pobierz tekst pierwszej pomocy - Newsletter

PIERWSZA POMOC PRZEDLEKARSKA W WYPADKU KOMUNIKACYJNYM
Umiejętność ratowania życia może przydać się każdemu z nas,
jest również obowiązkiem z prawnego punktu widzenia.
Pierwsza pomoc przedlekarska w wypadku komunikacyjnym
polega na wykonaniu podstawowych czynności mających na
celu ratowanie życia lub zdrowia osób poszkodowanych, przed
przybyciem pogotowia ratunkowego i innych wyspecjalizowanych
służb ratowniczych.
Udzielając pierwszej pomocy pamiętaj o tym, aby postępować
zgodnie z zasadą „po pierwsze nie szkodzić” , a także o swoim
bezpieczeństwie.
W trakcie pomocy zawsze istnieje ryzyko bezpośredniego kon taktu
z płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami poszkodowanego,
które mogą być źródłem zakażenia. Do niebezpiecznych
chorób przenoszonych za ich pośrednictwem należą między innymi
HIV i wirusowe zapalenie wątroby. Dlatego też podczas udzielania
pierwszej pomocy ratownik powinien korzystać z lateksowych
lub foliowych rękawiczek.
Wypadek komunikacyjny
Po zauważeniu wypadku drogowego, przed przybyciem
profesjonalnych służb ratowniczych, zatrzymaj swój pojazd
tak, aby nie powodował zagrożenia dla innych uczestników
ruchu. Nie zapomnij o zabezpieczeniu go przed kradzieżą, włącz
światła pozycyjne, a jeżeli potrzeba oświetl nim miejsce wypadku.
Następnie powinieneś zasygnalizować innym uczestnikom ruchu
drogowego fakt wypadku poprzez ustawienie trójkątów ostrze gawczych
po obu stronach miejsca zdarzenia. Odległość umieszczenia
znaków ostrzegawczych zależy od wielu czynników jak przebieg
drogi, ukształtowanie terenu, pogoda i widoczność, a także rodzaju
drogi, od 30-50 m poza terenem zabudowanym do 100 m na
autostradzie lub na drodze szybkiego ruchu.
Jeśli to konieczne zabezpiecz pojazd przez przewróceniem się.
Ocena stanu poszkodowanych
Po dotarciu do poszkodowanego należy ocenić jego stan:
• czy jest przytomny: czy reaguje na głos, czy reaguje na dotyk,
czy reaguje na ból
• czy oddycha: czy klatka piersiowa rytmicznie się unosi,
czy za pomocą przyłożenia ucha do jamy ustnej i nosa daje się
wyczuć strumień wydychanego powietrza
• czy ma zachowane tętno: kontroli dokonujemy na tętnicach
szyjnych znajdujących się po obu stronach, powyżej krtani,
w zagłębieniu pomiędzy krtanią a mięśniami szyi, używając
drugiego, trzeciego i czwartego palca. Nie wolno badać
tętna jednocześnie na obydwu tętnicach szyjnych.
Kontrola oddechu i tętna powinna trwać przynajmniej 5-10
sekund.
W przypadku braku wyczuwalnego tętna i oddechu należy
przystąpić do pełnej akcji reanimacyjnej.
Poszkodowanemu z wyczuwalnym tętnem ale bez oddechu
należy udrożnić drogi oddechowe i wykonać sztuczne
oddychanie.
Osobę nieprzytomną z zachowanym krążeniem i oddychaniem
należy ułożyć w pozycji bezpiecznej (bocznej ustalonej).
Następnie należy dokonać bardziej szczegółowej oceny stanu
poszkodowanego ze szczególnym uwzględnieniem takich
zagadnień jak krwawienie, złamania, uraz kręgosłupa, oparzenia,
wstrząs.
Jeżeli sytuacja nie zagraża życiu to nie ruszaj poszkodowanego!
Pamiętaj, że uszkodzony pojazd grozi zapaleniem bądź wybuchem,
stąd obowiązuje absolutny zakaz palenia w jego pobliżu. Nie ściągaj
klem z zacisków akumulatora gdyż powstała iskra może spowodować
zapalenie i wybuch pojazdu. Samochody które się palą,
w większości przypadków nie wybuchają tylko intensywnie się
palą przez krótki czas. Aby zgasić płomienie pod maską samochodu
uchyl (nie otwieraj) klapę, a następnie wprowadź całą
zawartość gaśnicy.
Po dostaniu się do wnętrza samochodu wyłącz zapłon i zabierz
kluczyki, zaciągnij hamulec ręczny na biegu, włącz światła
awa ryjne. Teraz można przystąpić do udzielenia pomocy
poszkodowanym.
Jeżeli sytuacja nie zagraża życiu (brak tętna, oddechu, pożar
samochodu) to nie ruszaj poszkodowanego.
rys: ocena stanu poszkodowanego
Wezwanie pomocy
W każdym wypadku komunikacyjnym należy jak najszybciej
wezwać Pogotowie Ratunkowe oraz ekipę ratowniczą, która
wyposażona w odpowiednie przyrządy umożliwi dostęp do
poszkodowanych we wraku samochodu.
Telefony alarmowe:
• 112 z telefonu komórkowego
• 999 pogotowie ratunkowe
• 997 policja
• 998 straż pożarna
Dyspozytorowi należy przekazać następujące informacje:
Transportem poszkodowanych w wypadku i pomocą medyczną
zajmie się wykwalifikowany personel medyczny.
Jeżeli istnieje na przykład groźba wybuchu samochodu należy
przetransportować poszkodowanych w bezpieczne miejsce. W
pierwszej kolejności należy ewakuować osoby w ciężkim stanie.
W celu dostania się do rannych może zaistnieć potrzeba wyłamania
przedniego fotela i przecięcia pasów bezpieczeństwa.
1
• dokładne miejsce wypadku
• co się wydarzyło
• kiedy doszło do wypadku
• jaki jest stan poszkodowanych
• jaki rodzaj pomocy został udzielony
Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki!
Poczekaj na ewentualne pytania dyspozytora.

Resuscytacja
Dzięki akcji resuscytacyjnej zwiększamy szansę przeżycia poszkodowanego
do czasu przybycia wyspecjalizowanego personelu
medycznego.
W przypadku zatrzymania oddychania i krążenia bardzo liczy
się czas i natychmiastowe rozpoczęcie odpowiednich
czynności.
Do resuscytacji należą: udrożnienie dróg oddechowych,
sztuczne oddychanie oraz zewnętrzny masaż serca.
W trakcie pełnej akcji reanimacyjnej na każde dwa wdechy
powinno przypadać 30 uciśnięć mostka.
Oddech i tętno powinno się kontrolować po każdych 4 cyklach.
Objawami wskazującymi na skuteczność resuscytacji są:
• zaróżowienie się skóry
• powrót akcji serca
• zwężenie uprzednio rozszerzonych źrenic
• powrót spontanicznego oddechu
Akcję resuscytacyjną należy kontynuować do czasu przybycia
personelu ratowniczego lub do momentu odzyskania przez
ratowanego czynności życiowych.
Opisany schemat resuscytacji dotyczy osób dorosłych.
otwarte usta do rozchylonych ust ratowanego i robi wydech
usta-nos: jedna ręka przytrzymuje żuchwę zamykając szczelnie
usta ratowanego, ratujący szeroko otwartymi ustami obejmuje
szczelnie nos ratowanego i wydycha powietrze z płuc.
Częstość oddychania powinna wynosić około 10-12 wydechów
na minutę. Powietrze należy wydychać spokojnie, następnie
wycofać swoją głowę od ratowanego obserwując ruchy klatki
piersiowej.
Zewnętrzny masaż serca
Najpierw trzeba ułożyć poszkodowanego na płaskim,
twardym podłożu.
Następnie ułożyć jeden nadgarstek na jednej trzeciej dolnej
mostka. Drugi nadgarstek układamy na pierwszym splatając
bądź unosząc palce obu rąk, aby nie spowodować dodatkowych
obrażeń żeber.
Wykonujemy ucisk na głębokość 3-5 cm, używając ciężaru
swojego tułowia wyprostowanymi ramionami z barkami
pionowo nad mostkiem.
Następna faza rozluźnienia polega na zdjęciu ciężaru z mostka
bez odrywania nadgarstka z miejsca ucisku, dzięki czemu
klatka piersiowa wraca do pozycji wyjściowej.
Częstość uciskania mostka powinna wynosić w miarę możliwości
80-100 uciśnięć na minutę.
W trakcie prowadzenia zewnętrznego masażu serca może
dojść do złamań żeber i mostka, co nie jest powodem do
przerwania resuscytacji.
Rys: Resuscytacja
Sztuczne oddychanie
Najpierw należy udrożnić drogi oddechowe poprzez usunięcie
ewentualnych ciał obcych, protez zębowych, wymiocin lub
pokarmu z jamy ustnej.
Następnie należy wykonać odchylenie do tyłu głowy poszkodowanego.
Jedną rękę układamy na czole i ostrożnie odchylamy
głowę do tyłu jednocześnie pociągając drugą ręką podbródek
ku górze. Aby zachować tę pozycję należy podłożyć poduszkę
lub zwinięty koc pod barki.
Rys: Zewnętrzny masaż serca
Krwotoki
Do krwotoku dochodzi na skutek przerwania ściany naczynia.
Utrata krwi powyżej 1,5 litra stanowi bezpośrednie zagrożenie
życia.
Krwotoki dzielimy na:
• wewnętrzne gdy utrata krwi następuje do tkanek i jam ciała
• zewnętrzne gdy krew wydostaje się na zewnątrz
Rys: Sztuczne oddychanie
Przy podejrzeniu uszkodzenia kręgosłupa szyjnego w wy padku
komunikacyjnym należy zrezygnować z odchylenia głowy!
Istnieją dwie metody sztucznego oddychania:
usta-usta: jedna ręka oparta o czoło za pomocą kciuka o palca
wskazującego szczelnie zaciska nos, ratujący przyciska swe szeroko
2
Objawami krwotoku są:
• osłabienie
• bladość skóry
• przyspieszenie tętna
• spadek ciśnienia tętniczego krwi
Pierwsza pomoc przy krwotoku zewnętrznym polega na
ułożeniu poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, a
jeśli krwawienie pochodzi z kończyny uniesieniu jej powyżej
poziomu serca, a następnie zastosowaniu opatrunku uciskowego
na miejsce krwawienia.

Złamania
Złamania polegają na przerwaniu ciągłości tkanki kostnej.
Złamania dzielimy na:
• zamknięte gdy skóra wokół złamanej kości jest nienaruszona
• otwarte gdy dochodzi do rozerwania skóry a kość może
zostać narażona na zanieczyszczenia z zewnątrz
Objawami złamania mogą być:
• ból, obrzęk i zasinienie nasilające się przy uciśnięciu lub
próbie poruszenia kończyną
• trudności w poruszaniu uszkodzoną kończyną
• deformacja kształtu kończyny
W przypadku złamań otwartych widoczne odłamy kostne
Pierwsza pomoc w przypadku złamań polega na:
• unieruchomieniu miejsca złamania wraz z przynajmniej
dwoma sąsiednimi stawami (poniżej i powyżej miejsca
złamania)
• zatamowaniu krwawienia w przypadku złamań otwartych
Uraz kręgosłupa
Uraz kręgosłupa należy do najbardziej niebezpiecznych obrażeń,
w wyniku którego może dojść do uszkodzenia rdzenia kręgowego
a w jego następstwie do porażenia kończyn a nawet śmierci.
Uraz kręgosłupa należy podejrzewać gdy występuje:
• brak lub osłabienie czucia dotyku
• porażenie lub niedowład kończyn
• promieniujący ból od kręgosłupa
Pamiętaj aby nie przemieszczać poszkodowanego
z samo chodu, chyba że istnieje bezpośrednie zagrożenie
życia. Należy wówczas ułożyć chorego na siebie z zastosowaniem
wyciągu na szyję trzymając za brodę, co powinno
zabezpieczyć kręgosłup szyjny.
Pozostawiając poszkodowanego w samochodzie należy
pamiętać o udrożnieniu dróg oddechowych, jednak bez
odginania głowy do tyłu, ze względu na możliwość uszkodzenia
rdzenia kręgowego.
Oparzenia
Oparzenie polega na uszkodzeniu skóry i tkanek pod nią leżących
na skutek działania wysokiej temperatury, substancji chemicznych,
a także prądu elektrycznego i promieniowania jonizującego.
Wstrząs
Wstrząs jest stanem, w którym dochodzi do wielonarządowych
zmian powstałych na skutek przedłużającego się upośledzenia
przepływu, czyli perfuzji krwi w łożysku naczyń włosowatych
i niedotlenienia tkanek.
Objawami wstrząsu są:
• silne uczucie osłabienia
• niepokój
• bladość skóry
• zimne poty
• przyspieszony i płytki oddech
• przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno
• utrata przytomności
Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji antywstrząsowej.
Polega ona na ułożeniu poszkodowanego na wznak i uniesieniu
nóg nad poziom głowy na wysokość około 30-40 cm.
Gdy poszkodowany jest nieprzytomny należy go ułożyć w
pozycji bezpiecznej.
Uwaga, pozycji antywstrząsowej nie wolno stosować przy
podejrzeniu urazu kręgosłupa!
Pozycja bezpieczna
Pozycja bezpieczna czyli boczna ustalona jest stosowana w celu
zabezpieczenia nieprzytomnego poszkodowanego z zachowanymi
czynnościami życiowymi (oddychania i krążenie) do czasu
przybycia lekarza.
Aby ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej:
• zegnij bliższą nogę w stawie kolanowym, wsuwając jej stopę
pod kolano drugiej nogi
• bliższą rękę ułóż wzdłuż ciała poszkodowanego wsuwając
dłoń pod pośladek, częścią grzbietową ku górze
• drugą rękę zegnij w stawie łokciowym i połóż na piersi
poszkodowanego, tak aby dłoń spoczywała pomiędzy szyją a
barkiem strony przeciwnej
• przewróć poszkodowanego na swoją stronę jedną ręką
ciągnąc za biodro, a drugą asekurując za głowę
• kończynę górną, którą uprzednio włożyłeś pod pośladek
wyciągnij za ramię do tyłu
• odchyl głowę poszkodowanego do tyłu i zabezpiecz ją drugą
ręką
• nie zapomnij o konieczności kontrolowania czynności życiowych
poszkodowanego
Wyróżniamy trzy stopnie oparzeń:
• stopień I zaczerwienienie skóry, obrzęk i uczucie pieczenia
• stopień II na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się
pęcherze wypełnione płynem surowiczym, towarzyszy ostry ból
• stopień III dochodzi do martwicy skóry na całej jej grubości,
z towarzyszącym uszkodzeniem głębiej położonych tkanek
jak tkanka podskórna, mięśnie i ścięgna. Krańcową formą
oparzenia III stopnia jest zwęglenie tkanek.
Pierwsza pomoc w oparzeniach polega na schładzaniu czystą,
zimną wodą miejsca oparzenia przez okres 15-20 minut.
Jeżeli odzież przylgnęła do ciała nie wolno jej odrywać.
Następnie ranę osłania się jałowym opatrunkiem, nie może
on jednak wywierać ucisku na miejsce oparzenia.
Rys: Pozycja bezpieczna
3

• Najpierw ostrożnie zbadaj ofiarę. Należy ocenić jego
miejsce pod kątem bezpieczeństwa dla siebie i chorego.
Również ze względu bezpieczeństwa do leżącej ofiary
podchodź od strony głowy.
• Sprawdź jego reakcję. Spytaj się „Co się stało?”, jeśli nie
odpowie - uszczypnij go pod nosem.
Zanim zaczniesz ratować
problemach zdrowotnych - alergiach lub chorobach wymagających
specjalnego postępowania - ewentualnie bransoletki
lub wisiorka, które by o tym informowały.
• Nie zabieraj ze sobą dokumentów poszkodowanego.
Przekaż je lub lepiej wskaż gdzie leżą osobie upoważnionej
(rodzina, policja).
• Sprawdź czy język, wydzieliny lub jakieś obce ciało nie
blokuje dróg oddechowych ofiary? Jeśli drogi oddechowe
nie są drożne, oczyść je. Delikatnie odchyl jego głowę do tyłu -
często ten ruch przywraca normalny oddech.
• Czy ranny oddycha? Jeśli nie, zastosuj sztuczne oddychanie.
• Czy ma tętno? Jeśli nie ma, serce nie pracuje. Zastosuj reanimację.
• Czy ma krwotok? Jeśli jest, staraj się go zatamować.
Jeżeli jest co najmniej dwóch ratujących, jeden z nich udaje
się po pomoc, zaraz po stwierdzeniu, że poszkodowany nie
oddycha.
Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane
(dotyczy wszystkich numerów ratunkowych):
• CO? - rodzaj wypadku (np. zderzenie się samochodów),
• GDZIE? - miejsce wypadku,
• ILE? - liczba poszkodowanych,
• JAK? - stan poszkodowanych,
• CO ROBISZ? - informacja o udzielonej dotychczasowo pomocy,
• KIM JESTEŚ? - dane personalne osoby wzywającej pomoc
Pamiętaj!!!
Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki !!!
Gdy na miejscu wypadku jest jeden ratujący, a posz kodowany
jest osobą dorosłą, która nie oddycha, nale ży natychmiast wez wać
pomoc (najpierw wzywasz pomoc, a następnie reanimujesz,
gdyż masaż serca może przedłużyć się do kilkudziesięciu minut),
ostateczna decyzja zależy od dostępu środków łączności ze
służbami ratowniczymi.
W przypadku prawdopodobieństwa utraty przytomności
w wyniku braku oddechu, oraz gdy poszkodowanym jest
niemowlę lub dziecko ratujący powinien przez około 1 minutę
wykonywać zabiegi przywracające podstawowe czynności
życiowe (oddech, praca serca). Jeśli jesteś sam, chwilę czasu na
wezwanie pogotowia będziesz miał po wykonaniu pierwszych
4 serii reanimacji.
W niektórych przypadkach można bezpiecznie zmieniać poło żenie
ciała rannego. Gdy jednak ofiara ma poważne obrażenia szyi
lub pleców, nie wolno jej ruszać - chyba że ratujemy ją przed
pożarem, wybuchem itp.
• Sprawdź, czy ofiara nie ma uszkodzonego kręgosłupa.
U ofiar wypadków samochodowych zawsze musisz podejrzewać
uszkodzenie kręgosłupa.
• Jeśli wymiotował - a masz pewność, że nie uszkodził kręgosłupa
- ułóż go na boku w pozycji bocznej ustalonej, by się
nie udusił.
• Okryj go kocami lub płaszczami, by nie tracił ciepła.
• Jeśli to konieczne, rozetnij ubranie. Nie zdzieraj ubrania
z poparzonych miejsc, chyba że wciąż się tli.
• Uspokój ofiarę i sam zachowaj spokój. To pozwoli rannemu
opanować strach, dzięki czemu nie wpadnie w panikę.
• Nie podawaj płynów osobie nieprzytomnej lub półprzytomnej,
jak też osobie skarżącej się na ból brzucha ( obrażenia
narządów wewnętrznych ).
• Nie próbuj jej cucić, poklepując bądź potrząsając nią,
ponieważ osoba taka po dojściu do siebie w pierwszym
odruchu może spróbować ci oddać.
• Wśród rzeczy ofiary poszukaj informacji o szczególnych jej
• Pamiętaj o zapewnieniu sobie bezpieczeństwa, sam nie
możesz stwarzać sobie stanu zagrożenia
• Zaparkuj przed miejscem zdarzenia celem zabezpieczenia
miejsca i kierując koła w stronę pobocza, włącz światła
awaryjne.
• Ustaw trójkąty ostrzegawcze lub światła w odpowiedniej
odległości (wg kodeksu ruchu drogowego) od miejsca wypadku
z obu stron.
• Wyłącz zapłon we wszystkich uszkodzonych pojazdach.
• Zajmij się w pierwszej kolejności tymi, których życie jest
zagrożone.
• Bezzwłocznie, jeśli jest potrzeba, przystąp do reanimacji
i opatrz obrażenia zagrażające życiu lub wyglądające niebezpiecznie.
Jeśli to możliwe, zajmij się poszkodowanymi nie
zmieniając ich pozycji (wyjątek - reanimacja).
• Wstępnie zawsze zakładaj, że nastąpiło uszkodzenie kręgów
szyjnych. Podtrzymuj rękami głowę i szyję ofiary, tak aby mogła
ona swobodnie oddychać.
W celu wyjęcia poszkodowanego z pojazdu
należy:
• stanąć z tyłu poszkodowanego,
• włożyć ręcę pod jego pachy,
• jedną ręką przytrzymać brodę poszkodowanego,
• lekko naciągnąć wzdłuż osi ciała (nie na boki),
• położyć jego głowę między swoim barkiem a głową,
przez cały czas utrzymując ją w tej ustabilizowanej pozycji,
• drugą ręką chwycić za przedramię,
w takiej pozycji wyciągamy z samochodu.
Uwaga! Stopy, szczególnie u kierowcy, mogą być zaklinowane
przez pedały hamulca i sprzęgła. W takim przypadku w pierwszej
kolejności delikatnie odblokowujemy nogi lekko zginając
je w kolanach.
Po wydobyciu z pojazdu należy kontynuować stabilizację
głowy i szyi równocześnie udrożniając drogi oddechowe.
4
Wykorzystano materiały: www.ratownictwo.win.pl, www.autocentrum.pl