Etyka czci dla życia Alberta Schweitzera

T. Biesaga SDB, Norma moralności w etyce czci dla życia Alberta Schweitzera i w etyce
godziwego życia Tadeusza Kotarbińskiego, w: „Logos i Ethos” 2(9) 2000, s. 3-22
Norma moralności w etyce czci dla życia Alberta Schweitzera i w etyce
godziwego życia Tadeusza Kotarbińskiego
STRESZCZENIE
Artykuł rekonstruuje i krytycznie ocenią normę moralności u dwóch wybranych
myślicieli.
Albert Schweitzer uważał, że dotychczas nie odkryto normy moralności. Doprowadziło
to do chaosu poglądów etycznych i upadku kultury zachodniej. Sądził on, że właściwą normę
można wyrazić w postaci sformułowania: „Jestem życiem, które pragnie żyć, pośród życia,
które pragnie żyć”.
Normę tę uzasadnia jednak jedynie irracjonalnym, mistycznym przeżyciem życia.
Brakuje w niej specyficznego dla moralności doświadczenia aksjologicznego drugiego
człowieka jako osoby. Zrównuje się w niej życie owada z życiem osoby ludzkiej. Dlatego
łatwo w niej pomieszać pseudoobowiązki z właściwymi zobowiązaniami moralnymi.
Etyka T. Kotarbińskiego bliska jest etyce personalistycznej. W jej centrum stawia on
troskę o bliźniego. Próbuje w niej przezwyciężyć naturalizm etyki ewolucyjnej i swój własny
materializm. Czyni to odrywając etykę od poglądów metafizycznych i naukowych.
Humanizuje on instynkt walki. Nie uzasadnia, ale wyraźnie odrzuca utylitarne poświecenie
jednej osoby dla ratowania dziesięciu. Propozycja ta współgra z ideą Opatrzności Bożej. Tym
razem opatrznością ma być człowiek dla człowieka.
Można powiedzieć, że etyka spolegliwego opiekuna zbliża się do odkrycia godności
osoby jako podstawy moralności. Posługuje się ona jednak tylko godnością osobowościową,
nabytą, którą ujawnia szacunek ludzi godnych szacunku. Powyższe braki tej etyki prowadzą
do tego, że opowiada się ona za eutanazją ciężko chorych. Opiekun nie dostrzega wartości
osoby jako osoby, nie dostrzega sensu życia chorego, nie dociera do ostatecznych uzasadnień.
24