto sa harapan ng gusali,<br />
ang para sa inyong mailbox at ang para sa garahe (ayon sa<br />
kailangan). Tandaan po na kailangan naming maningil kung<br />
mawawala ang alinman sa inyong mga susi.<br />
Itinatago namin ang mga master key ng lahat ng mga unit<br />
ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> upang matiyak ang inyong kaligtasan sa<br />
panahon ng isang emergency. Hindi ninyo dapat palitan<br />
ang inyong mga susi o hindi kayo dapat magdagdag ng<br />
mga gamit na pang-seguridad nang walang paunang<br />
pag-apruba mula sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>. Kung kailangan ninyong<br />
palitan ang inyong kandado, tanungin po ang manager ng<br />
inyong gusali/kinatawan sa site. Kung masasaraduhan kayo<br />
sa labas ng inyong gusali, maaari ninyong kontakin ang<br />
manager ng inyong gusali/kinatawan sa site para<br />
makapasok kayo. Tandaan po na may bayad ang mga<br />
serbisyong ito.<br />
PARADAHAN<br />
May paradahan para sa mga nangungupahan sa halos lahat<br />
ng mga lokasyon ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>. Kailangang makatupad<br />
ang mga sasakyan sa ilang mga partikular na kondisyon,<br />
kabilang na ang pagiging lisensiyado ng mga ito at<br />
kailangang maayos na tumatakbo. Maaaring kailanganin na<br />
irehistro ang inyong sasakyan para makakuha ng lugar para<br />
sa paradahan. Mahalagang makipag-ugnayan kayo sa<br />
manager ng inyong gusali/kinatawan ng site para sa mga<br />
probisyon ng paradahan sa inyong development para sa<br />
mga nangungupahan.<br />
SEGURO<br />
Mga gusali lamang ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang naka-seguro, hindi<br />
ang inyong mga ari-arian. Bagama’t hindi kayo inaatasan na<br />
bumili ng seguro para sa mga gamit ninyo, iminumungkahi<br />
namin na gawin ninyo ito upang maprotektahan ang inyong<br />
mga ari-arian kung sakaling magkaroon ng sunog, may<br />
manakaw, lumindol o iba pang pinsala. Tandaan po na<br />
inaatasan kayo na magdala ng hindi bababa sa halagang<br />
$100,000 na seguro para sa pananagutang may kaugnayan<br />
sa waterbed kung mayroon kayong waterbed. Makipagugnayan<br />
sa inyong property portfolio manager para sa<br />
karagdagang impormasyon.<br />
HYDRO AT GAS<br />
Sa karamihan ng mga gusali, ang mga nangungupahan ang<br />
may responsibilidad na magbayad ng sarili nilang hydro<br />
at/o gas. Ang inyong property portfolio manager o property<br />
portfolio assistant ay magbibigay ng isang form ng<br />
aplikasyon para sa hydro na pupunan ninyo kapag nagkita<br />
kayo para magpirmahan. Sa mga gusali na mayroong<br />
ibinibigay na bulk hydro, may karagdagang bayad sa hydro<br />
na kasama na sa renta.<br />
6 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
CABLE; TELEPONO; SATELLITE DISHES<br />
Karamihan sa mga gusali ay may sariling mga cable hook-up.<br />
Responsibilidad ng mga nangungupahan na kontakin ang<br />
mga kompanya ng telepono at cable sa kanilang lugar para<br />
malagyan sila ng koneksyon at makapagbayad. Ang mga<br />
karagdagang outlet ng serbisyo ay kailangang aprubahan<br />
muna ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa isang kasulatan at ikakabit iyon<br />
nang kayo ang gagastos. Hindi maaaring magkabit ng mga<br />
satellite dish sa gusali o sa mga bakod.<br />
MGA ALAGANG HAYOP<br />
Ang pagmamay-ari ng alagang hayop na makikita sa inyong<br />
kasunduan sa pangungupahan ay nagbabalangkas ng mga<br />
uri ng alagang hayop na pinapayagan at hindi pinapayagan<br />
(halimbawa, ilang partikular na klase ng aso at ilang iba<br />
pang mga exotic na alagang hayop), at inilalarawan ang<br />
inyong mga responsibilidad bilang isang may-ari ng<br />
alagang hayop.<br />
Itanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site o sa<br />
property portfolio manager ang tungkol sa mga patakaran<br />
ukol sa mga alagang hayop sa inyong gusali.<br />
Responsibilidad ninyo na alisin ang lahat ng dumi ng inyong<br />
alagang hayop sa loob ng mga karaniwang lugar ng<br />
development. Tandaan po na ang mga alagang hayop ay<br />
dapat na may tali at dala ng isang responsableng tao kung<br />
wala sa loob ng kanilang mga unit.<br />
Kung mayroon kayong alagang hayop o magkakaroon kayo<br />
nito pagkalipat, kailangang irehistro ninyo ito sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>.<br />
Maaari ninyong kunin mula sa manager ng inyong gusali/<br />
kinatawan sa site o mula sa rehiyonal na tanggapan ang<br />
mga form para sa pagpaparehistro. Kung lalabag kayo sa<br />
mga patakarang may kaugnayan sa alagang hayop,<br />
maaaring manganib ang inyong pangungupahan.<br />
7 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
RENTA<br />
PAANO KINUKUWENTA ANG INYONG<br />
KONTRIBUSYON SA RENTA BILANG ISANG<br />
NANGUNGUPAHAN O TENANT RENT<br />
CONTRIBUTION (TRC)/RENTA<br />
Para sa mga nangungupahan na nagbabayad ng renta na<br />
nakatuon sa kita (rent geared to income, RGI), ang inyong<br />
buwanang TRC/renta ay 30 porsiyento ng inyong kabuuang<br />
iniakmang grosang kita (bago ang buwis) ng sambahayan<br />
(na nangangahulugan na 30 porsiyento ng grosang kita<br />
mula sa sino man na may edad 19 pataas na nakatira sa<br />
inyong tahanan). Kung ang inyong kita ay masyadong<br />
mababa, aatasan kayo na magbayad ng minimum o<br />
pinakamababang renta batay sa laki ng inyong pamilya.<br />
Kung kayo ay tumatanggap ng tulong mula sa ministry, ang<br />
inyong renta ay kinakalkula ayon sa talahanayan ng flat rate<br />
batay sa dami ng nakatira sa sambahayan.<br />
Isinasaalang-alang namin ang kita, pinagmumulan ng kita,<br />
mga ari-arian, laki ng pamilya at kung mayroong estudyante<br />
kapag nagtatasa kami ng halaga ng inyong TRC. Halimbawa,<br />
ang pagiging iskolar ng estudyante ay hindi kasali bilang<br />
isang pinagmumulan ng kita habang ang mga sahod<br />
naman at ang tulong na kita mula sa probinsiya ay kasali.<br />
Magtanong sa inyong property portfolio manager o<br />
property portfolio assistance ng karagdagang impormasyon<br />
tungkol sa kung anong mga uri ng kita ang at/o hindi kasali,<br />
at ng mga detalye ukol sa proseso ng pagkukuwenta ng<br />
renta ng TRC. Sumangguni sa gabay na impormasyon ukol<br />
sa sa Katibayan ng Kita at mga Ari-arian (Proof of Income<br />
and Assets) na makukuha mula sa inyong PPM o PPA.<br />
Kung magkakaroon ng pagbabago sa laki ng inyong<br />
pamilya o ng makabuluhang pagbabago sa inyong kita<br />
(halimbawa, kung ang pinagmumulan ng inyong kita ay<br />
nagbago mula sa pagka-empleyo, seguro sa pagka-empleyo,<br />
8 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN<br />
tulong na kita o anumang pagbabago sa halaga ng inyong<br />
kita), kailangang kontakin ninyo ang inyong PPM o PPA.<br />
Papayuhan nila kayo kung ang inyo bang TRC ay babaguhin<br />
sa naturang panahon. Kung may alinman sa inyong kita ang<br />
magmumula mula sa tulong na kita, sisingilan kayo ng isang<br />
flat rate batay sa laki ng inyong pamilya.<br />
PAANO BABAYARAN ANG INYONG<br />
KONTRIBUSYON SA RENTA BILANG<br />
NANGUNGUPAHAN/RENTA<br />
Ang inyong TRC/renta ay kailangang bayadan sa o bago ang<br />
unang araw ng bawat buwan.<br />
Maaari kayong magbayad sa pamamagitan ng:<br />
Remittance slip. Sa opsyon na ito, tatanggap kayo ng isang<br />
invoice sa pamamagitan ng koreo kada buwan na maaari<br />
ninyong bayadan sa kahit anong bangko o institusyong<br />
pinansiyal. Hindi kailangan ang account sa bangko.<br />
Makipag-ugnayan sa inyong regional office para sa<br />
karagdagang impormasyon.<br />
Sa telepono o pagbabangko sa internet. Maaari kayong<br />
magbayad ng inyong TRC/renta sa pamamagitan ng online<br />
na pagbabangko o sa pamamagitan ng pagtawag sa inyong<br />
bangko, at pagsasagawa ng mga kaukulang transaksyon<br />
kada buwan.<br />
Direktang pagdedeposito ng mga bayad na pinondohan ng<br />
ministry. Maaari ninyong ipadala nang diretso ang bayad sa<br />
<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> kada buwan upang awtomatikong mabayadan<br />
ang inyong TRC/renta.<br />
Bayad sa renta na una nang na-awtorisa. Sa opsyon na ito,<br />
maaari ninyong bayaran ang inyong TRC/renta sa<br />
pamamagitan ng pagsasaayos ng mga dapat gawin upang<br />
magkaroon ng awtomatikong buwanang pag-withdraw<br />
mula sa inyong account sa bangko.
Tandaan po na kung hindi ninyo mababayadan ang inyong<br />
TRC/renta sa takdang panahon, kailangang kontakin ninyo<br />
ang inyong property portfolio manager o property portfolio<br />
assistant sa pamamagitan ng isang sulat kung saan<br />
ipinapaliwanag ninyo kung bakit hindi kayo nakabayad.<br />
Maaaring kailanganin na pumirma ng isang kasunduan para<br />
sa muling pagbabayad. Kung ang inyong renta ay hindi<br />
mabayadan sa unang araw ng buwan at walang naisalugar<br />
na kasunduan, maaaring padalhan kayo ng isang Pabatid<br />
para Tapusin ang Pangungupahan (Notice to End Tenancy).<br />
Ito na ang simula ng pagpapaalis sa inyo. (Sumangguni po<br />
sa inyong kasunduan sa pangungupahan.)<br />
PROSESO NG TAUNANG PAGREPASO<br />
Kailangang kumpletuhin ninyo ang isang form ng Deklarasyon<br />
ng Kita at mga Ari-arian (Declaration of Income & Assets<br />
(DIA)) sa loob nang hindi bababa sa isang beses sa isang<br />
taon. Ipapadala namin ito sa inyo sa pamamagitan ng koreo.<br />
Sa naturang form, sabihin po ninyo sa amin ang impormasyon<br />
tungkol sa inyong kasalukuyang kalagayang pinansiyal at<br />
ang impormasyon tungkol sa inyong sambahayan, at ikabit<br />
ang mga kopya ng anumang dokumento na magpapatunay<br />
sa idineklara ninyong kita at ari-arian para sa nakaraang<br />
tatlong buwan.<br />
ng koreo.<br />
Dagdag pa rito, bawat taon ay sapalaran naming ina-awdit<br />
ang isang porsiyento ng mga deklarasyon upang matiyak na<br />
sumusunod kami sa mga naaangkop na pamamaraan at<br />
ang ibinigay na impormasyon ay sapat at wasto.<br />
Sa ilalim ng mga tadhana ng inyong kasunduan sa<br />
pangungupahan, responsibilidad ninyo ang magbayad ng<br />
TRC/renta na itinakda para sa inyong unit, na nakabatay sa<br />
impormasyong inilagay ninyo sa form ng deklarasyon.<br />
Mahalaga na punan ninyo ang form na ito at papirmahin<br />
ang lahat ng miyembro ng inyong sambahayan na may<br />
edad 19 pataas. Kung hindi ninyo ito magagawa,<br />
mangangahulugan ito na maaaring mawala ang inyong<br />
subsidiya sa renta at iisyuhan kayo ng isang Pabatid para<br />
Tapusin ang Pangungupahan (Notice to End Tenancy). Ito na<br />
ang simula ng pagpapaalis sa inyo. (Sumangguni po sa<br />
inyong kasunduan sa pangungupahan para sa karagdagang<br />
impormasyon.)<br />
Kung mayroon kayong ilang katanungan o kailangan ninyo<br />
ng tulong para mapunan ang form ng deklarasyon, tumawag<br />
po sa telepono ng ng inyong regional office o area office sa<br />
pagitan ng 8:30 a.m. at 4:30 p.m., Lunes hanggang Biyernes.<br />
Ang dokumentasyon para sa inyong kita at ang pagbabalikaral<br />
ng inyong ari-arian ay kailangang pangkasalukuyan at<br />
mapatotohanan. Maaaring isama sa mga ito ang mga<br />
bagay-bagay na tulad ng paycheck, mga sulat mula sa mga<br />
nag-eempleyo, mga ulat ng buwis, statement ng bangko, at<br />
mga statement ukol sa mga benepisyo mula sa gobyerno.<br />
Bawat tao na may edad 19 pataas na nakatira sa inyong unit<br />
ay kailangang pumirma sa DIA at dapat na magbigay ng<br />
katibayan ng kita. Ang Katibayan ng Kita at mga Ari-arian<br />
(Proof of Income and Assets) ay isasama sa taunang package<br />
ng Deklarasyon ng Kita at mga Ari-arian (Declaration of<br />
Income and Assets) na ipapadala sa inyo sa pamamagitan<br />
9 | <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
MGA KARAPATAN AT<br />
RESPONSIBILIDAD<br />
PATAKARAN UKOL SA PAGKAPRIBADO<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay naninindigan sa pagpapanatili ng<br />
pagkakumpidensiyal, sa paggalang sa personal na<br />
pagkapribado, at, bilang isang pampublikong organisasyon<br />
na nakapailalim sa B.C. Freedom of Information and<br />
Protection of Privacy Act (FOIPP), ay may responsibilidad na<br />
bigyan ng proteksyon ang lahat ng mga personal na<br />
impormasyon sa ilalim ng kustodiya at kontrol nito.<br />
Noong magpatala kayo para sa pabahay, ang kinolekta<br />
lamang namin ay ang personal na impormasyong kailangan<br />
upang mapangasiwaan ang mga programa namin sa<br />
pabahay. Gagamitin lamang namin ang impormasyong ito<br />
upang suportahan ang inyong pangungupahan.<br />
Ang inyong impormasyong personal ay gagamitin lamang<br />
ng awtorisadong kawani upang maipatupad ang layunin<br />
para sa orihinal na pagkolekta nito, o para sa paggamit na<br />
konsistent sa naturang layunin. Hindi namin isisiwalat ang<br />
inyong personal na impormasyon sa ibang pampublikong<br />
organisasyon o ibang tao maliban doon sa awtorisado ng<br />
batas o inyong pinahintulutan.<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may nakalugar na mga pag-iingat upang<br />
maprotektahan ang inyong mga elektronikong rekord laban<br />
sa panganib ng walang awtorisasyong akses. Tinitingnan<br />
lamang ng mga kawani ang mga naturang impormasyon<br />
kung may kailangang alamin upang maisagawa ang<br />
kanilang trabaho. Pinananatili lamang namin ang inyong<br />
personal na impormasyon sa loob ng panahong naaayon sa<br />
mga iskedyul ng pagtatago ng aming mga rekord, at ayon<br />
sa iba pang mga hinihingi ng batas. Pagkatapos ay sinisira<br />
na ang mga rekord.<br />
Para magkaroon ng akses sa inyong mga rekord o para<br />
humiling na maiwasto ang isang rekord, kailangang<br />
gumawa kayo ng isang nakasulat na kahilingan. Kontakin<br />
po ang Director ng Business Support Services sa<br />
FOIPP@bchousing.org para sa tulong o para makatanggap<br />
ng karagdagang impormasyon tungkol sa patakaran ng<br />
<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ukol sa pagkapribado.<br />
KASUNDUAN SA PANGUNGUPAHAN<br />
Bago lumipat sa inyong unit, pumirma kayo ng isang<br />
kasunduan sa pangungupahan sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at kailangang<br />
may kopya kayo nito. (Kung nawala ang inyong kopya,<br />
maaari kayong tumawag sa inyong property portfolio<br />
manager upang makahiling ng isa pa.) Kung sa tingin ninyo<br />
ay mahirap intindihin ang ilan sa mga patakaran,<br />
matutulungan kayo ng manager ng inyong gusali/<br />
kinatawan sa site o ng property portflio manager.<br />
LAKI NG SAMBAHAYAN<br />
Kung may nadagdag o nabawas sa dami ng mga residente<br />
sa inyong pamilya, kahit pa pansamantala, kailangang<br />
kontakin ninyo agad ang inyong PPA o PPM.<br />
10 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
ANG INYONG<br />
BAGONG TAHANAN<br />
PANGANGALAGA SA INYONG UNIT<br />
Responsibilidad ninyo na panatilihing ligtas at malinis ang<br />
inyong tahanan.<br />
• Iwanang malinis ang mga karaniwang lugar tulad ng mga<br />
pasilyo, silid-labahan at paligid para sa iba pang mga<br />
nangungupahan.<br />
• Tandaan na ang mga bata at mga alagang hayop ay hindi<br />
dapat maglaro sa mga bulwagan, elevator, silid-labahan,<br />
locker room o sa mga paradahan sa ilalim ng lupa.<br />
• Kung ang inyong anak ay may bisekletang nasa inyong<br />
tahanan, tiyakin po na hindi sila magbibisekleta sa loob.<br />
• Ang mga hook para sa mga litrato, sa halip na mga pako o<br />
turnilyo, ang dapat na gamitin sa pagsasabit ng mga<br />
dekorasyon sa dingding.<br />
• Huwag gagamit ng likidong bleach bilang panlinis.<br />
Nakakasama ito sa kapaligiran at makakasira din ng mga<br />
materyal sa gusali, tulad ng mga carpet. Sa halip, gumamit<br />
ng mga alternatibo tulad ng baking soda.<br />
Anumang alterasyon, renobasyon o pagpipintura sa inyong<br />
unit ay kailangang maaprubahan muna ng inyong property<br />
portfolio manager sa isang kasulatan.<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay naglalatahala ng isang Gabay para sa<br />
Pag-aalis ng Amag (Mould Management Guide) para sa mga<br />
Residente. Makikita ninyo ang polyetong ito online sa<br />
www.bchousing.org/aboutus/publications/tenants<br />
o magtanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />
MGA KASANGKAPAN<br />
Marami sa mga refrigerator sa aming mga unit ay frost-free<br />
at hindi kailangang i-defrost. Kung wala kayong refrigerator<br />
na frost-free, linisin at i-defrost ang inyong refrigerator<br />
upang mapanatili ito na nasa mabuting kondisyon at upang<br />
makatipid sa kuryente. Huwag gagamit ng mga kutsilyo o<br />
ice pick sa pagtatanggal ng yelo sapagkat sa ganito ay<br />
maaaring masira ang freezer at sisingilin sa inyo ang mga<br />
gastos sa pagkukumpuni. Gayundin, huwag maglalagay sa<br />
freezer ng mga takure o kaldero na puno ng kumukulong<br />
tubig para magtunaw ng yelo, sapagkat maaaring matunaw<br />
sa init ang mga bahaging plastik.<br />
Gumamit ng mga produktong panlinis ng oven para sa<br />
inyong oven.<br />
Gumamit ng sabon na hindi matapang sa paglilinis ng<br />
ibabaw ng mga kasangkapan.<br />
Para sa grasa at dumi, subukan ang paste mula sa baking<br />
soda at tubig. Huwag pong gagamit ng magagaspang na<br />
produktong panlinis sapagkat maaaring masira ang paligid<br />
ng inyong appliances.<br />
MGA BANYO<br />
Gumamit po ng mga panlinis sa bathtub, lababo at inidoro<br />
na hindi matapang at hindi magaspang. Magagasgas ng<br />
magagaspang na panlinis ang ibabaw at lalong hihirap ang<br />
pagpapanatili ng kalinisan ng mga kagamitan.<br />
11 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
Maaaring may problema sa condensation sa inyong banyo<br />
kung may mga sintomas na tulad ng:<br />
• condensation sa mga kagamitan o fixtures, sa mga bintana<br />
o dingding;<br />
• amag o alimuum sa pagitan ng mga tiles, sa mga kantokanto<br />
o sa kisame;<br />
• natatanggal ang pintura, nabubulok, nangingitim ang<br />
mga pasimano ng bintana, sira ang tuyong dingding sa<br />
ilalim ng mga bintana, kumukulubot ang tiles ng sahig,<br />
may masangsang na amoy, o may tumutulong tubig mula<br />
sa mga pasingawan.<br />
Ang sanhi ng condensation ay:<br />
• sobrang init sa bahay;<br />
• halumigmig mula sa mainit na pampaligo;<br />
• basa-basa mula sa basang basahan sa banyo, mga tuwalya<br />
at mga pinatutuyong damit;<br />
• kulang sa bentilasyon o daloy ng hangin;<br />
• mga walang insulasyon na vent ducts;<br />
• ang pintura at wallpaper ay hindi akma para magamit na<br />
pambanyo;<br />
• malamig na hangin sa labas na sumisinip sa insulasyon.<br />
Bagama’t hindi ninyo mababago ang anumang dahilang<br />
dulot ng istruktura, may ilang mga bagay na maaari ninyong<br />
gawin upang mabawasan ang condensation.<br />
• Buksan ang bentilador ng banyo o buksan ang bintana ng<br />
banyo habang kayo ay naliligo. Panatilihing tumatakbo<br />
ang bentilador o bukas ang bintana hanggang sa magevaporate<br />
ang condensation.<br />
• Buksan ang heat lamp habang kayo ay naliligo.<br />
• Panatilihing bukas ang bentilador ng kusina, o bukas ang<br />
bintana ng kusina, habang nagluluto at naghuhugas ng<br />
mga pinggan.<br />
Tandaan: Mas matipid magpa-init ng tuyong hangin kaysa<br />
basang hangin, kaya’t ang pagpapanatiling bukas nang<br />
konti ang isang bintana o tumatakbo ang bentilador ay<br />
magreresulta sa mas maliit na babayadan sa hydro.<br />
MGA SILONG AT BODEGA<br />
Ang ilang mga townhouse ay may silong o bodega. Kung<br />
may isang ganito ang inyong unit, hindi iyon dapat<br />
gamiting tulugan. Karamihan sa mga silong at bodega ay<br />
walang angkop na labasan kung may sunog o walang<br />
angkop na bentilasyon, kaya’t ang paggamit sa mga iyon<br />
bilang tulugan ay paglabag sa mga regulasyon kung may<br />
sunog, at, kung magkakasunog, maaaring manganib ang<br />
buhay.<br />
MGA BAKURAN AT BALKONAHE<br />
Kung kayo ay nakatira sa isang unit na may bakurang may<br />
bakod, responsibilidad ninyo na maggapas at magbunot ng<br />
damo sa hardin. Kung may mga gripo ng tubig sa labas,<br />
patayin ang mga ito sa loob ng inyong unit bago<br />
magtaglamig. Maipapakita sa inyo ng manager ng inyong<br />
gusali/kinatawan sa site kung saan naroon ang pangsarang<br />
balbula kung hindi kayo sigurado. Ang kawani ng <strong>BC</strong><br />
<strong>Housing</strong> ay magpapala ng snow mula sa mga bangketa ng<br />
lungsod pero responsibilidad ninyo na palahin ang mga<br />
tulayan at daanan papunta sa inyong unit.<br />
Kung ang inyong unit ay may balkonahe, hindi ito dapat<br />
gawing bodega. Ang barbecue, sa uling man o sa propane,<br />
ay hindi pinapayagan sa mga balkonahe sapagkat ang usok<br />
at nagliliyab na uling ay posibleng makasama sa kalusugan<br />
at maaaring pagmulan ng sunog. Kung winter, kailangang<br />
alisin ninyo ang lahat ng snow sa inyong balkonahe<br />
sapagkat ang naipong natutunaw na snow ay maaaring<br />
suminip sa ilalim ng pinto papasok sa inyong tahanan.<br />
12 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
BASURA SA BAHAY AT PAGRERESIKLO<br />
Magtanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />
ng impormasyon tungkol sa pagtatapon ng basura at mga<br />
programang kaugnay ng pagreresiklo sa inyong<br />
development.<br />
Ang pagtatapon ng kasangkapan, electronics, appliances o<br />
iba pang malalaking bagay ay hindi pinapayagan.<br />
Kailangang asikasuhin ng mga nangungupahan ang<br />
pagtatapon ng mga naturang bagay sa sarili nilang gastos.<br />
Kontakin po ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />
site kung kailangan ninyo ng tulong.<br />
MGA KARANIWANG LUGAR<br />
Ang karamihan sa mga mas malalaki nating gusali ay<br />
mayrong mga karaniwang silid na magagamit ng ilang<br />
grupo ng mga nangungupahan at mga indibidwal para sa<br />
paglilibang at mga pagpupulong. Ang manager ng inyong<br />
gusali/kinatawan sa site, manggagawang sumusuporta sa<br />
nangungupahan, developer ng komunidad o property<br />
portfolio manager ay makapagsasabi sa inyo ng tungkol sa<br />
kung kailan magagamit ang mga karaniwang espasyo sa<br />
inyong gusali. Responsibilidad ninyo na tiyakin ang ligtas at<br />
makatuwirang paggamit ng lahat ng mga karaniwang lugar<br />
ng mga miyembro ng sambahayan at mga bisita.<br />
MGA SILID-LABAHAN<br />
Ang mga silid-labahan sa mga gusaling may ganito ay<br />
magagamit ng mga nangungupahan lamang.<br />
Hinihiling namin sa inyo na:<br />
• tanungin ang manager ng inyong gusali/kinatawan ng site<br />
kung may nakatakdang paglalaba;<br />
• tingnan kung may mga nakapaskil na regulasyon para sa<br />
silid-labahan;<br />
• alisin ang lint sa lint screen sa dryer pagkakatapos gamitin<br />
para mabawasan ang ilang ulit na pagtutuyo at upang<br />
maiwasan ang sunog;<br />
• iulat ang anumang washer o dryer na hindi gumagana sa<br />
manager ng inyong gusali/kinatawan sa site o tumawag sa<br />
numerong nakapaskil sa silid-labahan.<br />
PAGTITIPID NG ENERHIYA<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay isang organisasyong carbon-neutral.<br />
Nangangahulugan ito na pinagsusumikapan natin na<br />
mabawasan ang konsumo sa enerhiya at kuryente at sa mga<br />
kaugnay na emisyong greenhouse sa lahat ng mga site na<br />
mayroon tayong pabahay. Sinusuportahan natin ang kultura<br />
ng pagtitipid sa enerhiya. Kailanman posible, gagamit tayo<br />
ng mga ilaw at mga kasangkapan na matipid sa kuryente.<br />
Pinananatili natin ang init at katamtamang temperatura sa<br />
mga hagdanan at nilalagyan natin ng weather stripping ang<br />
paligid ng mga pintuan at bintana upang mabawasan ang<br />
pagpasok ng hangin.<br />
May mga paraan upang makapagtipid din kayo ng enerhiya<br />
at mapababa ang mga binabayaran ninyo sa utilities.<br />
• Patayin ang mga ilaw sa mga silid na hindi ginagamit at sa<br />
tuwing aalis kayo ng kuwarto. Kung posible, gumamit ng<br />
natural na ilaw at mga bumbilyang matipid sa kuryente.<br />
• Alisin sa saksak ang mga de-kuryenteng gamit at ang mga<br />
charger na hindi ginagamit.<br />
• Para makatipid ng mainit na tubig:<br />
» patakbuhin nang puno ang washing machine at ang<br />
dishwasher;<br />
» dalian ang panliligo;<br />
» gumamit ng malamig na tubig sa paglalaba ng mga damit;<br />
» barahan ang lababo o banlawan ang mga pinggan sa<br />
isang palanggana kaysa sa tuloy-tuloy ang agos ng tubig.<br />
13 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
• Kung malamig sa labas, panatilihing nasa 20 degrees<br />
Celsius (68 degrees Fahrenheit) ang temperatura (kung<br />
may thermostat sa inyong unit).<br />
• Kung may thermostat sa inyong unit, pahinain ito kung<br />
kayo ay:<br />
» aalis ng bahay;<br />
» magbubukas ng mga bintana.<br />
• Panatilihing medium o low lamang ang setting ng<br />
refrigerator.<br />
• Alisin ang lint sa lint screen sa dryer pagkakatapos gamitin<br />
para mabawasan ang ilang ulit na pagtutuyo at upang<br />
maiwasan ang sunog.<br />
Kontakin po ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />
site kung:<br />
• ang inyong unit ay masyadong mainit o masyadong<br />
malamig at hindi ninyo makontrol ang init;<br />
• may napansin kayo na tumutulo sa gripo o sa banyo;<br />
• ang inyong unit ay may dehumidistat (maaari itong i-set<br />
ng kawani ayon sa inirekomenda sa gabay sa paggamit).<br />
Huwag ilalagay ang init sa mababa pa sa 15 degrees Celsius<br />
(59 degress Fahrenheit) kung winter kahit pa matagal<br />
kayong mawawala.<br />
MGA RENOBASYON AT ALTERASYON<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay nag-a-upgrade ng mga unit at gusali<br />
kung kailangan. Sa ilan sa mga luma na naming<br />
development, nakapag-renovate na kami ng mga kusina,<br />
nakapagkabit ng mga bagong bintana at pinto, nagupgrade<br />
ng mga elevator, at nagpalit ng mga carpet sa<br />
pasilyo. Maaga kaming nagpaplano para sa ganitong uri ng<br />
trabaho at maaga pa man ay ipinapaalam na namin sa inyo<br />
ang anumang renobasyong pinlano para sa inyong gusali.<br />
Depende sa edad ng inyong gusali, ang asbestos o ang iba<br />
pang mapapanganib na materyal na karaniwang nakikita sa<br />
sahig, dingding at kisame ay maaaring makita. Ang mga<br />
materyal na ito ay hindi panganib sa kalusugan kung hindi<br />
pinapakialaman. Upang maiwasan ang panganib na<br />
malantad sa panahon ng pagkukumpuni at/o kung may<br />
ginagawagang renobasyon, ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, bilang<br />
pagsunod sa mga iniatas ng WorkSafe<strong>BC</strong> at sa iba pang mga<br />
pangkalahatang gawi para sa kaligtasan, ay nagsasagawa<br />
ng mga pag-iingat na hakbang upang maprotektahan ang<br />
mga kawani at ang mga nangungupahan mula sa posibleng<br />
pagkalantad sa mga naturang materyal. Kaya, maaaring may<br />
makita kayong kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> at/o mga kontraktor<br />
na gumagamit ng tools at may suot na espesyal na damit<br />
upang maprotektahan ang kanilang sarili mula sa mga<br />
posibleng panganib sa lugar ng trabaho. Maaari rin kayong<br />
makakita ng mga nakapaskil na babala o mga senyales na<br />
nagbababala. Para sa inyong kaligtasan at sa kaligtasan ng<br />
iba, igalang po ang mga senyales na ito.<br />
Huwag gagawa ng mga alterasyon o renobasyon sa inyong<br />
unit nang walang paunang nakasulat na pahintulot at<br />
kontakin muna ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa<br />
site kung kailangan ang mga pagkukumpuni. Kabilang sa<br />
mga renobasyon at alterasyon ang pagpipintura, pagkakabit<br />
ng wallpaper, pagpapalit ng sahig, paglalagay ng isang<br />
satellite dish, at pagbabago sa istraktura.<br />
MGA BISITA<br />
Ang mga bisita ay maaaring manatili sa inyo sa loob nang<br />
kabuuang 14 na araw sa isang taon ng kalendaryo. Kung<br />
gusto ninyo o kung kailangan ninyong magplano para sa<br />
isang mas matagal na pagbisita, kailangang pa-aprubahan<br />
muna ninyo sa isang kasulatan ang naturang pagbisita sa<br />
inyong property portfolio manager.<br />
14 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
PANINIGARILYO<br />
Ang paninigarilyo ay hindi pinapayagan sa alinmang<br />
karaniwang lugar, at sa ilang mga development, maaari<br />
itong payagan sa mga itinalagang lugar lamang tatlong<br />
metro ang layo mula sa labas ng pasukan, mga bintana, at<br />
bentilador na papasok ang hangin. Pinapayagan ang<br />
paninigarilyo sa mga indibidwal na unit maliban na lamang<br />
kung ang inyong gusali o sahig ay itinalagang smoke-free.<br />
Kung kayo o ang inyong bisita ay naninigarilyo at may<br />
kawani na pupunta sa inyong unit, huwag pong manigarilyo<br />
sa inyong tahanan isang oras bago sila dumating at habang<br />
sila ay nasa inyong tahanan (alinsunod sa mga regulasyon<br />
ng WorkSafe<strong>BC</strong>).<br />
Sa mga gusaling itinalaga na bawal ang sigarilyo, hindi<br />
pinapayagan ang paninigarilyo kahit saan sa gusali o sa<br />
paligid nito.<br />
PAGPATAY NG MGA PESTE<br />
Iulat po kaagad ang unang senyales na may peste sa inyong<br />
unit sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />
Kabilang sa mga peste (pero hindi limitado sa) ang mga<br />
daga, ipis, langgam, silverfish at surot. Magtatakda ng<br />
treatment upang maiwasan ang pagdami ng mga peste.<br />
Mababawasan ninyo ang mga peste sa pamamagitan ng:<br />
• pagtatago ng mga dry goods (harina, cereal, asukal at iba<br />
pa) sa isang lalagyang bubog, metal o matigas na plastik<br />
na may mahigpit na takip;<br />
• pagtatapon ng inyong basura, kasama na ang mga<br />
nareresiklo, sa mga lalagyang may mahigpit na takip;<br />
• paghaharang sa alinmang butas sa inyong deck o<br />
pundasyon;<br />
• paglalagay ng steel wool sa mga butas ng mga tubo ng<br />
tubig na maaaring makita sa kusina at banyo;<br />
• pagpapanatili na nagupitan ang mga damo at tanim sa<br />
inyong bakuran;<br />
• pagtitiyak na ang takip ng kanal sa inyong silong ay<br />
nakalagay nang maigi sa lugar.<br />
Upang maiwasan ang pagdami ng mga surot, mahalaga na<br />
hindi kayo magdala ng anumang kasangkapan o gamit sa<br />
bahay na nagmula sa mga dumpster o tindahan ng second<br />
hand papasok sa inyong unit. Kung may madidiskubre<br />
kayong surot sa inyong unit, ipaalam ito kaagad sa manager<br />
ng inyong gusali/kinatawan sa site. Bibigyan nila kayo ng<br />
instruksyon kung ano ang kailangan upang maihanda ang<br />
inyong unit para sa epektibong paggamot. Kung kailangang<br />
mag-spray o gamutin gamit ang init, makakatanggap kayo<br />
ng isang pabatid na nagpapaliwanag kung ano ang dapat<br />
gawin bago gawin ang anumang paggamot.<br />
INGAY AT MGA ABALA<br />
Kayo at ang inyong mga kapitbahay ay may karapatan sa<br />
pagkapribado at sa tahimik na kasiyahan sa inyong mga<br />
tahanan. Tiyakin po na kayo, ang mga miyembro ng inyong<br />
sambahayan at mga bisita ay nakatira sa isang paraang<br />
walang negatibong epekto sa inyong mga kapibahay.<br />
Tandaan po na ang sobrang ingay at abala ay maaaring<br />
pagmulan ng aksyon laban sa inyong pangungupahan.<br />
MGA ALITAN AT REKLAMO<br />
Kung sangkot kayo sa isang alitan sa isa pang<br />
nangungupahan, subukan munang resolbahan ang isyu<br />
nang kasama sila bago kayo humingi ng tulong. Kung hindi<br />
ninyo maresolba ang isang isyu na may kaugnayan sa<br />
inyong pangungupahan, kontakin ang inyong property<br />
portfolio manager sa pamamagitan ng isang sulat.<br />
Tandaan: Ang mga nakasulat na reklamo ay kailangang may<br />
petsa at pirmado at kailangang magtukoy ng mga<br />
katotohanan (sino, ano, kailan, saan) sa halip na mga<br />
personal na paghuhusga, opinyon o konklusyon.<br />
15 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
PAGMEMENTINA AT MGA PAGKUKUMPUNI<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay naninindigan sa pagkakaloob ng ligtas<br />
na pabahay sa mga nangungupahan dito. Sa pana-panahon,<br />
maaaring kailanganin ng mga kawani na magkumpuni at<br />
magsagawa ng mga pagmementinang gawain sa inyong<br />
unit. Gagawin ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang bawat makatuwirang<br />
pagsusumikap upang mapakonti ang abala habang may<br />
ginagawang mga pagkukumpuni at mga pagmementina.<br />
Ipaalam po sa kawani ng gusali ang isang problemang may<br />
kaugnayan sa pagmementina sa pamamagitan ng pagpuno<br />
sa isang form ng kahilingan para sa isang gagawing<br />
pagmementina. Ang form na ito ay maaaring makuha mula<br />
sa manager ng inyong building/kinatawan sa site.<br />
Kailangang kumpletuhin ninyo at pirmahan ang isang form<br />
bago makapagtakda ang isang kawani ng gagawing<br />
pagkukumpuni. Kung hindi ninyo pipirmahan ang form,<br />
hindi makakapasok sa inyong unit ang kawaning<br />
magmementina.<br />
Kung walang makuhang form sa site, kontakin po ang<br />
manager ng inyong gusali/kinatawan sa site. Kung<br />
nagkaroon ng sira sa inyong unit o may nasaktan/nasugatan,<br />
pupunan ng manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />
ang isang Ulat ukol sa isang Kaganapang may Aksidenteng<br />
Kritikal (Accident Critical Event Report) at maaaring humingi<br />
sa inyo ng mga tukoy na detalye.<br />
MGA EMERGENCY NA PAGMEMENTINA<br />
KAPAG TAPOS NA ANG MGA ORAS NG<br />
TRABAHO<br />
Kung may mga seryoso kayong problema kapag tapos na<br />
ang mga oras ng trabaho, tumawag sa numero ng telepono<br />
para sa emergency na may kaugnayan sa pagmementina sa<br />
inyong lugar, na bukas 24 oras (nakalista sa Appendix 1 ng<br />
handbook na ito). Ang numerong ito ay inilaan para lamang<br />
sa mga emergency na pagmementina tulad ng baha, may<br />
nasirang elevator, hindi gumana ang kuryente o heat<br />
system, may nasirang bintana, o tumutulo ang kisame.<br />
PAGSUNOD SA MGA REGULASYON NG<br />
WORKSAFE<strong>BC</strong><br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, bilang pagsunod sa mga iniatas ng<br />
WorkSafe<strong>BC</strong> at ng iba pang mga gawing may kaugnayan sa<br />
kaligtasan sa lugar ng trabaho, ay nagsasagawa ng mga<br />
hakbang sa pag-iingat upang maprotektahan ang mga tao<br />
sa loob at paligid ng mga lugar ng trabaho habang may<br />
nagaganap na pagmementina o pagkukumpuni. Maaaring<br />
kabilang dito ang mga trabaho sa matataas na palapag,<br />
mga pagkukumpuni sa sahig/rehas, pag-aalis ng amag, at<br />
pagtatanggal ng mga dumi at alikabok na dala ng hangin,<br />
mabababang antas ng asbestos, mga insekto, daga at mga<br />
produktong lead.<br />
Maaaring may makita kayong mga kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> o<br />
mga kontraktor na gumagamit ng tools at may suot na<br />
espesyal na damit upang protektahan ang kanilang sarili<br />
mula sa mga panganib sa lugar ng trabaho na maaari nilang<br />
harapin bilang bahagi ng kanilang mga gawain. Maaari rin<br />
kayong makakita ng mga nakapaskil na babala o mga<br />
senyales na nagbababala. Para sa inyong kaligtasan at sa<br />
kaligtasan ng iba, igalang po ang mga senyales na ito.<br />
Maaaring kailanganin na hilingin namin sa inyo na umalis<br />
muna sa inyong unit habang kami ay nagkukumpuni.<br />
Lilinisin ng mga kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ang mga ginamit<br />
nila at titiyakin na malinis ang inyong unit sa inyong<br />
pagbabalik.<br />
16 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
PAGLIPAT<br />
Nakakatanggap ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ng maraming kahilingan<br />
kada taon mula sa mga nangungupahan na gustong<br />
lumipat ng ibang unit o ibang gusali. Walang garantiya na<br />
may ibang unit na maiibigay o kung gaano katagal<br />
ipoproseso ang isang kahilingan, sapagkat ang mga<br />
kahilingang lumipat ay sinusuri muna kasama ng iba pang<br />
mga aplikasyon para sa pabahay. Tatanggapin ang mga<br />
kahilingan na lumipat kung ang nangungupahan at ang<br />
lahat ng miyembro ng kanyang sambahayan ay<br />
nakakatupad pa rin sa mga pangunahing iniatas para sa<br />
pagkakarapat-dapat at sa lahat ng mga pangunahing<br />
kriterya upang maging karapat-dapat sa paglipat, na<br />
binalangkas sa ibaba<br />
Pangunahing pamantayan upang maging karapat-dapat sa<br />
paglipat ng unit:<br />
• Ang (mga) nangungupahan ay nakatira na sa kasalukuyan<br />
nilang unit sa loob nang panahong hindi bababa sa isang<br />
taon;<br />
• Maganda ang tala ng kanilang pangungupahan;<br />
• Wala silang utang pati na sa mga dati nang sinisingil, mga<br />
hindi nabayadang renta o mga hindi nabayaran ayon sa awdit.<br />
Kailangan din ninyong makatupad sa isa sa mga<br />
sumusunod na dahilan para sa isang kahilingang lumipat.<br />
• Ang lugar na inyong pinagtatrabahuhan o ang paaralang<br />
pinapasukan ay nagbago at wala kayong masakyan kung<br />
kailangan ninyo ng transportasyon, o kung ang<br />
pagbibiyahe ay aabutin nang higit pa sa tatlong oras<br />
balikan. (Kailangang magsumite kayo ng isang sulat ng<br />
pagka-empleyo o pagpapatotoo ng rehistrasyon sa<br />
paaralan.)<br />
• Ang pagbabago sa laki ng inyong sambahayan ay<br />
mangangailangan ng isang unit na iba na ang laki (ang<br />
masyadong maraming nangungupahan ay inaatasang<br />
lumipat sa isang unit na naaangkop ang laki).<br />
• Kayo o ang isang miyembro ng inyong pamilya ay may<br />
isang kondisyong medikal na maaayos o bubuti kung<br />
magpapalit kayo ng lokasyon. (Ang inyong doktor ay<br />
kailangang magbigay ng dokumentasyon na susuporta sa<br />
pangangailangan para sa isang paglipat dulot ng isang<br />
kondisyong medikal.)<br />
• Ang kapakanan ninyo at ng miyembro ng inyong pamilya<br />
ay lubhang nanganganib dahil sa trauma, karahasan,<br />
panliligalig o iba pang mga hindi katanggap-tanggap na<br />
mga pangyayari. (Kailangan ninyong magbigay ng pangsuportang<br />
dokumentasyon mula sa pulis o isang<br />
naaangkop na ahensiya ng lipunan.)<br />
Kung gusto ninyong lumipat at hindi kayo nakakatiyak kung<br />
kayo ay karapat-dapat, kontakin po ang inyong property<br />
portfolio manager na siyang makakapagpayo sa inyo ng<br />
tungkol sa inyong mga opsyon. Kung huli kayo sa<br />
pagbabayad ng inyong renta o may utang kayo na kahit na<br />
anong pera sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> sa oras na ialok sa inyo ang isang<br />
paglipat, ang lahat ng mga utang na hindi pa bayad ay<br />
kailangang bayaran nang buo bago kayo makalipat.<br />
Maaaring kanselahin o i-hold muna ang inyong paglipat<br />
hangga’t hindi pa nababayaran ang lahat ng utang.<br />
17 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
KALIGTASAN<br />
PROTEKTAHAN ANG INYONG<br />
SARILI AT ANG INYONG TAHANAN<br />
Huwag ninyong hahayaang makasunod sa inyo ang sino<br />
mang estranghero kapag pumasok kayo sa inyong gusali.<br />
Kung may intercom ang inyong gusali, tiyakin na gagamitin<br />
iyon ng inyong mga bisita kapag binibisita nila kayo. Kung<br />
makakatanggap kayo ng tawag mula sa intercom, tiyakin na<br />
kilala ninyo ang taong iyon bago ninyo siya payagang<br />
pumasok sa gusali.<br />
Payagan lamang ang mga manggagawa na pumasok sa<br />
gusali o sa inyong unit kung batid ninyo na dapat lamang<br />
na sila ay naroroon (halimbawa, kung may mga pabatid na<br />
nakapaskil) at mayroon silang angkop na pagkikilanlan.<br />
Kung may makikita kayong mga estranghero na pakalatkalat<br />
sa gusali, kontakin po ang manager ng inyong gusali/<br />
kinatawan sa site o ang pulis nang direkta. Kung may<br />
na-obserbahan kayong kahina-hinalang kriminal na gawain,<br />
huwag magtatangkang makialam. Tumawag kaagad ng pulis.<br />
Kung ang inyong kaligtasan o ang kaligtasan ng iba ay nasa<br />
panganib, tumawag kaagad sa 911.<br />
MAGING HANDA SA ISANG EMERGENCY<br />
Maghanda ng isang emergency supply kit na may lamang<br />
supply ng tubig, pagkain (lalong nalao na iyong mga<br />
pagkain na hindi na kailangang iluto tulad ng energy bar at<br />
at mga biskuwit) at damit na kasya sa limang araw. Samahan<br />
din ng first-aid kit, flashlight, ekstrang baterya, madaling<br />
bitbiting radyong de-baterya at anumang kailangang gamot.<br />
Kung nakatira kayo sa isang lugar na maaaring magkalindol,<br />
maiihanda ninyo nang mas maaga ang inyong pamilya.<br />
• Alamin ang mga ligtas na lugar sa inyong tahanan.<br />
Kadalasan ay ligtas kayo kung malayo sa isang nakapaloob<br />
na dingding, sa ilalim ng isang matibay na mesa at malayo<br />
sa mga mahuhulog na bubog o bagay-bagay.<br />
• Alamin na ang mapapanganib na lugar ay malalapit sa<br />
mga bintana, salamin, mga nakasabit na larawan, matataas<br />
na kasangkapan at mga gamit o kasangkapan na nakasabit<br />
sa kisame.<br />
Kung may lindol at kayo ay nasa inyong tahanan, kailangan<br />
ninyong:<br />
• DUMAPA sa sahig;<br />
• Maghanap ng MASISILUNGAN sa pamamagitan ng<br />
pagpunta sa ilalim ng isang matibay na mesa; at,<br />
• MANATILI dito hanggang sa mawala na ang mga pagyanig.<br />
• Manatiling kalmado. Kapag huminto na ang mga pagyanig,<br />
maghintay ng 30 hanggang 60 segundo bago lumabas.<br />
• Tingnan kung kayo o ang inyong pamilya ay nasugatan o<br />
nasaktan.<br />
• Makinig sa radyo para sa impormasyon at mga tagubilin.<br />
• Kailangang alam ninyo ang mga panganib na maaaring<br />
bumagsak sa inyo kapag kayo ay lumabas.<br />
• Tulungan ang mga kapitbahay kung magagawa ninyo ito.<br />
Ang mga kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may kasanayan sa kung<br />
paanong tutugon kung may lindol. Kung may lindol,<br />
matatasa nila ang anumang pinsala o sira sa inyong gusali.<br />
Maaaring kailanganin nila ang inyong tulong kung kaya<br />
ninyo na sila ay tulungan.<br />
Hanapin ang bahaging naglalaman ng impormasyon sa<br />
inyong lokal na direktoryo ng telepono para sa karagdagang<br />
impormasyon tungkol sa paglalapat ng unang lunas o first<br />
aid at sa paghahanda kung may lindol.<br />
18 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
Kung sakaling magkaroon ng isang matinding kalamidad,<br />
ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may plano kung paanong magtutuloytuloy<br />
ang negosyo upang matiyak na ang mga serbisyo ng<br />
gusali ay maibabalik sa mga nangungupahanan sa lalong<br />
madaling panahon. Para sa mga pinakahuling balita sa<br />
panahon ng proseso ng pag-aayos sa mga nasira o<br />
naapektuhan, tumawag po sa 604-433-1711 para sa isang<br />
mensaheng naka-rekord at/o upang makausap ang isang<br />
service coordinator.<br />
Ang mga sumusunod na mapagkukunan/mapupuntahan o<br />
resources ay maaaring makatulong sa mga tao na may<br />
kapansanan sa paghahanda para sa isang emergency.<br />
• <strong>BC</strong> Coalition of People with Disabilities<br />
» www.bccpd.bc.ca/default.htm<br />
• Isang Road Map para sa Pagpaplano kung may Emergency<br />
para sa mga Tao na may Kapansanan<br />
» www.bccpd.bc.ca/docs/emergpreproadmap.pdf<br />
KALIGTASAN KUNG MAY SUNOG<br />
Narito ang ilang mga tip ukol sa kaligtasan kung may sunog<br />
upang maprotektahan ang inyong tahanan at ang inyong<br />
pamilya.<br />
• Huwag magtago ng mga bagay-bagay na madaling<br />
magliyab tulad ng thinner ng pintura, solvent, tangke ng<br />
gasul o gas sa loob ng inyong tahanan o katabing bodega.<br />
• Magresiklo ng mga lumang diyaryo nang regular sapagkat<br />
mapanganib iyon sa sunog kung nagpatong-patong na sa<br />
sobrang dami.<br />
• Tiyakin na alam ninyo kung ano ang inyong gagawin kung<br />
may sunog. Kung nakatira kayo sa isang gusaling may mga<br />
apartment, may makikita kayong mga impormasyon<br />
tungkol sa kaligtasan kung may sunog at tungkol sa<br />
paglisan na nakapaskil sa bawat palapag. Makakakuha rin<br />
kayo ng impormasyon tungkol sa kaligtasan kung may<br />
sunog mula sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />
• Kung nakatira kayo sa isang townhouse, magdrowing ng<br />
isang floor plan ng inyong unit sa fire escape plan na<br />
makikita sa Appendix 2 ng handbook na ito.<br />
• Tiyakin na may alam kayong hindi bababa sa dalawang<br />
paraan ng paglabas ng gusali kung sakaling ang isang<br />
rutang labasan ay maharangan ng apoy. Planuhin ang mga<br />
rutang labasan na ito kasama ang mga miyembro ng<br />
inyong pamilya at sanayin ito nang regular upang alam ng<br />
lahat kung paano lalabas ng gusali nang ligtas.<br />
• Kung may marinig kayong alarma ng sunog, palaging<br />
lisanin kaagad ang gusali. Sundin ang inyong plano kung<br />
paanong lalabas kapag may sunog.<br />
• Kung magkakasunog sa inyong unit, lumisan papunta sa<br />
ligtas na lugar, paganahin ang alarma ng sunog, at<br />
tumawag sa 911 para sa departamento ng sunog.<br />
• Tumawag sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />
kung ang alarma para sa usok o smoke alarm sa inyong<br />
tahanan ay madalas na namamatay. Ang alarmang ito may<br />
kable, kaya walang papalitang baterya. Ini-inspeksyon<br />
namin ang smoke alarm at regular itong sinusuri. Huwag<br />
itong aalisin o papatayin.<br />
• Kung pananatilihin ninyong malinis ang inyong kalan,<br />
oven at oven toaster upang hindi sila umusok,<br />
makakatulong kayo na maiwasan na mai-set sa off ang<br />
inyong alarma sa usok. Gayundin, gumamin ng exhaust<br />
fan kapag nagluluto upang maiwasan ang posibilidad na<br />
magkaroon ng mga hindi totoong alarm at huwag kahit<br />
kailan iiwan na walang nagbabantay sa niluluto.<br />
• Pasabihan kaagad ang manager ng inyong gusali/<br />
kinatawan sa site kung may malalaman kayong anumang<br />
panganib na magkakasunog sa inyong tahanan o gusali,<br />
halimbawa, may mga naipong materyal na sumasabog,<br />
nagliliyab na likido, o mga naharangang rotang labasan.<br />
• Gumamit lamang ng pamatay sunog kung sanay kayong<br />
gumamit nito. Kung gusto ninyong matuto kung paano<br />
gumamit ng pamatay sunog, kontakin ang inyong lokal na<br />
departamento ng sunog.<br />
19 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
• Huwag susuhayan ang mga bukas na pinto o huwag<br />
papatayin ang mga awtomatikong pansara ng mga pinto,<br />
sapagkat ilalagay ninyo sa panganib ang inyong sarili pati<br />
na ang inyong mga kapitbahay kung sakaling<br />
magkakasunog.<br />
• Huwag i-overload ang mga saksakan o huwag gagamit ng<br />
sira, luma o punit na kawad. Ang isang power bar na may<br />
sariling patayan ay makakapagprotekta sa mga dekuryente<br />
ninyong kasangkapan.<br />
PROGRAMANG MARAMIHANG PABAHAY<br />
SA LIGTAS SA KRIMEN (CRIME FREE MULTI-<br />
HOUSING PROGRAM)<br />
Ang <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay sumasali sa pagsasanay ng Crime Free<br />
Multi-<strong>Housing</strong> na ipinagkakaloob ng <strong>BC</strong> Crime Prevention<br />
Association. Ang programang ito ay dinisenyo upang<br />
matulungan ang mga residente, may-ari at manager ng mga<br />
pinauupahang ari-arian, sa pakikipagtulungan ng pulisya,<br />
na panatilihing walang mga gawaing labag sa batas sa mga<br />
pinauupahang ari-arian. Ang resulta ng sama-samang<br />
pagsusumikap na ito ay isang mas ligtas, mas magandang<br />
tirahang kapaligiran.<br />
Inirerekomenda ng programa ang paggamit ng Karagdagan<br />
sa Kasunduan para sa Paninirahang Pangungupahan para sa<br />
Pamamahay na Libre sa Krimen (Residential Tenancy<br />
Agreement Addendum for Crime Free <strong>Housing</strong>).<br />
Mula pa noong 1998, lahat ng mga bagong<br />
nangungupahan sa <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay pumirma sa Pamamahay<br />
na Libre sa Krimen (Crime Free <strong>Housing</strong> Addendum) nang<br />
sila ay lumipat. Sinasabi sa addendum na:<br />
dapat masangkot sa anumang gawaing kriminal sa paligid<br />
na sakop ng ari-arian o sa ari-arian, kasama na ang pero<br />
hindi limitado sa:<br />
• anumang kriminal na gawaing may kaugnayan sa droga;<br />
• paghingi o solicitation (mga sex-trade worker at kaugnay<br />
na nakayayamot na gawain);<br />
• mga ginagawa ng mga gang sa kalsada;<br />
• pagsalakay o tangkang pagsalakay;<br />
• labag sa batas na paggamit ng armas;<br />
• anumang gawaing kriminal na nagbabanta sa kalusugan,<br />
kaligtasan o kapakanan ng may-ari o landlord, ng iba pang<br />
mga nangungupahan o mga tao sa ari-ariang tinitirahan o<br />
sa paligid na sakop ng tinitirahan.<br />
Ang paglabag sa alinman sa mga probisyon ng addendum<br />
na ito ay isang seryosong paglabag at isang makabuluhang<br />
hindi pagsunod sa inyong Kasunduan sa Pamahayan sa<br />
Pangungupahan (Residential Tenancy Agreement).<br />
(Sumangguni po sa addendum ng Crime Free Multi-<strong>Housing</strong><br />
na nakakabit sa inyong kasunduan sa pangungupahan.)<br />
BANDALISMO<br />
Ang bandalismo sa mga elevator, stairwell at pasilyo ay<br />
maaaring magresulta sa malalaking gastos sa<br />
pagkukumpuni. Ang graffiti sa semento ay mahirap alisin at<br />
pangit tingnan. Hinihiling namin sa inyo na tumawag kayo<br />
kaagad sa pulis o sabihin ninyo sa manager ng inyong<br />
gusali/kinatawan sa site o property portfolio manager kung<br />
may makikita kayong sino man na sinisira ang ari-arian ng<br />
<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>.<br />
Ang (mga) nangungupahan, sino mang nakatira sa<br />
sambahayan ng nangungupahan at sino mang tao na<br />
inimbitang pumasok sa tinitirhang ari-arian o ng paligid na<br />
sakop ng tinitirahan ng (mga) nangungupahan sino mang<br />
miyembro ng pamilya ng (mga) nangungupahan ay hindi<br />
20 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
PAGPAPAUNLAD NG<br />
KOMUNIDAD<br />
Ang pagpapaunlad ng komunidad ay isang proseso ng<br />
pagtulong sa isang komunidad na palakasin niyo ang<br />
kanyang sarili upang maabot ang ganap niyang potensiyal.<br />
Ang kawani ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay nakikipagtuwangan sa mga<br />
residente at sa mga organisasyong sumusuporta upang<br />
maibigay ang pangangailangan ng mga nangungupahan.<br />
Sa karamihan ng mga komunidad sa buong probinsiya,<br />
isang community developer ang makikipagtulungan sa inyo<br />
at sa inyong mga kapitbahay, sa manager ng inyong gusali/<br />
kinatawan sa site at sa inyong property portfolio manager<br />
upang makalikha ng pananaw na may pagmamalasakit sa<br />
komunidad sa inyong gusali at upang mapayabong ang<br />
mga ugnayan sa pagitan ng mga nangungupahan, <strong>BC</strong><br />
<strong>Housing</strong> at mga lokal na napagkukunan. Halimbawa, ang<br />
mga programang pang-kabataan pagkatapos ng eskuwela,<br />
mga workshop na pang-edukasyon/pang-kasanayan sa<br />
pamumuhay at mga lingguhang programa na may<br />
kasamang hapunan ay makakatulong sa inyo na makilala<br />
ang inyong mga kapitbahay at makakonekta rin sa mga<br />
lokal na organisasyon.<br />
MGA GRUPO NG MGA NANGUNGUPAHAN<br />
AT MGA PROGRAMA<br />
Karamihan sa mga gusali ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay may mga<br />
aktibong grupo ng mga nangungupahan at mga komiteng<br />
panlipunan. Itanong sa manager ng inyong gusali kung<br />
may naturang grupo sa inyong gusali. Isinusulong ng mga<br />
grupong ito ang pagpapaunlad ng mga may kaugnayan sa<br />
lipunan, edukasyon at libangan, sa pamamagitan ng<br />
pag-host ng mga kaganapang panlipunan at pagbibigay ng<br />
impormasyon tungkol sa mga lokal na mapagkukunan/<br />
mapupuntahan at mga sanggunian.<br />
Kung walang ganitong grupo sa inyong gusali at interesado<br />
kayo na mag-organisa ng mga aktibidad para sa mga<br />
nangungupahan, ang manager ng inyong gusali/kinatawan<br />
sa site ang magsasabi sa inyo kung paano makokontak ang<br />
developer ng lokal na komunidad. Matutulungan nila kayo<br />
na tukuyin ang pinaka-angkop na uri ng aktibidad para sa<br />
inyong gusali.<br />
Sa ilang mga site ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong>, ang mga katuwang ng<br />
komunidad ay nagsasagawa ng mga aktibidad sa mismong<br />
site para sa mga nangungupahan. Maaari ninyong tingnan<br />
ang bulletin board sa inyong gusali kung saan ang isang<br />
buwanang kalendaryo ng mga aktibidad ay nakapaskil o<br />
magtanong sa manager ng inyong gusali/kinatawan sa site<br />
para sa karagdagang impormasyon.<br />
Ang Programa para sa Pag-eempleyo ng Isang<br />
Nangungupahang Estudyante (Student Tenant Employment<br />
Program)(STEP) ay nagkakaloob ng mga makabagong<br />
programang pagsasanay para ma-empleyo, sa mga<br />
kabataang nangungupahan na ang edad ay nasa pagitan ng<br />
15 at 18. Ang programang ito ay tumutulong na ihanda ang<br />
mga kabataan sa pagka-empleyo sa pamamagitan ng<br />
pagkakaloob ng isang linggong sesyon ng pagsasanay at<br />
isang anim na linggong pagtatrabahuhan na may suweldo.<br />
Kasama sa linggong ito ng pagsasanay ang paghahanda ng<br />
resume, mga teknik kapag may panayam at mga<br />
sertipikasyon.<br />
Ang Programa para sa Gantimpalang Pang-edukasyon<br />
(Education Awards Program)(EAP) ay makakatulong sa inyo<br />
na magpursige para sa inyong mga layuning pangedukasyon<br />
at/o upang matuto ng mga bagong kasanayan.<br />
Ang mga pag-iiskolar at gantimpala mula sa programang ito<br />
ay magagamit sa mga programang pang-edukasyon<br />
21 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
pagkatapos ng segundaryang paaralan at mga programang<br />
pagsasanay. Isinusulong ng EAP ang edukasyon bilang isang<br />
landas patungong tagumpay at personal na pag-unlad.<br />
Ang People, Plants and Homes (PPH) program ay<br />
nanghihikayat sa mga nangungupahan na mag-hardin saan<br />
man sila nakatira. Ang mga kawani ng PPH at nagbibigay sa<br />
mga nangungupahan ng mga pananim, pataba at mga kit<br />
para sa paghahardin ng mga bata, at nagkakaloob ng iba’t<br />
ibang mga workshop sa buong taon. Para sa karagdagang<br />
impormasyon, kontakin ang tagapag-ugnay o coordinator<br />
ng PPH ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa site.<br />
Ang Priority Placement Program (PPP) ay nagbibigay ng<br />
priyoridad na akses sa Rehistro para sa Pabahay (The<br />
<strong>Housing</strong> Registry) sa mga babae na tumatakas sa<br />
domestikong karahasan o pang-aabuso. Ang mga kawani<br />
ng PPP ay nakikipagtulungan sa mga aplikante at sa mga<br />
nangungupahan upang matasa ang kasalukuyan nilang<br />
pangangailangan sa pabahay at upang makatulong na<br />
mapanatili ang matagumpay na pangungupahan. Kasama<br />
na rito ang pagkakaloob ng suporta upang ma-ikonekta<br />
ang mga kababaihan sa mga serbisyo at referral, pinadadali<br />
ang akses sa mga naturang serbisyo, at nagkakaloob ng<br />
pagpapagitna kung may krisis, suportang pagpapayo at<br />
adbokasiya.<br />
magkakaroon ng mga kaganapang magdudulot ng trauma.<br />
Para sa karagdagang impormasyon, tumawag po sa inyong<br />
regional office at magtanong sa isang tagapag-ugnay para<br />
sa mga Serbisyong Pangkalusugan (Health Services).<br />
Ang Addiction Recovery Program (Programa para Mawala na<br />
sa Pagkalulong) ay isang pagtutuwangan sa pagitan ng <strong>BC</strong><br />
<strong>Housing</strong>, Vancouver Coastal Health at Fraser Health para sa<br />
kalusugan at pabahay. Ang programa ay nagkakaloob ng<br />
transisyonal na suportang pabahay sa mga tao na<br />
nagpapagaling mula sa problemang dulot ng pagkalulong<br />
sa masasamang sangkap, sa Lower Mainland. Para sa<br />
karagdagang impormasyon, kontakin ang Lower Mainland<br />
Directly Managed Office at 604-609-7024.<br />
Para sa isang listahan ng mga mapagkukunan o resources<br />
ng komunidad sa Lower Mainland, pumunta sa:<br />
www.bc211.ca<br />
MGA SERBISYONG PANGKALUSUGAN<br />
Ang mga kawani na nagtatrabaho sa Departamento ng <strong>BC</strong><br />
<strong>Housing</strong> para sa mga Serbisyong Pangkalusugan (Health<br />
Services Department) ay mga propesyunal sa kalusugan<br />
mula sa iba’t-ibang disipilina o larangan. Lahat sila ay<br />
dalubhasa sa pangangasiwa ng krisis.<br />
Iniuugnay ng mga kawani ng Serbisyong Pangkalusugan<br />
(Health Services Department) ang mga nangungupahan sa<br />
mga malalapitan nila sa komunidad, nagkakaloob ng<br />
edukasyon tungkol sa iba’t-ibang paksang may kaugnayan<br />
sa lipunan at kalusugan, at sumusuporta kung<br />
22 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
PAG-ALIS<br />
Kapag nagdesisyon kayong umalis, kailangang bigyan ninyo<br />
ang inyong property portfolio manager ng isang nakasulat<br />
na pabatid. Ang pabatid na ito ay kailangang matanggap<br />
bago ang huling araw ng buwan, isang buwan bago ang<br />
plano ninyong pag-alis. Halimbawa, kung nagpaplano<br />
kayong umalis sa Abril 30, kailangang ipaalam ninyo ito<br />
sa inyong PPM bago ang 4:30 nang hapon sa Marso 31.<br />
Ang manager ng inyong gusali/kinatawan sa site ay<br />
magtatakda ng pakikipagkita sa inyo upang ma-inspeksyon<br />
ang inyong unit bago kayo umalis, at bibigyan kayo ng<br />
isang litsahan ng paglilinis na dapat ninyong gawin bago<br />
kayo umalis. Kailangang iwan ninyo ang unit na kasinglinis<br />
nang kayo ay lumipat. Maliban sa normal na pagkasira at<br />
paggamit, anumang sira sa inyong unit ay responsibilidad<br />
ninyo. Maaari kayong singilan ng para sa mga pagkukumpuni.<br />
Kailangang naka-alis na kayo bago ang 1 p.m. sa huling<br />
araw ng buwan. Responsibilidad ninyo na ibalik ang lahat<br />
ng susi at ang inyong laundry card, at pirmahan ang form<br />
ng inspeksyon sa pag-alis, bago kayo umalis.<br />
23 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
APPENDIX 1: IMPORMASYON KUNG<br />
PAANO MAKOKONTAK<br />
Ang mga opisina ng <strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> ay bukas Lunes hanggang<br />
Biyernes mula 8:30 a.m. hanggang 4:30 p.m.. Para sa<br />
karagdagang impormasyon, pakibisita ang aming website<br />
sa: www.bchousing.org<br />
MGA TANONG NG NANGUNGUPAHAN<br />
Para sa lahat ng mga tanong ng mga nangungupahan,<br />
magpadala po ng e-mail sa: tenantinquiries@bchousing.org<br />
LINYA NG PAGTATANONG SA<br />
SERBISYO NG APLIKANTE<br />
The <strong>Housing</strong> Registry/SAFER/Rental Assistance Program<br />
Suite 101 - 4555 Kingsway<br />
Burnaby <strong>BC</strong> V5H 4V8<br />
Telepono: (604) 433-2218<br />
Fax: (604) 439-4729<br />
Libreng Tawag: 1-800-257-7756<br />
HARAPANG TANGGAPAN<br />
Suite 101 - 4555 Kingsway<br />
Burnaby <strong>BC</strong> V5H 4V8<br />
TANGGAPAN SA TAHANAN<br />
Suite 1701 - 4555 Kingsway<br />
Burnaby <strong>BC</strong> V5H 4V8<br />
Telepono: (604) 433-1711<br />
Fax: (604) 439-4722<br />
Libreng Tawag: 1-866-465-6873<br />
Email: webeditor@bchousing.org<br />
LOWER MAINLAND DIREKTANG<br />
PINAMAMAHALAANG TANGGAPAN<br />
510-369 Terminal Avenue<br />
Vancouver <strong>BC</strong> V6A 4C4<br />
Telepono: (604) 609-7024<br />
Fax: (604) 609-7031<br />
E-mail: LMDirectlyManaged@bchousing.org<br />
24-oras na emerhensiyang pagmementina: 604-682-4852<br />
VANCOUVER ISLAND REHIYON<br />
Suite 201 - 3440 Douglas Street<br />
Victoria <strong>BC</strong> V8Z 3L5<br />
Telepono: (250) 475-7550<br />
Fax: (250) 475-7551<br />
Libreng Tawag: 1-800-787-2807<br />
E-mail: VanIslandRegion@bchousing.org<br />
24-oras na emerhensiyang pagmementina: 250-213-8798<br />
PANLOOB NA REHIYON<br />
290 Nanaimo Avenue West<br />
Penticton <strong>BC</strong> V2A 1N5<br />
Telepono: (250) 493-0301<br />
Fax: (250) 492-1080<br />
Libreng Tawag: 1-800-834-7149<br />
E-mail: InteriorRegion@bchousing.org<br />
24-oras na emerhensiyang pagmementina: 250-493-0301<br />
(Ito ang numero ng telepono sa opisina. Ang serbisyong<br />
may sumasagot sa telepono pagkatapos ng mga oras ng<br />
trabaho ang magdidirekta ng inyong emerhensiyang tawag.)<br />
24 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
HILAGANG REHIYON<br />
1539 11 Avenue<br />
Prince George <strong>BC</strong> V2L 3S6<br />
Telepono: (250) 562-9251<br />
Fax: (250) 562-6488<br />
Libreng Tawag: 1-800-667-1235<br />
E-mail: NorthernRegion@bchousing.org<br />
24-oras na emerhensiyang pagmementina: 250-562-9251<br />
(Ito ang numero ng telepono sa opisina. Ang serbisyong<br />
may sumasagot sa telepono pagkatapos ng mga oras ng<br />
trabaho ang magdidirekta ng inyong emerhensiyang tawag.)<br />
HILAGANG REHIYON:<br />
PRINCE RUPERT AREA OFFICE<br />
GAMITIN ANG PAHINANG ITO UPANG<br />
MAKAPAGREKORD NG MAHAHALAGANG<br />
NUMERO NGTELEPONO<br />
Manager ng gusali/kinatawan sa site:<br />
Mga araw at oras ng trabaho:<br />
Property portfolio manager:<br />
Property portfolio assistant:<br />
Regional community developer:<br />
Tenant support worker:<br />
Mga karagdagang numero:<br />
1400 Kootenay Avenue<br />
Prince Rupert <strong>BC</strong> V8J 3X5<br />
Telepono: (250) 627-7501<br />
Fax: (250) 627-8975<br />
E-mail: NorthernPRRegion@bchousing.org<br />
24-oras na emerhensiyang pagmementina:<br />
• Para sa mga nangungupahan sa Harbour View Gardens,<br />
Pineridge Terrace at Kootenay Place: 250-627-9061<br />
(Tagapamahala ng Gusali) o 250-627-7501 (Opisina para sa<br />
taong on-call)<br />
• Para sa mga nangungupahan sa Sunset Villa Apartments:<br />
250-627-8124 o<br />
cell 250-622-8380 (Kinatawan sa Site) o<br />
250-627-7501 (Opisina para sa taong on-call)<br />
• Para sa mga nanungupahan sa Mariposa Gardens:<br />
250-624-1297 (Tagapamahala ng Gusali) o<br />
250-627-7501 (Opisina para sa taong on-call)<br />
• Para sa mga nanungupahan sa Willows o<br />
Market Estate (Terrace):<br />
250-638-1619 o<br />
cell 250-625-1476 o<br />
250-627-7501 (Opisina para sa taong on-call)<br />
25 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN
APPENDIX 2: ANG INYONG PLANO KUNG<br />
PAANON LALABAS KAPAG MAY SUNOG<br />
Kung nakatira kayo sa isang gusali na wala pang nakapaskil<br />
na plano kung paanong lalabas kapag may sunog, gamitin<br />
ang grid na nasa pahina 36 upang makaguhit ng isang<br />
plano kung paanong lalabas kapag may sunog para sa<br />
inyong tahanan at ipaskil ito sa isang kitang-kitang lokasyon<br />
sa inyong unit. Tandaan kung nasaan ang mga dingding,<br />
bintana at pinto at tukuyin ang lahat ng mga rota na<br />
maaaring daanan palabas. Kailangang magtukoy din kayo<br />
ng isang lugar na tagpuan sa labas na malapit sa isang puno<br />
o iba pang palatandaan. Kapag kumpleto na ang inyong<br />
plano, magpraktis kasama ang bawat miyembro ng<br />
sambahayan.<br />
ANG INYONG PLANO<br />
SAMPOL NA PLANO:<br />
BINTANA WINDOW<br />
门<br />
KITCHEN KUSINA<br />
DOOR<br />
LIVING<br />
ROOM<br />
SALA<br />
BINTANA<br />
WINDOW<br />
SILID- DINING BANYO BATH KUWAR- BED<br />
KAINAN ROOM ROOM ROOM TO<br />
KUWAR- BED<br />
ROOM TO<br />
DEN<br />
BINTANA WINDOW BINTANA<br />
WINDOW<br />
TAGPUAN<br />
MEETING<br />
PLACE<br />
26 |<strong>BC</strong> <strong>Housing</strong> HANDBOOK NG NANGUNGUPAHAN