Larwy ziemiórek â biologiczne zwalczanie w ... - Fresh-market.pl
Larwy ziemiórek â biologiczne zwalczanie w ... - Fresh-market.pl
Larwy ziemiórek â biologiczne zwalczanie w ... - Fresh-market.pl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Larwy</strong> ziemiórek – <strong>biologiczne</strong> <strong>zwalczanie</strong> w uprawach pieczarek<br />
dr inż. Adam Majewski<br />
Koppert Polska<br />
W uprawach pieczarek duże szkody wywoływane są przez<br />
larwy ziemiórek i zadrowatych. Do ich zwalczania używa się<br />
głównie środków chemicznych, jednak z powodu coraz bardziej<br />
ograniczonego wyboru insektycydów zarejestrowanych do<br />
ochrony pieczarek (dwa do zwalczania postaci dorosłych<br />
muchówek i cztery do zwalczania ich larw), uwaga hodowców<br />
zwraca się coraz częściej ku alternatywnym sposobom ochrony -<br />
w tym przypadku ku ento-mopatogenicznym nicieniom z rodzaju Fot. 1 Larwa ziemiórki<br />
Steinernema. W innych uprawach ogrodniczych używa się jeszcze drapieżnych roztoczy z<br />
rodzaju Hypoaspis. W wielu przypadkach stosowanie ochrony <strong>biologiczne</strong>j wymusza rynek<br />
konsumenta, który poszukuje produktów o mniejszej ilości pozostałości pestycydów oraz<br />
jednoczesnego poświadczenia, że w uprawie zastosowano pożyteczne nicienie, co niejako<br />
wyklucza stosowanie larwicydów.<br />
Mając do dyspozycji tylko preparaty chemiczne musimy liczyć się z dużym ryzykiem<br />
powstania ras odpornych ziemiórek, gdyż oba adultocydy (preparaty do zwalczania owadów<br />
dorosłych) należą do grupy pyretroidów, a larwicydy do dwóch grup: hamujących biosyntezę<br />
chityny (cyromazyna zapobiega przeobrażaniu się larw w postacie dorosłe) oraz do grupy<br />
pochodnych benzoilomocznika (diflubenzuron i teflubenzuron). Musimy pamiętać, że mimo<br />
różnych nazw handlowych insektycydy z tej samej grupy mają podobne działanie na owady<br />
i ich larwy. Dlatego nie zapewnia to wymaganej rotacji pestycydów w kolejnych uprawach.<br />
<strong>Larwy</strong> ziemiórek żerują na kompoście, niszcząc jego strukturę, przez co podłoże ma<br />
mniejszą zdolność zatrzymywania wody. Zahamowany zostaje rozrost grzybni, co powoduje<br />
obniżenie <strong>pl</strong>onów. <strong>Larwy</strong> żywią się grzybnią i zawiązkami owocników. Zaatakowane grzyby<br />
nie nadają się do sprzedaży, ponieważ larwy ziemiórek drążą kanały w tkance trzonka.<br />
Oprócz larw ziemiórek w uprawach pieczarek poważny problem stanowią larwy<br />
zadrowatych, które z różnych powodów nie są zwalczane skutecznie przez<br />
entomopatogeniczne nicienie i dlatego jeśli występuje poważne zagrożenie tym szkodnikiem<br />
zaleca się, aby kompost był wymieszany z cyromazyną, co kontroluje też populację<br />
ziemiórek. Nie należy jednak nadużywać tego<br />
rozwiązania, a opierać się na własnych<br />
obserwacjach i doświadczeniu – kiedy i gdzie<br />
zadrowate stanowią problem.<br />
Chcąc skutecznie zwalczać ziemiórki<br />
należy poznać ich cykl rozwojowy („poznać<br />
wroga”), sposób zasiedlania uprawy oraz jak<br />
monitorować ich liczebność.<br />
Rys. 1 Cykl rozwojowy ziemiórek<br />
1 - jajo<br />
2 - larwa<br />
3 - poczwarka<br />
4 – postać dorosła<br />
Cykl rozwojowy ziemiórek (od jaja, poprzez larwę<br />
do postaci dorosłej) w temperaturze 20-24°C trwa<br />
około 3 tygodnie. Postać dorosła żyje około<br />
tygodnia. Zaraz po przepoczwarzeniu<br />
rozpoczynają gody i składanie jajeczek jeszcze
tego samego dnia. Każda samica może złożyć 50-300 jajeczek, dlatego ważne jest również<br />
<strong>zwalczanie</strong> owadów dorosłych, jednak należy sobie zdawać sprawę, że nawet jeśli przeżyje<br />
ich niewielka ilość, to i tak są w stanie złożyć ogromną ilość jajeczek. Dlatego też należy w<br />
okresach występowania ziemiórek zawsze stosować walkę z larwami, które mają idealne<br />
warunki do rozwoju w wilgotnym i stosunkowo ciepłym podłożu pieczarkarskim. Nawet ich<br />
niewielka ilość w podłożu może spowodować duże straty w uprawie, gdyż opanowane przez<br />
nie owocniki nie mają wartości handlowej.<br />
Owady dorosłe są natomiast bardzo irytujące dla<br />
pracowników oraz mogą przenosić zarodniki<br />
patogenicznych grzybów (np. Vericillium fungicola),<br />
roztocza i szkodliwe nicienie. Często pojawiają się wśród<br />
pieczarkarzy, ale i wśród ogrodników, że „larwy ziemiórek<br />
znajdują się już w dostarczanym podłożu”. Trudno się do<br />
Fot. 2 Postać dorosła ziemiórki<br />
Rys. 2 Cykl rozwojowy nicieni<br />
1 - wolnożyjące larwy inwazyjne (3-stadium)<br />
2 - samiec i samica 1-go stadium<br />
3 - zapłodniona samica<br />
4 - samiec i samica 2-go stadium<br />
tego odnieść bez sprawdzenia podłoża, ale trzeba mieć<br />
jednocześnie świadomość, że są to małe owady i mogą<br />
przylecieć niezauważone (wabione zapachem kompostu) i złożyć jaja w krótkim czasie, np.<br />
podczas rozładunku. Mogą też (będąc uodpornione na stosowane środki chemiczne) przeżyć<br />
ukryte w konstrukcji i wylecieć w czasie rozkładania podłoża i złożyć jaja. W mniej<br />
nowoczesnych obiektach mogą wykorzystywać do nalotów otwory wentylacyjne, drzwi<br />
wejściowe. W niektórych nowoczesnych obiektach, aby patogeny ani szkodniki z zewnątrz<br />
nie były zasysane do wnętrza obiektów, utrzymuje się stan lekko podwyższonego ciśnienia.<br />
Do monitoringu, a również do wyłapywania owadów dorosłych stosowane są żółte<br />
(często podświetlone) tablice lepowe oraz specjalne lampy owadobójcze. Oczywiście duża<br />
część osobników dorosłych wyłapuje się na takie lepy, ale pamiętajmy, że z powodu<br />
zróżnicowanego zachowania osobników dorosłych męskich i żeńskich na zawieszono wysoko<br />
tablice wyłapują się głównie samce, a zapłodnione samice (z odwłokiem pełnym jaj)<br />
przemieszczają się nisko nad podłożem lub chodzą po nim. Zatem nie możemy liczyć na to, że<br />
w ten sposób skutecznie obniżymy liczebność populacji ziemiórek, jednak w każdej<br />
pieczarkarni powinny takie tablice (Horiver) lub taśmy lepowe (Rollertrap) być zawieszone,<br />
gdyż to bardzo ułatwia monitoring.<br />
Biologiczna walka z ziemiórkami odbywa<br />
się za pomocą nicieni Steinernema feltiae, gdyż są<br />
one najlepiej przystosowane do życia<br />
w specyficznym podłożu pieczarkarskim. Są one<br />
dostępne na rynku w Polsce od wielu lat w<br />
gotowych preparatach, np. Entonem lub Scia-Rid<br />
produkcji Koppert Biological Systems. Chcąc<br />
poznać mechanizm działania nicieni warto<br />
zaznajomić się z ich cyklem rozwojowym.<br />
Mechanizm pasożytowania polega na<br />
przenikaniu nicieni do organizmów larw ziemiórki<br />
poprzez naturalne otwory, a następnie uwalnianiu<br />
przez nicienie bakterii Xenorhabdus bovienii,<br />
które wywołują śmierć larwy w krótkim czasie,<br />
a jej ciało staje się pokarmem dla bakterii<br />
i namnażających się nicieni. Porażone larwy<br />
przybierają kolor żółty do (jasno) brązowego
i stają się oślizgłe, przez co są trudne do zauważenia w glebie. Po rozpadzie larwy nicienie<br />
przenikają do podłoża, w którym poszukują nowych żywicieli.<br />
Preparaty zawierające nicienie stosowane są najczęściej w opakowaniach po 50 mln<br />
nicieni (lub wielokrotność 50 mln, co uławia ich stosowanie). Opakowanie 50 mln pozwala na<br />
ochronę 33 - 50 m 2 w zależności od dawki (polecane jest zastosowanie 1.000.000 -1.500.000<br />
nicieni/m²). Ważne jest aby właściwie przygotować roztwór do podlewania. Preparat należy<br />
dokładnie wymieszać z wodą w 5 litrach wody o temperaturze 15-20 o C, a następnie<br />
zawartość wlać do większego zbiornika, który uzupełniamy odpowiednią ilością wody (należy<br />
zastosować minimum 1 litr/1 m² podłoża pieczarek). Podlewanie należy wykonać zaraz po<br />
przygotowaniu preparatu, a mieszanina powinna być ciągle mieszana. Otwarte opakowanie<br />
należy zużyć w całości, gdyż rozmieszczenie nicieni w opakowaniu nie jest jednolite. Gdyby<br />
zdarzyło się, że mieszaninę nicieni w wodzie należy przetrzymać dłużej niż kilka godzin, to<br />
należy zapewnić im napowietrzanie (można użyć pompki akwaryjnej z kostką<br />
napowietrzającą). Pamiętajmy, że larwy ziemiórek żerują głównie w wierzchniej warstwie<br />
okrywy, dlatego nie należy ich wpłukać zbyt głęboko, dlatego najlepiej zastosować<br />
podlewanie mieszaniną nicieni wraz z ostatnim podlewaniem okrywy.<br />
W związku z tym, że w pieczarkarniach często stosuje się oprócz nicieni pestycydy<br />
zostały opracowane listy efektów ubocznych pestycydów na pożyteczne nicienie. Taka lista<br />
jest dostępna na stronie producenta nicieni: http://skutki-uboczne.koppert.nl/<br />
Zabiegi dopuszczonymi do stosowania insektycydami przeciwko owadom dorosłym w małym<br />
stopniu wpływają na populację nicieni.<br />
Nicienie wymagają specjalnych warunków transportu i przechowywania: optymalne<br />
temperatury to +2 o C do +6 o C – mogą w tych warunkach być przechowywane nawet kilka<br />
tygodni bez straty ich żywotności. W praktyce są dostarczane w pudełkach ze styropianu z<br />
wkładami chłodzącymi lub transportowane wraz z grzybnią.<br />
Przedstawicielem preparatów Entonem i Scia-Rid jest:<br />
Koppert Polska Sp. z o. o.<br />
Fungi-Chem<br />
ul. Dąbrowskiego 399 ul. Kolejowa 2<br />
60-425 Poznań 05-660 Warka<br />
tel.: 61 842 3889 tel. 48 665 10 00<br />
Adam Majewski 512-246 772 fax. 48 665 10 30<br />
www.parch.info.<strong>pl</strong><br />
biuro@zzowarka.<strong>pl</strong>