Application for A Integrated Permit

GRADONA^ALNIK NA OP[TINA ILINDEN-SKOPJE
Integrirano spre~uvawe i
kontrola na zagaduvaweto
BARAWE ZA DOBIVAWE DOZVOLA ZA USOGLESUVAWE SO
OPERATIVEN PLAN

SODR@INA
I OP[TI INFORMACII ............................................................................3
II OPIS NA TEHNI^KITE AKTIVNOSTI .................................................4
III UPRAVUVAWE I KONTROLA ................................................................29
IV SUROVINI I POMO[NI MATERIJALI I ENERGII UPOTREBENI
ILI PROIZVEDENI VO INSTALACIJATA .......................................30
V CVRST I TE^EN OTPAD.........................................................................42
VI EMISII VO ATMOSFERATA................................................................45
VII EMISII VO POVR[INSKI VODI I KANALIZACIJA ...................48
VIII EMISII VO PO^VA ...............................................................................51
IX ZEMJODELSKI I FARMERSKI AKTIVNOSTI ..................................52
X BU^AVA, VIBRACII I NEJONIZIRA^KO ZRA^EWE.......................53
XI TO^KI NA MONITORING NA EMISII I ZEMAWE PRIMEROCI ..56
XII PROGRAMA ZA PODOBRUVAWE ..........................................................57
XIII SPRE^UVAWE HAVARII I REAGIRAWE VO ITNI SLU^AI..........60
XIV REMEDIJACIJA, PRESTANOK SO RABOTA, POVTORNO
ZAPO^NUVAWE SO RABOTA I GRI@A PO PRESTANOK NA
AKTIVNOSTITE .....................................................................................61
XV REZIME BEZ TEHNI^KI DETALI........................................................62
2

I
OP[TI INFORMACII
Ime na kompanijata 1
Praven status
Sopstvenost na
kompanijata
Dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i
uslugi KOKA FARM-BOIL eksport import
DOOEL Ilinden
DOOEL Dru{tvo so ograni~ena
odgovornost na edno lice- 05.4
100% privatna sopstvenost
Soptvenost na zemji{teto
Adresa na lokacijata
(i po{tenska adresa,
dokolku e razli~na od
pogore spomenatata)
Broj na vraboteni 1
Vo sopstvenost na Petrovska Dobre Suzana
Imoten list br.1124 katastarska op{tina
Kadino izgradena na KP br.103/2, s.Kadino,
op{tina Ilinden-Skopje izdadeno od
Republika Makedonija Agencija za
katastar na nedvi`nosti - Centar/oddel za
katastar na nedvi`nosti Skopje od 18-2-
2010
Ul.6 br.70, N.ILINDEN 1000. Skopje
Ovlasten pretstavnik
Petrovska Suzana
Kategorija na industriski
aktivnosti koi se predmet
na baraweto 2
6. Ostanati aktivnosti
6.6. Instalacii za intenzivno
`ivinarstvo ili za sviwarstvo so
kapacitet od: (a) 5000 do 40.000 mesta za
`ivina
Proektiran kapacitet Postoe~ki kapacitet od( mlado jato 3480,
staro jato 3680) proektiran kapacitet od
8000 mesta za `ivina
I.1 Vid na baraweto 3
Obele`ete go soodvetniot del
Nova instalacija
Postoe~ka instalacija
Zna~itelna izmena na postoe~ka instalacija
Prestanok so rabota
H
1 Kako {to e registrirano vo sudot, va`e~ka na denot na aplikacijata
2 Da se vneseat {ifrite na aktivnostite vo instalacijata spored Aneks 1 od ISKZ
uredbata (Sl. Vesnik 89/05 od 21 Oktomvri 2005). Dokolku instalacijata vklu~uva pove}e
aktivnosti koi se predmet na ISKZ, treba da se ozna~i{ifrata za sekoja aktivnost.
[ifrite treba da bidat jasno odeleni edna od druga.
3 Ova barawe ne se odnesuva na transfer na dozvolata vo slu~aj na proda`ba na
instalacijata
3

Prilog I.1: Tekovna sostojba na pravnoto lice od edinstveniot trgovskiot
registar i registar na drugi pravni lica od Centralen register na R.
Makedonija, na{ broj: 0807-9/2937/1 od 14.02.2007.
Prilog I.2: Dogovor za kupoproda`ba od 06.07.2000 godina.
Prilog I.3: Potvrduvawe (soleminizacija) na privatna isprava Izvod
ODU br.140/2000.
Prilog I.4: Imoten list br 1124 od 18.02.2010 godina, izdaden od
Republika Makedonija Agencija za katastar na nedvi`nosti
I.2 Organ nadle`en za izdavawe na B-Integrirana ekolo{ka dozvola
Ime na edinicata na
lokalna samouprava
Adresa
Op{tina Ilinden-Skopje
Ul. 9 b.b. 1041 Ilinden
Telefon telefon: 02 2571 703 i faks:02 2573 515
e-mail
ilinden@ilinden.gov.mk
II
OPIS NA TEHNI^KITE AKTIVNOSTI
Opi{ete ja postrojkata, metodite, procesite, pomo{nite procesi, sistemite
za namaluvaweto i tretman na zagaduavweto i iskoristuvawe na otpadot,
postapkite za rabota na postrojkata, vklu~uvaj}i i kopii od planovi, crte`i
ili mapi, (terenski planovi i mapi na lokacijata, dijagrami na postapkite
za rabota).
Odgovor:
II.1 Istoriski razvoj
Idejata za osnovawe na organizacijata kako farma sopstevnicite ja dobija
od najstariot ~len na semejstvoto Dobre Tasevski (tatko na osnova~ot na
fermata.) Prvite za~etoci na organizacijata gi zapo~nuva vo
improvizirana farma od 150 koko{ki za da ovaj biznis go nasledi
pomladokot na semejstvoto. Prviot objekt (farma) e izgraden vo n. Ilinden
na ul.6 br.70. Vo 1995 godina zapo~nuva so 250 jarki so {to kontinuirano se
zgolemil brojot na 1500 jarki, za da vo 2000 godina zapo~na izgradba na nova
sovremena farma so kapacitet od 8000 jarki. Novo formiranata farmata e
locirana vo s. Kadino (za patot kon Bunarxik), za prvpat e osnovana vo 2003
godina, kako individualen zemjodelec, za vo 2004 godina da stanuve pravno
lice pod ime KOKA-FARM BOIL DOOEL. Osnova~ i upravitel na firmata e
4

Suzana Petrovska (veterinaren tehni~ar). Za prv pat vo novata farma se
zapo~na so 3500 jarki-koko{ki, a krajniot proizvod {to se dobva (jajca) se
distribuiraat na pazar, prodavnici i marketi so sopstevno transportno
vozilo. Potro{uva~kata na proizvodot govori za negoviot kvalitet.
Prilog II.1.1.: Svidetelstvo za stepen na stru~na podgotovka na Tasevska
Dobre Suzana, glavan kniga broj 824/1986 godina.
II.2 Opis na proizvodstvo na jajca
II.2.1 Lokacija na kompleksot
1. Izbor na lokacija
Pri planirawe za izgradba na `ivinarski objekt, a posebno na pogolema
farma mora da se vodi smetka za obezbeduvawe na osnovni tehnolo{ki i
sanitarni uslovi. Izolacijata na farmata e va`na za za{tita na
`ivotnata sredina koja vo golema mera spre~uva kontakt so lu|eto i
`ivotnite, a so toa i samoto {irewe na zarazni bolesti. Za da se
postigne toa objektot ili farmata treba da se nao|a dovolno daleku od
naseleno mesto (ne pomalo od 1km), a blizu do kvalitetna soobra}ajnica.
Odeale~enosta od javen pat ne smee da bide pomala od 100 m. Po`elno e
`ivinarskiot objekt da se nao|a na povisok teren za da se izbegnat
poplavi i podzemni vodi. Nesoodvetno e koga podzemnite vodi se nao|aat
na dlabo~ina od pomalku 2 m. Zemji{teto mora da bide porozno i da
ovozmo`uava razgraduvawe na organskite odpadni materii. Vo blizina
mora da ima dovolno kvalitetna voda i elektri~na energija. Po`elno e
objektot na odredeneta mikrolokacija da se naoga so ~eloto prema
nasokata na struewe na dominantnite vetrovi taka {to }e se namali
efektot na mehani~kata ventilacija, }e se olesni greeweto i }e se
za{tedi vo energija. Site ovie uslovi se zapazeni vo izgaradbata na
objektot.
2. Makrolokacija
Delovniot objekt od stopanski karakter - STAJA ZA @IVINA so pomo{ni
prostorii e lociran na katastarska parcela br.103/2, selo Kadino, Skopje,
{to se nao|a severoisto£no od gradot Skopje.
Zonata kade {to e izgraden objektot e namenet za izgradba na objekti so
stopanski karakter.
Samata lokacija - parcela grani~i so parceli so pribli`na golemina, na
~ija teritorija nema izgradeno objekti. Parcelata e pravoagolna, so
dimenzii 15,5/ 75 m. i se protega vo pravec severozapad - jugoistok.
Do lokacijata kade {to e izgraden objektot se doa|a preku pristapen pat s.
Kadino- s.Bunarxik od severozapadnata strana na objektot.
Prilog II.2.1.1: Uslovi za gradba-grafi~ki prilog izdaden od Republika
Makedonija, Ministerstvo za transport i vrski, Podra~na edinica Gazi
Baba br.07-1215/6 od 19.09.2000 godina;
5

Prilog II.2.1.2: Kopie od katastarski plan, izdaden od Republika
Makedonija, Republi~ka geodetska uprava, Oddelenie za premer i
katastar br.1101/1843 od 21.07.2000 godina;
Prilog II.2.1.3: Detalen list broj 2-Kota na horizontot;
Prilog II.2.1.4: Grafi£ki prilog -situacija 1:500.
3. Mikrolokacija
Na severozapadnata strana e postaven administrativniot del koj se sostoi
od garderoba so sanitaren jazol, kancelarija, kako i pomo{na kujna so
trpezarija. Ponatamu sledat pomo{nite prostorii za samata farma, a toa
se: prostorija za jajca so del za nivno sortirawe, kako i prostorija za hrana
na `ivinata. Poslednite dve prostorii imaat svoj zaseben vlez, a i se
povrzani preku interen hodnik do stajata za `ivina - koko{ki nesilki, kako
i staja za piliwa. Vo stajata za koko{ki nesilki ne se vleguva direktno
preku nadvore{nata vrata, tuku preku sporedna vnatre{na - od vnatre{niot
hodnik.
Stajskiot del so pomo{nite prostorii e so prizemna viso~ina - 270 cm. do
400 cm na najvisokiot del, a administrativniot del e so viso~ina prizemje+
potkrovje, t.e viso~ina od 800 cm. Kotatat na terenot e 30 cm. poniska od
kotata na prizemjeto.
Analiza na povr{ini :
A. Administrativen del:
Prizemje:
1. Pretsobje so skladi{en prostor 10 m 2
2. Garderoba za sanitaren jazol 6 m 2
3. Kancelarija 8,1 m 2
4. Kujna so trpezarija 18 m 2
5. Terasa 12 m 2
Potkrovje
1. Pomo{na prostorija 50 m 2
B. Pomo{ni prostorii:
Prizemje
1. Prostorija za jajca 32 m 2
2. Prostorija za hrana 27,5 m 2
3. Hodnik 4,5 m 2
V. Stajski prostorii:
Prizemje:
1. Staja za koko{ki nesilki 196,7 m 2
2. Staja za piliwa 164 m 2
Za objektot se predvideni 2 parking mesta.
Pod stajskiot del e izvedena betonska |ubri{na jama so dimenzii 2h3/6/2m.
Pregled na bruto razviena korisna povr{ina na site nivoa na objektot:
Prizemje 478,9 m 2
Potkrovje 50 m 2
Povr{inata na parcelata e 1100 m 2 6

Prilog II.2.1.5: Osnova na prizemje 1:100.
4. Opis na konstrukcijata
Vo konstruktivna smisla, celokupnata rekonstrukcija e re{ena skeleten
sistem so a.b. stolbovi 30/40 cm, postaveni na osnovno rastojanie od 410 cm,
tie premostuvaat osovinski raspon od 840 cm. Krovnata konstrukcija e
izvedena od a.b. nosa~i, so pad-kosina od 28 stepeni, vrz koi e postavena
sekundarna konstrukcija-ro`nica, a vrz niv se postaveni drveni rogovi na
postaveni na rastojanie od 102 cm. Vrz niv se postaveni {tafni 4/6 cm i
keramidi kako krovna obloga. Od dolnata strana na a.b. nosa~ot e postave na
daskena oplata nad koja e postavena termoizolacija.
Temeleweto e re{eno so armirano-betonski traki. Dolnata kota na
fundirawe e 100 cm.
5. Grade`no zanatski raboti
Iskopot zemja vo {irok i tesen obem, nasipuvawe i transport na
preostanatata e izveden soglasno va`e~kite tehni~ki propisi.
Temelite se izvedeni spored tehni~kite propisi za beton i armiran beton,
so dimenii na armatura i marka na beton soglasno elaboratot za statika.
Temelite ne dopiraat do podzemni vodi.
Za{titniot trotoar okolu objektot e betonski so debelina 10 cm postaven
na ~akal 10 cm, i {irina soglasno proektot.
Site betonski elementi i armirano-betosnki stolbovi, gredi, plo~i, skali
i sl. se izvedeni soglasno tehni~kite propisi i normativi za izvedba na
betonksi i armirano betonski raboti.
Site betonski elemeni se izvedeni so dimenzii (preseci), armatura i
marka na beton soglasno stati~ka presmetka na elaboratot za statika.
6. Zidarski raboti
Zidovite go ograni~uvaat prostorot na objektot, ja nosat krovnata
konstrukcija a na nego se nao|aat i site otvori (vrata, prozori,
ventilaciski otvori i dr.). Zidovite se so dobri izolacioni osobini a
istovremeno dovolno cvrsti za da mo`e mehani~ki da se ~istat i
dezinficiraat. Site nadvore{ni zidovi (kotirani vo grafi~kiot del
kako 30 cm) se izvedeni od kerami~ki blokovi so debelina od 25 cm.,
maltarisani se so prodol`en malter od vanatre{nata strana na sekoj
{esti red se fateni so klamfi. Delot-prostorija za jajca poradi
barawata za pogolemi izolacioni svojstva e izveden od sendvi~-yid so
debelina od 30 cm - 12 cm. blok-tula 5 cm. termoizolacijata-tervol i
povtorno 12 cm blok-tula. Maltarisuvaweto na vnatre{nite zidovi e
izvedeno so proda`en malter vo dva sloja.
7. Hidroizolacioni raboti
Hidroizolacijata vo sanitariite e izvedena so slednite sloevi:
- Kerami~ki plo~ki 0,8 cm
- Cementen malter 3 cm
- Hidroizolacija so bitumen
7

- Beton za pad 3-4 cm
- Armirano betonska konstrukcija
8. Krov i plafon
Krov mo`e da bide na edno ili dve nivoa so razli~en naklon i
materijali no mora da bide vodootporen. Taka toj e dovoden a
pokrivaweto e so mediteran keramidi, postaveni na drveni {tafni
postaveni vrz rogovi (8/8cm).
Plafonot e kos zatoa {to se smaluva visinata na yidovite so
zadr`uvawe na postoe~kiot kvadratni metri a poradi zgolemuvawe na
topliot vozduh se sozdava dodatna tampon zona kako dobar
termoizolator.
9. Kerami~ki raboti
Pod e povr{ina koja najmnogu e izlo`ena na ne~istotija i vlaga. Toj mora
da bide dovolno cvrst mazen i vodootporen so dobri termoizolaciski
svojstva. Podot mora da ima blag pad kon yidovite kade se nao|a kanalot
za sobirawe na otpadnite vodi. Toj e izgraden od cementna podloga,
betonska podloga, hidroizolacija, me{an beton i ~akal. Koj gi zadovoluva
uslovite.
Podot vo bawata e izveden od kerami~ki plo~ki postaveni na fugi od 3
mm, mesteni na cementen malter. Fugite se zalieni so fug -masa. Padot na
podot vo bawata i WC izveden e soglasno top-sifon za odvodnuvawe.
Podovite na terasite se izvedeni soklinker plo~ki so pad 0,5% spored
top-sifonmot i plo~kite se otporni na atmosferski vlijanija.
Zidovite vo bawata i WC se oblo`eni so kerami~ki plo~ki od pod do
plafon na fuka 3 mm. Zidovite vo kujnata so visina 1,6 m, isto taka na
fuga.
Pod stajski del:
- cementna podloga 3cm,
- betonska podloga,
- hidroizolacija,
- mr{av beton,
- ~akal
Podot vo stajata ima kanali koi se postaveni pome|u kafezite, za
sobirawe na izmetot.
Pod holovi, kujna, del za sortirawe na jajca:
- kerami~ki plo~ki 0,8 cm,
- cementna podloga 5 cm,
- polietilenska folija,
- tvrdo presuvana mineralna volna 2 cm,
- a.b. plo~a
- minearlna volana 2 cm
8

- a.b. plo~a
Pod vo administarcija
- parket 2,2 cm,
- cementna ko{ulka 3 cm,
- polietilenska folija
- tvrdopresuvana mineralna volna 2 cm
- a.b. plo~a
10. Fasaderski raboti
Fazadnite zidovi se obraboteni so kamena rizla vo pastelna boja.
11. Stolarski raboti
Celata stolarija e izvedena od suva kvalitetna drvena gra|a krilo na
krilo. Vnetre{nite vrati se duplo {perovani so hrastov furnir
bajcuvani, lakirani so mat lak.
Prozori se koristat kako ventilacioni otvori. Prozorite vo staite i
proizvodnite prostoriite se izraboteni od ~eli~ni profil, minizirani
i bojadisani. Nadvore{nite prozori i vrati se ispolneti so termopan
staklo -4-12-4 cm. poradi podobra izolacija. Od nadvore{nata strana na
staite, prozorite se za{titeni so pocinkuvan lim.
II.2.2 Oprema
Vo sovremenato i intenzivno proizvodstvo na oprema e taa koja se
obezbeduva udoben prestoj na `ivinata i maksimalno ovozmo`uva
ispolnuvawe na nivnite genetski predispozicii za visoka produktivnost.
Sovremenata oprema obezbeduva ambientalni uslovi, ishrana, hranewe,
poewe i osvetluvawe. No pokraj toa neguvaweto od strana na ~ovekot,
odnosno negovata stru~nost e biten uslov za proizvodstvoto da bide
uspe{no.
Golem del od opremata e avtomatizirana i me|usebno povrzana {to
ovozmo`uva proizvodstvoto da se odviva bez te{kotii i so minimalen
~ove~ki trud. Pod oprema na edena `ivinarski objekt se podrazbira
oprema za ventilacija, greewe, hranewe, napojuvawe, osvetluvawe,
sortirawe na jajca, inkubacija, dezinfekcija. Taka kako oprema se smetaat
i gnezdata, kafezite, pod, krugovi, pregradi, transportni kutii, vozila,
kafezi za transport i dr.
9

DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden raspolaga so
slednava oprema:
1. Polovna oprema - 2 Silosi so pol`av
2. Silos za p~enka od 26 toni
Slika br.1 Silos so pol`av
10

3. Sortira~ ma{ina "Noba"
Slika br.2 Silos za p~enka od 26 toni
Slika br.3 Sortira~ ma{ina "Noba"
4. Plovak za kazan~e;
5. No`ici za `elezo;
6. Aparat za vakcinirawe;
11

7. Poilki za piliwa-“Nipl”;
Slika br.4 “Nipl” poilka
8. Radapciger;
9. Spirala za iz|ubruvawe;
10. Aparat za vakcinirawe;
11. Ve{ta~ki kva~ki-3 (1-elektri~na, 2-plinski) edna kva~ka nameneta e za
1000 edinki;
12. Olu~asti hranilki;
Slika br.5 Ve{ta~ka kva~ka
12

13. Poilki za voda (plasti~ni);
Slika br.6 Olu~asti hranilki
14. Rezervoar za voda (medikator);
Slika br.7 Poilki za voda plasti~ni
13

15. Kafezi na tri nivoa stepenesti;
Slika br.8 Rezervoar za voda (medikator)
16. Kafezi za transport;
Slika br.9 Krafezi vo tri nivoa-stepenesti
14

Kafezi za transport se od plastika i vo eden mo`e da se soberat 20
piliwa. Voobi~aenite dimenzii se 100h50h25 sm. Polnite kafezi se
stavaat vo prevoznoto sredstvo taka {to pome|u niv strui vozduh. Se
fiksiraat za da ne dojde pomestuvawe i prevrtuvawe na kafezite. Vo
klanicite dodeka se ~eka za istovaruvaweto mora da se obezbedi
provetruvawe i za{tita od direknto izlo`uvawe na sonce.
17. Pet ventilatori tip: T80-V6 900vrt/min; mo}nost 0,55 kw;
Slika br.10 Ventilator
18. Kombe za transport
Ima edno kombe od markata MERCEDES so koe se vr{i dostava na
jajcata do proda`nite mesta.
Prilog II.2.2.1: Racun broj 21/0 od 21.03.2007 od RO Zivinoprdukt sa p.o.
Prilog II.2.2.2: Racun broj 21/0-1 od 23.03.2007 od RO Zivinoprdukt sa p.o.
II.2.3 Ambientalni uslovi vo `ivinarsakite objekti i proces na
proizvodstvo na `ivina i jajca
@ivinata e visoko organizirana `iva materija koja kako celina reagira
na razli~nite nadvore{ni i vnatre{ni vlijanija i postojano se menuva.
Razmenata na materii i energija e postojana i zavisi od okolinata.
Poradi toa nadvore{nite faktori mo`e da vlijaat na kvalitetot i
intenzitetot na razmena na materiite vo organizmot soglasno toa i na
rastot, razvojot, razmno`uvaweto, nosivost i dr. Od nadvore{nite
15

faktori va`ni se: hranata, smestuvaweto, ambientot, tehnologijata i dr.
Organizmot na `ivinata e pod postojano deluvawe na okolinata i
istovremeno deluva na nea i toa ja pravi nerazdvojna celina. Soglasno
toa koga se zboruava za nadvore{nite uslovi ne mo`e da se sledi i
kontolira samo eden faktor bez drugite (temperatuara, vlaga,
provetruvawe odnosno prisustvo na amonijak, jaglerod dioksid i dr), taka
{to mora sekoga{ da se vodi smetka tie da se vo postojana interakcija.
Koga postoi odredena ramnote`a pome|u `ivinata i nadvore{nata
sredina toga{ fiziolo{kite procesi se odvivaat normalno. «ovekot
gradej}i gi `ivinarskite objekti treba da obezbedi dobri uslovi za
`iveewe i ramnote`a, i poradi nedovolno poznavawe na potrebite ili
gre{ki ~esto doa|a do promena na ramnote`ata i pojava na patolo{ka
sostojba. Taka nastanuva ~esto nare~na tehnopatija ili {talski bolesti.
Sovremenite `ivinarski farmi mora da gi zadovolaat uslovite, odnosno
objektite mora na `ivinata da i ovozmo`i {to poprirodni i udobni
uslovi za normalno odvivawe na fiziolo{kite procesi taka {to
edinkite da bidat vo dobra zdravstvena i produktivna sostojba.
Udobnosta na smestuvaweto na `ivinata mo`e indirekno da se proceni
po prozvodnite rezultati.
Objektot mora da ovozmo`i {to po racionalan primena na sovremena
tehnologija na proizvodstvo i nejzina lesna primena. Treba da se se
izgradi {to poekonomi~en objekt zatoa {to preskapiot objekt go
opteretuva proizvodstvoto i neovozmo`uva uspe{na konkurencija na
pazarot. Ekonomi~nosta vo izgradbata na objektot mora da se vklopuva so
visoki uslovi za za{tita na `ivotnata sredina vo `ivinarstvoto.
Zna~ewe na ambientalnite uslovi vo `ivinarskite objekti
Zbirot na atmosferskite uslovi na nekoe mesto ja pravi negovata klima.
Mikroklima e klima vo edno mesto a ambientalnite uslovi go pravat
mikroklimatski faktori vnatre vo `ivinarskite objekti. Na ambientot
na eden objekt vlijae pred se temperaturata, vla`nosta i strueweto na
vozduhot, prisustvo na SO 2 , SO, NH 3 , N 2 Y, pra{ina i mikroorganizmi, a
pokraj toa i osvetluvawe, bu~ava i dr. Site faktori na ambientot se
skoro povrzani i deluvaat sekoga{ kako celina taka {to ne treba da se
posmatraat sami za sebe i na osnova na toa se pravat odredeni zaklu~oci.
Za proizvodstvo na sposobna `ivina vo direkna zavisnost se od
ambientalnite uslovi. Organizmot na `ivinata reagira na za{titni
mehanizmi kako i na mali promeni na ambientot i se odi na toa da se
vospostavi ravnote`a na okolinata. Ako ambientalnite uslovi se
naru{eni doa|a do poremetuvawe na zdravstvenat sostojba, a so toa i do
poremetuvawe na samite proizvodni rezultati.
Temperatura
Vo sovremenoto proizvodstvo na `ivinata i pokraj toa {to se korisat
liniski hibridi so dobra genetska osnova, hraneti so kvalitetni krmini
smesi (RKY), proizvodnite rezultati ne se ni blizu tehnolo{kite normi.
Pri~inite za toa se razli~ni, no sekoga{ treba da se vnimava na
ambientalnite uslovi, posebno na previsoki ili preniski temperaturi
odnosno na ~esti i nagli promeni.
16

Osetlivite mladi edinki vo ranata faza rastatot na ambientalnite
uslovi i mnogu se vnimava zatoa {to nivnot mehanizam za termoregulacija
ne e dovolno razvien. Nivnata telesna temperatura direkno zavisi od
temperaturata vo objektot. Posle sedum dena toj mehanizam po~nuva da
funkcionira, po okolu 21 dena `ivot koga potpolno ja prevzema
funkcijata na odr`uvawe na telesnatat temperatura. Malite promeni vo
temperaturata ne se {tetni za vozrasnite edinki, optimalnata
temperatura se dvi`i od 15 o S do 25 o S {to zavisi od vidot, rasata,
proizvodnite kategorii, starosta i dr. Suviot vozduh koj strui okolu
teloto na `ivinata go olesnuva, a vla`niot i nepodvi`en, dodatno go
ote`nuva razladuvawe na `ivinata. So zgolemuvawe na temperaturata se
namaluva koli~inata na vnesena hrana i proporcionalno se zgolemuva
potro{uva~kata na voda, dodeka proizvodnite rezultati se namaluvaat.
Vo takvite uslovi se prepora~uva prilagoduvawe na RKY (polna krmna
smesa). Dokolku temperaturata prodol`uva da raste, preku di{eweto na
`ivinata ne mo`e da se oslobodi dovolna toplina, poradi pregolemata
vla`nost ili slaboto struewe na vozduhot, ~esto doa|a do toploten udar
so porast na uginati edinki.
Vo slu~aj vo objektot temperaturata da se namaluva, `ivinata se
kostre{i za da ja zadr`i potrebnata telesna temperatura. Sledniot
~ekor e zgolemuvawe na vnesuvawe na hranata, za da preku metabolizmot
se obezbedi dovolno koli~estvo na energija za odr`avawe na telesnata
temperatura. Vo toj slu~aj hranata ne se koristi za proizveduvawe na
telesna masa ili jajca. Ova se narekuva greewe na objektot preku hranewe
i sekako deka e najskap na~in koj e potpolno neprifatliv, i zatoa istiot
ne se primenuva vo DPTU KOKA FARM-BOIL ekpsort-import DOOEL
Ilinden.
Vla`nost
Vlagata vo `ivinarskiot objekt nastanuva so di{ewe, izla~uvawe na
izmetot, poeweto vo poilnicite i kondenzacija. Ne smee da se zaboravi i
nadvore{nata vla`nosta na vozduhot koj se vnesuva preku ventilacijata
vo objektot. Pregolemata vla`nost potencira negativen efekt na niski i
visoki temperaturi zatoa {to se perduvite vla`ni, se lepat i gi gubat
svoite termoizolacioni svojstava. Prekrivkata stanuva vla`na {to e
pogodna za razvoj na mikoorganizmi i pojava na bolesti odnosno
namaluvawe na proizvodstvoto. Namalenata vla`nost na vozduhot pod
40% doprinesuva do dehidratacija, ko`ata se su{i a perjeto pa|aat.
@ivinata na po~etok e voznemirena, pie pove}e voda, se namaluva
proizvodstvoto, mo`na e pojava na kanibalizam, pokasno doa|a do apatija
i uginuvawe. Optimalnata vla`nost se dvi`i od 55 do 75%, i istiot se
odr`uva vo objektot.
Svetlina
Po soznanieto deka son~evata svetlina mo`e da se zameni so ve{te~ka,
po~naa da se gradat objekti bez prozori {to ovozmo`uva primena na
soodvetni svetlosni programi kako biolo{ki na~in za proizvodstvo na
razli~ni vidovi. Svetlosni programi se prilagoduvaat so razli~nite
starosni i proizvodni kategorija i me|usebno se razlikuvaat no e sosema
17

ednostaven principot dа se vo periodot na dol`inata i intenzitetot na
svetlinata vo tekot na denot se skratuva, a vo vreme koga edinkite se vo
potpolna zrelost i nesivosta se zgolemuva. Nepo~ituvawe na ovaj
princip e ozbilna tehnolo{ka gre{ka. Ako se skrati svetlosniot den vo
tekot na proizvodstvo na jajca bitno }e se namali nosivosta pa duri }e se
pojavi miterewe i celosno prekinuvawe na neseweto. Posakuvaniot
intenzitet na svetlina (W/m 2 ili Lx/m 2 ) se ostvaruva so upotreba na
obi~ni ili fluoroscentni sijalici. Sijalicite so ja~ina od 60-100 vati
obi~no se postavuvaat na visina od 210-220 sm ili ramnomerno se
rasporeduvaat po objektot na odale~enost od 2,5-3 m. Ramnomernoto
osvetluvawe na celiot objekt e pova`no od bojata na svetlinata. Se znae
deka crvenata boja na `ivinata deluva povolno i se koristi vo
spre~uvawe na kanibalizmot.
@ivinata e delumno slepa za plavata boja pa takvata boja se koristi pri
vakcinirawe, fa}awe i drugi barawa kaj `ivinata. Koja svetlosna
programa }e se koristi zavisi od tipot na prizvodstvo na starosni
edinki koga sekoga{ treba da se pridr`uva do programata prepora~ana
od strana na proizvodstvoto na liniski hibridi.
Amonijak
Ovaj gas nastanuva so razgradba na organskite materii koi sodr`at azot
kako {to se izmet, mokra~a i dr. Vo `ivinarskite objekti sekoga{ se
nao|a pomala ili pogolema koli~ina na amonijak vo vozduhot, koi se za
toa {to lesno se podiga od podot i se podiga blizu do plafonot. Vo
zavisnost od koncentracijata i dol`inata na deluvawe, deluva pomalku
ili pove}e negativno na sluznicata, doa|a do posebno namaluvawe na
la~ewe na sluz i solzi, zatoa doa|a do negativen efekt na trepkast
epitel na organite na respiratorniot trakt, o{tetuvawe na sluznicata i
slabeewe na otpornosta prema infekcii. Bez ogled {to `ivinata e
relativno otporna na dejstvo na amonijak vo objektite no nikako ne treba
da se dozvoli negovata koncentracija da premine 50rrm.
Jaglerod dioksid
Ovaj gas nastanuva kako otpaden produkt na metabolizmot na `ivinata,
kako i od nekoi sistemi za greewe, i kako pote`ok od vozduhot se nao|a
blizu do podot. Vo slu~aj `ivinata da se nao|a podolg vreme vo objektot
vo koj pogolema koncentracija jaglerod dioksid ili koncentracijata naglo
se zgolemi, doa|a do gubewe na apetitot, apatija, i pospanost,
poremetuvawe na op{tata sostojba, se namaluva produktivnosta, a vo
najte{ki slu~ai doa|a do uginuvawe. I pokraj toa {to `ivinata e
relativno otporna na negovoto prisustvo vo objektot, ne treba da se
dozvoli negovara kocentracija da premine 0,3 vol% bez ogled {to i
pogolema koncentracija ne doa|a vedna{ do pojava na klini~ki simptomi.
Jaglen monoksid
Ovaj gas nastanuva kako produkt na nepotpolno samozagrevawe vo
greja~ite so otvoten plamen. Mnogu e otroven zatoa {to vo belite
drobovi namesto kislorod, se vrzuva za hemoglobinot i doveduva do
18

ugu{uvawe. Dozvolena koncentracija vo objektite se dvi`i od 40 do 100
rrm.
Sulfur vodorod
Ovaj gas retko se sre}ava vo `ivinarskite objekti. Deluva kako otrov na
nervniot sistem a dozvolenata koncentracija e 20rrm
Ventilacija
Ventilacijata na objektot e osnoven faktor koj se menuva i se
prilagoduva so ostanatite ambientalni parametri koj site zaedno
obezbeduvaat udobnost i dobra produktivnost, odnosno zdravstveni
uslovi. Osnovna zada~a za dobra ventilacija e da vo `ivinarskiot objekt
se donese dovolno koli~estvo na kislorod, odnosno sve` vozduh i da gi
otstrani {tetnite primesi, a istovremeno da ne go razladi vozduhot,
odnosno temperaturno vla`nite odnosi da ostanat stabilni.
Dobar sistem za ventilacija e onaj koj vo zima ladniot i sve` vozduh e
naso~en kon plafonot kade se me{a so topliot i posle toa se spu{ta kon
podot. Nasproti toa vo leto laden i sve` vozduh se naso~uva kon podot da
{to pobrzo stignuva do `ivinata. Brzinata na struewe na vozduhot se
dvi`i: vo zima od 0,15-0.30 m/sek, a vo leto od 0,5-1 m/sek, a ponekoga{ i
pove}e. Ova se orientacioni podatoci koi mora da se prilagdat na
kategorijata na `ivinata, proizvodnite uslovi, godi{no vreme,
nadvore{nata temperatuta i dr.
Postoi dva na~ini na ventilacija - prirodna i mehani~ka. Bez razlika koj
na~in se primenuva bitno e da do site edinki vo objektot stigne dovolna
koli~ina sve` vozduh. Toj sve` vozduh treba ramnomerno da strui pokraj
site delovi na objektot(bez mrtvite agli) no ne prebrzo (bez promena).
Prirodna ventilacija se zasnova na dvi`ewe na vozduhot i pokraj
razlikata vo temperaturata. Specifi~no leniot vozduh se ka~uva gore, a
negovoto mesto go zavzema ladniot, specifi~no pote`ok vozduh. Za ova da
se slu~i potrebna e temperatura od 5 do 6 0 S.Ovoj vid na ventilacija
podobro funkcionira vo dolgi i niski objekti no se postepeno se
napu{ta.
Mehani~ka ventilacija e po~esto zastapena zatoa {to polesno i
poefikasno se regulira i kontrolira doveduvaweto na sve`iot vozduh,
brzina na struewe i zagravawe na vozduhot. Koga otvorite za dovod se
smesteni na strani~nite yidovi, a ventilatorite koi vovlekuvaat vozduh
(pravat podpritisok) se smesteni centralno po dol`inata na
platformata se zboruva za vertikalna ventilacija, a ako se dovodnite
otvori se na eden, a ventilatori na drugiot bo~en yid se misli na
horizontalana ventilacija. Isto taka postoi i ventilacija po dol`inata
na objektot kade se dovodnite otvori postaveni na celiot objekt a
ventilatorite nasproti niv. Dovodnite i odvodnite otvori i kanali
moraat da bidat snabdeni so oprema koja }e spre~uva prodor na son~evata
svetlina, a nema da smeta vo strueweto na vozduhot.
Postojat nekolku na~ini za odreduvawe na vkupnata ventilacija no
najto~no e ako se pridr`uvame na normite koj gi prepora~uva
19

proizveduva~ot na liniski hibridi. Orientaciono mo`e da se ka`e deka
e potrebno od 1 do 7 m 3 sve` vozduh po kilogram telesna masa vo tekot na
eden ~as, vo zavisnost od tipot na proizvodstvo i starosta na edinkite.
Treba da se naglasi deka nema idealen sistem na ventilacija taka da
izborot na koj sistem }e se odbere treba da se konsultira so nadle`en
stru~wak.
Vo objektot ima 5 ventilatori od tipot T80 V6 900 vrt/min i 0,55kw.
(Slika br.10).
Vo DPTU KOKA FARM-BOIL ekpsort-import DOOEL Ilinden zastapeni se
obata vidovi na ventilacija: prirodna i horizontalna mehani~ka
ventilacija, za prirodnata ventilacija prozorite se smesteni na
strani~nite zidovi na objektot sverno, a za mehani~kata ventilacija
ventilatorite se smesteni na strani~nite zidovi horizontalno ju`no.
Greewe
Vo prirodni uslovi `ivinata se gree samata so svoite tela, i vo ovaj
slu~aj vo farmata `ivinata se zagreva samata. Vo intenzivnoto
proizvodstvo na `ivina se sre}avame so dva na~ini na greewe. Greewe na
ograni~en prostor se vr{i so pomo{ na "ve{ta~ki kva~ki". Cela niza
razli~ni "ve{ta~ki kva~ki" be{e i sega e vo upotreba. Izvor na toplina
e elektri~na energija (obi~na ili infracrvena sijalica, spiralni greja~
i dr), priroden gas butan (plin). Kako i elektri~nite i "ve{ta~ki kva~ki"
taka i gasnoto zagravawe voglavno ima ogani~en prostor. Neposrednoto
sogoruvawe na gas se tro{i kislorod i se sozdava SO 2 , a vo slu~aj
nepotpolno sogoruvawe najte{ko izrazito toksi~en SO, pokraj toa se
sozdava i nepo`elno koli~estvo na vodena para. Neophodno e da se
naglasi da idealni "ve{ta~ki kva~ki" nema i deka sekoj tip ima svoi
prednosti i nedostatoci.
Zagrevaweto vo samiot objektot ne se vr{i edinkite se odgleduvaat na
ambientalnite uslovi bidej}i istite imaat razvien mehanizam za
termoregulacija.
Mehanizmot na termoregulacija po~nuva da funkcionira, posle 21 dena
`ivot na edinkata koga potpolno ja prevzema funkcijata na odr`uvawe na
telesnata temperatura. Malite promeni vo temperaturata ne se {tetni
za vozrasnite edinki, optimalnata temperatura se dvi`i od 15 o S do 25 o S
{to zavisi od vidot, rasata, proizvodnite kategorii, starosta i dr.
Hranewe
Razvojot na `ivinarstvoto se razviva i podobruvawe na razli~nite
sistemi za hranewe. Izborot na sistemot zavisi od goleminata na
objektot, namenata i primenetata tehnologija. Va`no e da se istakne deka
tie sekoga{ se podesuvaat sprema goleminata na edinkite i da
optimalnata visina na hranilkata koga se postaveni vo visina na ramen
pojas.
Prostorot za hranewe lesno se zgolemuva spored potrebite.
Ishranata na komercijalnite nesilki se vr{i od olu~asti hranilki
(Slika br.6) koi se smesteni na nadvore{nata strana od kafezite. Za da
20

se spre~i isturawe na hranata, hranilkite se polnat samo edna tretina.
Na sekoja nesilka i se potrebni 10-12 sm prostor za hranewe.
Dol`inata na prostorot za hranewe se zgolemuva so starosta na edinkite
i se prilagoduva od preporakite na proizvoditelot na liniski hibridi i
proizvoditelot na opremata. Hranata vo hranilkite ra~no se dodava.
Poewe
Dobar sistem za napojuvawe neovozmo`uva nekontrolirano odlevawe,
te{ko se zapu{uva, lesno se odr`uva i se dezinficira, ne se zagaduva i
dr. I tuka treba da se naglasi deka visinata na poilkite se podesuva na
visinata ramno do pojasot na edinkite. Se koristat sovremenite "nipl"
poilki (kapalki) (Slika br.4) so varijanta kade {to so udirawe so klunot
pijat voda. Bez ogled na upotrebuvaniot sistem za voda, vodata doa|a od
rezervoarot (medikator) koj naj~esto se nao|a vo stajata vo objektot.
Medikatorite go ovozmo`uvaat potrebniot pritisok na voda vo sistemot
za napojuvawe, slu`at za primena na lekovi i nekoi vakcini, a po potreba
i za zagrana voda. Od toj rezervoar vodata preku sistem na cevki se
rasporeduva vo pomali rezervoari, a od tamu preku cevki do "nipl"
poilki (kapalki) za voda postaveni na samite kafezi. Vo kafezite
sistemot edna "nipl" poilka predvidena e za 4 nosilki i smestena e vo
vnatre{nosta na kafezot. Vo sekoj slu~aj dol`inata na poedine~niot
prostor odnosno brojot na "nipl" poilki se zgolemuva so vozrasta na
edinkite i se prilagoduva po preporakite na proizvoditelot na
liniskite hibridi i proizvoditelot na opremata.
Pri optimalna temperatura od 18-20 o S koko{kite pijat po okolu 250 sm 3
voda dodeka pri povisoki temperaturi potro{uva~kata na voda se
zgolemuva.
Krugovi
Ednodnevnite piliwa se stavaat vo lesonitni krugovi ~ija visina e od
okolu 50 sm. Vo vnatre{nosta na krugovite se nao|a branovidna hartija
koja go spre~uva lizgaweto na malite piliwa. Hartijata se promenuva na
sekoi 4-5 dena. Krugovite isto taka go ograni~uvaat prostorot na
dvi`ewe i se primorani da se zadr`at pod "ve{ta~ki kva~ki" i samite
so toa se za{titeni od promaja i prelada (Slika br.5). Temperaturata
na"ve{ta~ki kva~ki" e 32 0 S. Vo krugovite od pre~nik 2,5-3 m mo`at da
soberat od 250 do 300 edinki. Krugovite po potreba mo`at da se
spojuvaat i pro{iruvaat, a nivnata potreba prestanuva od 7 do 14 dena
`ivot vo zavisnost od vremenskite uslovi. Posle 8 do 11 nedela
piliwata se nosat vo objektot kade se kafezite.
Pregradi
Ednodnevnite piliwa mo`at da se primaat bez primena na krugovi vo
sloboden prostot koj isto taka e prekrien so branovidna hartija. Vo toj
slu~aj prvata tretina od objektot se odvojuva od ostanatiot del so
pregrada od debela plasti~na folija ili gumirano platno. Taa pregrada
pokasno se pomestuva po potreba. Objektite vo koi se odgleduvaat ili
eksploatiraat piliwata se odviva na podot ~esto se zagraduvaat so
21

pleteni pregradi ili gnezda. Vo eden boks obi~no se smesteni do1000
edinki.
Kafezi
Se podrazbira deka priemot i odgleduvaweto na vozrasni koko{ki se
vr{i vo pripremaweto, sanitarnoto izraboteni i odredeni objekti.
Objektite vo koi se dr`at komercijalnite nosilki se so golemi vrati
prilagodeni po vidot na opremata odnosno brojot na spratovi i
goleminata na kafezite, brojot i na~inot na dr`ewe odnosno kategorijata
na `ivinata. Vo intenzivnoto proizvodstvo naj~esto se koristi
trispratni baterii, taka {to brojot na spratovite mo`e da bide i pomal
ili pogolem.
Kafezite vo DPTU KOKA FARM-BOIL eksport-import DOOEL Ilinden se
stepenesti vo tri nivioa i vo sekoja pregrada ima smesteno po 4 koko{ki.
Postoi cela niza, baterii razli~ni konstrukcija, vo koj kafezite se
postaveni na razli~ni na~ini (vertikalni, polustepenesti, stepenesti).
Site tie imaat svoja prednost. Nosilkite na sekoj kilogram hrana pijat po
2 litri voda taka {to proizveduvat okolu 1.5 kg fecesa (izmet). Mora da
se sfati deka 1000 koko{ki proizveduvaat okolu 64 toni izmet godi{no.
Problemot so `ivinarskoto |ubre ne e samo tehni~ki ili ekonomska
priroda ve}e i od ekolo{ka i zdarvstvena priroda.
Snesenite jajca od kafezite se spu{taat vo prostor od koj mo`e lesno da
se sobiraat jajcata.
Slika br.11 Stepenesti kafezi
22

Priem na surovini
Skladirawe na
surovini
Postavuvawe na
ednodnevni piliwa
pod ve{ta~ki
kva~ki
Vadewe na piliwa
Priprema na hrana
Hranewe i poewe
^uvawe 8 do 11
nedeli
Postav. vo kafezi
za transport
Transport do
farma
Smestuvawe vo
skalesti kafezi
Hranewe i poewe
Nesewe na jajca
Sobirawe na jajca
Ma{insko
klasirawe po klasi
Pakuvawe vo
vlo{ki i kutii
Skladirawe na
gotovi proizvodijajca
Pu{tawe vo promet
Slika br.12 Dijagram na tehnolo{ki proces na proizvodstvo na jajca
Godi{noto proizvodstvo na jajca na DPTU KOKA FARM-BOIL eksportimport
DOOEL Ilinden e:
Proizvod 2009
Jajca ssa 950.000
VKUPNO
ssa 950.000
23

Kone~niot rezultat za proizvodstvo na konzumni jajca, zavisi od genetskata
predispozicija na liniskite hibridi, ishranata, tehnologijata,
zdravstvenata sostojba. Eksplatacijata na nesilkite za jajcata e
prodol`uvaweto na tehnolo{kiot proces za odgleduvawe na komercijalni
koko{ki.
Za priem i odglduvawe na `enskite piliwa va`at principite usvoeni so
preporaki od proizvodstvoto na liniskite hibridi. Koga komercijalnite
koko{ki se odgleduvaat vo krugovi, priem na ednodnevnite piliwa se vr{i
vo krugovite, edinkite `iveeat tuka do 5 nedeli koga prestanuva greeweto.
Odgleduvaweto na piliwata vo DPTU KOKA FARM-BOIL ekpsort-import
DOOEL Ilinden se vr{i vo krugovi. Kade posle 8 do 11 nedela se nosat vo
kafezite vo objektot.
Odgleduvaweto se zavr{uva od 16 do 17 nedela, koga koko{kite se
prefrleni vo objektot za proizvodstvo na konzumni jajca.
Proizvodstvoto na konzumni jajca e osnovna, najva`na, i zavr{na faza vo
ciklusot na proizvodstvo na liniski hibridi. Uspe{no zavr{ena prethodna
faza (inkubacija i odgleduvawe na koko{ki) se osnova i postoi za toa.
Proizvodstvot na jajca za konzumirawe mo`na e ako koko{kite se dr`at na
podot, no kaj nas naj~esto se koristat kafezi. Iako kafezite se relativno
skapi, tie ovozmo`uvaat maksimalno iskoristuvawe na prostorot kade i od
pomala i pogolema avtomatizacija na tehnolo{kiot proces (hranewe, poewe,
sobirawe jajca, osvetluvawe i ventilacija) ~ove~kiot napor se sveduva na
minimum. Vo na{ite uslovi objektite za eksplatacija na komercijalnite
jajca ne se zagrevaat. Poradi golemiot broj na edinki na mal prostor za
ventilacijta treba da se posveti pogolemo vlijanie. Sve`iot vozduh mora
ravnomerno da cirkulira niz celiot objekt. Sekoj ~as treba da obezbedi 1-7
m 3 , vozduh po 1kg telesna masa na koko{kata. Optimalnata brzina na
struewe na vozduhot vo zima e 0,15 do 0,30 m/sek i vo leto 0,5 do 1 m/sek.
Relativnata vla`nost na vozduhot po`elno e da se dvi`i od 55-70 %.
Proizvodniot proces po~nuva so koko{kite stari 16-17 nedeli ~ii
proizvoditelot ve}e od prviot den gi primenil potrebnite tehnolo{ki
postapki i normativi. Lo{o odgledanite koko{ki kako komercijalni
nesilki }e imaat mnogu pomala nosivost. Gre{kite vo odgleduvaweto e
nevozmo`no da se popravat vo eksplatacijata. Telasnata masa na koko{kite
pri isporakata, odnosno doa|aweto vo farmata za eksploatacija treba da
bidat po preporakite na proizvoditelot na liniski hibridi (1400-1600 g).
Postepenoto preminuvawe na RKY za nesilkite ovozmo`uva koko{kite da se
priviknat po nivnoto odnesuvawe. Taka postepeno, na osnova preporakata
na proizvoditelite na liniski hibridi, se prekinuva restriktivnata
ishrana odnosno se zgolemuva koli~inata na RKY. Prednos mu se dava na
peletiraniot vo odnos na pra{kastiot RKY. Kvalitetot na hranata vlijae
na kvalitetot na jajca (vkus, boja na `ol~ka, cvrstinata na lu{pata i dr).
Nesilkite za vremeto na nesewe seu{te rastat, vo dnevniot obrok mora da
se osigura i porastot i neseweto na jajcata. Vkupniot dneven obrok mu se
dava na dva pati. Produktivnosta na koko{kite zavisi od aminokiselinskiot
sostav na RKY zatoa {to 80% od tie amino kiselini se
koristi za proizvodstvo na jajca. Dnevnata koli~ina na hrana ostanuva
nepromeneta vo tekot celiot proces na proizvodstvo odnosno treba da se
dr`ime do preporakata na proizvoditelot na hibridite. Dnevnat koli~ina
24

mo`e da se promeni samo dokolku ima promena na temperaturata. Najdobar
pokazatel za pravilnata ishrana se telesnata masa na nesilkite, brojot i
masta na snesenite jajca.
Svetlinata pokraj hranata e najva`en faktor vo proizvodstvoto na jajca.
Koko{kite so starost od 16-17 nedeli se dr`at vo uslovi na kratok den, a
posle toa, odnosno svetlosniot re`im se menuva, dol`inata i intenzitetot
na osvetluvawe se zgolemuva spored preporakata na proizvoditelot na
hibridi. Kako {to e pravilo dol`inata i intenzitetot na osvetluvaweto vo
tekot na odgleduvaweto ne se zgolemuva taka i vo nesivosta ne se namaluva.
Mo`e da se koristi i cikli~na svetlosna programa, odnosno smaluvawe na
tri ~asa svetlina i tri ~asa mrak. Na ovaj na~ina se dobivaat pomal broj
na krupni jajca. Neposredno po preseluvaweto sekoja nedela se prodol`uva
svetlosnoit den za polovina ~as se dodeka ne se dostigne negovo traewe od
16-17 ~asa.
Na goleminata na jajcata zna~ajno vlijae telesnata masa i starosta na
koko{kite. Preranoto neseweto doa|a jajcata da se pomali. Site koko{ki
ne po~nuvaat da nesat istovremeno. Onie koko{ki koi po~nuvaat da nesat
pokasno nesat pote{ki jajca. Vo neseweto ima pove}e deformirani jajca bez
ili so meka lu{pa, so dve `ol~ki i dr. Prose~nata masa na jajcata vo
po~etokot na neseweto e okolu 45 g dodeka so tekot na vremeto postepeno se
zgolemuva za na krajot nesivosta da e pogolema od 65 g. Nesivosta po
po~etokot na neseweto (okolu 20 nedeli) mnogu brzo raste i ve}e od 25
nedeli dostigvuva 90% za da vo 27 nedela go dostigne vrvot vo
proizvodstvoto koja trae nekolku nedeli i potoa nesivosta postepeno opa|a.
Pred krajot na neseweto doa|a do zamoruvawe na reproduktivnite organi,
nesivosta poleka opa|a, po~nuvaat da se mitarat i nesivosta potpolno
prestanuva. Proizvodstvoto se prekinuva toga{ koga tro{ocite se pogolemi
od dobivkata. Vo na{ite uslovi toa e naj~esto okolu 70 do 80 nedela na
`iveewe odnosno pri nesivost od 70%.
Koko{kite naj~esto nesat predpladne a jajcata se sobiraat edna{ vo denot.
Sobiraweto mo`e da bide avtomatsko ili ra~no. Sobiraweto na jajcata vo
DPTU KOKA FARM-BOIL ekpsort-import DOOEL Ilinden e ra~no. Jajcata
se stavaat vo krtonski vlo{ki, kartonite se transportiraat vo delot za
sortirawe kade {to se odstranuvaat valkanite i napukani jajca koi ne odat
vo proda`ba. Ostatokot na jajca se klasificiraat so specijalna ma{ina
koja spored masata gi razdvojuva i potoa se pakuvaat. Klasat na jajcata
me|usebno se razlikuvaat po 5g. Se smeta za dobro proizvodstvo ako Y i A
klasa ima pove}e od 50% odnosno klasata Y, A i V pove}e od 80%
proizvedeni jajca.
Prinudnoto mitarewe se prekinuva so normalen ciklus na proizvodstvo.
Mo`e da se mitari zdravo jato koe ne vlego vo prirodno mitarewe.
Postepenoto vra}awe na normalnite uslovi zapo~nuva i nov ciklus na
nesewe na jajca. Prinudnoto mitarewe go prodol`uva vremeto na
eksplatacija na komercijalnite nesilki taka da sekoj od niv proizvede
pove}e jajca. Zna~i deka osnoven motiv za prinudnoto mitarewe ekonomski
se planira koga imame nepovolen period za plasman na konzumnite jajca.
Vo periodot na nesewe, moratalitet od 0,1 % se smeta za voobi~aen. Sekoj
den se kontroliraat i koko{kite koj ne nesat i nivniot procent dostignuva
25

do 0,5% mese~no. Vo tekot na ednogodi{niot ciklus na proizvodstvo
mortalitetot od 10 do 12% mo`e da se smeta za prifatliv. Po zavr{uvawe
na prizvodstvoto na komercijalni nesilki, se fa}aat i se transportiraat
do klanicata kade se prerabotuvaat.
Mortalitetot vo DPTU KOKA FARM-BOIL ekpsort-import DOOEL Ilinden
e 1,5 koko{ka na den.
II.2.4 Vidovi na otpad, metodi, procesi i pomo{ni procesi, sistemi za
namaluvawe i tertman na zagaduvaweto i iskoristuvaweto na otpadot
Vo tekot na tehnolo{kiot proces kako mo`ni potencijalni zagaduva~i se
javuvaat: `ivotinski otpad (trupovi, |ubrivo i izmet), emisija na pra{ina
od silosite za p~enka i pri rastovar na p~enka od kamioni vo silosite,
{tetni materii i vkupna organska pra{ina koi se emitiraat vo
ambientalniot vozduh od otvorite na ventilatorite, otpadna voda od
procesot na miewe na opremata, otpadna voda od miewe na kafezite i
hranilkite, otpadna voda koja {to se koristi za odr`uvawe na higiena vo
prostoriite i sanitarnite jazli (komunalna otpadna voda), cvrst komunalen
otpad, bu~ava i vibracii koi se javuvaat od rabota na ventilatorite i
ma{inite, kako i masti i maziva koi {to se koristat za odr`uvawe na
opremata.
Kako metodi, procesi i pomo{ni procesi so cel namaluvawe i tretman na
zagaduvaweto i iskoristuvaweto na otpadite se koristat slednive:
• @ivotinskiot otpad se sozdava od |ubrivo, trupovi i izmet na
`ivinata od farmata. Soglasno Zakonot za upravuvawe so otpad (Sl.
vesnik R. Makedonija" br.68/04) ~len 1 se ureduva upravuvaweto so
otpadot, planovite i programite za upravuvawe so otpadot, pravata i
obvrskite na pravnite i fizi~kite lica vo vrska so upravuvaweto so
otpadot, na~inot i uslovite pod koi mo`e da se vr{i sobirawe,
transportirawe i tretman, prerabotka, skladirawe i odstarnuvawe
na otpadot, uvozot, izvozot i tranzitot na otpadot, monitoringot,
informativniot sistem i finsiraweto.
Soglasno ~len 2 od listata na vidovi na otpadi odredbite na ovoj
zakon se odnesuvaat i na `ivotinskiot otpad (trupovi, |ubrivo,
izmet), kako i drugi materii od prirdodno poteklo koi mo`at da se
iskoristat vo zemjodelstvoto.
Za deponirawe na |ubrivoto i izmetot od farmata za koko{ki e
izgradena |ubri{na nepropustna jama so dimenzii 2h(2,90h6,10h3m)
koja konstruktivno e napravena soglasno tehni£kite propisi.
Del od ovoj odpad se koristi vo zemjodelstvoto kako prirodno
|ubrivo, a del go sobira JKP Ilinden-n.Ilinden.
Kako vremeno re{enie za otstranuvawe na uginatata `ivina od krugot
na farmata e napraven dogovor so Javnoto komunalno pretprijatie
Ilinden-n.Ilinden, koe sekojdnevno vr{i podigawe na otpadnite
materii pri {to eventualno uginatata `ivina se pakuva posebno i so
26

komunalnite vozila se vr{i transport do deponijata Drisla kade
{to po posebna postapka se vr{i uni{tuvawe.
Vo dogovor so grupacijata na farmi za `ivina se planira vo
naredniot period da se obezbedi posebna specijalna pe~ka vo koja po
site eko standardi }e se vr{i spaluvawe na uginatata `ivina.
• Otpadna voda koja {to se koristi za odr`uvawe na higienata vo
prostoriiite i sanitarnite jazli (komunalna otpadna voda),
otpadna voda od procesot na miewe na opremata, otpadna voda od
miewe na kafezite i hranilkite preku sitem za cevki se vlevaat vo
septi~ka jama.
Odvodot na fekalnite vodi od objektot se izveduvaat po najkratok
pat i se priklu~uvaat na septi~ka jama. Izvedbata e od PVC cevki i
fasonski delovi vo soodveten pre~nik. Odvodnite se prifa}aat od
glavnata odvodna vertikala so pre~nik F100. Dimenziite na
cevkite se odredeni od vidot na sanitarniot pribor i toa:
mijalnici i sadoperi F 50 mm, podni slivnici F 70 mm, VC {olja so
F 100 mm i kanalizaciona vertikala so F 100 mm site cevki se
polo`eni so naklon kon KV-1, odnosno kon septikot. Sekoj sanitaren
pribor ima voden sifon koj slu`i za zatvarawe na neprijatnite i
{tetnite gasovi od instalacijata na vlezot vo prostoriite. Za taa
cel se postaveni i kanalizacionite vertikali koi zavr{uvaat so
ventilacioni glavi nad krovnata povr{ina. Za kontrola na
protokot i ~istewe na instalacijata se koristat revizii postaveni
na kanalizacionite vertikali, kako i revizioni {ahti vo
dvori{niot razvod. Za prifa}awe na otpadnata voda se korist
septi~ka jama koja e postavena vo dvorot. «isteweto na septi~kata
jama go vr{i nadle`noto komunalno pretprijatie JKP Ilindenn.Ilinden.
Pokraj staite ima 2 (dve) |ubri{ni nepropustlivi jami so dimenzii
2h(2,90h6,10h3m), na ~ii kraevi, od severnata strana se postaveni
dve razvodni {ahti.
Septi~kata jama e izvedena od nabien beton i e podelena na dva
dela so prelivnik izveden vo forma na bukva Nza da mo`e bez
pre~ki posle talo`ewe na cvrstiot materijal od otpadnata voda, da
premine po~istata voda vo vtoriot del od septi~kata jama. Od
vnatre{nata strana jamata e prema~kana so hidromal vo tri sloja
soglasno tehni~kite propisi. Vo jamata izveden e otvor za
ventilacija so metalna cevka i ventilaciona glava. Zavr{no,
septi~kata jama e pokriena so sloj od zemja od 50 cm i betonska
plo~a 12 cm. Na dvata dela od septi~kata jama ima izvedno
revizioni otvori.
• Emisija na pra{ina i {tetni materii nastanuva od gasovi koi
nastanuva so razgradba na organskite materii koi sodr`at: izmet,
mokra~a, od otpadenite produkt na metabolizmot na `ivinata, kako
i od nekoi sistemi za greewe, kako i emisija na pra{ina od silosite
za p~enka i pri rastovar na p~enka od kamioni vo silosite, {tetni
materii i vkupna organska pra{ina koi se emitiraat vo
ambientalniot vozduh od otvorite na ventilatorite.
27

• Cvrst komunalen otpad se sozdava od hartienata ambala`a (koj se
koristi pri pakuvawe na jajcata), ostatoci od hrana i istiot se
deponira vo kontejneri.
• Maslata i mastite koi {to se iskoristuvaat za odr`uvawe na
opremata od postrojkata se sobiraat vo buriwa to~no ozna~eni za
taa namena.
• Bu~ava i vibracii koi se javuvaat od rabota na ventilatorite i
ma{inite.
DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden:se upravuva
soglasno Zakonot za otpadot (Sl.Vesnik na R.Makedonija br.37/98) i
Zakonot za upravuvawe so otpad (Sl. vesnik R. Makedonija" br.68/04,
71/04 i 107/07).
Prilog II.2.4.1.: Dogovor za vr{ewe na komunalna usluga br.03-257/1 od
30.10.2009 god, so Javno komunalno pretprijatie Ilinden, n. Ilinden;
Prilog II.2.4.2.: Faktura br. 661/2009 od 31.12.09 za izvr{ena komunalna
usluga, crpewe na fekalen otpad od septi~kata jama vo mesec 12/2009 god po
dogovor br 03-257/1 od 30.10.2009 god, od JKP Ilinden, n. Ilinden;
Prilog II.2.4.3: Faktura br. 39/2010 od 31.01.10 za izvr{ena komunalna
usluga, crpewe na fekalen otpad od septi~kata jama vo mesec 01/2010 po
dogovor br 03-257/1 od 30.10.2009 god, od JKP ILINDEN, naselba Ilinden
Prilog II.2.4.4.: Septi~ka jama M=1:50;
Prilog II.2.4.5.: Osnova na prizemje 1:100 vodovod i kanalizacija;
Prilog II.2.4.6.: [trang {ema kanalizacija.
28

III
UPRAVUVAWE I KONTROLA
Prilo`ete organizacioni {emi i drugi relevantni podatoci. Osobeno da
se navede liceto odgovorno za pra{awata od `ivotnata sredina.
Odgovor:
III.1 Organizaciska {ema na DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import
DOOEL Ilinden:
УПРАВИТЕЛ
ПRETSTAVNIK ZA @IVOTNA
SREDINA
НАБАВКА
ПРОИЗВОДСТВО
NA JAJCA
ДИСТРИБУЦИЈА
НАБАВКА НА
EDNODENVNI
PILIWA
НАБАВКА НА
REPRO
MATERIJALI
НАБАВКА НА
СУРОВИНИ
ПРОДАЖБА
Slika br.13 Organizaciska {ema na DPTU KOKA FARM-BOIL eksport-import
DOOEL Ilinden
Оdgovornosta za realizacija na procesite e na Upravitelot.
III.2 Odgovorno lice za pra{awa od `ivotna sredina (Pretstavnik za
`ivotna sredina):
Ime i prezime :
Suzana Petrovska
Mob: +389 78 462 916
29

IV
SUROVINI I POMO[NI MATERIJALI I ENERGII
UPOTREBENI ILI PROIZVEDENI VO INSTALACIJATA
Prilo`ete lista na surovinite i gorivata koi se koristat, kako
proizvodite i me|uproizvodite.
Odgovor:
IV.1 Lista na surovini:
- P~enka
- Soja
- Premiks
- Sto~na kreda
- Son~ogledovo }ospe
- Voda se nabavuva od gradski vodovod na JKP Vodovod-n.Ilinden
potro{uva~kata e ssa 400 m 3 godi{no.
Prilog IV.1.1: Smetka za potro{ena voda za 12 mesec 2009 godina
br.209/2003204 od JKP Vodovor-n.Ilinden.
Prilog IV.1.2: Kartica na korsnik JKP Ilinden i JKP Vodovod od 01.01.2009
do 03.03.2010.
IV.2 Lista na gotovi proizvodi:
- Jajca
IV.3 Lista na repromaterijali:
- Vlo{ki za jajca;
- Kartonski kutii.
IV.4 Lista na sredstva za higiena, ~istewe i dizinfekcija i sredstva
za podma~kuvawe na opremata;
Sredstva za higiena, ~istewe i dizinfekcija:
- Sredstvo za denzifekcija Ecocid S;
- Sredstvo za sanitacija i ~istewe na podovi kausti~na soda-NaOH;
- Sredstvo za sanitacija na yidovi kalcium karbonat-var.
Sredstva za podma~kuvawe na opremata:
- Motorno maslo SAE 90W
30

IV.5 Lista na goriva:
- Elektri~na energija se snabduva od elektrodistributivnata mre`a
na EVN Makedonija AD,Skopje; Godi{nata potro{uva~ka iznesuva
10.984 kW.
Prilog IV.5.1: Re{enie za elektro energetska sogalsnost od AD
Elektrostopanstvo na Makedonija - PODRU@NICA
"ELEKTRODISTRIBUCIJA"-SKOPJE br. 08-2126/2 od 05.05.2004 g
Prilog IV.5.2: Prijava na nov potro{uva~ do Podru`nica
Elektrodistribucija od Koka Fram-Boil od 05.05.2004 godina.
Prilog IV.5.3: Dogovor za koristewe na transformator so Tomas
Svinarski sopstevnik na transformator od 19.05.2004 god.
Prilog IV.5.4: Izve{taj br.083/04 od 18.06.2004 god za merewe na
otpor na rasprostranuvawe na za{titen zazemjuva~ izgotven od
DPMII Tehni~ka sigurnost BMV-Skopje.
Prilog IV.5.5: Barawe za snimawe na kabel od Koka Farm-Boil do
JSP ESM od 15.06.2005 godina.
Prilog IV.5.6: Faktura br.33979/4200 od 02.03.2006 od AD
Elektrostopanstvo na Makedonija-Skopje;
Prilog IV.5.7: Stru~en izve{taj br.140/2009 od 19.05.2009 godina od
izvr{eni ispituvawa na otporite na za{titnoto zazemjuvawe
izraboten od DPPU BOID-K-IN@ENERING DOO-Skopje.
Prilog IV.5.8: Ovlastuvawe za Boid-K-In`enering br.13-3680/1-96 od
03.10.1996 godina izdedeno od Ministerstvo za trud i socijalna
politika, Republi~ki inspektorat za trud-Skopje;
Prilog IV.5.9: Podatoci za broilo Formular HM1 0045774 od
24.11.2008 godina od EVN Makedonija;
Prilog IV.5.10: Faktura za potro{ena elektri~na energija i mo}nost
za 10 i 11 mesec 2009 od EVN Makedonija AD-Skopje.
Prilog IV.5.11: Postoe~a merna tabla;
Prilog IV.5.12: Osnova na prizemje (elektroinstalacija).
- Plinot se koristi za greewe na piliwata za ve{ta~kite kva~ki i se
nabavuva od plinski stanici na Makpetrol-Skopje. Godi{nata potro{uva~ka
e 4 boci od po 30 kg, ssa 120 kg godi{no.
Prilog IV.5.13: Laboratory quality certificate LPG MIX od 15.09.2008 od
Otor oil hellas.
IV.6 Karakteristiki na surovinite, proizvodite, sredstvata za higiena
i sredstva za podma~kuvawe na opremata i postrojkite
IV.6.1 Karakteristiki na surovinite
P~enка
Vo Pravilnikot za kvalitetot na dobito~nata hrana objaven vo Slu`ben
list na SFRJ br.15/89 i 54/90, se propi{uvaat minimlanite uslovi {to vo
pogled na kvalitetot moraat da gi ispolnuvaat dobito~nata hrana i
31

surovinite za proizvodstvo na dobito~na hrana kako i uslovite za
obezbeduvawe i za~uvuvawe na nivniot kvalitet.
P~enkata kako surovina za dobito~na hrana po sodr`ina na primesi od
strano poteklo mora da gi ispolnuvaat uslovite utvrdeni za prva klasa,
a po sodr`ina na o{teteni zrna - uslovite za prva, vtora, treta klasa
soglasno standardot MKS E.V3.516.
P~enkarniot ko~an za ishrana na `ivotni mora da gi ispolnuva slednite
uslovi na kvalitet i toa:
1. Zrnoto vo ko~anot mora da bide zdravo i bez vidlivi znaci na
muvla
2. Da ne sodr`i pove}e od 14% vlaga
3. Odnosot na zrnoto i ko~ankata mora da bide najmalku 78%:22%
Slika br.14 Priprema na hrana
Vo Prilog IV.6.1.1 MOKA PROM Kumanovo izdadena e deklaracija za
izvr{ena analiza na p~enka izvr{en od strana na Javen Nau~en Institut
za Sto~arstvo br. 1602-75 od 02/10/07.
Soja
Vo Pravilnikot za kvalitetot na dobito~nata hrana objaven vo Slu`ben
list na SFRJ br.15/89 i 54/90, se propi{uvaat minimlanite uslovi {to vo
32

pogled na kvalitetot moraat da gi ispolnuvaat dobito~nata hrana i
surovinite za proizvodtvo na dobito~na hrana kako i uslovite za
obezbeduvawe i za~uvuvawe na nivniot kvalitet.
Zrnata na leguminozi vo koi spa|a sojata za ishrana na `ivotni moraat
da gi ispolnuvaat slednite uslovi:
1. Bojata da im e svojstvena na vidot, sortata i potsortata i da ne
sodr`at pesticidi vo koli~estva pogolemi od dozvolenite,
2. Da ne sodr`at pove}e od 15% vlaga.
3. Me|u zrnata da nema pove}e od 5% tu|i primesi od {to:
- Neorganski materii(zemja, pesok, prav i dr.) najmnogi 1%,
- [tetni primesi (seme na otrovni i {tetni rastenija) najmnogu
0,5%,
- Drugi primesi (organski materii, seme na divi rastenija i dr)
najmnogu 3,5%,
4. Da nema pove}e od 8% o{teteni, nerazvieni, {turi i pro'rteni
zrna na legumenozi,
5. Da ne sodr`at seme od split.
Kako primesi ne se smetaat zrnata na drugite legumenozi ako nivnoto
u~estvo ne e pogolemo od 10%.
Sojata pretstavuva zagreano (tostirano) lupeno i meleno seme od soja
(Glicine hispida) soglasno so Pravilnikot za kvalitet na dobito~na hrana
treba da sodr`i: proteini min 32%, masti min 14%, vlaga mah 10%,
surovi vlakna mah 5% i pepel mah 6%.
Vo Prilog IV.6.1.2 dadena se rezultati od ispituvawa na kvalitetot na
sojata, Certificate No. F430101/083822 izdaden od SGS Argentina S.A.
Premiks
Vo Prilog IV.6.1.3 dadena se rezultati od ispituvawa na kvalitetot na
premiksot izdadeno po nara~ka ORDER: LNB 71425 ANALYSIS
CERTIFICATE оd LNB international Feed B.V-Holland.
Sto~na Kreda
Vo Prilog IV.6.1.4 Rezultati od izvr{ena fizi~ka i hemiska analiza na
dostaveni probi, izdadena od Rudnici "Bawani" AD Skopje, izdadena od
Univerzitet Sv. KIRIL I METODIJ INSTITUT ZA STO^ARSTVO-Skopje
br. 1602-25 od 24.02.2010 god.
Son~ogledovo }ospe
Vo Prilog IV.6.1.5 MOKA PROM Kumanovo izdadena deklaracija za
izvr{ena analiza na son~ogledovo }ospe od strana na Javen Nau~en
Institut za Sto~arstvo br. 1602-80 od 17/01/08.
33

Proizvodite se skladiraat vo magacini za skladirawe na surovini i vo
silosi.
IV.6.2 Karakteristiki na gotovite proizvodi
Vo Pravilnikot za kvalitetot na jajcata i proizvodi od jajca objaven vo
(Slu`ben list na SFRJ br.55/89 se propi{uvaat minimalnite uslovi {to vo
pogled na kvalitetot moraat da gi ispolnuvaat jajcata i proizvodite od jajca
i minimalnite uslovi za obezbeduvawe i za~uvuvawe na nivniot kvalitet.
Jajcata i proizvodite {to se pu{taat vo promet mora da bidat
deklarirani. Ako jajcata i proizvodite od jajca ne gi pakuva proizvoditelot,
deklaracijata mora, pokraj podatocite propi{ani so ovaj pravilnik, da ja
sodr`at i organizacijata odnosno nazivot i sedi{teto na oraganizacijata
na zdru`en trud koja proizvodot go pakuvala, kako i datumot na pakuvaweto.
Jajcata i proivodite od jajca {to se pu{taat vo promet mora da se
proizveduvaat, pakuvaat, ~uvaat i taransportiraat na na~inot so koj se
obezbeduva nivniot kvalitet.
Jajcata i proizvodite od jajca se proizveduvaat i pu{taat vo promet so
oznaka na vidot na pernatata `ivina od koja jajcata se po poteklo.
Navedenite poimi, vo smisla na ovoj pravilnik, go imaat slednovo zna~ewe:
1. Sve`i jajca se jajca {to ne se mieni, dezinfikuvani ili mehani~ki
~isteni, a se klasirani najdocna do tri dena po proizvodstvoto;
2. Puknati jajca se jajca so mehani~ko o{tetuvawe na lu{pata(vidlivo so
golo oko), no so za~uvana jajceva membrana;
3. Tu|i materii se organski supstancii vo jajcata, so vnatre{no ili
nadvore{no poteklo;
4. Slaba izvalkanost e povr{inska izvalkanost so tu|
materijal(ostatoci od pleva, struganici, prav i sl.) koja zafa}a
pove}e od 7/8 od vkupnata povr{ina na lu{pata. Nezna~itelna
izvalkanost ne zafa}a pove}e od 1/6 od vkupnata povr{ina na
lu{pata;
5. Nezna~itelna izvalkanost so krv ili izmet (feces) e izvalkanost so
krv ili izmet, koja ne zafa}a pove}e od 1/6 od vkupnata povr{ina na
lu{pata;
6. Nezna~itelno razvien embrion e embrion so vkupna povr{ina od 6
mm 2 ;
7. Indeks na formata e odnos me|u {iro~inata (merena na naj{irokiot
del od jajceto) i dol`inata na jajceto, pomno`eno so 100;
8. Termi~ki obraboteni (vareni) jajca se sve`i jajca vareni vo lu{pa.
Soglasno kvalitetot i na~inot na ~uvawe, koko{kinite jajca se pu{taat vo
promet kako:
1. Jajca so ekstra kvalitet;
2. Jajca od prv (I) kvalitet;
3. Jajca od vtor(II) kvalitet;
4. Jajca od tret (III) kvalitet.
34

Kako jajca od ekstra kvalitet, vo smisla na ovoj pravilnik, se podrazbira
isklu~ivo neoplodeni sve`i jajca vo lu{pa {to ne se mieni ili mehani~ki
~isteni, a se klasirani prviot den od denot na proizvodstvo.
Jajcat od ekstra kvalitet ne smeat da bidat oplodeni i moraat da gi
ispolnuvaat slednive uslovi:
1. Lu{pata da ima normalna forma, da e ~ista, neo{tetena i da ne e
miena;
2. Viso~inata na vozdu{nata komora na jajceto vo momentot na
pakuvaweto da e pomala od 4 mm i nepodvi`na;
3. Pri prosvetluvawe na jajceto `ol~kata da se gleda kako senka so
nejasni konturi i pri naglo svrtuvawe na jajceto da e nepodvi`na ili
nezna~itelno podvi`na;
4. Belkata da e bistra i kompaktna;
5. Da nema tu|i materii;
6. Da nema embrion;
7. Da nema tu|i mirizbi;
8. Da se pakuvani vo originalno poedine~no pakuvawe;
9. Da imaat masa preku 50 g;
10. Pri pu{taweto vo promet da imaat najmalku 80 Hougovi edinici.
Pod jajca od prv (I) kvalitet, vo smisla na ovaj pravilnik se podrazbiraat
sve`i jajca vo lu{pa {to ne se mieni ili mehani~ki ~isteni, a se
klasicirani ili pakuvani najdocna tretiot den od denot na proizvodstvo.
Jajcata od prv(I) kvalitet mora da gi ispolnuvaat slednive uslovi:
1. Lu{pata da ima normalna forma, da e ~ista, neo{tetena i da ne e
miena;
2. Viso~inata na vozdu{nata komora na jajceto vo momentot na
pakuvaweto da e pomala od 6 mm i nepodvi`na;
3. Pri prosvetluvawe na jajceto `ol~kata da se gleda kako senka so
nejasni konturi i pri naglo svrtuvawe na jajceto da e nepodvi`na ili
nezna~itelno podvi`na;
4. Belkata da e bistra i kompaktna;
5. Embrionot da ne e vidno razvien;
6. Da nema tu|i materii;
7. Da nema tu|i mirizbi;
8. Da se pakuvani vo poedine~ni pakuvawa. Se dozvoluva najmnogu 7%
jajca od prv kvalitet da ne gi ispolnuvaat uslovite vo pogled na
kvalitetot, so toa {to da gi ispolnuvaat uslovite za kvalitet
propi{ani za jajca od vtor kvalitet.
Kako jajca od vtor (II) kvalitet, vo smisla na ovoj pravilnik, se
podrazbiraat: neoladeni i nekonzervirani, kako i oladeni i konzervirani
jajca nameneti za ~ove~ka ishrana.
Jajcata od vtor (II) kvalitet se pu{taat vo promet kako:
1. Neoladeni i nekonzervirani jajca od vtor kvalitet;
2. Oladeni jajca od vtor kvalitet;
3. Konzervirani jajca od vtor kvalitet.
Jajcata od vtor (II) kvalitet mora da gi ispolnuvaat slednive uslovi:
35

1. Lu{pata da ima normalna forma, da e ~ista, neo{tetena, eventualno
nezna~itelno izvalkana i nezna~itelno deformirana;
2. Viso~inata na vozdu{nata komora na jajceto da ne iznesuva pove}e od
9 mm, so toa {to mo`e da bide podvi`na do polovinata od dol`inata
na jajceto;
3. @ol~kata da e vidliva, malku spleskana i podvi`na;
4. Belkata da e bistra i kompaktna;
5. Embrionot da ne e vidno razvien;
6. Da nema tu|i materii;
7. Da nema tu|i mirizbi.
Se dozvoluva najmnogu 7% jajca od vtor (II) kvalitet da ne gi ispolnuvaat
uslovite od {to najmnogu 4% jajca mo`e da bidat so napukana lu{pa, a
najmnogu 1% so damki od krv i izmet(feces).
Jajcata od prv (I) i jajcata od vtor (II) kvalitet se pu{taat vo promet
klasirani spored masata vo sedum klasi i toa:
klasa (YU)
klasa (Y)
klasa (A)
klasa (V)
klasa (S)
klasa (D)
klasa (E)
70g i pove}e od toa
pomalku od 70 g do 65 g
pomalku od 65 g do 60 g
pomalku od 60 g do 55 g
pomalku od 55 g do 50 g
pomalku od 50 g do 45 g
pomalku od 45 g
Slika br.15 Klasirawe na jajca
36

Jajcata od prv(I) i od vtor(II) kvalitet so masa pomala od 45 g mo`at da se
pu{tat vo promet samo vo prodavnicite vo krugot na proizvoditelot. Pri
utvrduvaweto klasata na jajcata po masa, se zema srednata vrednost na
masata od najmalku 30 par~iwa jajca, so toa {to masata na sekoe poedine~no
jajce da se nao|a vo granicite na taa klasa.
Kako jajca od tret(III) kvalitet, vo smisla na ovaj prira~nik se
podrazbiraat: jajca za prerabotka i inkubirani jajca za prerabotka.
Jajca za prerabotka od tret (III) kvalitet se jajca so vidlivi napuknatini so
slbo izvalkani ili delumno deformirana lu{pa, kako i jajca {to ne gi
ispolnuvaat uslovite za jajca od prv (I) i vtor (II) kvalitet no mo`e da se
upotrebuvaat za ~ove~ka ishrana, a se nameneti isklu~ivo za prerabotka.
Jajcata se pu{taat vo promet po ispituvaweto na kvalitetot, so
propi{anite metodi. Kvalitetot mora da se ispita najdocna do 48 ~asa po
proizvodstvoto, a pred vnesuvaweto vo transportnata ambala`a.
Zadol`itelno e ozna~uvaweto na jajcata od prv (I) , kako i na neoladenite
ili konzerviranite jajca od vtor (II) kvalitet so oznaka na kvalitet po
masa. Jajcata se ozna~uvaat so stavawe na `ig vrz lu{pata, so boja koja e
neizbri{liva, postojana na toplina i netoksi~na za zdrvjeto na lu|eto.
Individualnite proizvoditeli {to proizveduvaat i neposredno pu{taat
vo promet do 300 par~iwa jajca dnevno, ja ozna~uvaat klasata po masa na
proda`noto mesto. Jajcata po masa se ozna~uvaat ~itlivo, so golema bukva
ili so bukvi na latinica, so viso~ina najmalku 2 mm, vnatre vo krugot ~ii
{to pre~nik iznesuva najmalku 12 mm, ako se ozna~uvaat na lu{pata. Ako
jajcata se originalno pakuvani, ne mora da imaat oznaka na klasata po masa
na lu{pata, bidejki taa se nao|a vo kutijata.
Jajcata od ekstra kvalitet mora da bidat originalno pakuvani. Pakuvanite
jajca od ekstra kvalitet mora da bidat za{titeni so lenta ili etiketa so
oznakata ekstra, koja zadol`itelno se simnuva ~etvrtiot den od denot na
pakuvaweto. Po simnuvaweto na lentata odnosno etiketata. Pakuvanite jajca
od ekstra kvalitet stanuvaat jajca od prv (I) kvalitet, bez obvrska
dopolnitelno da se stava oznaka po masa na lu{pata.
Pred pu{tawe na jajcata vo promet se pakuvaat na soodveten na~in. Kako
pakuvawe na jaca na ovoj pravilnik, se podrazbira:
1. Poedine~no pakuvawe;
2. Zbirno transportno pakuvawe.
Kako poedine~no pakuvawe na jajcata se smeta:
1. Originalno pakuvawe na jajca;
2. Pakuvawe na jajca;
3. Otvoreno pakuvawe na jajca.
37

Kako originalno pakuvawe na jajca, vo smisla na ovoj pravilnik, se
podrazbira poedine~no pakuvawe vo koe jajcata se zatvoreni od site
strani. Po prvoto otvorawe takvoto pakuvawe ne se smeta za originalno.
Kako pakuvawe na jajca se podrazbira poedine~no pakuvawe na jajca vo kutii
od razli~ni golemini vo koi jajcata se za{titeni od site strani.
Kako otvoreno pakuvawe na jajca, vo smisla na ovoj pravilnik, se
podrazbira poedine~no pakuvawe na jajca na podlo{ki na koi tie ne se
za{titeni od site strani i ne se zadovoleni uslovite za originalno
pakuvawe. Kako zbirno taransportno pakuvawe se podrazbira pakuvawe na
prethodno poedine~no spakuvani jajca. Ambala`ata za pakuvawe na jajca
mora da bide ~ista, otporna na mehani~ki udari i mora da gi {titi jajcata
od nadvore{ni vlijanija, so toa {to kako ambala`a mo`at da se koristat
podlo{ki, kartoniski kutii, plasti~ni kutii, drveni sandaci i dr. So
zbirno transportno pakuvawe mora da se obezbedi za{tita na jajcata vo
transportot i prometot.
Deklaracijata za originalno pakuvawe na jajcata se stava na sekoe
poedine~no pakuvawe, a deklaracijata za pakuvani jajcata, koja se
stava na zbirno transportno pakuvawe, sodr`i:
1. Firma odnosno naziv i sedi{te na proizvoditelot
2. Naznaka na vidot pernatata `ivina od koja poteknuvaat jajcata ako ne
se koko{kini
3. Oznaka na kvalitetot i na klasata po masa
4. Broj na spakuvani jajca
5. Datum na pakuvaweto i rok na traeweto ili oznaka "upotreblivo do".
Deklaracijata za pakuvani jajca mo`e da bide otpe~atena na ambala`ata
ili na etiketata koja se prilepuva na zbirno transportno pakuvawe.
Deklaracijata mora da se nao|a sekoe zbirno pakuvawe - transportna
kutija, a ako jajcata se pu{tat vo promet nadvor od kutijata, deklaracijata
mora da se postavi na sekoe proda`no mesto.
Spakuvanite jajca moraat do momentot na pu{taweto vo promet da se ~uvaat
i skladiraat vo prostorii koi lesno se ~istat i dezinfikuvaat, a se
za{titeni od preterano zagravawe ili ladewe, kako i od direkna son~eva
svetlina.
Sredstvata {to se koristat za transport na jajcata mora da bidat suvi,
~isti i bez tu|i mirizbi, so toa {to efikasno da gi {titi spakuvanite jajca
od nadvore{ni vlijanija, svetlost i ekstremni promeni na temperaturata.
Vo Prilog IV.6.2.1 daden e zapisnik za zemawe mostri za ispituvawe na
rezidui izdadeno od Ministerstvo za Zemjodelstvo, {umarstvo i
vodostopanstvo, Uprava za veterinarstvo, podra~na edinica Skopje 11-3-
9/457-I-1
Vo Prilog IV.6.2.2 Etiketa na sve`i jajca na KOKA FARM-BOIL.
Vo Prilog IV.6.2.3 daden e dogovor za zdravstvena za{tita na `ivina
br.250/09 od 24.11.2009 so V.D.B.S Jo-Ka Vet Doo s.Kadino.
38

IV.6.3 Karakteristiki na repromaterijali
Ambala`ata pretstavuva sredstvo koe go prifa}a prehrambeniot
proizvod i go {titi do negova kone~na upotreba. Ambala`ata so
pakuvaniot proizvod pretstavuva edna celina, koja se prezentira na
kupuva~ot i taa predstavuva sostaven del, go {titi i nepristrasno go
prepora~uva proizvodot, davaj}i pri toa potrebni informacii za nego vo
odnos na negoviot sostav, upotreba, trajnost, koristewe i sli~no.
Od aspekt na materijalot za izrabotka taa mo`e da bide:
- Hartiena i kartonska ambala`a (kutii, podlo{ki)
Vo pogled na namenata mo`e da bide: proda`na i transportna.
Kako ambala`a se koristiat samo dve grupi, i toa hartija i karton za
transport. Blgodarenie na postapkite za oplemenuvawe, ovoj vid na
ambala`a ja obezbeduva potrebnata za{tita od vlijanie na nadvore{nite
vlijanija.
Za transportna ambala`a se koristi pove}e sloen karton i lepenki.
Za komercijalna ambala`a se koristi hartija za meko pakuvawe, za
etiketi i nalepnici, oplemeneta hartija, masna hartija, pergament i
pergamin hartija i dr.
Hartijata za izrabotka na etiketi i nalepnici se dobiva od sredno fini
i bezdrveni hartii, koi se otporni na bazen tretman. Za zgolemuvawe na
otpornosta sprema vlagata i korozivnite sredstva se proizveduvaat i
specijalni hartii koi se impegriraat so plasti~ni masi, t.e so posebni
hemiski sredstva i inhibitori protiv korozija. Za vakva namena se
koristat sinteti~ki smoli koj vo vid na rastvor se nanesuvaat na
povr{inata na hartijata, se dodavaat vo koli~ina od 2-5 % i ja
zgolemuvaat otpornosta na hartijata od 4 na 75-80%, a ja zgolemuva
otpornosta na kinewe, miewe, bri{ewe vo vla`na i suva sostojba.
Od pravilniot izbor na ambala`ata zavisi uspe{noto ~uvawe na
proizvodot, nivniot kvalitet, prehrambena, biolo{ka i dietetska
zrelost.
Branoviden karton e kartonot sostaven od eden ili pove}e sloevi na
branovidna hartija. Toj e zalepen na eden sloj ramna hartija ili se nao|a
zalepen pome|u sloevite na ramna hartija. Toj mo`e da bide dvosloen,
trosloen, ~etirisloen, petsloen i sedumsloen. Dvoslojniot karton ima
eden ramen i eden branoviden sloj, troslojniot ima eden branoviden i
dva ramni sloja. Kako surovina za ramnite sloevi se koristi {ranc
hartija, dupleks i narton hartija. Me|utoa najvredna e narton hartijata
koja poka`uva najgolema otpornost na kinewe, a poseduva cvrst i mazna
povr{ina od edenata strana i rapava od drugata strana.
Se koristat pove}e sistemi za pakuvawe na jajca: klaster, ovoterm, ovit,
red tail-pak i dr.
Klaster sistem ima namena za pakuvawe na jajca vo slo`iva kartonska
ambala`a vo koja mo`at da se smestat 6 ili 12 broja na jajca.Vo vakvata
39

ambala`a sekoe jajce ima svoe le`i{te so {to e dobro za{titeno za
vreme na transport i distribucija. Ambala`ata mo`e no i nemora da ima
kapak.
Ovoterm sistem ima golema primena pri pakuvawe na jajcata. Ambala`ata
e izrabotena od plasti~ni masi i se formira po ma{inski pat. Taa
glavno se proizveduva od PVC. Vo nea se pakuvaat 4-8 jajca, a ~esto i 30.
Ambala`ata se sostoi od kapak i osnova koi me|usebe se spoeni od
strana. Za vreme na zatvoraweto na ambala`ata kapakot vleguva vo
osnovata.Osnovata na ambala`ata mo`e da bide izrabotena od celulozna
pulpa na koja se nao|aat specijalni le`i{ta vo koi se smesteni jajcata.
Vo vakva ambala`a mo`e da se pakuvaat 30, 16 ili 8 jajca. Ambala`ata i
vo dvata slu~ai e nepovratna.
Ovit sistem, isto taka se koristi za pakuvawe jajca. Kaj ovoj sistem se
raboti za koristewe na slo`iva kartonska ambala`a koja e taka izvedena
da obrazuva prostori za jajcata vo koi tie se smestuvaat. Za izrabotka na
ovaa ambala`a se koristi karton. Taa e nepovratna.
Vo ramkite na DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden:
se koristi hartiena i kartonska ambala`a.
Pri pakuvaweto na jajcata se koristi sledniov sistem za pakuvawe:
Red tail-pak e sistem namenet za pakuvawe na jajca. Amabala`ata e
izrabotena od celulozna pulpa i modelirana e taka da odgovara na
goleminata i oblikot na jajcata. Vo nea mo`at da se se pakuvaat od 4-30
jajca, a naj~esto se pakuvaat po 30 jajca. Celuloznata pulpa mo`e da bide
oboena vo razni boi koi obi~no slu`at za klasifikacija na jajcata po vid
i te`ina.
Vaka spakuvanite jajca se stavaat vo kartonski kutii se so cel dobro da e
za{titeno za transport i distribucija.
Repromaterijalite se ~uvaat vo magacini za repromaterijali.
IV.6.4 Sredstava za higiena, ~istewe i dezinfekcija
Od sredstvata za higiena, ~istewe i dezinfekcija {to se upotrebuvaat vo
DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden mo`e da se
izdvojat:
• za dezinfekcija vo farmata se koristi Ecocid S koj sodr`i
pentapotassium bis (peroxymonosulphate) bis (sulphate),
• za sanitacija i ~istewe na podovi 2% r-r na kausti~na soda-NaOH,
• i kako sredstvo za sanitacija na yidovi kalcium karbonat-var.
Vo Prilog IV.6.4.1 daden e Material Safety Data Sheet No. 0720 KRKA, d.d .
Novo mesto od 2 dekemvri 2005 god.
IV.6.5 Karakteristiki na mastite i maslata za podma~kuvawe
Motorno maslo - SAE 90W
40

Ref.
Br ili
Motornoto maslo SAE 90W, se koristi za podma~kuvawe na opremata.
Motornite masla ne sodr`i opasni materii.
Masta i maslata za podma~kuvawe se skladiraat vo magacin za
skladirawe na repromaterijali.
Prilog IV.6.5.1 Uverenie za kvalitet so kontrolen broj 213, od 23.09.2008,
za motorno maslo FOR HIPO SAE 90W, od Fabrika Maziva AD Kru{evac.
Popolnete ja slednata tabela (dodadete dopolnitelni redovi po potreba)
Tabela 1 Surovinite, gotovi proizvodi, sredstva za higiena i ~istewe,
mastiti i masla za podma~kuvawe i energensi
Materijal/
Supstancija (1)
CAS (4)
Broj
1. P~enka Nema dostapen
podatok
2. Soja Nema dostapen
podatok
3. Premiks Nema dostapen
podatok
4. Kreda Nema dostapen
podatok
5. Son~ogledovo }ospe Nema dostapen
podatok
6. Jajca Nema dostapen
podatok
7. Hartieni podlo{ki Podatok od
za jajca
proizvoditel
8. Kartonksi kutii Podatok od
proizvoditel
9. Sredstvo za Podatok od
denzifekcija proizvoditel
Ecoccid S
10. Voda Nema dostapen
podatok
11. Elektri~na energija Nema dostapen
podatok
12. Kausti~na soda Podatok od
NaOH 2%
13. Sredstvo za
varosuvawe na
yidovite
Kalcium karbonat
proizvoditel
Podatok od
proizvoditel
Kategorija na
opasnost (2)
Momentalno
skladirana
koli~ina
Godi{na
upotreba
R i S frazi (3)
(toni)
(toni)
- - 176, 277 t Nema dostapen
podatok
- - 36,1 t Nema dostapen
podatok
- - 2,4 t Nema dostapen
podatok
- - 12 t Nema dostapen
podatok
- 8 t Nema dostapen
podatok
- - 950 000 Nema dostapen
par~ina podatok
- 3900 par~iwa Podatok od
proizvoditel
- - 150 kutii Podatok od
proizvoditel
Klasa 4.3 - 50 kg Podatok od
proizvoditel
- - 400 m 3 Nema dostapen
podatok
- - 11.160 kw Podatok od
proizvoditel
Klasa 4.3 - 50 kg Podatok od
proizvoditel
Klasa 4.3 - 100 kg Podatok od
proizvoditel
14. Motorno maslo SAE
90W
Podatok od
proizvoditel
Klasa 3 - 50 kg Podatok od
proizvoditel
15. Plin Podatok od
proizvoditel
Klasa 3 - 120 kg Podatok od
proizvoditel
1. Vo slu~aj kade materijalot vklu~uva odreden broj na posebni i dostapni opasni
supstancii, dadete detali za sekoja supstancija.
2. Zakon za prevoz na opasni materii (Sl. List na SFRJ br. 27/90, 45/90, Sl. Vesnik na RM
12/93)
3. Spored Aneks 2 od dodatokot na upatstvoto
4. Chemical Abstracts Service
41

V
CVRST I TE^EN OTPAD
Vo dolnata tabela vklu~ete go celiot otpad {to se sozdava, prifa}a za
povtorno iskoristuvawe ili tretira vo ramkite na instalacijata
(dodadete dopolnitelni redovi po potreba).
Odgovor:
Vo proizvodnite procesi koi {to se odvivaat vo DPTU KOKA-FARM BOIL
eksport-import DOOEL Ilinden se javuvaat slednive vidovi otpad:
• @ivotinskiot otpad se sozdava od |ubrivo, trupovi i izmet na
`ivinata od farmata. Soglasno Zakont za upravuvawe so otpad (Sl.
vesnik R. Makedonija" br.68/04) ~len 1 se ureduva upravuvaweto so
otpadot, planovite i programite za upravuvawe so otpadot, pravata i
obvrskite na pravnite i fizi~kite lica vo vrska so upravuvaweto so
otpadot, na~inot i uslovite pod koi mo`e da se vr{i sobirawe,
transportirawe i tretman, prerabotka, skladirawe i odstarnuvawe
na otpadot, uvozot, izvozot i tranzitot na otpadot, monitoringot,
informativniot sistem i finsiraweto.
Soglasno ~len 2 od listata na vidovi na otpadi odredbite na ovoj
zakon se odnesuvaat i na `ivotinskiot otpad (trupovi, |ubrivo,
izmet), kako i drugi materii od pridodno poteklo koi mo`at da se
iskoristat vo zemjodelstvoto.
Za deponirawe na |ubrivoto i izmetot od farmata za koko{ki se
izgradeni |ubri{ni nepropustni jami so dimenzii2h (2,90h6,10h3m)
koi konstruktivno e napravena soglasno tehni£kite propisi.
Del od ovoj odpad se koristi vo zemjodelstvoto kako prirodno
|ubrivo, a del go sobira JKP Ilinden-n.Ilinden.
Kako vremeno re{enie za otstranuvawe na uginatat `ivina od krugot
na farmata e napraven dogovor so Javnoto komunalno pretprijatie
Ilinden-n.Ilinden, koe sekojdnevno vr{i podigawe na otpadnite
materii pri {to eventualno uginatata `ivina se pakuva posebno i so
komunalnite vozila se vr{i transport do deponijata Drisla kade
{to po posebna postapka se vr{i uni{tuvawe.
Vo dogovor so grupacijata na farmi za `ivina se planira vo
naredniot period da se obezbedi posebna specijalna pe~ka vo koja po
site eko standardi }e se vr{i spaluvawe na uginatata `ivina.
• Otpadna voda koja {to se koristi za odr`uvawe na higienata vo
prostoriiite i sanitarnite jazli (komunalna otpadna voda),
otpadna voda od procesot na miewe na opremata, otpadna voda od
miewe na kafezite i hranilkite preku sitem za cevki se vlevaat vo
septi~ka jama.
Odvodot na fekalnite vodi od objektot se izveduvaat po najkratok
pat i se priklu~uvaat na septi~ka jama. Izvedbata e od PVC cevki i
42

fasonski delovi vo soodveten pre~nik. Odvodnite se prifa}aat od
glavnata odvodna vertikala so pre~nik F100. Dimenziite na
cevkite se odredeni od vidot na sanitarniot pribor i toa:
mijalnici i sadoperi F 50 mm, podni slivnici F 70 mm, VC {olja so
F 100 mm i kanalizaciona vertikala so F 100 mm site cevki se
polo`eni so naklon kon KV-1, odnosno kon septikot. Sekoj sanitaren
pribor ima voden sifon koj slu`i za zatvarawe na neprijatnite i
{tetnite gasovi od instalacijata na vlezot vo prostoriite. Za taa
cel se postaveni i kanalizacionite vertikali koi zavr{uvaat so
ventilacioni glavi nad krovnata povr{ina. Za kontrola na
protokot i ~istewe na instalacijata se koristat revizii postaveni
na kanalizacionite vertikali, kako i revizioni {ahti vo
dvori{niot razvod. Za prifa}awe na otpadnata voda se korist
septi~ka jama koja e postavena vo dvorot. «isteweto na septi~kata
jama go vr{i nadle`noto komunalno pretprijatie JKP Ilindenn.Ilinden.
Pokraj staite ima 2 (dve) |ubri{ni nepropustlivi jami so dimenzii
2h(2,90h6,10h3m), na ~ii kraevi, od severnata strana se postaveni
dve razvodni {ahti.
Septi~kata jama e izvedena od nabien beton i e podelena na dva
dela so prelivnik izveden vo forma na bukva N za da mo`e bez
pre~ki posle talo`ewe na cvrstiot materijal od otpadnata voda, da
premine po~istata voda vo vtoriot del od septi~kata jama. Od
vnatre{nata strana jamata e prema~kana so hidromal vo tri sloja
soglasno tehni~kite propisi. Vo jamata izveden e otvor za
ventilacija so metalna cevka i ventilaciona glava. Zavr{no,
septi~kata jama e pokriena so sloj od zemja od 50 cm i betonska
plo~a 12 cm. Na dvata dela od septi~kata jama ima izvedno
revizioni otvori.
• Cvrst komunalen otpad se sozdava od hartienata ambala`a (koj se
koristi pri pakuvawe na jajcata), ostatoci od hrana i istiot se
deponira vo kontejneri.
• Maslata i mastite koi {to se iskoristuvaat za odr`uvawe na
opremata od postrojkata se sobiraat vo buriwa to~no ozna~eni za
taa namena.
DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden:se upravuva
soglasno Zakonot za otpadot (Sl.Vesnik na R.Makedonija br.37/98) i
Zakont za upravuvawe so otpad (Sl. vesnik R. Makedonija" br.68/04, 71/04
i 107/07).
Rizik za zagaduvawe na povr{inskata i podzemnata voda od faramata ne
postoi. Na lokacijata ne se pojavuva drug opasen otpad koj {to so pomo{ na
atmosferski padavini (do`d, sneg) bi bil vnesen vo po~vata i bi gi
zagadil podzemnite vodi.
43

Ref.
br
Tabela V Otpad cvrst i te~en
Vid na otpad/
material
Broj od
Evropskiot
katalog na
otpad
Koli~ina
Prerabotka/
odlo`uvawe
Metod i
lokacija na
odlo`uvawe
Koli~ina po
mesec [toni]
Godi{na
koli~ina
[toni]
1 Voda 19 08 99 35 m 3 420m 3 Septi~ka jama JKP Ilinden
2 @ivotinski
otpad (izmet)
02 01 06 Ne e
definirano
Ne e
definirano
\ubri{na jama
JKP Ilinden
3 @ivotinksi 02 02 02 45 nesilki 540 nesilki Kontejner JKP Ilinden
otpad
(uginata
`ivina)
4 Hartija i 15 01 01 Ne e
Ne e
Kontejner JKP Ilinden
karton
definirano definirano
4 Hrana 20 01 08 Ne e
Ne e
Kontejner JPK Ilinden
definirano definirano
6 Sanitarni 20 03 99 Ne e
Ne e
Septi~ka jama JPK Ilinden
otpadni vodi
7 Masla i
masti
definirano
20 01 26* Ne e
definirano
definirano
Ne e
deninirano
Se skladira vo
magacin i se
sobira vo
buriwa
Ovlastena
organizacija
za
zgri`uvawe
na takov vid
na otpad
44

VI
EMISII VO ATMOSFERATA
Prilo`ete lista na site to~kasti izvori na emisii vo atmosferata,
vklu~uvaj}i i detali na kotelot i negovite emisii.
Opi{ete gi site izvori na fugitivna emisija, kako na pr. skladirawe na
otvoreno.
Aplikantot e potrebno da posveti osobeno vnimanie na onie izvori na
emisija koi sodr`at supstancii navedeni vo Aneks 2 od dodatokot na
Upatstvoto.
Odgovor:
Soglasno upatstvoto za podgotovka za B-integrirana ekolo{ka dozvola
emisiite vo atmosferata }e gi kategorizirame vo: emisii od kotli,
glavni emisii, sporedni emisii i fugativni i potencijalni emisii.
Od uvidot na lice mesto za izvori na emisija vo atmosferata se
zaklu~uva deka emisii: od kotli, glavni emisii i sporedni emisii vo
DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden ne postojat.
Kako potencijalno emisii vo vozduhot mo`e da se pojavat:
• Emisija na pra{ina i {tetni materii nastanuva od gasovi koi
nastanuva so razgradba na organskite materii koi sodr`at: izmet,
mokra~a, od otpadenite produkt na metabolizmot na `ivinata, kako
i od nekoi sistemi za greewe, kako i emisija na pra{ina od silosite
za p~enka i pri rastovar na p~enka od kamioni vo silosite, {tetni
materii i vkupna organska pra{ina koi se emitiraat vo
ambientalniot vozduh od otvorite na ventilatorite.
Od objektot nema nikakvi emisii na {tetni isparuvawa, a toa zna~i deka
ne postoi nikakov rizik po kvalitetot na vozduhot.
Vgradenite ventilatori slu`at za ventilacija i klimatizacija vo
prostoriite kade {to se ~uva `ivinata. Istite so ogled na tehnolo{kiot
proces ne isfrlaat {tetni isparuvawa vo atmosferata, a so toa ne
vlijaat na kvalitetot na vozduhot, osven {to koga }e se pojavi zgolemen
atmosferski pritisok vo neposredna blizina na farmata, retko i za
mnogu kratko vreme mo`e da se po~ustvuva neprijaten miris.
Za deponirawe na |ubreto od farmata za koko{ki se izgradeni |ubri{ni
jami koi konstruktivno se napraveni soglasno tehni~kite propisi.
Cvrsti ~esti~ki. [tetnosta na cvrstite ~esti~ki se opredeluva spored
nivniot granulometriski sostav:
45

Reden broj Stepen Sostav
1. 0 >11μm
2. 1 7-11 μm
3. 2 4,7-7,0 μm
4. 3 3,3-4,7 μm
5. 4 2,1-3,3 μm
6. 5 1,1-2,1 μm
7. 6 0,65-1,1 μm
8. 7 0,43-0,65 μm
9. 8

Napomena: Prezentiranite vrednosti va`at za uslovi i rabotni procesi
koi bile vo vreme koga se vr{eni merewata.
Prilog VI.1: Tehni~ki izve{taj br.103/04/2010 od 12 04.2010 godina od
izv{eni merewa i analiza na nivo na bu~ava, hemiski {tetnosti i
pra{ina na otpadniot vozduh vo DPTU KOKA FARM-BOIL s.Kadino,
Skopje.
Izvor na emisija Detali za emisijata Namaluvawe na
zagaduvaweto
Referenca/br. na
oxak
Visina na
oxak
[m]
Supstancija
/materijal
Masen
protok
[mg/Nm 3 ]
Protok na
vozduh
[ Nm 3 /~as ]
Tip na
filter/ciklon/
skruber
Samo za kotli so mo}nost pove}e od 250 kW, malite kotli se isklu~eni.
Kapacitet na kotelot
Proizvodstvo na parea:
Termalen vlez:
Gorivo za kotelot
Tip: jaglen/nafta/LPG)/gas/biomasa itn.
Maksimalen kapacitet na sogoruvawe
Sodr`ina na sulfur:
kg/~as
MW
kg/~as
%
NOx mg/Nm 3
pri (0 o C. 3% O 2 (Te~nost ili gas), 6% O 2 (Cvrsto
gorivo)
Maskimalen volumen na emisija
Temperatura
o C(min)
m 3 /~as
o C(max)
Periodi na rabota ~as/den Denovi/godi{no
Za drugi golemi izvori na emisii vo proizvodstvoto:
Normalnite uslovi za temperatura i pritisok se: 0 o C, 101.3 kPa
47

VII
EMISII VO POVR[INSKI VODI I KANALIZACIJA
Baratelot treba da navede za sekoj izvor na emisija posebno dali se
emituvaat supstancii navedeni vo Aneks II od Dodatokot na Upatstvoto.
Potrebno e da se dadat detali za site supstanciii prisutni vo site
emisii, soglasno Tabelite III do VIII od Uredbata za klasifickacija
vodite (Sl. Vesnik 18-99). Treba da se vklu~at site istekuvawa na
povr{inski vodi, zedno so vodite od do`dovi koi se ispu{taat vo
povr{inskite vodi.
Odgovor:
• Otpadna voda koja {to se koristi za odr`uvawe na higienata vo
prostoriiite i sanitarnite jazli (komunalna otpadna voda),
otpadna voda od procesot na miewe na opremata, otpadna voda od
miewe na kafezite i hranilkite preku sitem za cevki se vlevaat vo
septi~ka jama.
Ako prirodata i kapacitetot na edna industrija se poznati,
procenkata na opteretuvaweto na industrijata isti taka mo`e da
bide izrazeno po ~ovek ili so ekvivalent na `itel.
Ekvivalentot po `itel e definiran kako odnos na koli~inata na
suspendiranite materii, raspadnati materii izrazeni kako BPK i
supstancii {to se ispu{taat vo odnos na koli~inata na
soodvetnite materii po `itel koi normalno se nao|aat vo
doma{nata otpadna voda.
Septi~kata jama spa|a vo objekti za pre~istuvawe na kanalska voda
i niz niv kanalskata voda protekuva so mnogu mala brzina.
Vo nea se vr{i proces na anaerobno razlo`uvawe na organskite
cvrsti materii. Ovie materii se raspa|aat na dnoto na jamata,
sozdavaj}i gasovi, koi se krevaat, na povr{inata nosej}i so sebe
fina suspenzija ~ij eden del povtorno pa|a na dnoto, a drugiot del
izleguva od jamata zaedno so istalo`enata kanalska voda .
Septi~kata jama koja se nao|a vo blizina na objekt mora da e
pokriena, i treba da imaat ventilacija za odvod na gasovite, koi
mo`e da bidat eksplozivni.
Odvodot na fekalnite vodi od objektot se izveduvaat po najkratok
pat i se priklu~uvaat na septi~ka jama. Izvedbata e od PVC cevki i
fasonski delovi vo soodveten pre~nik. Odvodnite se prifa}aat od
glavnata odvodna vertikala so pre~nik F100. Dimenziite na
cevkite se odredeni od vidot na sanitarniot pribor i toa:
mijalnici i sadoperi F 50 mm, podni slivnici F 70 mm, VC {olja so
F 100 mm i kanalizaciona vertikala so F 100 mm site cevki se
polo`eni so naklon kon KV-1, odnosno kon septikot. Sekoj sanitaren
48

pribor ima voden sifon koj slu`i za zatvarawe na neprijatnite i
{tetnite gasovi od instalacijata na vlezot vo prostoriite. Za taa
cel se postaveni i kanalizacionite vertikali koi zavr{uvaat so
ventilacioni glavi nad krovnata povr{ina. Za kontrola na
protokot i ~istewe na instalacijata se koristat revizii postaveni
na kanalizacionite vertikali, kako i revizioni {ahti vo
dvori{niot razvod. Za prifa}awe na otpadnata voda se korist
septi~ka jama koja e postavena vo dvorot. «isteweto na septi~kata
jama go vr{i nadle`noto komunalno pretprijatie JKP Ilindenn.Ilinden.
Pokraj staite ima 2 (dve) |ubri{ni nepropustlivi jami so dimenzii
2h(2,90h6,10h3m), na ~ii kraevi, od severnata strana se postaveni
dve razvodni {ahti.
Septi~kata jama e izvedena od nabien beton i e podelena na dva
dela so prelivnik izveden vo forma na bukva Nza da mo`e bez
pre~ki posle talo`ewe na cvrstiot materijal od otpadnata voda, da
premine po~istata voda vo vtoriot del od septi~kata jama. Od
vnatre{nata strana jamata e prema~kana so hidromal vo tri sloja
soglasno tehni~kite propisi. Vo jamata izveden e otvor za
ventilacija so metalna cevka i ventilaciona glava. Zavr{no,
septi~kata jama e pokriena so sloj od zemja od 50 cm i betonska
plo~a 12 cm. Na dvata dela od septi~kata jama ima izvedno
revizioni otvori.
Vodosnabduvaweto so sanitarna voda vo DPTU KOKA-FARM BOIL
eksport-import DOOEL Ilinden se vr{i od gradska vodovodna mre`a na
JKP Vodovod-n.Ilinden.
Srednata godi{na potro{uva~ka na voda iznesuva 420 m 3 godi{no
Otpadnite vodi ne se opasni za `ivotnata sredina, bidej}i istite se
vlevaat vo betonirani nepropustlivi septi~ki jami koi se ~istata od
strana na JKP Ilinden-n.Ilinden.
Popolnete ja slednata tabela:
Parame
tar
Pred tretirawe
Posle tretirawe
Ime na
supstan
cija
Maks.
Prosek
na ~as
[mg/l]
Maks.
Dneven
prosek
[mg/l]
kg/den Kg/god
.
Maks.
prosek
na ~as
[mg/l]
Maks.
Dneven
prosek
[mg/l]
Vkupno
kg/den
Vkupno
kg/god.
Identitet
na
recipientot
[6N;6E] 4
4 Soglasno Nacionalniot koordinaten sistem
49

Sledenite tabeli treba da se popolnat vo slu~aj na direktno ispu{tawe
vo reki i ezera.
To~ka na monitoring/ Referenci od Nacionalniot koordinaten sistem :
Parametar
Rezultati
(mg/l)
Datum Datum Datum Datum
Normalen
analiti~ki
opseg
Metoda/tehnika
na analiza
pH
Suv ostatok na filtrirana
voda
Temperatura
Elektri~na provodlivost μS
Amoniumski azot NH 4 -N
Hemiska potro{uva~ka na
kislorod
Biohemiska potro{uva~ka na
kislorod
Rastvoren kislorod O 2 (r-r)
Kalcium Ca
Kadmium Cd
Hrom Cr
Hlor Cl
Bakar Cu
@elezo Fe
Olovo Pb
Magnezium Mg
Mangan Mn
@iva Hg
Parametar
Rezultati
(mg/l)
Datum Datum Datum Datum
Normalen
analiti~ki
opseg
Metoda/
tehnika na
analiza
Nikel Ni
Kalium K
Natrium Na
Sulfat SO 4
Cink Zn
Vkupna bazi~nost
(kako CaCO 3 )
Vkupen organski jaglerod
TOC
Vkupen oksidiran azot TON
Nitriti NO 2
Nitrati NO 3
Fekalni koliformni
bakterii vo rastvor (
/100ml)
Vkupno bakterii vo
rastvor
( /100ml)
Fosfati PO 4
50

VIII
EMISII VO PO^VA
Opi{ete gi postapkite za spre~uvawe ili namaluvawe na vlezot na
zagaduva~ki materii vo podzemnite vodi i na povr{inata na po~vata.
Potrebno e da se prilo`at podatoci za poznato zagaduvawe na po~vata i
podzemnite vodi, za istorisko ili momentalno zagaduvawe na samata
lokacija ili podzemno zagaduvawe.
Odgovor:
Pri redovno rabotewe na instalacijata na postoi mo`nost za emisija na
polutanti vo po~vata.
51

IX
ZEMJODELSKI I FARMERSKI AKTIVNOSTI
Vo slu~aj na otpad od zemjodelski aktivnosti ili za zemjodelski nameni,
vo slednata tabela treba da se opi{at prirodata i kvalitetot na
supstancijata (zemjodelski i nezemjodelski otpad) {to treba da se
rasfrla na zemji{te (efluent, mil, pepel), kako i predlo`enite
koli~estva, periodi i na~ini na primena (pr. cevno ispu{tawe,
rezervoari).
Odgovor:
Vo DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden se sozdava
zemjodelski otpad koj se iznesuva od fermata od strana na korisnikot
koj naj~esto e zemjodelec {to uka`uva na faktot deka ne se zadr`uva vo
okolinata na farmata so toa ne doa|a do dopolnitelno zagaduvawe na
okolinata.
Identitet na povr{inata
Vkupna povr{ina (ha)
Korisna povr{ina (ha)
Kultura
Pobaruva~ka na Fosfor (kg P/ha)
Koli~estvo na mil rasfrlena na
samata farma
(m 3 /ha)
Proceneto koli~esto Fosfor vo milta
rasfrlena na farmata (kg P/ha)
Volumen {to treba da se aplicira
(m 3 /ha)
Apliciran fosfor (kg P/ha)
Vk. koli~estvo vnesena mil (m 3 )
52

X
BU^AVA, VIBRACII I NEJONIZIRA^KO ZRA^EWE
Lista na izvori (ventilacija, kompresori, pumpi, oprema) nivna
mestopolo`ba na lokacijata (vo soglasnostso lokaciskata mapa), periodi na
rabota (cel den i no} / samo preku den / povremeno).
Odgovor:
Vo redot na negativni posledici koi vlijaat vrz `ivotnata sredina, a
proizleguvaat od tehni~kiot razvoj zna~ajno mesto zavzema bu~avata.
Od site faktori koi ja zagrozuvaat `ivotnata i rabotnata sredina,
bu~avata stoi na treto mesto. Bu~avata vo osnova e me{avina na razni
zvuci so razli~en broj na treperewa vo odredeno vreme (sekunda) i mo`e
da se definira kako eden vid nepo`elna zvu~na pojava.
Vrz osnova na ~len 9 stav 4 od Zakonot za za{tita na bu~ava vo
`ivotnata sredina (Sl.vesnik na RM, br. 79/07), donesen e Pravilnik za
grani~nite vrednosti na nivoto na bu~ava vo `ivotnata sredina
(Sl.vesnik na RM, br. 147/08), dadeni vo slednava tabela.
Tabela 1: Grani~ni vrednosti za osnovnite indikatori za bu~avata vo `ivotnata
sredina predizvikani od razli~ni izvori
Reden broj PODRAJE DEFINIRANO SPORED STEPENOT
NA ZA[TITA OD BU^AVA
Nivo na bu~ava izrazeno vo
dB(A)
L D L B L H
1. Podra~je od prv stepen 50 50 40
2. Podra~je od vtor stepen 55 55 45
3. Podra~je od tret stepen 60 60 55
4. Podra~je od ~etvrt stepen 70 70 60
Soglasno ~len 7 od istiot zakon “izvor na bu~ava e gradba, postrojka,
oprema, instalacija, ured, sredtsva i aparat koj so rabota/dejnost ili
upotreba predizvikuva postojana ili povremena bu~ava, bu~na aktivnost
od lu|e i `ivotni, vklu~uvaj}i gi rade`nite aktivnosti, kako i rugi
aktivnosti od koi se {iri i/ili vr{i emisija na zvuk vo sredinata”.
Kako izvori na bu~ava koi se javuvaat vo procesot na proizvodstvo e
rabotata na samata ma{iniata za pakuvawe na jajca i rabotata na
ventilatorite.
Mereweto i analizata na nivoto na bu~ava se izvr{eni na edno merno
mesto nadvor od granicite na grani~nite linii na kompanijata so
sosedniot individualen stanben objekt, ju`no.
53

Lokacijata na mernoto mesto vo navedeniot individualen stanben objekt e
najeksploatiranata to~ka izlo`ena na bu~ava.
Site merewa se izvr{eni vo prisustvo i li~na asistencija na stru~na
ekipa na nara~atelot na uslugata.
Kvantitativnite vrednosti za L AEQ (SPL) za ednoaktiven spektar vo
frekventno podra~je od 31,5-8000 Hz vo edno merno mesto dadeni se vo
Prilog VI.1: Tehni~ki izve{taj br.103/04/2010 od 12 04.2010 godina od
izv{eni merewa i analiza na nivo na bu~ava, hemiski {tetnosti i
pra{ina na otpadniot vozduh vo DPTU KOKA FARM-BOIL s.Kadino,
Skopje.
Napomena: Prezentiranite vrednosti va`at za uslovi i rabotni procesi
koi bile vo vreme koga se vr{eni merewata.
Vrz osnova na podatocite dobieni pri merewe i analiza na nivoto na
bu~ava koja se emitira vo `ivotnata sredina od komplesot DPTU KOKA
FARM-BOIL s. Kadino, Skopje, mo`e da se zaklu~i slednoto: Bu~avata i
na dvete merni mesta e vo granicite na maksimalno dozvoleno nivo
propi{ano soglasno Odlukata za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi
uslovi e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava (Sl. Vesnik na
RM, br. 1/90).
Pod poimot vibracii se podrazbira oscilacija na mehani~kite sistemi
vo rabotnite prostorii ili nadvor od niv. Rabotnikot na rabotnoto
mesto e izlo`en na vibracii predizvikani od ma{inite i uredite so koi
toj direktno ili indirektno rakuva. Dolgotrajnata izlo`enost na
rabotnikot na vibracii so zgolemen intenzitet mo`e da predizvika razni
zaboluvawa i o{tetuvawa na poedini organi.
Vo DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden bu~avata i
vibraciite {to se sozdavaat pri rabota na opremata i ma{inite pri
rabotniot proces ne sozdavaat {tetno vlijanie vrz `ivotnata sredina.
Vo DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden nema izvori
na nejonizira~ko zra~ewe.
Tabela X.1 Emisii na bu~ava
Izvor na emisija Izvor/ured
Referenca/br
Oprema
Referenca/br.
Intenzitet na
bu~ava
dB na ozna~ena
odale~enost
Periodi na emisija
[broj na ~asovi
predpladne./
popladne.]
Ju`no od objekt
ssa 3m
Merno mesto
za bu~ava br.
2260
Bruel &Kjaer
48,5 Kontinuirano koga
raboti opremata i
uredite
Obele`ete gi referentnite to~ki na lokaciskata mapa i na
opkru`uvaweto.
54

Tabela X.2 Za ambientalni nivoa na bu~ava:
Referentni to~ki: Nacionalen
koordinaten sistem
Nivoa na zvu~en pritisok
(dB)
(5N, 5E) L(A) eq L(A) 10 L(A) 95
Granici na lokacijata
Lokacija 1:
- 48,5 54 68
Ju`no od objekt ssa 3m
Lokacija 2:
Lokacija 3:
Lokacija 4:
OSETLIVI LOKACII
Lokacija 5:
Lokacija 6:
Lokacija 7:
Lokacija 8:
Tabela X.3 Emisii na vibracii
Izvor na emisija Izvor/ured
Referenca/br
Oprema
Referenca/
br.
Vrvna
vrednost (pik)
na vibracii vo
vrmetraewe
pomalku od
edna sekunda
m/s 2
Periodi na emisija
[broj na ~asovi
predpladne./ popladne.]
Obele`ete gi referentnite to~ki na lokaciskata mapa i na
opkru`uvaweto.
Tabela X 4 Ocenka na vibracii
Referentni to~ki: Nacionalen
koordinaten
Kvantitativni vrednosti
(Hz)
sistem
(5N, 5E) A eq A mp A max
Granici na
lokacijata
Lokacija:
Navedete gi izvorite na vibracii i na nejonizira~ko zra~ewe (toplina
ili svetlina)
55

XI
TO^KI NA MONITORING NA EMISII I ZEMAWE PRIMEROCI
Opi{ete go monitoringot i procesot na zemawe na primeroci i
predlo`ete na~ini na monitoring na emisii za voda, vozduh i bu~ava.
Odgovor:
Vo DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden ima dve
to~ki na monitoring: mernoto mesto za bu~ava br.1, ju`no od objekt ssa 3m
i merno mesto za emisija na {tetni materii i vkupna pra{ina br.2 ju`no
od objekt ssa 0,5 m, istite povremeno mora da se sledat iako poka`anite
vrednosti se vo granici na maksimlano dozvoleno nivo-MDN, maksimalno
dozvoleni koncentacii-MDK i toa preku merewe na parametrite dadeni
vo Tabela XI.1.
Popolnete ja slednata tabela:
Tabela XI.1 Merni mesta i monitoring na `ivotna sredina
Parametar
Intenzitet na
bu~ava (dB)
[tetni materii
(mg/m 3 )
Vkupna pra{ina
(cvrsti ~esti~ki)
(mg/m 3 )
Frekfencija na
monitoring
Metod na zemawe na
primeroci
Metod na
analiza/tehnika
Na tri godini Stru~na institucija Stanadrdni
metodi
Na tri godini Stru~na institucija Stanadrdni
metodi
Na tri godini Stru~na institucija Standardni
metodi
Mestata za monitoring dadeni se vo Prilog VI.1: Tehni~ki izve{taj
br.103/04/2010 od 12 04.2010 godina od izv{eni merewa i analiza na nivo
na bu~ava, hemiski {tetnosti i pra{ina na otpadniot vozduh vo DPTU
KOKA FARM-BOIL s.Kadino, Skopje. (Dispozicija br.1 prikaz na merni
mesta za bu~ava, {tetni materii i vkupna pra{ina).
56

XII
PROGRAMA ZA PODOBRUVAWE
Operatorite koi podnesuvaat barawe za integrirana ekolo{ka dozvola
prilo`uvaat predlog-programa za podobruvawe na rabotata na
instalacijata i za{titata na `ivotnata sredina.
Odgovor:
Trgnuvaj}i od faktot deka ekolo{kiot prostor pretstavuva sistem na
vrski {to postojat i {to se razvivaat me|u `ivite su{testva i nivnata
sredina, so site svoi odnosi na me|uzavisnost {to se vospostavuvaat
me|u niv, pa kako vakov slo`en sistem ekolo{kiot prostor e sostaven od
pove}e podsistemi koi se karakteriziraat so vnatre{na ramnote`a.
Dinami~niot razvoj na proizvodtsvoto i drugite stopanski dejnosti, vo
uslovi na stihijna upotreba, mo`at da dovedat do naru{uvawe na
ekolo{kata ramnote`a.
Za da se spre~i nesoodvetno i neracionalno koristewe na prirodnite
resursi i od iscrpuvawe na nekoi od niv, zagaduvawe i degradacija na
`ivotnata sredina i sl. se primenuva predlog programata za
podobruvawe na DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL
Ilinden.
Vrz osnova na izvr{eniot uvid na lice mesto na instalacijata DPTU
KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden i od izvr{enite
analizi i merewa od strana na stru~na institucija (na mernite mesta), se
utvrduva deka izvori na emisija se: bu~ava, {teni materii i vkupna
pra{ina, koi treba da se pratat preku dadeniot predlog monitoring, so
cel dobivawe na realni pokazateli za kolkavo e zagaduvaweto na
zagaduva~ite na `ivotnata sredina, potrebno e povremeno da pratat
soglasno Programnata za monitoring.
Organizacijata DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden
treba da zasadi listopadni i zimzeleni drvenesti rastenija pokraj
samiot pat i ogradata na objektot, poradi zadr`uvawe na pra{ina (pri
istovar na kamionite na p~enka vi silosot) i vo krugot na instalacijata
so cel da se spre~i istata da stigne do okolnite objekti, osobeno pri
duvawe na vetar, a vo isto vreme }e se postigne efekt na zadr`uvawe na
mirisite so cel da ne se {irat vpo okolniot prostor.
Oranizacijata DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden
za postignuvawe na soodvetna za{tita na `ivotnata sredina gi ima
prevzemno site tehni~ko-tehnolo{kite re{enija i merki, koi
ovozmo`uvaat sveduvawe na kriti~nite parametri na minimum i ne se
predlaga posebna programa za podbruvawe.
57

XII.2 Operativen plan
Operatorite koi podnesuvaat barawe za integrirana ekolo{ka dozvola
prilo`uvaat predlog-programa za podobruvawe na rabotata na
instalacijata i za{titata na `ivotnata sredina.
1. Opis
a) Merewe na zagaduva~ite na `ivotnata sredina (bu~ava, {tetni materii i
vkupna pra{ina)
v) Zasaduvawe so mladi sadnici od crn bor, bagrem, diva maslinka pokraj
samata ograda, zaradi zadr`uvawe na pra{ina vo krugot na instalacijata
odnosno {to }e se spre~i istata da stigne do okolnite objekti, a vo isto
vreme }e se postigne efekt na zadr`uvawe na mirisite so cel da ne se
{irat vpo okolniot prostor.
2. Predvidena data za po~etok na realizacija
a) april 2013 god
b) oktomvri 2012 god
3. Predvidena data za zavr{uvawe na realizacija
a) maj 2013 god
b) noemvri 2015 god
4. Vrednost na emisiite do i za vreme na realizacija
a) -Odluka za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi e naru{en
mirot na gra|anite od {tetna bu~ava (Sl.Vesnik na RM br.1/90) i
Zakonot za za{tita od bu~ava vo `ivotnata sredina (Sl.Vesnik na RM
br.79/07), Pravilnik za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo
`ivotnata sredina (Sl.Vesnik na RM br.147/08).
-Standardot za maksimalno dozvoleni koncentracii na {tetni gasovi,
parei i aerosoli vo atmosferata na rabotnite prostorii i
rabotili{tata MKS ZO.BO001/91.
b) /
5. Vrednosti na emisiite po realizacija na aktivnosta
a) Bu~ava, {tetni materii i vkupna pra{ina
b) /
6. Vlijanie vrz efikasnosta
a) ]e se oceni vliajnieto vrz `ivotnata sredina na emisiite na bu~ava,
vibracii i cvrsti ~esti~ki)
b) ]e se zapre dostignuvaweto na produciranata pra{ina i mirisi do
okolnite objekti,a pri duvawe na vetar, }e se podobruva apsorbiraweto
na pra{ina, mirisi i produkcijata na kislorod, pri {to }e se formira
prirodna celina i vremeno vklopuvawe vo pejsa`ot na okolniot prostor.
7. Monitoring
58

Parametar Medium Metoda Za~estenost
Bu~ava, {teni
materii i
vkupna
pra{ina
Vozduh
8. Tehni~ki izve{tai od monitoring
9. Vrednost na investicijata
a) 10.000,00 den
b) 100.000,00 den
Soodveten
instrument za
merewe na,
bu~ava, {teni
materii i
vkuona pra{ina
Na 3 godini ili
povremeno sledewe
pri eventualno
promeni na nekoi
segmenti vo
raboteweto
59

XIII
SPRE^UVAWE HAVARII I REAGIRAWE VO ITNI SLU^AI
Opi{i gi postoe~kite ili predlo`enite merki, vklu~uvaj}i gi
procedurite za itni slu~ai, so cel namaluvawe na vlijanieto vrz
`ivotnata sredina od emisiite nastanati pri nesre}i ili istekuvawe.
Isto taka navedete gi prevzemenite merki za odgovor vo itni slu~ai
nadvor od normalnoto rabotno vreme, t.e. no}no vreme, vikendi i
praznici.
Opi{ete gi postapkite vo slu~aj na uslovi razli~ni od voobi~aenite
vklu~uvaj}i pu{tawe na opremata vo rabota, istekuvawa, defekti ili
kratkotrajni prekini.
Odgovor:
Emisii od pogolemi havarii vo instalacijata prakti~no ne se o~ekuvaat.
Vo instalacijata ima razvieno politika kade vrabotenite se obu~eni da
se spravat so pomali havarii, no vo isto vreme so dobro razvien program
za odr`uvawe na opremata koja se koristi i preporakite na
proizvoditelot na opremata, havarii skoro i da ne postojat.
Vo slu~aj na defekt na odredena oprema ili ma{ina, procesot na
proizvodstvo se prekinuva i pritoa ne e vozmo`no da se predizvika
havarija koja bi ja zagrozila `ivotnata sredina.
Vo rabotata na instalacijata implemetirani se merki za minimizirawe
na efektot na okolinata vo slu~aj na emisii ili sostojba na havarii, koi
mo`at da nastanat vo tekot na raboteweto.
Materijalite koi{to se koristat vo procesot na proizvodstvo ne se
zapalvivi i mo`nosta od pojava na po`ar ili eksplozija e minimalna.
Vo slu~aj na po`ar, postaveni se protiv po`arni aparati za ~ie {to
rakuvawe personalot e obu~en.
Koga se slu~uvaat itni slu~ai, dokolku nastane odredeno zagaduvawe na
`ivotnata sredina, nad propi{anite normi, DPTU KOKA-FARM BOIL
eksport-import DOOEL Ilinden e dol`na da prestane so rabota i da
izvr{i dopolnitelni nau~ni i stru~ni istra`uvawa i sanacija poradi
odstranuvawe na pri~inite {to bi dovele do zagrozuvaweto na `ivotnata
sredina i za toa da go izvesti Ministerstvoto za `ivotna sredina i
prostorno planirawe. Za toj vremenski period se zabranuva bilo kakvo
deponirawe i frlawe na otpadoci, nadvor od opredelenite mesta za taa
namena.
60

XIV
REMEDIJACIJA, PRESTANOK SO RABOTA, POVTORNO
ZAPO^NUVAWE SO RABOTA I GRI@A PO PRESTANOK NA
AKTIVNOSTITE
Opi{ete gi postoe~kite ili predlo`enite merki za namaluvawe na
vlijanieto vrz `ivotnata sredina po delumen ili celosen prestanok na
aktivnosta, vklu~uvaj}i otstranuvawe na site {tetni supstancii.
Odgovor:
So ogled na razvojnite planovi na organizacijata i nejzinoto
dolgogodi{no funkcionirawe, DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import
DOOEL Ilinden, ne planira prestanok na rabota na instalacijata.
Postojat mo`nosti za nadograduvawe na instalacijata i podobruvawe na
proizvodstvoto i podobruvawe na procesite.
Vo slu~aj na celosen prestanok na rabota na instalacijata, odgovornite
lica vo DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden se
spremni da gi prevzemat slednite aktivnosti:
• zalihite na surovina i gotov proizvod da se prodadat.
• }e se izvr{i selekcija na opremata na:
-upotrebliva (koja }e se konzervira do nejzina reupotreba ili
proda`ba.
-neupotrebliva (koja }e se prodade kako sekundarna surovina.
• Silosite }e se ispraznat i is~istat, a ostatokot od ne~istotijata }e
se deponira na deponija.
61

XV
REZIME BEZ TEHNI^KI DETALI
Na ova mesto treba da se vmetne pregled na celokupnoto barawe bez
tehni~kite detali. Pregledot treba da gi identifikuva site pozna~ajni
vlijanija vrz `ivotnata sredina povrzani so izveduvaweto na
aktivnosta/aktivnostite , da gi opi{e postoe~kite ili predlo`eni merki za
namaluvawe na vlijanijata. Ovoj opis isto taka treba da gi poso~i i
normalnite operativni ~asovi i denovi vo nedelata na poso~enata
aktivnost.
Odgovor:
Vrz osnova na podatocite dobieni od izvr{eniot uvid na lice mesto, od
dostavenata tehni~ka dokumentacija i koristej}i ja usvoenata metodologija
za izrabotka na integrirana ekolo{ka dozvol, a soglasno Uredbata za
opredeluvawe na aktivnostite na instalaciite za koi se izdava
integrirana ekolo{ka dozvola odnosno dozvola za usoglasuvawe so
operativen plan i vremenski raspored za podnesuvawe na barawe za
dozvola za usoglasuvawe so operativen plan (Sl.Vesnik br.39/05) i Zakonot
za `ivotnata sredina i prirodata (Sl.Vesnik br.53/05) mo`e da se izdvojat
slednite pozna~jni vlijanija vrz `ivotnata sredina i predlog merki za
podobruvawe:
• Vrz osnova na dobienite rezultati od merewata na emisija na {tetni
materii i vkupna pra{ina (cvrsti ~esti~ki) pri proizvodstvoto vo
kompelksot DPTU KOKA FARM s. Kadino, Skopje, mo`e da se donese
sledniot zaklu~ok: izmerenata koncentracija na {tetni materii i
pra{ina e vo granicite na maksimalno dozvoleni koncentracii i
{tetni amterii {to mo`e da se ispu{taat vo vozduhot od oddelni
izvori na zagaduvawe soglasno Standardot za maksimalno dozvoleni
koncentracii na {tetni gasovi, parei i aerosoli vo atmosferata na
rabotnite prostorii i rabotili{tata MKS ZO.BO001/91.
• Vrz osnova na podatocite dobieni pri merewe i analiza na nivoto na
bu~ava koja se emitira vo `ivotnata sredina od komplesot DPTU KOKA
FARM-BOIL s. Kadino, Skopje, mo`e da se zaklu~i slednoto: Bu~avata
i na dvete merni mesta e vo granicite na maksimalno dozvoleno nivo
propi{ano soglasno Odlukata za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi
uslovi e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava (Sl. Vesnik na
RM, br. 1/90).
• Vo DPTU KOKA-FARM BOIL eksport-import DOOEL Ilinden
vibraciite {to se sozdavaat pri rabota na opremata i ma{inite pri
rabotniot proces ne sozdavaat {tetno vlijanie vrz `ivotnata
sredina.
• Otpadnata voda od septi~kite jami se ~isti so cisterni, sogalsno
potrebite i toa e vo nadle`nost na JKP Ilinden, n.Ilinden.
62

• Cvrst otpad (|ubrivo, izmet), koj se sozdava, se depinira vo 2 (dve)
|ubri{ni nepropustlivi jami so dimenzii 2h(2,90h6,10h3m), na ~ii
kraevi, od severnata strana se postaveni dve razvodni {ahti, preku
koi JKP Ilinden n.Ilinde vr{i praznewe na istite, del od izmetot se
prodedava na zemjodelci kako |ubrivo.
• Uginatata `ivina se pakuva posebno i so kominalni vozila od JKP
Ilindenn.Ilinden se trasnportira do deponijata Drisla kade posebna
postapka se vr{i uni{tuvawe.
• Cvrst komunalen otpad se sozdava od hartiena i kartonska
ambala`akoja {to se deponira vo kontejneri i so istiot se upravuva
soglasno Zakonot za otpad R.Makedonija (Sl. Vesnik na RM br 37/98),
~l. 21) i Zakont za upravuvawe so otpad (Sl. Vesnik na RM br 68/04,
71/04 i 107/07).
• Maslata i mastite koi {to se iskoristuvaat za odr`uvawe na
opremata, se sobiraat vo buriwa i istite se predavaat na organizacii
za zgri`uvawe na vakov vid na otpad.
63

XVI
IZJAVA
So ovaa izjava podnesuvam barawe za dozvola/revidirana dozvola, vo
soglasnost so odredbite na Zakonot za `ivotna sredina (Sl.vesnik
br.53/05) i regulativite napraveni za taa cel.
Potvrduvam deka informaciite dadeni vo ova barawe se vistiniti, to~ni
i kompletni.
Nemam nikakva zabele{ka na odredbite od Ministerstvoto za `ivotna
sredina i prostorno planirawe ili na lokalnite vlasti za kopirawe na
baraweto ili na negovi delovi za potrebite na drugo lice.
Potpi{ano od : DPTU KOKA-FARM BOIL DOOEL Datum :
(vo imeto na organizacijata)
Ime na potpisnikot :
Suzana Petrovska
Pozicija vo organizacijata :
Upravitel
Pe~at na kompanijata:
64