Decata vo PJR MakeDoniJa* - ERI SEE

Od pozitivna strana, neodamne{noto osnovawe
na Sektorot za inspekcija, vo ramkite na Ministerstvoto
za trud i socijalna politika, e znak
na vladinata podgotvenost da odgovori na nekoi
od slabostite na sistemot.
Nadomestoci za koi ne se pla}aat pridonesi i
nadomestoci, so proverena materijalna sostojba,
vklu~uvaat socijalna pomo{ (vklu~uvaj}i
potkategorii) i detski dodatoci, koi se menaxirani
preku CSRi (“socijalna pomo{”) i Sektorot
za socijalna za{tita (“detski dodatok”).
Nadomestocite za koi se pla}aat pridonesi se:
penzii, beneficii za nevraboteni, porodilno
otsustvo i boleduvawe.
Za celite od ovaa Analiza na situacii va`no
e osvrnuvaweto na klu~nite problemi vo vrska
so beneficiite na decata. Site ostanati socijalni
isplati, isto taka, se od korist za decata,
so stabilizirawe i podobruvawe na prihodot
vo doma}instvoto koe, vo princip, go podobruva
kapacitetot na semejstvata za raspredelba na
resursite, za obrazovanie na decata i dobro
zdravje. Za `al, postojat golem broj na tipovi
(i pottipovi) na socijalna pomo{, od koi golem
broj imaat zavisni ili povrzani kriteriumi
za ostvaruvawe na pravoto, so {to edna seopfatna
analiza na site ovie isplati i nivnata
korist e nadvor od domenot na ovoj izve{taj. 80
Samo na kratko, socijalnata pomo{ ne e distribuirana
na efikasen na~in od pri~ini {to
postojat sistematski i strukturni administrativni
problemi, koi se optovareni so nepotrebna,
dlabinska i hierarhiska birokratija
i go ostavaat sistemot ranliv na zloupotreba
i diskriminacija. Podolu sledi pregled na del
od klu~nite problemi so koi se soo~uvaat licata
koi baraat socijalna pomo{ i beneficii
za nevrabotenost:
• Postojat {est razli~ni kategorii na beneficii
na socijalna pomo{, od koi site se testirani
sredstva, no ne e zemen predvid brojot
na deca vo edno doma}instvo. Potreben e
spisok na dokumentacija neophodna za ostvaruvawe
na pravo i procenka na prihodot
vo doma}instvoto i istata se pravi so poseta
na samoto doma}instvo. Duri i da gi
zadovoluvaat ostanatite barawa, licata
nemaat pravo na socijalna pomo{ dokolku
poseduvaat: nedvi`en imot ili pove}e od
7000 m2 na zemja; avtomobil ili drugo motorno
vozilo koe mo`e da se koristi za komercijalni
celi; zemjodelska oprema kako
{to e kombajn ili traktor; `iva stoka koja,
vo soglasnost so procenkite na CSRi mo`e
da obezbedi opstanok na semejstvoto. Ovie
procesi imaat prednost vo sudskite odluki
i diskriminacijata
Analiza na sostojbata
• Pravoto na beneficii zaradi nevrabotenost,
zavisi od kontinuirana rabota od najmalku
devet meseci (ili 12 meseci so prekini) za
poslednite 18 meseci. Onie koi ne pla}ale
pridonesi za osiguruvawe za nevraboteni
ili nemale oficijalni dogovori za rabota,
nemaat pravo na pari~en nadomest, no mo`at
da baraat zdravstveno osiguruvawe. 81 Od
36 procenti na nevraboteni vo zemjata od
april 2007 godina, samo 7.5 procenti primale
pari~en nadomest za nevrabotenost,
{to ne zna~i deka ostanatite imaat drugi
izvori na prihod, no tie nemale pravo na istiot.
Dokolku imaat pravo, licata mo`e da
dobivaat beneficii za nevrabotenost (koi
se presmetuvaat kako koeficient na plateno
osiguruvawe) za najmnogu 18 meseci. Po
maksimalniot period ili koga pridonesite
za osiguruvawe bile vo celost raspredeleni,
nevrabotenoto lice mora da se prijavi za
koristewe “socijalna finansiska pomo{”,
me|utoa, ne postoi realna integracija na
uslugite koi se obezbedeni od Agencijata
za vrabotuvawe i CSRi. Birokratijata vo socijalnata
za{tita funkcionira bez golema
horizontalna sorabotka.
Detski dodatok
Beneficiite nameneti za deca imaat potencijal
da obezbedat direktna pomo{ na decata i semejstvata
na koi im e potrebna. Zakonot za za{tita
na decata predviduva tri razli~ni finansiski
beneficii, naso~eni kon pridones za dobroto
na deteto i vklu~uvaat: Detski dodatok, poseben
dodatok i nadomest za prvoroden~e. Me|utoa,
kako i so drugite beneficii, postojat golem
broj na birokratski komplicirani barawa koi
mora da bidat nadminati, so cel da imaat pravo
na beneficii. I pokraj pravoto, iznosite koi se
ispla}aat se mnogu mali i bi napravile vidna
razlika samo kaj najsiroma{nite, koi se najbrojnata
grupa, do koja vo momentot ne mo`e da se
dojde. Za sekoe dete pod 15-godi{na vozrast,
doma}instvoto dobiva 612.53 makedonski denar
mese~no (pribli`no 10 evra), a za sekoe dete na
vozrast od 15-18 godini doma}instvoto dobiva
972.06 denari (16 evra) mese~no. Isto taka,
postojat i specijalni isplati za deca invalidi
3592.32 denari (58 evra) mese~no i nadomest
samo za prvoto novoroden~e vo semejstvoto koe
se dvi`i od 166.45 denari (2.7 evra) do 3828.5
denari (pribli`no 63 evra) mese~no. Isplatata
za prvoto novoroden~e, koja se dodeluva
ednokratno, e edinstvenata univerzalna obezbedena
pridobivka {to postoi vo zemjata. Isto
taka, postoe~kiot zakon go odreduva maksimalniot
iznos koj edno semejstvo mo`e da go dobie
kako detski dodatok, a toa e 1,800 denari
(pribli`no 29,5 evra), bez ogled na postoe~kiot
broj deca i prihodot na semejstvoto.
69