Zbigniew Anusik - PrzeglÄ d Nauk Historycznych
Zbigniew Anusik - PrzeglÄ d Nauk Historycznych
Zbigniew Anusik - PrzeglÄ d Nauk Historycznych
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Artykuły recenzyjne i recenzje 207<br />
skim, kijowskim i bracławskim 79 . Na pierwszym miejscu tej listy,<br />
odzwierciedlającej sytuację z przełomu lat dwudziestych i trzydziestych<br />
XVII stulecia, wypada nam umieścić kasztelana krakowskiego<br />
Jerzego ks. Zbaraskiego, właściciela majątków, w których odnotowano<br />
28 197 dymów. Wołyńskie i ukraińskie dobra ostatniego ze<br />
Zbaraskich były lepiej zagospodarowane niż o wiele rozleglejsze<br />
posiadłości ordynata ostrogskiego Władysława Dominika ks. Zasławskiego<br />
(27 370,5 dymu). Zarówno włości Zbaraskiego, jak<br />
i dobra Zasławskiego zdecydowanie natomiast przewyższały pod<br />
tym względem majątki takich potentatów, jak Karol ks. Korecki<br />
(12 043 dymy), Jeremi ks. Wiśniowiecki (9583 dymy), Tomasz<br />
i Katarzyna z Ostrogskich Zamoyscy (8937 dymów), Kalinowscy<br />
(8414 dymów), Anna Alojza z Ostrogskich Chodkiewiczowa (7829<br />
dymów), czy Stanisław Lubomirski (6386 dymów) 80 . Warto też<br />
79 Przy sporządzaniu tej listy wzięto pod uwagę dane z zachowanych rejestrów<br />
podymnego – dla województw bracławskiego i wołyńskiego z roku 1629,<br />
a dla województwa kijowskiego z roku 1640. Dane z tego ostatniego spisu podatkowego<br />
nie do końca odzwierciedlają stan zagospodarowania dóbr ziemskich Kijowszczyzny<br />
u schyłku trzeciego dziesięciolecia XVII w., ale i tak są znacznie bliższe<br />
rzeczywistości niż dane rejestru poborowego z 1628 r. Należy zatem pamiętać,<br />
że o ile liczba dymów w województwach wołyńskim i bracławskim odpowiada<br />
stanowi faktycznemu, o tyle liczby odnoszące się do województwa kijowskiego<br />
mają jedynie charakter orientacyjny i z pewnością wpływają na niewielkie zawyżenie<br />
ostatecznych wyników.<br />
80 Jerzy ks. Zbaraski był właścicielem 5114 dymów na Wołyniu, 19 283 dymów<br />
w Bracławskiem i 3800 dymów w Kijowskiem (liczby podawane dla tego<br />
ostatniego województwa należy traktować jedynie szacunkowo). Władysław Dominik<br />
ks. Zasławski posiadał 14 108,5 dymu na Wołyniu, 8302 dymy w Bracławskiem<br />
i 4960 dymów w Kijowskiem. Do Karola ks. Koreckiego należało 6013 dymów<br />
w woj. wołyńskim, 3063 dymy w woj. bracławskim i 2967 dymów w woj.<br />
kijowskim. Pozostali magnaci kresowi nie dysponowali już dobrami we wszystkich<br />
trzech województwach. Jeremi ks. Wiśniowiecki posiadał 2031 dymów na Wołyniu<br />
(uwzględniono tu również 343 dymy z dóbr Tajkury przypisane błędnie przez<br />
wydawcę rejestru Andrzejowi Czołhańskiemu) i 7552 dymy w Kijowskiem. Tomasz<br />
i Katarzyna Zamoyscy mieli 4356 dymów na Wołyniu i 4581 dymów w Bracławskiem.<br />
Halszka ze Strusiów Kalinowska (2897 dymów) oraz jej synowie –<br />
Adam (5039 dymów) i Marcin (478 dymów) władali dobrami obejmującymi 8414<br />
dymów w woj. bracławskim. Anna Alojza z Ostrogskich Chodkiewiczowa miała<br />
6813 dymów na Wołyniu i 1016 dymów w woj. kijowskim. Stanisław Lubomirski<br />
posiadał natomiast 5215 dymów na Wołyniu i 1171 dymów w Kijowskiem. Por.<br />
O. Baranowycz, Zaludniennia wołynskoho wojewodstwa w perszyj połowyni<br />
XVII st., Kyjw 1930, s. 26, 58, 101-103; H. L i twin, op. cit., s. 36, 45; Z. <strong>Anusik</strong>,<br />
Struktura społeczna szlachty bracławskiej w świetle taryfy podymnego<br />
z 1629 roku, „Przegląd Historyczny”, t. LXXVI, 1985, z. 2, s. 237-243; idem,
Change language