Lang Van 114 - 02.1994

N ghe ehoi eling lam eong-phu! 

Gia sach: 10 my-kim (14 gi a-kim) 

Xin gui chi-phieu ve: 

LÅNGvAN 

P.O. Box 218, Station "U" 

Toronto, Ontario M8Z SPI 

Canada 

DQc-giå dai h~ Lang Van 

dUQ'c bOt 10% 

Du chO'i "bonsai" hay chi 

chung "bonsai", b~n cling can 

cu6n sach nay de giu cho 

cåy... khoi chet va khong bien 

d~ng thanh mQt ch~u kieng 

tam-thuOng. 

ChO'i "bonsai" khong phai la 

tieu-xao, rna la ngh~-thu~t. 

MQt lo~i "sieu ngh~-thu~t", 

bao ham y-nghia triet-ly 

huyen-vi ve nhån-sinh-quan va 

vli-tI1;l-quan 

"Kj-thutJ,t bonsai" khong 

chi n6i ve ky-thu~t rna con dua 

ra net chfnh ve triet-ly "bonsai", 

giup b~n lam diem tl!a de 

suy ngåm. 

"Kj-thutJ,t bonsai", cu6n 

s6 tay cåy cånh ctla b~n, do 

nha van Tl! Tinh, tuc ho~-si 

Nguyen Nh~t Tån, mQt ngh~-sl 

Hio-th~mh, gia d~n kinhnghi~m 

ve cach chO'i va glngiu 

"bonsai" t~i cac vung khfh~u 

khac nhau. 

"Kj-thutJ,t bonsai" bao 

gom nhieu hlnh-anh va minhhQa 

my-thu~t, gian-di. Khong 

can dQc chu, chi xem tranhanh 

cling hieu duqc råt nhieu 

ve "bonsai. "

langviin 

P.O. Box 218, Station "U" 

Toronto, Ont., M8Z 5Pl, Canada 

Tel: (905) 607·801.0/ Fax: (905) 607·8011 

Vo/urne 11 - No 114 - February 1994 

Bt> 11 - s6 114 - thang 2,1994 

TRONG s6 NÅY: 

Published I2t/mes a year 

Publicatlons ClassMal/Reg. No: 8040 

ISSN: 0832·1922 • LDN: 310578 

Tin vlln th/!-giai. .......................... .. .... ................................................ ,'......2 

Trong Iling .......... ..................................................................,..................... 6 

Ngolli ngo: Thanh Lan bi cQng-d'Ong håi-ngo~i tÅy-chay............................6 

Tin Vi~t-nam........ ....................................................................................... 7 

DQc båo trong nuac: Co hQc...................................................................... ll 

Tin ti-nl)n ................................................................................................. 15 

Chim en va mua xuån dån-tQc, Son Tung ............................................... 19 

Cliu chuy~n xli' nguai: Blnh-minh nlim mai, Vi An.................................21 

Chuc v'e ben lfy, tha Nguyen Huy Phuac ................................................23 

Nhfmg pMt-ki/!n v'e tri'eu-dl)i ny-son, bien-khåo Hua Hoanh ...... ......24 

Xulin slk, tha Cao Tieu .............. ............................................................. 26 

Tui khOn cua thly gili, bien-khåo nn Anh............................................ 27 

Xulin nh~t håi-ngol)i hiiu cåm, tha Hollng Vii..........................................29 

Tråi du du nuang, truy~n ngl1n Phl)m Thling..........................................30 

TUOng nhu mua xuån den, truy~n ngl1n Hollng Du Th1,ly ........................ 35 . 

Chen xulin, tha Låm Thuy .......................................................................36 

Chuy~n dai, tl)p-vlin Trln MQng Låm......................................................38 

Nila dai xulin con Il)i, tha Phan Tulfn Son ..............................................39 

X6m cii: Nlim mm nlim me, Trln Y........................:.................................40 

Xuån nhO, tha Trln Nglin Tieu .....................................;......................... 43 

T/!t, chq Gb,. truy~n x6m cii Nguyen Ml)nh An Dlin......................... ~ .......45 

M6i tlnh dlu xulin, truy~n dich Tcuong My Vlin..................................... .48 

M6n qu~ cuoi, truy~n dich HOng Huy............... .. ......................................50 

TInh xulin, tha Holli Nam......................................................................52 

Xulin nllng, tha Phan HOng D~m......................................................... .55 

L~nh-Iung, tha Ty Ye'n................ ,........................................................ 56 \ 

G6c sach: Chuy~n phie'm v'e sach, Trln Lang......................................58 

Dlu nlim khai but, tha Trln Vlfn L~.....................................................60 

Blu trai danh mlft, truy~n ngl1n Le Xulin Nhi ........................................61 

Ca-dao thlft-tlnh, tha Phl)m nm PM................................................... 63 

TInh gill, tha Hollng Qu6e Minh........................ .. .. .............................. 68 

VI sao qUl) den, truy~n ngl1n Luu Håi Son ............................................. 68 

ThOng-di~p cua nhfmg nguai anh, bai dich cua Nguyen Phong ...........71 

Nho & Gilfc muQn, tha Vii Nghi.. .................................................... 72 

. Un eu6i & Dem ngu lang, tha Nguyen Tu.......................................75 

Nhung kham-pha v~t-Iy thien the, trang khoa hQc Trln Vlin Nam....77 

Båi gi6 c~m trling, truy~n dai HO Truang An ..................................... 80 

Va, tha Gå Tu Må.............................................................................. 87 

Quay trong con 16c, truy~n dlli Nguyen NgQc Ngl)n..............................88 

Duyen ni~m, tha Lam Håo Diing....................................................... 93 

HQi trling dim, tha Truang Ai Minh.... ................................................. 94 

AI Capone, truy~n dai Le Xulin Nhi.....................................................95 

Tin d6i mm VN & Nei buOn VN, tha chua Nam Chi Thuqng Nhlin ... 105 . 

DQc-giå thl1e ml1c................................................................................. 106 

Hoi, tha DOng Vii ............... ............................................................... 108 

Nh~n duqc, gioi-thi~u........................ ............................................ 109 

Dien-dan ................... .... ............ .. .......... .. ... ................................. .. .. Il o 

Nhl1n tin........................................................................................... 112 

Thu di tin Il)i, Nguyen Huang......................................................... 114 

Tranh bia: Thifu-nil, son dlu cua Thåi Tulfn 

lang van 1

tin vdn 

Kien Trung phl,l-trach 

N6NG DÅN N6I DÅ Y 

T~I Mt TÅY CO' 

Cu~c chi~n ba:t cån xffitg giiia phe 

nOng dån n6i d~y tl! m~nh danh la 

"Quån d~i Giåi ph6ng Qu6c Gia 

Zapatista" va quån d~i cua chinh phu 

Me tåy ca, bung len t~i tieu bang 

Chiapas mi'en nam Me tåy ca ttr ngay 

dAu nåm duang lich, då buac sang 

giai do~n mai. T6ng th6ng Me tåy 

ca Carlos Salinas de Gortari ra l~nh 

cho quån d~i chinh pM dan phuang 

huu chi~n de to thi~n chf "hoa giåi, 

hoa blnh, tOn trQng nMn quy'en". 

T6ng th6ng Salinas chi My to 

"tMi d~ khoan h~ng" nay vao ngay 

tM' 12 cua cu~c chi~n. Truac d6, Ong 

då ra I~nh dua 12 ngan quån chinh 

phu d~n cac khu vl!c n6i d~y, su dl,lng 

cå khOng quån oanh t~c cac vi tri bi 

chi~m. Hang tr!lm du kfch quån vG 

trang sa sai da bi Mn ch~t, nhi'eu t6 

chuc nhån d~o tren the giai - va cå 

dån Me trong nuac, då t6 cao quån 

chfnh phu qua n~ng tay dan ap cu~c 

n6i d~y. 

T6 chuc Quån d~i Giåi Ph6ng 

Qu6c Gia Zapatista, g~m khoång hai 

ngan nOng dån (th6 dån ,da do), chi 

duqc bi~t tai ttr ngay 1.1.94, khi hQ 

ba:t ngo n6i d~y chi~m d6ng m~t s6 

thanh ph6 trong tieu bang ngheo nMt 

Me tåy ca. Nhiing nguoi n6i d~y 

tuyen b6 hQ bi b6c I~t va bo m~c cho 

ngheo d6i, d6t nat ngay tren xu så 

cua hQ. Yeu sach cua nh6m Quån d~i 

Giåi ph6ng Zapatista g~m vi~c cåi 

cach ru~ng d4t, va chlnh sach cua 

chfnh phu d6i vai thO dån. 

B~ truång N~i v\,l Me nh~n dinh 

ding th6 dån då bi xlii gi\,lc båi nhil'ng 

chuyen vien du kfch qu6c te. Thu 

lanh quBn n6i d~y, Com andante 

Marcos, la m~t nMn v~t khOng c6 

dang ddp "th6 dån" chut nao. 6ng ta 

t6c vang, måt xanh, n6i thOng th~o 

b6n thu tieng. 

T6ng th6ng Salinas cu m~t d~i 

di~n dam phan vai Quån d~i Giåi 

ph6ng va tuyen b6 se ån xa cho cac 

du kfch quån chiu buOng vG khi. 

QDGP yeu cAu quån chfnh phu ngung 

chien va Il!C 1I1

Voi dien tien 16 bjeh va bat nhao 

eua phien hQp dau tien, HI,l vi~n Nga 

ehiie eiing ehång lam dUQe gl feh IQi 

va e6 le eiing ehång t~n tl,li dUQe lau. 

(kt) 

CLINTON vA YELTSIN 

. KY THOA lfOC 

Ba ngay eOng du eua TOng th6ng 

Hoa ky Bill Clinton tl,li Nga da ket 

thUe bltng vi~e ky ket 12 vAn ki~n 

giua hai nuoe lien quan den du mQi 

vå'n d~, tu kiem soat vii khf den nMn 

quy~n va giao thuong. TOng th6ng 

Nga Boris Yeltsin sung suong tuyen 

b6 hai ben "dang a giai dOl,ln giUa eua 

euOe eaeh ml,lng ehung Nga-MY". 

MOt vAn ki~n quan trQng voi an 

ninh the gioi eiing dUQe thOng qua 

trong djp nay la thoa uoe voi TOng 

th6ng eOng bOa Ukraina v~ vi~e 

ehuyen 176 phi dl,ln nguyen tir va han 

200 dau dl,ln tu Ukraina v~ Nga de 

pha My (vAn ki~n nay con phai dUQe 

qu6e hOi Ukraina thOng qua) . Hoa 

ky va Nga con thoa thu~n voi nhau 

ehå'm dut vi~e huong phi dl,ln nguyen 

tir vao eac thanh ph6 eua nhau, cam 

ket se thao lu~n tiep de di Mn vi~e 

eA'm hoan toan vi~e. thir nghi~m vii 

khi hl,leh tam. 

Hoa ky cam ketse nh~p eua Nga 

20 ti dO la uranium trong vong hai 

muai nAm t6i, can thi~p voi cae nuoe ' 

tien tien phuang tåy va eae t6 ehUe 

ti~n t~ qu6e te de trQ giup nhanh 

eh6ng eho Nga v~ tai ehanh. 

Yeltsin to ve khOng m~n moi gl voi 

loi moi tham gia vao t6 ehue NATO 

trong tu eaeh khOng ehfnh thuc. 

Trong chuyen eOng du nay, 

Clinton da nhå't djnh khOng Mp 

Zhirinovsky, khien ehfnh trj gia ca 

hOi nay phai nOi eau tuyen b6 "ten· 

nhat gan nay nen a Mychai sAe-xO 

thay VI di sang dåy de n6i ehuy~n voi 

nhiing ke vO danh tieu t6t" ! (kt) 

DO THAI - PLO TItp TUC 

N6I L~I HoA H('>I . 

Do thai ya PLO ll,li tiep t\le euOe 

hoa dam bj bo da Mi eu6i nAm. Hai 

ben da g~p nhau a Ai e~p vao trung 

tuan thang 1. 94. De to thi~n chf, Do 

thai da tha 101 tu nMn ngubi 

Palestine ngay 8. l. T6ng s6 tu nhan 

Palestine bj Do thai giam giu len toi 

khoang 12 ngan ngubi. Trong hoa 

dam, PLO eiing to thi~n ehf bang 

caeh huy bo doi hoi di~n tkh kiem 

soat 300 eåy s6 vuOng eho khu vl!e 

Jerieho hQ se ki~m soat. Oie cuOc 

bl,lo dOng dåm mau vån lien tiep xay 

ra trong vung Do thai ehiem d6ng, 

phan lon do ll!c IUQng vii trang qua 

khkh Hamas gay ra: Uy tfn cua 

Vasser Arafat va Thu tuong Rabin 

dng ngay eang xu6ng thå'p truoc 

nhung thå't bl,li trong hoa hOi va 

nhung eh6ng d6i trong nOi bQ hai 

ben. 

Do thai eiing to them thi~n chf 

trong vi~e muu eau hoa blnh eho 

Trung dOng bltng eaeh ngo y co the 

se rut quan ra khOi mOt phltn vung 

ehien IUQe Golan Heights neu Syria 

eung ehå'p nh~n thuang thuyet nghiem 

chinh. Hai ben Do thai va Syria se 

g~p nhau tuan eu6i thang 1 tl,li Hoa 

thjnh d6n. (kt) 

THU TlfONG y Tir CH()C 

T6ng th6ng Y Luigi Sealfaro da 

giai tan qu6e hOi sau khi ehå'p nh~n 

don · tu ehue eua Thu tuong Carlo 

Ciampi ngay 13.1.94. T6ng th6ng Y 

da mai Ong Ciampi tl,lm thbi dam 

traeh ehfnh phu trong khi chb dQi 

bau elt qu6e hOi moi, dl! dinh vao 

eu6i thang 3 toi. 

NQi eae eua TM tuong Ciampi, 

ehfnh phu thu 52 cua nuoc Ytfnh tu 

d~ nhi the chien Mn nay, ehi t~n tl,li 

8 thang. Dng Ciampi la thu tuong 

khOng xuå't than tu gioi ehfnh tri gia 

ehuyen nghi~p, dUQc elt lam Thu 

tuong sau cuOe trung eau dan y h6i 

thang 4 nam ngoai. Trong euQc trung 

eau dan y nay, nguoi dan Ydl,li IQi da 

bay to y mu6n thay d6i ca eå'u bau eir 

truoe nay ehi dua Il,li nhung ehfnh 

phu va nhUng ehfnh dang th6i nat, 

tbam nhiing. Vai tro e6 Hnh each ky 

thu~t va chuy~n tiep eua 6ng Ciampi 

da chå'm dili sam han mQi ngubi dl! 

Hnh. Phll.n thAng eua euQe bau eir sAp 

toi dUQe tien doan se v~ tay eae dang 

ta phai, truoc gio ehua bao gib gilmh 

dUQc chfnh quy'en. (kt) 

DÅN ZULU o NAM PHI 

Din Tl! TR, 

Con duong tien Mn dån cM eua 

Nam Phi vån con nhi'eu chu6ng ng~i . 

Trung tuan thang Gieng 93, tl,li tM 

d6 Nam Phi, hang ch\le ngan ngubi 

da den thuQe bQ Il,le Zulu, mOt sAe 

dan quan trQng tl,li Nam Phi, da 

xu6ng duoog bieu tlnh doi quy'en tlf 

quyet cho dan Zulu. Qu6e vuang 

Zulu, vua Goodwill, da g~p T6ng 

th6ng F.W. de Klerk dua yeu saeh 

doi tu ehfnh hien phap moi (vua dUQe 

Qu6e hQi chå'p thu~n), cMp nh~n . 

mOt vuang qu6e rieng eho nguoi 

Zulu d~ng thbi phan d6i eaeh bo 

phieu mQt phieu (single ballot) trong 

euOe ph6 th6ng dau phi€u slip sua 

dUQe t6 ehue thang Tu toi. 

Co khoang 12 ngubi eh€t trong 

cuQe xu6ng dubng. Lanh t\l Qu6e 

Nghi Nal)1 Phi (ANC) t6 eao phe da 

den Inkantha eua thu lanh Buthelezi 

da xui gil,le dan Zulu phat dQng doi 

hoi nay. Truoe do, phe Inkantha da 

e6ng b6 tAy ehay bau eu. Theo ANC, 

T6ng th6ng de Klerk eiingc6 traeh 

nhi~m trong eae VI,I bl,lo dQng d6 mau 

nay, 6ng 'da ti€p tay chia re dån da 

den Nam Phi VI sQ dång ANC se 

thAng IOn trong euOc bau eu va tra 

thanh mQt ehanh phu toan da den eua 

Nam Phi. (kt) 

NOI CHItN A PHU HAN 

. CON TItp DIfN 

CuQc ngung ehien dau nAm tl,li A 

phu han (Aghanifstan) ehi keo dai 

dung hai ngay, sau d6, cae phe Il,li 

tiep t\le danh lon. Cae phe xung dOt, 

mOt ben la lien quan eua tuong 

Abdul Rashid Dostam va Thu tu6ng 

Gulbuddin Hekmatyar, ben kia la 

phe trung thanh voi T6ng th6ng 

Burhanuddin Rabbani, da su dl,lng ca 

phi ca va trQng phao bien eae khu 

vl!e quanh tM d6 Kabul va viing phfa 

langvdn 3

ile A pM hån thanh nhii'ng ehie'n 

truang dåm mau. H'Oi qu6e då phai 

d6ng eua bien giOi vl ehi trong vong 

vai ngay, då phai nh~n thern hang 

ehl;le ngan dån ehl;ty sang ti nl;tn. (kt) 

cuOC CÅI CACH CHINH TR, 

CUA THU TUONG NH~T BAN 

HOSOKAWA 

Ky hQp dAu nam eua Qu6e h()i 

Nh*t ban dang di vao giai dol;tn quan 

tr(;mg nhÆt khi Qu6e Mi bo phie'u 

quye't dinh v~n m~nh eua eae dl,lthao 

eai t6 do ThU tuang Hosokawa dua 

ra. 

Nhii'ng dl,l lu~t eua Thu tuang 

Hosokawa d~ trlnh Qu6e h()i bao 

g~m vi~e xie't eh~t eae lu*t I~ ve ung 

h() tai ehånh eho cae ehinh dang, sl1p 

xe'p Il;ti eae dan vi bAu eu tren toan 

qu6e, nhhm ml;le tieu xoa bO h~ th6ng 

ehinh tri bi d~ng tien ehi ph6i keo dai 

su6t 38 nam d\m quyen eua dang 

DAn ehu TI,l do. 

Theo eae eu()e tham do tl;ti Nh~t, 

ca h()i thanh cOng eua Thu tuang 

Hosokawa kha mong manh vl phe 

ung h() Ong (g~m eac dang lien minh 

d! nl1m ehinh quyen) ehi chie'm da s6 

tuang d6i trong Qu6e h()i. Ne'u thÆt 

b~i, chfnh phu cua Hosokawa c6 the 

se d6 va Nh*t ban se rai VaD m\!t can 

khUng hoang · chfnh tri trAm trQng. 

(kt) 

DUONG HAM QUA BIfN 

MANCHE SAP HOAN.THANH 

Chi con ba thång nua duang hAm 

"Chunnel" xuyen qua day bien 

Manche, n6i lien hai nuae Anh-Phap 

se hoan-tÆt. 

"Chunnel" nay g~m ba duang 

6ng lan, hai ben la hai tuy!n duang 

xe lua ehl;ty nguqe chieu nhau, duang 

6ng giua gQi la tuy!n phl;le-vl;I. 

Le khånh-thanh dl,l-tru t6-ehue 

VaD ngay 6.5 nay. Nu-hoang 

Elizabeth Il eua Anh-qu6e va T6ngth6ng 

Mitterand eua Phap se ng~i xe 

lua tu thu-dO Mn lam le khånh-thanh 

duang h'Am. 

Tfnh ra, duang hAm då hoan 

thanh tre mÆt m()t nam va kinh-phf 

caD gÆp dOi so vai con s6 dl,l-tru. Hai 

nuae da phåi bo ra khoang 16 ti mykimcho 

eOng-trlnh nay. 

Ngoai ra, Phap då hoan-tÆt h~th6ng 

thie't-l() t6c-Mnh (TGV) dai 

334 cAy s6 dån tu Paris den Chunnel, 

mOi chuy!n xe di mÆt dung 1 gia. 

Phfa Anh-qu6c, sau 5 nam tranh 

cåi vån chua quye't-dinh duqe la 

thie't-I() t6e-hanh cua hQ se di qua 

nhung dia-phuang nao. Hi~n-t~i hQ 

van phai dung h~-th6ng duang cil, 

chi di duqc 140 cåy-s6/gia rna thOi, 

du dAu may 16.000 må-lI,lc e6 the di 

nhanh tai 332 eåy s6/gia. Nhii'ng 

nguai l~c-quan hi-vQng tai dAu th! 

ky 21 Anh-qu6c se ban-cåi xong I() 

tdnh, va khoang nam 2006 se hoantÆt 

h~-th6ng thie't-l\! t6c-hanh mai. 

(hhk) 

TAl NAN HANG KHONG TAl 

NGÅ: 125 NGUOI CHtT . 

M()t tram hai muai lam hanh 

khach va nhån vien phi hanh då thi~t 

ml;tng trong m\!t tai nl;tn hang khOng 

duqe coi la tham kh6e nMt trong 

vong 10 nam nay t~i lien bang SO vie't 

co. Chie'e may bay phån h,re TU -154 

dåm xu6ng m~t nOng tr~i vung 

Irkutsk (Siberia) va phåt n6, khOng 

e6 nguai s6ng s6t. Dåy la tai n~n 

hang khOng thu hai trong hai tuAn 

dAu thang 1. 93 t!;li khu vVe Lien sO 

eil. Tai n!;ln lam eae hanh khaeh su 

dl;lng eae duang bay n()i dia aNga 

tmae nay v6n e ng!;li ve mue d() an 

toan eua eae may bay TV tu truae 

tai nay ll;ti cang sq hem. (kt) 

DONG DAT T~I LOS 

ANGELES 

M()t VI;I d~ng dÆt 6,6 d() Riehter, 

keo dai han 30 giAy, då rung ehuy!n 

3 qu~n Los Angeles, Riverside va 

San Diego thu~e mien Nam California 

vao luc 4 gia 31 phUt sang 17.1 vua 

qua. 

Trung-tAm d~ng d4t la tMnh-ph6 

Northridge, caeh trung-tåm Los 

Angeles 30 eåy s6 ve huang tåy bl1e, 

e~nh 

xa-I() 101. Ngoai Northridge, 

eae thanh-ph6 bi tan-phå la San 

Fernando Valley, Sherman Oak, 

Veniee, Malibu va khu ph6 D!;li-han 

a thanh-ph6 Los Angeles. 

Tå't ca e6 58 nguai ehe't, 5.700 

nguai bi thuang, trong s6 nay e6 8 

nguai dUng tim ehe't VI sq, 16 nguai 

ehe't trong m()t ehung eu ba t'Ang a 

Northridge bi sl;lp-d6. Hcm 1.000 eån 

nha va cao-6e bi hu-hl;ti khie'n 20.000 

nguai mÆt cM tru-ngl;l, phai eång leu 

s6ng ngoai trai it nhÆt va.i thång, duai 

eai ll;tnh bÆt thuang keo den. Khoang 

50.000 can nha bi mÆt di~n, nuae va 

ga. Duang di~n-tho!;li vien-lien tai 

Los Angeles bi el1t. B() giao-thOng ra 

l~nh d6ng 7 xa-I() lan vl nhieu giaol~ 

bi SI;lP-d6, gAy anh-huang tai 3 

tri~u ehie'e xe hai luu-thOng hang 

ngay trong vung. 

NI;ln d\!ng dÆt då lam vB eae 6ng 

dån ga va duang dåy di~n, gAy ra 

hang tram dam ehåy. Cae 6ng nuae 

eilng bi vB, gAy tra-ngl;ti cho vi~e 

ehua chåy. 

Qu~n truang Los Angeles då banhanh 

finh-trl;tng khån-truang va giainghiem 

ban dem de ngan bat eac VI;I 

tr()m euap då xåy ra sau can diaehÆn. 

Han 200 nguai bi blit ve t()i 

tr()m dp, hOi cua. Chinh-phu lienbang 

phåi tång-euang 2.QOO v~-binh 

qu6c-gia tai giup cånh-sat giu-gln 

tr~t-tl,l. 

Thi~t-h!;li v~t-chÆt tren 20 ti va c6 

the len tai 30 ti my-kim, eao han rÆt 

nhieu so vai VI;I d()ng dÆt t!;li San 

Francisco, Bl1c California nåm 1989 

truac dåy. 

B() giao-thOng cho biet phåi m4t 

m()t nam mai sUa xong h~-th6ng 7 

xa-l() bi tan-pha. Hi~n-t!;li, dån-ehung 

phåi dimg duang nho nen gåy ra nl;tn 

k~t xe khung-khie'p. 

Dåy la tai-nl;tn d()ng dÆt n~ng nhÆt 

t!;li California, ke tu sau VI;I xay ra 

nam 1906, n~ng 8,3 d() Richter, tanpha 

thanh-ph6 San Francisco. DAnehUng 

California dang bi am-anh ve 

"Big One", ten hQ d~t eho tr*n d~ng 

dÆt 8 d~ Richter rna cac nha diachÆn-hQc 

cOng-b6 la se xay den 

trong vong tir hOrn nay cho de'n tre 

4 lang vdn

nh~t la 30 nåm toi. "Tr~n Mn" nay 

do du

Xutit-NgOf,li Du-L;ch hay CtJng-Tac Tuyen Truy~n? 

~ 

trong lang 

NHÅ VAN 

NGuvfN Qu6c TRl) 

SANG TOI GIA-NÅ-f)~1 

Nha van Nguy!n Qu6e Tr\l, 

nguyen ky-giå elia hang thOng-tÆn 

UPI t~i Vi~t-nam, da cung vq tu 

Thai-Ian sang djnh-cu t~i thanh-pM 

Toronto, Gia-na-d~i hOrn 17.1 vua 

qua. 

()ng hi~n con b6n nguoi con da 

truång thanh s6ng aV~n-tuqng, Uoqu6c. 

. GÅ THltP V~ VlfON 

Trong mua xuAn nåm nay, Umg 

Vån se phat-hanh cu6n Gå thilp ve 

vulm da nha van m Truong An. 

DAy la tac-phdm thu 24 clia Ifo 

Truang An, vi~t v'e nhCtng chuy~n 

tlnh tha-m~ng trong b6i-cånh d'l)ng 

que mi'en Nam. 

Ifo Truang An la m~t trong nhCtng 

nha van c6 tae-phdm duqc dQc-giå 

Lang V an d6n-nh~n n'l)ng-nhi~t . 

Sau truy~n dai ma-quai Båi gi6 

c(>n trang dang dang tung ky tren 

Lang Van, Ong se vi~t v'e gi6i sAnkhÆu 

kjch-truang va tAn-nh~c Vi~tnam 

tu 1945 d~n 1975, qua hlnh-thUc 

bUt kY. Cac tac-phåm ciIng se duqc 

Lang Van xuÆt-bån sau nay. 

Ca-sl Thanh Lan 

Bi C

van But VN/Blic Cali, H~i nguoi 

Vi~t cao-nien, M~t tr~n Qu6c gia 

tMng nMt giåi-ph6ng VN, Dai pMtthanh 

Que-huang, tu'An bao CMnh 

dao, T6-chuc tranh-d4u dån chu cho 

VN, Uy ban v~n-d~ng bAu cu c~ngdbng 

Blic Cali, Hi~p-h~i truyen-thOng 

Blic Cali, H~i ai-hiIu sinh-vien d~ih~i 

Chi~n-tranh chfnh-tri Da-l~t, H~i 

KhOng quån Båc Cali, H~i Bi~td~ng-quån 

Blic Cali, H~i Thi~t-giapbinh, 

H~i Vo-bi Qu6c-gia Vi~t~nam, 

H~i Håi-quån B~ch-dhng, H~i ÅihiIu 

nguoi Vi~t qu6c-gia Blic Cali, 

H~i Phl,l-nft VN håi-ngo~i, nh~t-Mo 

TlJ-Do, Mo Y Dån, LM Vii NgQc 

Dang, Lien-dång Cach-m~ng VN 

California. 

T~i Nam California, t6 cOng-tac 

tuyen-truyen cua Thanh Lan da thåmb~i 

truac slJ tåy-chay cua dbng-bao. 

Ngay cå nhftng dbng-nghi~p cii cua 

Thanh Lan nhu nh~c-si NgQc CMnh 

ciing khOng cho pbep Thanh Lan va 

cac can-b~ van-ngh~ VC Mn trlnhdien 

t~i nM hang Ritz cua Ong. 

Thanh Lan da phåi bo Nam Cali, 

m6c-n6i vai cac sinh-vien va giao-su 

tå pMi t~i Blic Cali, dlJ tru t6-chUc 

d~i-nh~c-h~i t~i San Jose Convention 

Center va Oakland Henry Kaiser 

Convention Center. 

KltM Kt cAc V AN-PHONG 

OAI-DltN KINH-Tt 

NU'OC NGOÅI TAl 

THÅNH Hb . 

Blit d'Au tu 10.12.93, Uy ban 

nMn-dån thanh ffo da ra l~nh d6ng 

cua de kiem ke to an b~ cac vånphong 

d~i-di~n kinh-t~ nuac ngoai 

t~i tMnh Hb. Cu~c kiem-ke keo 

dai 10 ngay, do Le Minh CMu, 

giam-d6c so Thuang-m~i lam truong 

ban. 

Hi~n nay c6 423 vån-phong 

d~i-di~n kinh-t~ thu~~ 31 qu6c-gia 

d~t trl,l-so t~i Sai-gon. Theo lu~t 

dAu-tu kinh-t~ eua CSVN, cac vanphong 

nay duqc "phap-Iu~t nha 

nuac C~ng-hoa xa-h~i chu-nghia 

Vi~t-nam båo-v~." Mu6n båo-v~ 

cho dung cach, låu låu nha nuac 

ll,lc-soat, ki!m-ke nMn-slJ, tai-sån, 

hb-sa xu4t-nh~p m~t 1'An. 

M~t s6 cac nuac da gui cOngham 

ngo~i-giao phån-d6i l~nh ki!mke 

cua CSVN, cho rhng Ha-nQi da 

xam-nh~p båt-hqp-phåp (trespassing) 

cac van-phong nay. 

Ha-n~i trå loi rhng tai-san cua 

cac eOng-ty nuac ngoai t~i Vi~tnam 

duqc nM nuac tOn-trQng theo 

lu~t d'Au-tu; nhung theo lu~t Mtdai 

mai ban-hanh, nM nuac Vi~tnam 

c6 toan quyen tren månh d4t 

rna cOng-ty d6 xay cllt ca-so. Nha 

nuac chi c4p giåy cho phep cac 

cOng-ty nuac ngoai dUf/c su-dlf,ng 

Mt, chU khOng ban dut d4t 4y cho 

hQ. Chu-quyen d4t-dai vAn thu~c 

ve nM nuac Vi~t-nam. Cac cOngty 

phai xin tai h~n gilly phep sudl,lng 

dllt Mng nam, va nM nuac 

Vi~t-nam toan quyh cho tai h~n 

hay chllm-dut tlnh-tr~ng su-dl,lng. 

Can-b~ ki!m-ke cua nha nuac khOng 

v;et..nam 

. . 

"xåm-nMp" va cac vån-phong d~idi~n 

rna chi di-chuyen tren dåt-dai 

eua nha nuac Vi~t-nam. 

THtM M(n HÅI-c6T MY 

OU'QC XAC-NH~N 

Trong s6 hai-c6t My (th~t eiing 

nhu giå) do nha nuac CSVN trao 

tra them cho Hoa-ky hbi thång 6 

vua qua, Ngii-giac-dai da suu-tra 

va tlm cach xac-nh~n duqc bQ 

xuang eua trung-uy J.G. Barry E. 

Karger, m~t phi-cOng thuQc HåiqUån, 

tu-tr~n nam 22 tu6i. 

Chi~c phi-ca A-F4 Skyhawk cua 

trung-uy Karger bi blin rai ngay 

14.5.68 t~i Quång-blnh. 

Hi~n nay con 2.239 nguoi My 

måt-tich trong chi~n-tranh Vi~tnam. 

"PHAp.cHU" PHÅT GIAO 

QU6C.DOANH QUA 001 

CSVN da lam h~ tang cho hoathuqng 

Duc Nhu~n, Phap-chu H~idbng 

chung-minh eua Giao-Mi 

Ph~t-giao Vi~t-nam. 

Tang-le t6-chuc t~i chua Quansu, 

c6 slJ hi~n di~n cua can-b~ 

Nguyen Chinh, d~i-di~n Dång, cung 

cac su qu6c-doanh nhu Tårn Tinh, 

Kim Cuang Tu, Tri Diing, Thanh 

Khanh. 

Hoa-thu

"PHAp-CHU" PHÅT GIAO 

QU6C-DOANH QUA DOI 

CSVN da lam It tang eho hoathuqng 

Due Nhu~n, PMp-ehu HQid~ng 

ehang-minh eua Giao-Mi 

Ph~t-giao Vi~t-nam. 

Tang-It tO-ehue t~i ehua Quansu, 

e6 s l,1 hi~n di~n eua ean-bQ 

Nguytn Chinh, d~i-di~n Dång, eung 

eae su qu6e-doanh nhu TAm Tjnh, 

Kim Cuang Tu, Tri Dling, Thanh 

KMnh. 

Hoa-thuqng Due Nhu~n huang 

th 97 tuOi, con la uy vien Vy ban 

trung-uang M~t Tr~n TO-qu6e Vi~tnam, 

tung duqe dång CQng-sån 

tI~ng thuang huAn-ehuang H~ Chi 

Minh va huAn-ehuang DQe-l~p h~ng 

nhA't. Sau mA'y muai nåm phl.le-v l.l 

ehe'-dQ, eu6i eung phap ehu Duc 

Nhu~n cling tra ve vai eat bl.li vO 

thuang, de I~i ve't nha trong long 

d~o pMp va ph~t-tU. 

TH~M MOT Vl) AN 

THAM-NHUNG TAl 

THANH HO . 

COng-an thanh H~ då duqe l~nh 

truy-t6 ean-b() NgO Ll,1c Tåi, giamd6e 

sa Giao-thOng cOng-eMnh thanh 

H~ ra toa ve tQi "thie'u tnichnhi4m 

gay thi4t-h{li tai-sån xii-hl)i 

chu-nghia va ct;' j lam trai quidinh 

cua nha nu(yc ve quån-/j kinhte'gay 

thi~t-h{li nghi~m-tr{mg." TQidanh 

dai-dong tren dAy c6 the t6m 

gn tMnh m()t tir kep: tham-nhling. 

Nåm 1981, tu khi duqe bO lam 

giam-d6e cOng-ty Saigo~ Ship, NgO 

Ll,1e Tåi da båt dAu tham-nhling. 

Tåi duqe phep mua tau cho eOngty, 

va då cA'u-ke't vai Nguytn An 

Trung, Vi~t-kieu t~i Nh~t de mua vai 

gia dl cO nhung tau phe'-thåi duqe 

tAn-trang qua-Ioa cho c6. Cae tau 

nay khOng su-dl.lng duqe, cOng-ty 

phai ban t6ng ban thao di, lO hang 

mA'y tråm ngan my-kim mOi ehie'e. 

Cae Vl.l mua ban nay giup Tåi bo tui 

rieng duqe gAn nua tri~u my-kim. 

Nåm 1988, Tåi cho nguoi nha 

du-ke't vai eOng-ty Swee Hong eua 

TAn-gia-ba de gian-I~n thue'-ma hai 

ehfnh-phii. Yl ån khOng deu chia 

khOng du, eOng-ty Swee Hong tim 

caeh eho nh6m eua Tåi VaD trong, r~i 

dung tang-chung «y ki~n truae toa 

TAn-gia-ba. Toa an ra I~nh tjeh-thu 

hai tau hang eua Saigon Ship de tru 

nq, khie'n nha nuac Vi~t-nam thi~th~i 

gan 2 tri~u my-kim. 

Truac nhung vl.l tay trai nhu v~y, 

NgO Ll,1c Tåi vAn tu tu duqc thång 

chue, len tai giam-d6c saGiao-thOng 

cOng-ehanh thanh-ph6. Truae ngay 

D~i-h()i dang, eae phe canh thuqngfdng 

Hm cach thanh-toaq nhau de 

gianh ghe', tranh quyen-Iqi nen Tåi 

mai bj mang ra mO-xe. 

CSVN RAM-Re:) KY -NI~M 

"100 NÅM ØA.L~T'; 

Nhhm ml.le-dfch quång-eao du 

Ijch, CSVN då ram-rQ tO-ehuc kyn 

i~m "le Mi Da-I~t 100 nåm", båt 

dau tu eu6i tMng 1t .93 vua qua, 

keo dai nhieu thang nay. 

Lth()ihuy-dQnghangehl.lCngan 

nguai bieu-ditn, tir cae euQe "dieuhanh" 

cua thie'u-nu Da-I~t cho tai 

cae thanh-nien bQ-t()c, cae Mi IAn. 

Ngoai eae eu()e le ngoai trai con e6 

h()i ehq. Cac quan chuc VC tu 

thanh lfo cho tai LAm-dOng deu e6 

m~t dOng-du t~i eae cuQc vui ehai 

nay. 

T~i håi-ngo~i, dja-danh "Da 

I~t" trong thai-gian gan dAy da 

duqc danh b6ng bhng nhieu eaeh, 

nhung ehi nhllm tai mQt m()t ml.ledfch 

ehung la eAu du-khaeh ve duhi, 

lam giau eho nha nuae. 

THANH HO: XE THUA 

MA VAN K~T 

Thanh-ph6 Sai-gon ke tu ngay 

m«t ten da m«t luOn phong-dQ eua 

mQt thanh-ph6 dOng dAn, c6 kylu~t 

va tr~t-tl,1. Xe cQ ngay nay vAn 

chua dOng bhng thai 1974, nhung 

trong thanh-ph6 luOn luOn e6 21 

dja-diem k~t xe (VC gi la un tac 

giao-tMng). 

Cae diem nay gOm : 

- Duang 3 thang 2 va Nguyen 

Tri Phuang 

- 3 thang 2 va Ly Thuang Ki~t. 

- 3 thang 2 va Minh Phl.lng, 

Hung vuang. 

- CAu Thj-nghe (gan Thåo cam 

vien). 

- Nguyen TA't Thanh - TOn Dån. 

- CAu TAn Thu~n. 

- Duang. Canh-m~ng thang 8 

(Le Vån Duy~t) va Ph~m Vån Hai. 

- Caeh-m~ng thang 8 (Le Vån 

Duy~t) khu ehq Hoa-hung. 

- Le Quang Djnh - B~eh Dhng 

(ehq Ba Chieu). 

- Duang Hai Ba Trung (khu ehq 

TAn-djnh). 

- Duang D~ng TMp Muai (ehq 

B'inh-tAy). 

- Duang Minh Phl.lng (chq B'inhtien). 

- L~e Long QuAn - Phu th 

- Duang Nguytn Vån TrOi (chq 

Le Vån Sy). 

- Duang Nam Ky Khai Nghia 

(tUe COng-ly), do~n tu Ly Chfnh 

Thång Mn chua Vinh-nghiem. 

Cac nguyen-nhAn gAy ra n~n 

k~t xe VI xe eac lo~i xe thO-sa diehuy!n 

eh~m (nhu xfch-IO, ba-gae), 

kenh-eang, buOn ban tren via he va 

ngay cå long duang, d~u xe buabai, 

kMch qua duang vO ky-Iu~t, 

v.v. 

T~i thanh HO hi~n nay eling ehi 

c6 13 duang e«p 1 (rQng tu 12 de'n 

18 thuae). Duang dai nhA't 10 eAy 

s6. Chieu dai tOng e()ng eua 13 

duang c«p l eQng I~i ehi e6 39 eAy 

s6. 

Duang eA'p 2 (rQng 8 de'n 10 

thuae) dai tOng-e()~g 69 eAy s6. 

Duang eåp 3 (rQng 4 tai 6 

thuae): 86 cAy s6. 

Duang eåp 4 (r()ng 4 thuae): 

290 eAy s6. 

Trong thAnh-ph6 hi~n e6 51.200 

xe xfeh-IO, 7.500 xe ba gae va gan 

3 tri~u ehie'e xe d~p, la nhung lo~i 

xe choan nhi!u m~t duang va diehuy!n 

eh~m-eh~p. 

Con mQt nguyen-nhAn gåy trang~i 

giao-thOng nua, la ean-bQ thamnhung 

ån he't tren sua duang, khie'n 

8 lang van

m~t l" dng ngay eang loang-Id, 

nguy-hiem, gåy tnJ-ng~i giao-th6ng 

kh6ng ft. 

GlA Bliu NRA CRO TRut 

T~I TRANR Rb 

Theo qui-dinh s6 QD 118/TTg, 

gia thue nha t~i thanh H~ nhu sau: 

D6i voi bi~t-thg: 

- h~ng l: 2.500 d~ng ti~n H~ 

mOi thuoe vuOng mOi thång. 

- h~ng 2: 3.000d/m 2 /thång . 

- h~ng 3: 3.500d/m 2 /thång 

- hl,lng 3: 5.5000d/m 2 /thång 

D6i voi nha a th6ng-thuc1ng: 

- dp l: 1.500d/m 2 /thång 

- eå'p 2: 1.400d/m 2 /thang 

- eå'p 3: 1.350d/m 2 /thång 

- eå'p 4: 900d/m 2 /thång 

Theo gia bieu tren rna tfnh ra, 

mt bi~t thg 4 phong ngu, l phong 

khåeh, l nha bep, l phong ån, 2 

phong v~-sinh ~a nha tårn, ke eå 

hanh-lang, elu thang, di~n-tfeh 

trung-blnh 200m 2 • ti~n thue trungblnh 

hanglhång khoång 2.000 mykim. 

Mt eån ph6 nho, ti~n-nghi, l 

phOng ngu, l phong khåeh, l bep, 

phong ån va nha tårn, di~n-tfch 

trung-blnh 50 m 2 , .ti~n thue trungblnh 

hang thång la 140 my-kim. 

Oia bieu tren dåy ap-d\lOg eho 

Vi~t-ki~u va doanh-nhan ngo~iqu6e, 

dån trong nuoe khOng tM trå 

nOi. 

Trong khi d6, v~ gia hån, thea 

måu quång-eao dång tren trang 

quång-eao ta Sai-gon giåi-ph6ng 

ngay 24.12.93, m"t eån nha "ngay 

duimg ch(/ Da-kao, ti4n buon Mn, 

røng 4mx20m, kiu gia 120 lu(/ng" 

(khoång 45.000 my-kim). 

Mt bi~t-thg "hai tdng, qutjn 

Phu-nhutjn, c6sdn thu(/ng, røng 

9,5m x 25m, ti4n-nghi, g9i gia 320 

lu(/ng" (khoång 120.000 my-kim). 

cu6c LUA TRbNG ROA 

Nåm 1975 truoe dåy sau khi 

ehie'm duge mi~n Nam, VC eho 

eu6e he't eae vuan hoa san då't eho 

phång de tr~ng khoai sån, tång-gia 

sån-xuå't. Ngay nay d8 lam dang 

ddi moi, va d~ng thai kie'm them 

ngo~i-t~, CSVN m~e k~ dån thie'u 

g~o ån, da ra l~nh bo he't 130 måu 

lua t~i qu~n 00 Vå'p, de tr~ng hoa 

ban te't va xuå't-eång. 

Vy ban nhån-dån qu~n 00 Vå'p 

duge l~nh huy-dng nhan-dån eae 

phuang 11, 12 va 16 trong qu~n t~n 

ll!c san-xuå't cac gi6ng hoa ngo~iqu6e 

nhu hoa ehuOng centerbury, 

nguu nhan eue (marguerite), eue 

v~n thq (marigold), portulaca .va 

eae gi6ng tieu h~ng (miniature 

roses) g6c Tån-gia-ba. 

Muc sån-xuå't eua 130 måu rung 

nay khoång 700 tå'n lua mOi nåm. 

Cu6e lua tr~ng hoa ehi c6t tO-diem 

cho ehe'-d, lam giau them eho gioi 

ean-b" va lam gia g~o them dat do. 

R6t e\le chi e6 dån ngheo la khO. 

CRAv LON T~I AN-GIANG 

Mt tr~n hoa-ho~n keo dai g'an 

3 gia d~ng h~ da thieu-r\li 112 cån 

nha va nha l~ng ehg xa Binh-my, 

huy~n Chau-phu, An-giang hOrn 

23.12.93 vila qua. KhOng e6 thi~th~i 

nhan-m~itg, nhung V\l ehåy 

khie'n 535 nguai låm cånh man troi 

chie'u Mt. 

SONG LON T~I NHA-TRANG 

HOrn 17.12.93, tr~n gi6 xoay 

du-di keo dai hai ngay da t~o 

thanh nhung dgt s6ng lon, danh la 

ba va eu6n må't 44 cån nha kiencc6 

t~i x6m C~n, Nha-trang. 

Dån-ehung tO-chuc d6ng eil cMn 

s6ng nhung vån khOng eh6ng ndi 

sue nuoe, khie'n 249 nguai låm 

eånh kh6ng nha. 

CliA D~N D~I-BAc: 2 CHtT 

Mt tai-n~n nght-nghi~p da xåy 

ra t~i thi-xa Quång-ngai hOrn 

14.12.93 khie'n 2 nguai eMt, l bi 

thu(1ng n~ng. 

Nguyen VaD ngay n6i tren, thg 

han Nguyen Chau, 59 tudi, eung 

c~u con trai Nguyen Huu M~nh, 26 

tudi, cua mt quå d~n d~i-håc de 

lå'y kim-Io~i (dung trong ngh~ han) 

va thu6e sung (hån eho nguai lam 

phåo). D~n nO, hai cha con cha 

banh thåy, mt nguai ~håc bi thuong 

n~ng. 

C6NG-AN TRANH Hb "BÅT" 

()NG NGUVtN DINH HUV 

Tin til håi-ngo~i cho bie't, eOngan 

thanh Ifo da bat giu Ong Nguyen 

Dlnh Huy va mt s6 can-b trong 

Phong-trao th6ng-nhå't dån-t~ c va 

xåy-dgng dån-ehu t~i thanh Ifo. 

Phong-trao nay da duge thanhl~p 

va ho~t-dng han mt nåm, gåy 

ra tranh-lu~n t~i håi-ngo~i trong s6 

nhilng ke Mnh nguai eh6ng. Trå lai 

cac eue phong-vå'n qua di~n dam 

vien lien cua cac dai phåt-thanh va 

bao Vi~t håi-ngo~i, Ong Huy eOngkhai 

tuyen-b6 tra-hang cng-sån, d8 

mU'U-d~ nh~p nO xuå't ehu. 

MOn-d~ eua Ong Nguyen Dlnh 

Huy t~i hai-ngo~i då kfch nhilng 

nguai ch6ng l~i ehii-truang giå-va 

hgp-tae d8 l~t-d6 Ha-n()i, la "thanhphan 

q(c-doan, qua-khfch", "hQ 

mi4ng ng6i cho sung rl!ng ", "hunghang 

con b9-xft", "vi-khudn co-dan", 

"Ioai ky-sinh sang hoi-h(/t." 

Chuyen låa 

Ve que huung 

De giup quång-ba tin-tue til håingo~i 

v~ nuoc m~nh-me han nua, 

ngoai s6 saeh båo do toa-so~n gui 

trge-tie'p, xin quf d"c-giå va than~ 

hUll tie'p sue bang eaeh mOi nguai tg 

gui them mt ph'an, qua 16i bU'U-di~n 

v~ nuoe. C6 tM gui trqn ta båo, ho~c 

bån sao (photocopy). MOi . la thu 

thuoog c6 tM gui duge 3 ta giå'y. Xin 

gui v~ eae dja-ehi sau dåy (thay-d6i 

hang thang): 

VO Minh Chllu 

17 Tran Qu6c Toan 

Ha-nl>i, Vietnam 

langviin 9

Quang D4u 

7 Ph an Dinh Phung 

H~-n~i, Vietnam 

Phong Le 

20 Ly Thåi TO 

Hå-n~i, Vietnam 

Saigon Epro 

241 Ph an Dlnh Phung, 

PhU-nhu~n, TP/HCM 

Vietnam 

Clln Phåt 

180B Va Thi Såu, Ph. 7 

Q. 3, TP/HCM, Vietnam 

Trung-t4m Ngol,li-ngll' 

506 NgOGia TI! 


NM måy bia Halida 

l67B Minh Khai 


Vil ThUl;mg 

432 Nguy!n Thi Minh Khai 

Q.l, TP/HCM, Vietnam 

Truang Dl,li-hQc Kinh-t~ 

54 Nguy!n VAn ThiJ 

Q.I, TP/HCM, Vietnam 

Tl,lp-chi C~ng-San 

I Nguy!n Thuc;tng Hi'!n 


Tl,lp-chf C~ng Sån 

(Ca-so mi'!n Nam) 

19 Phl,lm NgQc Thl,lch 

Q.3, TP/HCM, Vietnam 

Vil Tu~t Vi~t 

432 Nguy!n thi Minh Khai 


Hoång DI,I Vil 

17 Tr'an Qu6'c Toan 


Duang TrQng D~t 

432 Nguy!n thi Minh Khai 


Nguyen frOng Phong 



Giadinh Bank 

68 Bl,lch Dling 

Phuang 24 

Qu~n Blnh-thl,lnh, TP/HCM 

Vietnam 

Giadinh Bank 

473C Bl,lch-dling, Phuang 2 

Qu~n Blnh-thl,lnh, TP/HCM 

Vietnam 

Giadinh Bank 

14 Nguy!n Huy TI! 

Phuang Da-kao 

Q. l, TP/HCM, Vietnam 

UN Phonekad 

80B Nguy!n Du 

Q. I, TP/HCM, Vietnam 

Victor Company 

2 D?>ng Khai 


Viettronimex 

181 m.m-nghi 


Viettronimex 

70 frO TUng M~u 


Viettronimex 

20D Le Thånh TOn 

Clln-tha, Vietnam 

Viettronimex 

74 Nguyen Hu~ 


Viettronimex 

6 Phl,lm VAn Hai 

Q. Tan-blnh, TP/HCM 

Vietnam 

Viettronimex D6'ng-da 

122 Hång Tr6'ng 

Hå-n(li, Vietnam 

Viettronimex 

190 Lb Duc 

Hå-n(li, Vietnam 

Hanel Håi-phbng 

I1 Tr'an Hung Dl).o 

Håi-phbng, Vietnam 

COng-ty TNHH D~t Vi~t 

145 Pasteur 

Q. 3, TP/HCM. Vietnam 

Phonelink 

180 Tr'an Hung Dl,lo 


Phonelink 

146 Pasteur 


Phonelink 

230 hai Bå Trung 

Q.l , TP/HCM, Vietnam 

Trung-t4m Ngol,li-ngll' 

l COng-xii Pa-ri 


COng-ty du-lich Gia-dinh 

455 Bl,lch-dlin 

Q. Blnh-thl,lnh 

TP/HCM, Vietnam 

Trung-t4m KhOi Nguyen 

229 D?>ng-khOi 


Dl,li-hQc Kinh-t6', Ca-sa 

54 Nguyen VAn Thil 


COng-ty Nhan Hba 

176/51 A Hoå-blnh, Ph. 20 

Q. Tan-blnh, TP/HCM 

Vietnam 

COng-ty Hue Ngh~ 

38 Tri~u Quang Ph\lc, Ph. 10 


Canon 

205 Cåch ml,lng thång 8 


Truang Tin-hQc Bytes 

159 Nguy!n Du 


Trung-t4m Le mng Phong 

235 Nguy~n van Ci:r 


Vietfracht 

11 Nguytn COng Tru, l'au 2 


Trung-t4m Votec 

55 Ml,lc Dinh Chi 


Trung-tam Di~n-anh 

7 Ph an K~ Bfnh 


Truang DOng-du 

378bis Di~n Bien Phil 

Q.IO, TP/HCM, Vietnam 

COng-ty Elecins 

10 I Hai Bå Trung 


Nhå xu~t-bån Kim D?>ng 

64 Bå Tri~u 


Truang Thl!c-nghi~m 

Su-phl,lm 

220 Tr'an Blnh TrQng 


Saigon Epro 

121 Hai Bå Trung 


Huetronics 

133 Tr'an Hung Dl,lo 

Hu~, Vietnam 

Hau Thinh 


Hå-n(li, Vi~t-nam 

Th~ng Long 

32A H~u-giang, Phuang 2 


Saigon Epro 

26 Nguyen Thi 

Q. 5~ TP/HCM, Vietnam 

Saigon Epro 

57 Tr'an Hung Dl).o 


Viettonimex D~-nAng 

2A Pasteur 

Då-nlng, Vietnam 

Mekontronics 

81 Phan Dlnh Phung 

Clln-tha, Vietnam 

D~ng VAn Nhung 

7 Phan Dlnh Phung 

hå-n(li, Vietnam 

Nhå in Qu4n-d~i 2 

65 fro van Hue, Phu-nhu~n 


Saigon Tourist 

49 Le Thånh TOn 


COng-ty Du-lich TP/HCM 

207 An Duang Vuang 


10 lang van

dlJC bao trong nauc 

Dufli ehl-dl) el)ng-san, m9i phu()'ng-ti~n truyen-tMng deu do Dang va NM nuoe 

nam. Tilng n6i nguO"i dtin e6-thl bi Mp nght;t. Mi;it trai eua Slf ,hile lu6n lu6n bi bung 

blt. Tuy - nhi~n Mn tayeua ehl-dl) kMng ehe ntJi miJ.t trm slf thlfe. T~-tr(mg xii-Mi diin 

dCtn Il) d(mg, qua nhiing khe hå eua ml)t guong may dang bdng-ho{li. 

DIgiup b{ln dge tim theo sat sinh-ho{lt eua dong-Mo trong nuf!c, toa-soqn mom~e 

"Dge Mo trong nuf!c", trfeh nguy~n-van ml)t so lin-tUe Mi vo dii dang tr~n Mo el)ngsan. 

Trong truiYng-hllP eiin-thilt, toa-soqn se e6 1m Mn. 

LTS Lang van: Gi(lO-d~c phtItMng 

la møt trong nhiing van-de toiquan-trf;mg 

trong vi4c cai-tr;' T{li 

hOu het ctk nutJc tren the-gitYi, vi4c 

cuiJng-bOch giao-dl!c cho tfli IIJp 8,9 

hay 10 då tro thanh lu~t. H9c-sinh 

dur;c cung-c6p miln-phf cac phucmgti4n 

giao-d~c, kl cd tn((jng oc, giaovien, 

h9C-C~, h9C-phf va th~m-chf cd 

phu(lng-ti4n di-chuy!n. 

Duai che-dØ CSVN, do chfnhsach 

ngu-dan va nen kinh-te quocgia 

t6i-t4, h4-qud cua gu6ng may 

kinh-te'xå-h9i chU-nghia, vi~c h9C då 

tro thanh m9t ganh niJ.ng cho m6i giadinh. 

H9c-sinh tu llJp mdu giao tro 

ren då phdi d6ng h9C-phf rat n{ing, 

, "stI Vang" va nhieu thU ti~n khac, 

M6i lan tZ!u-truang, cac gia-dinh 

d6ng con kh6c dung kh6c ngi'Ji vi n{ln 

h9C-phf, 

C6 tien n9P cho chfnh-phu, chua 

. chQcdå xin du

phuang ngheo nhung tien ca så v~t 

ch4t cho hQc sinh c4p l phåi d6ng 

mQt lan tit 60.000 d'Ong Mn 150.000 

d'Ong/nam, trong khi qui dinh chung 

chi cho phep thu 15.000 d'~ng (thu 

lam 2 dQ't). C6 nhieu trtrang c4p l, 

khOng biet v~ tinh hay hiiu y ghi tren 

bång thOng CaD tru6'c truang mli'c thu 

hQc phi 30.000 d'Ong/nam (?)... Nhieu 

truang c4p 3 trong thanh ph6 cting da 

t6 chli'c thu tien hang tram nghln 

d'Ong/em v6'i mQt bien lai chung: hQc 

phi - ca så - v~t ch4t - håo hiem ... O 

truang c4p 2 Quang Trung (TAn 

Blnh) hQc sinh mu6n VaD hQc phåi 

d6ng I~ phi 35.000 d'Ong. Nhieu 

Phong giao dl;lC, hQc sinh nai khac 

chuyeh Mn phåi d6ng 50.000 d'Ong, 

eting gQi la I~ phi (?) (theo baD Sai 

gon giåi ph6ng s6 5802, thli' båy ngay 

4.9.93). 

Theo "w' cho hQc phi con c6 I~ 

cho khoån "nep s6ng d~p" cua rieng 

trllang. Nhieu trtrang c4p 1, e4p 3 tI! 

qui dinh cho hQc sinh an m~c d'Ong 

slk phl;lC kieu quAn ao thea qui dinh 

cua truang. Truang LQD nhi'eu nien 

hQc nil' sinh m~c ao dai trling, kfeh 

thu6'c mAu må våi v6c gia dlnh tI! lo ... 

Theo blit bu(lc Mn truang vao 16'p, 

hQc sinh phåi m~c ao dai trling. Nhieu 

nam nay, nhieu truang hQc tu c4p 2, 

3 deu thl!c hi~n nhu truang LQD. 

Trung blnh m6i em trong mQt nam 

hQC phåi may slim hai bQ ao dai trling, 

hAu het 10!,li våi dåt ti'en. Neu nha 

ngheo c6 con gai di hQc tu 16'p c4p 2, 

3 thl vi~c may slim hai bQ ao dai cho 

con th~t het sli'c kh6 khan. Em Huynh 

Thi Doai truang cåp 2 Suang Nguy~t 

Anh n6i v6'i chung t~i: ca m6i lAn rna 

tUy ao trång cO cua em la lo Iling. Ma 

nan ni em m~c giil' gin tiet ki~m de gia 

dlnh sau mi~ng c6 du bil'a ån. Nhung 

khi chiec ao dai trling cti rach, rna 

hoång h6t kh6c v6'i em, kh6c v6'i cå 

nha de r'Oi nhin ån nhin m~c may 

chiec ao dai trång thli' hai cho em... 

V~y rna tru6'c khi VaD khai giång 

nam hQc mai nay, thay hi~u truång 

keu gQi phl;l huynh, thAy cO chu 

nhi~m 16'p keu gQi hQc sinh phåi may 

quAn ao dAm de di hQc. Keu gQi truac 

blit buQc li!n thu tien m6i em tu 

150.000 Mn 170.000 d'Ong va cåp t6c 

Mn xuång truang do may de m~c 

ngay khai giång. 6ng Ph~m Va.n 

M. phl;l huynh truang LQD m~cdu c6 

ch~y de du' khoån tien cho con gai c6 

bQ d'O dAm nhung x6t xa: nha cMng 

tOi lo duqc khoån tien nay v6'i nhieu 

"w' phi khåc cho con th~t meo m~t, 

th~t kh6 tram duang ... Cac trtrang cåp 

I BTX, NYT, TQT, LNH thllåy ti'en 

quy ra may hang tram bQ qu'An ao 

dam du lo~i du co, r'Oi sau d6 v~n 

d('>ng hQc sinh do thu mua thi~t. 

Nhi!u hQc sinh m~c khOng dung co 

nhung cting phåi mua phåi m~c. Yl sq 

con khOng duqc hQc phl;l huynh phåi 

dling long mang v'e ctlt d6, gQi la lam 

"ky ni~m"... 

Chua het n6i lo n6i sq ve hQC 

phi thltiep Mn "w' s6 vang l!,li d~t ra, 

nhi'eu phl;l huynh gQi d6 la "hiem 

hQa" chua tUng thåy. KhOng biet I~ s6 

vang d6 Mt

duai. (Ba o Sai gon 4.9.93 s6 5802). 

Cling s6 Mo n6i tren, tac giå Ki~u 

Phan neu nhfrng con s6 sd Vang n~ng 

nhy m(H ph'!l.n båi nhung phl:l huynh 

hQc sinh gi au c6 kha giå dung ra ung 

h() nha truang l~p sd Vang va tn!c 

tiep thu khoån ky s6 Vang. Danh ' 

nghia phl:l huynh hQc sinh dU'ng ra 

thu, nha trubng tranh dugc ti€ng, phl:l 

huynh thl khOng the khOng "n()p" 

khien nhung phl:l huynh hQc sinh 

ngheo phåi b6p bl:lng cong hmg! 

Du lu~n v~ S6 Vang t~p trung 

nhi~u nhåt å m()t s6 trubng c6 ti~ng 

la dl;ly gioi å cac qu~n lO, 3 va 1. 

Rieng qu~n l, cac trubng Dinh Tien 

Hoang, Ket Doan va Hoa Blnh nåm 

nao ciing la diem n6ng cua du lu~n v~ 

chuy~n nay. Truang Dinh Tien Hoang 

muc d6ng thåp nhåt la 200.000 d()ng, 

muc caD nhåt len Mn 3 tri~u d()ng ... 

s6 Vang truang Hoa Lu cling "n~ng" 

khOng kem. Cling v~y, trubng Tri~u 

Thi Trinh qu~n 10 c6 muc , ky s6 

Vang tu 100.000 den 200.000 d()ng 

m6i chau. Xem ll;li s6 Vang cua 

truang KOng Bang qu~n 5 trong nåm 

CJ Cl o O 

o o o o 

Cl 

Cl o ø Cl t1 

IJ ti o P .,. 

lO P Ol .. 

.. 

.. .. 

~\: 

hQc truac chung tOi thåy c6 phl:l 

huynh hQc sinh ky s6 100 dO My, c6 

nguoi ghi VaD 1 khåu vang 24 cara. 

Truang NH qu~n XI xay dt.tng chua 

kip khanh thanh ngay khai giång, 

trong S6 Vang da c6 phl:l huynh ky 1 

may vi tinh mua å hi~u v~... 

! 

' , ~ 

(";;., ' 

.',' 

r:~~ 

" 

)r/r' l ) 

r 

"~0 ", 

Nhih khoån "w' phi khac, l~ s6 

Vang hi~n nay dang la can s6t, can 

dich va CO'l1 ac m()ng d6i voi nguai 

ngheo. KhOng ti'en n()p phi n()p l~, gia 

d'inh phl:l huynh ngheo phåi chl;ly tOng 

chl;ly tQt nhi~u cach m6c - trong d6 c6 

chl;ly m6c etra sau, chl;ly gåi "co"... 

M()t phl:l huynh chl;ly dugc cho 

con vao trui'mg chuyen LHP tårn sl!: 

"C6 con di hQc chUng tOi bi l~ truang. 

M()t thu l~ ghi thanh van bån, bien 

bån, thanh "danh chinh ngOn thu~n"(!) 

VI danh chinh ngOn thu~n nen n6 

nghi~t nga thanh phep thanh l~. L~ 

nghi~t nga de ra "co". D6 la le VI sao 

nl;ln "co hQc" ra daL ChUng tOi biet ro 

n()p cho "co" t6n kem, nhung khOng 

t6n kem bang n()p cira truac cho nl;ln 

l~. M~c d'!l.u nha ngheo chung tOi chl;ly 

cho co nhlit la truac ngay khai giång 

,y. 

-' 

-___ 

!XdrUjfM~ 

" ..... - uA., v, ...../..... "'" 

•.. Xil'\N NAY ~ HAN MAYYlJ4N AA,.,) ___...J 

t6i mat t6i mfii, vay mugn, lu()n II:lY 

nhu nguoi kh6 lo trå ng t6i ba muai 

T€t", D6 la chuy~n thl!c, chuy~n dau 

long! 

CO HOC - NHUNGCHAN 

DUNG - NHUNG QUAI CHltU 

Cho den nay cac truong buac VaD 

nam hQc da dugc d'!l.y thang. Nhung 

con di'eu gl phåi n6i sau nhfrng ngay 

khai giång nay. 

Dugc g~p nhi~u phl:l huynh cua 

cac truong cac clip hQc d'eu c6 m()t 

nh~n 

dinh: O cai dlit Sai Gon nay 

chung tOi c6 nhung hoan canh 150 le 

phåi sa den "co", 

Truac giåi ph6ng khOng phåi 

khOng c6 co*, co da thanh nl;ln, nguoi 

Sai-gon quen gQi la "nl;ln co". Tu khi 

nganh giao dl:lc dugc må cira, trubng 

nhi'eu, tre hQc dOng, lu~t l~ thl khe 

khåt thl ra doi co hQc. Co hQc nhi'eu 

hO'l1 cac 10l;li'co khåc, chem dill an bl;lO 

cling han cac IOl;li co khac. N6 chem 

n6 an m()t kieu b6p h!l.u b6p hQng. 

Cac co khac an qua mlnh con n6i 

dugc, Vl;lch m~t n6 dugc, con co hQc 

n6i sao dugc, ch! c6 cach båm bl:lng... 

Ai c6 con di hQc thoi bu6i nay khOng 

ai khOng g~p nl;ln co ... 

Co tir trong truang h9C: N€u 

dem m~t thi 10l;li co nay phl:l huynh 

d~t ten la "co nha" tuc la co tu trong 

nha trubng rna ra, lam cOng vi~c tl;lP 

Vl:l cua trubng tu van thu van phOng 

den gifi' xe, ban hang ... la giao vien 

dang dUng lap. 

Phl:l huynh den xin con hQc, thlit 

th~u ra v~, ho~c nan ll;li å hien, c6ng 

truang la c6 ngay co xan den hoi do, 

ggi y "xin cho". 

Ba Hu)'Uh Thi N. qu~n Tan Blnh 

truac khai giång n()p dan cho con h

con ba hqc dU

tin tj-n(ln 

. Kien Trung phl,I-traeh . 

T~ N~N VN T~I a()NG NAM A 

TuANG 12.93 

Nam duO'ng: h6i huO'ng "khang 

tlnh nguy~n eling khtJng ehtfng d6T' : 

Nhu cae th6ng tin vien cua Lang 

Van da båQ d()ng trong s6 113, Uy 

ban Cuu Nguo-i Vuqt Bien cling vira 

xac nh~n viec chfnh phu Nam Duang 

va Caouy Ti n!.ln t!.li dåy da chuÅn bi 

ehuang trlnh dua nguo-i ti n!.ln v~ VN 

bang bien phap "kh6ng tI! nguyen 

cling kh6ng ch6ng d6i". 

Trong thang Il, vAn phong P3V 

(G!ilang) m~p mO- yeu du thuy~n 

nhån ky ten VElO "Danh bang" va "h~ 

sa lanh thl!e phllm" trong d6 g~m d 

dan tlnh ngu yen h~i huang. C6 

thuyh nhån tir ch6i da bi danh d€n 

d6 mau. C6ng viec chl,lp hlnh, ky ten 

... chi t!.lm ehåm dut khi gl;lp SI! eh6ng 

d6i m!.lnh b!.lO va d~ng 10!.lt cua cac t6 

chue thuy~n .nhån trong tr!.li. Tuy 

nhien, vi~c nay kh6ng d~ng nghia 

vai vi~c Cao uy va Nam duang se 

dlnh chi k€ hO!.lch cua hQ VI Nam 

duang nhåt dinh ph ai "giai ph6ng 

tr!.li" de låy ch61~p khu kinh t€, d~ng 

tho-i hQ da ky thoa thu~n vai CS VN 

v~ vi~e tra thuy~n nhån v~. Ti n!.ln 

VN t!.li Nam duang dang lo ng!.li cha 

dqi nMng bi~n phap mai. 

Thdi lan: lam kh6n! 

VI,I Thuqng tQa Thfch Trf Lang bi 

chfnh phu Thai lan khuac tir quy~n ti 

n!.ln duqe toa D!.li sU Hoa ky t!.li Bang 

c6c giaithfch la B() N()i VI,I (Thai) 

låm h~ sa cua Thuqng tQa vainguo-i 

khåc. Cån nMc l!.li, nhfrng ly do 

chfnh'phu Thai dua ra de tir ch6i chåp 

nh~n quy~n ti n!.ln cua Thuqng tQa 

Thfch Trf Lang h~i thang 2 vira qua 

kh6ng lien h~ gl Mn ly lich va lO-i 

khai cua 6ng. LO-i giai thfch nay ch! 

duqc chfnh phu Thai dua ra sau khi 

nhi~).l t6 chue qu6c t€ va d d€n nghi 

vi~n Hoa ky len ti€ng can thi~p cho 

Thuqng tQa. Chfnh phu Thåi m()t ml;lt 

hua se tai cau xet, m()t ml;lt vån bi~t 

giam Thuqng tQa t!.li Nong Saeng gån 

bien giai Lao. 

HuO'ng eång: them hai h6 SO' 

Lavas thanh e6ng 

T6 eMc LA VAS (trq gi up phap ly 

cho thuy~n nhån) th6ng bao hQ vira 

thanh c6ng trong vi~c benh vl!c xet 

. quy~n ti n!.ln eho hai tfUo-ng hqp t!.li 

Huang dng. Theo ban tin eua Lavas, 

m()t trong hai truo-ng hqp nay la 6ng 

Hoang Van Bang, tr!.li Hi A Chåu. 

Dng Bang la ct,ru D!.li uy QLVNCH, 

vuqt tr!.li cai t!.l0 t6 ehue khang chi€n 

aVN tir nam 1977. D€n nAm 90, 6ng 

thoat duqe sang Huang dng sau khi 

t6 chue bi CS phå va. ff6 sa eua 6ng 

Bang duqe Lavas gi up l~p ngay tir 

dåu va k€t qua la 6ng da duqe c6ng 

nh~n quy~n ti n!.ln. 

V~ cAc GIAI puAp 

"KUU vlfc XAM" 

vA "NGU'CH VltT 

BAO TRO NGlfOI VI~T" 

Gån dåy, khi "Chuang Trlnh Hanh 

D()ng Toan Di~n" (CP A) dang di vao 

nhil'ng buae cu6i eting, khi qu6e t€ da 

quy€t dinh dut khoat vån d~ thuy~n 

nhån sau han 15 nam, khi cae k€t qua 

thanh lQc eu6i eung duqe c6ng b6, 

tlnh hlnh cac tr!.li ti n!.ln cling tro nen 

b€ tlk to an di~n. Thuy~n nhån VN, 

nhfrng n!.ln nhån eua SI! moi m~t cua 

 

e

nguC1i duqc båo lanh, n!u duqc nh~n 

di, cOng phåi di tu VN (theo ehuang 

trlnh HO hay ODP). DAy la the thU'c 

blnh thUC1ng, chi tru å Huang eång e6 

me)t sl1 ngo~i l~. 

Tu nhOng nh~ d~nh tren, Ti!n si 

Th~ng ~ ngh~ ngum Vi~t håi ngo~i . 

va dbng baD trong tr~i t~m tru t~p 

trung VaD vi~e tranh diu doi hoi 

thanh IQe cOng bhng va dung lu~t 

d~nh. 

Trong thu k! tren, Ti!n si Nguyen 

Dlnh Thl1ng eOng tUC1ng trlnh v'! k!t 

quå eue)e hQp sa b(l eua He)i dbng chi 

d~o chuang trinh Hanh de)ng Toan 

Di~n ( ngay 30.11.93 t~i Geneva). 

T~i bUOi hQp nay, me)t k! ho~eh dl! 

thåo duqe dua ra, vai hai di~m ehfnh 

nhu sau: 

l. ap d\lng nhOng bi~n phap hbi 

huang khae han la tI! nguy~n (dbng 

nghia vai vi~c cucmg bach!) 

2. in dinh ngay khoa sO Chuang 

trlnh Hanh de)ng Toan Di~n. Sau 

ngay d6, thuy'!n nhan con ra di se 

khOng duqe huång bÆt eu sI! båo v~ 

nao eua qul1e t!, k! eå quy'!n t~m 

dung. 

H(li dbng ehi d~o se ehfnh thue 

hQp VaD thang 2. 93, cOng t~i Geneva. 

HAI CAI CHtT CVA THUY~N 

NHAN VN 1~1 PHI LU';'T TAN 

Trong thang 12, 93, hai thuy'!n 

nhan Vi~t da eh!t t~i Phi lu~t tAn, mQt 

å tr~i

cu~c clii vli xåy ra sau khi nMn vi~n 

nay Mt Mp em leD rao trl,li dinh ra 

ngoai. Theo tin cua Mo chf Phi,. thu 

phl,lm, nMn vien an ninh ten Umadal, 

truac d6 då danh ml( cua em Vinh khi 

ba nay can thi~p luc Umadal Mt em 

Vinh. TMy ml( bi danh, Vinh du6i 

theo Umadal va bi ten nay Mri chet. 

Nguai ti nl,ln da t6 chuc bieu tlnh 

trong khu vl,tc tr~i de phån d6i h~lnh 

vi da man nay. Simeon Umadal da bi 

båt va bi truy t6 v~ t~i s4t nMn. 

Trung tårn PRTC hi~n c6 hon 140 

nguai Vi~t bi giu cha bu~c hOi huang 

sau khi bi danh rat thanh lQc.(kt t6ng 

hqp) 

THONG BAo CVA VY BAN 

CU'u NGtfOI VtfOT BItN 

Vy ban Cau Nguai Vuqt Bien 

thOng baD nhung nguai c6 thån nhån 

å Nam Duang va Huang Cång trong 

nhUng trucrng hqp sau dåy hay lien 

h,lC ngay vai Vy ban de duqc huong 

dån cach thuc lo cho thån nMn: 

l. Thuyh nhån å Galang (Nam 

Duang) mllt quy~n ti n~n trong khi 

vq hay chOng ll,li duqc xet la ti nl,ln: 

Xin gui giå'y ta chung nh ~n da s6ng 

chung (trucrng hqp Nam Duang khOng 

chol~p hOn tM å dåo), khai sinh cua 

con cai, quyet dinh thanh lQc cua cå 

cMng lån vq, gilly båo lanh neu c6. 

2. Thuy~n nMn å Galang mllt 

quy~n ti nl,ln nhung c6 tMn nMn trl,tc 

h~ (cha ml(, con cai, anh chj em) 

duqc xet ti nl,ln, thlln nMn nay c6 the 

å Nam duong hay b bllt ky trl,li nao 

khac. Xin gui: Ket quå thanh lQc cua 

duang sl,t va cua tMn nhån trl,tc h~ 

"d~u"; ly lich cua duang sl,t c6 neu ly 

do vuqt bien; gilly ta båo lanh neu co. 

2. Thuy~n nhlln b Huang cång co s6 

chieu khan hi~n hanh (CKHH, current 

Visa Number) voi chfnh phu Hoa ky: 

a. vq chOng, con cai con d~c tMn 

cua cOng dlln Hoa kY. 

b. con cua cOng dån Hoa ky da l~p 

gia dlnh, c6 s6 CKHH neu dan båo 

lanh n~p truoc 1.9.91. 

c. vq, chOng, con duoi 21 tu6i cua 

thuang tru nMn (permanent 

residents), dan båo lånh n~p truoc 

1.5.91. 

d. con tren 21 tu6i, con d~c tMn 

cua thucrng tru nhlln, dan båo lanh 

n~p truoc 22.10. 89. 

e. anh chj em cua cOng dån Hoa 

. ky tren 18 tu6i, dan båo lanh n()p 

truoc 22.4.84. 

f. nhung nguai truy~Q. dl,lo co h~i 

doan hay nguai å Hoa ky båo lanh. 

Dia chi lien ll,lc : 

Boat People S.O.S., 

PO Box 2652, 

Merrifield, VA 22116 

USA 

, CAO-VY LHQ CHEN-EP 

NGtfOI Tl-N~N VI~T-NAM 

T ~I NAM DtfONG 

Tin tu Nam-duang cho biet, nMnvien 

phil Cao-uy ti-nl,ln , Lie n-hi~pqu6c 

dli cOng-khai chen-ep nguai tinl,ln 

tl,li Nam-duang qua cac hanhd~ng 

sau: 

- Båt-buc thuy~n-nhan rat thanhlQC 

va tai-xet phåi len vån-phong 

Cao-uy ch\!p ånh va ky ten VaD m~t 

van-bån rna nguai ky khOng duqc 

phep dQc, cling nhu khOng duqc giåithfch 

gl d. 

- Cllm thuy~n-nhlln chua gl,lO trong 

barrack qua 50 kl. ' 

- Cllm thuyh-nMn mua mu6i, 

rau cåi va cac thuc tuai. ' 

- D6ng cua tå't cå ca9 sl,lp hang do 

thuyh-nMn bay ra trao-d6i, buOn 

ban voi nhau. 

- Kiem-duy~t thu-tu, ngån cån 

sach baD Vi~t in å håi-ngol,li gUi VaD 

trl,li. 

Tå't cå cac hanh-d~ng , tren nhllm 

tl,lO hoan-cånh kh6n-d6n, cåt dm 

thOng-tin, bUc-bach nguai ti-nl,ln phåi 

tI! nguy~n hOi huang. 

~ phfa dOng-bao ti-nl,ln, nguai 

nao mu6n v~, da xin v~; nhUng nguai 

con å ll,li kien-tri Mm tr\! cha m~t co 

may dua hQ tai m~t månh dllt lanh. 

(hhk) 

"Håy che-ehu ehUng t6i trI/ue (SI! bdeh-h{li eua) Cao-uy Ti-n{ln Lien-h(1p-qude", Mtjl loi kt!u-euu Ihdm-h{li, nhung d6 sUIhue! Cho tui nay 

m{>i nglloi deu thtfy ro: thay vi giup-diJ, Cao-uy Ti-n{ln LHQ då dung d()ng tien lii-thi~n eua Ih(-giui, lam phll(Jng -t i~n , 'Meh-h{li ngllai lin{ln. 

Chfnh Cao-uy LHQ ap-Ille ehfnh-quyen su t{li tieh-thu Mo-chf hdi-ngo{li glli vao eae tr{li li-n{ln . 

• 

lang vdn 17

N~N MADOI T~I THÅI 

Båt d'au ti'r thang 12.93 vi'ra qua, 

H~i lfOng th~p-tl! TMi-lan då rna 

chie'n-dich låy mau nguai ti-m.m. 

Thol:\t d'au, lfOng th~p-tl! chi låy 

mau cua nhung nguai tl! hie'n, m6i 

nguai 300 phan kh6i. 

L'ån thu hai, lfOng th~p-tl! ra l~nh 

mOi dåy nha phåi cung cåp 15 nguai 

"tl! nguy~n" hie'n mau, khOng du s6 

th} phåi b~t thllm. TOng c~ng c6 27 

dåy nha, mOi nha 15 nguai, m6i 

nguai hie'n 300 phan kh6i, vi chi 

121,5 1ft mau. 

D~ng-bao tl:\i cac trl:\i h'åu he't 

thie'u ån, thie'u chåt tuai, nguai khO 

chn, xanh mua!, hie'n mau xong 

nhi~u nguai ngåt xiu. MQi nguai d~u 

ta-than le-16i lam vi~c cua lfOng 

th~p-tl! . Nhi~u d~ng-bao lam dan 

khie'u-nl,li, n~p cho Cao-uy ti-nl,ln 

LHQ, va Cao-uy chuyen cho b~ NQivl:' 

TMi de ca-quan nay gQi tung 

nguai khie'u-nl:\i len hoi cung. 

DOng-båo nha Lang Van len tie'ng 

v~ nl,ln rna dai låy mau nay, xin cac 

( 

\. 

doan-the Vi~t-nam håi-ngol,li luu y 

can-thi~p giup. 

THve HI~N TUY~N T~P 

. "PULAU BIDONG" 

Theo yeu-c'au cua m~t s6 bl,ln dQc, 

Lang Van se danh ra hai nåm de thl!Chi~n 

Tuyln t~p Pulau Bidong, ghi ll,li 

dÆu ve't cua 500.000 nguai ti-nl,ln 

Vi~t-nam då de ll,li tren Mn dåo tlhon 

nay. 

Tuyen-t~p nay dl!-tru se phathanh 

VaD 30.4.1997, g~m tai-li~u, 

th6ng-ke, ph6ng-sl!, tha, vån, nhl:\c, 

khåo vie't ve cac vån-de lien-quan 

Mn nguai Vi~t ti-nl:\n tl,li Pulau 

Bidong, kem theo bieu-d~, tranh 

ånh, v.v. 

Ve bien-t~p, toa-sol,ln uy-nhi~m 

cho nha vån Nguyen Ml,lnh An Dan 

chu-trltang bien-t~p cu6n sach. Ong 

la m~t trong nhung cQng-sl!-vien cua 

tl,lp-chf Umg Van, då s6ng m~t thaigian 

kha dai tl:\i hon dåo ti-nl,ln nay. 

QUI than-hli'u va d~c-giå mu6n 

d6ng-g6p tai-li~u, bai va, tranh-ånh, .. 

xin trl!c-tie'p gtri v~: 

Lang Vån 

(Tuyen-t~p Bidong) 

p.a. Box 218, Station "U" 

Toronto, antario M8Z 5Pl 

Canada 

Hl,ln ch6t gtri bai: 30.4.1996 

gop tem 

'gåi bao cho 

dong-bao t;,-n{ln 

(d~c-giå, than-nhan g6p tem, 

toa-sol,ln t~ng båo) 

De giup cho d~ng-bao tl,li cac trl:\i 

c6 bao dQC de theo doi tin-tJjc Mn 

ngoai, toa-sol,ln keu-gQi qUI than-hli'u 

va d~c-giå tham-gia chuerng-trlnh 

"dØc-giå g6p tem , Lang Van t~ng 

Mo", chi-tie't nhu sau: 

· Ti~n tem de gtri m~t nåm båo 

duang thuy (3 thang tai): 15 my-kim 

(20 gia-kim). 

· Ti~n tem de gtri m~t nåm baD 

may bay (lO ngay tai): 37 my-kim 

(46 gia-kim). 

· Xin vui long ghi d'åy-du ten hQ, 

s6 ca-nhan va dia-chi nguai nh~n. 

(Luu y: khOng the gtri bao trl!c-tie'p 

tai cac trl,li Sungei Besi Må-lai, Sikiew 

Thai-lan. Pusan Dl,li-hån, Galang Il 

Nam-duerng, va cac trl,li 'detention, 

prison' Huang-cång). 

· Ne'u quf vi khOng c6 than-nhan 

tl,li cac trl,li, toa-sol,ln se chQn gium 

nguai nh~n va thOng-båo tren båo. 

DANH.sAcH f)(>C.GIÅ vÅ THÅN. 

HO'u G6p TEM G1f1 BAD CHD 

cAc TR~I Tl·N~N, NAM 1994 

= 

Vi An (Nh~t) t~ng ban dl,li-di~n 

COng-giao trl,li Omura (Nh~t) m~t 

nåm bao; Nguyen Vån (Hoa-ky) t~ng 

m~t nåm; OB Nguyen Duc Tung 

(Gia Nå Dl,li) t~ng m~t nåm; Tr'an 

Huerng va Nguyen Lam (Hoa-ky) 

t~ng m~t nåm; Tr'an My Phuerng 

(Hoa-ky) t~ng hai nåm; Nguyen 

Hl,lnh (Gia Nå Dl,li) t~ng m~t nåm 

båo; 

(con titp) 

18 lang vdn

'" 

Chim En va 

MU'a Xuan Dan-Toe 

• 

San Tung 

(N6i chuy~n vai nguai tri thuc trong nuac, 

qua dlti Tie'ng N6i TI! Do tu M~c Tu Khoa) 

TOi bOng nay ra y dinh n6i 

vai nhung nguai tri thuc 

chuy~n 

trong nuac, nhung nguai tOi quen 

bie't va nhung nguai tOi kMng quen, 

vao dip dAu nåm, khi nh~n duqc thu 

mai tham dl! cu~c H~i thao Truye n 

thanh mua xuan cua Radio Hy VQng, 

tuc Dai Pbat thanh Tie'ng N6i TI! Do 

tu M~c Tu Khoa, vai cM de D!tien 

tfli møt Vitft Nam h~u Cøng sån. 

Di nhien tOi ,xin duqc mien dinh 

nghia å day the' nao la tri thuc, VI tOi 

dang n6i chuy~n vai nhung nguai tri 

tMc dich thl!C va chinh danh. 

M~t ke da tr6n ch~y khOi que 

huong nhu tOi con c6 tu cach ban 

chuy~n tuang lai dåt nuac vai nhiing 

nguai 'å que nha chång? TOi nghi 

ding c6. M~t nguai du s6ng xa que 

hu~g nhung khOng tI! dt rai khoi 

dong sinh m~nh cua tO qu6c thl vån 

c6 quyen va c6 bOn ph~n g6p phAn 

mlnh cho qu6c gia dan t~c. 

V~y thl dieu dau tien tOi mu6n 

n6i vai qui vi la cam nghi hO th~n da 

m~t nguai Vi~t Nam s6ng å nuac 

ngoai khi nghi ve dåt nuac mlnh, m~t 

dåt n!1ac vAn tI! nh~n la anh hung, 

nhung dang la m()t dåt nuac bi cam 

tu båi m()t nh6m nguai nhan danh 

m()t cM nghia phi dan t()c da bi bang 

nhO tren khåp tM gi6'i, ke ca t~i nai 

phat sinh ra n6. 

Cac dan t()c DOng ÅU va Nga da 

dang len l~t dO che' d() c()ng san, bhng 

cach nay hay cach khac; dO mau hay 

kMRg dO mau, nhung tåt ca deu th~t 

anh hung, va dang trai qua ti~n trlnh 

dan chu hoa vai nhieu cam go. Tri 

thuc va thanh nien Trung qu6c cling 

da dung len truac tien. Tuy khOng 

thanh cOng ngay, nhung vai mau cua 

hang ngan nguai da d6 ra va vai 

nhiing hlnh anh chi~n dåu dling cam 

cua hQ duqc truyen di khåp th~ giai 

trong thai d~i truyen thOng v~ tinh, 

da lam ca nhan lo~i cam phl,lc va 

chinh la nhiing kfch thfch t6 cho cac 

cu()c n6i d~y tbanh cOng å DOng ÅU 

sau d6. 

Vi~t Nam å ke' c~n Trung qu6c 

nhung da im Bm, kMng m()t chuyen 

d()ng, khOng mOt phan x~. Cho Mn 

nay che' d() c()ng san vån con d6, du 

cang ngay cang ung th6i va , bie'n 

chåt. Bac si Nguyen Dan Que, Giao 

su Doan Vi~t Ho~t... ehi la nhung 

con en le loi kMng dem l~i duqc mua 

xuan cho dan t()e. Nhung lai ehi trfch 

cua nhung nguai "ben trong" nhu 

Duong Quynh Hoa, Phan Dlnh Di?u ... 

tuy can dam nhung mang tinh ehåt 

"pM blnh xay dl!ng" tI! eau hon la 

phan khang, eh6ng d6i dfch danh 

chu nghia c()ng san. 

Hien nhien eh~ dO c()ng san å 

Vi~t Nam dang di vao nhung ngay 

eu6i cung cua n6. Nhung n6 se 

kMng Sl,lp d,6 neu kMng bi xO nga. 

V~y thi d6i h,rc nao se liinh d~o cuOc 

v~n d()ng de ehåm dm m6i tai,hQa åy 

eho ,dan t()e va xay dl!ng m()t nuac 

Vi~t Nam mai, dan chu va tie'n b()? 

Ph~t giao vai cu()e tranh dåu dang 

må r()ng dan? Hay ehfnh nhiing 

thanh phAn giac ngl) trong dang? 

Hay nOng dan, vai m()t ti l~ han 60% 

dan s6 Vi~t Nam va bi bu()e t()i la 

do sI! thie'u hieu bi~t ehinh tri va tlnh 

cam lang m~n blnh dan - da tiep tay 

g6p cOng lon cho c()ng san trong 

cu()c ehien tranh xam ehie'n mien 

Nam truae day? Chfnh hQ phai "chu()c 

tOi" va tI! giai ph6ng. 

Th~t ra, tri thue con bi k~'t t()i c6 

phAn n~ng ne hon trong vi~e lam Vi~t 

Nam måt m()t ca h()i duqc s6ng trong 

tI! do. Theo e()ng san, ch6ng c()ng 

san, hay dung giua, nguai tri thuc 

Vi~t Nam da de måt vai tro eua nguai 

dån duang ti'ong xa h()i, va trå thanh 

eOng CI,I eua nhiing the II!C chinh tri 

do ngo~i bang dieu khien. HQ la 

nhiing khoa bang da ban mlnh vllqi 

dånh ehu kMng phai lå nhung nha tri 

thue chinh danh. 

' 

Ngay nay, tOi nghi rhng gan hai 

muoi nåm sau khi ehien tranh chåm 

dm, vai mQi sI! th~t duqe phoi bay, va 

vai tlnh tr~ng dåt nuac bi tan pha 

toan di~n, khOng nguai Vi~t Nam 

yeu nuac nao kMng cam thåy o nhl,le 

va tI! trach mlnh. Nguai trf thue vai 

hieu bi~t cao sau va ben nh~y han tåt 

nhien phai cam thåy o nhl,le va tI! 

traeh hon. 

Trong lich sirVi~t Nam e~n d~i, 

hlnh anh nguai tri thuc Vi~t Nam 

kMng phai la 'm()t hlnh anh trong 

sang dang kfnh trQng cho lam. N6 

duqc tO d~m båi thai d() eAu an thoa 

hi~p v.i giai eåp th6ng tri, het da 

trang tai da vang, du amien Båe hay 

mien Nain. Lac dac m()t vai con en 

khOng bao gia dem l~i mua xuan. 

Xin di'tng nghi lAm tOi gQi nhung ke 

mua r6i tay sai c()ng san a Sai gon 

truac day la "chim en". HQ la nhung 

con qu~ den, kMng phåi ehim en. 

Trong mQi xii h()i va mQi thai d~i, 

lilngvdn 19

hlnh anh nguai trf thuc vån la hlnh 

anh dån d!;lo soi duang. M~t khi trf 

thuc khOng lam nhi~mv\! ay, xli h

eau chuy~n xu nguiYi 

Binh Minh Nam MOi 

Dung 7 gio 23 sang mung mt 

thang Gieng nåm 1994. tren ngQn 

Phil Si San tr~ng mau tuye't phu. v'ång 

thåi duang tu tu 16 d~ng lam ung 

h~ng cå mt g6c troi. Nhung tia nAng 

ban mai chie'u long lanh tren m~t 

tuye't. rQi xien xien qua dinh thåp sAt 

Tokyo va cac toa cao 6c tan ky athu 

dO DOng Kinh r~i oa va ra. chan holl. 

anh sang vang tuoi khåp mQi cOng 

vien thanh lich. NAng dQng th~t lfm 

ap tren nhii'ng sAn ga. tO h~ng them 

dOi ma cac nang ki'eu nu Phi'! Tang 

xung xfnh trong b d~i le kimono 

dang dung dqi chuye'n tau di~n cha 

nguoi di le d'åu nåm t~i d~n. chua. 

Mt blnh minh nåm mai da ma ra 

giua b'åu troi ngu yen dan trong xanh 

cua ngay tAn nien tuy~t dlfP. 

Ngo~i trU ve tlfp n~p noi cac d'en. 

chi'!a; thu dO DOng Kinh bat hån net 

rQn rip. bol). chen thuang ngay vl tlft 

cå hang quan d'eu d6ng cua. ph6 xa 

vAng teo. ft ra g'ån nua dAn s6 DOng 

Kinh da voi di: hQ v'e que ån Te't ho~c 

di choi nui. truqt tuye't. di du lich .... 

Nåm nay. d'en Minh Tri vån giu ky 

Il;lC v'e s6 khach Mn le bai. xin xåm. 

Khoång g'ån 4 tri~u nguoi su6t ba 

ngay Tet. 

Ne'u da tung chung t6 khå nång 

Vi An 

trong nhii'ng d~p dAt daa di xem xi-ne 

vao nhung budi chie'u phim hay Cl 

Vi~t Nam. b~n du suc Ilfn ndi tai 

truac m~t d'en bai tuy dOng the' nhung 

dAn Nh~t Ilfn... da låm! NMt la cac 

cO. cac Cl;l chen vO khOng IQt. danh 

phåi dung xa xa vua vO tay vua vai. 

m~t may r'åu ri mu6n kh6c vl sg th'an 

linh khOng nghe thlfy lai khlfn xin 

cua mlnh. Truac m~t d'en c6 tre o vai 

sgi dAy thiYng toong teng. tren d'åu 

dAy ct lo~i chuOng Il,lc I~c. Khoan. 

diYng tho tay gil!t chuOng vQi. b~n 

khOng thlfy cåi thung gO thi~t to nAm 

sau day chuOng sao? B~n hay to long 

thli.nh bAng cach nem ft ti'en vao 

thung truac da. nem tu 5 yen cho tai 

to l v~n yen. thu nao cung d~ng. 

Dugc r~i. gio moi b~n gil!t chuOng, 

vO tay ba cåi: leng keng. leng keng. 

leng keng... b6p. b6p. b6p... L~y 

th'ån. nåm con ch6 xin th'ån cho tui ... 

Troi dlft oi. vill vO thung t~ng th'an c6 

mOi mQt d~ng b~c cåc 5 yen ma b~n 

doi th'ån c~o b~n... trung s610 tO dQc 

dAc 1 tri~u dO la My thl tMn nao 

chiu? 

Båy vJ phUc thån 

Gi4c mo d'au nåm mai. gilfc SO l 

MQng Hatsu Yume mang y nghia 

tien doan v~n m~nh su6t cå nåm nen 

duqc nguoi Nh~t coi rlh trQng. Ngay 

xua. d6 la giilc mo vao dem giao thUa 

nhung nay bai t~p tl,lC thuc trång dem 

30. gilfc So MQng da duqc du di vao 

bilt cu dem nao trong ba ngay Te't. 

D~ cho chåc ån. truac khi di ngu. 

nguoi Nh~t d~t mQt tilm tranh ve båy 

vi phuc th'an dang cf'Ji chie'c Båo Chu 

Takarabune (chu Hån. chu c6 nghia 

la thuy~n) duai g6i. Nho buc ho~ Båo 

Chu. hQ de nam mo thily di'em may 

lanh nhu thlfy nui Phu Si. thlfy b'åy 

chim ung ho~c mo th4y hai... ca dåi 

de! Truang hgp nam mO g~p di'em 

du, sang hOm sau h se mang buc ho~ 

Båo Chu thå trOi sOng. con heo rung 

c6 m~t trong bUc ve se nu6t chung 

cac di~m xlfu lfy theo nhu tin tuang 

cua h. Bai vi su quan Tokugawa 

Ieyasu. nguoi c6 cOng th6ng nhlft son 

. ha Nh~t Bån va ma d'au cho thoi d~i 

Edo tuc Tokyo ngay nay (1603 

1867). d~t ni~m tin manh li~t noi båy 

vi phuc th'ån nen dAn Tokyo hi~n vån 

con theo phong tl;lc di xin lc t~i båy 

d~n tha cac vi nay dQc theo bo sOng 

Sumida. con sOng dlfP n6i tie'ng a 

DOng Kinh. 

Tren mQt s6 thi~p chilc Tet. c6 in 

hlnh båy vi phuc th'an. mOi vi c6 d~c 

diem rieng nenrlft de nh~n ra: Hu~ Ti 

Tu Ebisu Om con ca chep la vi th'an 

may mån trong doanh nghi~p; D~i 

Håc Thien Daikokuten. th'ån "dy 

dt,tng nOng thOn". th'ån lfm no com 

åo, tay c'åm cai chay dung tren mQt 

bao g~o to t6 chång; Sa MOn Thien 

Bisamonten. th'ån chie'n thång. th'ån 

vinh quang di hia mang giåp såt dthlg 

. c~nh ba th'an Bi~n ni Thien 

Benzaiten vtra cuoi mlm chi vua 

khåy dan ti ba. Vi nu th'an duy nh4t 

trong s6 båy vi nay tugng trung cho 

st,t khOn ngoan va ti'en tai da cåi. 

Th'ån B6 D~i Hotei. mt nhAn v~t n6i 

tie'ng trong Thi'en hc. vai cai bl;lng 

bt,t nhu bl;lng Ong Dia. dugc tho nhu 

vi th'an tai. Ba 6ng th'ån g6c d~o Llio: 

Philc LQc Th Fukuro Kuju dugc tho 

nhu la mOt vi th'an rau dai. tran vua 

h6i vtra cao qua kh6; Th lao nhAn 

Jurojin vai chum rAu trAng dai t6'i run 

la th'an båo hQ sinh m~ng. giup dAn 

ldngvdn 21

gian s6ng lau tråm tudi. 

Sl! tfch v~ th'an The;> duqc ke a 

Nh~t tira tl!a nhu lai Ong TrAn Vån 

Tfch ke trong cu6n Tu tuung Uio 

Trang trong y thu~t fJ6ng phuong: 

"Dbi nn, nguai nuac Te la Tir 

Phuac tau rhng trong mi'tn bien 

m~nh m('lng c6 ba dåo thAn la B~ng 

Lai, Phuang Truqng va Doanh Chau, 

dåy la vung dåt ti~n a, c6 thu6c 

truang sinh båt tu. nn ThUy Hoang 

li~n sai Tir Phuac dem måy nghln 

Ke chiem cå thien 

h{l Tenka Tofta no Otoko dai 5 tie'ng 

då duqc c('lng chUng nhi~t li~t thuang 

. låm. Lieu Sinh Yagiju kie'm su, mt 

trong nhiing dl;li d~ tu cua Su Trl;lch 

Am Takuan, gi6ng nhu Cung Ban Vil 

Tang (Thl;lCh D~t Lang). Cå ba dai 

('lng, cha, cMu d~u hi sinh Mt cho sl! 

nghi~p cua dong he;> Ieyasu. Chfnh 

Yagiju då 19:y cai che't de ngån can vi 

su quan tre tudi hao thling cua dong 

he;> Ieyasu trong cuc d9:u va dai 

quye't tu giua cac tay kie'm lirng danh 

nhu Cung Ban VG Tang va Jubei 

(Th~p Binh). 

B Ke chiem cå thien h{l ke l~i 

cuc dai cua Su quan Khi Saru 

Shogun Hideyoshi, vira lun vira c6 

v6c dang gi6ng khi, chuy~n lam h~ 

mua vui cho Nobunaga, the' rna dung 

mt cai, ke c6 c6t khi 9:y chie'm toan 

thi~n hl;l, madlloog cho cuc th6ng 

nhåt san ha cua Su quan Ieyasu m~t 

to, tai dai, tuang t6t. Cat Xuyen Anh 

Tri, tae giå cu6n Miyamoto Musashi 

Cung Bån va Tang rna djch giå Tl! 

Tinh da ph6ng tae thanh truy~n dai 

Th{lch Kiem, sau d6 då vie't them 

cu6n Tai Ko tuc TMi C6ng, dl!a thea 

su li~u v't cu

onsai Nh~t duge moi den giång di,ly 

ve lieh sir eung ky thu~t cån bån nu6i 

tr6ng bonsai cho quan khach nuac 

ngoai. 

CM keo xe bo 

M(>t båc hf hoi,l tren bao · Nh~t 

dång dip d'ftu nlim Giap Tuåt ve m(>t 

b'fty cM 7. 8 con dang hl hl;!c keo m(>t 

ehi~e xe bo tren tåi nhi~u m6n hang 

n~ng ne dan nhftng ehft: Suy thoai 

kinh te. Thåt nghi~p. Cåi cach Chfnh 

tri. Th~ng du M~u dich.... tugng 

trung cho chlnh phu lien hi~p da 

dång cua 6ng Hosokawa dang l i,leh 

tåi nhftng mon ng doi do dång TI! 

Dån de li,li. M~c du dl! lu~t cåi t6 

chfnh tri da' dugc Hi,l vien th6ng qua. 

nhung len Mn Thugng vi~n li,li g~p 

phåi SI! ch6ng d6i eua dam nghi si 

thu(>c dång d6i l~p TI! Dån nen cho 

Mn gio nay vån con d~m ehån ti,li 

chO. Ngu6n tin hanh lang eho ding 

6ng Hosokawa d9a se ta chuc thu 

tuang neu dl! lu~t åy kh6ng duge 

Qu6c Mi th6ng qua truac nhftng 

ngay cu6i nåm Con Ga ke nhu tin 

tMt thi~t. . 

Trong eu(>e vieng thåm den Ise. 

den tho th'ftn Thai DUC1ng. vao d'ftu 

nåm. Thu tuang Hosokawa da lan 

ti~ng th~ dtng 6ng se tiep tl;!C tien tai. 

hoan thanh d~o lu~t cåi t6 chfnh tri. 

Vi di,lo lu~t nay bao g6m nhieu dieu 

khoån. trong d6 c6 dieu ngån cåm 

giai lam chfnh tri kh6ng duge nh~n 

qua cap bieu xen (tue kh6ng dugc ån 

h6i 1(» nen eae tay da quen mui tham 

nhOng el!e ll!e phån d6i. 

D6ng yen Nh~t sau khi da len Mn 

mue 100 yen ån ·l d6-la My vao gifta 

thang 8.93 dl!a theo lai phan thå n6i 

d6ng dO-la eua T6ng th6ng Clinton 

de san bhng can cån m~u dieh My 

Nh~t. da ta ta xu6ng.bOt the o da kinh 

te di xu6ng eua Nh~t. Vat> nhftng 

ngay d'ftu thang gieng 94. gia eå trao 

d6iVIgung l~i å mue 110-113 yen ån 

l d6-la My. e6 nghia la eu 1d6-la My 

å Nh~t se mua duge l lon Coca. Caeh 

dåy khoång 8 nåm. l d6-la My tri gia 

260 yen Nh~t. Vai h6i suåt nhu hi~n 

nay. mue1uC1ng e6ng nban å Nh~t du 

kh6ng duge tång nhung so vai d6ng 

chuc Ve ben ay 

Chuc nguiri khoe trr;n møt nam 

Chai lung laD dØng btlng tram nam roi. 

Chuc nguai qln chen mi5 hOi, 

Gai bu6n tr6n gai, Dång ngi5i xoi no. 

ChUc trai gioi nhu bac Ho, 

Choi cho da nat, con trO xac pham. 

Chuc quan nhieu n6i fl lam, 

Ng6i caD cuop gi~l dung nham nhå hoai. 

Chuc cho lilng chui lau dai, 

Ngan nam bia mi4ng khOng phai lai nguyen. 

Dau tu, d6i moi, lien mien, 

Cang lo bi MY khitp mien Cai Bang! 

Chuc dan mau thoat lam lhan, 

Chuc Ddng møt sam fan hang dul day. 

Nam cha la chuc gi day? 

ChUc cho dan m{lnh du6i bay ch6 di! 

nguyln huy phu{Jc 

my kim da bi "tång" gåp m(>t lAn 

ruai. Thf dl;! truae dåy 8 nåm. neu bi,ln 

lanh m(>t s6 d6ng yen tUC1ng duang 

vai 800 my kim thl hien ti,li ciing voi 

s61uC1ng åy se wang dUC1ng vai 2.000 

my kim. Mue thu nh~p qu6e dån trå 

nen eao vao hang thu ba tren the giai 

sau Thl;!y Si va Thl;!y Dien(My xep 

hang tou tam). Nhung tuy c6 tieng 

rna kh6ng co mieng, båi le sinh hOi,lt 

dåt do a n(>i dia vån v~y, da kh6ng 

giåm bm rna con e6 ehi~u tång len. 

Dån Nh~t ehi duge 19i trong lanh VI!C 

du lieh. cAm d6ng yen trong tay di 

den dåu. d6i ra tien dia phuC1ng xai la 

lai tai do. Phong trao du lieh huang 

l~e do do ngay cang phåt trien. M(>t 

s6 nguoi Nh~t sau khi huang l~e 

Thai Lan v~ da mang the o mon qua 

t~ng rna Thugng M da Ull ai danh eho 

h9: b~nh AIDS. thu b~nh båt tri rna 

truae dåy dån Nh~t vån ngåy thC1 tin 

rhng hung thAn åy kh6ng dam ch'.lm 

Mn 16ng cban con ehau Thai Duang 

thltn nft! 

Hc)i xuån 94 

Vao ngay ngu yen dan nång dyp. 

H(>i Xuån Giap Tuåt 94 do Hi~p Mi 

nguOi Viet ti,li Nh~t t6 chuc. da long 

a 

tr9ng khai m~c vao lue 10 gio sang 

ti,li khu6n vien nha tho Yotsuya. 

Tokyo. Hi~p h(>i nguoi Vi~t truoe do 

Cl;! Vii Vån C'au lam h(>i truang. nay 

duge 6ng Le Vån xe thay the. H(>i e6 

to nguy~t san Hi4p Hqi phat hanh 

deu d~n tir su6t 3 nåm nay. dung lam 

eC1 quan th6ng tinva lien li,le. H(>i 

Xuån 94 cOng co du eae man mua 

lån. trinh dien vån ngh~. cae si Xuån da 

phåi tan hang sam. vao khoång 2. 3 

gio ehieu eung ngay. 

Chu nhån quan saeh Thhng Bom 

cho biet. s6 nguoi den dl! H(>i Xuån. 

diem m~t tMy thieu nhieu khu6n m~!.t 

cO. Hoi ra mai biet h9 måe ehuy~n 

"ao glim ve lang". D~c bi~t s6 dia 

håt. bling nhi,le cua HUC1ng Lan ban 

råt ch~y VI c6 tin rhng nang se Mn Mt 

cho ba con nguoi Vi~t ti ni,ln ti ehg. 

• 

langvdn 23

Nhiing Phtit-Kien 

v e Trieu-Dai 

,Tay-San 

Hua Hoanh 

Hang nam, eu d~n ngay mbng 5 

T~t, dan Vi~t lam le ky ni~m ehi~n 

thllng D6ng Da trQng the, nhiic ll;\i 

ehie'n eOng hien håeh cua vi anh 

hung ao våi dåt TAy San. Nam nay, 

nhu thuOng l~, trong khOng khf ngay 

T~t truy~n th6ng, eMng tOi xin trlnh 

bay vAi net v~nhUng phat ki~n eua 

tri~u dl;\i TAy San nhu m~t m6n qua 

xuån goi Mn quf dbng huang xa xU. 

Dau th~ ky 19, vua Gia Long 

sang l~p tri~u dl;\i nha Nguyen, d6ng 

dO o PM XuAn, mo dau m~t ehi~n 

dieh trå thu hen mQn, nghi~t ngå d6i 

vai hang tOn thåt, quan ll;\i nha Tay 

San. Yl le d6, m~e du tri~u d~i Tay 

San eaeh nay ehi ehlrng 200 nam rna 

nhi~u vån d~ thuQe tri~u dl;\i nay hi~n 

vAn mu rna, con la nhihlg nghi vån 

lieh su. 

Nhlle tai nha Tay San, nguai ta 

thuOng nMe d~n lang que hQ Nguyen 

o PM Phong cM ft ai nhile d~n o Qui 

Nhan ellng e6 Hoang d~ thanh eua 

vua Thåi Due Nguyen Nhl;\e. Nh~e la 

anh eå, ehi~m ngOi vi trung uang 

trong nhi~u nam. Dåt Qui Nhan la e6 

dO eua Chiem Thanh gAn 5 the' ky (tu 

the'ky 10 d~n eu6i th~ky 15), d~n th~ 

ky 18 tro thanh HoAng M thanh eua 

vua Thai Due, va sau eung la ly so 

cua cO thanh Blnh Dinh, nhm ven 

qu6c IQ l, eaeh Qui Nhan ngay nay 

ehiYng non 10 km. Hoang d~ thanh c6 

nhi~u di tfch eua tri~u TAy San, va råi 

råe khilp tlnh Blnh Djnh ~u in d~m 

dåu v~t eua ba anh em nha Tay San 

thai khai nghia. D~e bi~t nai dAy 

nguai ta mai phat giac duge ngOi mQ 

cua ba vg thu ba vua Quang Trung. 

Duai thai phong ki~n, vua chua 

nhi~u vg la chuy~n thuang. Vua 

Quang Trung cilng o truang hgp d6. 

Tuy nhien cac tai li~u vi~t v~ Quang 

Trung då bi Gia Long ra l~nh tie u 

huy, nhCi'ng gl con l~i &u do ngl:lY 

tl;\O, gQi bhng danh tu "NgI:lY Tay 

San", nhAn danh ehfnh nghia tI! 

phong de gQi ke tranh hung vai mlnh 

la ng1,ly tri~u. Yl th~ nguai dai sau r~t 

ft bi~t Mn thAn th~, dai tu nguai anh 

hung ao våi. 

Tu truae Mn nay, sit sach thuang 

n6i vua Quang Trung e6 hai vg: 

Chanh eung hoang h~u hQ Phl;\m, 

nguai dnh Blnh Dinh, va Bile eung 

hoang h~u, con gai ut vua Le Hi!n 

TOng, nguai Bile ha. 

Mai dAy trong m~t euQe trao d6i 

thOng tin vai mQt dbng nghi~p eil 

hi~n lam cOng tåe ehuyen mOn v~ 

lieh su, ehung tOi nlim duge nhi~u 

phåt kie-n råt dång quan tAm. Theo tai 

Ii~u eua anh, tung la giång vien trong 

khoa nhAn van ngay truae, thai gian 

gan dAy eae ehuyen vien khåo eUu 

lieh sit då phåt giae m~t quy!n gia 

phå e6, ghi ehep v~ dong hQ ba vg 

thu ba eua vua Quang Trung. Nguai 

giu eu6n gia phå ~y la ehau ehfn dai 

eua ba vg thu ba vua Quang Trung, 

el:l Nguyen Van Vi~n, m~t dong hQ 

s6ng v~ ngM nOng o thOn My Chånh, 

ben dong sOng OLAu. Vung nay My 

gia thu~e xå Håi Chanh, huy~n Håi 

Lång, dnh Quång Tri mai duge tai 

l~p. 

Theo el:l Vi~n, n~i dung quyen 

gia phå cho bi~t: "Nguai t6 dai thu 

eMn eua dong hQ Nguyen nay la ba 

Nguyen Thi Bfeh, con gai ut eua Ong 

Nguyen van an va ba Nguyen Thi 

Ai, sinh ngay 17 thång 12 nam 1771. 

Ba Bfeh ehao dai tl;\i thOn My Chånh, 

huy~n Håi Lång, thu~e dl;\o Quång 

Tri, tqte thu~e Thua Thien phu, då gå 

eho Nguyen Hu~ . Ba Nguyen Thi 

Bfeh e6 anh ru~t la Nguyen Van 

Tu~n, lam mQt ehUe quan nho o eua 

bi~n D~ Ai thuQe Qui Nhan. ThAn 

24 lang vdn

phl;l ba eling lam quan aehinh dinh". 

Theo gia phå, sau khi Quang 

Trung m!t, ba Bich giå dl;lng thucmg 

dAn, lån tr6n VaD Blnh Dinh,' mrang 

nau oai nha nguai anh de khoi bi phat 

giae. Sau khi ba m!t, le ra phåi dem 

ve que an tang, nhung VI ba dang tr6n 

tninh va tMn nMn sg lieri ll;ly, moi 

ehOn ba tl;li Blnh Dinh. Dl!a thea sl! 

ehi dån eua gia pha lfy, eae ehuyen 

vien nghien eUll lieh Slt e6 Mn quan 

sat t~n oai va Om duge ehinh ngOi mO 

eua ba Nguyen Thj Bieh an tang tl;li 

mOt e'On eat trang, bAy gia nam trong 

phl;lm vi hqp tae xa Cat Hanh 2, 

huy~n Phu Cat, dnh Blnh Dinh. Qia 

phå ghi ding: HM" ba Nguyen Thj 

Bich duge tang tl;li xli' Co Tho, thOn 

Vinh An, Phi). Cat, Blnh Dinh". 

Nhu v~y, thea tai li~u tren, vua 

Quang Trung, ngoai hai ba Chinh 

eung hoang h~u va Bae eung ho ang 

Tri. Nhu v~y, diem qua cae e@n vua 

Quang Trung, thieu vang m"t eOng . 

. ehua, hoan to an bi~t tich". 

Chinh vua Quang Trung da ehQn 

Nguyen Phuae Tulam pho rna. Giåi 

thich ve hanh d"ng nay, eMng ta 

th1lyrang cae eu"e hOn nhAn vuong 

giå deu nham VaD yeu t6 ehinh tri. 

Nguyen Hu~ 

11ly NgQc HAn cOng 

, ehUa, con gai ut vua Le Hien TOng 

mai 16 tuOi, ehinh la de vO ve tl! ai 

si phu Bae ha., Con Nguyen Nh~e gå 

con gai la ThQ HuOng eho dOng eung 

Duongeling ehi vl mu6n tl;lo ehfnh 

nghia, de e6 the duong dAu voi eae 

ehua Nguyen dang lån tr6n aphuong 

Nam.. Nguyen Hu~ ga con gai eho 

Nguyen Phuoc Tu khOng ngoai vi~e 

mua ehu"e cam tlnh eua dAn ehung 

PM XuAn tir m1ly tråm nåm van tn 

pho eae cMa Nguyen. 

ve thAn tb! Nguyen Phuoe Tu, 

quyen gia pha tim duge, viet: Nguyen 

Phuoe Tu la con th(r ba eua 'eai d"i 

Dam, sinh nåm 1738 nien hi~u V1nh 

HlJU nha Le. Lon len, Tu the o t~p sl! 

nghe cha, leo len ehåe eai d"i, d6ng 

quAn tru phong a elta Nl;li t(re elta 

h~u, con e6 m"t ba phi nua la 

Nguyen Thi Bich, nguai Quång Tri. 

Ba Bfeh la nguai duy nhtrt eh(rng 

kien nhfi'ng trang Slt hao hung lan bi 

thåm eua trieu d~i TAy Son, eung nOi 

dau bu'On eua ba khi th1ly trieu dl;li 

tren duang SI;lP dO. . 

Thu~n An bAy gia. Dia danh Thu~n 

M"t phat kien khåe, dång tren An do vua Gia Long d~t ra nhAn m"t 

baD rudi tre. chu nh~t eaeh nay gAn ehuyen ra ehoi ad6, th!y s6ng to gi6 

hai nåm, eho biet: Vua Quang Trung 

e6 hai nguai con gai, m"t ga eho pho 

rna Phl;lm COng Tri (hay Phl;lm Vån 

Tri?), va m"t gå eho Nguyen Phuoe 

Tu, ehau sau dai eua Nguyen UOng, 

anh ru"t ehua Nguyen Hoang, da VaD 

lOn nen dOi elta Nl;li thanh Thu~n An 

de du mong s6ng gi6 yen On. Khi 

thanh Phu Xulln bi hl;l, eae ehua 

Nguyen va tOn th!y xu6ng Quang 

Nam, rOi theo thuyen manh vao 

DOng Nai lanh nl,ln, Den khi Nguyen 

Nam phO eMa Nguyen. T!t ca nhfi'ng Hu~ thu phl;le thanh PM XuAn, 

nguai con eua Quang Trung deu bi NguyenPhuae Tu lue truoe vi binh, 

Nguyen Ånh bat duge nhu Quang . khOng di tan kip, nay do m"t nguai 

Toan, Quang Thuy, Quang Dung, 

Quang Thi~u... eung hai eOng eMa. 

HQ bi Gia Long Xlt nhl;le hlnh m"t 

eaeh da man, hen ffiQn de trå tM. 

Tai li~u ve Nguyen Phuoe Tu do 

b~n giai thi~u, xin ra dAu thu. 

Lue d6 Tu la m"t nguai giau e6 

nen cAn bao v~ eua eåi. Trong s6 eae 

quan ll;li eli eua nha Nguyen, he ai ra 

dAu tM deu duge eho lam quan. Khi 

Nguyen Vån XuAn phat hi~n dång nguai bl;ln tien dan Nguyen Tu ra 

baD n6i tren, eho biet: "Barisy, m"t 

nguai Phap theo gi up Nguyen Ånh, 

da duge VaD ngl;le xem eae Ong hoang 

ba ehua cua nha TAy Son dang bi 

giam, trong d6 e6 con eiIa eOng eMa 

trlnh di~n Nguyen Hu~, Hu~ e6 bi~t 

nhan vai Tu, lien ga con gai, eho lam 

h" ehinh eai bl;l, eoi vi~e quAn'luong . . 

tuoe Tu D(re HAu. 

Theo gia pha, Nguyen Phuoe Tu 

NgQc HAn vg vua Quang Tmng, con la nguai e6 dung ml;lo d~p de, giau 

gai nha vua vOi ba ehanh eung he;> e6, biet ehu nghia nen Hu~ r!t vira y. 

Phl;lm t(rc vg eua pho rna Phl;lm COng L1ly vq, Nguyen Phuoe Tu c~y nha 

I 

uy vli eua nhl;le gia de duqe yen thAn. 

DOi ll;li, voi dia vi lo quAn luong va 

tiep xuc voi eae thuang nMn ben 

ngoai, Nguyen Phuoe Tu da giau 

eang giau them. 

Nåm 1792, hoang M Quang 

Trung bang ha, vua Canh Thinh len 

n6i ngOi. Th1ly trieu d~i g~p khung 

hoang va tren da suy sI;IP, Nguyen 

Phuoe Tu kin daa thay d6i I~p twang. 

Tu tim duqe m"t ba hoang ten NgQe 

Huyen, tir IAu van lam gian di~p cho 

Nguyen Ånh aGia Dinh, xin e"ng 

tae. Tu thuang xuyen Mn thåm N gQe 

Huyen, dem tin t(rc TAy San nhan 

eho Nguyen Ånh. Nha d6, m~e dAu 

a t~n Gia Dinh, Ånh eling hieu ro 

tlnh the anh em TAy San tl;li Phu 

XuAn. Ba vq Nguyen Phuoe 'fu m1lt 

nåm 1796, m6i lo ng~i ve gia quyen 

ben vq eua Tu eling khOng con nua. 

Th1ly Co' Mi th6ng nMt d1lt nuac 

eua eMa Nguyen da gAn ke, Nguyen 

Phuoe Tu hOl;ltd"ng dac ll!e giup 

Nguyen Ånh, ' hy vQng doi eOng 

ehu"c t"i. Theo gia pha, VI vq Nguyen 

Phuae Tu ehet truoe nen tang !t~ elt 

hanh long trQng, trong khi eae con . 

ehau khae eua vua Quang Trung sau 

nay bi Nguyen Ånh Mt deu bi xlt 

lång tri hay voi dAy ngl!a xe r1lt da 

man. 

Tl;li Phu Phong, nai phat tich eua 

nha TAy Son eling c6 nhieu di tich 

lieh Slt bi nguai dai lang quen. ffOi 

truoe, nai dAy la huy~n Tuy Vien. ve 

sau, Tuy Vien ehia lam ba huy~n: 

Blnh Khe, An Nhon va Tuy Phuoe. 

Tir Blnh Dinh, thea qu6e Iq 9, 

qua eAu Phl;lng NgQe, di dQe the o 

nhanh sOng COn, du khaeh se Mn 

thOn My Thanh, My Chanh. ffOi 

truoe phu ly' An Nhan d6ng a dAy, 

Mn nåm 1924 moi dai ve ly' sa tinh 

Blnh Dinh bAy gio, Trong phu An 

Nhon, sau n'åy la huy~n An Nhan, e6 

cae xa An Thai, An Thanh, la que 

huang eua Truang Van Hien t(re giao 

Hien, thay dl;ly ba anh em TAy San. 

ffOi truoc, theo nguai dia phuong, 

nha hQc cae vi n'åy dl!ng a Umg An 

Thai, tren m"t ngQn d'Oi eao, g'ån ba 

sOng. å dAy, giao Hien da tUng kich 

thich ehi lOn eua ba anh em Tåy Son 

lilngviin 25

voi eAu "TAy Son khåi nghia, Båe thu 

e6ng". LAu ngay v~t dOi sao doi, go 

nOng thanh rul)ng lua, ntlong khoai 

nay då Sl;lP lå xu6ng s6ng, kMng con 

d4u tfch. 

I 

Qua khoi An Thai la vao dja ph~n 

cac lang Thu ~n Nghia, PM Phong, 

n11m å dåu nguOn s6ng C6n, thul)c 

huy~n Blnh KM. Quaeh Tån då timg 

v~ ehoi vimg d6, Mn nåm 1990 e6 

vi~t ml)t bai hoi ky dång tren Mo Van 

ngh~, nMe I~i rllng å dAy con di tfch 

ng6i ml) eua Nguyen Thung, ml)t phu 

hao xuåt tr~n cua ra giup cho cul)c 

khåi nghia cua anh em TAy Son. Sau 

d6 Thung duqc phong lam tri huy~n 

Tuy Vien. Khi Nguy!n Thung måt, 

hai c6t duqc chuyen v~ an tang t~i 

que nhå. Sau khi di~t nha TAy Son, 

Nguy!n Ånh ra l~nh khai qu~t eac mO 

må e6ng thån TAy Son t~i PM Phong. 

Nhung e6 le vi bi~t truae nen thAnnhAn 

då trao ml) biathaydOi ten hC,l 

do d6 bAy gio ngOi me) vån con. 

d lang Truong Djnh cung huy~n 

c6 tu duang he;> Trån, nhi~u lien h~ 

eh~t che vai nhå Hy Son. Theo loi 

Quach Tån: "Ong tO thu ba nhå he;> 

Trån la Trån Kim Hung, me)t vo su 

ndi ti~ng, då dao t~o me)t m6n d~ 

xu4t de la Nguyen Vån Tuy~t. ~ 

sau Tuy~t trå nen ml)t d6 d6c trong 

tr~n giåi ph6ng Thång Long". Ong 

Hung c6 hai nguoi .chau la Trån Th! 

Hu~ va Trån Th! Lan. LOn len, Trån 

Th! Hu~ trå thanh vq Nguy!n Nh~e, 

nhung kMng' bi~t c6 duqc phong 

hoang h~u hay kMng. Con Trån Th! 

Lan k~t Mn vai dO d6e Nguyen VAn 

Tuy~t. Khi trieu Hy Son Sl;lP dO, de 

tranh bi trå thil, eac phån me) å lang 

Truang Dinh bf m~t thay dOi me) bia, 

ngl;ly trang danh tfnh, nho v~y rna 

me)t s6 cO me) khoi bi khai qu~t". 

Lich su la mOn he;>c eua kham 

phil. MOi fAn c6 phat hi~n mai, nguoi 

ta xet ll,li nhii'ng trang su cii. Tuy 

nhien gia tri cua SI! kham pha cAn thoi 

gian thu thach va kiem ehung. B6i 

cånh lich su cua nha TAy Son vua 

phue t~p vua ngan ngui. Tren dAy tuy 

la nhii'ng tai li~u mai me ve nhå Hy 

Son nhung ehung t6i eiing kh6ng 

dam eå tin vao nhii'ng di~u mai phat 

hi~n åy rna chi xin'neu ra vai sI! de 

d~t, nghi ngo thuong I~. Han nita, gia 

phå la nhii'ng tai li~u c6 tfnh cach chu 

quan, nhi~u thien ki~n; mu6n Om 

hieu sI! th~t cAn phåi g~n le;>e, danh 

giå kY. 

Nhii'ng phåt hi~n mai tren dAy ehi 

xin duqe xem nhu nhitng gqi y de 

nghien cUu. Chung tOi mong duqc 

eae he;>c giå, chuyen vien ehi d~y 

them. Duqc v~y nguo-i viet låy lam 

mån nguy~n, nhu me)t niem vui dåu 

nåm. 

• 

.. ~ 

xuan sac 

V lfn xuan ha sac tru? 

Xuan tu t{li dao hoa 

Kieu bien xuan ILfC lilu 

Xuan thuy d{lm thanh ba. 

caD tieu 

26 lang vdn

tren cå Kh6ng Tir va Ph~t tO. 

LAm Ngll' Duang då giåi thi~u 

våi TAy phuC1l1g qua cac cu6n The 

Importanee ofLiving va My Country 

and My People cua Ong xuAt bån nåm 

1936: "Llio giao la m~t hQC thuy~t 

duy nhAt tren th~ giåi cua m~t b~c 

dåi trf b~c nhAt, cho sl,l ngu d~n v\lng 

v'8 la m~t lqi khf trong sl,l tranh dAu 

sinh t~m. Theo tOi, vån hQc th~ giåi 

khOng c6 m~t tac phåm nao dit~n m~t 

tri~t ly tinh ranh, tran tr'8 xu huång 

da bån nång tl,l v~ bhng b~ D~o Dac 

Kinh. Llio Tir khOng nhihlg d~y ta 

ph6ng nhi~m, d'8 kMng tieu cl,lc, rna 

con d~y ta ca ngu rna ll;li trf, y~u rna 

l~i m~h, vO vi va giAu tai nång cua 

mlnh di". 

. Rene Bertrand, nM vån PMp n6i 

v'8 D{1O Due Kinh cua Låo Tir trong 

cu6n Sagesse perdue nhu sau: "c>ng 

chi vi~t m~t cu6n sach rAt ng~n gQn 

D~o Dac Kinh, nhihlg Mng chu 

thanh kinh di~n chaa dl,lng tAt cå sl,l 

khOn ngoan cua th~ gian:. 

V~y tac giå Llio Tir la ai? HQc 

thuy~t cua Dl!o Due Kinh la gl? C6 

dem 1qi feh thi~t thl,lc cho nhAn sinh 

khOng? 

Din d,o cho nhi~u hc,c .thuyet 

IUng danh va nåy sinh 

m~t d,o giao thAn ky 

N6i d~n bQ D~o Dac Kinh thl 

ngay cac v~ tuc nho uyen thåm cling 

khOng d~m tl,l Mo la hi~u nOi. Cai 

minh tri~t m~t nhi~m cua D~o Dac 

Tui Khan eua 

Thay Gid 

Tån Anh 

Kinh da dAn d~o cho nhi'8u hQc 

thuy~t thai cO nhu Li~t Tir vi~t Xung 

Hu Cha.n Kinh lu~n v'8 sl,l tfch cl,lC va 

l~c quan trong vO vi: "Cl,lc th!mh tin 

thl lam duqc tAt cå mQi vi~c, khOng 

gl ngån cån nOi". Trang Tir truåc tac 

Nam Hoa Kinh chaa m~t thuy~t vO vi 

lang m~n "khOng bi~t buåm hoa 

mlnh hay mlnh hoa buåm". Duong 

Chu cM truC1l1g t~ nh~ quan ni~m 

"quy sinh khinh lqi" (quy ni~ng s6ng 

mlnh, coi thuang lqi danh) nhu Lao 

Tir bhng thuy~t v~ nga "khOng VI cai 

lqi lån cua thien h~ rna chtu nh6 m"t 

sqi IOng cha.n mlnh". Cac thuy~t nay 

d'8u chung m~t m\lc dich "båo toan 

sinh m~nh va thien cha.n mlnh" nhu 

Lao Tir cM truong. 

Ll;li do kinh nghia th'ån bi cua D~o 

Dac Kinh n6i v'8 tfnh c~ch hu vO 

"thien vong khOi khOi so .nhi bAt 

th4t" (luåi trai l~ng l"ng tuy thua rna 

khOng gl mAt) rna khoa hQc ngay nay 

c6 lu~t båo to an chAt va nång luqng 

"khOng c6 gl sinh them va mAt di", 

da nåy sinh ra d~o giao th'ån kY. 

TruC1l1g D~o Ung va Cat ffOng da 

hlnh thanh ph6p tru ta, luy~n bUa 

cM, b6i toan, luy~n dan, tu tien, 

ph6p truang sinh. Tin theo thuy~t 

cua cac dl;lO si nay, nn Thuy Hoang 

thfch tl,l phong mlnh la Cha.n nhAn, 

sai Tu PMc th6ng suAt m~t dam 500 

trai tAn gai trinh cuøi thuy'8n ra bi~n 

DOng tim ttIu6c truang sinh. 

DAn DOng phuC1l1g thfch huemg 

JlMn nen the' ll,lc vån hoa cua Llio Tir 

Nguiri eua hnyen tho,i den 

m~t tae phåm sien pham 

Th~u sir cua Llio Tir khOng duqc 

th'ån tMnh hoa nhu Pha.t Thfch Ca, 

cling khong ro rang nh~ cua KhOng 

Tir tuy KhOng Lao cung thai. KhOng 

Tir då vi Låo Tir nhu "con r~ng cuåi 

mAy cuoi gi6 len trai khOng sao bi~t 

duqc". Sir ky Tu MåThien khOng n6i 

v"e nåm sinh, nåm ch~t, khOng ro ngai 

con ai, theo hQc thay nao. Theo 

truy"en thuye't chi bie't Llio Tir hQLy, 

ten Nhi, tl,l Dam (Dam nghia la tai dai 

lån, tuång cua nguai s6ng lAu), nguai 

dai trQng vQng g9i la Låo Tu tuc la 

vt th'Ay gia, cha khOng gQi hQ thOng 

thuang nhu da gQi KhOng Tir la tMy 

Kh6ng. 

Lao Tir lam quan giu sach tuc 

chU'c Tang sir nM'Chu. Sau nM Chu 

suy vi, Ong cai ao mao tu quan cuOi 

trAu tåi cira Ham C6c m~t di khOng 

tra ve, khOng ro mlft adAu, nåm nao. 

Sach Tay phuong n6i Ong s6ng 

khoång 570-410 truåc cOng nguyen, 

d~ng thai våi Heraclite, thQ 160 tu6i 

nha tu duang d~o duc. Tuy ti~u $ir 

Lao Tir chua duqc'ro dmg, nhung c6 

m~t dieu chåc chån Ong la tac giå b~ 

D~o Dac Kinh g~m 5000 chu chia 

lam hai b" Thuqng va H~. 

Hc,e thuyet "khOng la 

ehu eai c6" 

V 6 vi ma toan nAng 

Ngay ten b~ kinh la D~o Duc då 

ham chaa y nghia cao tha.m. D~o la 

bån tM cua vli tr"" cai g6c nguyen 

thuy cua muOn sl,l t~o hoa, m~t quy'8n 

nång tuy~t d6i vO th'An. Dac, nghia 

den la "gieo h~t xu6ng dAt", nhung 

theo Llio Tir la m~t quy'8n ll,lc nuOi 

duang, che cha trong cAu cua D~o 

Dac Kinh: "D~o sanh chi, duc suc 

chi, truemg chi d\lc, chi dQc chi, 

duang chi pMc chi" (D~o sanh d6, 

duc nuOi d6, clfp duang d6, dum bQc 

d6, che cha d6) cha khOng phåi chu 

dac theo luAn ly d~o Nho "tam cUC1l1g 

ngli thuang, tam tong ta dac" nhhm 

khen t~ng m"t phåm hl;lnh cho ngum . 

tuAn thu theo giai clfp phong kie'n. 

langvdn 27

ve vil trl,l quan Dl:\o Duc, dl:\O la 

con duo-ng quay ve voi va trl,l vO 

cung (phl,lc quy ky cån), phan phl,lc 

theo ly nhAt nguyen m(H cach tl! 

nhien khOng go b6 hay bi cuang che', 

de dUQ'c huång Sl! nuOi duang vA che 

chå tuc la Duc nhu cau trong Dl:\o 

Duc Kinh: "Dl:\o phap tl! nhien, y 

duang vl:\n v~t nhi vi båt vi chu (Dl:\o 

bl1t chuac tl! nhien, nuOi duang muOn 

10Ai rnA khOng lAm chu). 

ve nhan sinh quan thl con nguai 

phai the o ly D!.lo lA tinh tl! nhien rnA 

tu duang than mlnh. Cai dl:\o ay dl:\t 

dUQ'c å tam thi gQi lA duc. Duc lA giu 

tfnh tam hu tuc lA long h~m nhien 

rOng sl:\ch, khOng bi v~t dl,lc lAm vån 

dl,lc mO- t6i. NhO- v~y ca nMn con 

nguai mai cam ung, thu hut va hi~p 

nhat vai trO-i dAt, hoA hqp voi mQi 

nguai. 

Dl:\o c6 cai the' lA hu vO vA cai 

dl,lng lA vO vi. Theo Uio Tu, vO lA "hu 

cl!c tinh d6c". Cl!c hu lA khOng chi 

huy mQi bie'n dQng tren coi sl1c tuang 

nay. Tinh lam chu cai dØng. KMng la 

chu cai c6, "Hil'u sinh u vO". Thien 

vån hQc ngAy nay då nh~n dinh: Vil 

tr\! chfnh nltm trong nhli'ng 10 h6ng 

cua thai khOng. Con vO vi day khOng 

c6 nghia lA "khOng lam" rna c6 y 

nghia huy'en nhi~m la cai gl cilng lAm 

do cau Dl:\o Duc Kinh: "Dl,lo thuang 

vO vi, nhi vO bat vi" (Dl:\o duang nhu 

bat dQng, khOng lam gl rna thl!C sl! 

khOng vi~c gl la khOng lam). 

Duc Kinh c6 cac cau: 

- Thånh nhtln b1it tfch (thanh nhtln 

khOng giu cho mlnh). 

- Khu th~m, khU xa, khu thai (bå 

ha Il,lm, bå xa xi, bå t6i da). 

- Tri tuc Mt nhl,lc, tri chi Mt dai, 

khå di tfUang · cUu (bie't du khOng 

nhl,lc, bie't di'rng khOng nguy, c6 the 

lay lam lau dai). 

- Ky di vi nMn ky dil hil'u, ky di 

dil nhan ky hil'u da (dng VI nguai 

mlnh dng them c6, cang cho nguai 

mlnh cang them nhi'eu). 

- Th~m ai tat th~m phi, da tang tat 

h~u vong (thuang nhieu at t6n nhi'eu, 

chia nhieu l1t mAt nhi'eu). 

Dut;lc h{lnh phUc: Con nguo-i sung 

suang do tl! tam mlnh, du s6ng trong 

hoAn eånh ca el!c rna tam yen vui thl 

van thAy h!.lnh phUc. Di:rng tham s6ng 

SQ' che't. Dai s6ng thanh bl:\ch, giu 

lang thanh thån, khOng de v~t dyc Ic;ti 

danh Utm vån dl,lc. Di'rng kieu cång, 

gay ti hiem ganh ghet, chu6c oan thu 

de bao tOn phuc duc cho mlnh. Dl:\o 

Duc Kinh c6 cac cau: 

- HQa he phUc chi så y, phUc he 

hQa chi så phl,lc (hQa la cM dl!a cua 

phuc, phUc lA chO chUa ng'am cua 

hQa). 

- Thien dia thuo-ng bAt nång cUu, 

nhi hu6ng nhu nMn he (trai dAt con 

khOng the lau dai, hu6ng nua la 

nguai). 

- Hien t6 bao phåc (giu mlnh chAt 

phåc hOn nhien). 

- Di duc baD oan (lAy duc tra oan). 

- Thl1ng nMn huu ll!c, tl! thl1ng 

gia cuang (thl1ng nguai chi lA suc, 

thl1ng mlnh mai lA m!.lnh). 

Ap dl,mg thuylt vb vi trong 

sI,( s6ng, ngh~ thu~t va d'u tranh 

The' gian c6 duQ'c ba cai khOn 

ngoan ne'u bie't Ung dl,lng quy~n bie'n 

theo thuye't vO vi, d6 la: 

- S6ng lau 

- DuQ'c hl,lnh phuc 

- Thl1ng khOng tranh. 

S6ng [au: "TfUang sinh chi thu~t 

tat huu hu vO" tuc s6ng lau phåi bie't 

hu vo. Nguai dO-i hil'u vi thuang lam 

cho bån ngå mlnh them lan ml,lnh 

bltng cach tranh dOl:\t, tfch tru cua cåi, 

quy~n the' cho mlnh dng nhi'eu cAng 

t6t. Danh lQ'i san si lAm t6n hl:\i tu6i 

thQ. Con vO vi la tieu di~t cai bån nga 

tham O, khOng tfch tru cho mlnh. D!.lo 

\ \ 

, 

28 lang vdn

- B~t tI! ki~n, b~t tI! th~, b~t tI! eang 

(di'mg eho mlnh la sang, dung eho 

mlnh la phåi, di'mg eho mlnh la tren 

h~t). 

- Bi~t tu, ki~m, khiem. Tu la yeu 

thuO'ng, bae ai. Ki~m la tiet ki~m, 

di'mg VI nhu eAu xa xi rna b~ mua 

ehuQe d~ bj m~t tI! do. Khiem la 

khiem nhuong, nguoi e6 tai cang nen 

tI! h!,l de duqe kfnh trQng do eåu: Cao 

giå ue, h!,l giå eu ehi (eao thi ep 

xu6ng, th~p thl nång len). 

ThiJng kMng tranh: O doi e6 

tranh ehua ehl1e thl1ng, th~ rna Uio 

Tu l!,li e6 ehuae thu~t "b~t tranh nhi 

thi~n thl1ng'~ nghia la khl'mg tranh rna' 

xuan nhat 

di~m d!,lm tr6ng kMng, ehån khi se 

.tra v'e. Giu tinh thAn ben trong, b~nh 

lam sao d~n duqe). 

* y thu~t: "Thang kh6ng tranh" 

ap d~ng trong y thu~t d~ ehua b~nh 

la phep nhin an vi eae le nhu sau: 

- T!,lo thcri ca eho t!,lng phU duqe 

nghi ngO'i. 

- T!,lo di'eu ki~n eho ca th~ bai ti~t 

eh~t dQe. 

- T!,lO tfnh thl!e Mo tue khå nang 

tieu di~t vi trung. 

- T!,lo khå nang phån huy eae 

buau nhQt ung dQe VI khi ca th~ bj 

d6i phåi tim thue an acae t~ bao ung 

buOu truae khi tieu Mn dl! tru eua ca 

th~. · 

* Chi~n thu~t, ve thu~t: "Thl1ng 

kMng tranh" la thuqng saeh trong 

binh phåp T6n Tu, la ehi~n thu~t "l~y 

kheo thl1ng, duqe ap d~ng trong 

nhi'eu Hinh vl!e eua dcri s6ng. 

* Duong sinh: "Di'em d!,lm hu v6" 

la mQt phong eaeh "tMng kMng 

tranh" trong duong sinh phong b~nh, kMng thl1nge6" trong ehi~n tranh 

luy~n kM e6ng giu khoe m!,lnh, Mo . nhån dån, du kfch, ph~e kfch. "Thang 

toan ehån ngu yen khf, da duqe ap kMng tranh" r~t dl1e d~ng trong eae 

d~ng trong thien I: thuqng e6 thien m6n vo nhu. Vi d~ trong m6n Nhu 

ehån lu~n eua N(}i Kinh: Di'em d!,lm dl;\o, djeh nh~e b6ng ta len e6t lam ta 

hu v6, ehån khf tung ehi. Tinh thAn te, n~u eh6ng cl! l!,li, ta se b~ quang 

nQi thu, b~nh an tung lai (giu long nga. Trai l!,li,kMng eh6ng cl! d~eh 

(kMng tranh) rna nuang theo, keo 

djeh v'e phia djeh x6ng tai, tI! y nga, 

håi ngofli 

hfiu cåm 

Dao mai dilm di 1m u song ngor;ti 

V r;tn Vi;i! edu tuy khtJi sile xuan 

Cd qu~n kim thien xuan vi hi1u? 

Ban eau thi xutmg va'n dong quan. 

djeh: 

HUClng daa mai ngat ben song 

Xuan sang muon tfa nghin hong sile hoa 

Ran$. xuan, e6 vilng que ta? 

Ntta vang trai da't bUt hoa hoi nimg. 

hoiing vil 

ta de dang qu~t nga djeh (kheo 

thl1ng). Cae mOn Nhu d!,lo, Hi~p khi 

d!,lo, Thåi el!e quy'en la bi~t dung eae 

th~ hu kMng d~ djeh ki~t sue vi qua 

ham tqmh thl1ng trong lue ta giu b~t 

dQng (v6 vi) de båo toan khf ll!e, nl1m 

phAn thl1ng trong phut eh6t. 

"TMng kMng tranh" du

Trai 

DuDu 

Nufmg 

Ph~m Thang 

ThAng Tam Ibm cbm ngbi d~y 

I~y tay xoa xoa dAu g6i, mieng meo 

xech nhu mu6n kh6c. Cai ba mAu 

vao mua khO nly sao d~t cung qua, 

chi th«y loe hoe mdy dam co khO 

duqc ba con vet tu ru~ng len. Cling 

t~i th~y co khO phu tren ba mAu, 

thAng Tam tuång dau ngon l?mh, 

ch~y xang xai, nao de co c6 chO bi 

S\lP 16 nen n6 te qui xu6ng. Cling 

may chi trAy sa dAu g6i. Cai quAn C\lt 

våi den m6c thfch bi tet m~t duang. 

CM tam Lang di sau, v!)i buac 

mau tai hoi: 

- C6 sao khOng chau? Cai thAng! 

Chu da n6i ma khOng nghe. Bi~u c6 

la c6, chåu nOn n6ng lam chi cho bi 

te nhu vAy... 

CAn nhAn v~y cha cM ngbi xu6ng 

coi dAu g6i trAy cua thhng chåu, d~ 

n6 duqc the, ph\lng phiu: 

- Chu hOng nOn, cha cMu nOn 

qua m~ng. Ntu minh tai tre, rui...htt, 

thi lam sao? 

CM tam Lang keo tay thAng be 

dung d~y, cuai he> h6: 

- Men ai! Cå m~t O luc nhuc, 

chau mu6n bao nhieu cling c6 mao 

Bac tu cha u da hua cho chau l~a 

truac thi d6 c6 dua nao dam ro tai. 

Rbi chu hl;! giQng n6i them: 

- Ciing tl;!i cMu nOn n6ng qua, 

chu moi dAn chau il.ti, sq ong di rul)ng 

chua ve. Trai con sam bung ma ... 

Thhng Tam cuai lon len, ch6ng 

cht: 

- CM n6i nitt. M~t trai len cao 

ngheu sau dam tre kla. Chåu chi 

mu6n ll;!i d6 coi cho bitt... 

Chu tam hot ngang: 

- Thi chi coi thOi cM t\li n6 chua 

må måt dau. Lam sao båt di duqc. 

Dtn phien· thhng be ngl;!c nhien 

hoi dbn tai: 

-Da? CM n6i sao? T\li n6 chua 

må måt hå. Rbi lam sao th~y duang? 

- d ...cai thhng! Bl) chåu hOng 

bitt la ch6 con ra khoi bl,mg m~, mf 

måt vAn con dfnh nhau, phåi hai ba 

ngay sau moi må måt duqc. Nhln t\li 

n6 nhu m~y con chu~t con moi de 

v~y 

d6. Do hon, nMc nhfch duai 

b\lng m~... coi ngl) låm. 

- Rbi n6 lam sao bu hå cM? 

- Hi hl, di gi6ng trai sanh ra nhu 

v~y. T\li n6 loay hoay trong 6, m~ n6 

nAm khoanh tron che chå cho am. 

Thl m~y cai vu m~ cl;!nh d6, tl;Ii ch6 

con nhåm hip måt nhung bitt danh 

hai d~ bU. Å, nbåc tai con ch6 m~, 

luc nAy la luc n6 du låm d6 nghen. Yl 

n6 lo båo ve dam con. TInh mAu tu 

mal Ai ma lo quo ll;!i gAn 6, n6 tap sut 

thit. Båi v~y chåu Il;!i chai chi nhln 

tMi. Dung l\lp ch\lp tM tay vO 6ch6, 

n6 tap lien da. 

Thhng Tam n6i Mt: 

- Con cM m~ quen vai chau mao 

Chau Il;!i nha Mc tu Giac hoai. 

- U thi quen, nhung VI lo båo ve 

30 ldng vdn

con, cå chu n6, n6 cling tap, n6i chi 

la chau. 

R~ i thlly thllng chau qua lo sq rna 

siu m~t, cM n6i them: 

- N6i la n6i v~y, mien la chau 

dung I~i gan 6 nhu c6 y muon bl1t 

con n6, cha tai nha, chau dung xa xa 

rna coi, r~i khoai con nao, chi cho 

bac tu, Ong de danh cho chau. HOng 

c6 lo gl. 

Thllng Tam cling nghe mang 

mang biet ch6 my mai de rllt du nen 

dau nOn nao, n6 cling XIU, n6i lam 

bArn: 

- Chau tua ng bua nay mlnh toi 

thl c6 li~ n. HOrn qua bac tu khoe la 

c6 ch6 con rbi... 

L~i duqc dip cho cM va dau n6: 

- Men ai, anh tu Giåc n6i voi 

mlnh hOrn qua la ch6 cua ånh vua 

mai de. V~y la dam ch6 con chua rna 

mat dau. Sq b() 10ng con chua thlly 

d~ng mau gi, lam' saG h!a day? Ma 

ne, da u c6 h!a' duqc con nao, chåu 

cling ' dau duqc dem v~ ngay hOrn 

nay. Phåi de my n6 nuOi bllng sua my 

cå han nua thang, chung n6 biet liem 

chao, liem sua, moi bl1t rai vu my 

duqc. 

- Con cM da bac tu ten Phen hå 

chu? Sao Ong hOng d~t ten Mi NO, 

hay KiKi? 

-a, u, n6 ten Phen vilOng n6 mau 

vang ngh~ nhu phen. Chau c6 nho 

nuac phen trong ru()ng mau vang 

. ngh~, d6ng m()t lop lllp lanh tren m~t 

nuac d6. Dan que mlnh dau c6 ham 

d~t ten ch6 cho keu nhu mlly 'nguai 

achq, nao la KiKi, Mi NO, D6 DO gl 

d6...hQ chi d~t ten m()c m~c nhu loi 

lin n6i, sl,l suy nghi cua hQ tMi. Cå 

ten cua con cai, ba con nOng dan 

cling d~t d~i, nhi~u khi nghe råt tuc 

cuai. VI d\l nhu thllng Tai, con Lui, 

con cua chu tu Nhll.n, r~i con Lun, 

thllng Cao, con cua thllng Sau xuyen. 

Thång Tårn n6i hat: 

- Con thång Them, con Nua ben 

dlu Long Blilh nua chu. 

- D6 da. Nghe tuc cuai thi~t. VCJ 

ch~n g anh Båy nhi~u con, de tai dua 

thU tam tua ng la het nen d~t ten con 

la thllng Ut, nao de son son them mlly 

dua, phåi d~t gUCJng gl,lo cho da ml1c 

ca vOi ba con loi x6m. V~y mai c6 

ten thllng Them, con Nua, ho~c c6 

nguai, sau dUa ten Ut, thi d~t Ut m()t, 

Ut hai, Ut ba...hl hL..Thuang cho 

dan que mlnh, cu kieng, sCJ d~t ten 

con trung voi ten Ong ba thi bi qua 

quang, nen tha la d~t nOm na nhung 

gl thtly truac m ~t cho chac y. 

CM b~p b~p dieu thu6c rOi n6i 

tiep: 

- N6i v~y cha nhi~u khi khOng 

nha het ten ba con n()i ngo!;li nen vll.n 

bi trung ten nhu thuang. G~p truang 

hqp d6, hQ them chu 16t de gQi, VI d\l 

nhu chu ten Lang rna chau nghe 

nguai ta keu ong Cu, la cu khoai lang 

mL.hl hL..HQ keu ten Cu, ai. nghe 

cling biet la chu r~i. Chau biet kh6ng, 

d~t ten con dii kh6 rna d~t ten thu v~t 

con kh6 han. Nhu 10l;li trau bo, lån 

quån c6 mlly ten nhu: con Phao, con 

Xe, con CO, con Dl,lc:..con ke v~ loai 

ch6 l!;li c6 nhi~u ten. 

- Sao v~y cM? 

, - T!;li VI ch6 song chung voi nguai 

trong nhi!. Phåi c6 ten de keu gQi sai 

båo, ch6 moi bie't mlnh dang n6i voi 

n6 cha. Ch6 c6 ca mlly ch\lc ten d6 

nghen. 

Thllng Tam di truoc chlim cM 

nhln ba mali, sCJ te lan nua, nghe cM 

n6i, n6 khl,lng l!;li thot len: 

-V~y sao? Chu ke cho chåu nghe 

di. . 

CM tam thu thi n6i cho thllng 

chau nghe: 

- Tl,li cMu con nhO, dau c6 di 

giang h~ nhi~u nhu chu. De chu ke 

nhung ten rna chu biet. Ne'u the o mau 

10ng thl ch6 c6 ten: V~n, Ml,lc, Co, 

Luoc, Phen, Dom, VL., Ve hlnh 

dang thl c6 XU, LUn, C\lt (duOi), Xi 

(ml1t) la ch6 c6 them hai dom ho~c 

vång ho~c den tren hai con mat n6 ... , 

Ke theo giong thl c6 ch6 Byc gie, ch6 

Phoc, ch6 Nhl,lt BOn, ch6 Bl1c Kinh 

de hQ d~t ten theo tåy, nåo lå KiKi, 

Mi NO, Mi Net, DO D6, T6 TO, th6i 

thl 10!;ln x!;l. 

- Chåu c6 ran nghe thang Ri n6i 

c6 ch6 cam nua. V~y ch6 cam la ch6 

gl hå chu? 

CM tam l!;li cuai ha,hå: 

- D6 da. Ch6 cam lå ch6 vtrangu 

ytra da ' yt, suot ngåy quanh quån 

trong bep de kiem lin. Ch6 nay chi dethien 

ha lin thit nen keu - 

la. ch~ . 

. . 

Con ten 16ng cua ch6 thi dan nh~u ua 

lin thit ch6 keu n61a "m()c t~n", "nai 

d~ng que", "ca tay" v.v. HQ phåi xai 

ten 16ng nghe vlin hoa, keo m6i lan 

b!;ln be keo nhau di nh~u rna n6i bO 

bl> cai mi~ng la di an th!t ch6 thi b! 

ray. Cling nhu nhå mlnh dau c6 ai ari 

thit ch6 dau. Gi6ng v~t na y trung 

thanh, c6 nghia nen c6 nguoi chiu lin, 

c6 nguai khOng thfch lin. 

- R~i saG phåi d~t ten n6 vlin hoa 

. v~y chu? 

- Nåo c6 van hoa dau. Chi la tieng 

16ng, tieng n6i lai tMi. "Me)c t~n" 

thyo chu nho thi m()c la cay, t~n la 

con. "Cay con" n6i lai la con cay, rna 

con cay dfch thi la ch6. Con chåu 

nghe dan nh~u n6i "h!;l ca tay", moi 

nghe tubng dau la dan khång chien . 

chong Tåy, di h!;l ca t\li Phåp, cha 

thi~t ra "h!;l ca tay" n6i lai lå hl,l c'ay 

to'. HI hl. ..dan Itru linh khoai thit ch6, 

hQ n6i n6 ngon nhu thit nai, rN tOn 

xung con ch6 nhu "nai ad~n g que"... 

Thllng be nghe ke thlch 11m, chqt 

n6 hoi: 

- CM tam a, saonge) qua v~y. Ch6 

trl1ng thl keu ch6 co, VI be) 16ng n6 

giong con co trang hå? R~i tl,li sao 

conga trang cua chu khOng gQi la ga 

co rna cM keu ga nh!;ln? 

- Thllng hoi låm råm nghe co ly. 

Dan que cua mlnh tu xua toi nay keu 

sl1c 10ng cua tM v~t 1l,lll1m. M6i loai 

keu khac nhau mi,ic dau giong mau. 

Cling nhu chåu hoi, cM hOng biet trå 

lai lam sao. Con ch6 den keu la con 

cho ml,lc, trong luc ngl,la den thl keu 

ngl!a O, ga den cling keu ga O trong 

luc con chim den thui thl keu con 

qUl,l...Den mau do nau, thl keu con 

ngl!a xfch tho, con ga di~u, con di~u 

lua, r~i qua mau 10ng l()n xe)n , con gå 

duCJc keu ga chu6i, ch6 v~n , tai khi 

chi lom dom hai ba mau th} con bo 

duCJc keu la bo h6ng, bo lang, con 

meo la meo tam the, con ch6 dom... 

Hai chu chau vtra di vtra n6i dang 

ca dii thlly tMp thoång cay ram cl,lnh 

hang rao bOng b\lp cua båc tu Giac. 

Tam trl,lng thllng be luc nay nOn 

ltlngvdn 31

nao kM tå. Yua th~y d!;lng hang rao 

va hang eay so dUa thång tap dam 

bOng trang x6a va trai long thong, 

tim n6 d~p, mlh nhay lia. N6 e6 l!;l gl 

. nha bae tu Giae nay. Hai Ong ba 

khOng con, nha elta vang hoe. Dng 

hay nh~u nhyt ba xi de n~n nhi~u lan 

ehU tam båo n6 l!;li day mai båe tu 

den ån cam. Bae tu gai' bj bjnh ret 

kinh ni~n nhung r~t thuang con nft. 

N6 quen thu~e duang vO 16i ra 

eling nhu con eh6 Phen IOng mau 

vang rna thuang ngay n6 dau de y tai 

VI 6m nhom loi ba suan, v~y rna hOrn 

nay gan den nha båe, n6 th~y mung· 

ran. 

Hang rao bOng b\lp eua bae tu 

Giae xanh um, ken nhau day bjt trO 

16m d6m nhung bOng nho do tuai 

nåm eanh, ehfnh giua e6 nh\ly long 

thong nhu eai Il"lng den. Con ga mai 

tau nlim lim dim soåi ehun duai b6ng 

mat. Bay ga con nhu nhung el,le bOng 

gon tron mau d~t dua gian b~n ef;lnh 

my. 

Day hang rao eh!;ly dge the o con 

kinh nuøe dl,le ngau su6t tlr dau 

muang nay den dAu muang kia, ngån 

ehia con duang d~t lang vai gian nha 

tranh d~t nat eua bae tu. Hang rao bj 

trl"lng ngat khoång agiua. D6 la elta 

ngo vO nha. 

Yua den eOng, ehU tam I~n tieng: 

- Anh tu e6 nha hOn? Hay con 

ngoai ru~ng? 

C6 tieng trå lai mau man tu sau 

nha: 

- Dia r'Oi. Ai d6? Thling Cu hå? 

YO day. Va e6 thling Tam theo nua a. 

N6 nOn båt eh6 con cha gl. Ha 

ha...YO day ehau. 

ChU ehau thling Tam buae vO 

ng'Oi I~n ngl,!'a gO m9t ån nhi~u ehO, 

sau khi thling be ehao lf nhf: 

- Thua bae. 

Bae tu Giae n6i vai n6: . 

- 0, tao biet ehu mAy bu'On hiu tu 

ngay måt con eh6 n~n tao eanh con 

eh6 phen de la eho ehu mAy, mu6n 

m~y con eling duqe het. 

Tam liee måt nhln vO kyt vaeh la, 

mung ran khi thåy bAy eh6 con lue 

nhue eh'Om tr~n bl,lng my. Tieng keu 

ång ing danh vu nghe nho xfu. N6 

m~ qua mu6n l!;li gan nhung nho lai 

ehU tam d~n do va dOi måt con eh6 

my nhln n6 ngau qua, n6 khOng dam 

nhUe nhfeh. BOng nghe bae tu nhåe 

den con eh6, n6 bu'On ua nuae mat. 

Caeh day måy thang, cM tam di 

vao D'Ong Thap Muai de thåm bae tu 

Khanh, nguai dang khai khångan 

100 mÅu ruQng Mn ba kinh D MOi 

rl,!'e ra hoa mau h'Ong. CM de ca de 

eum Om v~ eho thAng Tam con eh6 

con IOng trång, hai lO tai e\lp, mau ca 

ph~ sua. CM n6i: 

- Ne con eh6 n'ay gi6ng khOn låm 

nghen. Con my n6 theo bae tu Khanh 

vO sau trong mi~t Dl"lng Thap Muai, 

v~y rna khi ånh v~ Sa Dec thåm nha, 

m~y ngay sau con eh6 eling Hm duqe 

duang v~. 

DOi måt eh6 tron xoe uan uO!. 

Cai duOi nho xfu dai d~ 1 Uk, ehua 

tuqng hlnh, ehua mge du IOng nen 

khi n6 ng01l.e duOi nhu ng6n tay tro 

nguai IOn nhue nhkh. Cai luai nho 

xfu mau hl"lng mOi IAn ehl"lm len m~t 

thAng be liem nhy lam Tam nh~t nhl;lt 

euai sling s~e. 

Ta.m thuang con eh6. N6 Om ngu 

ehung, e6 d~m n6 thåy ehåt gl uan 

uat trong m!n Il;li bay mui thum 

thum. Te ra con eh6 la b~y. Sang ra 

ehU tam dl;ly n6: 

- Chau låy sqi day, keo duOi n6 

ra do, r'Oi dt sgi day ngay ehO do, 

dem li~ng ngo ai hang rao, mi~ng dge 

than ehu: "um ba la, um ba la, may 

ra hang raD ma ia", thl n6 het la b~y. 

Tam loay hoay lam theo, khOng 

biet e6 linh nghi~m ehång nhung tu 

d6 n6 yen Ibng Om con eh6 ngu 

ehung. Ai thåy con eh6 eling khen, 

Tam khoai ehf lam. Nhung caeh dåy 

han muai ngay, Tårn theo ehj hai qua 

thåm ba ngo!;li ben Phuae ChL Truae 

khi di, Tårn Om con eh6 hun hit, v~y 

rna ehi~u hOrn d6 v~ nha kh6ng th~y 

con eh6 eh!;ly ra mang. 

M9i nguai ta hoa di tlm. G6e 

etty , bl,li tre, bl,li dua nao eling khOng 

thåy. Sau eung den etty du khl båe 

ngang muang phfa truae nha thåy 

dåu ehun con eh6 nho nhu nhung d6a 

hoa nåm eanh in rang rang tren slnh 

non tlr ba muang xu6ng den me 

nuae. CM tam nh~n xet hl"li lau r'Oi 

tha dil,i n6i: 

- T~i nghi~p con eh6 eh1l.e ehf;ly 

theo thling Tam rna n6 khOng hay. 

Tai eay eau khi nay lam sao eh6 qua 

duge n~n n6 di lan theo me nuae 

rl"li.. .lun slnh. 

N6i tai day ehu ehep mi~ng: 

- HOng biet n6 e6 keu len de g~p 

ai di ngang l~i xu6ng dem len gium. 

Con neu khOng ai thåy ...,nuae lan 

len, n6 trOi måt. 

Thling Tam kh6e thuang con eh6 

khan eå tieng. N6 thå reu qua måy 

nM quanh d6 hi vng e6 ai tlm thåy 

con eh6, b1l.t v~ gium n6. N6 bO ån 

ngu, ehu tam phåi hua se Hm xin con 

khae. 

Bae tu Giae thåy mlnh vO tlnh 

nMe Mn con eh6 m~t lam thAng be 

bul"ln. Bae buae l!;li 6 eh6. Con Phen 

nhln bae, ga ga. Bae n!;lt n6: "Chet 

dal Tao rna may ding ga nua hå?" 

Thling Tam thkh lam rna khOng dam 

buae theo. Bae tu nhln b'ay eh6 rl"li 

dung hai ng6n tay nh6n l~y m~t con 

nho xfu dua len eao, tay kia bae v!;leh 

eai mi~ng nho xfu. Bae de xu6ng ll,!'a 

con khae n1l.m e6 dua len v!;leh mi~ng. 

Con eh6 qufu b6n ehun, sq håi, keu 

ång ång. Bae euai ha M, Om nhy con 

eh6 dem l!;li b~ van, n6i vai Tam: 

-Ne ehu may th~y hOng, n6 ehua 

rna måt, con ng~m vu my, rång sua 

con nhO xfu ehua biet ån cam ehao gl 

dåu. Nhung bae då de ycon nay ngon 

lanh nMt. 

CM tam hoi: 

- Sao rna ngon lanh? 

De con eh6 vO tay thling Tam, 

bae tu n6i: 

- CMu ra n6 eho khoai. C6 båe 

day, con Phen kh6ng dam eån dåu. 

De n6 bU my them It hOrn. N6i thl n6i 

v~y cha t~i nghi~p con my d6i loi 

xuang thllåy dau du sua eho con bu. 

Thling Tam vu6t vu6t con eh6. 

Da thjt con eh6 m~m eo. 

- Bae tu ai, con eh6 de måy con 

rna khOng du sua eho con bU? 

Bae tu euai hl hl trå lai tl,!' nhien: 

- Chau thåy con my n6 khOng du 

ån. Hai bae ngheo rat m'Ong tai, dau 

e6 cam eho eh6 ån, n6 phåi ån cam 

32 lang van

tn')n chu6i v6'i måy con heo. 

CM tam nbac: 

- Anh n6i con ch6 n1ty ngon 

lanh .. chO nao dåu? 

- N6 "s6 dach" d6. 

Bac båt con ch6 tu tay thling be, 

låy hai ng6n tay b6p nhy cai mi~ng 

cho cM M mom the ra cai luai nh

chu tam d~ buac l~i ban tha ra råm 

bl) lu dbng sang ehoang rna cM tam 

vi'ta eMi xong hOrn qua :' 

- Chu cha ai, b() lu lan rna xua 

qua. Coi ky mily cai quai hlnh cåy 

truc, thq lam kheo thi~t. Thai buOi 

nly, c6 b() lu nhu vly, mtk ti!n lttm 

dåy.. 

Mily ngay sau, ca nM Tårn khOng 

thily con Mllc dåu, ch~y tua di Om 

khttp vuan d~ thily n6 nhm phia sau 

cåy ram c~nh ba xeo nho. N6 nhm 

lån l()n nhu dau dan. 6ng n()i thhng 

Tårn buac l~i gin, n6 cang lån l()n rna 

khOng keu ra tie'ng. Dam co bi n6 

giåy dl,la nhm sat r~t. Con Mllc ng~m 

mi~ng rna nuac mie'ng chåy nheu 

nhåo, dOi mttt n6 dau dOO nhln mi 

nguai. 

CM tam nhttc cha: 

- Coi chi'tng y nhu n6 phat dien, 

c~u di'tng l~i gin. Coi nuac mie'ng n6 

chåy kia 'kla. 

6ng n()i khOng n6i nhung de d~t 

buac l~i gin han. Con Mllc hai våy 

duOi mi'tng mi nguai, chi thily n6 

nhu mu6n keu rna tie'ng khOng thoat 

ra khoi cO hng. 6ng n()i vi'ta ngbi 

xu6ng ben n6, bOng la len: 

- Che't rOi! Trai du du kla. 

6ng buac l~i bl,li co ke' ben luqm 

len trai du du bhng bttp tay, vo nam 

den, dua len xåm xoi rbi n6i: 

- Trai ai, quån nao ac nhon thilt 

dac h~i con ch6 Mllc roi! 

Nåy gia thhng Tårn me'u mao 

dU"ng sat cM tam nhln con Mllc lån 

l()n, mi~ng n6 me'u x~ch, nghe v~y 

kh6c oa, ch~y tai Ong n()i. 

6ng n()i dua cho cM tam xem 

trai du du rbi giåi thfch: 

- Mly thily mily cai rång ch6 

dfnh vO trai du du khOng? Trai ai, tl,li 

n6 thu gl con ch6 rna nt'1 long dem 

trai du du nuOOg cho n6ng, bay mui 

tham, rbi thåy cho con Mile, n6 tap 

Ii!n. BO rAng ch6 cttm vO trai du du 

s6ng rna nuang nen deo nh~o, con 

n6ng hOi, lam sao con ch6 nhå ra 

duqc. Con Mile cMc mu6n giåy cho 

sut, ai de n6 dfnh chtte ... rbi sut luOn 

chun rång VI bi chfn thit ... Trai ai! 

Dåy, tvi båy coi c6 b6n cai rAng ng~p 

vO trai du du ne. ÅC nhon chi du v~y. 

Con ch6 ngo~m nguyen trai nen bi 

n6ng lut'1i, chay cO hng he't con la, 

con sua gl duqe, My ai !... 

Nha dang vui ve chuÅn bi Te't rna 

con Mllc bi nhu vly, ai cling buOn. 

Thhng Tårn thl su6t ngay ngbi ben 

con Mile. Con ch6 khOng chiu vO 

nM, n6 nhm m~p ben b6ng mat cua 

ba tre e~nh cåy ram sat xeo nuae. 

Sanh ho~t cua ba con trong x6m 

vån' d!u d!u. C6 nM då nilu ne'p de 

que't banh phOng, c6 nM can chu6i 

chfn phai khO d~ lam m6n ån cho tre 

nho trong ba ngay Xuån. 

Thhng Tårn khOng con nOn nao 

de'm nv cåy mai sau khi då I~t la ngay 

muai b6n thång ch~p vi'ta qua. NM 

n6 cling que't ne'p deo, can thanh 

banh tron tron, d~p d~p cho anh em 

n6 såp len vi tre phoi ngoai nttng. 

Nhi'tng cai banh nly phoi khO, sau 

khi nuOOg tren lita rom se phbng 100 

nhu cai dia ban cling khOng hilp dån 

thhng be nhu mi nåm. 

Chi va rna n6 ngbi can banh. N6 

bo pha dang cha lily dem phoi. Lam 

cho c6 lam, cha n6 ca bubn xo. Luc 

d6 chi phl,l nu ban t~p h6a tren ghe 

d~u ngoai vam buae vO chao hoi d~ 

mua cau tAm vung. 

Nha thhng Tårn dåu con lo~i cau 

chfn do rvng dly vuan de ban, nhung 

,chi vån ngOi nan I~i coi lam banh 

phbng. Ai dIng mai me lam, khOng 

de y dOi måt chi nly lie'c ngang, Mc 

dc nhu tlm cai gL 

T6i I~i, ca nha ngOi dt da heo 

lam bl nem. BuOn thl bubn nhung 

vin phåi lo db ån tuam tilt de cung 

d6n ruae Ong ba va dåi khaeh de'n 

ehoi. 

Då ba gia khuya. Trai t6i den 

khOng thily d~ng cåy, la. 6ng nOi va 

cM tam då ngu sau khi dan xong 

mily dOi lien do truae nM va mily Mc 

tranh Tam Qu6c, Phong Thln tren 

vach eho thhng Tårn. Thhng be cling 

nhm ngu tren van go ben mily ta 

tranh hilp dån d6, chqt nghe c6 tie'ng 

keu cau: cau tOi, cau tOi.. 

CM tam vt ra truac, Ong nOi 

eling buae thea sau. Cå hai ch~y I~i 

noi phat ra tie'ng keu la ba xeo sau he. 

De'n noi thily trong d~ng rna rna 

nha b6ng sao derri, mOt nguai dang 

hl,lp I~n duai nuac. ne d~t buac I~i 

. gin mai thily nguai n dang bi con 

ch6 Mllc chbm len dlu va vai. Nguai 

l~ c6 ngoi len khOng duqc VI tren vai 

dang bi vuOOg cai baD lan c6 ve 

n~ng. Con ch6 ca chom hai chun len 

vai, lam cho nguai l~ khOng cach nao 

trOi dlu, ne'u keo dai them chåc cMn 

gå u6ng nuac che't chlm nen phåi keu 

cau. 

Khi keo gå vO ba, con ch6 Mllc 

vån chbm tren vai, mi~ng n6 khOng 

con rång nen khOng eån rna ding 

khOng sua ra tie'ng, cM tam nhln ra 

nguai dan Ong giå b() thie'n heo, tren 

vai deo m()t baD n~ng thl cM bie't ten 

nly di ln trOm. 

Gå dan Ong duqc cau len ba nhm 

dai rna thå. Ba con 16i x6m ch~y l~i, 

ke g~y, nguai heo. Sau khi hOi ra mai 

bie't ten nly chuyen dQ Om nha nao 

e6 db xua, lu dOng d~ cha dem khuya 

de'n ån tr()m. Gå d xem nha nao c6 

ch6, d duang di nuac buac truac, 

ne'u g~p 

nha nao c6 eh6 dO thl gå 

nuOOg trai du du s6ng cha dip thåy 

cho ch6 tap. Un nao cling trOi chåy. 

Con ch6 nao då bi rat rång, chåy 

phong cO hng thl chi cha che't. Un 

nly, gå bi tO trat nen con ch6 Mllc 

vin m~nh khOe va n6 khOn ngoan 

nhm cha ngoai cåy ram. Quå nhien 

ga khOng nga con Mllc con m~nh VI 

ban trua vq gå då giå b() VaD nha coi 

con ch6 con hay che't, n6i vai gå la 

khOng thily b6ng dang con Mllc. Gå 

yen chr cha Mn khuya, thi'ta luc ba 

nOi bung cåy den dlu rna rna ra san 

nuac sau he, gå nup theo b6ng lon 

VaD nha, Mn ban tha dt'1 nh~ bl) lu 

dOng qu( gia bO vO baD trå ra. Gå vi'ta 

de'n ba xeo chua kip buac qua clu khi 

då bi mOt b6ng den chOm len vai xO 

gå xu6ng nuac. Cai bao då n~ng rna 

con ch6 tuy khOng cån duqc ao gå 

nhung n6 khOn, ca nhe vai va dlu gå 

de xu6ng. Gå sq thilt thln VI bie't con 

Mllc to 100 dang de ... 

Anh ehang nhln ba con, nln ni 

xin tha. 6ng nOi n6i nh~ nhang: 

- CM mly c6 ngh! buOn ban 

luong thi~n, ai cling khen rna sao 

khOng lo lam ån I~i di gian tham. IfOi 

truac tai nay chu mly h~i bao nhieu 

con eh6 roi? ThOi, då "sanh nghiL.i:in 

trøm thi phåi ti tu VI nghi~p" v~y.• 

34 ldng vdn

Tuång Nhu 

Mua Xuan Den 

Hoang Du Thl;lY 

Chuy€n ve thåm nha ran.nay eua 

anh ehj Hai duge thOng baD truae nlta 

nåm: Anh ehj bao truae e6t y de 

Duyen co du thl giø ehuAn bj tuam 

Ult, khOng ehi la noi ån eh6n a eho 

anh ehj rna con eho eå m(>t nguøi b~n 

Phap kieu eua anh ehj se thap tung. 

Ngoai vi~e lo mung, g6i, drap, men ... 

Duyen con m(>t eOng tae quan tn~ng 

han la phåi d~y ti€ng Ph ap eho hai cO 

ehåu gai de Phåp kieu nay tuyen 

eht giAe m(>ng la duge IAy eh6ng 

ngo~i qu6e, mong mOt sam mOt 

e~i~u thoat xae thi'mh ~O TAm I(>~g 

lay buae VaD cung vua. Thuong eae 

ehau mlnh ca qrc, Duyen e6 gang het 

sue de d~y ehau ehang nhung ve 

ngOn ngu rna con ve dang dåp, di~u 

b(> sao eho ra ve con nha nen n€p vai 

hy vQng mOt trong hai dua se lot vao 

mat .xanheua Ph ap kieu nQ. POng 

Tay gl thl eai be ngoai doan trang eua 

phl;! ru eiing de thu hut phai nam 

han. 

B6h muoi ba tuOi, d(>e than, Duyen 

la ngub'i de mQi ngub'i trut ganh n~ng 

vao. Tlr vi~e nbO nh~t nhu viet mOt 

la thu cam an s6 tien con em aMy 

vua glti eho eå nha, MR viee lad han 

nhu ehåm soe cam nu6~ ~ho ba me 

gia tam muai låm tudi, n.l#t nhit "de~ 

de tren vai Duyen. Sang sam nåm giø 

nang da thue d~y, lam v~ sinh xong, 

ehåi sa cai toe la xaeh gib ch~y ra ehg 

mua thue an ve nAu de sAn eho me. 

Sau khi lo ph'fin ån sang eho ~ft 

xong, Duyen xC> vOi eai ao måe di 

lam da mang sAn tu dem truae, h6i hå 

d~p xe Mn sa. Gib' nghi trua I~i h6i 

hå d~p ve nha ham I~i thue an eho . 

my, an u6ng qua quyt r6i I~i 

d~p tro 

I~i sa. BuOi ehieu ve nha, lo cam t6i 

xong, trong khi ehø eac ehau ng6i 

vao ban hQe thl nang vo v(>i mAy tAm 

ta da eua dua ehau mai sinh duae ba 

thang. Lue d~y hQc, mi~ng ho h6t eae 

ehau lam bai thl tay x€p mAy tAm ta 

s~eh de ngay mai con Ut anM co sAn 

ta rna thay eho con. MOt ngay eua 

Duyen tAt b~t nhu the nen nhieu khi 

nang mu6n di dau VaD eu6i tu'fineiing 

khOng di duge. He di mOt ngay la 

eOng vi~e d6n l~i. Chi co eaeh di 

ngo~i qu6e la mai het lo. å day, thAy 

anh em el!e khO, nang eu ke vai ganh 

giup. DOi lue khOng de ganh n~ng 

xu6ng duge, nang dam ra bue tue. 

Dem nay, eai bue tue dol~i tro ve. 

Sau khi d~y cae cl~au, bQn t~e tro ve 

nM, Duyen vao giuO'ng nhm trån, tro. 

M(>t n8i bu6n man mae dAy len trong 

long nang. Nhan sae lam ehi de phåi 

ehju ph'an s6 long dong! Bao nhieu 

b~n, ta duyen tubng thanh, b8ng 

nhien tan va. Giø nang da nguOi giAe 

rna du yen ki€p, ehi con mong duge 

s6ng noi mOt vung dAt xa xOi yen 

blnh, tranh xa nhfrng lo toan thub'ng 

nh~t. Dau kh6 thay, giAe rna nao 

eiing tan Mo. Hai dua ehåu gai mai ' 

16n con håm ha vai døi s6ng, v6i giAc 

. mOng IAy eh6ng ngo~i qu6e, duge 

xuAt ngo~i nen khOng thAy eai dang 

eay nlim sau m8igiAe m(>ng. LAy 

eh6ng dj ehung, ngOn ngu bAt d6ng, 

dbi s6ng vg en6ng lam sao co hanh 

phue? Dau ehi co nham mat, ddi 'eai 

ngan vang IAy m(>t tårn ve may bay 

la xong. Cå mOt thåm kjeh nhm sau 

ehuy€n bay djnh m~nh do. Cay dang 

ngQt bui gl eiing ehang co ai ehia se. 

liingvdn 35

Nha chOng da vua la nguai dung Il:li 

vUa la nguai di ehung thl bi~t kh6e ke 

vai ai? Duyen kMng mu6n lam va 

giåe m(mg cua cha u nen khOng n6i 

eho chau nghe ve kinh nghi~m clIa 

mln-h, kinh nghi~m cua m~t nguai da 

tra m~t gia qua dAt cho giåc m~ng 

xLiåt duang. 

Khi phong trao HO len cao, Duyen 

duqe nguai giai thi~u vai m"t Ong 

, HO ly di vq. Vua atrl:li cåi tl:l0 ra, hitn 

can tien nen dOng y dem Duyen di 

vai tu cach vq ha va Duyen phai tra 

cho hån hai cåy vang. Vai hitn, ngoai 

mOi lqi tien nong ra, Duyen con c6 

nhan sitc. Biet dåu hai nguai se tra 

thanh vq ehOng thi~t thq thl hån eling 

c6 nguai nång khån sua tui. Hån båo 

vai Duyen ding HO qua d6 se duqc 

nha nuac bao trq, se duqc cåp nM, 

cåp xe. Neu Duyen di thea hitn thi 

khOng phai b~ n tårn ve nai ån ch6n 

a trong nhung ngay d'llu. Hai cåy 

vang la gia phåi chång. Vien anh d6 

chen xuan 

lam Duyen Mm ha, kMng tMy sv vO 

ly nhm sau nhii'ng tin dOn, eling 

khOng nh~n ra ding m~t nguai c6 tu 

cach khOng bao gia danh d6i danh dV 

mlnh de låy hai luqng vang. MOi l'lln 

d6i di~n nguai dan Ong vua gia vua 

d u, Duyen nghe cay ditng, lqm 

giqng nhung c6 gitng thån m~t . vai 

hitn de duqc di. Nao ngO' tien bl:lc trao 

di phån nua, Duyen phat hi~n ra hitn 

khOng the lam bOn tM vai nang vi 

hitn chua chfnh thuc ly di vq. Tien da 

måt, rna cai t~t thl mang den muOn 

dai. H~n måt tien khOng dau bhng 

nOi h~n bi luang g~t. Duyen mu6n 

d~p giåc m~ng xuåt ngo~i nhung rOi 

sv tu tung, måt tv do trong eu~c s6ng 

h i~n t~i lam nang cu khao khåt m~t 

ca Mi vuqt thoat. V~t chåt Duyen 

khOng thieu th6n VI eOng vi~c lam 

hi~n tl:li vai m()t hang buOn ngol:li 

qu6c dlI giup nang va m~ s6ng thoai 

måi. Nhung dai s6ng tinh thAn nang 

thi go b6 nhu con ca loanh quanh 

Mang nhau them tudi tha huong 

Ngay xuan doi dm, r6t bul5n vao ly. 

N ay anh, eqn hlt rUt!u di, 

Nghe sau xa x II dan g day trang tim . 

Que nha, xuån gM ngoai hien, 

Mai vang chae na day tren /Ula dutYng! 

Ban thtY, m f! thap nhieu huong, 

Cau xuan sau , kr! tha phuong tra ve. 

Nh6 que! it 11M, ra chia 

niem tam St! ay, n6i nghe ehqnh long. 

Hoi xual1 di, e6 theo cung? 

Hay tu luu Iq e ehua lan thay xuan? 

6 hay! Nang eMn rUt!u mung 

Hlnh nhu nu& milt ehl!t rung mi ngutYi. 

Anh h/lng ha dll~ roi, . 

H e ehi, xuan hq ciing trtYi tha nhan. 

M ung nhau them tudi tuu vang, 

7 

RUt!u xudn da eqn, sao long ehua ngu6i? 

Vui ehi luan lac ben trtYi, 

D6n chi xuan : giila que ngutYi tuylt d6ng! ~- 

lam thuy 

trong be cl:ln. Nhieu nguai euai khi 

biet nang ao u6'e xua't ngo~i. Theo 

hq, ra ngol:li qu6c la phåi lam nhltng 

vi~e tha'p hen de kiem s6ng, phåi 

ehiu l~nh, ehiu kh6, ehiu nOi nM nha 

thuang trl!e. Han nlta, nen kinh te 

toan eAu dang di xu6ng, ehAn u6't 

ehån råo m6'i

duqe tuom tat thl nhi~u. D6 la lue 

Jean ngo y mu6n su d~ng nha v~ 

sinh. Duyen dua måt nhlri anh Hai 

eau eau. Anh mau mån dung len ra 

dau eho Jean di theo minh. Duyen 

ng!.li vO eung v~ ecii nba v~ sinh t~i 

t~ trong nba. Mua nang thl nang ri 

16 ehO tu nhung lO thUng tren mai 

tOn. Mua mua mu6n Mn duqe nha v~ 

sinh phåi dn quan len Mn g6i rna 

I()i. Jean ån m~e s!.leh se, giay va 

tuom tat the kia ehae se lung tung 

lam vai eai nha eau eh~m tien nay. 

BUOi g~p ga dau tien r~i eling trOi 

qua em dyp. Hai cO ehau nho h~i h()p 

cha tin trung tuyen. Dua nao eling 

nghi mlnh se duqe ehQn. Nhung 

truae sl! ng!.le nhien eua m9i nguo-i, 

anh Hai tuytm b6 Jean ehAm ba giao 

gia la Duyen. Cho la sl! dua eqt mua 

vui eh6e låt, Duyen eling euo-i: 

- N6 rna ehiu ba gia nay thl ba 

eling mau man Mt dau. 

Anh Hai nghiem trang: 

- Th~t cM khOng gian daunghe. 

Jean n6 mu6n euai em th~t d6. 

Chi Hai ehen vao: 

- Lue mai xu6ng may bay, thÅY 

eaeh n6 ehieu tuang may la tao biet 

n6 bi coup de foudre r~i. 

Duyen vån euai, khOng tin. Tu 

hOrn xu6ng san bay, Jean thuang 

xuyen å nha Duyen. Hang ngay Jean 

di d!.lo ph6, mua sam vai anh Hai 

xong la v()i va trå v~ nba Duyen, den 

khuya mai thÅt the u m()t mlnh v~ 

khaeh s!.ln. 

Sau bua com t6i hOrn d6, Jean n6i 

thing vai Duyen: 

- TOi mu6n eu{Ji em lam vq va 

dem v~ Phap. Chi con muo-i ngay nua 

la tOi v~ xu r~i, em suy nghiva eho 

tOi biet y kjen. 

Duyen l1p ung: 

- Nhung ehung ta tuOi tae ehenh 

l~eh, giai dp eling khae xa, gia dinh 

anh se khOng bang long dau! 

I,ean qua quy~t: 

- Em dung lo. T6idå lon, cha my 

ly di, t6i c6 the tl! dinh dO!.lt cu()e dO-i 

mlnh. 

Cai d~ nghi vO eung hÅp dån vai 

hai cO ehau ho~e vai nhung cO gai tre 

. SAi gon bOng trå nen eay dang vai 

Duyen. Ng!.li 111y eh~ng di ehung då 

danh, cai h6 sau nhl1t vån la vl1n d~ 

tu6i tae. Jean kh6ng so do bay gionhung 

vai nåm nua khi Duyen da gia, 

nhan sae khOng con, Jean se ehan 

ehe, di tim nguo-i mai. Lue d6 mai la 

khO så cho nang. XU l!.l que nguai, bi 

ch~ng bo nang bi~t xoay så ra sao? 

Duyen m()t ml!e tu en6i nhung anh 

chi Hai va m9i nguo-i trong nha d6e 

vao nen r6t eu()c Duyen eling xieu 

long. 

LO-i cau hOn duqe ehÅp nh~n, Jean 

vui ve len may bay trå v~ Phap, 

kh6ng quen de l!.li m()t s6 ti~n nho 

cho Duyen lo gil1y tO- va Jean se trå 

qua de hoan tÅt thu t~~ euai xin, dua 

Duyen v~ "que ch~ng". Ngay tien 

Jean noi phi truemg, Duyen thÅy nao 

nao trong d!.l khi nghi den m()t ngay 

rl1t gan, mlnh eling se ng~i tren chi~e 

phi co d6 rO-i que huong. Chuy~n å 

hay di lue nao eling la m()t quy~t dinh 

lam xao tr()n dai nguai. Nay Duyen 

da dm khoat, ehi eho- thai gian va cau 

mong cho m9i dl! tfnh eua Jean ~hu~n 

vai long mong moi eua gia dlnh 

ehang. Con duo-ng hOn nhan trae trå 

eua Duyen eoi nhu da trai da, lat hoa 

duqe hai phan ba. Phan con l!.li la do 

å Sl! e6 gang eua Duyen. N~u nang 

dung dOi y nhu lan hua h6n hai muoi 

nam v~ truae thl m9i sl! se tbanh nhu 

y nguy~n eua mQi nguai. 

Trao tÅt ca giÅY ta bang Phap ngu 

eho anh Hai dm v~, Duyen cha dqi 

eau tra lO-i v~ tuong lai eua mlnh. D~n 

gio- phUt nay, Duyen vån mo h~ cam 

thl1y e6 di~u gi khOng On. Gil1y' tO" la 

th~t, nguai dan 6ng ngo!.li qu6e eau 

hOn nang la th~t. Nhung g6i ghem 

trong nhung eai th~t tram phan tram 

d6 la tinh cam con nguo-i, eai kh6 

nhin, kh6 thily, kh6 do luo-ng nhl1t. 

N6 khOng gia d6i, kh6ng mau me 

nhung eling khOng bÅt di bl1t dieh vai 

tho-i gian. Tl1t ca net si me b~ng b()t 

trong mat ng6, mOi euo-i eua Jean se 

phai ngay khi anh ta trå v~ xu. 

Nhung nguo-i con gai t6e vang xinh 

dyp, nhung can nha ti~n nghi se lam 

Jean nghi l!.li. Chuy~n kh6ng tbanh, 

Duyen eling ehing ml1t mat gi nhung 

ehae chan nang se nhue dau ghe 

g{Jm. Nhue dau VI lO-i dem pha eua 

nhung ke ganh ghet. NhUe d"ltu vl 

m9i toan tInh lam l!.li eu()e dO-i bOng 

trå nen v6 nghia. 

. Va di~u lo ng!.li cua Duyen då trå 

tbanh Sl! th~t. Jean eho bi~t khOng 

the ll1y nMig duqc vl gia dlnh khOng 

d~ng y. Duyen khOng bu~n, kh6ng 

ti~c, chi thl1y nl!c cuai. NgAy c"ltu hOn 

n~mg, Jean båo chang da 100, c6 the 

tl! quy~t cu()c dai mlnh, gia l!.li dem 

gia dlnh ra de bi~n minh cho sl! thay 

dOi. Du sao d6 eling la di~u hay cho 

nang. Thay dOi bay gia con hon la 

thay dOi sau khi cuai. Nang vån chua 

ml1t mat gl eå. Gia dlnh, than t()e vån 

con My. N~u Jean .dem nang v'e xu 

r~i bo roi, lue d6 nang mai ehOng 

eMnh, vtra ml1t ch~ng, vua ml1t eå 

gia dlnh. Da~ Ong å dau cling v~y, 

khi mu6n, hQ doi cho bang duqc. Khi 

ehan, h9 trå thanh nhiing daa con 

hi~u thao, bi~t vang I~nh song duemg! 

Bao nhieu m6i tinh dO va, ly do 

nguo-i dan Ong dua ra d~u Ut cha my 

anh mu6n th~, kh6ng ai dam n6i 

thing rang t!.li anh mu6n th~! 

Chuy~n khOng thanh, Duyen vån 

la Duyen, nhung trong m6i lien-M 

gia dlnh då e6 m()t cai gl vuOOg mae 

du 10i kh6ng do å nang. Hai dua eMu 

la gil1c m()ng vang, dO 10i eho Duyen 

tranh do!.lt. Anh chi em nttOg nhy 

nhtmg hem traeh Duyen khOng m~m 

mong, kheo leo d6i vai Jean. MQi 

nguai d~u bi~t Duyen mien cuang 

ehl1p nh~n lO-i eau hOn cua Jean, e6 

the VI th6 Jean bi ch!.lm tl! ai va luc 

v~ Phap då nghi l!.li nen rut luL Cling 

c6 the VI gia dlnh Duyen ngheo. C6 

ai mu6n mang m()t ganh n~ng len vai 

mlnh dau! Cuai Duyen, Jean chång 

nhiing mang ganh n~ng la nang rna 

con ca gia dlnh nang nua, nhiing 

nguo-i ma Duyen tUng n6i vai Jean la 

Duyen khOng the bo. 

Bao nhieu c6 gang ~u khOng 

mang l!.li sl! thanh eOng nao. Duyen 

kh6ng con mo uae m()t eånh dai nao 

khac nua. M()t dO-i nguai g"ltn qua, 

Duyen ng~m ngu i nhln nhiing canh 

cua mua xuAn vO tinh khep l!.li, l!.lnh 

lung truac nhiing gil1c mo eua m()t 

nguai con gai la th1. 

• 

Ulngvdn 37

TOi van phl,le nhii'ng Ong toa. Khi 

con nho, xem phim ånh, nhii'ng man 

Xlr an vai 6ng ehånh an uy nghiem 

oai v~, nhung 6ng lu~t su ao thl,lng 

qu'an dai van la nhung am ånh ngl! tri 

trong tri tuong tuqng elia tOi. Sang 

Mn Xlr nay, t(')i tMy dan Tay, My 

eling gi6ng minh. D~ tai toa an 

Chuy~n Viii 

Tran M9ng Låm 

duqe khai thåe ky dng trong cae 

phim b" eua ti-vi My. Cae Ong ehånh 

an vån duqe tuqng trung eho ky 

C\1O'ng måu ml!e. KhOng mau ml!e 

sao e6 the ke't t"i nguoi nay, bo tu 

nguoi kia? 

V6n bån tånh du xa, tOi danh 

hanh voi mA"y Ong toa. Chi mai hOi 

gan day, tOi mai t1m duqe mA"y Ong 

toa ly tuOog. Ong thlr nhA"t lam tOi 

khoai ehf tu khi tuytn bO": Lu~t /~ 

ciing nhu dan ba. nghia Id dUf!c tqo 

ra dlbi ham hi~p. The' la eåe h"i phl,l 

nu nOi can loi dlnh slfm s~t! TuAn rOi, 

m"t Ong toa khåe con ngon hon khi 

(')ng ph6ng sinh khoi khO'i m"t anh 

dan Ong t"i nghi~p bi c(') vq nhi~u 

ehuy~n thua v~ t"i dånh d~p c('). 

Nguoi vq tlrC quå gao len: TOi rna bi 

n6 gie't la 16i tf;li (')ng. Ong toa n6i dnh 

ba: T6i nay thhng ehOng c(') c6 gie't c(') 

thl tOi van ngu ngon lanh. 

Phåi v~y cha! Phe ta bi ehoi ep 

IAu quå rOi! Toi luOn (')ng toa! 

l>ng toa e6 eAu chtrng nen mu6n 

n6i gl thl n6i. Mi~ng nha quan e6 

gang c6 thep. Dan ngu khu den dung 

e6 Mt chuoc (')ng c6 ngay mang hQa. 

M"t anh ehang sinh vien Phi ehau 

hQe d6t bi cup hQc bOng va duOi v~ 

nuoe khOng ehiu hieu la tråm sI! t~i 

mlnh, mlnh lam mlnh chiu, ai bieu 

mlnh hQe d6t. Gi$n cå chem that, anh 

ra be'n m~tro lim m~t e(') gåi hao hao 

gi6ng nguoi dii cup hQc bOng clla 

mlnh, dÅY e(') ta ehe't thåm duOi bånh 

xe di~n ngAm. Anh ta tI! y hanh xu 

m"t bån ån theo lU$t l~ elia rieng anh. 

Di nhien la anh bi bth. Vao tu, anh 

bi eåc t"i nhAn khåe tÅn cho m"t tr$n 

tO'i boi hoa lå, sau d6 phåi tI! treo cO 

ehe't le \tr(~i ra. CAu chuy~n the thåm 

kMng the tUOog tuqng nOi. V~y rna 

eilng då he't dau! Nhi'i'ng phAn tu quå 

khfch nhan dip nay t4'n e(')ng vao 

e"ng dOng da den. ChUng dQa se mO 

bl,lng dan ba da den mang bAu de gie't 

he't nhung bao thai ngl10i da den. 

Xii h"i dien rO b~nh hOf;ln nay 

khie'n ta nOi da ga. Ml10i m4'y nåm 

cAm to gi4'y ehtrng nh$n qu6c tieh 

Gia nå d~i, han luc nao he't ta thA"y to 

gi4'y nay chång giup gl ta nhi~u! Khi 

m"t thhng da triing nOi dien våe sung 

vao truong d~i hQc .Mn che't mA"y 

ehl,lc nguoi thi n6 la m"t thhng dien. 

Khi m"t thhng da mau lam di~u 

ph~m phåp thi n6 la m"t thhng da 

mau truoc he't. Vi~e n6 lam, t4't cå 

nhung thhng da mau khåc phåi lien 

doi tråch nhi~m! 

Con lAu mai mong dAn da tr4ng 

bån Xlr ni trQng bQn mlnh, khOng 

38 tang van

khinh re la may rOi! Con chau mlnh 

c6 c6 gl1ng d~t thanh tfeh vuqt b1!c 

cling vO feh, chi cAn mOt vai t~n da 

vang lam di!u rO d~i la bQn Tau, 

Vi~t, Mi~n, Lao .... lanh du. V~y rna 

tOi vån c6 cam tuång la chUng ta 

kMng y thuc duqc s\l' nguy h~i cua 

vl!n d! rna thuang y~u, dum bQc lån 

nhau. Nguai tj n~n o dåy dåu c6 

nhi!u. Nhung nguai tre thl tha a vai 

nhii'ng tO chuc da cha ~nh. ChUng 

lam nhu nhung t6 chuc nay chi de 

danh cho nhung bQn di cu cung khO 

ngheo hen, khOng dang cho nhung 

nguai nhu chUng, sanh ho~c ft ra Mn 

xu nay tu nbO, tham dl!. 

Hai nhii'ng nguai ml!t nuac lang 

thang, anh la ai? Nguai Vi~t u? 

KMng; anh khOng con la nguai Vi~t 

nua! Dl!t nuac Vi~t kMng con chO 

cho anh. Anh v! chai ft ngay thl cling 

t6t, nhung ngo y o l!.li la anh em ba 

con se dOi thai dO, hQ sq anh mu6n 

v! chia gia tai (neu c6). Trong gia 

dlnh con nhu v~y, n6i chi nhii'ng 

nguai xa l!.l. Dtrng nuOi åo tuång sau 

nay se c6 the v! nuac lam Ong nay 

Ong nQ. Con låu! 

Anh la ngubi My, nguai Gia na 

d!.li u? Cling khOng phåi. Tru phi anh 

th~t phi thuang hay n6i tieng (it ra 

cling co Michael Chang, eAu thu 

quAn vqt), d~i da s6 vån chång gi6ng 

ai! 

S6ng o håi ngo~i da låu, ta da thl!y 

ro cai thl!C te dang buOn d6. Chl tOi 

nghi~p cho nhung nguai Vi~t ngåy 

tha qua ky vQng o nguai ?goai. 

Mt nguai tOiquen viet rl!t nhi!u 

thu gtti cac dån bi~u, b trudng va cå 

thU tuang Canada nho can thi~p cho 

gia dlnh Ong duqc xulft ngo~i sang 

Canada VI ly do chinh tri. Un nao 

. Ong cling nh~n duqc thu phUc dap 

dimg hoang, lo~i phUc dap d~i khai 

nhu thu tuang XYZ da nh~n duqc thu 

Ong, xin cam an Ong da"gui thu cho 

chUng tOi. Vi~c Ong xin rl!t chfnh 

dang, chung tOi da chuyen qua b Di 

Dan de CUu xet. Xin Ong chadqi..v.v.. 

. Dng b!.ln tOi thl!y thu tuang ho~c Ong 

cOng chuc caD cl!p nao d6 dfeh thån 

trå lai thu mlnh thl tuong bo la se 

duqc sang Canada Mn nai, viet thu 

khoe vai tOi. TOi thl da qua quen vai 

lo~i thu trå lai the o cOng thuc d6 rOi, 

nhung khOng mu6n lam Ong ta va 

mng n~n cu chUc mung Ong da duqc 

thu tuang chung tOi dfeh thån trå lai. 

Ket cuc Hl Mn nay thu tuang thay 

d6i den ml!y Ong, Ong b!.ln tOi vån con 

o chO cli. 

N6i chuy~n d6 de tl)i nghi~p cho 

Ong Nguyen Dlnh Huy, chu tich 

Phong trao Th6ng nMt Dån tc va 

xay dl!ng Dån chu d Sai gan. Dng 

khoe: "ChUng tIJi co du

_xom .cu_ _____ 

,/ 

LTS.- De' g{1i l(li, chia-se va giil-gin nhftng ky-ni4m cua doi nglloi b~n c(lnh 

ner d~p cua q u ~-huong, toa-so(ln ma mlfc "Xom ca" de' chQo-don cac bai viEt v~ 

phong-th6 , con nguiti, phong-tlfc t{ip- quan, d(Jc-t[nh dia-phllong, .. Hiiy ghi-chip 

l(li truflc khi ky- ni4m chl'm stiu . Håy phoi tråi, trUGC khi It'Jp bZJi thoi-gian phu 

mo kY-uc. Vi Et v~ mtJt IU{1m lua, m tJt canh V(lC, mtJt cau hO, mtJt ng6i mitu, n19t 

cånh chua, m9t dong s6ng, møt trai nui, mtJt bit k~nh, .. noi b(ln då ra doi, IGn 

len hay thdt chiJt mtJt miJi tlnh dtlm- thiJm . Håy SGt chia , dl dll{1c gin-gift. Håy 

cho, va håy nh{in ... 

Titt cå cac bai vie't trong mlfc nay se dll{1c ch{Jn-/{Jc, phan-Io(li va Ilin-llI{1t 

in thanh sach, h(u l(li doi sau. Xin mili cac b(ln len dllong, dlla ngoi but llin v? 

Xom cu... 

Niim MOi Niim Me 

? 

Tran Y 

Djp trQng d~i nh4't trong quang 

d~i tha 4'u cua t()i la cai T~t. Qua mua 

mua I\lt då blit d'au tr()ng T!t r~i. C6 

cai gl dyp, cai gl ngon cilng de danh 

Mn T~t. T€t nhu c6 suc h4'p dan ky 

I~: them ml)t tuOi cho mau ' 1&1 da 

danh, rna mQi v~t d!u s~ d6i mai. Cai 

gl r~i cilng kM han, duQ'c An, duQ'c 

chai thoa th!ch. Bao ky ni~m dl;lt dao, 

tuai dyp chA't chUa trong long, nam 

tMng kh6 tan phai. 

Gl!-t hai xong mua tMng tam la 

my då blit d'au cho may qu'an ao mai 

cho chj em chung tOi. Xin n6i ro rhng 

khi mai bi€t ml!-c qu'an thl ngay 

thu~ng chUng tOi chi dUQ'c ml!-c qu'An 

ao våi ta la thu våi khO b6n tA'c d~t å 

nha bhng chi khUn. Qu'an thl de 

trling, 1io my nhul)m den cho H\u da. 

Lan len ml)t chut mai dUQ'c ml!-c ao 

våi tam hay våi båy. LOl;li våi tam 

m!m tay mau kem, våi båy thl day va 

trling bl;lch, ml!-c ch!1c han. Nhung 

Mn T€t thl phåi c6 ml)t cai qu'an våi 

quy€n nho sQ'i, trling m!m va ml)t cai 

ao dai den bhng våi sang-d'am (nai 

kMc gQi la våi du). Hai IOl;li nay la 

hang våi Nhl,Ft bOn, nha nhu la hi~u 

Optorg. 

Quln ao dyp chi duQ'c ml!-c trong 

mA'y ngay T€t r~i x!p cA't dQ'i khi gi6 

ch~p hay di An gi6, An cuai mai dem 

ra dung. I{()i d6 con may tay chu 

chua c6 may khåu. 6ng thQ' ng~i t!,li 

nha t()i may quln ao cho gia dlnh t()i 

la ()ng ~ng, ngu~i thQ' kheo nh4't 

lang. 6ng dong dong cao, dang d4'p 

nho nha. T()i nha nh4't la cai v~ch cua 

Ong c6 g!1n ml)t C\lC sap ong ben bert 

de gi!1t kim may va cai ban ui bhng 

d~ng thau ch~m trO c6 can clm de ui 

hang l\la. C6 qu'an ao mai thll!,li cang 

trOng T€t de duQ'C di~n bånh, nhung 

T!t con xa Hk xa la! 

Cha tOi b!1t dlu in bai tam cuc. 

Hlnh nhung quån bai da dUQ'c khlic 

sån tren cac khung bhng g6. Chi cln 

ph€t ml!c tau len khung r~i in tren 

giA'y quy~n. In xong, b~i len bla mau, 

dem phai tMt khO r~i c!1t ra tirng 

quån bai x!p du bl) cl)t l!,li. Muai bl) 

la da du dung va ban cho ml)t s6 ft gia 

dlnh bi!t chai ' IOl;li bai nay trong 

40 tang van

nhung ngay xuån nh~t. 

RC}i dc tay lam phao trong lang 

rån luot mua diem sinh ve ehudn bi 

phao T~t. 6ng Huong Vlin va eo~ 

trai la anh Sfnh nlim nao cung lo phao 

r!lt sOm. Bac tOi, Ong Thtra Gia, cung 

Ilio luy~n trong nghe nay. TOi nM 

tren ban tha nha Mc c6 ml)t cai quå 

dl,lng phao bång kim 10l;li trang men, 

ve hlnh nhih mau r!lt dyp. Nghi Mn 

. phao tOi cang them rl;lo rl,le, y nhu da 

nghe mui thu6c phao rC}i. C6 Hl.n tOi 

len ca thu6c phao de lam phao ehul)t 

d6t choi. TOi ca diem vai luu huynh 

th~t nhuyen rC}i gia them than loi eAy 

khoai ml theo phAn lugng rna tOi da 

hc 16m. Nhung nghe n6i nguy hiem 

lam. Rui c6 ml)t hl;lt cat rai vao trong 

luc ca la thu6c hUng chay lien lam 

nam m~t, mu mat ho~c chay nha. Va 

n~u anh tOi rna hay duge la no don, 

nen tOi thu. choi ml)t rån cho bi~t rC}i 

khOng ca nua. 

Nhung T~t chua Mn dAu! Con cå 

ml)t thang chl;lP nua. Sau l~p dOng thl 

dem dai ngay van, nang chi~u 

nghieng nghieng ngå mau vang. 

KhOng khf nOng thOn da bat dau rl)n 

rip khac thuang: vtra lo c!ly mua 

thang ba, dC}ng_go c!ly truac, rul)ng 

trung c!ly sal,( chO ll,la chn ml)t ngay 

tuy y ho~c trung vai ml)t ngay giO 

nao d6 trong thang. Doan nguai di 

giåy må ke vac cu6c de giåy co, 

nguai vac trang de khoå bång lap d!lt 

tren m~t må, nguai l~i mang ml)t 

dum la de quet cho sl;leh. ChO nao hu 

sl,lp thl dap di~m ll;li cho khang trang. 

KhOng khf lam vi~c thuang trang 

nghiem VI d6i vai nguai da khu!lt 

phåi to long kfnh trng, tuy rång 

khOng c6 tl,lC cam nhang noi må nhu 

acac nghia trang tMnh thi. Vi~c cåi 

tang la chuy~n b!lt dac di, chi trong 

truang hgp dl)ng mC} dng må ho~c re 

cAy dåm vao chO nghi~t khi~n con 

chau dieu dl1ng thl mai tfnh d~n 

chuy~n daL "Mo yen rna dyp" la cAu 

n6i dau moi cua nguai Vi~t. Tao ml) 

xong thl v~ nM cung chung nhung 

nguai khu!lt m~t trong gia dlnh, gia 

tQc. 

Trong khi d6 ehg CAy Sung hp 

mOi ngay ml)t sam han va tan mul)n 

han. Nguai di chg cling dOng han. 

Chg them nhi'eu mau sik do nhung 

ganh cai cay, dua ki~u; nhung thung 

banh n6, banh in; nhung eAy cam day 

tr6ng bung (tr6ng boi), tr6ng chau; 

nhung ganh de> chøi tre con bång d!lt 

va da e6 ml)t s6 phao bat dau dem 

ban. Tuy v~y khOng ai dam dc5t phao 

achg. Mi nguai d~u c6 tinh th'ån tl,l 

giac trong vi~e giu gin tr~t tl,l. 

Bn tre eMng tOi ehu y nh!lt d~n 

banh trai va dC} choi. Nhung con 19n, 

con ngl,la, con ca n~n bång da:t set 

nhC}i vai gi!ly b6i, ben ngoai ph~t vOi 

va ve hlnh du mau sae. KhOng khf 

rn len VI ti~ng khua cua tr6ng bung, 

tr6ng ehau. DAy la eac 10l;li tr6ng eho 

tre con ehoi lam bång ml)t cai khung 

tre hai m~t cling gia:y ra:t thiing. Ml)t 

que tre v6t tron bång chi~u dua dAm 

xuyen qua khung theo duang kfnh de 

lam can c'åm. Khi xoay can tr6ng 

giua hai long ban tay thl hai di tua 

bång nhg xåu hai ben khung phdy 

qua pbdy l~i ngugc chi~u nhau, dau 

tua gan cl,lc da:t set va vao m~t tr6ng 

keu gion gia. Tr6ng hUng m~t nM 

hon -eling bång gia:y mau, 'cling c6 

10l;li cling bång bong b6ng heo dat 

ti~n han, ti~ng ngan va cao. Tr6ng 

ch'åu khung lan han, m~t to bång eai 

dia, cling bång gi!ly mong c6 ph~t hC} 

trang ve hlnh tr~ng ngu yen ef1i ngl,la 

che lng. LOl;li nay ti~ng tram va dai. 

Tl,li nho cMng tOi mua rC}i thi nhau 

xem tr6ng dua nao keu han. N~u Am 

thanh bi giam, chi can dem phoi nang 

ho~c ho lua thl m~t tr6ng l~i.eling ra, 

ti~ng keu se thanh nhu truae. Lue 

nao nghi chøi thl dem cam len bC} lua 

ho~c phen vl;li. 

Cac chi tOi cung bat dau lam bånh 

mm: banh n6, banh in, banh bo, banh 

thuån, mm bf, mm gtrng ... NM c6 

day du dl,lng c 1,1 , ttr e6i xay, e6i gia, 

khung hånh in, bånh n6 bång gO eho 

den khuOn banh bo, banh thuån bång 

dC}ng thau. COng vi~c nay thuang 

phåi lam ve dem VI ban ngay con 

phåi lo C

chua (khOng ai gQi la ba Tao). Sau 

khi Ong Tao moi an vi thl nguai ta 

bung Ong Tao cfi bO a g6c cay cay 

ngo ai d~ng cung vai hoa lo hu, blnh 

vOi M. Tuy g6c cay cay nhm gan sat 

16i di, nhung khOng ai dam buac dåm 

len tren, vl d6 la nhihlg thu dUng thau khåc nhu h!')p trau, 

thau dl'>ng, mau thau... d!u dUng. 

Ngåm chilng m!')t ngay rOi cha la bua 

cho Mn khi mj,\t dl'>ng thau anh len 

nhu mai. COng vi~c nay khå n~ng 

nhQc, tOi con be khOng lam ndi, chi 

giup nhihlg vi~c l~t v~t. Nhihlg tI! khi 

tI! vl)t khac bllng gO can xa cu nhu 

tam san, ngfi sI!, cfing dU

ho~c d~ hu&1g mQi vi~c lam lin ngo 

hau d~t duqc ke-t qua t6t d~p nhB:t. 

Xong tu'An tra d~n dung cam. 

Måm cam duqc dua tu ban tha 

xu6ng, c6 n~m dua gac nlim ngang, 

tren cai hånh trang, ben ngoai la 

nh~o ruqu vai vai cai ly con va t~ 

nuac trang de slk mi~ng truac khi 

cam dua. Ti~ng be bånh trang keu 

16p b6p, nhai don tan, t~o mOt kMng 

khf vui tuai cho bua cC1m cu6i nåm 

v6n da thjnh so~n. Cha t~i rB:t.ft khi 

u6ng ruqu, chi nhB:m nhåp vai chen, 

con t~i thi duqc m~ ti~p cho mQi thu 

ngon lanh. M~ t~i nhin t~i cuai, d~ 10 

ham rång den nhanh. C61e dåy la bua 

CC1m ngon nhåt trong nåm. 

Ke tu luc ruac ~ng ba, mQi vi~c 

d'eu phåi vao khu~n khO, nguai ta gQi 

la "vao khem": di dUng cdn th~n, ån 

n6i cu kieng, kh~ng duqc ~n 30, lin 

n6i tM t\lC, nM nha d6ng cOng, 

kMng ai tai nM ai. Dem l~ng nghe 

con gl len titng truac, håo hi~u cho 

xuan nhf! 

Chat nang xudn h()ng khui n6i nhfJ 

N ghieng bi'lu rUl/u ca h()n lao dao 

Nhin sdu day chen dau !dm nao 

ChJng thay ta ddu ctla thud nao! 

Xudn d nui nay trO-i vdn lc.mh 

Dam vi saG l{lc dung bu vU 

Tim nhau trong quang dO-i hiu qU{lnh 

Chi thay sdn ga nhilng dl/i cho-. 

N g6 [{li duo-ng vi duo-ng vdn khuat 

T6c chua b{lc het da te tua. 

Hinh nhu tit luc non s6ng md't, 

TrO-i cang vang thu cå b6n mua! 

NhfJ [uc em cuo-i nghieng su6i t6c vai con co tr~ng lo do bUoc, cO cåt 

Long n/'lu nhen nhum chat hoai mo~g cao tren ngQn lua, ch6c ch6c cB:t canh 

Tit theo v(2n nufJc dO-i Mn 16c bay len, dap nh~ nMng xu6ng dam 

R6t rUl/U vao, thu vdn nao nung. ruOng khac. Tren dUbng, thinh thoang 

Nlu c6 em cung ta c{ln chen 

Thi [ong se nd m~t niem vui 

Du mai chua bilt ddu bO- bln 

Cting tat cho vui biln ng(2m ngui. 

tran ngan tie u 

bi~t nlim t6t hay du, duqc mua hay 

måt mua. N~u nghe ti~ng ch6 sua thl 

la nam nhi'eu trOm d~o, chut ruc thl 

mB:t mua. Ti~ng tu hU håo hi~u mOt 

nam bu~n tham, c6 thien tai djch 

hQa, 

ti~ng cu meo thl nhi'eu chuy~n bu~n; 

con chim heo bay ngang nha nao th} 

kMng kheo nM tfy c6 nguai ch€t... 

Ho n6i vai nhau nhu the thOi chu 

ch'ång måy ai tin. Dån lang tOi c6 

ti~ng la gan d~, hQ biet giu gin rna 

chAng bi~t sqla gl. D~c bi~t que t~i 

Mi d6 chång thåy ai n6i Mn giao 

thua, chAng ai thuc dqi mung giao 

thtra r~i di le chua hai lOe. 

Trong ba ngay T€t m8i ngay cung 

ba l'An: sang sam cung bånh nuoc, 

trua t6i cung CC1m. Bat CC1m cu ~ai l'An 

so vai r~n cung truac, cho Mn chi~u 

m~ng cung t~ thl chi con lung h'mg 

non nua chen. 

Sang m~ng mOt, chung t~i duqc 

m~c qu'An ao moi. Cai qu'An våi 

quy~n moi toanh chua c6 n€p nhlin 

buoc di sOt sOi;lt nghe vui tai lam sao! 

Sang nay duqc them mt tuOi r~i, th~ 

tåt duqc ba con mung tuOi bAng tien 

nen t~i kMng quen cai chu8i xåu tih 

vao nut ao dai. D6 la mOt sqi lat xe 

l~i ch~p lam dOi xo~n voi nhau r~i 

cOt tMt l:! d'Au de giu tih khoi tuOt. 

D'Au kia, ch8 g~p d~i, c6 hinh cai 

trong d~ cai vai nut thu hai cua ao 

dai. Sqi chu8i duqc bo vao trong, 

phfa sau thån ao. D~n g'An trua, cung 

va lin xong, toi sua sOi;ln di cung cha 

t~i v~ mirng tuOi ~ng ba ti;li nM tha 

lon va ben ngoi;li l:! Tra Nien. 

T~i lea deo thea sau cha t~i, vua 

di vtra thfch thU ng~m canh v~t xung 

quanh. Tr~ng ra d~ng ruOng v~ng 

hoe kMng mOt b6ng nguai, la tha . 

chUng t~i g~p ba con trong lang di 

tirng toan d~i ba nguai. Lon thi khan 

den ao dai, che du, di gu6c, dan ba 

th} ao dai n6n go gang hay n6n la tuy 

thea giau ngheo, mi~ng bOm bern 

nhai tr'Au m~i do th~m, chi€c khan 

tr'Au v~t veo ben hOng. Toan nao 

cling deo theo it nhtft mOt dua tre tay 

xach g6i tra, g6i banh, ve ruqu, dua 

nllO cling xung xa xung xfnh trong 

chi€c ao dai. G~p nhau 'Iuen m~t, 

chUng t~i chi nhin nhau cuai mim 

chu khOng keu reo 'Am i nhu ngay 

thuang. MQi ngay ph'An d~ng dån 

lang tay låm chån bun, ao C1,lt v~t vai, 

qu'An chao long tr~t b~ luang, 6ng 

cao 6ng tMp. Nhung T€t nMt la phåi 

dung le nghi, phdm ph~c duang 

hoang, dung mi;lo trau chu6t, Clr chi 

nghiem chinh, lon cling nhu nho. 

Nhin vao sån vao nha thi cua ng5 ml:! 

toang, ch6 nao cling Si;lch se, tuC1m 

, tB:t, ban tha cuOn sao len cao, c6 den 

chong, c6 dnh mai ho~c nam hoa 

vl;\n thQ, t~ I~m cling c6 ft nhånh 

truang sinh hoa tua tua nhu mng den. 

C6 nha con d6t phåo tre di dung, håo 

hi;li nhung con ch6 dong du6i chi;ly 

tan 10i;ln. 

T~i thea chån cha t~i leo len con 

duang d6c d'Ay soi da truoc khi Mn 

nM thcr IOn. Dåy la nha ~ng Dudn, 

anh ruOt ~ng nOi t6i. Sau khi vån an 

ba B6n va ba Nam, cha t~i d~t ruqu 

tra len ban thcr r~i hanh le. TOi cling 

phai li;ly du cac gian tu ducrng. Quå 

phåo tren ban thcr thu hut tårn trf t~i 

nhi~u nMt. T~i cling khOng quen 

chi;ly u ra vucrn nhln xu6ng cai gi€ng 

såu tham thAm, m~t nuoc hun hUt åm 

ty chi rOng bAng cai mi~ng thUng. 

Ba t~i mu. Ba thubng ng~i tren 

mOt cai vong l:! gian trong, kh~ng 

mtfy khi ra nha ngoai. Kh~ng biet 

~ng th'Ay tuong s6 nao cho bi~t s6 ba 

c6 the bi thien I~i nen m6i khi trcri nOi 

can d~ng, ba cu ng~i nhai nO, y rAng 

"trai danh tranh bua an". Ba xoa d'Au 

t~i hoi han vi~c hQc r~i mung tuOi. 

T~i hån hoan nh~n lanh VI dåy la 

ip6n qua d'Au tien. T~i thåo dåy lat ra 

khoi nut ao r~i trjnh tn;mg xåu tren 

vao. Sau khi ng~i måm xong, cha con 

t~i cao biet len duang v~ que ngoi;li. 

T~i ti€c båc tOi kh~ng d6t ft trai phao 

tre cho vui tai, VI thucrng ngay bac 

chju chai lam, nhung ng~t c6 m~t cha 

tOi bilc khOng dam d6t. 

Qua c'Au Muang Nha nuoc chåy 

ro re trong vat, t~i d~t chån len dubng 

Tu fch cat trang phau, bat d'Au men 

ltlngvan 43

theo el1nh ri'mg gQi la dm Tra Nien. 

Tr~i, duoog vl1ng ve qul1, eAy c6i r~m 

r",p rna l",i di vai gi~ ngQ! TOi sq rna 

qul1 chUng nen vQt ra phia truac. Bla 

rUng c6 hoa sim dm han hå duai I1nh 

nång xuAn. Qua cAm Lum Cay, cAm 

Thanh Giang den mieu thanh hoang 

duåi g6c cO thl;l. ChO nay ua c6 rna 

111m day! 

Con m~t d6i nua la den vung c6 

nha cua thu~c thOn Vån Ha. Di 

ngong ngoeo trong x6m m~t d6i nua 

la den nha ba ngo",i. Nha cua vuan 

tuqc cling quy mO chAng kem nha th~ 

ben n~i baD nhieu. Cl1c nghi thuc 

cling di!n ra y nhu lue l! nha tha. M~ 

tOi la gl1i ut duqc ngo~i tOi cung 111m. 

Ngo~i vu6t ve, Mn hit tOi, hoi sao 

m~ tOi khOng v'! va mirng tuOi nhi'!u 

tien 111m. Den luqt mq Mu~i cling Il 

xl, chuOi tien tOi da cång ph~ng duai 

1(1p 110. 6ng ngo",i va c~u Mu~i tOi, 

ngu~i con trai duy nhAt, da qua d~i, 

tOi kMng biet m~t. Con cua c~u 

Mu~i tOi la 6n, Nhu*n, Thl;lC, Tan, 

Vi, Kinh, chU'ng to c~u tOi rAt m~ 

dOng y. Vi, Kinh hai cO gl1i ut d~ng 

trang lua vai tOi, xol1n lÅY tOi VI anh 

em ft gl!.p, dua tOi ch",y tung tång 

ngoai vuoo dau hol!.c sang nha c*u 

Huån chai. Ky nao v! ngo",i vai m~ 

thl tOi duqe å chai lau, c6 khi den 

hOrn sau. Con di våi cha thl nhÅt th~i 

nhÅt kMc, khOng le la duqc. 

Cl10 bi~t ngo",i, tOi gM I",i nha chi 

Ba tOi, e6 eh~ng gln dÅy. Trå v! Quit 

Um tOi ghe nha chi Sl1u tOi r'Oi mai 

v! thAng nha. Tfnh ra tir trua cho den 

t6i, tOi da "ng~i mAm" kMng biet 

baD nhieu lln, ehua ke mm Mnh. Båo 

gl rna kMng mong Tet nhu dien! 

Dem nay mai duqc thong thå ng~i 

truac he de nhln lang tren x6m duai 

chlm dåm trong man dem. Tieng ech 

nMi å b~ ru~ng vQng len nhu khuc 

nh",c hoa tÅu cua canh truang. Nhln 

v! Vån Hoa, ch6c ch6c I",i c6 m~t 

duang pMo tMng thien vQt len caD 

khOng qul1lUy tre. C6 quå len thAng 

tlip, c6 quå len ta ta, c6 quå con ve 

ngong ngoeo truac khi cong xu6ng 

va tl1t ngÅm. 

Qua m~ng hai Tet, bat b*n r~n 

vi~c nha, tOi thå di chai. Ma di chai 

thl kMng dau vui bling len chq CAy 

Sung. Chq cl1ch nha khOng dly mOt 

cAy s6 nhung ng~i Il1m. Phåi ru cho 

duqc ba b6n dua mai dl1m di, VI phåi 

qua d~ng Giang, chi dai non mOt 

tråm thuåc nhung r*m ai la r~. Nai 

dAy c6 ba Giang lAu lau l",i "gil1ng 

h~" v'! dem nhu mOt ten Ilra tren tr~i 

sa xu6ng nhung cAy cO thl;l caD nhAt. 

Ba b6n dua tre di qua la ch",y u mOt 

m",ch den gln chq, gl!.p ngu~i måi 

ch*m chan buac d'!u. Vui th~t! Du 

cl1c tro vui, c6 tieng tr6ng, tieng dan 

co. LOi cu6n nhÅt la nhilng song x6c 

dia, tren up mOt cai chen, ml!.t nhiln 

la "sÅP", ml!.t c6 chu la "ngua" xoa 

vOi cho de thÅy. 6ng blu hay ngu~i 

dm cl1i bung len r~i x6c, ti'!n va vao 

chen nghe rOn rOn em tai I",. X6c mOt 

h'Oi r~i 

h", xu6ng. Tren chieu v",ch 

ml)t lltn ranh, m~t ben la chAn, ben 

kia la le. Ai dl1nh ben nao dl!.t ti'!n ben 

d6. Må cMn ra rna chÅn thl lua ti!n 

ben le, chung tien ben chAn, va 

nguqe l",i. Giån di nhu the' nen phln 

dOng la con nit chai, dua nao cfing c6 

ti'!n Il xl. C6 song c6 cå dan ba con 

gl1i. Rieng tOi cilng gM ll).i dl1nh chai 

dOi vl1n cho vui r~i dung xem. TOi sq 

cha tOi biet, ngu~i khOng bltng long. 

B'! gl cling hQc tro, le la ca bl).c khOng 

t6t. C6 khi cling gl!.p cånh "xenh 

song" VI c6 dua nghich ngqm nao d6 

thua sl).ch tui, n6ngmiii pM hOi. å 

song kMc Il).i khOng x6c bltng ti'!n 

rna dung nhilng con tao cl10 (tho lo) 

sl1u m~t. Chai 10l).i nay thl ån thua lån 

han. Båo la lan cM kMng baD nhieu 

VI lang tOi ngheo, giåi trf m~t cl1ch 

phan phåi. Cilng c6 thai bai choi 

nhung tOi chAng hieu gl cå va cling 

chAng nha. Di~u blit bai choi thl 

giQng dan di theo giQng hat nghe ri 

rå bu~n thuang. Den nhu dc bua thl 

th*t la IOi cu6n. Tre nft chUng tOi 

thuang vi von: 

Sile bua la sile bua xe. 

Mau mau t{Ji Tet an ehe v{Ji x6i. 

Sde bua la sde bua 6i. 

Mau mau ttli Ttt an x6i vtli ehe. 

Dl).o dien phuoog bua la Ong Klm, 

den gi~ tOi vAn nha ranh ranh timg 

net m~t va dl1ng di~u. CO Ong deo 

mOt cl1i tr6ng "turn vinh" hlnh trl;l rna 

dai thoong ngang truac ng1,le, hai dlu 

tr6ng bit bltng da trån, bla duqc cång 

blingnhilng sqi dAy dan xeo the o 

thanh 6ng. 6ng dong dong cao, ml1t 

sAu tMm thAm, hai tay vO tr6ng nhip 

nhang, ml!.t venh len, cfing llic lu nhu 

cac nhl).e truång trong buOi hoa tAu. 

Phu~ng bua g~m toan la thanh nu, dl) 

mÅY chl;lC cO, 11,la ehQn trong hang c6 

thanh slie. MOi cO chrt khan II;IC so~n, 

eo thlit kMn trau di!u, tay elm bl) 

sinh tien, vira blit tay vira khuÅY dl)ng 

b~ sinh, duai s1,l di'!u khien eua nhl).c 

truång. DOi tay m!m ml).i, tieng tien 

nhåy nh6t khua vang theo mQt nhjp 

di~u luc tung bimg, luc Iling diu, di 

dOi vai giQng blit dimg d1,lt rna thanh. 

Dl).i de la chUc Tet mQi nguM: minh 

nien nåm mai, giau sang phU quy ... 

Den nuae nay thl tien cua thfnh giå 

bao nhieu cfing moi ra de tuång 

thuång. Phuang bUa lln luqt råo den 

cae nha c6 mau m~t de ehUe Tet. 

Sau ngay Ong Kim chet di thl 

khOng con ai n6i nghi~p, phuoog bua 

cfing khOng con ai biet den nua. Mai 

den sau nåm 1975 mai thÅY trong 

nhung cO ca håt nhl).c dAn tQc, c6 mOt 

cO c6 nhip sinh tien tren tay. 

Chi!u m~ng ba la le cung t"" ti!n 

Ong ba ra di tuc la het Tet. Tl1t den, 

hl). sao, d6t giÅY ti'!n vang b",c. HOi d6 

. con c6 tl;lc dem dan vang bl).e len cl1c 

nOng CI;I: cay cu6c, ghe xu~ng, c6i 

xay, c6i gia, v1,la lua, ke cå simg 

trAu... 

MQt vi~c rna ai cling trO,ng mong 

la dem m'Ong ba Tet c6 thi d6t phåo 

bOng tl).i Go Cam, m~t cai go tir giua 

thOn nhoi ra canh d~ng nhu mQt tien 

dlnh. D6t t~i d6 thl cae nha trong 

x6m d!u thAy ro, khOi eln ra den nai, 

trir dp nhO ehung tOi, xem cai gl 

eling mu6n thÅY t*n nai, t*n ml!.t. 

Båo ding thi nhung khOng c6 

phln thuång, ån tien ån bl).c gl. Cl1c 

nha ehuyen ngh! pblio mu6n thi th6 

tai nång cho thien hl). biet tay. Phao 

ai keu lan han, phao ai xit b1,lp, pblio 

ai len d~p, trO hoa d~p, nhÅt la phao 

tMng thien, phao bOng, c6 nåm ll).i c6 

cå khf clu nua. Phåo tMng thien dua 

nhau vut len khOng, len den mUe t*n 

cung thl trO hoa r'Oi nO mQt tieng 

44 lang vdn

truac khi tlit. PMo bOng thl mn lUq1 

phun ra cac 10/ili hoa, h!t hoa cåi Mn . 

båt tien, tIi.~t la dyp mih. Khf cAu da 

gia dlnh anh Sfnh Ut mt quå cAu kfnh 

d 8 tÅc tåy, b~i bhng giÅY b6i hay 

giÅY blic tren mt khung tre, Mn duai 

chi'ra tr6ng mt 16 b~ng cai dIa ban de 

un kh6iva xuyen cåy c6t c6 dfnh mt 

khfa vang b~e xoay tron, tam dAu M 

ti!p them kh6i cho IOng cau len caD 

va bay låu. Truac h!t phåi d6t ram du 

eho kh6i ehui VaD khf cAu. Khi du 

du suc vQt len thl chåm lua cho khfa 

vang b/ilc chay r~i buOng dåy chhng. 

CAu len m6i luc mt. caD dAn, truac 

slJ tMn phvc cua mQi nguoi. Ti!ng 

trAm tr~ vang d~y du6i theo khf c'itu 

ruc ro nhu ehi!e den l~ng bay lung la 

theo chi!u gi6 nhy r~i mÅt Mt l:J dinh 

non xa. Mt tro chai t~p the vO cung 

tM vi då chÅm dt'rt ba ngay T! t. 

Nhung T!t nao da h!t! Con mt 

tro giåi tri khac dien ra dai dai, d6 la 

danh b/ilc. Trong x6m tvm nhau ti'rng 

nam båy nguoi ho~c vai muai nguoi 

de xe bong sÅP ngua, h6t ehlln le, h6t 

hl, danh "cae-te". Nhfrng nguoi kha 

thl t6 chuc chai båi tam cuc t/ili nha, 

c6 khi keo dai d!n mÅy ngay dem. 

My tOi thich chai IO/ili båi nay vai 

mÅy ba con trong x6m. Cha tOi thl 

khOng. TOi chua baD gio tMy Ong 

ng~i VaD song bai. Di!u ni\y da ånh 

hul:Jng Mn tårn tinh tOi: khOng ua btti 

b/ilc, ke cå cO tuang. Mt chi ti!t kha 

bu~n eiroi la anh B6n Quyen thuong. 

len ba ni di danh b~c. Ba tren 80 

tu6i nhung ti!ng gQi con vang xa 

lanh lånh, dau thOn cu6i x6m d!u 

nghe, anh Quyen l:J song nao cling tuc 

t6c ch/ily v!. ·Nhung khi tnlng b/ilc 

duqc kM, tfnh rut luide khoi bi thua 

l/ili thl tlJ dung anh "dl;l" len mt ti!ng 

th~t to r~i co gio ch/ily, m~c du khOng 

ai nghe ti!ng ba gQi anh! 

. MQi nguoi ti!p t\lC vui chai Mn 

ehi!u m~ng båy cai h~ (h~ neu) thl 

chÅm dt'rt de lo Htm h,mg. Mt nåm 

gian kh6 l/ili bl1t dAu. Rieng tOi thl 

dl1qe ngay t6t cha tOi eho khai but. 

"Minh nien khai thAn bUt..." Mt 

nam gian kh6 cling blit dAu d6i vai 

tOi. 

T!t ai, hyn cu6i nåm nay nhe! • 

xom cu 

Tet, Cha Ga 

• 

Chq Go. C6 phåi khi dQc d!n d~ 

tt,ra nay cac bl;ln dang cau may kh6 

chiu va lau bau tlJ hOi: "Cai chq quai . 

qui gl th!? ox6 xinh nao v~y? C6 gl 

l/il de rna phåi mÅt thl gio vai n6 v~y 

cM? MO då di mon g6t giay khåp 

nam chåu b6n be r~i, c6 cai gll/il rna 

khOng bi!t! C6 cånh sl1c nao hay dyp 

rna khOng M ml1t qua! Chq hå, d~ 

bo!" 

TOi bi!t! TOi bi!t! Nhung blnh 

tInh gium tOi mt eMt di b/iln! T!t 

rna, My de thån tårn thUOng l/ilc di, va 

lam on nghe tOi n6i mt cMt. C6 Ong 

nM vån vi!t quyen Ng9'l co bOng, 

Ong ÅY vi von · hay 111m. 6ng n6i 

, 

Nguyen M~nh 

An Dån 

"ri'rng thu phong l:J My khOng nhum 

mau quan san khi gl h!t" va "nuac l:J 

My, du la nuac mua, u6ng tra, du la 

tra D6 HiIu, cling cMt ngåt". 6ng 

nha vån cua chung ta khOng ky thi gl 

dåu, tOi cling v~y, nhung tOi yeu cai 

kieu nho nha nM nuac nay 111m, VI 

v~y 10i lih m/ilng moi cac b/iln v! que 

tOi chai mt chuy!n, cung tOi di d/ilo 

mt cai chq T!t rÅt l/il, rÅt oM que nM 

mua, ngbeo vO cung, nho v6 cling va 

vO danh låm Mm; nhl1ng trong cai 

ngbeo nan cua n6 an t~ng m{?t åm ap 

. tuy~t vOi, trong cai nho nhoi la b6ng 

dang nhfrng to tat, va giua nhihlg vO 

danh la tÅt cå nhung gl såu d~m, 

langvdn 45

thieng lieng nh~t. 

Ch

111m, thie'u th6n va lI,l.c h~u 111m, h 

chua bie't the' nao la nhung tie'n b ky 

thu~t nhung vån s6ng vui, s6ng dyp; 

vån c6 tuOi thCl tran ng~p tie'ng cuai 

va dl\y l1p hl:lnh phUc. Cac em cO' vui 

chCli di nM, tOi con phai chao d6n 

nhung nguai khac nua: 

Thua C\l ba, C\l Ong, cac C\l di dAu 

rna 300 dai khan d6ng chinh t~ the'? 

Xin chUc cac C\l thi~n ni~n truOng th 

va xin mai cac C\l ngM ll:li dAy. TOi 

bie't du quanh nt\m su6t tbang c6 kh6 

khan the' nao di nua, gia nay å nha ta 

cung da dl\y du ca rOi: v~n th, mOng 

ga, thugc dugc dugc trOng tu tbang 

muai; mai nha da nå, mai nui da ch~t 

v~ tu hai IIlUCli sau, hai mUc1i bay 

thang ch~p; ban tha da den dOng chui 

b6ng, b tam, b ngu sang choang; 

qua tu da dClm dl\y cAy trai vuan nha 

rN. Nhung khOng sao, xin mai cac C\l 

xem qua cac cAu d6i, cac lien Te't tr~n 

giliy bOng di~u nay. Xin cac C\l dung 

ng~i, gia chång bao nhi~u dAu. C\l 

thfch thl cung c6 the bie'u C\l mt c~p 

dan chCli trong nha cho vui rna. Te't 

chg Go tlnh nghia HI. chfnh chu c6 

ph ai c6t buOn ban dAu! ROi xin mai 

C\l qua xem mo tranh nay: con ga cO 

vUCln cO gay giua trai cao dlit rng 

tugng trttng cho ke anh hung d6; con 

con hO nua, oai phong låm li~t khOng? 

Va dAy, Tri~u Tu Long pho liu chUa, 

TrttClng Dl!c Duc d~i nao cl\u Tru

Moi Tinh Dau Xuan 

LDG: Max Steella ml/t van si My 

sinh nam 1922 tai South Carolina. 

Ong sang tac nhi~u truy~n ngan, tiiu 

thuylt, truy~n thilu nhi va dO{lt nhieu 

gidi thuang van hf/c. Tru{Jc day 6ng 

la giao su d{li hf/c chuyen ve nganh 

van chu(Jng va ky thu~t sang tac. 

TruY4n "Mditinh dauxuan" dUt;1c 

djch tu nguyen tac "Ah love! Ah 

mel", la møt truY4n ngan tieu bilu 

cho loa i van cham bilm trong d6 bi4t 

tai cu~ tac gid dUt;1c thi hi~n qua 

nhieu khfa canh. Tru{Jc hlt tlnh tiet 

cau chuY4n 'ddn den møt Mt thUc 

hoan toan trai ngUt;1c v{Ji dl! u{Jc. 

Diim kMi hai thu hai la sl! that b{li 

thdm thuong cua nhan v~t chfnh 

trong kinh nghi~m hf/c lam nguoi 

IfIn. Va dieu mia mai cudi cung ta Sl! 

tuong phdn nl!c cuOi giila chuy~n 

tlnh tren man dnk va mdi tinh thl!c 

cua nhan v~t chfnh. M ~c dau thl van 

cMm hiem thuong di d6i v{Ji van 

phong ho~c mla mai ranh miinh ho~c 

cham ch{ch dØc dia, vm Max, trai 

lai, cM c6 cai nhin nhr nhang va n~ 

c'uoi bao dung ctla kl tUng trdi qua 

kinh nghi~m e che cua thOi mm Mn. 

T uy da sau nåm nhung tCli van 

con nho ro nhu in mua xuan nåm f1y 

luc tCli vua quen Sara Nell Workman. 

DI;lO d6 tCli hQc 161' Muai M~t va th~t 

Max Steel 

Tru

Bette Davis d6ng. O, tl>i thfch xem 

phim nay lam. 

- Duqe rOi. Ch~lO nhe. 

Su6t ng'ay Mm sau a truang, tl>i 

tranh kMng dam g1.\p Sara mQt mlnh, 

the' nhung lue tl>i dang sap hang a 

phOng ån trua, Sara nhoai nguai qua 

tru6"e hai e6 bi: 

- C6 phåi t6i Mm qua anh g'li 

kMng? 

- tro 

Tl>i dap gQn. Sara mim euai va 

bOng dung luc d6 t6i cu Sf! nang se . 

b~t cuai 16"n tru6"c m1.\t mQi nguai, 

nhung may qua Sara li 

vtra ra khoi nha, cha nang, mQt nguai 

dan l>ng ll!c luang, may rau r~m rng 

dåp. 

Dung luc d6, John Bowerman va 

hai nguai bl.ln cung hQc Wp muai hai 

bu6"c VaD ti~m va ngOi xu6ng ben 

ci! 

Anh ehang h'au ban -nay gia b~n 

biu v6"i khåch hang dl>ng dao 'cling 

dtrng lng kla! Bt.Jng anh nay keu 

vang nhu så'm. Anh dang sui bQt dÅY! 

Han ta het lqn khie'n mQi nguai 

trong ti~m ding chu y den tl>i nhi~u 

han; Luc d6 t6i chi mu6n bao kM v6"i 

Sara, nha nang dua tl>i ra khoi ti~m 

ngay, nhung t6i vtra rna mi~ng gQi 

"Sara" thi bt.Jng tOi cang keu len Am 

i khie'n tl>i khl>ng the nao n6i them gl 

nua. 

Sara quay sang ke sI! t'lnh cho 

John nghe va John het 16"0: 

- Bac si Shaeffer ai! 

Båc si Shaeffer nhåy thoat qua 

quAy thu6e va ra l~nh cho mQi ~guai 

tt.J t~p quanh tOi gian ra xa. Ai nå'y 

. vtra bu6"c lui vtra e ngi nhu 

langvdn 49

nhln mQt quå bom sl1p nO. Båe si 

Shaeffer trt(n an hQ: 

- KhOng e6 gl dång sq eå. Nao 

giup tOi mQt tay khieng anh nay. NhO 

ehue dAu anh 4y xu6ng th4p han 

bl)ng. 

- Anh 4y båo bao gib u6ng thu6e 

nay eung bj nhu v~y eå. 

Såra vQi tie'p nhung båe si Shaffer 

då ngl1t lbi nang: 

- Th~t tlnh tOi tMy kh6 tin 111m! 

Loe nay thi John Bowerman va 

hai ngubi b~n eung 16'p vai anh ta då 

khieng tOi Mn d~t nhm dai tren quAy 

thu6e. HQ de dAu tOi eMe nguqe 

xu6ng nen mi~ng tOi mo rQng. Giå 

loe d6 e6 dåm danh lQn eling khOng 

h4p dån nhi!u ke hieu' ky nhu eånh 

tOi nhm s6ng soai tren'quAy, mbm hå 

h6e. Bae si Shaffer mang ehie'e khan 

uat ra va båo Sara dU'ng ben e~nh, 

dl1p khan len tran toi. TOi hoi ntmg: 

- Sara khOng bo tOi ehu? 

C6 le d6i vai mQi ngubi ehung 

quanh, giQng tOi' lue d6 dAy ve lam 

ly, nhUJlg Sara nhu sl,1e dnh: 

- Trbi d4t ai! M4y gib rbi? 

John Bowerman dåp: 

- Mubi mQt gib kem mubi. 

Sara nem ehiee khan uat len m~t 

tOi va båo: 

- TOi phåi v! nM truae mubi mQt 

gib! 

John ehl)p ngay 14y ca hQi: 

- De tOi dua cO v!. 

TOi nh4e ehie'e khan len ehi vua 

v~n th4y John dua Sara ra elta va 

nang khOng h! ngoånh l~i nhin tOi 

mQt lAn. 

B6n nåm ngubi dung quanh tOi 

eung tån mat tro v! ban eua hQ, ehi 

con mlnh tOi nhm yen I~ng tren quAy 

thu6e, nhin thang len ånh d~n ne-Ong 

eh6i sang tren trAn va Il1ng nghe tieng 

bn ao eang lue dng thua dAn trong 

ti~m nuåe. 

Khaeh hang tUng e~p theo nhau 

v! va tie'ng ngubi hAu ban thu dQn ly 

dia eling eang lue ding im vl1ng. TOi 

nhln anh ta cAm tUng chiee ghe' d~t 

nguqe tren ban truåc khi lau san nha 

va eåm th4y tui than eho tOi, tQi 

nghi~p eho anh ta va eho eå the giai 

dång thuang nay. 

• 

LDG: Thomas Raddall sinh a Anh 

nhztng den stJng t{li Nova Scotia tu 

Mi con nho. Khung cånh thien nhien 

va doi s6ng xå hØi a ddy då giup tJng 

vier dlltJc hai mllai cu6n stkh du IO{li . 

Ban dau tJng n6i tilng trong lånh vl!c 

truy~n ngan. TØp truy~n dau tien cua 

6ng xud't bån nam 1939 dlltJc giåi 

thllang van chlltmg Gia Nå Dt;li. Tu 

1939 den 1959, tJng co 5 tøp truy~n 

ngan xuat bån. Nhllng v~ sau, tJng 

cang n6i tieng han vm IO{li titu 

thuyet lich su. Nam 1948, tJng l{li 

dlltJc møt giåi thllang van h{Jc Gia Nå 

D{li nila vai quyln ljch su "Halifax 

Warden of the North" (Halifax, tJng 

trum phIlang Bilc). TI! truy~n "In My 

Time" (Trong tMi d{li cua Mi) dlltJc 

Mon 

Qua 

CuOi 

Thomas Raddall 

Hong Huy 

dieh 

gidi van h{Jc coi La ly thu va trung 

thl!c nhttt trong s6 cac tac ph6m 

d~ng IO{li. 

Truy~n ngiln "The WeddingGift" 

la møt trong nhiing truy~n Raddall 

viet Mi con tre. 6ng mlltJn chat li~u 

thør trong lich su dia phIlang didl!7lg 

nen cau chuy~n duyen dimg nay. 

Nova Seotia, mua dOng nam 

1794. M~t d4t dAy tuyet. Trong rung, 

tuyet day han nlta thuae. Ngoai bb 

bien, tuyet mong han eMt it, trU 

nhung d6ng tuyet bi gi6 thOi d~m I~i 

aelta eae nha kho, cåe chan rao, t~i 

50 lang vdn

eång Marriott. Nhung nhu v~y tuyet 

eling da du day de ehuOng nhung cO 

xe trugt tuyet reo vang khap thj trj{n, 

du nhieu de tu elta nM nao ra den 

duang lan eling hi~n ra day dj{u mon 

va hang h6e, du vucrng de phåi tråi 

thåm tren ben va tren eae boong tau, 

du l~nh de nhung khan quang e6 

bllng 16ng eh~n duge pM ra khåp 

nCli. Trong mi gia dinh, lua reo 

trong lo suai, va tren eae n6e nha, 

kh6i lam quy~n trong kMng khi t1nh 

l~ng eua thång eh~p. O nhung nCli 

qua l~i nhieu, tuyet keu kin kjt duai 

buae ehan. O nhfrng nCli khåe, tuyet 

bao lj{y tie'ng ehlln kMng eho vang di 

xa. Tuye't nhu vAy thi eae thgsan e6 

the dUng liep di tuyet du6i kjp lli tuan 

l~e va lU nai sung tj{m. Tuye't nhu vay 

thi eae tieu phu se tMi than van VI 

båy gia xe bo da e6 the tåi gO eua h 

di khap nCli trong rung. Nhung tuye't 

van ehua du, gan nhu ehua du, d6i 

vai Kezia Barnes. Nang phåi di tai 

vling Bristol de lam dam euai vai 

Ong Hathaway. 

Kezia kMng mu6n lj{y Ong 

Hathaway. Nang da n6i bang m~t 

ging dam nuae mat eho 6ng ba 

Barc1ay bie't rllng nang kMng mu6n 

lj{y ai eå. Nhung Ong Barc1ay ehi hit 

thu6e va hu hu theo eai kieu rilt kh6 

ehju mOi khi Ong kh6ng vua y. Con 

. ba Barelay thl khjt mlii va n6i rllng 

d6 la m~t dam rj{t xung vm Kezia. 

R~i ba dåo e~p måt l~nh mau xanh 

tren khuOn m~t tron xoe m~p u eua 

ba, va n6i tie'p rllng Kezia dung lam 

b~ ngåy thCl kha kh~o nua. 

C6 hai eaeh de di tai vling Bristol. 

M~t eaeh la di duang bien, bllng 

thuyh danh ca. Nhung Ong ml,le su 

phån d6i eaeh nay. ang ta la m(>t 

thanh nien xanh xao, tu Anh qu6e 

vua duge giao phai eua Due Ba 

Huntingdon eu sang. ang ta da say 

s6ng su6t nam tuAn tren bien. Tuy e6 

ph'An ne nang Ong Barc1ay VI Ong 

Barc1ay e6 the lI!e trong nha tha, va 

eling la trl,l e(H eua long sung d~b t~i 

eång Marriott, nhung 6ng ml,le su 

nhilt djnh kMng nhugng b~ trong 

vi~e eh9n eaeh di tai Marriott. ang 

n6i Ong se di duang bl), con khOng 

thl thOi. ang Barelay Cl,!' l~i bang 

nhung tieng hu hu. Con duang dai 

hai mUCli d~m xuyen qua rirng theo 

l6i mOn eua ngl,!'a di, ehae båy gia da 

ng~p såu duai tuye't. Con duang ily 

khai d'au t~i nOng tr~i eua Harper a 

phia ben kia bEn tau, va Harper ehi 

e6 m(>t con ngl,!'a tMi. 

Ml,Ie su Mears blnh thån n6i: 

- Toi se di b(>, de ngl,!'a eho e6 gai 

euai. 

Kezia da eau nguy~n eho tuye't 

xu6ng nhieu nua, eho Mo tuye't th6i 

tai, vui kin con duang mon, de kMng 

con ai e6 the vugt vung dj{t mlii rna 

Mn vling Bristol. Nhung nhung lai 

eau nguy~n eua nang khOng Ung 

nghi~m, va My gia nang van phåi 

eung ml,le su Mears khai hanh tu 

nOl1g tr~i Harper, vai ehi m(>t con 

ngl,!'a. ve ph'an Hathaway, kh6ng 

hieu VI sao Mn le eua mlnh bjeh~m 

tre, Ong ta da phåi Sam Da Den bAng 

duang di tim hieu, va båy gia nhung 

dj{u ve't Sam luu l~i dang dån duang 

eho Kezia di Mn ehO kEt Mn. 

Kezia la cO gai nho nhån, nhu ml, 

m~ eOi rN duge gia dlnh Barc1ay 

nuOi lam nguai giup vi~e. Nang tuy 

ehång gia d~n kinh nghi~m gi, nhung 

båy gia nhin Ong ml,le su eung di de 

Mn Marriott lam phep euai eho 

mlnh, nang thily Ong tre qua, non nat 

qua. Hlnh nhu bi rUt ra khoi vung que 

Yorkshire eua Ong ben Anh, Ong 

kMng con tl,!' lo li~u duge nua. Truae 

ngn gi6 xuyen D~i Tåy Duang l~nh 

bu6t nay rna Ong an b~n phong phanh 

qua, khie'n nang phåi n6i: 

- Thua Ong, Ong nen dung eai 

khan ehoang nay eua t6i. Ph'an tOi da 

e6 di ao khoae eli eua cO Julia dåy 

r~i. Va ehUng ta se thay phien nhau. 

Ml,Ie su Mears hoi nho: 

- Thay phien di gi? 

- TOi se di ngl,!'a khoång m~t d~m, 

r~i xu6ng bu~e ngl,!'a ,vao g6e elly nao 

d6 va di b(> tie'p. Khi 6ng tai ehO con 

ngl,!'a, Ong len eai di d~ m~t d~m vugt 

qua t6i, r~i 6ng bu(>e n6 I~i va di b(> 

tiEp. Cu nhu the, euai di r~i bu(>e l~i, 

con ngl,!'a duge nghi tung lue. 

ang ml,le su tre Mt dau va la dang 

dua tay d6n nh~n chie'c khAn choang. 

D6 la m(>tchie'e khan mau den, rj{t 

hqp vai chiEc ao kho.ac bang våi lqt 

va eai qu'an b6 6ng, vai dOi lilt len 

den va ehie'e mli trOn eling inau den 

eua Ong. Do sl,!' ggi yeua Ong Barelay; 

6ng da mugn duge m(>t dOi gUlY bling 

da nai ehua thu(>e de dung trong 

ehuye'n di nay. Trong khi Ong buae 

di, eu6n kinh nguy~n de trong tui ao 

ehoang eu d~p d~p vao phia sau bap 

ehan Ong. 

Tai ehO eao nhj{t eua day go phfa 

tren d~ng co eua Harper, ehO con 

duang nho hyp vtra ra khoi khu ri'rng 

u am toan elly d~e can, Kezia dirng 

I~i quay nhin lan eu6i eung khu bEn 

dng. Trong anh nang ban mai, nhfrng 

mai nha milli trång eua khu tieu thj 

trj{n hiu qu~nh trOng gi6ng nhu m~t 

lap s6ng thuy trieu tung tu duai bien 

len va dOng eung I~i khi d~p vao khu 

rirng th6ng sam mau phia tlly. Kezia 

tha dai, va Ong ml,le su ng1,\c nhien 

thj{y nang kh6e. 

Nang gil,le ngl,la leri truae. Yen 

ngl,!'a la m~t ehiec .yen cua dan Ong, 

kMng ti~n cho kieu ng~i giu gin cua 

phl,l nu. Ngay sau khi vuqt khOi tam 

mat Ong ml,le su, nang lien ven vay, 

bo chån m~t sang ben kia. Ng~i kieu 

nay de chju .han, d~ng thai nang 

eling eåm thj{y tl,!' do han. Trong giåy 

lat, nang quen la nilOg dang m~e 

quan ao dyp eua ca.e e6 nha Barc1ay 

thåi ra, dang m~e ehiec sa-mi va 

chiEe quan 16t do ehinh nang khåu, 

dang mang dOi tj{t, d~i mli va di dOi 

giay van duge bay ban a cua hang 

Barc1ay, tren duang de'n Yling Bristol, 

de kEt Mn vm Ong Hathaway. 

Gia dlnh Barc1ay da d6i xu t6t vai 

nang. Nang rai vi~n te'ban de ve giup 

vi~e eho gia dlnh nay tu nåm 14 tu6i. 

lfOi ily nang Ul m(>t cO be gay go xanh 

xao, lue nao eling kh6e. Va tu d6, eu 

tileo lai ba Barc1ay, thl nang dugc eoi 

nhu con, cM kMng phåi ehi la dAy 

ta,. Nang duge uu tien ehn nhung 

qu'an ao eua hai cO Julia va Clata thåi 

ra. Nang duge phep ng~i ehung 

phong de he duge gl thl hge, mOi 

khi gia su Mn nM d~y kem eho eae 

cO. Di nhien nang phåi phl,le djeh a 

ban an, phl,l vi~e trong nha bEp, lam. 

langvdn 51

giucmg, lau chui va gj~t giii. Nhung 

nang cling duqc hQc keo chi, hQc 

khAu va hc dan. Nang duqc phep, 

thl!c sI! la khuye'n khfch, ciing ngOi 

vai gia dlnh trong nha tha, å dau 

chie'c bangdai danh rieng. ChO ay rat 

thu~n ti~n de nang c6 the ytra tha 

phuqng dlfng thuqng de' clla gia dlnh 

Barclay, ytra c6 the giup h cåi khån 

ao ra khi bu6i le båt dau, va choang 

kMn ao llili khi bu6i le cha'm dill. 

Va, bAy gia, de cho sI! ban thuång 

duqc d'ay du, nguai ta gan cho nang 

nguai dan 6ng cau Mn bi nguai ta 

kh uuc ttr. 

6ng Hathaway lam dlili ly cho gia 

dlnh Barclay å Yling Bristol. 6ng ta 

ban ruqu rum, thu6c sung, bl7>t båp va 

nhung thu dlili l o~i cho ngu dAn va thq 

sån; mua ca thu tuoi, uap mu6i ho ~c 

phoi kM, tr6ng coi ml7>t nha may cua, 

kiem soat v i~c d6n va chå clli bhng 

thuy~n danh ca v~ cang Marriott, 

di'eu hanh lu6n ml)t nOng trlili. Lam 

ta't ca nhil'ng vi ~ c ay de chi lånh mOi 

nåm 50 bang, ti'en Halifax. Hathaway 

la ml7>t tay c6 nhi'eu khå nång hon ca, 

Ong Barelay thuang nhln nh~n nhu 

v~y. Nhung sau 15 nåm phl,!c vl;l dåc 

Il!c, Hathaway den nha kiem vf/, ban 

dau IAn la voi c6 Julia, sau voi cO 

Clara thl ba Barclay khit miii nh~n 

xet rhng Hathaway vai c6 hoi cao. 

Hathaway ciing c6 vai caD th~t. 

Vf/ chOng Barc\ay Ul thuong gia gi~lU 

c6 nMt vung cång Marriott. Julia, 

dua con gai lon cua h, då It vao 

måt xanh clla Gamage, nhan vien thu 

thue, va ciing la ba con cua dong 

Gamage å Halifax. Ba Barclay thuemg 

thfch khoe ra nhu the. Con Clara thl 

mua xuAn ytra rOi då di Halifax hc 

choi duong cam va ngau nhien phO 

bay dUf/C ve quyen rii cua mlnh truac 

dam quAn nhAn tre thul)c håi quAn va 

Il,!C quAn thuang tl,! t~P å nhung 

khach thfnh clla Halifax. Hai c6 gai 

caD gia nay van bl,!m mi~ng cuai m6i 

khi tha'y 6ng Hathaway, tfnh hay dai 

dong va trinh trng, di theo chiec tau 

elia gia dlnh, v'e thanh ph6 thåm h. 

Truac sI! tI! tin thåi quå cua Hathaway, 

ba Barc\ay hoi venh m~t, con 6ng 

Barclay khOn ngoan thl nheo cl\\p måt 

ti hf lliIi, Ia'y thu6c ra hit va htr htr. 

D6i vai 6ng Barclay tht ro rang 

tlnh hlnh då trå nen glfp rut. 6ng 

nh~n dinh: Hathaway lam vi~c gioi, 

phåi lam sao cho anh ta hai long å d6, 

tiep tl;lc lam If/i cho Ong, va Ong chi 

phåi trå 50 bång mOi nåm thOi. Th~t 

dang tiec la Hathaway då khOng cam 

ph~n vai ml)t cO gåi con nha danh ca 

å Vling. Nhung SI! the då the' nay thl 

Ong phåi xoay tra. Ne'u Hathaway . 

nhåt quyet låy ml)t c6 gai thanh ph6 . 

thl dUf/c, Ong se c6 ml)t cO gai thanh 

ph6 cho hån. Di'eu quan trng la cO 

gai nay phåi dung IOlili se bhng long 

tinh xuan 

Tren khap neo dm vui d6n xuan 

BzttJm hoa r!fe ra khap xa gan 

Xuan nay den nita, bao nhieu nhi? 

Xudn eua dai ta , då l{lnh dan. 

Tinh xuan lai lang khap que hztO'ng 

Tren nhitng mi~n eao, khap phtf phztang 

PMo ntf ron tan , mitng xuan mai 

TO' trai 6ng å, ldn trang sztO'ng. 

Nang Xuan d~p lam, thl gian ai! 

Ki~u dUm xuan di , giita ddt trai 

Ngay nga't trang ta tinh s6ng nui, 

Chung dmg dan tøe, møt ni~m vui! 

Xuan den que ta, qua muØn mang 

Muai eh[n nam dai , d(1i xuan sang! 

Ma nang Xuan vang, tam ta nha 

NM lam nang ai, den va vang! 

C6 ehile xudn day då tMi blnh? 

Dl hoa Dan Chu d'!p nhzt tranh 

R!fe ra huy hoang tren ttf qu6'c 

VuO'n eao sue stfng giita møng lGnh. 

H~n se ve que, giita mua xuan 

Thåm kh6m mai gia mr;c trutle san, 

Cc}n c6i lau ri5i trang bao tap, 

Tråi dai nåm thOng giita gian trudn! 

hoiti nam 

s6ng mai vui Hathaway a viing 

Bristol, cha khOng bao gia doi chOng 

dai di noi khac de thu thai v~n . 6ng 

Barclay li'en nghi de'n Kezia. Con be 

Kezia cua Ong, con be nho nhoi, 

khOng hao nhoang se sua, tfnh tram 

tinh, h~ dl) va ngo an d~o, rna chi mai 

hai muoi m6t tu6i. 

Hathaway da gan b6n muoi, du 

trai. 6ng ta c6 cai cung cach di'em 

tinh khai thåc d6i phuong ra't If/i cho 

cOng vi~c, nhung I~i de lam cho cac 

c6 n6i gi(\n. 6ng Barclay cho rhng 

Hathaway lay dUf/c Kezia la ml)t 

di'eu may mån, va d6i vai Kezia thl 

52 lang vdn

Hathaway eling rl1t xung, kMng th~ 

mong hem. ang da gioi thi~u va e6 

gAy lin tugng t6t gifra hai ben. 

Hathaway da bo ra ml1y bu6i de tan 

dnh Kezia trong nha b€p. Kezia m~e 

ao dyp eua cO Clara, ng~i nhin anh 

trang thång 11 ehi€u tren m~t tuy€t 

ben ngoai eira s6, mi~ng thinh thoang 

l~i thl thAm nhu m~t ngucYi dang å 

trong tqmg thai xuat than. Trong khi 

d6, nguai dAu b€p dnh nghe sau ri1.~t 

eanh eira, va hai cO Barclay thl euai 

rue rfeh sau mOt eanh eira khåe. 

Lien sau d6, vg eh~ng Barclay 

quy€t ding dtng Hathaway se den 

eang Marriott bAng ehuy€n tau tha 

dung ngay 23 thång 12, lam dam 

euoi ngay tl,li phong khaeh nha hQ, 

r~i dan cO dAu moi ve Bristol an 

Giang sinh. Nhung m~t ehuy~n Mt 

nga da thay d6i het ca. M~t ehi€e tau 

tu Mogador BAe Phi den, bi bao, dAm 

ngay l6i VaD vling Bristol. Chi€e tau 

ehå nhieu 10l,li hang quf va 11;\ nhu da 

de ngåm, trai hl;\nh nhån, vo eåy tru 

san lai, vo tråi ll!u, ... V1 quyen 19i eua 

ehu, Hathaway lien lanh ngay vi~e 

vot hang, va VI the Ong khOng the di 

Marriott de euoi vg. Vi ~e vot hang 

khOng the tri hoan, vl can bao ti€p 

theo e6 the th6i toi bl1t eu lue nao, 

th6i bay luOn 86 thu lao beD bå kia. 

Nhung vi~e euoi vg eling khOng the 

de låU, VI mua dOng nay se ll,lnh han 

mQi nam. Hathaway phai Sam Da 

Den dem thu yeu dm Ong Barclay 

eho Kezia di eung mOt ml;le su den 

ehO eua mlnh. V1la gåi eho ehu nen 

la thu khOng hå.n la nOn nao n~ng 

nhi~t, nhung lai le trong thu eling 

eho biet la ngOi nha moi gan Viing 

dang cha cO dåu, va nguai ehu dang 

cam thay el!e ky thi€u vAng dan ba, 

ban ngay b~n rOn voi eOng vi~e, 

nhung ban dem thi tr6ng rOng... 

Lam sao Kezia uoe lugng dung 

khoang eaeh duge! Nang ng~i tren 

ngl!a -mOt khoang thai gian nang eho 

la vua phai, r~i xu6ng, eOt ngl!a VaD 

mOt g6e eåy phong el,lnh duang mon. 

Nang e6 dem thea hai sgi dåy tim 

den de quan quanh hai chi€e giay, 

giU cho gHIY khoi tuQt trong tuyet. 

Kezia bAt dau buoe di the o dl1u vet 

eua Sam de ll,li. d dOi ehO, tuy€t mem 

eao den t~n g6i, khi€n nang ph ai ven 

vay len. Con duang mon rOng khOng 

han mOt sai, phåt dQn bAng rlu, van 

ehua Mt ehuong ngl,li. Thinh thoang 

nang ll,li vap VaD nhung g6e eåy lap 

duoi tuy€t, va gai nhung b\Ji vi~t quat 

cu m6e VaD ao ehoang niu keo nang 

ll,li. Nhung SI! gAng sue khi€n nang 

am han. Ng~i tren ngl!a bi gi6 th6e 

tu ehån len, tMt la ll,lnh. 

MOt lat sau Ong ml;le su bAt kip 

nang. ang ta euai ngl!a th~t vl;lng, tay 

nAm cuang kieu nhu sg te. DOi ban 

dl,lp qua ngAn d6i voi dOi ehån dai 

eua Ong. Khi di qua chO nang, Ong 

hOi: "CO di duge eM?" Nang g~t 

dau, dll'ng tranh ra, dl!a lung VaD mOt 

thån eåy. Khi Ong cung voi may eai 

num tua eua chi€e khan quang den 

bay trong gi6 khuat dl,lng'dAng xa thl 

nang ven vay len, ti€p tl;lc di. Con 

duang mon cu len r~i ll,li xu6ng ~heo 

trien eua nhung ngQn d~i. C6 chO 

nang nghe duge ti€ng nuoe chay va 

ti€ng rang rAe cua nhung eåy gO d6ng 

bang duoi chån. Nang biet mlnh 

dang di qua mOt dong su6i nhO, va å 

ehO l1y con duang mon bang qua mOt 

khu dam lay rOng, the o mOt con 

duang lat bAng thån eåy da phan nao 

hu ml,le, tuy€t tren m~t bi gi6 quet 

gan het. 

KhOng xa ve 'phfa truoe, con ngl!a 

duge buOc v\Jng ve ben duang va e6 

dllu ehån Ong ml,lc su. Nang phai dAt 

con ngl!a den gan mOt g6e eåy d6n 

moi e6 the len ngl!a duge. Khi g~p 

Ong ml,le su, nang n6i: 

- Lan sau, xin Ong lam an eOt 

ngl!a å gan mOt g6e eåy hay mOt tang 

da, de tOi c6 the len duge. 

- Toi xin IOi. 

ang dap th~t nho r~i eui nhln 

xu6ng tuy€t. Nang quen mlnh dang 

eOi bo chån hai ben khi vugt qua ehO 

Ong ta. Do m~t va tue mlnh, nang 

qul1t eho con ngl!a mOt roi. LAn sau, 

den lue can, nang keo ehån m~t qua 

ben nay, keo vay ehe e6 ehån eho kin 

dao. Nhung Ong Mears tre trung van 

nhln xu6ng tuy€t, nen sau d6 nang 

kMng b~n tårn d6i ki~u ng~i mOi khi 

bAt kip Ong ta nua. 

Nhi.i'ng trien d~i trå nen d6e han, 

nhung dong nuoe ehay raD rao duoi 

bang, va tren nnung Vl,lt dat thap 

trong dam lay tuy€t phU day. Nhi.i'ng 

Vl,lt dat nay n6i len tren vung eao giua 

eang Marriott va viing Bristol. d nai 

hoang da IOng gi6 nay, nhung el,lm 

måy nho ehen ehUc voi nhung g6e 

eåy mau xam, di tfeh eua mOt dam 

ehay rung ngay truoe. Båy gia hai 

nguai da ra khoi nhung khu rung u 

am va da nhln thlly mOt manh nen 

trai. Mau trai xam xit, trOng th~t gom 

ghi€e. Gi6 tu vung bien th6i toi vu 

vu, lam rna dau bu6t. G~p Ong ml,le 

su lan sau, Kezia n6i: 

- SAp e6 tuy€t My. 

Nang khOng biet ro eon duang 

mon, nhung doan hai nguai ehi moi 

vugt qua nua vung dllt mlii mOt ehUt. 

Tren giai dat eao cAn eOi nay, con 

duang mon khOng con ngay thå.ng va 

ro rang nua. N6 quanh co theo nhi.i'ng 

bl,li eåy rna nguai phat rung khOng 

bu~n dQn. Nang ehi con caeh lan 

theo dllu chån eua Sam. Hlnh nhu 

Ong ml,le su c6 g~t dau khi nghe nang 

n6i. Nhiing eanh rung, eling nhu 

nhung thu khåe tren buoe duang su 

ml,lng cua Ong ta, eai gl eling moi me 

va day thu vi. ang ta khOng hie!l 

duge nOi lo sg trong giQng n6i da 

nang. ang eu nhln mQt eaeh tin 

tuång vaQ dau vet eua Sam d~ ll,li. 

Kezia cOt con ngl!a r~i bat dau 

dOl;\n duang di bO eua mlnh. Giay eua 

narig bAng da c ll'ng, 10l,li rna trong 

bang ke hang, 6ng Barclay ghi: Loqi 

thOng d~ng , da chiic, danh cho ph~ 

nu, 5 Mo mtif dt5i. Nhung tuy€t da 

ehui duge VaD ben trong, tan ra va 

lam nblio da. D6i ban chån nang te 

cung mOi khi xu6ng ngl!a, va phai 

sau nhieu phUt vap trugt trong tuy€t, 

n6 moi c6 ll;\i duge eam giae lim nhue 

nh6i. Nang kyp duoi nach mQt g6i 

nho dl!ng tat ea nhung gl nang c6 tren 

dai: hai ehi€e ao ngu bAng fIa-nen, 

mQt sa-mi bAng vai lanh, ba dOi tat 

dai bAng 10l,li len to sgi, va dl nhien 

la e6 m6n qua euoi rna Ong Barclay 

. giri t~ng Hathaway. 

, Dang xOng xao di toi thl m~t 

langvdn 53

Kezia d6n nh~n miii chAm dhu tien 

cua tuye't. Nguoc nhln len, nang thåy 

nhilng Mng tuy~t bay lå· tå giua 

nhilng than cAy trl;li lå, va kh~p noi 

n6i len mQt thu tie'ng ri rao. Khi Ong 

Mears b~t kip nang, m~t hai nguai 

- CU(')fi chung a? 

- Tå't nhien. D~ hai nguoi cling 

duqc å'm, chi c6 cach d6 thOi. 

Nang tråi m9:y tå'm da tren san, be 

l

qua san l~u, sa so~ng tim cåy gai clta. 

Mears ch~y theo, nhung vuang trong 

chi6c ao ngu qulfn chån, t6 cai r'am. 

Anh ta dung ngay d~y, ch\lp lliy 

c hi~c gh~ dai lam vil khf, dN chån 

tr'an dån 'am 'am tren san lanh. Anh ta 

dung ~ai dÅY nang sang 'ben: 

- Lui I~i. De n6 dliy cho tOi. 

Va anh ta qualung tung chi6c gh~ 

trong b6ng t6i. 

Kezia khOng nhin duqc cuai: 

- Dung khUng! Con ngl!a dliy rna! 

Nang dÅY bung clta ra. Trong 

b6ng t6i rna quai ctla dem tuy~t, hQ 

nhin thliy mQt bong den to lon. Cai 

b6ng liy hf nhIf, r'Oi tho cai m~t dai 

van clta. Mears sltng s6t, thå cai gh~ 

xu6ng. Kezia n6i: 

- Sau khi h~t sq, n6 di the o chung 

. ta Mn dåy. 

Nang I~i cuai, tay Om IA'y cai d'åu 

d'ay tuy6t va ap m~t van: 

- Ngl!a ai, may gioi llim, gioi Mm! 

- Mlnh phåi lam sao day? . 

Mears hoi qua vai nang. Sau khi 

duqc lim trong mliy tlim da, My gia 

hQ dang run trong b'åu khOng kh! 

bang gia. 

- TA't nhien la phåi cho n6 vao. 

Mlnh khOng the de n6 ben ngoai 

trong can bao. 

Nang c'am lliy day cuang va gi\lc 

con ngl!a di van bllng nhCi'ng ti6ng 

tr6c tr6c rlit thanh th~o. Con v~t 

ng'an ng~i, nhung r'Oi n6i sq can båo 

va y mu6n c6 chO An va c6 bl;ln då 

giup n6 quy6t dinh. N6 buac v~\O, 

n~ng ne n~n g6t tren m~t san gO. 

lt;lnh lung 

xuan vang 

Dua tay d6n .giQt sau rai 

Suang mai dQng tie'ng chutJng dai menh mang 

Luan dtJn hiJi, tmh xuan vang 

Tan theo mdy xam til nang bo ngtJi. 

ty ye'n 

Mears d6ng clta va di then I~i. 

Anh ta I~i hoi: . 

- Bay gia mlnh lam gl dåy? 

- Trå van mA'y t11m da. Nhanh len. 

6i, I~nh khung khi6p! 

HQ I~i qu1in van m1iy t11m da, tay 

tl! d()ng Om ch~t 11iy nhau, va cai m~t 

ctla anh chang tuOi tre Hm duqc m(H 

chO de chiu tren cO cO gaL Nhtmg 

bay gia thl kh6 ngu qua. Con ngl!a cu 

n~n g6t IQc CQC va thinh thoång I~i hf 

len. Nhitng cay g6 hu m\lc keu keo 

k(ft mQt cach nguy hiem duai chån 

n6, va Kezia run len khi nghi gO c6 

the gåy khi€n con ngl!a IQt chan 

xu6ng. R'Oi VI håi qua, n6 vung våy 

lung tung cho Mn khi clin mu s~p 

xu6ng tren dlu hai nguai. Nang gQi 

ra: 

- Cu ai, blnh tinh di! Blnh tinh di 

nao! 

Dem qua ch'am ch~m. M1iy tlim da 

khå day, nhung m~t san go khOng 

phang dn thllu van trong. Va båi VI 

hai nguai khOng the d~t tay å chO nao 

khåc han la Om nhau nen da thit te 

dl.n va moi nhu cå xuang c.6t. 

Khi tia sang d'au tien hi~n tren 

khung clta s6 thl hQ cåm th11y cung 

da va dau nhuc. HQ bung ra, mung ro 

dung d~y, buac tai buac lui tren san, 

vung vÅY hai tay cho do I~nh. Kezia 

må bQc lliy banh ml va pM-mat. HQ 

ng'Oi c~nh nhau tren chi6c giuang 

cay, vai trum da g1iu, ån diem tam vai 

nhau. Ben ngoai, tuy6t dii thOi rai. 

Mears n6i: 

- CMng ta phai I~p tuc len duang. 

ChAc Ong Hathaway lo lAng llim dlf y! 

Kezia l~ng thinh. Nang ng'Oi bÅt 

d()ng khie'n chang phai to mo nhln 

nang. Sau baD nhieu nhQc nblln ngay 

hOrn qua va dem vua r'Oi, trOng nang 

van tuai tlin. Chang dua tay ra rna 

mlnh va nghi, m~t mlnh vai dam rå.u 

ria låm chåm nay chlic trOng da day 

kM coi llim. Chang I~i n6i: 

- Ong Hathaway ... 

Kezia diem tinh: 

- TOi se khOng di d6n chO Ong 

Hathaway: 

- Nhung ... con hOn le? 

- Se khOng c6 hOn le nao ca. TOi 

khOng mu6n l1iy Ong Hathaway. D6 

chi la y cua Ong Barciay, cua hai vq 

ch'Ong Ong Åy. HQ mu6n gan tOi cho 

Ong Hathaway. 

- Nhung r'Oi Ong ba Barclay se lin 

n6i th6 nao vai Ong Hathaway? 

Nang nhun vai: 

- D6 la vi~c cua hQ... TOi lam d'ay 

tO cho hQ tu nåm 14 tu6i, nhung 

khOng phåi la nO I~ nhu ba Nabby 

dang thuang kia,de c6 the bi trao qua 

d6i I~i ca the xac lån linh h'On the o y 

mu6n da chu. 

Mears !16i vai giQng sung kfnh: 

- Linh h'On cua cO thuQc ve CMa. 

- Nhung the xac cua tOi thuQc ve 

tOi. 

Chang cam thåy hai bi xuc ph~m 

bai lai n6i b()c trl;tc, nhung chi dap 

diu dang: 

- Di nhien.. . Ch1ip nh~n m()t cuQc 

hOn nhan khOng c6 Hnh yeu chån 

thl!c cilng la ph~m tQi d6i vcti CMa. 

Nhung r'Oi Ong Hathaway se nghi 

sao? 

- Truac h~t Ong ta se hoi tOi å dau 

qua dem, va tOi phai n6i tMt. Toi se 

phai n6i Hl tOi då qudn chung vai anh 

trong m()t elin leu giUa rung. 

- Qulfn ehung? 

- D6 la m"t phong tl,lC rna nhung 

nguai g6e Connecticut dem the o khi 

d~n dinh cu å Nova Scotia. Nhung 

nguai ngheo vån con giu tl,le 1iy. Toi 

mu6n n6i nhii'ng nguai yeu nhau. 

Cach 1iy ti6t ki~m duqc llta suai va 

den thlip khi nguai ta cln tan tinh 

nhau trong mQt buOi t6i mua dOng. 

Tl,lc 11y vO hl,li, VI nguai ta vAn m~e du 

56 lang van

qu'An ao, anh bitt rOi d6, nhu anh va 

tOi. Nhung Ong Barclay va nhiing 

nguoi thea giao phai Giam Ly cUClng 

quytt ch6ng l~i tt.lc åy. 6ng Barclay . 

da nho ct.l Mingo, mOt mt.lc su Giam 

Ly mai chtt nam ngoai, tO chuc mOt 

bUOi giång ch6ng l~i tt.lc d6. Ct.l 

Mingo n6i, quan chung chiin la mOt 

pMt minh cua quY. 

- Con ntu cO tro v~ nha Ong 

Barclay? 

- Thl Ong åy cling se hoi tOi nhu 

v~y, va tOi eling se phåi trå lai nhu 

v~y. TOi kbOng the n6i d6i, phai 

khOng? 

DOi ,mitt tron m~lU xanh da nang 

nhln thång vao dOi mÅt b6i r6i cua 

chang. 

- KbOng, kbOng ... cO kbOng the 

n6i Mi... Nhung chUng ta phai lam 

sao dAy? 

Ch~mg thl th'Am trong tr~ng tMi 

bang hoang. Nang tro l~i l~ng thinh, 

nhu ml nhln xu6ng chitc , miii nho 

cua mlnh. 

- Th~t la ky l~! XU nay c6 qua 

nhi~u cai rna tOi kbOng hieu, nhi~u 

,cai tOi c'An hc hoi. Di' nhien la cCl va 

tOi, chUng ta phåi n6i dung sI! th~t. 

Va chÅC chan la tCli se Hm duqc mOt 

cM nao d6 de pht.lng sI! Chua. Nhung 

con cO thl sao? 

- TOi nghe n6i dAn acång Scrod 

c'An mOt 'mt.lc su. 

- Nhung eAu chuy~n se khClng 

buOng tha tCli, phai v~y kbOng? CAu 

chuy~n... quån chung vai mOt thitu 

nu. 

- Se chång sao ca ntu cCl gai la vq 

cua anh. 

- Ha? 

Chang khOng ng~m mi~ng l~i 

duqc. M~c du chang dang m~c dO 

mt.lc su va tren dim c6 rAu, nhung 

trOng chang gi6ng nhu mOt dua be 

dang kinh ng~c. ' 

Kezia n6i, mÅt nhln xu6ng chAn: 

- TCli la mOt cO gai t6t. TOi bitt 

doc bitt vitt va thuOc tåt cå cac dieu 

th'anh ca. Va anh ... ~nh cling c'An mQt 

nguoi san s6c cho anh. 

Chang bitt d6 la sI! th~t. ROi 

ch~m'g n6i, ging kMng måy quå 

quyet: 

- ChUng m1nh se råt ngbeo, em ~. 

Dong tu se giup chut ft, nhung di 

nhien la... 

Kezia diu dang: 

- Th1 luc nao em chå ngbeo. 

Nang ngOi yen, nhung ng6n tay 

l~nh c6ng d~t trong long dang nhuc 

nh6i. Chang dm hai ban tay nang 

len, Au ye'm b6p nhu de truy~n hCli åm 

sang, rOi cui xu6ng hOn len d6. Nang 

cam dOng, ua nuac mÅt. 

- Th~t ky l~! AiIh van chua bitt 

ten em la gl. 

- Kezia. Kezia Barnes. 

Chang nghiem trang n6i: 

- Kezia Barnes, em la mOt cO gai 

dong cam. Anh se c6 gÅng lam mOt 

nguoi chOng t6t cua em. BAy gio 

chung ta di chua? 

Kezia n6i, ging rt.lt re: 

- Anh kbOng bOn em truac khi 

mlnh di sao? 

Chang vt.lng v~ d~t mCli minh len 

mCli nang. ROi, dUOng nhu cai mui vi 

cua mN nang cho chang them suc 

m~nh va quå quytt, chang Mn them 

l'An nua, l'An nay m~nh hon, Au ytm 

hCln va eling nOng nhi~t hCln. Nang 

vong tay Clm låy cO chang, thl th'Am: 

- 6i, anh cua em! 

Chang mai ng6c nghtch lam sao! 

Giay rOng, chang kbOng bitt mang 

them tåt cho bm rOng. Cling kMng 

bitt dem thea tåt de thay. Nhiing 

chie'c tåt um ngay Mm qua nam cU'ng 

dCl nhu nhung que cui tren m~t san 

gia h,mh. Nang chi cho chang cach 

d~p m~m dOi giay cU'ng dCl vi l~nh. 

Trong khi chang lo dCli giay, nang xe 

mOt chitc ao ngu dung cho ngay cuai 

ra nhi~u , månh de quån quanh hai 

chAn chlmg. Khi quån xong, dCli chAn 

chang trOng th~t ky di. Hai nguoi 

cung cuoi vui ve. 

Khi khai hanh, ca hai d~u cam 

thåy råt l~nh. Kezia cai ngl!a, Mears 

di truac giu cuong. Khi tro l~i tai cM 

tri~n d6c rna Mm qua h måt dåu 

dUOng mon, nang n6i: 

- Vao dO nay trong nam, m~t troi 

mc giua huang dOng va dOng nam. 

. Anh giu m~t troi v~ phfa vai trai cua 

anh mOt lat. Di nhu v~y, chUng ta se 

tra l~i cång Marriott. 

Khi h dtn ct.lm rung xanh, nang 

båo chang nhfch m~t troi qua mat 

trai. Chang hoi, ging th~t vui: 

- Em da dOi y rbi sao? 

SI! v~n dOng lam cho chang åm 

len. 

- KMng dAu. Nhung m~t troi di 

chuyen qua b'Au troi. 

- A, di d'Au nho rna tMng thai 

gam! 

HQ Mn dinh mOt ngn dOi c6 cAy 

dOc e'An mc lan vai nhiing bt.li r~m. 

Duai chAn la mOt vung dåt thåp d'Ay 

gi6ng thOng fl,mg la, ehi con trCI 

canh. Kezia reo len: 

- Anh coi kla! 

Con dUOng mon duqc danh dåu , 

bang nhiing vtt trÅng do du chem 

vao cAy hi~n ro ven giai dåt thåp, rOi 

l~i hi~n ro a vung cAy tbOng d~m 

mau Mn kia. 

Chang n6i: 

- Xin cåm Cln ChUa. 

Khi h di vao 16i mon, Kezia 

xu6ng ngl!a. Mears phan d6i, nhung 

nang cuong quytt: 

- Minh thay dOi nhau di ngl!a. 

Chung ta Mn bang cach d6 thl cling 

se di bang caeh d6. Vå l~i, em cfing 

mu6n di bO cho ·åm. 

Chang 16ng c6ng treo len mlnh 

ngl!a, rOi nhin xu6ng mim cuoi hOi 

nang: 

- Khi tai cang Marriott th1 chUng 

mlnh lam gl, em yeu? 

- Kitm mOt mt.lc su lam le cuai 

cho chUng ta, rOi dap tau di Scrod. 

Chang g~t d'Au va keo chitc mo 

rOng vanh xu6ng. Nang th~t ehu dao. 

MOt nguoi b~n doi tuy~t voi trong 

mOt tht giai hoang da. BAy gio, 

chang thtfy mi vi~c tro nen gian ·di 

nhu c6 ban tay sap d~t cua thuqng M. 

Kezia dung nhln eho tai khi chang 

di khutft. ROi nhanh nhCfn, nang mo 

tui hanh ~rang 'fa, ItfYeai v~t van nåm 

trong d6 (va ca trong ythUe eua nang 

nua) qua mOt dem: eai hOp danh lua, 

m6n qua euai eua Ong Barclay t~ng 

Hathaway. Nang nem n6 vao rUng va 

di titp, vay ven eao, theo dåu ehAn 

, ngl!a, mi~ng hat th'Am mOt bai thånh 

ca. CAy rung va tuytt l~ng nghe nang 

hat. 

• 

langvdn 57

_goc sach ____________ 

D9C sach, gUl sach, chdi sach, .. la m(Jt thU vui tao-nhii. Mt5i cudn sach danh ddu 

m(Jt doqn dOi, hay m(Jt cu(Jc doi. Mt5i trang sach c6 khi la møt trang kY-ni~m. Cho 

nen, då c6 X6m Cii viei v~ /ang-mqc que-hudng, ciing nen c6 tMm G6c Sach dl gomg6p 

nhilng månh doi rieng, klt thanh the-giffi cua nhiing nguOi me stkh. 

MOi qu( bqn ghe VaD G6c Sach dl tim thdy b6ng dang cua dOi mlnh trong d6. Xin 

di/ng quen g6p m(Jt vai trang, dbi ba y cho ml;4c nay, khi br;m thtJy c6 di~u ci}n vilt, 

can n6i v~ m(Jt ky-ni4m vai sach, hay sau khi d9c m(Jt cudn sach, du mai, du cii ... 

Chuy~n P hiem Ve Sach 

Tran Lang 

NhO xua eåi thang th6t ft nhåt ai 

eiing g~p dOi ran trong dai Ul khi båt 

g~p t~p va eii eua mlnh b6ng eh6e 

thanh v~t bung eai mui eho m~t hii 

mAm mai ngåu, hay v~t ke t~m (eiing 

e6 khi v'inh vien) ehi~e ban mQt long 

ehan. Ke eiing ehång l~ ehi khi eu6n 

saeh hQe xong, tung th~ e6 the t~m 

h6a than theo eanh di~u vao nhiing 

ngay he r6i hQe. 

Phai dqi Mn eai ngay u am eua 

nåm 1975 khi giang son nhgp d{l 

trung vi chfnh rna thi hao hQ Vii kheo 

. dieh la "sAu bQ nåm quy~n lau mai 

sang", saeh va mai thl!e sI! lånh tai 

le hQa tåo. Tam sI! ky tMe eua e6 

nhan, tim 6e nguai duang thai dan 

trai tren trang giåy, thåy d~u bi nhet 

ehung m~t bi, va rna giåy sam tra 

thanh n~n nhan eua ngu mu~i, d6 ky. 

va thien ehåp. Ura' ph'ån xuåt hi~n 

khåp nai. COng khai va lan nhåt la å 

khuOn vien m~t tmang d~i hQe. Mien 

euang va len lut la nai g6e bep gia 

dlnh. Tan man m'a nhln eai luO'i lua 

u6n eong tång trang giåy run ray 

truae khi nu6t trQn n6, va net ehu anh 

len ran eh6t tren trang giåy då thanh 

than, thl mai thåy trang saeh e6 ti~n 

than elta m~t loai thl!e v~t, quå eiing 

e6 SI! s6ng eho dAu nho nhoi. 

Vao nhung ngay truae Tet eua 

nhiing nåm 80, la thOi giåy eao, g~o 

kem; saeh vå l~i e6 dip xuåt hi~n ben 

hang tråm ban xe phåo å x6m 00 

Våp, 6ng T~ va tir hOrn trir tieh trå di, 

saeh vå duqe dip tan theo xae phao. 

ca t~m eho rllng saeh la m~t 

luqng thOng tin nao d6 duqe dien tå 

bling vån tI!, båt ke v~t duqe su dl,mg 

de ky thae. Ohi tren dam, gQi la vån 

bi, rna 10!,li "saeh" e6 nMt thu()e lo~i 

nay eua ta phåi ke den kinh trang 

khåe tren e~t do Nam Vi~t vuang 

Dinh Lien dl!ng t~i Hoa Lu. Con thu 

saeh viet tren the tre, phie'n la den 

nay ehua tim tMy å nuae ta, phåi 

ehång khf h~u am thåp khie'n eho thu 

sikh nhåt thai åy khOng e6 tu6i thQ, 

nen nhung "b6i kinh", "thanh su" 

nhan nhan trong e6 thi ngo rling sam 

då thanh nhiing uae I~ lue thOi xao. 

Con tha bling våi thl sao? Tha 

"saeh" hi hii'u lo~i nay Ph an Thu~n 

An e6 eOng dua ra anh sang la bån 

kinh Kim Cuong Bat Nhii Ba La M~t 

ra dai vao nåm Cånh Thinh thu tam 

dM Tay San. Nguai xuåt gia e6 lien 

h~ ti mu~i vai 6n Nhu mu da giri 

due tin th~t lan vao bån kinh theu båy 

ngan ehu truae khi bien n6 thanh thu 

phåp båo eua nha ehUa. 

Saeh in hay viet tren giåy duai 

d~ng quen thu~e hi~n nay la thU xu4't 

hi~n sau eung. Saeh e6 ehep Luang 

Nhu H~e trå thanh t6 eua ngh~ in VI 

e6 ca h~i hQe duqe k)i thu~t khAe g6 

ben Tau dem v~ truy~n lllli eho dAn. 

Neu the thl truae d6 ta ehua h~ e6 

saeh in. 

NhO l~i bu6i dung ben ma g6 

kMe ng6n ngang va bl,li b~m nai 

ehfnh di~n ehua Truoog ThQ (00 

V4'p), mai nh~n ra eai hoa tay nguai 

thq khAe då dÅY eai ngh~ khåe g6 len 

hang m()t ngM thu~t. Da han nira the 

ky, loai g6 thi ma- nha sU må pM 

khuyen nåm nao, con nhin nhl,1i thO 

g6 nAu va con tuai net khAe, vai eåi 

bån r~p tay th~t vl,lng v~ de eoi l!,li net 

dac va net ehu eua e6 nhan, n~ng 

nhiing tie'e va nhO eua ke Mu hQe. 

58 lang vdn

Nhån I)~i hQi van But 

Håi Ngo~i, Giå L~i 

I)~c San But Vi~t '1958 

T~p ky ye'u 'day 168 trang khO 

19.5 x 28 D:n loat my l~ D:y mang nai 

trang dau m~t hang tl!a "møt cdu 

'vi5ng n6i hai cMn trai" . Hang chu D:y 

minh djnh m~t trong nhiIng ml;1c ti~u 

cua nh6m But Vi~t bUOi ay la "gioi 

thi~u vIIi thl gilli cai sek di~n hi~n 

thai cua van hlJc Vi~t Nam" va hai 

chan tr6i n6i day la hai n'en van hoa 

DOng Tay v6n mang rat nhi'eu dj bi~t. 

Trong cuQc g~p ga cac nhå "an 

nuac ta, de chia se quan diem v'e vai 

tro cua nguai cam bUt, van båo Dan 

Mach Kelvin Lindermann da kheo 

le~ bay to cung giai cam but nuac ta 

rang "..,vdn con co cai gi co fch [(li 

llln lao cho nMn dan ma khOng 

Racine, khtJng Shakespeare nao diln 

tå n6i, cai gi chi co a Vi~t Nam ma 

kMng møt ai khc1c co thlnoi cho the' 

gilli nghe, do chfnh la bån ngii cua 

CelC ban. KhtJng co nguai nao khc1c 

b(Jn, ~hilng nhcl van Vi~t Nam, co thl 

lam ctJng vi~c ay, KhOng møt nguai 

ngo(Ji qu6c nao, ddu cungl! nulle b(Jn 

tau dln may, co thl bilt ro dan tøc 

ban nlu khOng phåi la chfnh b(Jn" 

(tr. 22). 

Nhung n~u duqc hlnh tuqng s6ng 

d~ng v'e nguai cam bUt, chfnh la LO 

Tan. 6ng dl!flg nen dnh dan chung 

hie'u ky thuang quay tron xem lfnh 

tuan cånh danh nguai aThuqng Håi 

de chi vai tro cua nhå van la "kedung 

ch[nh tMn minh, da thit minh, dlcho 

nguai khc1c danh" , chi vai nll;1C dfeh 

IOi keo nguai dai cM tam rna sam 

nh~n thuc duqc dOi di'eu trong vi~c 

Hu:n cua hQ (BulJc duang chia tay cua 

van ngh~ va chfnh tri da LO TD:n, 

Nguyen HOl;lt dich, trang 58). 

Nhung cOng vi~c cua nguai cam 

bUt c6 qua "bl;lC beo" nhu LO T9:n da 

cl!c tå khOng? 

Oli bie't trong nam 1946, trong sI! 

chie't toa tu tuang va ap che' tinh than, 

nha van Phan KhOi da khOng nen 

duqc ging Mt bang rna x6t xa Mo 

truac cai hOI;l vong than cua m~t lap 

nguai cam but duai thai chuyen che': 

N gitng tim Iljng 6c bljt giong tinh 

Tai milt nhll khOng phåi elta minh", 

Va Vii Hoang Chucmg trong bai 

hOl;l, ngoai SI! chia se duqc nOi bi 

phån truac cånh ng~ nguai bl;ln van 

con, mia mai thay, nhu tien tri duqc 

hoan cånh rna ba mUC1i nam sau nha 

thC1 'cung chung lam II;lY: 

Troi va tdm qua, ddt va tinh 

Bi~t gui VaD dau cai chfnh minh? 

Tilng ech dii trum Un tilng s6ng 

Mau den IfJi ngå xu6ng mau xanh, 

U6ng cho tha ddu bay tram tr4n 

Ngan nh€ 

sdu khån phil mqt thanh. 

TIlang tIYi ngui5n Daa thåi IfJi tiec! 

Con thuyen dem ,fy nhf! t~nh Unh! 

(Sao IfJi tM dill/C, tro 59-63) 

'Qua the', khi cD:t len tie'ng n6i 

trung thl!c cua mlnh, nhiIng nguai 

cam but tren, tuy chua hay bie't gl Mn 

cai tO chuc van hoa duqc tbånh l~p 

muai mOt nam sau (19.11.1957) tren 

que hua'ng, nhung da hanh xu dung 

chuc nang cua m~t nhå van h~i 

P.E.N. la "cbU truC1ng ngu yen tAc tI! 

do truyh ba tu tuang trong qu6c gia 

va giiIa cac qu6c gia va hQi vien 

nguy~n se phån d6i mQi hlnh thuc 

dan ap trong xu sa va trong doan the 

cua h" (P.E.N. La gi? tr. 6). 

PhAn cu6i t~p d~c san la tieu su va 

van nghi~p cac hQi vien cua h~i rna 

tfnh tai nay, phan lan khOng con tl;li 

the', khie'n cho t~p ky ye'u tren c6 gia 

tri mOt ta'm bia ky cOng trong d6 35 

nha tl~C1, nha van, nbå baD va dich giå 

liet ke sau, dang ke nhu nhung nguai 

d~u tien minh thi nh~n lanh su m~nh 

khOng kem kM khan cua nguai cam 

but: Nha't Linh, Linh Bao, Vii Huy 

Ch9:n, Vii Hoang Chuang, Nguyen 

Duy Di, Nguyen Duy Dien, Vi Huy~n , 

Di1c, Tri'eu DAu, Nguyen van Gi~u, 

Nguyen HOl;lt, Tuemg Hung, Nguyen 

Khang, Phl;lm Dlnh Khiem, Thai Van 

Kiem, Blnh Nguyen LQc, Thl;lCh 

Trung Gia, xuan Mien, xuan Nha, 

Phl;lm xuan Ninh, DOng HO, TUC1ng 

Ph6, VUC1ng HOng Sen, Le van Sieu, 

Tnrang Båo San, Phl;lm Tang, Nghiem 

ThAm, Ha Thanh ThQ, DO Duc Thu, 

Le NgQc Trl,), Dai Duc Tua'n, M~ng 

Tuye't, Phl;lm Vi ~t Tuy~n, Bui xuan 

vyen, Nguyen Thj Vinh va DO Thuc 

Vjnh. 

Nhån I)oc 

"Pham Qu)nh, 

Tuyin i~p va Di Cåo" 

Ba mUC1i m6t nåm truac, chfnh 

xac han la ngay 6.10.1962, nC1i giång 

ducmg m~t nhl;lc vi~n a Sai gon, vi 

giao su hQ Nguyen nhan khi trlnh 

bay nh~n djnh cua Ong v~ cuQc tranh 

lu~n gifta Phl;lm Quynh - Ng6 Duc Ke' 

qua Truy~n Ki'iu, rang thl!c chD:t cu~c 

tranh lu~n la Ng6 Duc Ke' mu6n t6 

cao va då kfch thu dOl;ln chfnh tri nD:p 

duai hlnh thUc vån hoa suy tOn 

Truy~n Ki'iu, da khÅng dinh hOl;lt 

d~ng van hoa cua Phl;lm Quynh trong 

s6 c6 tl;lP chf Nam Phong, d'eu nam 

trong dl! ph6ng chfnh tri cua thl!c dan 

PMp, nhu tQe' can phåi xet ll;li vai tro 

va cOng nghi~p cua Phl;lm Quynh 

trong ljch su van hQc hi~n dl;li. 

Nhung quan diem n6i tren cua 

giao su Nguyen van Trung khOng 

phåi duqc da s6 hQc giai chia se, m~c 

dAu thai gian - 'n6i theo Bang Giang 

(Mdnh vl!n "l!an hlJc su, Chan Luu xb, 

1974) - ngay m~t bD:t lqi cho Phl;lm 

QuYnh. Vai nha phe blnh hiIu' danh 

nhu Thie'u SC1n da ngå theo quan 

diem cua giao su Trung. 

Cu~c lu~n c6ng dinh t~i D:y da 

duqc giao su Trung nhÅn nl;li tie'p tl;lc 

trong han muai nam trai, tu "CM 

nghfa thlfc dan Phap a Vi~t Nam: 

thlfc chat va huy'in tho(Ji" , "Chu 

dfch Nam Phong, "VI! an Truy~n 

Ki'iu" Mn "Truang hf/p Ph(Jm 

Quynh" (1974). 

Cai bua du du lu~n d6i vai Phl;lm 

Quynh da duqc Nguyen vari Trung 

g6p ll;li, trong cu6n sach sau nay c6 

tfnh cach cua m~t "chung khAu d~ng 

tu". Trong d6 ngoai y kie'n benh vl!c 

c6 le duy nh9:t cua Vuang IfOng sen, 

con ll;li ho~c xem Nam Phong chÅng 

c6 m~t cMt gia tri (If6 Huu Tuang) 

hay chÅng mu6n ng6 ng~ng tai (H6 

T9:n Khoa). 

Trong s6 tl;lc bån tl;lP chi Nghiln 

langvdn 59

cuu van h9C elia Thanh Lång - ngucri 

e6 quan diem khae bi~t v~ Ph~m 

Quynh va tl;\P ehf Nam Phong - giao 

su Trung sau khi eåm an ai nu Ph~m 

Quynh, ngucri da eho muqn di cåo 

Kiln van cam tuling (Hoa Duang tuy 

but) de nghien euu, vån tie"p t1,le vi~e 

ke"t an bhng nhii'ng Icri ml;\nh me nh~t. 

Cai phån ung phåi e6, da e6 tu gia 

dlnh hQ Ph~m. Ph~m Th~ Ngol;\n, voi 

tae phÅm lul)n an t6t nghi~p 

lntroduction au Nam Phong, gian 

tie"p trå lcri quan diem elia giao su 

Trung, d~ng thcri dang ke la m(H eaeh 

ung xil' rå't tao nM va y nghia tren 

b!nh di~n vAn ehuang. 

Bån lul)n an nhm trong kfeh thuoe 

lan eliJ T~p san khåo euu elia H~i c6 

HQe An Hoa (Bulletin de la Societe 

des Etudes Indoehinoises) khie"n n6 

duqe ehå'p nhl)n ngay nhu mOt tae 

phÅm cO dien trong tang thu. 

lntroduction au Nam Phong e6 tfnh 

eaeh elia mOt m1,le 11,Ie phån tfeh, 

trong d6 tae giå e6 e~ngneu nhung 

d6ng g6p elia Nam Phong trong nhieu 

lanh vl!e VaD bu6i sa khai elia qu6e 

ngu, di~u rna giao su Trung xem nhu 

tMnh tl;tU vAn hoa elia thl!e dån. 

CMn hai muai nAm sau, m~t 

tuyen tl)p Phl;\m Quynh ra dcri nhån 

ky ni~m mOt trAm nåm ngay sinh elia 

~ng nhu nhåe nhå sl! thÅm d~nh v~ tu 

eai d6ng g6p elia mOt trong nhung 

ngucri tien phong g6p e~ng xåy dl!ng 

dau nom 

khai but 

Dau nam khai bUt. But khai hoa 

Xuån møng Mn nh;en, tilc da gia 

Thån [{nh chdng nom tren chiln dia 

Dai thO' danh nau li phuO'ng xal 

Cu; Mn dåt vdn thO'm mui co 

G/!-c quy trai chua ra xac ma ... 

Mlfc vdy ten tay tung net l~ 

Dau nam khai bUt... tuling khai hoal 

tran w1n l~ 

nen qu6e vAn. Tuyen tl)p g~m e6 hai 

ph'an: ph'an tM nh~t g~m mOt s6 bai 

rut trong bO Thu9'ng Chi van ttJp va 

6 bai ehQn tu tl,lp ehf Nam Phong. 

Ph'ltn thu hai la di eåo då dang e6 eai 

tl!a "Kiln van cam tuling - Hoa 

Duang tuy but" . 

N6i trOi han cå trong tuyen tl)p va 

ngay eå toan bO sang tae elia ~ng tren 

Nam Phong la eai y mu6n gåy dl;tOg 

va phu tri mOt nen qu6e vAn eho que 

huang rna dåu ngucri e6 quan diem d~ 

bi~t voi ~ng ve nhieu m~t cling 

kh~ng phll nhl)n. 

Thil' h!nh dung Il;\i hoan eånh d'au 

the" ky khi Han hQe då b~ IOl;\i khoi 

eh6n truang qui va sinh hOl;\t qu6e 

gia de ehu Phap thay the" voi ve uu 

thång ngl;\o nghe da ke thång trl)n. 

Phl;\m Quynh han ai he"t, th~y ro duqe 

eai thi~t tMi elia mOt dån tOe khOng 

e6 m~t vAn tl! hoan ehinh de giai bay 

tu tuång va kie"n vAn, nen da e6 xuy 

eho vi~e xåy dl!ng qu6e vAn bhng 

nhung Icri le ml;\nh me nh~t rna ngay 

nay ngucri dQe con thå'y eai n~ng nan 

elia mOt t~m long: "VAn qu6e ngu e6 

phat dl;\t th! nen qu6e hQe moi gåy 

dl;tOg duqe, m6i tu tuång moi nå nang 

duqe th! qu6e dån ta moi khOng Mn 

nOi ehung kie"p di hQe muon vie"t nhcr 

nhu tu xua Mn nay ..." (Bai van qu6c 

ngu trang Ill). 

De glly m6i dOng thanh, ~ng he"t 

long xung t1,lng nhii'ng ngucri huång 

ung quan diem elia mlnh trong vi~c 

trau dOi qu6e ngu: "Båi vl)y rna ngay 

nay, ngucri nao eh~u t~p vAn n~m la 

lam mOt vi~c c~ng due, ngucri nao 

chiu xem vAn n~m la lam mOt vi~c 

nghia v1,l" (bdd, tro 114). 

Voi hoai baD danh cho qu6c vAn, 

l~y Truy~n Kifu lam xu~t pMt diem 

cho cai tl! tfn e'an thie"t de xlly dl;tOg 

mOt nen vAn hQc vung chåc, khi ca 

ngqi Truy~n Kifu la "qu6c hQe elia 

ta", "qu6e tuy elia ta", "qu6e hOn elia 

ta", ~ng då de cai dnh cåm c6ng hie"n 

eho uoe vQng elia m!nh huang dån 

ngoi but rna bo quen cai thl)n trQng 

thucrng hil'u elia m!)t nha bien khåo: 

"Nhcr tay C1,l (Nguyen Du) tae tMnh 

rna ngucri con hat v~ danh å mien 

Trie"t Giang PhUc Kie"n ben Tau tl! ba 

b6n trAn nAm ve truoc da thanh di 

guang phong Hnh tie"t nghia eho 

ngucri Gå m~t nuoe soi chung" (bai 

Truy~n Kifu. trang 318). 

Vi~e lam elia ~ng kh~ng phåi da 

gianh duqe sl! cåm th~ng såu r~ng. 

Cai nhln tu nhieu gioi ve ~ngb~ khUc 

xl,l do cai gån b6 kh6 bi~n minh giua 

~ng voi mOt the" Il!c th6ng tr~. De"n 

nOi trong ft trang di cåo då dang kia 

con khie"n ngucri sau ehung m!)t ngl)m 

ngui khi th~y ke mu6n giåi bay nOi 

long nhung Il;\i e ngl;\i ngucri dcri 

khOng mu6n ehia se. 

M~y trang di cåo - dn Mn cai 

trl!c giac de cåm thOng han la dung 

lul)n ly de phån tfch - trong the tuy 

but v6n r~t hie"m hoi tim th~y duoi 

ngoi bUt elia ~ng truoc dåy, b!)c lO 

nOi eMn ehucrng truoc m~t uoe vQng 

ehfnh tr~ kh~ng dl;\t duqc va cai dau 

x6t t~t e6 do nhung va ehl;\m trong 

ehfnh trucrng, de ll;\i cho nha vAn eai 

nhln el!c ky ye"m the" vai tha nhlln: 

"Ke xu n~nh mlnh bu6i sang la nguai 

phån b~i mlnh bu6i chi~u. Ke tllng 

b6c mlnh bua qua la nguai thoa ml;\ 

mlnh hOrn nay rna ke lam an nhieu 

nh~t ll;\i la ngucri qui oan han cå" (bai 

The' thai nhån tinh, trang 335). 

Ph~m Quynh ehfnh la hi~n thlln 

tå'n bi k~ch clIa mOt nM vAn, mu6n 

tråc nghi~m ph\lc v\l vAn hoa cho 

nuoc nha bhng phuang ti~n elia ke 

cai tri. 

• 

60 lang vdn

Bau TrOi 

Danh Mat 

Truang-son 

Le Xuån Nhi 

Vilt cho clk Sao Mai cua phi doan 

/14, til' nhang con tau dang ndm yen 

trong lf, dln nhang con tau dap muØn, 

va, v6 cung thu(mg tilc. v6 cung x6t xa. 

cho "hang con tau då gåy canh giaa 

du&ng bay ... 

B!ng di mOt thoi gian nhieu nåm, 

khOng hieu VI sao, luc sau nay, tOi 

thuong hay nM Mn va nhlic Mn phi 

doan tOi. M\l vq tOi båo nM nhung di 

vang la mOt dÅU hi~u nguy hiem cua 

tu6i gia. M\l båo tOi rång, khi nguoi 

ta he't xliI quach thl nguoi ta thuang 

nghT de'n nhung luc ... con xfu quach. 

TOi g~t gu. Nhung xin dil'ng hieu 

l~m. G~t gu la de mua chut hoa khf 

trong nha d6 thOi chu khOng phåi la 

dOng y, khOng phåi la chju thua hay 

la sq vq dAu! Nguoi ngon lanh nhu 

tOi, gl).p con gai dyp til' dång xa cå cAy 

s6 la ml1t cu t\l' dOng sang trung len 

nhu den pha thl lam san ma he't xlu 

quach duqc. Con khuya! Gia 80 tu6i 

tOi vAn con xfu quach nua, hu6ng gl 

a lua tu6i 40 ngoai dang con sung 

suc. TOi nM phi doan, c6 le, ly do 

g~n nhllt la måy nåm g~n dAy, anh em 

phi doan 114 cu qua ao ao thea di~n 

HO. Til' Ong xe'p Tam cho tai anh 

. Ngc,>c tun, anh Khåi, anh C6, cho tai 

thång Th6ng, thång SO!;ln, thång Quy 

Den, thång Ducmg, thång LOc v.v ... 

Va g~n dAy nhåt, c6 them Ong d!;li uy 

B6a, Ong thq cåi s6 mOt cua phi doan. 

M6i l~n nghe gic,>ng cua mOt 

nguoi b!;ln cli, long tOi d~y len mOt 

n6i vui buOn lAn lOn kh6 ma tå duqc. 

Va nhieu cAu hoi d~y len trong long 

tOi. Nhung cAu hoi ma khOng ai c6 

the trå loi dugc, ke cå tOi. Nhung cAu 

hoi nhu t!;li san c6 nguoi van phi 

twang twac d6 5 phUt thl di duqc, 

van sau 5 phUt thl kyt l!;li. Lanh ly va 

thao vat nhu anh Ngc,>c tun, n€u lQ.t 

qua dAy dugc nåm 75 thl chlic gio 

nay da thanh tri~u phu hay it nhåt 

cling c6 ca nghi~p vung vang. Hay 

nhu anh C6, anh Khåi... eling v~y. 

Tay nao eling ly tay lanh måt, tan gai 

nhu may, n6i ehuy~n tie'u 'IAm nghe 

da han eå Thanh Vi~t Phi Thoan va 

u6ng rugu nhu hli ehlm. Nhung tai 

nång åy ma kie'm ra dåt dl:lng v6 thl 

thien h!;l phåi bie't, dfiO ba con gai 

phåi bie't! Hay nhu thang Quy den. 

Ciing t6 su tan gai, mo mi~ng ra la 

em nao nghe eiing khoai. Hay nhu 

thång Duang ml).t ml:ln Iii mOt thang 

Luang . San B!;Ic 'cua phi doan, trOi 

chång tha dåt chång thuang, phi 

do an trucrng de'ch ngan. Chi c6 mlnh 

n6 ngay xua aphi doan, du la thi€u 

uy ol1t con mai ra truong nhung da 

e6c them sq Thi€u Ta Tam. "Thie'u 

Ta mu6n tOi di dåu tOi dIng di he't. Di 

dåu eling la phi cOng Vi~t Nam COng 

Hoa cL." N6 n6i eåu d6 khOng phåi 

trong can say nhu tOi nhung ma khi 

dnh tan dang hoang mai la dang 

ph\lC. 

Va n6 di th~t. 6ng Tam sut thång 

måt d!;ly mOt da vång tu6t len Pleiku, 

mien Tam Bien cua nhung can mua 

nui buOn the thie't va cua gil).c gia b6n 

mua. å mien ril'ng can nui thåm, Vi~t 

cOng phao n6 de'ch che't, phong khOng 

blin n6 khOng rm, Ong manh vAn le 

phe, ml).t vAn dlty ml:ln, coi doi nhu cu 

khoai, tan gai nhu may va lam ån råt 

khåm . kha, tien van nhu nuac. Ba 

nam sau, n6 l!;li Om khan g6i tro ve 

trlnh di~n l!;li 114, cuoi he he nhu 

chua he bi da, nhu eu(k doi chua h~ 

bi phong ba. Co dieu, rån nay n6 an 

noi bi€t giu mOm giu mi~ng dang 

A 

hoang. Oi, båt cu thang n~o ' di Hnh 

ma khOng hQc dugc nhftng dieu nay. 

Ngay phi doan di rån ve SaiGon, tOi, 

langvdn 61

n6 va dl;li uy Hl;lnh u6ng rugu say, 

ph6ng len ehie'e xe Honda cha ba 

nguai, di khåp phi truang nn Son 

Nhtl't, g~p ai di tån eling euai h~ h~, 

ehQe que thien hl;l bling eau n6i hQe 

duge eua bQ dl)i Ong I-fO: "Khån 

truang len ehu, khÅn truang len 

ehu... My, mu6n sa hln thl phåi khån 

truang len ehu... " 

I-fOi d6, dan Sai gon di tån ehdng 

hieu "KhÅn truang len ehu va sa tan" 

la di gl, ai eling nhln ba Ong phi 

eOng say ruQ'U nhe rång euai du tai. 

Dan ba eling euai, th~m ehf con nft 

eling euai. Di, cho Mn bay gia, tOi 

vAn con nho nhihlg n\l euai meo m6 

tang thuoog ngay hOrn tl'y. May e6 

nho ehång Duong? 

Con con nha Ll)e la si quan quan 

Mo phi doan, ml)t hOrn xin phi V\l 

I~nh nha Thie'u uy Nhi cha di m('>t 

ca dao that tinh· 

Nha em cach trå giang dau, 

MutJn tham, anh phåi bOc cau qua sang 

MØt mai em co thea chi5ng, 

Anh ra eau, ngitm dong s6ng da buon. 

MØt hai ba bon nam thuong, 

Toe may, mitt bile, ma huiJng cua em. 

Anh ve ma't ngu dem dem, 

Ulte gi minh dUt;lc ehung men w7i nhau. 

Vot beo dem thå xuong ao, 

Nu6i con ca hU de' xao em an. 

Em ma che ca anh tanh, 

Che tinh anh m9n eung danh, bilt sao. 

Bilt em giiJ da co chi5ng, 

Ma sao anh vdn thay long ngdn ngo. 

CuØe diJi kh6ng phåi la mo, 

Yeu em, tMi eung dilrih ehiJ kilp sau. 

Trai mUa bong bong viJ d6i 

Lam sao anh va månh diJi tan hoang, 

Bilt em khi då muØn mang, 

Yeu /am ehi dl deo mang nbi sau. 

phq,m tam ph6 

vong de h6ng gi6 hay tlm kie'm gl d6 

tOi ehang nM. KhOng hieu hOrn d6 

tOi thua bl;\e hay bu~n bl,te chuy~n gl, 

len tren trai ehoi li~n må'y cai qUyO 

gan ll)t up tau bay. Sl,te nho mlnh bay 

voi si quan quan baD, tOi gi~t mlnh 

liee nhln ra sau, thå'y Ong Trung uy 

Quan Bao gan ia trong quan nhung 

eling lam b('> m~t g~ gh~ ra ve ta day 

eling la dan thu dit, ke sa gl ba eai tro 

nMo I('>n le te d6. Thieu uy Nhi thå'y 

thedam bu~n va "tl! ai bj tOn thuong," 

ben ml;lnh tay quyo them vai vong 

nua. The la Ong si quan quan bao Iren 

dua tay len b\lm mi~ng, doi di v~, h6i 

nhu gi~e va ehlri th~ 6m t6i. 

Dau thang nay, Ong quan bao 

the o di~n HO mai qua, tir tieu bang 

Florida gQi di~n thol;li eho tOi, nbåe 

Il;li ehuy~n co. "Du my thling må't 

dl;ly, may lam tao xem 6i trong tau 

bay ngay hOrn å'y..... TOi euai nhy, 

quang dai da må't 18 nam xua b6ng 

trå v! trong trf lam nuae måt tOi 

mu6n rat ra, va chQ't nho tai ml)t eau 

n6i eua nguai båo trg tOi vao nam 

1975, h~i tOi mai qua My. Hl'Im d6 

l'Ing ta dåt tOi di eoi Air Show aphi 

truang Richard Gebaur Air Force 

Base thu('>e thanh ph6 Kansas City. 

Lt VaD phi truoog, nhln thtfy nhihlg 

con ehim sllt nlim dai trong \I phi co, 

nhln thlly phi dl;lO thenh thang då 

thtl'y ng~m ngui, Mn khi nhln mtl'y 

ehie'c tau bay etl't dnh thl tl'li chiu 

khOng niSi nua, nuae mllt ua ra. 6ng 

båo trg vO vai tN, n6i ml)t eau th~t la 

ehan tinh rna tOi con nho måi Mn bay 

gia: "My jriend, I know that you 

can' tfly anymore, but I know exactly 

where you belong to. Up there, in 

that blue sky... " (TOi biet bl;ln khOng 

con bay duge nita, nhung tOi biet dai 

bl;ln thuQc v~ dau: O tren kia, trong 

bau trai xanh tham d6 ... ) 

TOi euai gugng: "No, not in that blue 

sky but in that .. .fucking sky ... " "Yes, 

but why jucking?" "Because I lost 

it ..." Tl'Ii mu6n n6i "In that jucking 

sky" bai VI, d6i vai tOi, bau trai nao 

rna mlnh khOng con duge nhao I('>n 

trong d6 nua la bau traL. eh!t ti~t, 

bau trai danh må't, bau trai x6t xa, 

bau trai oan nghi~t... , 

Ca tunn sau thl Quy den tir Cali 

gQi qua. Gnn hai eh\le nam dau bien, 

giQng thling phi el'lng nay eong khOng 

e6 gl thay dOi. N6 an n6i luOn luOn 

ngQt ngao, e6 truac e6 sau, raD d6n 

dn th~n y nhu di. .. hOi VC!. Va khi då 

rna mi~ng th} nhå't dinh phåi n6i m('>t 

trang th~t dai mai ehju ngirng ... m~t 

ehut de nghe nguai ta n6i. Quy den 

a Vi~t Nam nhåy dnm thu('>e VaD 

hl;lng kha nhå't phi doan, neu khOng 

n6i la khl'lng doan 62 Chien Thu~t, 

chl thua dl;li uy Huang. Nguai Quy 

den nhåy dåm gi6i nhung nguai ll;li 

Meh biet u6ng rugu nen h~i d6 tOi va 

nguai ft khi hgp nhau. Di bi~t phai å 

bi~t d('>, Båo Ll)e, phi hanh do an e6 

mOt ehie'e xe d6t, buOi chi!u tai x€ 

chå tOi xu6ng quan thit eh6 r~i ehå 

nguai di an adau khOng biet. Khi trå 

Il;li kiem tOi, ne'u tOi ehua xln thl ehi 

62 lang vdn

cAn ng

N?ty thhng HQc, thhng Vinh, thhng 

La, thhng Quang rau v. v ... BQn may 

dau cå r~i? Thhng HQc d~p trai va 

hi!n nhu con gai, chua bao gia bie't 

gi~n ai trong dai. N6 di bi~t phåi, 

chua må mi~ng ra tan gai thl då bi 

con gai tan truac. TOi tl! hoi, hi~n 

nhu n6 kMng biet c6 bao gia chui ai 

m~t eau chua? Trung uy Ph~m vån 

La, con nguai guang mAu s6 m~t phi 

do?tn, tfnh tlnh hi~n h~u de thuang, 

ån n6i r9:t chung ch~c hi~n lanh, 

tuang nguai coi cu nhu la th'ay giao 

chu khOng phåi phi cOng, deo cay 

sung RulO cu mem clla Håi Quan rna 

chång 19:y gl lam kh6 chiu. Nhi~u khi 

tOi nghi m~t con nguai blnh di hi'en 

l?tnh nhu v~y rna lam phi cl'>ng thl 

cung... uong th~t. Thhng Vinh thl 

ngu

h~n b

quån dung chi s6 nhilt cua KhOng 

Quan Vi~t Nam. Ong thi6u ta nay 

ngay xua c6 b('> m~t ram n, mai nhin 

coi thåy b~m trqIl de sq. Qua My r'6i, 

h6t ehi6n tranh r'6i, h6t lam truang 

phong hanh quan r'6i rna m~t may 

thAy ~lrng eoi chång hi~n du.qc ehut 

nflO. Ay v~y rna khi nhin thily dan ba 

dyp, hay khi tho tay rut duqe con xi 

a nuac thU' nåm thi m~t mlii h,\i tra 

nen hi~n lanh de thucmg nhu thien 

thAn mai la I~. 

I-fOi den nha thAy Bung sau eu('>e 

d6i dai, trong mc)t ti~e ruQ'U t~ i nha 

thAy, ai nily nga nga say r'6i thAy 

Bung mai vb vai tOi n6i chuy~n tårn 

tinh: (Phåi di xa m('>t nua que hua ng 

mai nghe duqe Ong truang phOng n6i 

ehuy~n tårn tinh vai mlnh.): 

- Nhi a, båy gia qua My r'6i, may 

keu tao lå thAy lam chi nua. Keu la 

anh xung em duqe r~i! 

TOi hoi lt eMt An hu~ gi khOng? Nhu 

xin di bi~t phai Ban Me Thu('>t ehång 

h~ n? 

- Cling khOng luOn. May dAu c6 

them xin. 

TOi nhin vao m~t thAy Bung: 

- ThAy bie't tOi tom nhåt hai h

mlnh ra dau phai de s6ng ... ban ti~n 

nhu th~ nay rna van phåi s6ng. Hai 

nguoi cam chai rugu re tien di ra, 

buoc nhiing buoc n~ng ne, dau cui 

xu6ng, chång mu6n nguoc m~t len 

cao ... 

MQt dan anh khåc cua phi doan 

xem cMt nua thl t6i quen. Thay 

Ninh. Ngay xua th'Ay la si quan Hu/(n 

Luy~n, dnh tinh hien lanh de thuang. 

T6i nho måi nåm 75, å tr~i Utapao 

Thåi Lan, thay Ninh då bO tien vao 

may bån ca pM de mua cho t6i mQt 

ly. Quy Him. HN d6 t6i chång c6 mQt 

xu dfnh tui, cam ly ca phe rna thliy 

cam dQng v6 cung. Sau nay, luc chua 

cam bUt vi~t vån, mQt l'an t6i xu6ng 

Houston gM thåm th'ay, vq cMng 

th!\y Ninh lam ti~t canh dåi tOi nh~u. 

Thay kh6ng u6ng rugu nhieu nhung 

cu thfch ng~i n6i chuy~n ngay xua 

voi "mliy thll.ng con nft" nhu tOi. Luc 

liy t6i mm de y mQt dieu la th'ay Ninh 

hien th~t. Hien tu cach suy nghi cho 

'den cach n6i chuy~n, cach d6i xu. 

G'an day, c6 vai anh em då nghi 

Mn chuy~n hQp m~t phi doan. 

Chuy~n d6 c6 nen chång? HQp nhau 

de rna ... kh6c hay de cuoi, hay de lam 

chuy~n gl khåc? Ngay xua, Tu Thuc 

di IQt vao coi tien c6 mliy ngay, lue 

trå I~i lang xua thl ng~c nhien VI thliy 

cai gl cling khåc I~. Hoi mQt 6ng gia, 

6ng liy n6i: "Ngay xua, lau lam r~i, 

cach day g'an tråm nåm, nghe ca.c c\l 

ke, c6 mQt nguoi trong lang ten la Tu 

Thuc bo di dau m4t bi~t." Trong anh 

em ta bay gio, c6bie't bao nhieu 

nguoi då trå thånh Tlr Thuc tan thoL 

NM! nMt t{li tu, thien thu t{li ngo{li, 

Clt nhan s6 ngay tu cua anh em ta å 

len mQt ngan nåm thi bie't que huong 

mlnh, dlit nuoc minh hi~n c6 bao 

nhieu 6ng Tu Thuc. Dau mQt cai la 

anh em å tu kh6ng phåi VI IOi mlnh 

rna å tu t~p the, å tu VI thua tr~n, å 

tu VI tQi IOi cua nhung nguoi lånh d~o 

ngu xuån hen nhåt, å tu vI lam nguoi 

Vi~t Nam sinh lam the'kY. Anh em se 

nghi gl khi g~p I~i nhUng nguoi b~n 

xua My gio rung dnh ti~n b~c, con 

cai hQc nen nguai, c6 dua lam båc si, 

lam ky su, lam du thu ngon lanh? Cai 

blit tay, lai chllO mung c6 giD:u duqc 

ve chua x6t hay thuang h~i d6i voi 

nhau hay kh6ng? 

Håy th~t voi long mlnh di. MQt 

l'an rna th6i. 

SI! so sanh nao cling de lam cho 

nguoi ta dau long va sI! thua thi~t nao 

cling de lam cho nguoi ta cay dang. 

Nhiing nguoi k~t å I~i va nhung 

nguai di truac, xin dung tI! d6i long 

mlnh de båo ding chung ta chång c6 

gl khac nhau ca. Kh6ng! Mu6n n6i gi 

thl n6i, giua chung ta c6 mQt khoang 

cach g'an 20 nåm. Va 20 nåm troi d6i 

voi mQt doi nguoi trung blnh c6 60 

nåm la mQt phan ba cuQc daL MQt 

ph'an ba kMng phåi å lua tUOi gia 

"em nhu lan kh6i lung troi", khOng 

ph ai å lua tUOi tho hoa mQng, rna la 

mQt ph'an ba cua nhung thang ngay 

quy h6a nhlit, tran tre sinh ll!c nhlit 

doi mlnh då tan thånh may,kh6i. 

V~y thl, cau hoi h9P m~t phi do an 

tOi de nghi xin de danh l~i cho anh 

em If6ng Ha Oanh Li~t (H.O.) mai 

qua. Anh em mu6n hQp thl c6 hQp 

lien. Nhung bie't chltng nao anh em . 

moi sån sang hay du dieu ki~n de 

hQp? 5 nåm nua, 10 nåm nua chång? 

Nåm 1985, sau 10 nåm dinh cu å dlit 

My, h~i d6 t6i con tre mång, då dua 

ra y kie'n hQp m~t phi doan, v~y rna 

då 8 nåm qua r~i, t6c t6i g'an b~c r~i 

rna khOng cach gl g~p nhau duqc du 

chi mQt l'an. 

C6 le, 10 nåm nua, 20 nåm nua, 

khi anh em ve huu ca thl cMng ta 

moi c6 thl gio de g~p nhau. Ngay d6, 

kh6ng bie't c6 con d'ay du anh em 

kh6ng. Ngay d6, chac phai u6ng 

nuoc tra the' bia. Va mai u6ng mQt 

hai ly thl då lo chuån bi xe'p hang ... 

di dai VI ye'u th~n. Ngay d6, c6 nhieu 

nguoi chac ph ai ch6ng g~y... 

Hoang De' Nå Pha Luan c6 n6i 

ding: "Nguoi h~nh pMc la nguoi c6 

mQt di vång de hånh di~n, mQt hi~n 

t~i de phlin dliu, va mQt tuong lai de 

hy vQng." CMng ta day, nhung nguoi 

!fnh då chie'n dliu de båo v~ que 

huong, cho du då thua tr~n de My gio 

trå thanh nhung ke lUll l~c, cho du 

nhieu nguoi trong chung ta då bi tu 

tQi, bi nh\lc nhå du tM, nhung, nhu 

dii n6i, nhin l~i cuQc dai, cMng ta c6 

quyen hanh di~n VI då lam tron bOn 

ph~n mlnh. Nhi~u nguai trong cMng 

ta, ke ca t6i, ngay xua ne'u mu6n tr6n 

tranh nhi~m V\l, ne'u mu6n s6ng mQt 

cuQc doi an nhan trong cuQc chie'n 

cMng ta da lam duqc. CMng ta, c6 

the, du yeu tO qu6c th~t sI! hay chi 

yeu b'au troi cao xanh tham, ho~c chi 

yeu chie'c ao phi hi:\nh mau xanh c6 

muoi b6n tui di nua, cMng ta dung 

len dap lai s6ng nui. Chung ta då dO 

m~ hOi, mau va nuoc mat cho que 

huang mlnh. CMng ta då lam vi~c 

phai lam nhu nhung nguoi trai nuoc 

Vi~t truOc d6 då lam trong su6t thoi 

gian bi hUng clIa b6n ngan nåm l~p 

qu6c. Chfnh nho chung ta va quan 

dQi cMng ta rna d~ng bao ruQt thit 

mien N am con s6ng duqc them mliy 

ch\lc nåm trong sung suong thanh 

blnh. Chi'tng d6 thOi cling dlI lam cho 

chung ta ph'an nao mån nguy~n, thAy 

sI! hy sinh elIa mlnh kh6ng phåi la 

ho an toan v6 nghia. C6 the chang 

con ai nho den nhiing cOng lao Ay 

nua nhung chuy~n d6 khOng quan 

trQng. Quan trQng la the' h~ clIa con 

chau chung ta. Chung n6, ne'u khOng 

hånh di~n duqc båi cuQc chie'n dliu 

hao hung clIa chung ta thl It nhAt, 

di'tng de chung n6 bi hO thyn khi nghe 

nguoi ta nbac de'n cha Ong mlnh. 

Chung n6 c'an bie't ro dieu nay de lam 

hanh trang buoc, xu6ng daL Chung 

n6 se phAn dAu va ngång m~t len voi 

daL 

V~y thi, ti't nhUng suy lu~n tren, 

tOi nghi, cMng ta nen g~p nhau de 

nhin l~i di vang, de giup nhau s6ng 

trong giai do~n hi~n t~i nai dAt 

nguai, va, quan trQng nhAt, de cung 

nhau nhln ve tuang lai rna phlin dliu 

va hy vQng. 

Phåi, Phlln D4u va Hy VQng, mliy 

chu d~p nh4t tren tr'an gian nay. 

Ngay thua tr~n, cMng ta da bi ke thU 

tuoc do~t tlit ca nhung c6 hai thu rna 

chång ai c6 the cUOp duqc, d6 la Y 

Chf Phlln Dliu va ni~m Hy VQng. 

Ngay nao chUng ta con c6 trong day 

long nhung cai d6 thi chung ta cMng 

phai sq gl ca. 

Chung ta chang c6 gl phai sq ca. 

CMng ta se thang! 

• 

langvdn 67

Vi Sao 

QUfl Den 

Luu Hai San 

Mua dOng, canh v~t aRung Ma 

th~t u rii. Bu6i sang, Mn 8 gia rna bau 

trai vån con nha nha mOt mau xam 

chl. Nhung tan cAy xanh Mm nao 

nay då tro nen vang ua dung co ro. 

KhOng c6 hoa no, khOng ti€ng gi6. 

reo. Thinh thoang moi thåy mOt dan 

chim gny cuOng dng v6 canh bay 

len, luqn vu va rOi lån vao nhung lan 

.suang rna dl:lC. 

Khung canh Am tham, th~t chång 

thkh hqp voi ban tinh nao nhi~t da 

bay chim s6ng nai dAy. Su6t ngay 

nhung con chim tranh ret nAm n 

trong t6 ho~c !ln nau trong nhung bl:li 

cAy r~m r!.lp. Nha nao biet nM nåy. 

KMng chuy~n gau, kMng h6t thi, 

bay thi, khOng ganh dua hay cåi vå 

ti cMt thl dai s6ng ke ·cOng nh!.lt. 

Nhung rna trai ret the nay! L!.li nua, 

lO chim nai dåy då thuOc ro tu tOng 

tich Mn tinh n~t nhau qua rOi, c6 

tång b6c hay chåm chQc nhau thl 

cilng lam chan che rOi. Mu6n khuåy 

dQng khOng khi len åt P9åi c6 mOt d~ 

tai nao moi kfch thkh. Ay v~y rna d~ 

tai moi khOng phåi luc nao cling sAn. 

HoiT"~o 

• 

MOt hOrn, hQc giå V~t båt nga 

cOng b6 mOt kMm pM moi trong 

kho tang vlin hQc så v~ nguOn g6c 

. mau 10ng cua loai qu!.l. COng trlnh 

dt!a tren ca sa mOt truy~n c6 tfch råt 

låu dai vua suu t~p duqc, voi ghi chu 

tai li~u c6 trong tay hQc gia V~t la 

vlin bån duy nMt. KMm pha nay vua 

dOc dao, vua gqi duqc St! chu y cao, 

VI tu truoc Mn nay lO chim aRung 

Ma khOng ua gl loai qu'.l. MOi con 

mOi nh~n xet nhung deu ac cåm voi 

hlnh hai du xi cua qu '.l , ti€ng keu 

khan khan va bO IOng mau den luOn 

gqi am anh ve st! rui ro, den duL 

COng bAng rna n6i thl cuOc s6ng cua 

loai qu!.l cOng khOng phåi c6 di~u gl 

kMng duqc minh b!.lch, nhung ti~ng 

dOn dåy d6 luu truyen ve qu'.l th~t 

chång d~p chut nao! QU'.llin xac ch~t, 

qu'.l lin bån, qu'.l båt trOm ga con .... 

Ngay cAu dOng dao trong dån gian da 

ham y nguyen rua: 

QU{l, qU{l, qU{l! 

B6 may che, dtfng r{l, 

M~ may che, dtfng rom 

Ai th6i com cho may... 

Truy~n ke rllng ngay xua, cac loai 

chim d'eu chua c6 mau slk. MOt Hin 

qu'.l va cOng ru nhau di chai, ngang 

duang tMy mOt ho'.l si dang mai me 

ve phong cånh. Hai dua dti'ng xem 

thkh låm va deu uoc ao gia mlnh c6 

duqc bO IOng voi mau såc s~c s~ nhu 

bUc tranh kia. Thua luc Ong ho'.l si bO 

di, qu'.l va cOng nay y dung mau hOi 

len 10ng trång, ve ao cho nhau. 

CMng thoa thu~n qu!.l ve cho cOng 

truoc rOi sau cOng ve cho qu!.l. The' la 

qu'.l cam låy but, chåm mau, chlim 

chu ve. Nhung net ban dau con 

nguqng nMp, vl:lng ve; rOi cang ve 

cang deo tay, qu'.l dOn het tårn tri va 

cam hung tO diem bO canh cho cOng. 

Tac ph!lm d~p khOng nga. Ca hai con 

d~u sung suong. Gia d~n phien cOng 

ve cho qu'.l. N6 hOi hOp cam bUt, cAn 

nhåc, thå mau, ngåm nghia. N6 

mu6n ve cho qu'.l mOt t4m ao th~t 

d~p, it ra cOng phåi d~p wang duoog 

voi tårn ao rna qu'.l ve cho n6. Dang 

con dån do thl nghe ti~ng lqn keu ec 

ec! Gan dlf y , mOt gia dlnh c6 dam 

rna, hQ dang chQc ti~t lqn de lam c6. 

Nghe ti€ng Iqn keu, m~t · qu!.l nglln ra. 

N6 bao cOng: 

- Ve nhanh len. To phai di glfp 

dåy. 

- Ay, tu tu då! De to con chQn 

mau. C~u thkh mau gl nao? Nen nM 

la m6i mau såc deu c6 y nghia rieng 

cua n6 dlf y nM! Mau do tuqng trung 

cho suc s6ng m'.lnh me, mau xanh la . 

bieu tuqng cua tlnh yeu, mau Hm 

tMy chung, mau vang uyen båc ... 

COng huyen thuyen måi. Trong 

khi d6 tieng Iqn keu cang luc cang 

glfp. Qu'.l bUt rUt låm. N6 tuang tuqng 

ra con Iqn beo'bi mO phanh thåy va 

Ong chu dang cam khuc long thua 

n6ng h6i vut ra cAu ao cho ca ria. 

Bl:lng d6i cOn CaD va nuoc bQt ua ra, 

n6 gil:lc cOng: 

- Thl c(t ve d'.li di, mau quai gl cha 

duqc! Chi la bO 10ng, cai må ben 

ngoai thOi rna. Nhanh de ta con di 

kiem khuc long dåy. D~n ch~m dua 

kMc n6 xai mlft toi, con gl! 

Thåy cOng cu u6n 150 yeu di~u 

måi moi tO duqc mlfy net "tfm thuy 

chung", qu'.l ta s6t ruOt qua, nhay bua 

~ , 

68 lang van

VaD blnh mau de nhu(}m IOng. Ai de 

d6 la blnh ml!c den. The la khåp 

mlnh mAy qu~ d~u m(}t mau den 

nhuc. Nhung n6 chang h~ b~n tAm, ru 

16ng m~y cai cho kh6 r'6i v(}i va bay 

thang Mn nai c6 Heng lqn keu thåm 

thiet. 

CAu chuy~n c6 tir ngan nam c6 y 

nghia nhu m('>t bang chung lich su 

khOng the ch6i cai duqc. Tham thl 

thåm. Ro rang chi VI cai tinh tham 

lam xOi thit bån ch~t cua loai qu~ cho 

nen r6t cu(}c ca giong gi6ng con chau 

n6 phåi mang di mau den x~u xi den 

t~n ngay nay. Lu chim 111m di~u a 

Rirng Ma hå he låm. Neu truqc dAy 

c6 ghet bo loai qu~ thl con båo la do 

dinh kien, dem pha nay n, nay da c6 

bang chU'ng lich su rN ai rna khOng 

tin cho duqc! 

The nhung chuy~n kh6ng dirng a 

d~y. COng trinh eua hc giå Vyt chi 

mang tirih eh~t nghien cUu thuAn tuy 

va dua ra nhung gqi y. Da la d~ tai 

nghien CUu åt han se phat sinh chung 

quanh n6 rllt nhi'eu y kien tranh lu~n, 

nh~t la trong bAu khOng kM dAy åp 

dAn chu va du thira nang ll!e nay. 

X6m chim l~i xOn xao bai quan 

diem cua m(}t nh6m chim tre cho 

ding de truy~n c6 tich ~y rna v(}i va 

ket lu~n VI tinh tham lam rna lo~i qu~ 

phåi mang mau den la kh6ng biet 

dc, hieu sai y cua ngu yen ban, dem 

nhung quan ni~m h'6 d'6 th6 thien cua 

thai nay gan ep eho tåe phAm. Thl!e 

ra vi~c tim duqe eAu ehuy~n c6 ~y 

truac het la m(}t sl! ph at hi~n lon v'e 

lich su h(}i ha. Truac nay ai cung 

phåi thira nh~n 

la cOng c6 b(} IOng 

dyp sl)c sa va tinh xåo nh~t trong loai 

ehim. B('> 16ng c6ng, tac phAm h(}i 

ho~ d~t toi sl! tuy~t håo Ily baodai 

nay khuyet danh. Chinh qu~ moi la 

6ng t6 da h('>i ho~, la ho~ Sl VI d~i da 

de ll,li eho dai m(}t tac phAm Mt hu. 

Bang chung lich su nay se danh d6 be 

bang nhung quan ni~m IAu nay cho 

ding h(}i ho~ la m(}t nganh ngh~ thu~t 

c6 tinh truang giå, chi danh cho 

nhung 10l,li chim a tAng lop cao. 

Nh6m thu hai khang dinh cAu 

chuy~n c6 ~y chang phåi ehu y v~eh 

trAn bån tinh tham lam cua loai qul,l, 

cung chang phåi la tai li~u v'e lieh su 

h('>i ha, rna l~ m(}t cAu ehuy~n ngl:l 

ngOn c6 tinh khai quat va triet ly cao. 

N6 bieu hi~n tinh thAn thl!c tien, c6 

thl!c mai vl!e duqe d~o. Truoc het cai 

d~ day phåi no, phåi kiem an, phåi 

t'6n t~i; khOng yeu du6i, åo tubng, 

kh6ng hl!1h thuc, mau me. Chinh VI 

c6 tinh than hanh d(}ng thl!c tien ~y 

rna Mn nay loai qul,l sinh trubng dan 

dan lu lii, kho~ ml,lnh va banh truong, 

trong khi loai c6ng yeu di~u chi biet 

mua may eham cMt b(} IOng thl ngay 

dng c6 nguy ca di~t chung. 

. BAu khOng khi åm d~m ret muOt 

. a Rirng Ma duqe thay the bang sl! sOi 

n6i b~t nga bai nhung tranh lu~n 

xung quanh d'e tai qu~. Con ung h(} . 

phe nay, con tan thanh nMm kia. Le 

te da xåy ra nhung Vl:l eai va chi choe, 

th~m ehi m6 nhau Mn sUt dAu me 

tran chl VI b~t d'6ng y kien. Hc giå 

Vyt cung ngl,lc nhien, tir ng~c nhien 

den lo Au. t mai thuyet trinh 

v'e lieh su h(}i ha. M(}t mai thuyet 

trinh v'e tinh thAn thl!c tien. Qu~ b6 

ngl,lc nhien qua! Tir xua Mn nay n6 

chua baD gia nh~n 

duqc thu, ehu 

dirng n6i la gi~y mai di thuyet trlnh. 

N6 båo Qu~ my: 

. - Ba xem nay. L~ qua! 

QUl,l my cung gM måt de r'6i ehe 

mi~n.g cuai khuc khich: 

- ff nhi, ll,l quå! 

Qul,l b6 l~y but g~ch d~m duoi 

hang ehu d'eu c6 a trong hai gi~y 

mai: "TM'lao cho dien giå cung nhu 

mi chi phi di ll,li do ban t6 chuc dai 

th", cuai lon: 

- Cai nay moi tM dåy! 

Xem ll,li ·ngay, giø t6 chue, n6 

chl)e luiJi: 

- Ai cha, eå hai bu6i thuyet trlnh 

d~u trung VaD chi'eu thu båy the nay. 

Gay nhi! 

- V~y 6ng chn di m(}t nai thOi. 

- Kh6ng duqc. Nhu tM thi bo phi 

milt m(}t khoån, ~l,li ben trng ben 

khinh, dåm ra m~t long. Hay la the 

nay nhe, mlnh ehia ra, tOi di m(}t cM, 

ba di m(}t ch6. 

Ql!l,l my giay nay: 

- Ay ehet, tOi thl biet gl rna an vai 

ltlngvdn 69

n6i! 

- He he! -QU/,l b6 cuai- Thl tOi 

ding c6 bie't quai gl dAu! Nhung hQ 

da mai thl mlnh phai Mn cM, vua t/,lo 

quan h~, vua c6 Iqi ca rna. De tOi 

thuye't tdnh v~ tinh thAn thl!c tien, 

con ba sang nMm h('>i hQa. HQ då 

vinh danh Ong tO mlnh la nha danh 

hQa thl mlnh cu dl!a theo y S:y rna 

khai trien, d~i de 11\ nhiing ho/,l si 

chAn chfnh c6 thl!c tai thuang s6ng 

d/,lm b/,lc, ån d~t, con chau dai dai sau 

nay cling noi theo tS:m guang sang S:y 

cho du mi~ng luåi th! gian c6 dieu 

ngoa, xuc xiem ... 

- Nhung rna tOi run 111m... QU/,l m~ 

ngAn ngu. 

- Thl cu n6i dAm bay cau, rOi tI! 

chung n6 l/,li tranh cai voi nhau rna! 

Mien sao cu6i bUOi m'inh thu lS:y m6n 

thU lao v~. MS:t gl! 

The' la chi~u thu bay, khac voi 

th6i quen bay vong quanh nghia dia, 

Qu/,l b6 Qu/,l m~ d~u chai chu6t chinh 

t~ chia nhau d!n hai dia diem n6i 

chuy~n. Cu('>c tQa dam ' rS:t thanh 

cOng. Ben phfa Qu/,l b6, ti!ng huyt 

gi6, ho reo khOng ngtrng. Ben phfa 

QU/,l m~, ti!ng d~p canh tan thuang 

cua cu tQa rao rao nhu ngO rang, nhu 

sung nO. Lii chim xOc nOi va nh~ d/,l 

d6ng ti~n cho ban t6 chuc de di dl! 

Mi thao &u rS:t thoa man. CMc chl1n 

sau cu('>c h('>i thao nay, voi SI! hi~n 

di~n dAy thuy!t phl,!c cua dien gia 

Qu/,l den, ngay mai tren bao chr se 

xuS:t hi~n nhii'ng bai vi!t voi lu~n cu 

dng sAu sl1c va thAm tMy han nii'a. 

Chi~u t6i, QU/,l bO QU/,l m~ dl! 

chieu dåi xong bay v~ t6, sam mu('>n 

han nhau chtrng nAm phUt. Ca hai 

d~u tha v~ hAu bao n~ng, hoan hi dO 

ra Mm. ThS:y bO m~ hOrn nay vui ve, 

anh em QU/,l san l/,li, nMn the dua 

mS:y bai håo rna cMng dQc gAn dAy 

ra hoi: 

- BO ai, VI sao rna IOng cua tl,!i con 

den thui v~y? 

Qu/,l bO vua Mm ti~n vua cuai he 

M: 

- Th'i bai bO m~ cling den thui dAy 

thOi. Dan gian tM rna ciing hoi! - The' 

VI sao bO m~ den? 

- Yl Ong ba den. 

- TM VI sao Ong ba den? 

- He he ... 6ng ba den VI cl,! den. 

Cl,! cua mlnh la qu/,l rna, ro chua? 

ThOi cMng bay di ngu di, sam mai 

con di hQc. A, mai m~ n6 nho mua 

qua cho hai dua nM! 

Hai anh em qu/,l duqc giai thieh ro 

rang dAy du, l/,li duqc hua mua qua 

nen hf hling di ngu. Chi lat sau cMng 

da chlm vao giS:c rna tre tha. QU/,l b6 

con thl1p den dQc mS:y manh bao but 

chie'n, vua dQc vua cuai turn lim. QU/,l 

m~ nhanh nhau thu dQn di nhm ngay. 

Sau m('>t bUOi bi cAng thång thAn kinh 

nhu the', n6 ho ang 111m. Nhung dåu 

sao voi m6n thu lao b~t nga lly, n6 

cling duqc an ui VI se då vllt va han 

trong viec kie'm An cho gia dlnh vao 

mua dOng nay. 

• 

TIN VUI CHO DOC-GIA DÅI HAN 

• • 

LÅNG vÅN TAl 

• PHÅP 

TAT cA Qui DQC-GIA T~ PHÅP: 

- Blit dAu mua dai h~, ho~c tai h~ såm trong vang tlf 15.2.1994 d~n 15.6.1994 

- tra bhng quan Phap (ti~n m~t ho~c chi-phi~u I cheque) 

- giri thang v~ taa-so\ln t\li Canada. 

DU"QC HU"ONG GlA BlEU SAU: 

ni~t nlim (12' s6) gui bhng may bay: 450 quan duang thuy: 270 quan 

hai nåm (24 s6) gui bhng may bay: 875 quan duang thuy: 510 quan 

ba nåm (36 s6) gui bhng may bay: 1280 quan duang thuy: 725 quan 

b6n nAm (48 s6) gui bhng may bay: 1665 quan duang thuy: 1000 quan 

nAmnAm (69 s6) gui bhng may bay: 2000 quan duCtng thuy: 1200 quan 

Chi-phieu (cheque) xin de: "Lang Van", gili bOng (hil thlliYng; 

tien m~t xin g6i kfn va gm bOng thll bdo-ddm, vedta-chi: 

LANG vAN 


Toronto, Ontario M8Z 5P1, Canada \ 

70 lang van

Th6ng Di~p eua 

Nhi1ng NguOi Anh 

LDG: Thfmg 10 vlia qua, dai BBC 

t{li Ludn D6n va PBS t{li Hoa ky da 

cho pMt hinh møt (ai li4u dq,c bi4t 

ghi nh(in nep stfng da møt bØ l{lc 

thilu stft{li Nam My. CuiJn phim nay 

da gdy chtin dØng du lu(in the' gifYi va 

hien la m6t de tai duoc ban cai rtit 

nhieu tro~g gioi khdo ~6, m6i sinh va 

nhtin chUng h(Jc. Lan ddu tien dUf!c 

trinh chilu trong ky d{li hØi t6n gifw 

hoan cau t6 ch((c t{li Chicago, n6 da 

gdy møt xuc dØng lon cho toan thlcU 

't(Ja. ChUng t6i ghi nh(in l{li ddy bai 

thuyet trlnh "Elder Brother's 

Warning" cua ky gid Alan Ereira dl 

b{ln d{Jc cung suy gdm. 

Alan Ereira 

Nguyen Phong 

djch 

Kim TI! Thap Nam My m~c du tl,\i 

dAy s6 Kim TI! Thap con nhieu høn, 

d~c bi~t høn va bao trum nhieu bi 

m~t ky di høn. C6 le VI phan lon Kim 

TI! Thap t~i Nam my bi bao phu bO'i 

rung r~m, kMng thu~n ti~n cho vi~c 

nghien cUu, khao sat. 

Columbia la mOt qu6c gia nam a 

phfa nam My chau. Phan 160 lanh th6 

xu nay dUQc bao phu bai nhung khu 

rung r~m rl,\p chua dUQc khai pha, 

d~c bi~t la cac rung quanh r~ng 

Sierra thl gan nhu con ngu yen vc;:n tu 

may ngan nam nay, khOng may ai d~t 

chan d~n. D6i voi dAn xu nay thi r~ng 

Sierra van dUQc coi la mOt nøi ch6n 

linh thieng chua dl!Ug nhieu bi m~t. 

Huy~n thol,\i xu nay n6i rang d6 la 

cM acua nhung b~c than linh, c6 

nhi~m v\l -che cha cho nMn lol,\i. Yl 

dinh nui luc nao cling bi che phu bai 

nhung dam may mu, them vao d6 khi 

h~u 11m u6t quanh nam nen cay c6i 

mQc chang chit, kh6 ai c6 the vuQt 

rung Mn d6 dUQc. Nåm 1974, mOt 

Tu nglm xua, nhAn lo~i da c6 

nhiing n~n van minh lon. Nhiing n~n 

vån minh da t~o ra cac ki~n truc VI 

d~i nhu Kim TI! Thap, Vuo-n tre o . 

Babylon, V~n ly Truo-ng th~mh.v.v... 

Tuy nhien du phåt tri en Mn dAu 

chang niia, n~n van minh nao cling 

chju sI! chi ph6i cua lu~t vO thuo-ng, 

nay con mai mat, cai gl cl!c thjnh thl 

cling c61uc suy tan. Lich su da chung 

minh di~u d6 mOt cach hien nhien VI 

ngay nay khOng may ai nhl1c nhO' gl 

·Mn nhiing nh van minh c6 xua d6 

nua ngol,\i tru nhung giai thol,\i rO-i 

rl,\c, pha trOn nhieu hu cau, kh6 tin. 

N6i d€n Kim TI! Thap, nguo-i ta 

phi cOng bay l~c vao phfa dOng bek 

cua r~ng Sierra va phat hi~n mOt Kim 

TI! Thap rat lon tOI,\ ll,\c giua rung. 

Vi~c kham pha ra Kim TI! Thap nay 

da tMc dlly nhieu phai doan khao cd 

da cac qu6c gia khac nhau keo nhau 

Mn day nghien cuu. HQ k~t lu~n rang 

chi~c Kim TI! Thap xay bang da rat 

cOng phunay c6 nhung duang net 

ki~n truc khac hån nhung Kim TI! 

thuang nghlMn nhung Kim TI! Thap Thap khac t~i Nam My, do d6 n6 

Ai C~p, chu ft ai nhac d€n nhung thuOc mOt nen vån minh rieng bi~t 

nao khac chu khOng phåi nen vån 

minh Incas hay Maya. Quanh Kim 

TI! Thap la mt thanh ph6 bO hoang 

voi nhiing h~ th6ng duang xa dUQc 

16t bang da h~t suc cOng phu. D~c 

bi~t høn nua, quanh thånh ph6 con c6 

mt h~ th6ng 6ng c6ng thoat nuoc rat 

hfi'u hi~u, chung to nguaixua da hieu 

bi~t ranh rQt ve vå'n d~ v~ sinh.Theo 

cac nha khao cd thl thånh ph6 nay da 

dUQc xay cat tren bay ngan nåm, 

truoc khi nen van minh Incas va 

Maya phat tri8n va c6 le la mt trong 

nhung nen vån minh cd nMt O' Nam 

My. N~u th€, lich su nen vån minh 

nay nhu tM nao? Chung tOc nao da 

s6ng tl,\i day? T~i sao hQ ll,\i bi€n mat, 

khOng de ll,\i m(H dau HcIt gl tru chi€c . 

Kim TI! Thap va h~ th6ng duo-ng xa 

tinh vi kia? 

Cac nha nghien cuu nh~n xet 

rang, du da trai quabay tam ngan 

nåm rna h~ th6ng duo-ng xa van con 

rat t6t, kMng bi hu h~i, trong khi h~ 

th6ng xa lO t6i tan nhat tl,\i Hoa ky 

ngay nay n~u khOng dUQc tu sua, båo 

trl thl chi vai ch\lc nåm da hu hl,\i chu 

drrng n6i Mn tram hay ngan nåm. 

DQc th~o nhung con duo-ng 16t bang 

da la nhiing thua ruOng trbng lUa va 

khoai chung to nen vån minh nay chu 

trQng nhieu ve nOng nghi~p. M~t 

diem d~c bi~t la mOi nga tu duang ll,\i 

c6 nhung tang da 16n, khåc ghi 

nhung ky hi~u 11,\ lung trOng nhu mOt 

tam ban db. Bån db duo-ng xa hay bån 

db chi dÅn dieu gi vÅn con la mOt cAu 

hoi lon. TMng thuo-ng cac nen vån 

minh cd thuo-ng de ll,\i nhieu dau tfch 

hay tai li~u ghi khåc ve lich su, 

phong t\lC, t~p quan nhung kMng 

hieu sao tl,\i dAy h

suy tan va bie'n m~t, khOng de l~i d~u 

tfeh nao? Yl nguai Kogi s6ng bi~t l~p 

tren dinh Sierra, khOng tie'p xue va 

giao thi~p v6'i ai nen r~t ft nguai bie't 

Mn hl? Trong khi nhihlg b!') l~e 

quanh vung thuang giao djeh, trao 

dOi hang hoa v6'i nhii'ng nguai dnh 

thanh thl nguai Kogi r~t th~n trl?ng 

va kfn dao, rut len nhihlg vung nui 

eao, khOng tie'p xue v6'i ai ho!)e chi 

gi6'i h~n vi~e giao thi~p v6'i m!')t vai 

b!') l~e IAn e~n rna tMi. 

DAu nåm nay, ky giå Alan Ereira, 

ph6ng vien cua dai BBC t~i 

Columbia, nh~n duge tin b!') l~e Kogi 

tlt IAu kMng tie'p xue v6'i ai, da ehO:p 

thu~n eho anh dU

Ham rang cua hQ rå't t6t, ngay ca tri~u 

chung sAu rang thuong thå'y t(!.i d.c 

bl) l(!.c khac cung khOng h~ c6 t(!.i dAy. 

TOi xin xac nh~n rling tå't ca nhCing gi 

chUng teli ghi nh~n dugc d~u kiem 

chung dn th~n de bao dam tinh cach 

trung thl!c cua n6. Vi thoi gian qua it, 

chUng tOi ch! lam dugc nhung gi c6 

the lam va chAc chån c6 nhi~u thieu 

s6t. TOi dugc biet c6 Mn han hai 

muai lang m(!.c rai rac tren d!nh 

Sierra, nhung chung tOi ch! dugc den 

tham ml)t lang duy nhå't rna thOi. 

ChAc hÅn nguoi Kogi da c6 ml)t ly do 

rieng nao d6 nen khOng mu6n chung 

tOi di tham nhung nai khac, nhung 

chUng tOi cung khOng mu6n to mo 

nm hieu them lam gl. Cac truang lao 

xac nh ~n ding he;> khOng giå'u giem 

chUng tOi di~u gi nhung cung khOng 

mu6n sl! c6 m~t cua chUng tOi gAy 

xao trl)n cho doi s6ng yen lanh cua 

nhung nguoi dAn trong vung. 

" Di~u d~c bi ~ t dau tien rna chung 

tOL thå'y la nhung nguoi dAn Kogi 

thuong sinh ho(!.t chung. MOi khi can 

lam vi~c gl thi mQi nguoi keo nhau 

ra lam vi~c d6 ml)t cach rå't tl! nhien. 

Chung tOi da chung kien vi~c toan 

the dAn chUng trong lang keo nhau 

dåp l(!.i con duong bling da dån VaD 

lang. HQ tl! dl)ng phAn chia ra nhi'eu 

nh6m nho, mOi nh6m lam ml)t phan 

rna khOng can phai c6 nguoi huong 

dån hay ch! huy. Vi con duong nay 

n6i li'en hai lang nen dAn ca hai lang 

keo nhau ra lam vi~c ml)t cach het 

suc tr~t 

tl!. 

"ChUng tOi dugc bi~t mOi lang c6 

mQt HQi dbng Truang lao. Nhung 

nguoi nay thuong cam mQt chiec 6ng 

nho bling gO, ben trong dl!ng vOL HQ 

cam ml)t chiec que xoay qua xoay I(!.i 

de tan nhung manh da vOi ra thanh 

bl)t, thinh thoang l(!.i dua len mi~ng 

chå'm mQt chut vOi VaD d'Au lucri. MQt 

truang lao cho biet: chiec 6ng vOi 

tugng trung cho doi s6ng. HQ luOn 

tay xoay chiec 6ng d6 VI doi s6ng 

luOn luOn thay ddi, tiep dien khOng 

ngi'rng. Da vOi tuqng trung cho chå't 

li~u cua doi s6ng. Sa di hQ nghi~n nat 

nhUng mi~ng voi rbi dua len mi~ng 

VI hanh dl)ng d6 lam cho doi song tro 

nen y nghia han. TOi khOng hieu r6 

nghia cua cAu d6 nen yeu cau Ong 

giai thich them. Vi truang laD da n6i: 

'Doi s6ng la m(>t Sl! mau nhi~m . Neu 

con nguoi biet mai dua thAn va tAm 

de y thuc doi s6ng ml)t cach trQn v~n 

thi nguoi ta se y thuc dugc nhCing 

vi~c khac phi thuong han". 

Ky gia Ereira ket lu~n: "T6i da 

quan sat vi~c nay rå't lau rna kh6ng 

the giai thich gi han. Theo teli thl c6 

le dAy la ml)t phuang phap tinh tAm, 

y thuc h?mh dl)ng cua minh, ml)t 

phuang phap gi6ng nhu cach thl!c 

hanh thi~n dinh cua nguoi A chAu. 

Vi~c mai dUa tam va than qua hanh 

dl)ng xoay xoay chiec 6ng v6i nho 

tren tay la ml)t di~u l(!. lung rå't kh6 

giai thich". 

Chinh gtua lang c6 mOt can nha 

rå't lon cå't bling la cAy. DAy la nai h(>i 

hQp cua dan lang mOi khi c6 vi~c 

quan trQng. Khac hån voi nhung bl) 

l(!.c khac, chUng t6i kh6ng h~ nhln 

thå'y cac bieu tugng tOn giao, tin 

ngucrng gi. Can nha ho an to an tr6ng 

tran va rå't s(!.ch se. Ml)t vi truang 11io 

cho biet dAy la trung tAm sinh ho(!.t 

\ cua lang, mQi vi ~c quan trQng nhu 

cuoi hoi, chOn cå't, trbng trQt, cay 

cå'y, tien doan thoi tiet &u dugc 

mang ra thao lu~n t(!.i day de lå'y 

quyet dinh chung. Tå't ca mQi nguoi 

d~uc6 quy~n phat bieu y kien, khOng 

c6 tu truang hay Il1Qt ai nåm quy~n 

hanh ca. Ky gia Ereira ghi nh~n: 

"Th~t la m(>t di~u l(!. lUGg chua tung 

thå'y. Ml)t bl) I(!.c khOng c6 tu truang, 

khOng c6 nguoi lanh d(!.o, mQi quyet 

dinh d~u la quyet dinh chung. Phåi 

chang dAy la m(>t hinh thuc dAn cM 

th6 sa nhå't va chAn chinh nhå't da c6 

tu ngan xua? Theo chO chUng t6i do 

hoi thi khOng c6 ml)t di~u gl dugc 

lam neu khOng c6 sl! dbng y chung; 

nhung quyet dinh chung adAy khOng 

c6 nghia la da s6 tren thieu s6 rna la 

quyet dinh cua to an the mQi nguoi 

(Concensus). Th ~ t kh6 c6 the tuang 

tugng ml)t bl) I(!.c s6ng bi~t I~p I(!.i c6 

m(>t truy~n th6ng dAn cM d~c bi~t 

nhu v~y! Phai chang n~n van minh 

cd xua ngay truoc la m(>t nh van 

minh dl!a tren can ban dAn chu?" 

Dan vi nho nhå't cua xa h(>i Kogi 

la dan vi gia dlnh. Trung blnh mQt 

gia dinh gbm cha m~ va cac con nho. 

Khi tre em con nho chung dugc nu6i 

ducrng bai cha m~, phan lon la nguoi 

m~ trl!c tiep nu6i nå'ng con cai. Neu 

c6 b~nh * thl cac em dugc dua Mn 

cho cac truang lao chua b~nh. DOi 

khi cae truang 11io eling b6 tay va em 

nho kMng the s6ng nhung cha my 

chung eMp nh~n, cho ding d6 la lu~t 

thien nhien. Neu s6ng dugc den luc 

truång thanh thi nguoi Kogi c6 tu6i 

thQ rå't cao, tu6i trung binh cua hQ la 

khoang ml)t tr~m hay han the nua. 

M(>t truång lao eho biet: "Theo quan 

ni~m cua ehUng t6i thi s6ng thu~n 

theo thien nhien khOng the c6 b~nh. 

B~nh t~t ch! la h~uqua eua nhung gi 

trai voi thien nhien. Ngoai ra sl! 

tuang giao giUa con' nguoi voi thien 

nhien het sue m~t thiet va khi thien 

nhien bi pha ho(!.i, ehae ehan con 

nguoi se bi anh huång theo, do d6 

con nguoi phai biet nm mOi truong 

thich hqp de s6ng. Chinh VI s6ng trai 

voi cac dinh lu~t thien nhien rna c6 

du thu b~nh ky I(!. xay ra, day la bling 

chung hien nhien rling con nguoi 

chiu anh huång nhi~u v'e m6i truong 

va cach thuc rna hQ sinh s6ng". Khi 

dua nht 16i 

s6ng het suc tM sa thuong dugc gan 

cho eac dan t(>c con man da. Phuang 

phap trbng trQt cua hQ cUng rå't gian 

di. HQ dung m(>t cAy nhQn de xan då't, 

thay VaD d6 vai h(!.t d~u rbi Iå'p I(!.i. 

Vi~c trbng tr«;>t hay gieo h(!.t dugc 

danh cho phåi nu, VI nguoi nu "mat 

tay" han nguoi nam. Ml)t truång lao 

cho biet: "ChUng t6i vån biet c6 

nhung phuang phap trbng tr«;>t, canh 

tae khae co the lam hoa mau nay sinh 

rå't nhi~u nhung c6 nhi~u de lam gi? 

lang ~dn 73

Gia dlnh nao thl cting chi ån ngay ba 

bUa. C6 nhfeu se t~o nen tlnh tr~ng 

tham lam, t~o ra phi'!n toai vO fch. 

Thitn nhitn då lo li~u chu toan thl cu 

theo d6 rna s6ng. Cac Ong håy nhln 

kia, chim ch6c khOng gieo h~t rna 

thien nhitn c6 de cho cMng cM't d6i 

dAu? Cac thu riJng khac cting th~, chå 

loai nao thi~u ån cå, v~y t~i sao con 

nguai l~i phåi lo tång tru, gia tång thu 

ho~ch thl!c phåm? C6 du lam r6i lo~n 

tr~t tl! thitn nhitn, c6 nhi'!u hO'll cai 

mlnh cAn la låy di mlit pMn cua 

nguai khåc hay sinh v~t khåc va nhu 

th~ la vi ph~m m!')t dinh lu~t cån bån 

cua thitn nhitn va truyen th6ng sån 

c6 cua dAn Kogi. Cac Ong ntn bi~t 

ngum Kogi chi s6ng vua du, hoan 

toan khOng c6 gl du thua va do d6 t~i 

dAy khOng he c6 tr!')m cUOp hay cac 

t~ n~n nhu cac be:) l~c khac". 

Me:)t diem rlit d~c bi~t la nguai 

Kogi khOng he ån thit ca. Khåc hån 

vm nhii'ng b!') l~c khac, hQ khOng he 

sån Mn hay c6 v6 kM. Truyen th6ng 

cua hQ khOng he c6 vlin de gi~t h~i 

blit cu me:)t sinh v~t nao, du lon hay 

nho. DAy la m!')t chi ti~t dang lam 

nhuc dAu nhieu nha nhAn cMng hQc 

va xå Mi hQc. Tu truoc d~n nay, cac 

ly thuy~t deu cho rhng, nhii'ng be:) I~c 

då man deu sinh s6ng bling sån Mn 

va ån cAy trai trong rung. Vi~c me:)t 

be:) l~c khOng he c6 t~p tl,lC ~n thit ca 

la me:)t sl! ki~n de:)c dao, l~ lung hi~m 

c6 va kh6 giåi thfch. Nguai Kogi cho 

rhng gi~t h~i sinh v~t la trai voi lu~t 

thitn nhitn, c6 le VI ly do d6 trong 

thai gian quay phim, phai doan dai 

BBC dii thliy rlit nhieu hu

nhu eau nhu lin u6ng ehi la phI,! 

thu()e. Nguai ta ehi bo ra vai gia vao 

rltng hai trai eay, u6ng nuoe su6i la 

du rOi nhung nguai ta kMng the s6ng 

rna thieu y thue v~ mlnh duqe. 

M()t vt truång Hio eho bie't: "Vii 

trI,! la m()t tårn gUng voi vii trI,! la bi~t quan xet 

tå'm gU

thOng di~p rna hQ ri1UOn giti cho tht 

giai. D6 la m!'>t Ong Hio 16n tuOi 

nhoog con khoe. Nhln ham rång con 

ngu yen vt(n, mQi ngu~i nghT Ong 11io . 

chi vao khoång sau muoi la nhi~u 

nhung v~ sau ky giå Ereira dugc bitt, 

vi truång Uio nay då sOng tren mOt 

tråm nåm r~i. Hau nhu vi truång Hio 

nao eling d~u tren m!'>t tråm tuOi trå 

len eå. CMng tOi khOng nhln thÆy 

nhiIng d1(u ve't gia ye'u, b~nh t~t tren 

thAn the hQ nhu van thu?1ng thÆy å 

eae bO l~e khåe. 

Vi truång Uio len tie'ng: "CMng ta 

tOi då thåo lu~n rÆt ky v~ di~u ehUng 

tOi mu6n n6i. CMng tOi mu6n giti 

mOt thOng di~p eho eae em trong gia 

dlnh nMn lo~i. CMng tOi n6i bling 

trai tim, nhiIng l~i n6i ehAn thanh 

nhÆt, rling hi~n nay nMn lo~i dp 

buac vao mOt thåm ho~ rÆt 16n rna tu 

truac de'n nay ehua h~ xåy ra. 

"Thu nMt, nhAn lo~i cAn bie't rling 

tÆt eå ehung ta d~u la anh em mOt 

nha, d~u la con eung mOt mCf. Du 

ehUng ta c6 mau da kMe nhau, m~e 

quln ao kMe nhau, e6 nhiIng truy!n 

th6ng kMe nhau, tuAn theo nhiIng 

quan ni~m khae nhau, s6ng trong 

nhiIng di~u ki~n khae nhau nhoog tÆt 

eå ehi la b! ngoai rna thOi. Ben trong 

ehung ta dAu h! khac bi~t. Khi d6i 

eMng ta d!u d6i nhu nhau, lue kMt 

chung ta d!u khat nhu nhau, ehung ta 

d~u e6 eåm giae vui bu~n nhu nhau. 

Hien nhien phåi nhu v~y r~i VI eMng 

ta d!u la con eung mOt mCf nhoog tie'e 

la cae em då khOng ehu y Mn di!u 

nay VI cac em då quen mÆt ngu~n gOe 

thieng Heng elIa eae em r~i. 

"S6ng xa mCf då lAu, cae em då 

quen han ngu~i mCf sinh ra cae em, 

sån s6e, che chå, nuOi ducmg eac em. 

Yl thie'u y thuc, cae em då pha nat gia 

lai mCf cha de l~i, pM ho~i mOt each 

khOng thuong titc, khOng m!'>t måy 

may thuong tie'e! Cae anh dAy sinh 

truae, gln cha mCf"hon n!n hieu dugc 

long mCf cha dang tan nat, dau khO. 

Mt( då bu~n VI eae con sinh sau nå 

mu()n då khOng bie't thuong y!u nhau 

rna trai l~i eu ehem gitt, h~n thu 

nhau, lam h~ lan nhau khie'n mCf cha 

khO så vO eung. Kh6ng nhiIng tM, 

cae em con dAy xeo len tMn tM mt( 

cha rna khOng bie't rling cac em dang 

gie't h~i ehfnh d4"ng då sinh ra eac em. 

Cac anh bitt ro vi~e nay nen ehi 

mu6n khuy!n eae em hay dUng l~i, 

quan sat va y thUe vi~c lam hi~n nay 

elIa cae em VI gie't h~i dÆng sinh 

thanh ra mlnh chfnh la gie't h~i ehfnh 

mlnh d6. 

"Mt( eua eac em la ai? Chfnh la 

trai d4"t nay. Long mCf ehfnh la bien 

eå va trai tim clIa mCf ehfnh la nhiIng 

dåy nui eao e6 m~t khilp noi. Nay eae 

em, d6t rUng, pha nui, dO d~ O ue' 

xu6ng bien chfnh la cha d~p len tMn 

the cua mt( d6. MCf la ngu~n s6ng 

ehung va con ngu~i khOng tM s6ng 

rna khOng e6 mt(. Ne'u trai dÆt bi huy 

ho~i thl ehUng ta se s6ng å dAu? DAy 

la mOt v4"n d! he't sue quan trQng va 

cln xet doan mOt each nghiem ehinh. 

Cae anh khOng bie't trong vong vai 

nåm nfia tht giai se bie'n dOi nhu the' 

nao? Ch~c khOng l4"y gl t6t dCfP Mm 

dAu ne'u eae em eu tie'p tl,le pha ho~i 

rna khOng bie't båo trl mOi truoog 

sinh s6ng. T~i sao dugc thua huång 

m()t gia tai t6t dCfP nhu the' rna eMng 

ta l~i pM ho~i n6 di v~y? T~i sao eae 

em khOng nghT rling tråi qua måy 

ngan nåm nay, the' h~ truae då giil' gin 

eÅn th~n, då trAn trQng tUng t4"c dåt, 

tUng ngQn suoi, tUng kh6m eAy, ngQn 

co rna ngay nay eae em l~i pM nåt 

khOng h! thuong titc? Um sao eae 

em e6 the t\1 hao rling mlnh vAn minh 

khi nMn lo~i va mQi sinh v~t mOi 

ngay m()t khO dau nhi!u hon xua? 

Um sao e6 the n6i rling nhan lo~i då 

titn bO khi con ngum ngay eang gia 

tAng thu h~n, chi thfch gAy ehien 

tranh khåp noi? Cac anh bie't v~y 

nhoog phåi lam sao dAy? Um sao c6 

tM n6i eho cac em biet rling vii trl,l 

c6 nhll'ng djnh lu~t vO eung 16n lao, 

khOng thi vi ph~m dugc? Long eae 

anh vO eung dau d6n VI cae anh tMy 

rling trai Mt då khO ki~t r~i, mQi s\1 

song dang lAm nguy va thåm hQa di~t 

vong ehl con trong giAy lat. Do d6 

cae anh mu6n k!u gQi khÅn thie't 

rling, My thuc dnh, ngoog ngay 

nhil'ng vi~e c6 tfnh each pha ho~i d6 

I~i, ne'u khOng thl tr! qua måt r~i!" 

Ky giå Ereira ghi nh~n: "Th~t kM 

c6 the tin rang nhil'ng nguai Kogi l~i 

bie't ro tlnh tr~ng pM ho~i mOi sinh 

va ehie'n tranh dang xåy ra tren the' 

giai hi~n nay khi hQ khOng h~ r~i 

khoi ph~m vi da dinh Sierra. Tuy 

nhien di'eu nay e6 le eling khOng sai 

vl e6 nhi'eu bling ehUng rling mOi 

truoog sinh s6ng elIa nMn lo~i dang 

buac vao mOt giai do~n nguy kjch ro 

r~t. "MQt bling ehung hien nhien la 

16p tuye't tren dinh Sierra truoe nay 

vin d6ng r4"t day rna nay ehi con tro 

l~i mOt vai mång rna thOi. Gln dinh 

nui e6 mOt h~ nuac råt 16n, v6n la noi " 

luu trfi nuoe khi tuye't tan vao mua 

be. Ho nuae nay se dO xu6ng eae 

sOng ngoi, ehåy qua nhiIng d~ng 

bAng truae khi ehåy ra bien. Hi~n 

nay h~ nuoe nay eling då gln e~n 

khO, m\1e nuoe t~i sOng ngoi quanh 

vung d!u xu6ng rÆt thÆp va dAn 

ehung å vung d~ng bAng da than la 

su6t måy nåm nay, n~n h~ hån då 

hoanh hanh du dOi, s61ugng th6e lua 

thu ho~ch duge eang ngay dng 

xu6ng rÆt thÆp. Khåp noi tren the' 

giai, ngu~i ta n6i v! tlnh tr~ng nhi~t 

d!,> gia tång (Global Warming) gay ra 

bai n~n d6t rUng, pM nui, xe duoog 

va h~u 

quå eua nhiIng O nhi!m ky 

ngM. Them vao d6 bien eå eling g~p 

nhi!u kh6 kMn båi vi~e cae chåt e~n 

bå gia tång, giet h~i cac vi sinh v~t, 

eån bån etla d~i s6ng eae loai thuy 

tOe. Them vao d6, vi~e phat trien eac 

ky thu~t danh ca t6i tAn bAng eae tårn 

luai khOng l~, nhu luai vet (Drift net) 

eua eae qu6e gia tan tie'n då lam 

nhi'eu dAn tQc s6ng a ven bien Mp 

kh6 kMn vl th\1e phåm VI chang con 

e6 ca de ån". 

Ngu~i ta då tien doan rAng, ehi 

vai nAm nfia the' giai se lAm vao tlnh 

tr~ng suy ki~t dinh ducmg. N~n d6i 

kem se xåy ra khåp noi. va nhiIng 

qu6e gia lam ehu duge th\1e phåm se 

la nhiIng qu6e gia e6 quy!n Il,I"c m~nh 

nhåt. Bie't ro nguy nan nay, eae qu6e 

gia tan tie'n dang phat dOng nhil'ng 

eån bån kinh te', ky ngh~ mai d~t tren 

vån d'e mOi sinh rna n~n nhan

se tro th~mh mie'ng m()i ngon de cac 

qu6c gia tAn tie'n keo de'n mo mang 

ky ngh~, ph6ng u€ btra bai cac ehift 

c~n ba, va pM hOl;\i mOi sinh. NhAn 

danh khoa hQc ky thu~t, cae qu6e gia 

tAa tie'n dang cho thuyen ehuyen 

nhfrng nha may, ky ngh~ ttr xu hQ qua 

nhfrng qu6c gia kMe duai nhfrng 

danh nghia råt t6t d~p nhu hqp tae, 

pMt trien ky thu~t. Hien nhien hQ da 

y thae tlnh trl;\ng pM hOl;\i mN sinh 

Nhiing 

Kham 

Pha 

va h~u qua cua n6 trong qu6cgia cua 

he;> va quye't dinh ne'u ky ngh~ la cAn 

Vgt Ly . 

thie't thl h~u qua tua n6 phai xay ra 

o m(?t nai nao kMc cha khOng phåi 

tren liinh thO cua hQ. 

Thien 

N6i m(?t cach khac, chfnh sach 

"thl!c dAn mai" se khOng xAy dl!ng 

The? 

tren tlnh trl;\ng chi~m dåt, nhung se 

d~t tren can ban pM hOl;\i mOi sinh tl;\i 

nhfrng nai khac VI dAy la m(?t sI! pha 

hOl;\i c6 tfnh cach vinh vien, khOng 

the phl}C Mi. Nhfrng qu6c gia rna 

mOi sinh bi pha hOl;\i se khOng baD 

gia ng6c dau len duqc khi tIng trl;\ng 

thl!c phåm thie'u s6t vIdåt mau bi pha 

hOl;\i, rtrng r~m bi pM huy, bien ca va 

dåt dai chaa d\l'ng toan nhfrng chift O 

Di nhien dAn chung se bi 

nhil~m. 

nhfrng b~nh * ky di khOng the chfra, 

nhfrng thu b~nhc6 the gAy tOn thuang 

Mn ye'u tO' di tru yen va hoan toan suy 

ki~t nhAn II!C (Oligarchy) bai cac hoa 

chåt ky ngh~. 

The' gi ai ngay nay dang buac VaD 

m(H khuc quanh lich su rna trong d6 

tlnh trl;\ng mOi sinh se d6ng m(?t vai 

tro thie't ye'u, quan trQng. Khi pMi 

doan ky gia dai BBC rai r~ng Sierra 

VaD thang hai nam 1993, nhfrng 

nguai Kogi da An cAn nMn nhu: "Xin 

cac Ong håy mang thOng di~p nay ra 

gui cho tM giai ben ngoai de nhAn 

10l;\i bi~t ding tlnh trl;\ng da thl!c sI! 

nguy kich låm r()i! N~u hQ khOng 

chju thac dnh thl dqi Mn bao gia nfra , 

dAy?" 

• 

(Phong thea bai n6i etiuy~n eua Alan 

Ereira trong dl,li h~i tOn giao ho~m e'llu hc;>p 

tl,li Chicago vao thang 9 nåm 1993. Cu6n 

phim Elder Brother's Warning ghi nh~n 

dm s6ng eua dan Kogi eilng da duge tdnh 

ehi~u tren eae bAng fAn eua dai truy~n 

hinh BBC tl,li Anh va PBS tl,li Hoa kY). 

(Ky 4) 

. Måt con nguai ehi thAu nh~n 

duqc UIO s6ng trung blnh cua tia vu 

trI}, d6 la tia anh sang. N(?i trong tia 

anh sang då c6 bay mau ehfnh, ttr 

mau do tai mau tim. Do d(? dai s6ng 

wang d6i kMc nhau trong giai hl;\n 

anh sang rna ta ph An bi~t duqc bay 

mau khac nhau åy. N~u d

Cåe nha khoa hQe bi!'t rhng, khi m~t 

lubng anh sang chi!u xuyen qua m~t 

the eMt nhu bl}i hai trong tAng khf 

quyen eua cåe thien the, thl lubng 

ånh sång d6 ho~e Ul bi hAp thl} vao 

bl}i hai (truang hqp bl}i hai c6 nhi~t 

d~ thAp han lubng ånh sång ehie'u 

vao), ho~c la phåt quang thanh lubng 

eh6i chang han (truang hqp bl}i hai 

e6 nhi~t d~ cao han lu'ong ånh sång 

ehi!u vao). Anh sång bi Mp thl} the 

hi~n vao quang phO thanh v1;\ch t6i 

(dark line - the absorption speetrum). 

Va ånh sång pMt quang the hi~n vao 

quang pM thanh Vl;lch sång (bright 

line - the emission spectrum). Cåc 

v1;\eh t6i, sång nay chi ro chAt thu~c 

101;\i nao d6. V~y du tAng khf quyen 

nguQi hay n6ng thl lubng ånh sång 

chie'u vao ciing pMt hi~n dung v~t 

chAt hi~n di~n trong tAng khf quyen. 

Bhng eåeh Ay, eåc khoa hQe gia då 

bie't duge tAng kh! quyen bao quanh 

eåc hanh tinh Venus va Mars chua rAt 

nhi!u tMn khf, va to an the vii .trl} 

chua rAt nhi!u khf hydrogen va 

helium; rai råc la eåc kh! oxygen, 

ChOm sao Orion Chl!P tu phi-thuy~n ViI-m.l (hlnh tren). va qua hinh ve (xem trang 

trllbc) . Sao Mng d(li kht1ng-llJ ndm å vai phåi hi~p-si (sao Betelgeuse). Sao xanh kht1ng-llJ 

Rigel å vi-trf chdn tråi. 

Phån-ung h(lt nhdn Ii~n-tl!c trong /oi m

Loi saG xanh kM'ng-llJ Rigel (thu(jc chom saG Orion) da bien-h6a thanh sat thep. PMn Mn 

sdt thep kMng bien-lz6a thilllh chtft n{lng han vi kMlIg thte6 nhi4t-d(j khUng-khilp hall nila Iren 

tinh-tu (khUng-khilp nhll nhi4t-d(j eua tn;!n Ilt)' Big Bang). Phån-ung 11(;11 nMn trong loi saG 

ngllng, kMng cung-ceip du ndng-lllqng cho lap vo ngoai phån-ung dl"thåi Mt w;lt-cheft ra ngoai 

Mng ph6ng-xt;l. Sao c6 thl bi s~p vao, do tr{mg-I(le cua ehinh n6. Sao Rigel c6 tr{Jng kMfi gåp 

2,5 Idn va duong kfnh gåp dbi m{ft trai. 

pha mng cua tr~n n6 

Big Bang khai thien vii tr\l (cosmic 

background) ... 

Tai hQa xay den cho trål dÅt, cho 

loai khung long, khi m

Chuyfn ma d6ng que miin Nam 

(tilp theo) 

Chuang sau 

BA Bang bi~n Huån vA hai cO 

CÅm sua so~n di len Tri TOn de 

chuQc bua ngåi, tr9:n !m nhU'ng oan 

h~m såp thea bao my con ba. 6ng 

Bang bi~n Huån vA c~u Hai kinh ly 

Luy~n tha phAo ml)t cai tha thai nhy 

nhang. 6pg Bang bi~n thl lo tM t~c 

gi9:y t~ de mua re mi!ng d9:t cua 

Huang bQ L~i va tlm cach dem ml} vq 

chua cua Cai tuAn H~p v~ tO qui de 

"nup go m6i dåm heo". 

Vao sang hOrn n, Ong Bang bi~n 

Huån h~n vai Ong Huang bl) L~i ra 

sa truac b~ de ky gi9:y hån d9:t va ghi 

vO sO hO di~n ten chu nhan mai cua 

.mi!ng d9:t. Sau d6, Ong Bang bi~n 

HuOn d6ng bach ph!n cho mi!ng d9:t 

så hihJ mai cua mlnh. Nhln Ong 

Huang bQ L~i nuac måt doanh trong, 

Ong Bang bi~n giå nhan giå nghia: 

- Xin anh Huang bQ cha buOn. 

Tui dåu c6 kyt ti~n, gi up anh mua 

mi!ng Mt d6 ke eling quå suc tui rOi! 

Anh chi con khoe m~nh, cac chåu da 

bili 

. ~ 

glO 

con 

'A 

 

trdng 

Ho Tnlang An 

lan khOn, nguoi con thl cua con. 

ROi Ong am~: 

- Tui nghe n6i chOng cO Ba Tfnh 

dau 6m sao d6 rnA nMm måt xuOi tay 

qua sam, d~ cho cO cu ba cu Mt trong 

cånh goa b~a v~y anh? 

CO Ba Tfnh la em k! Ong Huang 

bQ L~i, 19:y chOng ngu~i Trieu Chau 

c6 hai måu d9:t trOng råy. Thång vaa 

rOi, anh ta bi m~n b~c dAu tren m~t, 

khOng g~p th!y g~p thu6c gioi nen 

phåi ch!t tue tuåi, de l~i ngu~i vq tre 

mang thai ba thång va hai dua con 

trai tuOi chua len mu~i. 6ng Bang 

bi~n Huan nghe v~y ua låm, tim cach 

"nup go m6i dAm heo" vm cO ta, 

nhung tanh Ong ky qu~c, Ong thfch 

thOng dAm vai thu dbn ba chua 

nhung chOng con s6ng han. Dbn ba 

goa c6 chua khOng kfch thfch Ong 

nhi~u bling. Theo Ong, con gl thfch 

cho bling vaa trang men dua hAi nhi 

vtra c~m mQt c~p sUng cong vut len 

dAu thling tfa b~c phuac cua n6. 

6ng c6 d~n Cai tuAn XU6'ng, ten 

ta dien tMn tln cua Ong: 

- May li~u lai ma n6i vai Cai tuAn 

H~p. N!u n6 bling long thl taD se 

thuang cho con vq n6 chi!c ki~ng 

ch~m bling vang n~ng mQt luqng, I~i 

de cho n6 ti!p t\lC lam muan hai dAy 

ruQng nhu cll. Con bling khOng thl 

sau mua Mt, n6 My gia choi, tu6t 

mung bå vO thung rOi vq chOng cung 

xu6ng ghe d!n xU khåc muan rUQng 

lam An. 

HOrn qua Ong Bang bi~n Huån da 

An nlim vai thfm Båy Bånh. Y th! bj 

c$u Hai Luy~n dem tien b~c va cai 

rna hao hue cua dAn tinh thanh ra d~ 

dO. Thiet tlnh cAu khac tanh cha a 

cM r9:t ~q An nli~ vai dim ba chua. 

C$u ua pha trinh con gåi han. C$u 

chi gi6ng tanh cha la thfch An nlim 

vai d~n ba c6 chOng. Thlm Båy Bånh 

trång treo, mlnh dAy, c~p gio dai, c~p 

mOng tron hoay, bQ ngl,fc caD va sAn 

chåc, c~p måt thi~t lång, c~p mOi 

thi~t tuai. OOng cho thfm 19:y nhlim 

Ong chOng thi~t tha, chi bi!t lo lam 

An, lo cung vq ma khOng bi!t o b! 

quAn ao, khOng bi!t dua doi cach 

s6ng hao hue. 

C~u Hai Luy~n g~p thfm nhu meo 

g~p rna, nhu rOng g~p mAy, chinh 

phl}c thlm tuy kh6 khan nhung rOi 

nuac chåy hoai thl da eling hao mon. 

KhOng phåi thfm sq cMng hanh 

hung, rna thfm chi ng~i vi~c tling t!U 

cua thfm dO b! ra th} ba Bang bi~n 

Huan se 19:y d9:t l~i, khOng cho chOng 

thfm lam ta di~n nua. NAm ngoai, 

cM Båy Bånh bå ngh~ lam ruQng 

muan aAn Huang, ve c9:t cMi å Cåi 

San Be, ma quan ban tra hu! va hang 

xen nhu g~o cui, than, dAu lua, nuac 

måm, kim chi, k~o banh ... C~u Hai 

Luy~n di chua San Thång de ve vin 

cac cO di' chUa dung huang ngay rlim, 

dnh c~ g~p chO dung thAn mai cua vq 

chOng nguoi tå di~n cli. Nho å trong 

quan t6i ngay nen da de thfm Båy 

khOng con den dui n4ng tap nil'a ma 

tra nen trång trea hOng hao. Tuy 

thfm m~c qUAn ao våi bO, hai ban 

chan to phe nhung c$u da th9:y trong 

cai d~p thien chan 9:y mQt ngn lua 

kfch d~c hao hUfig. C~u tlm cach ve 

van, hua cho thfm mQt chi!c vong 

cåm th~ch va mQt sqi dAy chuyen 

vang. Chi!c vong t~ng chi la chi!c 

vong rna nao tuy xanh l~t na nhung 

Ung anh vang ngh~ . Con sqi dAy 

80 lang van

chuy'en t~ng bhng vang tam, mi~ng 

m'e day hinh trai tim nho xiu cha 

khOng phåi la sqi (Jåy chuy'en bhng 

vang muai, mi eng m'e day lan ca 

dOng xu la bai in hlnh chu phuac nhu 

thfm hhng ao uac. 

Tuy nhien, nguai dan ba que mua 

kia ml>t khi då sa chan vao chuy~n 

phong tlnh nguy~t trai rOi thl dåm ra 

ghi'en cai mui dan Ong thi thanh. 

ChOng thfm du c6 tinh Itlc nhu s6i 

cQP nhung vån la ke que mua, khOng 

ranh chuy~n g6i cMn. Khi c~u Hai 

Luy~n ngo ydua thim cho cha c~u hU 

hi ml>t dem thl thim lam m~t gi~n. 

()ng Bang bi~n tu6i tuy nåm muai rna 

da m~t chua dun, thån v6c con deo, 

t6c chi diem vai sqi hoa råm. Vå ll;li 

m~t may Ong cling khå khOi ngO. Da 

la hu thi thfm cho hu luOn. Khi Ong 

Bang bi~n nMt vao tay thim chi~c ca 

ra dm thach cAt hinh hOt dua thi 

thim chiu ti!p Ong acai l6 qui cua 

c~u Hai ben cAu Kinh C\lt. 

Sau khi hU hi da dai vai thim Båy 

Bånh, hai cha con theo du6i m\lc 

dfch rieng. C~u Hai Luy~n chuån bi 

di My An de do dA"t va c~u da sai 

thhng ta trai tårn phuc ten Yem do la 

ki~m gai trinh, m~t may xinh d~p de 

c~u d\l dO. Con Ong Bang bi~n Huan 

thi mu6n mua bl> divan bhng gO cåm 

lai då giOi m~t b6ng ll>n. Bl> divan d6 

rna d~t trong cai t6 qui cua thltng con 

trai bien cua Ong, de Ong dua vg Cai 

tuAn Hl;lP len nhm va "nup go m6i 

dåm heo" thi th~p phAn khoai Il;lC! 

May mAn thay, chu bl> divan la thAy 

giao Ll;lC. ThAy dang g~p nhi'eu slJ b6i 

r6i trong gia dinh: m~ thAy bi xa gan 

phåi nhm nM thuang ba thång, vg 

thAy sanh dOi, dua em gai bi up h\lL... 

()ng Bang bi~n Huan li'en lam tranh 

lam treo mua re m6n danh ml>c kia. 

Khi m4y nguai llJc di'en thån trn 

d~t chi~c divan vao trong t6 qui thl 

Ong Bang bi~n Huan leo len nhm ngu 

trua. Yl ti~t trai viem nhi~t, Ong 

khOng tråi chi~u, chi ke chi~c g6i len 

dAu rOi minh trAn, nhm lån tren m~t 

gO b6ng loang de nghe cai mat rugi 

tu m~t gIS thåm vao chåu thån. Cån 

nha da d6ng kin c lia, chim · trong 

b6ng rna xam nh~t. ThAn tri Ong lun 

dAn vao can nua thuc nua ngu, nhung 

Ong vån con nghe ro ti!ng ga trong 

x6m gay te te, ti~ng ch6 sua ång 

ång ... Tay chån Ong bOng n~ng chiu 

nhu dan xu6ng m~t gO, nhu bi tung 

tång da n~ng de len. Mau huy~t ong 

dAn da nhu bi~n thanh keo d~c s~t, 

kh6 the luu thOng. Tårn tri Ong chim 

vao tung gi4c ngu l\ln v\ln, nhung khi 

tan giåc, Ong vån khOng the ma mAt 

de thoat kh6i tr~ng thåi la rna n~ng 

n'e kia. Via Ong luc d6 binh bOng trOi 

gil;lt vao ml>t vung lAy l\la nhl nhhng 

nhu trong chi~c luai uat nuac. ()ng 

thet th~t lan, nhung ti~ng thet chi dl>i 

:vao thAn trf moi m~t cua Ong cM 

khOng the vQng ra coi ngoai. Ml)t tia 

sang VÅt qua 6c Ong: Hay la minh bi 

ml>c de? ()ng gia ba cå a thOn que 

thuang bao rhng thu cåy d6ng van 

giuang n!u c6 con v~t gi nhm ch!t 

tren d6 thuang gåy cho nguai nhm 

ngu chung m()c de. Ke nao xe gIS 

quan tai lam bl) van ngu la vO dnh 

nuOi vong hOn cho bQ van åy. LOl;li 

gIS cua nhung cåy s6ng tren nua the 

ky, då thanh tinh tMnh yeu, cling gåy 

tinh trl;lng m()c de nhu gO d6ng quan 

tai hay gIS c6 v~t che't -tren d6. 

Khi Ong Bang bi~n Huan nghi Wi 

dåy, thi m()t khuOn m~t ba gia, da 

nhån nheo, m6c m6c nhu vo cåy låu 

dai d6ng meo, t6c trAng nhu bUn tau, 

ap k'e khuOn m~t Ong. Ba gia le cai 

luOi do lom, hå hQng tac hoac la lan: 

- Thhng On dich! Sao mAy mua 

thån tao v'e dåy de cha con bay ruac 

ph\l nu v'e hanh ll;lC? Tao n6i cho mAy 

biet, tao la con tinh cåy dm lai. S6 . 

tao phåi tai m()t tråm nåm mai man, 

ai de thhng Tåy kiem låm d6n tao, 

cua tilng dOl;ln xe gO d6ng tu, d6ng 

divan. Tao ch~t tuc tuai, hOn phach 

khOng tan nen nuang theo khuc g6c 

la khUc xe ra d6ng divan nAy. Båy rna 

lam O u! thån tao, tao se v~n hQng hai 

Ha con cho tai tr~c c6 mai da nu tao! 

Tai dåy Ong Bang bi~n Huan dnh 

gi4c ml>ng giCi'a ngay, mO hOi thåo ra 

nhu tAm. Su6t khoang ngay' con l~i 

hOrn d6, Ong cu bAn thAn suy nghi. 

Theo nhu lai th'åy giao L~c ke l~i thi 

thAy då mua bl> divan nAy hOi hai 

nåm v'e truac. ThAy ke n6 trong 

phong dQc sach va khOng c6 hi~n 

tugng gi xay ra. Gib dåy, Ong chi mai 

d~t lung len divan c6 ml>t lAn rna då 

g~p thAn cåy v'e Mm dQa. Hay la 

mlnh chi chiem bao quang xien? Chi 

bhng dqi thhng quy tu v'e, de n6 nhm 

vai keo thi se ro hu thlJc! 

Cu6i tuAn, c~u Hai Luy~n tu My 

An qua giang ghe cha lua v'e nha. Ba 

Bang bi~n Huan va hai cO cåm vån 

chua v'e tai. Nha chi c6 Ong ba Nam 

D~ng trorig coi mQi vi~c. ()ng Bang 

bi~n Huan ngo y vai ba Nam D~ng: 

- Thhng Hai v'e nghi cu6i tuAn, dl 

nen lam bua ån d~c bi~t d~ng t6i nay 

tia con tui c\lng ly vai dugng Nåm. 

Ba Nåm li'en xach gio di chg mua 

thit ca, tOm cua. C~u Hai Luy~n ml>t 

khi v'e thanh ph6 la nhu rOng g~p 

måy, lån g~p phåo. C~u den tham cac 

. cO gai chiu chai trong tinh truac khi 

v'e nha dung cam trua vai cha va dl 

dugng. Sau d6, c~u lon tan tha bl> ra 

ti~m may cua cO Bay CAm Th~ch a 

hOng nha 10ng chg. CO nAy v6n la 

. nhan tlnh cli cua c~u, tu khi goa 

chOng cu th~m th\lt an nhm vai c~u 

hoai. 

Vua th4y c~u, cO re len rua: 

- MAc dich mAc gi6 thhng cha 

doan h~u nAy! Tu ca thang nay, 

thling chi chui ruc a lO ne n~o rna 

bi~t tam bi~t dl,lng v~y ca? HOrn nay 

thhng cha tai dåy, chåc gi6 båo såp 

th6i tai thanh ph6 nAy cM chång 

khOng! 

C~u Hai Luy~n båi buOi: 

- Ml,lnh gioi, em Båy! B4y lau nay 

qua b~n vi~c nM nuac nen lqt ll,lt tlnh 

em, cha thi~t ra long dl,l qua truac sao 

sau v~y! 

CO Bay hOrn nay b~n bl> dO xAm 

bhng l\la dm chåu, lai ao lai quAn 

the u bOng bhng chi ngli sAc. T6c cO 

danh bim con rit rOi bai thanh cai 

banh tieu.btJ chem 1;>~p sau 6t. CO deo 

suu bl> dm thl,lch xanh l~t Ha gOm 

dOi vong tay, dOi bOng tai, xau chulSi 

h()t, ca ra, tram giåt bui t6c. Ten thi~t 

cua cO la Bay TMnh nhung VI cO ua 

deo dm thl,lch nen mai c6 ten Bay 

CAm Thl,lch nhu v~y. Ti~m cO chuyen 

may y ph\lc ph\l nu lån ao dam cho 

måy dua con gai nho. 

langvdn 81

cc, Bay cåm Th1;\eh ehum ehfm 

mi~ng euai, long lanh s6ng ml1t, ling 

sao rna ling nhue nh6i, ae C,n! cc, tr~ 

mC,i: 

- Anh la thu ehua X1;\0, long d1;\ 

quanh co khue ml1e, ai rna do d~ng 

long anh! Anh thl1m eh6 nao, phai 

eh6 nao, l

dmh tuong s6, nhung c6 nghi rång 

sik di~n u am duang Ily la tri~u 

chang cua m~t the chllt dang h(}i binh 

ho~n. 

Sau chAu cam chien ån c~p vai ga 

r6-ti, ca hai cung leo len xe keo v~ 

cai t6 qui cua c~u acAu Kinh Cl;!t. o 

dAy, ban ghe' van giuang duqc thling 

Xiein quet dQn ti'r sang som. 

Sau hai hi~p mAy giång mu mit 

mua rOt d~m d~, c6 Båy CÅm Th~ch 

Vl;!t cam thlly bao xao xao xuye'n vai 

m~t cam giac kho hieu. C6 vl;!t ch6i 

d~y m~c quAn ao va bao tlnh nhan: 

- KMng hieu t~i sao em h(}i h~p 

qua, chik ati~m co chuy~n gl xay ra. 

TMi de em ve. T6i ne'u anh ranh, toi 

tlm em. 

C~u Hai Luy~n van nlim dai thAy 

tren chie'c divan dm lai. C~u thllm 

m~t VI hai keo An ai nen chi mu6n 

nlim m~t mlnh a dAy danh m~t gillc 

trua, kMng co con dan ba nao Iling 

nhling vuang v~n ben c~nh c~u. C~u 

li~n noi dÅY dua: 

- 0', ne'u em cam th~y bilt an thl ca 

v~. 

Mi miit c~u n~ng chiu. Can luai 

bie'ng b~c nhuqc lam the xac c~u 

m~m nhun. C6 Båy CÅm Th~ch lie'c 

qua c~u, kin dao' tr~ m6i nguyt hay 

r(}i rna Mp I~y hQp phlln h6,ng t6 len 

rna, I~y thoi son thoa c~p m6i Khi c6 

trang diem xong thl c~u Hai Luy~n 

dii ngay lanh lot. Xai ai, dan 6ng gl 

rna... thie'u te' nh!. No chai mlnh xong 

la lån klnh ra ngu, kMng bie't ve vu6t 

mlnh, kMng bie't ngQt bui gl rao! N6 

coi mlnh nhu m~t con die'm, m~t 

mon d(} chai kMng bling. Chi~u nay 

rna no xach dit toi ti~m may, tui se 

d~p dit no du6i ra khoi cua r~i h6t 

g~o mu6i viii v6 no nhu du6i phong 

long, du6i ta... 

C6 Bay CÅm Th~ch vung Yling 

rna cua buac ra ngoai, cu6c b~ m~t 

khuc duang moi tlm duqc xe 16i de 

v~ nha. 

Trong t6 qui, c~u Hai Luy~n chlm 

trong gillc ngu n~ng nhu chl. Tay 

chan c~u nhu dong dinh vao m~t g6, 

ngl!c c~u n~ng chiu nhung c~u van y 

thac duqc c~u dang bi m~c de, chi 

can c6 nguai khua dQng ben tai Ul c~u 

se ra khoi can nua me nua dnh d6. 

B6ng mQt khu6n m~t dan ba gia nua 

du Xl nhån nheo g&n ghie'c ap gan 

m~t c~u. Ml;! het: 

- QuAn dAm dl;!c dih gai v~ dåy xo 

16 lam nha nhOp thAn tao. Tao se va 

cho mAy trlfo quai ham. 

qu Hai Luy~n het len va dnh 

d~y, nghe dau bu6t ca ham. C~u buac 

I~i kie'ng soi m~t thl thlly m~t ben 

dm mlnh sung vu va do ung, nhung 

may lami~ng c~u kh6ng meo va quai 

ham kh6ng trlfo. 

Tuy v~y c~u Hai Luy~n chua tin 

hån mlnh bi m~c de, bai c~u nhiem 

TAy hQc, lu6n nghi rling mlnh kh6ng 

nen tin di doan. C~u tlm khån lau sua 

so~n di tam, danh rång, chåi d'åu. 

Nhln vao guang, c~u th~y m~t mlnh 

sang lang, c~p matlinh ho~t, nl;! cuai 

loang anh men rl!c ra. Ng~t m~t n6i 

ve't sung dang ti'r mau do ung chuyen 

sang mau do barn pha cMt tim tim 

nen c~u rna chai d'åu phong ra thoa 

len ve't barn. qu di~n qu'ån ao mai, 

quan vai kaki trang, ao banh t6 cung 

bling kaki trang tra nut h6 phach, 

giay tåy da vang. Sau d6 c~u d6ng 

cua t6 qui, khoa cÅn th~n r~i ngoac 

xe keo Mn ti~m may c6 Bay CÅm 

Th~ch. Luc d6 c6 Tam CÅm Vån 

dang coi ti~m. Vi'ra thlly c~u Hai 

Luy~n, m~t cO ta chu l;!li~n. 

da la: 

- Ne em Tam, chång hay em Bay 

dAu r(}i? 

C6 Tam CÅm Vån dllm dån: 

- Anh dua ml;! chi tui di ngao du 

san thuy dAu kMng bie't, r(}i danh 

do~n de ml;! v~ nha mQt mlnh, m~t 

may do r'ån vI len can s6t. BAy gia ml;! 

nlim trum m~n tren l'åu. Tui co sai 

con aruoc th'åy y ta adiiy ph6 tren 

Qu L~, chich cho mu hai mOi thu6c, 

C~u Hai 

v~y rna can n6ng s6t chua chju h~ 

xu6ng. 

C~u Hai Luy~n nån ni: 

- Cho anh len thåm chi Bayern 

m~t chut. 

CO Tam Cåm Vån nguyt c~u Hai , 

m~t cai dai sOQc r(}i cam cui dam nut 

ke't khuy. C~u Hai Luy~n xiing viing 

buoc len IAu, long ng6n ngang nhiing 

cam nghi kho chiu. Cai divan dm lai 

gieo vao ynghi c~u nhiing am anh la , 

rna tren su6t con duang ti'r t6 qui de'n 

dåy, b6ng dung lam c~u cam thlly tay 

chan mlnh I~nh ngat VI sq hai. 

CO Bay CÅm Th~ch 

dang nlim 

thiem thie'p tren giuang, chie'c m~n ni 

do keo tai c6. C~u Hai Luy~n ron ren 

buac I~i giuang, d~t tay len tran c6. 

Cha cha, bjnh nay kMng nhif dåu! 

Can s6t dang len cao nen m~t mOi y 

thj do nhu say ruqu. C6 Bay CÅm 

Th~ch rna mat ra, m~t nhQc bao: 

- Em vi'ra ngu m~t giåc ngan. 

Trong chiem bao em thlly mQt ml;! gia 

cung hung cl!c ac de'n ham he em 

ding: "M"ay va thang qui dåm dl;!c kia 

dam len thån tao bay chuy~n gi6 

trang, tao se himh cho mAy bj huye't 

trang ho~c sa tu cung cho da tuc". 

Khi tinh d~y, em an I~nh khap mlnh 

mÅY, sån cam gi6 say nang, em phat 

bjnh r(}i anh a! 

qu Hai Kinh ly Luy~n n6i at: 

- lfOi sang trai mua, gia nang len 

ch6i chan, cho nen khi d~c ti'r dilt 

xOng len nghi ngut. Ai rna sån nhuqc 

cMt lieu b(} nhu em de bj cam cum 

lam! He luc dau 6m, nguai ta thuang 

nam me man, Mp to an ac mQng. Hai 

dåu rna em thac mac cho m~t! 

Mi~ng c~u tuy n6i cung, nhung 

long c~u da bilt dAu dao d~ng. C~u 

quanh quån ben cO Bay them m~t 

ch~p niia r~i mai kie'u ti'r ra v~. C~u 

nghi mlnh phåi tM thi~t cling cha, 

ban cai divan ac 6n d6 di. 

Ra khoi ti~m may, c~u Hai Luy~n 

thlly trai u6i u6i nang nen tha bQ r~ 

re v~ nha. Khi tai sa C6ng Chanh, 

c~u Mp chie'c xe hai Renault ch~y 

chAm ch~m v~ phia nguqc chieu. 

Chie'c xe b6ng ngi'rng I~i ben le 

duang, mQt nguai dan (mg tu6i ca 

ngoai ba muai m~c Au phl;!C buac 

xu6ng gQi: 

- qu Luy~n d6 ha? Anh Nåm 

dåy! 

C~u Hai Luy~n mi'rng ra: 

- Da, anh Nam! Anh len dlly hN 

nao? 

- lfoi sang. Anh c6 qua thåm chu 

thim Bang bi~n a Cåu Dao. 

Nguyen nguai dan Ong nay v6n la 

ch(}ng cua nguai chi con nha bac cua 

liUlgvdn 83

e~u Hai Luy~n. Ong ta t~n la Nguytn 

VAn Khåi, g6e nguai qu~n Tam Blnh. 

Cha eua Ong truae kia Utm bi~n eho 

thay Cai t6ng Nhung. Sau do, gia 

dlnh thay Bi~n Nguytn Vån Khåo 

dem gia dlnh v~ ogan xom Khuang 

HihJ Pht,mg. Nghe noi giua e~u Khåi 

va cO Minh N gQe, tritong nu eua thay 

Cai t6ng Nhung co tu uae tu tlnh vai 

nhau. Vq eh~ng th'ay Cai t6ng cM 

gia dlnh cM Bi~n Khåo thÆp thoi han 

mlnh n~n tlm eaeh eh~t dat m6i tlnh 

giua con gai eung va anh hQe tro 

ngheo t~n Khåi. Thay haeh djeh båo 

ehu Bi~n: 

- May mu6n lam suOi gia vai tao 

thl gling rna lam giau, gling eh!;ly ehl?t 

quan tren M lam thay bang bi~n. Tao 

khOng thfch suOi eua tao duqe thi~n 

h!;l k~u bang ehu bi~n trem lu. Th'ay 

eai t6ng phåi lam suOi vai thay bang 

bi~n mai xang! 

CO Minh NgQe thÆt vQng qua, 

mua li phi~n tr~n glÆm thanh tl! tu, 

sau khi goi bUe thu tuy~t m!;lng eho 

tlnh quAn. C~u Khåi dau kh6 mu6n 

phat di~n, bo nha di lang thang m~t 

d!;lo. Sau d6 e~u duqe nguai bae ru~t 

co eua ti~m ban den mång-sOng, dan 

hat may va dia hat '" Sai gon nuOi ån 

hl?e thanh tai, fan h~i len tai tri 

huy~n. Sau nåm truae, Ong Khåi k!t 

hOn vai cO Ba Kim Chuong, con gai 

eua Ong Cai t6ng ChÆt. 6ng n'ay la 

anh m~t cha kMe my vai Ong Bang 

bi~n Huan. Tuy nhien eu~e hOn nhan 

do khOng dem l!;li h!;lnh phue eho dOi 

b~n. CO Ba it lau sau tir tran VI binh 

lao. Tir do Ong Huy~n Khåi khOng 

nghi tai vi~e t1;le huy~n nua. Hi~n gia 

Ong duqe b6 v~ lam vi~e o huy~n 

Tieu can thu~e tinh Tra 'vinh. 

C~u Hai Luy~n mirng ra: 

- Ne anh Nåm, eh6e nua anh co v~ 

nha t1a em khOng? Hay. la anh v~ 

thång Tieu can? 

6ng Huy~n Khåi trå lai: 

- Sang m6t anh mai v~ Tieu can. 

Anh len Vlnh Long M lo vai ba vi~e. 

Chu Bang bi~n giiI anh o C'au Dao 

cha khOng eho anh oeh6 nao kMe. 

C~u Hai noi xuoi: 

- ThOi, de em v~ Ou Dao truae. 

Lat nua anh em mlnh m~e sae rna 

e1;lng ly va han huy~n vai nhau. 

Quanh mAm cam chi~u hOrn do, 

e~u Hai Luy~n thu~t eho cha va Ong 

huy~n Khåi nghe quåi tr!;lng v~ ehi!c 

divan cÅm lai. Ong Bang bi~n Huan 

eling ke cho con va cMu re nghe giÆe 

ehi~m baD vao hOrn Ong ngu trua lan 

d'au ti~n tr~n chi!c divan å'y. 6ng 

Huy~n Khåi khuyen: 

- V~y thl n~n dOt cåi divan do di, 

de eho tinh linh eAy dm lai duqc si~u 

sanh. 

6ng Bang bi~n Huan llie dau: 

- CMu dirng nghi v~y. De r~i chu 

Hm cåeh ban re cho ke thfch xai ban 

gM xua. 

6ng Huy~n Khåi chi euai euai 

khOng n6i gl them. Sau cung, Ong to 

thi~t vai cha con Ong Bang bi~n 

Huan: 

- Chau I~n dAy eling c6 ehut vi~c. 

S6 la nguai em con nha cM cua chåu 

må'y nåm gan dAy duqc Mc si cho 

bitt n6 c6 tri~u ehang bi binh eui. Tfa 

rna n6 sq n6 bi nha nuac blit vO tr!;li 

eui oeu lao R~ng gan chq My Tho. 

Chau e6 nghe Ong Nåm Tåo ogan 

day la tay than y, bitt dau nho 6ng 

di~u tri rna binh nan y duqc thuy~n 

giåm eMng! 

C~u Hai Luy~n ch'c luOi: 

- Coi b~ kh6 d6 da! Binh lao, binh 

eui la binh ng~t, DOng y ny y ~u 

bo tay, anh qu~n r~i sao? 

6ng Huy~n Khåi eh~m rai: 

- Biet v~y, nhung bjnh no ehua 

phat tae, v~y thl mlnh eling n~n hy 

vl?ng ehut ft cha. Vå l!;li nganh D()ng 

y dOi khi dIng tri duqe binh lao binh 

cui v~y. 

B~ em chua coi tu~ng Mt 

b~i Kim Thqch ky duyen cua nha cM 

si Bui HihJ Nghia hay sao? Chang 

Kim NgQc duqc Ong thay thu6c 

Th!;lch D!;lo Toan tri dat binh cui de 

sau nay di danh gi~c I~p cOng, duqe 

vua phong vuang tuae d6. Em nen 

nha C1;l Bui Hihi Nghia thOng hieu y 

ly cling nhu nho y Nguytn Dlnh 

Chieu v~y. 

6ng Bang bi~n HuOo de nghi: 

- tr, ca cho nguoi em con nha chu 

cua eMu den dAy tri eau may. Phåi 

ki!m nha cho y ta Cl vl binh cui phåi 

duqe dieu tri qua nåm nay thang nQ, 

cha khOng phåi ehi tri m~t vai ngay 

dAu! 

Ong Huy~n Khåi tan thanh: 

- Lai cM ban rÆt hi~p y eMu. 

Nhung lam sao ki!m nha cho thhng 

em chau odAy? 

6ng Bang bi~n c6 ve suy nghi: 

- å x6m Chu~ng Ga e6 tup nha la 

cua ba Båy Ll!C bo hoang tir m~t nam 

nay. Bå doi ra Ou Dai de mo vl!a 

mlim. De r~i ehu t1nh cho eMu. 

N6i tai dAy, Ong Bang bi~n thlm 

tfnh trong b1;lng, sau khi sua ehua tup 

nha la cho nguoi em con nha cM eua 

Ong Huy~n Khåi, Ong se g!;l gAm 

duang Sl! de ban t6ng ehi!c divan ae 

On kia di. 

Cam nuae xong, ehi b!p lo nå'u 

ehao ga va ehe thung de eae tay binh 

x~p xam va xoa m!;lt ehuqe ån giåi lao 

lue khuya. Ong Bang bi~n Huan hoi 

cMu re: 

- T6i nay e6 må'y tay tai dAy ehai 

bai, eMu c6 quen ti!ng ~n ao khOng? 

Ong Huy~n Khåi euoi guqng. 

qu Hai Kinh ly thå'y v~y hieu y Ong 

anh re hl? eua mlnh, ben de nghi vOi 

cha: 

- N!u anh Huy~n sq ~n, con se 

dua ånh len t6 qui eua cha con mlnh 

tren eau.Kinh C1;It. å d6 yen tinh llim, 

chi sq anh Huy~n ngan eai divan rna 

qui va cai bai tha rna m~ dia truae 

cua d6 thOi. 

6ng Huy~n Khåi tuai net m~t: 

- Anh khOng sq dAu. C6 nhan c6 

eAu "dac trl?ng qui than kinh", em 

hay dua anh tai d6 ngu d~m. Ma qui 

anh khOng sq, ehi sq tieng ~n. 

Ong Bang bi~n Huan vui ve: 

- Duqe v~y thl t6t llim! CM eling 

nghi rhng tu sanh hUll m!;lng. Gan 

nghia dia thi!u gl nha cÆt san sat. De 

chu sai thhng Xi~m dem mung men 

ehi!u g6i mai l~n thay lap eli. N6 se 

Cl d6 hu hi vai ehau va thhng tai X!. 

Truae ba nguoi don Ong n~ng bong 

via thl rna nao dam l~ng, qui nao dam 

pha? 

Ong Huy~n Khåi ngon lanh: 

- Ngu m~t mlnh t!;li dO, ehau cling 

chång sql 

Ong Bang bi~n cuoi: 

84 lang van

- CU de thhng Xiem a d6 phl,le 

d~eh ehau. å d6 e6 mrae tl1m, e6 nuae 

mUa de phil tra, pha ca phe. 

V~y la dem d6 Ong Huy~n Khåi 

ngu aeAu Kinh Cl,lt. 6ng danh nhm 

tren eh i~e divan dm lai. Con thhng 

Xiem va anh tai x~ thl ngu tren ehi~e 

giuang dt">ng. Thllng Xiem sg b~ tia 

con Ong Bang bi~n Huan tnich ml1ng 

nen eu6n g6i n~m va drap bay tren 

giuang dt">ng, thay th~ bhng ehi~e g6i 

ram va eai ehi~u dåu. 

6ng Huy~n Khåi bhng long ehO 

ngu don giån. Trai nge, dugc nhm 

tren m ~U dm lai b6ng lang, Ong eåm 

thå'y mat me de eh~u nhu nhm tren 

m ~ t da hoa euong. Ben hOng nM, 

dong nuae tu con kinh COng-xi heo 

dO ra kinh Huynh Ta rl rao. Thhng 

Xiem va anh tai x~ ru nhau ra truac 

nha xem den rna tu eae ngOi m~ b6e 

ra bay phå't pho rt">i tån m~n truae gi6. 

Thllng Xiem båo: 

- Coi v~y cM den rna hih 111m, 

ehång lam h~i ai h~t. 

Con eh6 aeu6i x6m phfa sau dlnh 

TAn Giai thinh thoång sua Ang ång. 

M~ t ehi thuong ht"> khi eheo ghe qua 

b~n nuae sau nha, dt giQng ho: 

Con ca ddi nam trin cdi da 

Con co lua dftng trutYc da lo 

GMt anh long d(l quanh co 

NgiJ,t em con tUdng git;mg hO dl 

thuong. 

Ua l~, må'y eåu hat nAy hOrn nay 

sao l~i trOi len? 6ng Huy~n Khåi nM 

l~i Mi muai tam nAm truae, cO Minh 

NgQe mOi khi nhm tren vong de ru 

thhng ehau keu bang dl ngu efing 

thuang ru bhng må'y eåu Mt d6. Gia 

dåy thjt cO då rå tan, nhung xuong cO 

con vui såu duai nå'm m~ dn da ll,lc 

lAng trong eu~e då't huong hoå eua 

dong hQ cO. 6ng eu mOi nAm Mn d6 

d~t len m~ m~t b6 bOng sen trl1ng, 

tMp m~t nen nhang de tuang ni~m 

nguai yeu eG. 6ng ba Cai t6ng 

Nhung da IAn lugt qua dai ht">i båy 

nAm truae. Con truang Ong la thAy 

Huong quån Gå'm vAn con aehAm 

nom ngOi nha thua tg, be sanh s6ng 

efing kM vihlg vang. 

6ng Huy~n Khåi låm nhåm dQe 

l~i bUe thu tuy~t m~ng eua cO Minh 

NgQe rna Ong då thu~e lau tu muai 

,tam nAm qua. 6ng khe khe ngåm hai 

eåu tho trong bue thu å'y: 

, T ai sanh bu6m l(li giJ,p hoa 

Th~ xua hf!n cu ai ma dam quen! 

6i, trai dAt menh mOng, neo u 

minh xa 111e, can khOn vfi trl,l t6i rna, 

lam sao Ong dam tin tuang se e6 ngay 

tai nM vai nguai yeu? 

Khi tr6ng di!m eanh ba, thAn tri 

Ong Huy~n Khåi mai ehlm dAn vao 

giå'c ngu. BOng dung Ong thå'y mlnh 

dUng giua cAn nha 19p la cfi eua tia 

rna Ong Mi muai tam nAm ve truae. 

NM d6 då bj gia tu låu, muai eOng 

Mt efi eua cM Bi~n Khåo efing da 

ban må't. M~t ba gia Q1.~t miii nhAn 

nheo du tgn d~n gAn Ong. 6ng ehgt 

lui l~i VI anh hung quang tu e~p ml1t 

ba ta lam d~ Ong Mn eht">n. Bli gia 

lien trå'n an: 

- Quan huy~n cM sg! Tui la con 

tinh gia eua eåy eåm lai tren rUng 

Xuån L~e. Thån tui bi d6n, bi eua xe 

lam ban, lam tu, lam b~ "di-quAng" 

ehån quy rna quan huy~n duong nhm 

d6. Bai kMe lam "di-quAng" nAy la 

khue g6e nen ht">n tui eu the o b~ "diquAng" 

hoai hoai. Ai la ke tu nhon 

, tieh due, ai la nguai quån tir hien 

nhon, ai la bge trinh li~t ti~t tMo rna 

nam tren "di-quAng" thl ht">n tui sam 

duge dAu thai vao eånh giai t6t. Ng~t 

la bQn cuang Mo ac ba nhu ten Bang 

bi~n Huan, pht">n tham dåm håo sl1c 

nhu thang con hl1n cu dem gai ve 

hanh l~c tren mlnh tui thl lam sao 

ht">n tui sam di dAu thai cho dugc! 

Nay g~p dugc m~t nguai lamquan 

thanh lienl nhu quan dåy, tui mai 

hi~n h'On trong gillc ehiem bao cua 

quan d! th61~ vai dieu. Xin quan bo 

tien ra mua ehi~c "di-quAng" rt">i d~t 

vao nha nguai em con nha ehu dang 

måe binh cui eua qU\ln. 6ng ta tuy 

mang bjnh nan y nhung la ke minh 

,tårn ki~t tanh, bi~t trQng Ph~t kinh 

tAng. C6 v~y tui se pho h~ Ong d! 

bjnh ngl),t c6 co h~i chiia lanh. Ma tui 

eUng c6 co h~i rai , coi trAn gian u~ 

trugc nAy de tMc sanh vao c6i trai Tu 

Thien Vuong lam cåy quynh trO 

bOng ngU sl1c cho chu tien cung Ph~t. 

Via Ong Huy~n Khåi båo: 

- N~u ba c6 long chi d~y nhu v~y 

th. le nao tOi chång vung lai! 

HOn con tinh cåy cåm lai n6i 

them: 

- LuOn ti~n dåy, tui bao cho quan 

ro: HOn tui dem nay se dua via quan 

tai noi cu ngl,l cfi de chi cho quan 

thå'y a g6c nM cfi, tuc la trong bl,li 

cåy mua hoa Hm, chu då't b6n dai 

truac c6 chOn m~t hfi vang ngQc. 

Quan My 11m cach mua l~i då't cU va 

moi hU len, lå'y c~p vong dm th~ch 

trong hU lam sinh le cuai vg. 

6ng Huy~n Khåi Ilk dAu: 

- N~u tOi dac dugc. hfi chåu bau d6 

th. tOi phåi tlm con chau chu cU d~ng 

giao trå l~i, le nao tOi hubng eua phi 

nghia cho danh! 

Ba ,gia cuai: 

- Tui bi~t cai tårn quang minh 

chfnh d~i cua·quan Mm, nhung xin 

, quan yen long! Bai nguai cM eU la 

tM cuang hao ae ba, tanh bon tro dai 

trå'u, rut.iia cua cåi dån lanh de sl1m 

vang ngQc, cho nen khi hQ ch!t di th. 

con cMu til tan mai m~t dAn dAn. DOi 

vong ngQc cfing la eua t6 tien quan 

b~ hQ trong treo de mua re. Gia dOi 

vong d6 tro l~i tay quan la thea le 

Hi~p Ph6 huan ehåu cM c6 gl l~! 

Con cac m6n vang ngQC ehåu bau 

kMc thl quan mu6n cho ai tuy y! 

langvd n 85

6ng Huy~n Khåi I~i hoi: 

- Ba biet nai nao de, tOi chc;m 

nguoi ph6i ngAu khOng? 

Ba gia cuoi thi ~t tuai: 

- Sang mai dåy quan se ro nguoi 

d61a ai. V6n la h~u thån cua c6 nhan 

quan, tUc la cO Trinh thi Minh NgQc 

dftu thai cM khOng ai xa I~ dåu! 

Ba gia bien mlft. 6ng Huy~n Khåi 

gil!t mlnh thuc giå'c thl troi då sang 

trång. Ngoai duong c6 tieng b

nhung Ong Huy~n Khåi quen t~ hi~m, 

da cO ll;li bl) ngl,fa bllng g6 giang 

huemg. Ba Nåm Tåo va cO Ba Tuy 

Nguy~t å trong nba tua ra xue dau, 

gil,ft t6e mai, keu cO lai dnh. 6ng 

Huy~n Khåi dU'ng nhin, nuåe måt 

nhu mua. 

Khi hOi tinh, cO Hai Tuy NgQe 

cht1p tay thua: 

- Thua Mc Bang bi~n, thua tia rna, 

hOrn nay vua thå'y m~t Ong Huy~n 

dAy, con vl,lt nhå ll;li ti~n ki6p eua 

. con. S6 la ki6p truåe hai dua tl,li con 

e6 tu uåe våi nhau, nhung duyen ng 

. khOng tbanh nen con tl! v~n. Truåc 

khi cam ehen thu6e phi~n tr~m giå'm 

thanh dua len mi~ng, con e6 eau Ph~t 

trai eho con dau thai ki6p sau duge 

k6t duyen våi nguai tlnh xua. Cfing 

båi ba rna ki6p truåe eua con bUe 

ng~t con phåi lå'y thllng ehOng dl;li vl 

n6 la con Ong tri phU Tam Blnh nen 

con quan trf lanh ng dai d6 thOi. 

Nghe cO thu~t ll;li mQi sl! xåy ra 

hOi muai tam nåm v~ truåe, mQi 

nguai d~u simg s6t. 6ng Huy~n Khåi 

hoi: 

- Em con nhå hai eAu tha em vi6t 

trong bue thu tuy~t ml;lng gåi eho anh 

khOng? 

CO Hai Tuy NgQe e6 ve suy nghi: 

- Anh thu nhåe eåu dau, rOi em se 

ti6p eåu k6. 

6ng Huy~n Khåi dQe: 

- T ai sanh buom lt,li gi;ip hoa., . 

CO Hai Tuy NgQc tuai euai: 

- ThOi em nhå rOi! The xua, h~n 

cii ai mO. dam quen, .. C6 phåi v~y 

khOng anh? 

6ng Huy~n Khåi mui long qua, 

nåm tay cO Hai Tuy NgQe va eling 

kh6e våi cO. Tru Ong Bang bi~n 

Huon ra, ai efing' giQt vår{ giQt dai 

theo e~p tlnh nhan qua su6t h'ai ki6p 

duge tai h~i våi nhau. 

6ng Huy~n Khåi n6i: 

. - Ai de trong eoi minh mOng, c6 

ngay anh ll;li duge g~p em, nhung anh 

da' gia rOi! 

6ng Nåm Tåo båo: 

- Thua quan lån, trOng quan lån 

ehi ca 30' tu6i la eling. 

6ng Huy~n Khåi tM th~t: 

- TOi da ba muai tam tu6i rOi! 

CO Hai Tuy NgQe lau nuåc måt: 

- Anh dung n6i v~y. Dli anh tudi 

tåi sau muai va xliu Xl nhu Ong tien 

Ly Thi6t Quay trong hang bat tien di 

nua, em efing nguy~n nung ~hån sua 

tui cho anh. 

6ng Nåm Tåo tan tbanh: 

- Con gai tui phån rå't ehi ly. Xin 

quan 16'0 cha ngl;li. 

Ba Nåm Tåo ti6p lai: 

- Chi sg quan lån cM nha vg 

ehOng tui ngbeo hen rna khOng cuåi 

con gai tui thOi. 

6ng Huy~n Khåi khång khai båo: 

- Dli phåi tu quan M duge euåi 

con gai Ong ba tOi efing khOng n~ ba. 

Xin dung t! hi~m v~ giai eå'p thlip 

eao. Cfing tl;li ba eai giai eåp rna su6t 

muai tam nåm qua tOi t6n bao nhieu 

la nuåe måt, con em NgQe phåi ch~u 

vliid~p qua hai ki6p 1uån hOi! 

Ll;li hOi v~ tu6i tae Ong ba Nåm 

Tåo, Ong Huy~n vui ve båo: 

- V~y la Ong dåy lån han tOi sau 

tu6i, ba lån hem nåm tu6i. Dli sao tOi 

efing la ph~n re, xin keu Ong ba bllng 

tfa rna eho phåi dl;lO. 

Ba Nåm Tåo mau mån: 

- Chung nao con gai tui trå thanh 

vg quan lån se hay. Gia dåy, xin mai 

Ong Bang bi~n va quan lån å ll;li dling 

bua cam dl;lm bl;le våi vg ehOng tui de 

danh dåu ngay tai hi~p nay. 

Ba quay qua cO Hai Tuy NgQe: 

- Con å hau ehuy~n quan lån eling 

bae Bang bi~n va tia con, de rna va 

em con nliu nuång efing duge. 

Ba cling cO Ba Tuy Nguy~t xu6ng 

b6p. Ba sai cO Ba qua nM eh! Tam 

Kheo mua tOm cang, con ba båe nuåe 

lam vit. 

å 'tl;li trung duang, Ong Huy~n 

Khåi yeu eau Ong Bang bi~n HuO'n va 

Ong Nåm Tåo: 

- Xin dc bl!e ti~n b6i giu kin Vl,l 

nay. N6u minh ti6t l~ ra thi thien hl;l 

bu ll;li hoi tåi hOi lui, IOi thOi phi~n 

phue låm! Minh eu bi ke to mo quliy 

nhleu hoai thi lam ån gi duge! 

6ng Bang bi~n HuO'n tan thanh: 

- Chåu n6i phåi d6. 

CO Hai Tuy NgQc eling Ong Huy~n 

Khåi nhåe nhung nguai quen thån å 

Tam Blnh ngay truae, nhåe v~ gia 

, 

va... 

va IQ moi 

nang ng9t ngao tinh tI! 

va em ve 

hoa ngat th

quay 

trong 

con 

Ioc 

Nguyen 

NgQc 

Ng(;ln 

(ti€p thea) 

Chuang 14 

Budi sang, Nhung tie'ng ~n ao tu 

con hem b~n h~ng nha v9ng vao, 

danh thue Hoang Tie'n d~y. Dng rna 

milt, nåm yen mt lue mo.i sl!e nghi 

ra mlnh dang aSai gon trong can nha 

eua thång em, va quan tr9ng hem nua, 

~ng nhO Il,li dem qua 6ng då ngu voi 

Ll!u, ngl1ai giup vi~e eho Hoang 

TIln. Dng ng~i b~t d~y, nga ngae 

nhln quanh. Nång ngo ai kia då len 

eao, sue n6ng hAm h~p IQt qua khe 

eua sO lam 6ng th~y ngt ng~t kh6 

ehju. Dng nhoai nguai voi tay b~t 

ehie'e qUl,lt d~t tren eai ghe' dÅu ben 

e~nh giUOng va Mn lue d6 6ng moi 

bie't mlnh kMng e6 manh vai ehe 

thAn. mm 6ng eai tru~ng, n6i ehung, 

nom ehan låm! Hu6ng ehi atudi eua 

6ng, thAn hlnh då nhåo nhoCft, bl;lng 

lon han ngl!e, tr6ng I~i cang mlft 

thåm my giua thanh thien bl,lch nMt. 

Dng buoc xu6ng, xo chAn VaD d6i 

dep nh~t, buoc Il,li sau canh cua, m~c 

quAn ao. R~i Ong trå Il,li giuang va 

nåm xu6ng, dan hai ban tay VaD 

nhau, ke duoi gay. Dng th~y trong 

long Mt suc hoang mang, lån IQn 

nhi'eu cam giac giling co, cAn blnh 

tinh de djnh huong cho nhung suy 

tfnh cua mlnh. M~y tie'ng d~ng h~ 

ngAy ng~t ben Ll!u, dua con gai hi!n 

lanh cet tuOi con gai Ong, då dem Il,li 

eho 6ng ni'em hl,lnh phue xac thjt th~t 

thoa mån. Nhl1ng bAy gia nlim dAy, 

tinh taD suy xet thl 6ng Il,li th~y nao 

nao bu~n va lo sC/ vÅn va. Oan h~n 

If~ng, Ong 6m gittc m('lng v! Vi~t 

Nam cuoi hoa h~u, khOng ngo Il,li chi 

duC/c 6m ttp dua a cua thling em! 

Ngay mai Hoang TIln trå v'e, n~u 

khåm phå ra vi~c nay, kh~ng hi!u 

6ng se xu tri ra sao! 

Nghi Mn Ll!U, Hoang Ti~n ng~i 

b~t d~y, buoc nhanh ra cua. Dng 

dung ahanh limg, nhln qua khu sAn 

nho n6i Ii!n nha be'p. KMng thlfy 

Ll!u dAu. Dng quay VaD phong khach, 

rOi di thång ra sAn tru6c, vAn khOng 

th~y Ll!u. CAn nha ho an to an im 

l~ng, ehi e6 tie'ng ~n ao tu eua hang 

ban banh mut ben kia dl1ang v9ng 

sang. Hoang Tie'n tra l!.li sAn sau, v~n 

nuoc danh rAng rua m~t. Dng nhln 

mlnh trong tttm guang nho, tMy d6i 

måt con do hoe VI thie'u ngu va rAu 

ria m9c låm cham nhu nguai thuc 

dem danh b~c. Dng vao phong tårn, 

c~o rAu x6i nuoc va thay quAn ao. 

M9i d()ng tac dien ra chap nhoang, 

6ng dnh tao va thoai mai vao be'p 

nh6m lua n~u nuoc pha ca pM. 

Hoang Tie'n ngOi xu6ng chie'c ghe' 

mAy cli ky ke sat tUOng, nhln ng9n 

lua b~p bung, th6t nhO Il,li nhilng 

ngay s6ng chung voi Cdn, sang nao 

thuc gilfc ng~i u6ng ca phe voi ga, 

cling thtty long n~ng triu u bu~n VI 

cu('le s6ng v~ nghia. H6m nay, tlnh 

hlnh van ehång c6 gl thay dOi, ~ng 

van trång tay, vån chua Hm ra 16i 

thoat, nhung v'e ng~i dAy, trong 

khOng khf khåc I~, ~ng thtty mlnh det 

bi quan hem, boi quanh Ong nhan 

nhan hang ngan hang v!.ln nguai lam 

lli, chi mong m()t ngay hai bua cam 

no. 

Hoang Tie'n pha xong taeh ca phe 

thl Ll!U di chC/ v!. Un dAu tien 

Hoang Tie'n nhln Ll!u chåm ehu va 

thtty a cO nhi!u net khåc l!.l rna tu 

truoe Mn nay 6ng kMng d! y. C~ 

m~c d~ b('l mau vang nh~t, ca quAn 

lan ao d'eu b6 sat vao nguai. c6 le VI 

ft l1\u nay å voi Hoang TIln, c6 len 

88 lang vdn

can, nen b nao cling ch~t ca. M~c 

'dAu trai van n6ng, nhung Mm nay 

L\fU khOng c

ehl;lY qua. Dng khOng bitt mlnh nen 

xu våi thhng em nhu the' nao. 1m l~ng 

thl ø:m ue, khOng phåi ehi vI .tite ti!n 

rna VI måi måi n6 se euai Ong la thhng 

ngu! Dng ngOi b~t d~y, ehl;lY nhanh 

sang buOng ngu eua Hoang nn de 

ll;le IQi, mong Hm ra dø:u tfeh etla 

Dao. Nhttng Ong vao khOng duge. 

Cai giang son ø:y, he buae ehan ra 

khoi nha la bao gia Hoang nn eling 

khoa eh~t, ehång phåi VI ao quAn va 

tu trang eua Dao ehø:t dAy trong d6, 

rna VI ti!n va vang eua Hoang nn 

giø:u duai vien gl;leh hoa, trong m~t 

eai h6 nho khoet sAu duai Mm 

giuang. 

Hoang Tie'n tMt vQng quay ve 

phong mlnh va I~i nhm xu6ng. Dng 

nMm milt l~i va nghi ra hai giåi 

pMp: MQt la bo ve My truae h~n 

dinh, vie't la thu gay gih hoi t~i thllng 

em va tuy~t giao. Hai la eu aI~i, gAn 

Mn ngay len duang mai ehui eho gå 

m~t tr~n rOi eling vinh vien ehia tay. 

ang suy tfnh mQt lue rOi h! nhu se 

ehQn phuong an thu hai, bai trong 

thAm sAu, 6ng khOng mu6n v! Il;li My 

ehut nao. Då't Cali bAy gia la tu dia 

d6i vai Ong, eå euQe s6ng kinh te' lån 

tlnh nguoi. Då tht, ngay sau khi 6ng 

d~t ehAn tai Vi~t Nam, I~i nghe tin 

Cali dQng dø:t, ehe't hang mø:y ehl;le 

nguai. Nuae My må'y nåm nay xay ra 

bao nhieu thien tai, Il;It IQi, dOng 

bao ... l~i tMm lli da den n6i lo~i va 

dåm ba thhng khung di d6t nha thien 

h~... C6 le la då'u hi~u t~n the' etla 

nam 2000 rna eae tOn giao då tien 

doan ehång? Hoang Tie'n thoang lo 

sg va dinh bl;lng truae nam 1999, se 

dQn ve s6ng hån aVi~t Nam, c6 ehe't 

eling vui xae noi que nha! 

Duåi be'p, Ll!u vtra tMi su hao 

vtra ngAm nghi ve tMi dQ eua Hoang 

Tie'n. CO lå'y lam l~ la Hoang Tie'n eu 

thfeh hOi ve Dao, rna rOi dang nghe 

cO ke Ong da bo ngang eAu ehuy~n, 

buOn ba dung d~y di cM khac. Chåe 

hån phåi e6 di!u gl uAn khUc. Ll!u 

nghi the' va buOng con dao, dl'rng d~y 

v~n nuae rua tay rOi eh~y len nha. CO 

thå'y Hoang Tie'n nllm trong buOng, 

quay m~t vao vaeh, dua Ittng ve phfa 

e6. Co buae thång vao, tl! dQng ngOi 

xu6ng mep giuang, khOng cha lai 

mai gQi nhu dem hOrn qua nfra. 

Hoang Tie'n quay Il;li, nguae måt 

trOng len. Roi Ong nhfeh vao mQt 

eMt de keo Ll,lU nhm xu6ng Mn 

c~nh. Chl con mQt ngay hOrn nay 

hoan toan tl! do ben e~nh Ll,lU, tQi gl 

khOng huang thl;l, eu nghi va vAn d!n 

Dao va thhng em lam gl eho mø:t 

hung! ang tl! traeh mlnh roi quang 

canh tay qua ngl,le Ll,lU va gac mQt 

chAn len dui nang. Nhung Ll,lU khe 

dAy Ong ra va hoi: 

- Con hoi Ong cai nay då. Sao cu 

mOi lAn con nhåc de'n cO Dao thl Ong 

I~i khOng dugc vui? C6 ehuy~n gl the 

ha Ong? 

Hoang Titn guqng cuai: 

- Thl tOi da båo c6 rOi rna. Em tOi 

då e6 gia dlnh, lång nhång nhu the' 

lam sao dugc! TOi sg vg n6 bie't duge 

, thl gia dlnh tan mit. 

Llf-U g~t dAu va ngOi d~y: 

- Ay con eling lo nhu the' dø:y. Chå 

ch6ng thl ch'lly Ong nhi, the' nao eling 

bi pMt hi~n thOi! 

Hoang Ti!n keo canh tay Ll,lU : 

- Nhung rna thOi, bo chuy~n å'y 

di! Nhm xu6ng day da! 

Ll,lu dung d~y: 

- ang mu6n con nhm vai Ong thl 

di con xu6ng b!p tåt be'p då. Con 

dang dun då nOi canh, chay nha thl 

che't! 

Dut lai, Ll!u chl;ly nhanh ra cua. 

Hoang Tie'n eling dung d~y, buac Il;li 

khep cua s6 rOi len giuang, cåi dAy 

thåt lung, cuai cuai cha dgi. ang 

nghe tie'ng nuac chåy ngoai sAn, rOi 

chi mQt phUt sau, Ll!u chl;ly vao, lau 

hai ban tay vao eai khan vai, vui ve 

n6i: 

90 lang vdn

- Xong r(}il 

CO khep cita, di then cån th~n, du 

bi~t nha chång con ai. Clin phong t6i 

hån ll,li. Ll!U dang ben qnh giuang, 

huang ve phfa Hollng Ti~n, tu tu cO-i 

nut ao. Hoang Ti~n nfn tho- tr6 mat 

nhln. Ll!U cO-i ao, vm len thllnh ghe 

ben cl,lnh r(}i lea len nam sat vao 

nguai Hollng Ti~n. C6 th~y ban tay 

Hoang Ti~n run run d~t len b\mg 

mlnh, dua d'An xu6ng phfa duai, lam 

cO rung mlnh nham mat Il,li. 

Ngoai phong khåch b6ng c6 ti~ng 

di~n thol,li vang lanh låRh lam ca 

Hoang Ti~n lan Ll!u deu gi~t ban 

nguai nhu dang lin trOm bi bat guå 

tang. Ll!U keo vOi cai men dap len 

ngl!c. Con Hoang Ti~n thl ng(}i b~t 

d~y, tho- ml,lnh r(}i nhln Ll!U guqng 

cuai va gi1,lc: 

- CO ra nghe di~n thol,li di! 

Ll!u dang tr'An tru(}ng nen båo 

Hoang Ti~n: 

- 6ng giå nhai hO con di! 

Hoang Ti ~n lea vOi qua nguai 

Ll!u, nhåy xu6ng Mt, vua di nut 

qu'An vua buac nhanh ra phong khåch. 

6ng nMc 6ng nghe va quå dung nhu 

Ong dl! doan, Hoang fin tu Thu Dac 

gQi ve: 

- Allo! Ll,lu d~y phåi kMng? 

- TOi dAy: CM fin hå? 

- VAng, em. Nha c6 gl Il,l kMng 

anh? Anh c6 di choi dAu kMng? 

- Cha di dåu cå. CM d~n cha chu 

- Vång. Nhung rna em di~n ve la 

VI em phåi O- them hai hOrn nua. Chan 

qua! ThOi anh chiu kh6 v~y. TMm 

hai ngay nua O- dåy thl Mm ve em 

duqc nghi låu han, anh em mlnh tha 

h(} di choi. 

Hoang Tien h~t sac mung ra, 

nhung van lam b

ROi ytra m~c quan ao, Lt,tu ytra 

cuai ben len: 

- C6 m6i nOi canh, nl1u måi cha 

chin! ... TMi 6ng nl\m nghi di nhe, de 

con xu6ng b!p! 

L\I'U buac ra, khep cua buOng I~L 

Hoang Ti!n ngOi tram ngAm m~t luc 

rOi cung dang d~y m~c quan ao va 

buac theo. Lt,ru I~i b~t diem nh6m 

hia. Hoang Ti!n d!n sau lung, khe 

bao: 

- D!nh mua cho c6 It quan ao, 

nhung c6 khOng thkh thl tOi ~ng cO 

m~t luc;mg vang, cO mu6n lam gl thl 

lam! TOi chi yeu eau cO phai giåu kfn 

mQi chuy~n giita tOi va cO. Mai kia 

em toi v'e, n6 bi!t thl 10i tMi 111m! 

L\I'U cam d~ng nMc l~i: 

- Con cam

LI!U r6n ren den ben cl;lnh Hoang 

Ti~n, hoi nho: 

- 6ng con c6 n6i la di Vling Tau 

mtty h6m kMng hd 6ng? 

Hoang Tien Hk dAu: 

- N6 chua n6i gl cå! 

Thtty net m~t Lgu c6 ve bu~n, 

Hoang Ti~n v6 nhy vaD vai c6 va 

båo: 

- Chl1c chi vai h6m th6L N6 dAu 

c6 du

m~t duffitg Tran Hung Dl;\o. Em cling 

ehua bi!t tinh th! nao. N6 th} ca 

kMng khång la chi nay mai My voi 

ta se bang giao. Luc liy, nha ngoai 

m~t pM la mQt nui eua! Kh6i nguai 

nghT nhu n6, thanh ra nha cira, ph6 xa 

eu dl,fllg len nuam nl1ClP. Anh å nuoe 

ngoai ve, chile thliy kMc hån cai dl;\o 

anh di, phåi khOng? HOrn nQ em di ån 

cam voi mQt Ong Vi~t kieu å Vc ve, 

Ong liy cu tram tr~ måi, båo ding 

khOng ngo di c6 mliy nåm rna båy gia 

thliy kinh t!pMt trien vUQt b\l'e, mien 

Nam ph~n vinh hem cå truae giåi 

ph6ng! 

Hoang Ti!n phi euai: 

- Thhng liy n6 n6i xo dliy! Nhln 

mliy cai ehg trai voi dam building 

mai clit rna eho la kinh t! pMt trien 

tue la ehå hieu gl ve kinh t!cå! Mu6n 

bi!t kinh t! pMt trien hay khOng thl 

phåi nhln vao khåu sån xulit va nhlit 

la khåu xulit khåu, nhin vao tOng sån 

lugng qu6e gia va 19i tue dau nguai 

hang nåm tång hay giåm. Xåy nha, 

sira duffitg, må them ehq... tlit cå ehi 

hQi trang ram 

tMi danh 

ddt het thu xUa 

mfl tro ky ni~m 

ndng mUa 

vui bui5n. 

nua Mn t6i chet 

Mo hon 

nua kia con l{li 

moi mon 

tMng nam. 

dim nay 

må hØi trang dim 

nguai til coi b~i 

xa xam 

c6 ve. 

cho Mi møng 

dl t6i mi 

trang thu gia l{lnh 

LOng ti tai long. 

trucmg ai minh 

la tieu thl;l chu c6 sån xulit them dugc 

tf gl dåu! Gi6ng nhu cM, c6 ti v6n ca 

tieu dan måi di rna khOng ki!m them 

duqc d~ng nao thl sao ll;\i båo la ph~n 

vinh duge! Vi~t Nam la nuoc nOng 

nghi~p, th! rna g/ilO SM xulit chua du 

ån, e6 nåm con phåi xin qu6c t! cau 

d6i, n6i gl d!n eOng nghi~p! Cho nen 

daa nao båo rhng kinh t! Vi~t Nam 

phOn vinh tUe la n6 n6i xo dliy! 

Hoang fin tr6 milt nhin anh, g$.t 

gil cåm phl;lC. Chi mQt nMn xet ngiln 

ngui liy du eMng to Hoang Ti!n rlit 

gioi ve kinh t!. 1m l~ng mQt lue, gå 

hoi: 

- Theo anh, nuoe ta mu6n pMt 

trien kinh t! thl phåi lam sao? 

Hoang Ti!n nhu nguai duge gai 

trung ehO ngaa, say sua giång: 

- O ben My c6 h~ th6ng truffitg 

college rlit hay. Mlnh gQi la truffitg 

cao dång ehuyen nghi~p hay d/ili hQc 

cQng d~ng. Nuoc mlnh luc nao eling 

phåi lliy nOng nghi~p va ngu nghi~p 

lam g6e. N!u tOi la chfnh phU, tOi se 

cho må th$.t nhieu truffitg chuyen dl;\y 

ve nOng nghi~p va ngu nghi~p. It 

nhÆt mOi dnh phåi e6 mQt truang daa 

tl).o chuyen vien, can s\l' cao cÆp va ky 

su, dm khoat khOng nhåy vQt. COng 

nghi~p hoa la cai dfeh mlnh nh'm 

toi, nhung khOng phåi mQt sOm mQt 

chieu rna xong duge. COng nghi~p 

hoa cung gi6ng nhu vlin de giao dl;lC, 

nång cao trlnh dQ quan ehung la 

ehuy~n duffitg dai, phåi c6 dieu ki~n 

til' til', khOng the nOn n6ng dugc! Cho 

nen trong khi cha dqi cOng nghi~p 

hoa, cAn bån vAn phåi lo nOng nghi~p 

va ngu nghi~p truoc, giåi quy!t vlin 

de luemg th\l'c cho cå nuoc då. Nhung 

cai kh6 khAn nhlit, theo tOi, la vi~c 

kiem soat dån s6, k! ho!:,ch hoa gia 

dlnh. ca da nay thl muc sån xulit 

khOng the nao duOi kjp mac gia tång 

dån s6! 

Hoang fin bOng dOi de tai, ng~i 

xu6ng gM va hl;\ giQng båo anh: 

- Anh båo ben My luc nay kinh t! 

suy thoai, lam ån kh6 kMn. Sao anh 

khOng ve lam mQt cai gl ben nay di, 

dl;\y hQc chång h/iln. Anh c6 bhng ph6 

ti!n si kinh t! cua My, thi!u gl chO 

can! Nh(ffig khoa hQc må ra cho cac 

giam d6e XI nghi~p de huang dAn hQ 

thea cC! ch~ thj truffitg, hAu nhu tMng 

nao em cling thliy. R~i silp toi dåy 

nghe n6i c6them mly truffitg d/ili hQe 

dån l$.p nua! Sao anh khOng lien l/ilc 

hOi xem thir th! do? 

Hoang Ti!n g$.t dau: 

- Chfnh tOi eOng djnh th! dliy, 

nhung quen chua n6i voi ehu. 

- Anh ve lue nay la phåi. Dai s6ng 

ben My kh6 kMn, ll;\i them chuy~n 

~ia dlnh eua anh chå ra lam sao cå. 

O ben liy lam gl! 

N6i dm cåu, Hoang fin s\l'c nM 

ll;\i lan dau Hoang Ti!n trå ve, Om 

thea eå d6ng bhng cÆp va vAn thu, 

xae minh vai tro quan trQng cua Ong 

trong chlnh phu Hoa ky, khi!n Hoang 

fin choang vang va c\l'c ky hånh 

di~n, dilt Ong di khoe khilp nCli. Chi 

mQt thai gian rlit ngiln sau d6, nguai 

ta pMt hi~n mQi thu giliy ta eua 

Hoang Ti!n deu la giå ml;\o eå, va 

Ong ehång c6 vai tro nao dfnh dang 

Mn ehfnh gioi My. Hoang fin mu6n 

dQn thO vl du hO, th$.m chr c6 lue då 

nghi!n rång the voi Dao la til' nay 

khOng them Mp l!:,i thhng anh bjp 

bqm nila. Chfnh vl tM, m6n tien Dao 

lliy cua Hoang Ti!n ngay ly, Hoang 

fin cho la chua x(cng dang de triing 

ph/ilt thhng anh xåo tra! NM l/ili 

chuy~n cu, Hoang fin bOng lo sg. 

Bi!t dåu ngay eå cai bhng master rna 

Hoang Ti!n c6 til' låu trong tay, cilng 

. chi la giå m/ilo! Gå de d~t håi anh: 

- De em dua anh di vao chO, g~p 

nguai ta. Nhung anh c6 mang bhng 

clip ve khOng dliy? 

Hoang Ti!n g$.t dau: 

- C6, luc nao tOi ciing de trong valy. 

Hoang 'Rn nhln m/ilnh bhng mQt 

cåu tan nhAn: 

- Bån ehfnh eC!! Phåi nQp bån 

chfnh nguai ta mOl tin! Bao chf My 

cu båo la nhån dan ta å trong nuoc vl 

ngheo qua, sinh t$.t hay n6i d6i. 

Nhung mliy nåm nay, cae cC! quan 

nha nuae deu båo nhau rhng, nhån 

dån trong nuoc n6i eon e6 the tin 

dugc, chu Vi~t kieu thl chång ai d6i 

cå, nhung h~ n6i ra dieu gl thl b't 

buQc phåi xac minh l/ili xem e6 dang 

tin hay khOng! (con tiep) 

94 lang vdn

cHVONG NÅM MUdI TÅM 

(tiep thea) 

Nghe thhng Caporegime cua xep 

noi nhu v~y thl hai cai lO mUi thling 

Frank Nitti cling danh hai ra chuy~n 

la li~n. No nMn m~t ll!-i, noi nhu gåt: 

. - B(;m thling Ness tai pba quan phai 

kMng? 

Sal lau m~y giQt m6 Mi tren tran 

mlnh, meu mao: 

- KMng! Thling ... c6 dl!-o Hill dåt 

cånh sat tai moi la kh6n nl!-n cbU... 

G~p truOng hqp nhu no sang nay, 

kMng meu mao lam sao dUt tr~n th~t la t~n 

dnh trttae khi ra di. Sau tr~n d~p l('>n 

d6, ehu nM hang chi con nuac gQi nha 

thAu tai rna sira ehua II!-i toan the. Thoi 

d6. chång co bao hiem nao ehju tra 

eho m~y di Vl,l l1n qujt va d~p ' le)n 

trong quan. 

Nban lenh dan anh, b6n thling m~t 

rna), hi hfutg leo len xe, phong ao ao 

tai quan lao Hamilton. ChUng no 

xu6ng xe, eling buae vao ti~m me)t lAn 

nhttng chia ra ng6i lam hai ban khac 

nhau. Vai chu trttang l1n qujt trong 

,dAu, b6n dua r~nh rang gQi d6 l1n thuc 

u6ng e h~, nao t6m hum, nao bi tet, du 

lue ~y moi la bu6i sang. BQn b6i ban 

tuong g~p dUt 

nguoi dang co m~t trong quan lue ~y. 

Nguoi d6 la 6ng c6 Hill. 

C6 dang ng6i Am thAm va khiem 

nhuong vai m('>t nguoi nua trong m('>t 

goc ti~m, khu~t sau cai eAu thang, 

ehång ai de y den. 

Ke tu khi ch~p nh~n hqp tae vai 

thanh tra Ness, e6 da thuyet phl,le 

dU~ di:tng ll!-i trttåe quan, Thoi bu6i 

kinh te khung hoang nay chi co quån 

dao tl1e måi di xe sang nhu v~y. Do la 

chuy~n dang nghi thu nh~t. Di eung 

m6t IAn rna vao quan ll!-i chia ra lam . 

hai ban khac nhau ng6i la chuy~n 

dang nghi thu hai. Chuy~n dang nghi . 

thu ba la moi sang sam rna ehung no 

gQi d6 l1n thuc u6pg e h~, l1n n.?i vl1ng 

ml!-ng, ehiing coi ai ra gl ca. An khoi 

tra tih thl phai an nhu v~y ehu sao 

nua. 

Neu kMng can thi~p lien'thi nguoi 

bl!-n gia Hamilton åt g~p nhieu råc r6i. 

C6Hill lien co m('>t quyet djnh... C6 k~ 

tai Tom n6i nho m~y cåur6i bo di ra 

sau nha bep. M('>t lue sau, e6 b~t thAn 

xu~t hi~n tro II!-i ngay giua nM hang, 

, m~t may hAm hAm va trong tay thU 

m('>t cåy sung Shotgun to tuang. Hang 

quan luc ~y con vång nguoi va ehua c6 

ai de 'St Mn e6. C6 Hill dUng gifta 

phong, chi vao m~y eai ban c6 bQn c6 

h6n ng6i, dong dl!-C het lan: 

- M~y thling eho de nay, AI Capone 

goi tl,li bay tai dåy de an quit phåi 

kh6ng? 

GiQng e6 dl!-o nghe ghe qua, åm 

thanh yang ren nhu chu6ng nha tho 

bu6i sang. Ca nha hang quay nhin 

e6... B6n thling l1n qujt dang ng6i hut 

thu6e va d~u lao de cho thue l1n mang 

len ciing hoang h6t quay II!-i. Thling 

nao nhln th~y 6ng e6 dl!-O vai eåy 

shotgun trong tay thi eling gi~t th6t 

minh. Chung no ehång Il!- gl tfnh dnh 

6ng c6 dl!-o nay. OH Il!- la kMng biet c6 

dl!-o vao dåy lue nao va e6 dinh dang 

gi Mn cai nha hang nay. 

- LO tai tl,li bay diee sao ... Nban 

danh ChUa, tao hoi thling eh6 de Al 

Capone goi bQn bay'tai dåy de l1n quit 

r6i pha dam phai kMng? 

M('>t thhng m6m mep nh~t trong 

bQn li~n lon tieng phån bua: 

- d hay, 6ng e6 dl!-o nay hay nhi! 

Tl,li t6i tai dåy l1n u6ng dang hoang, 

nay gio e61am gi phl!-m pbap, e6 ehQe 

ghyo ai dau, tl!-i sao e6 dl!-o ll!-i n6i v~y? 

Be) tl,li tui kMng c6' quy~n l1n u6ng 

sao? 

. lang van ' 95

.A, may dam må mi~ng tM cho ca 

b9n. C6 Hilll'åm liii titn tai gAn thhng 

vua n6i, bat nga dua tay nAng h9ng 

sung len ch'ia ngay vao m~t n6: 

- By the name of God, ntu khOng 

tinh lin qutt va pM quan thl tl;\i sao t\1i 

bay di chung ml)t xe tai day rna vao 

quan lI,li chia ra ng'oi thanh hai ban? å 

Chicago nay bao nåm, tao con Ii;\ gl cai 

tro re tj'~n nay. An u6ng xong t\1i bay 

lam bl) danh nhau, pM nat d'0 di;\c hån 

ghtr'oi d9t phai khOng? Vi danh CMa, 

n6i th~t di? 

Dum h9ng sung shotgun den thui 

lui, gi9ng thhng du dang nghe c6 ve 

hoa hoan han: 

- Coi, t\1i nay mai g9i thUc ån rna, 

c6 dAu c6 the ktt lu~n ham h'o va mau 

nhu tht duqc. 

C6 Hill hat dAu sang cai ban ben 

ci;\nh, hoi: 

- V~y t\1i may c6 di chung vai nhau 

khOng? 

Ml)t thhng ban ben kia tra lai ap 

ung: 

-d ... d, cMng tOi chi... qua giang. 

C6 Hill dOt nhien tho tay chOp cO 

cai thhng ng'oi gAn mlnh nhat, tay kia 

ke cAy Shotgun sat vao m~t n6, hoi: 

- May dUng tuång tao lam linh 

m\1c la khOng bitt blin sung nghe. Ntu 

may n6i v~y thl chla khoa xe de dAu? 

Qua la mOt doi hoi ky Ii;\. Hai thhng 

ng'oi hån ben kia Hen tho tay vao nach, 

nhung chua ktp m6c tay ra thl mOt 

h9ng shotgun khac da ke ngay vao 

gay ch11ng n6 tu phia sau lung. Cai 

nong sung den thui lui nhu ra truac 

kem theo m(lt gk,mg n6i rå't vui ve tl,l' 

nhien: 

- Hl hl, xin long tr9ng giai thi~u 

vai cac... giai chuc, Tom Calvern, 

Federal Agent... Xin dUng låm kM 

nhau. 

D6i vai quAn d~o t~c Hoa ky, hai 

chu "Federal Agent" da c6 m(lt suc 

m~nh thAn bL Hai chu thAn bi d61~i di 

kem vai m~t h9ng sung thl suc m~nh 

dng trå nen ... thAn bi han nila. Hai 

canh tay vua tho vao nach da xul)i la 

va tu tu rut ra. 

C6 HiIIl~p Ii;\i cau hoi: 

- Tao hoi chla khoa chi~c xe 

Cadillac cua t\1i bay dau? 

- Thua.. thua cai thllng hån ben kia 

giu... 

- T6t, thhng ban ben kia nao d6 c6 

nghe tao n6i khOng? M6c n6 ra dua 

cho Ong thanh tra Calvern Ji'~n di chu 

con cha gl nua? 

ChUm chla kMa Ifen duqc mien 

cuang thay len hån. C6 Hill buOng cO 

ao cai thllng mlnh dang t6m trong tay 

ra khi nhln th4y Tom cAm chUm chla 

khoa len. C6 hoi: 

- 6ng coi Ii;\i coi c6 dung la chla 

kMa xe khOng? B9n d~o t~c nay ghe 

gam lrun, khOng the tin chUng n6 

duqc. 

- Thua cha dung la chla khoa xe. 

Thhng dua chla kMa nhln c6 Hill 

tMc mllc: 

- 6ng c6 di;\o mu6n muqn xe tOi 

hay lam gl, sao khOng n6i nång dang 

hoang, tOi dAu c6 titc, c6 d~o lam v~y 

coi ky qua ... 

C6 Hill ra d4u cho Tom buac lui ra 

sau, mlnh ciing buac lui m4y buac r'oi 

n6i: 

- Ky vai c9 cai ... dit tao. La mOt su 

gia cua Thien· CMa duang hoang 

tMnh thi~n nhu tao rna them di muqn 

ba chie'c xe da bån cua quAn di;\o t~c 

sao? Tao phai giil chla kMa la de 

phong t\1i bay ån quit. B9n bay n6i 

b9n bay khOng ån qujt thl cu vi~c lin 

u6ng di. An u6ng dang hoang xong tai 

dAy tra ti'!n d'ly du thl tao dua chla 

khoa cho ... Con he cu lam be m~t cai 

dia thl tao dOng be mOt cai kfnh xe, 

thie'u mOt dO la thl tao nO mOt pMt vao 

chi& xe mai tinh kia. Chie'c Cadillac 

. lo~i nay nghe n6i ca Hoa Ky chi c6 

må'y tråm chie'c thOi rna. De coi thlt 

thllng nao lo han thllng nao cho bitt. 

R'oi c6 quay sang nhln Tom luc 

nay dang dU'ng song song vm c6: 

- TOi n6i the' c6 nghe duqc khOng 

Ong cam Lien Bang? 

Tom Calvern g~t d'lu: 

- DU

hai tay de xuOi truoe b\mg eho eai 

nong sung ehia xu6ng da-t: 

- Nha rna-y ehu nhan ll).i voi thhng 

Sal å The Red Horse la e6 Hill ciing 

lao Hamilton cam an n6 da gåi mlfy 

cM dtn day an u6ng va ll).i eho tien tfp 

ra-t h~u, lao Hamilton ra-t cam an. Un 

sau c6 ranh va c6 tien thl cu vi~c Mn 

day rna an u6ng nM... Bay gia, nha 

mÆy ehu v~ n6i voi n6 rhng, n6 da e6 

long t6t gai rna-y chu Mn day thi lat 

nua, dfch than c6 Hill nay se Mn tMm 

The Red Horse de dap ll).i ta-m th!nh 

tlnh eua n6 va de lam "b6n ph~n cOng 

dån." N6i n6 cha di, c6 se tai. 

B6n di mi~ng th!t khOng them n6i 

ll).i m~t cau, dung yen m~t luc r()i dÅY 

eaa buoc ra. C6 Hill nhln theo chUng 

n6 r()i dua tay nhln d()ng h(), bao Tom: 

- Mlnh gQi thhng Lite la vira rOi 

dlf y ... 

Lao Hamilton tir sau ch~y ra Om 

eh'a.m llfy e6 Hill... 

Phla ngoai, chie'c Cadillac r() may 

ph6ng nhu dien cuOng. Naa titng sau,. 

tl).i l'a.u hai cua nha hang The Red 

Horse, Ong caporegime Sal tai m~t 

ng()i nghe dan em tr'lnh ' My mQi 

chuy~n. Nghe toi dau, Sal lac d'a.u va 

chui th'e toi d6. Nghe chuy~n xong, 

Sal nMn m~t ll).i, g'a.m len: 

- DO an hl).i, nuOi tQi bay con 16 v6n 

han nuOi eh6 trong nM. Con eh6 

trong nM n6 con dam bao v~ chu, con 

tQi bay, sai di m~t cMt cOng chuy~n 

rna eling khOng xong ... Capone rna 

bie't ehuy~n nay thi xtp se khOng tha ... 

B6n thhng du dang ngOi im chju 

dl!flg. Chai eho da m~t thOi, Sal cling 

chan, lih d6i mQc tieu: 

- Dii m~ cai thhng c6 Hill hung du 

tan b~o kia, lau qua roi khOng g~p, tao 

da mi'rng vltuang ChUa bat n6 v'e nuoc 

trai de giucaa Thien dang r()i, nao nga 

n6 con s6ng. Thhng gi~e gia rna nhung 

tay vao vl) nay thl tQi mlnh at kh6n 

kh6. Con cåi thhng cOm lien bang lun 

m~ d() nha que d6 la thhng nao? 

- Nghe thhng c6dl).o gQi n61a Tom. 

Thhng nay m~t miii hoi Il)., hlnh nhu 

chua xuå't hi~n l'a.n nao. 

Sal dua tay vu6t dm: 

- Quai nhi, dan lien bang dau e6 an 

m~e que mua nhu t\li may n6i? KhOng 

bitt n6 c6 phai la nguai cua thhng 

Ness khOng. Ne'u n6 la nguai cua , 

thhng Ness thl n61a nguai cua mlnh ... 

C6 the n6 thu

con nghe thåy nhii'ng ti~ng chat chat 

rung rgn. Sal Ilk d'au va chep mi~ng 

tho dai. Du my o dAu kh6ng bi~t Ill-i 

nay ra them m"t thllng canh sat hung 

tgn nhu th~ nay. Gi

nQt tie'ng th~t to. N6 g~p nguai tai 

truae vi bi eAy dui eui eua e6 Hill ba:t 

nga the sAu vao mQt phat nhu trai 

giang V~lO b\mg, dung nhu the' danh 

diii eui eua Gary Malone truy~n d~y. 

Thling quan ly m~p ehua kip gio nguai 

len thl "b6p" them mQt tieng nua tie'p 

theo, eAy dui eui da tro nguqe n~n 

thAng vao giua dinh

sang tn;mg b(\c nhåt cua thanh ph6 

Chicago, chi trong vong vai phut d~ng 

h~ da bi~n thanh m(H nai tie u di'eu, d~ 

d~c ban gh€ dO ngOn ngang, nguai bi 

thuoog nåm chong gqng ren xi€t duåi 

san nha. 

Nhung sl,t tan phil phfa truåc, du 

n~ng Mn dAu cilng c6 the thay tM va 

sua chua dugc chi trong vong vai 

ngay. Sl,t"tan pha" øphla sau, duåi cai 

hAm d~c bi~t rna Capone da cho xAy 

cåt d~i quy mO de nåu ruqu va cåt ruqu 

måi la kinh khung. C6 the n6i, ø 

Chicago, ngoai kho dl,t tru chfnh ø 

Lexington, cai hAm nay la nai chua 

nhi'eu ruqu, bia nhåt va cting la noi sån 

xuåt nhi~u bia nhåt cua Capone. The 

Red Horse rna khOng xUng dang de c6 

sån mOt kho ruqu quy thl chO nao 

xUng dang dAy! Måy tråm thung bia 

thugng håo h~ng nh(\p cång ti'r Canada 

qua bi d\lc thung, chåy lenh lang 

xu6ng c6ng. Måy ngan chai ruqu ml1c 

ti'en nhåt Hoa Ky thai d6 nh(\p cång ti'r 

ÅU ChAu sang cilng cung chung mOt 

s6 ph(\n. Mui bia va mui ruqu xOng len 

khoi hAm, bay tu6t len nha hang, n?mg 

n~c khl1p nai. Bia va ruqu xOng len 

n?mg n~c d€n nOi måy em di€m bi bl1t 

dUng trong hanh lang gAn d6 ciing 

mu6n say ruqu chi vl hlt phåi mui. 

Di nhien, tan pha cho Mt xong, 

bqn cånh sat khOng quen mang theo 

må d~ ngh'e nåu ruqu de lam bång 

chung ø toa an. 

Sal vi'ra dnh d(\y sau tr(\n don, I~m 

cOm bo len, dang dau dån nhln cånh 

tan phå tieu di'eu trong ti~m mlnh thl 

chgt ngui dugc moi ruqu. Hft hit måy 

cai la t6c gay thång chu nha hang 

dl,tng ngugc len, Dl,tng th~t finh. Di 

tMi thOi, chUng n6 rna keo xu6ng hAm 

thl dai mlnh tan. GAn nua tri~u dO la 

ti'en ruqu chå ft gl! Salli'en quen Mt 

mqi chuy~n, quen luOn cai v€t thuong 

tren dAu dang e dm nhue nh6i, h6t 

hoång ehl;\y ra sau nha. N6 tung cua 

buåe xu6ng hAm. Mui ruqu ti'r duåi 

b6e len lam n6 mu6n dOi ngugc ra sau 

nhung nhi1'ng gl n6 thåy lam n6 mu6n 

te nhao ra truåe ... 

Sal buåe ti'rng buåc mQt xu6ng 

hAm nhu nguai dang buåc xu6ng dia 

ng\le. GAn nua tri~u dO la ti'en ruqu va 

bja dang chåy lenh Iång dum san nha. 

6ng c6ng chua rut kip nen ruqu va bia 

nMp len gAn tåi dAu g6i cua Sal. N6 

buåc nhi1'ng buåe bl bOm va n~g 

nhqe dau dån trong ... nua tri~u dO la 

cua Capone, e~p måt I~e thAn nhu 

nguai di trong mo. 

Sal di mQt vong, cdn th(\n quan sat 

h€t khl1p nai de thåm dinh thi~t h~i. 

Bqn nay dung la mQt bQn ngh'e, hay ft 

nhåt, da duge huån luy~n ky cang v'e 

ky thu(\t. .. båt ruqu. ChUng n6 da ra 

qua mOt cai gl thl cai d6 chång con c6 

the xai duQ'c. Th(\m chf måy cai 6ng 

eao su de sang ruqu eling bi ehUng n6 

ch~t dm. 6ng cao su "vO tOi" rna 

chung n6 cling khOng tha thl n6i gl 

Mn nhi1'ng lo, nhi1'ng blnh cåt ruqu 

ml1c ti'en! Nåm cai blnh cåt ruqu lån 

nhåt bång ~ng dung lugng 3 ngan ga 

10ng mOi eai th} bi chUng n6 r~eh måt 

dit. R~ch m()t cach råt can th(\n de 

kh6i c6 cai man va vi€c di, chi con 

nuåc dem ra nghia dia ban kY. Sal nhln 

tåi dAu thl chi thåy mu6n eMt t{1i d6... 

å tren ti~m IQn xQn nhu v(\y ma Sal 

ehång cAn de y gl d€n nua. N6 di t{1i di 

lui m"t luc rOi bu{1c lui, leo len ngOi 

m()t d6ng nai chO eAu thang thin tha 

nhln xu6ng du{1i... 

Nhln xu6ng cai hO ruqu bia ø duåi 

hAm m()t lue th} Sal nghi ra m()t 

chuy~n : Capone rna bi€t duge tin nay 

thl mlnh åt kh6 ma s6ng nOi v{1i x€p. 

Nghe n6i ee1 10 ngan dO la trø len I'a 

x€p da båt d'en m~ng rOi, n6i gl Mn 

nua tri~u . Sal nghi d€n d6 thl tay ehAn 

run len I(\t b(\t, nu{1e ml1t mu6n trao 

ra ... N6 m6e bao thu6e, låy m()t di€u 

kC(p vao mOi rOi mo tui tim bao diem. 

Sal m6e ra m()t cAy diem, cui khum 

nguai tm tru{1e toan quC(t lua thl bOng 

nghe m()t giQng n6i ti'r phfa sau vang 

len nhu såm: 

- Khoan. N€u tOi la b~n, tOi kMng 

lam v(\y n€u tOi khOng mu6n n6 tan 

xac. 

Sal gi(\t mlnh di'rng tay va nh(\n ra 

sl,t ngu xuan cua mlnh. Cai hAm ruqu 

nay bAy gia ehAng khae gl m()t eai 

b}nh ruqu vi d~i vi'ra mø nl1p. Våi 

ehi'rng d6 hoi ruqu tue hoi cOn day d~e 

trong khOng khi, chi cAn m()t tia lua 

nho la eilng du d~ eå hAm ruqu n6 tung 

len nhu m()t vien phåo. 

Hu h~m! Sal quay lui va nh$n ra 

nguai n6i eAu d6 la thli.ng Lite. Sau 

hmg thAy d()i la thhng cha... c6 d~o 

hung tgn. Sal khOng bi€t phåi phån 

Ung nhu tM nao. Hlnh nhu nhlhtg 

ehuy~n xåy ra to lån qua lam Sal måt 

h€t phån Ung va sl,t suy nghi thOng 

thuang. 

Lite blnh thån vO cAy dui eui vao 

tay mlnh, buåe ti'rng bu{1e mQt xu6ng 

måy b(\e tam cåp, giQng trø nen ti'r t6n 

hoo: 

- Chuy~n dAu con d6, Ong b~n 

khOng mu6n s6ng ,nua hay sao? 

Cho MngiaphUtd6, Sal vånkhOng 

bi€t thli.ng e{1m nay thu"e phe nao. 

N€u n61a phe mlnb thl tQi cua n6 cllng 

lån bång t"i eua mlnh vl n6 då de cho 

nua tri~u dO la ti!n ruqu eua x€p chåy 

xu6ng e6ng rna khOng ehiu can thi~p. 

Con n€u n6 ø phe kia thl th(\t la nhUe 

dau, mlnh bi€t d6i xu våi n6 eaeh nao 

dAy? 

Sal nh€eh dit tranh cM va ehi vao 

eai b(\e th!m tam eåp ra d!u eho n6 

ngOi xu6ng. ThAy d()i ngOi li!n. C6 

Hill dung phfa sau va trong giAy phUt 

nay, Sal c6 Unh la thllng cha gi~c gia 

di. 

Lite nhln xu6ng eai "hO ruqu," ll1e 

dAu: 

- Co bao nhieu ti'en v(\y? 

- Han nua tri~u dO la. Dng ø phe 

nao v(\y? 

Lite 1l1c dAu: 

- Phe ehanh. 

- Phe ehanh la phe con e. gl? 

- Blnh tinh. Phe chanh nghia la 

khOng phåi phe ta,la phe vm Ong Ness 

va Ong Malone. 

GiQng thllng Sal trå nen h6t hoång: 

- Ness... Malone... måy Ong ån 

luoog da x€p ti'r IAu rOi rna. B() x€p 

ehi khOng d'eu sao? 

Lite vO eay dui eui vao tay nghe 

Mn chat m()t cai, 1l1e dAu, giQng vin 

d'eu d'eu blnh thån: 

- KhOng! Chuy~n hoi dai nhung 

t6m tåt la nhu th€ nay. BQn nay c6 bao 

gia chiu theo thhng Capone dAu? D6 

chång qua ehi la cai k€ mQn eua Ong 

Malone å'y rna ... 

Sal nghC(n lai: 

100 lang van

- Malone? 

- 0', ~ng d6 nhi~u quy ke 111m. 

Ngay cå vi~e hanh quan eanh sat aehO 

nay eling la'quy ke eua ong nhung t~i 

se n6i sau. Tro Ill-i vlfn d~, h~i d6 

ehUng t~i het ti~n de bilt euåp nen mai 

danh phåi gia b~ tho tay nMn ti~n eua 

Capone lfy rna. C6 gl dau, cu tho tay 

nh~n ti~n r~i dung ti~n d6 lo eung e6 

eC1 sa va n~m im m~t eh6, cha eho den 

lue eC1 sa 16'n mll-nh thl nhay ra lam m~t 

v6 eho th~t dyp v~y rna. ChUng tOi e6 

bao gia them lam bll-n vai quan dll-0 t~e 

dau ... 

C~p milt Sal loe len tia hia giet 

nguai. N6 nhfch di dft mlnh eaeh xa 

Lite 'm~t ehut: 

- V~y la bay gia mlfy ~ng tro m~t? 

Lite Ille dau, gil;mg van d~u d~u 

l!eh sl!: 

- N6i nhu v~y eling kh~ng phai. 

Chung t~i e6 bao gia lam bll-n vai 

th~ng Capone dau rna ph ai tro m~t? 

ChUng tOi tMy da den gia hanh d~ng 

r~i nen mai nhåy ra hanh d~ng. 

Sal quay nhln Lite, gam len: 

- Du my ... V~y ra mlfy ~ng kh~ng 

sg eC1n thinh n" eua Capone a? Mlfy 

~ng biet Capone se bilt mlfy ~ng ehet 

nhu the nao khOng? . 

Lite nhun vai, van eai giQng blnh 

than: 

- Chung t~i lam gi ph ai sg. ang 

Ness da tUng n6'i la "[ come here to get 

Capone" rna. Chung t~i lin lUC1ng 

ehfnh phU M lam vi~e, neu e6 ehet 

trong khi thi hanh eOng vl;! eOng ehing 

e6 gl dang sg. N6i v~y nhung Capone 

lam sao rna dam dl:mg taiehung t~i rna 

ehUng t~i ph ai sg... nguai dang sg phai 

n6i la ~ngdlfy... 

Sal nghe den do thl m~ hOi toat ra 

nhu tl1m. Th~ng eanh sat nay n6i 

dung. M!nh la nguai ehiu traeh nhi~m 

gin giU di nha hang nay, bay gia de 

eho han nlta tri~u d~ la ehay lenh lang 

duoi dlft nhu v~y th! biet lin n6i thenao 

vai X~P I day? T~i nay la t"i eM't ehu 

ehing ph ai t"i thuang. 

Lite Ill-i vO eay dui eui vao ban tay 

nghe den chat mOt tieng, chile luai dt 

duang suy tuang eua thång quan ly 

nha hang: . 

-COng phai n6i them v6'i ~ng, sa 

.di ehUng t~i vie'ng thlim ~ng eOng la 

tai do bai di dau eua ~ng Malone. 

6ng e6 nhi~u ke' d~e 111m... 

Sal nhlin m~t Ill-i. Bay gia n6 mai 

nh~n ra r~ng th!mg eanh sat con nay 

lam eai gl, lin rl6i di dU'ng d~u mu6n 

bilt ehuae eai di~u b~ eua thång eh6 de 

Malone. 

- ang Malone Ong n6i r~ng neu 

mu6n giet th~ng Sal thl ehi can tlfn 

e~ng vao The Red Horse va pha nat 

eai lo ruCJU eua n6 la xong. Capone se 

giet n6 gium mlnh. 

Sal gi~t bl1n minh len. Thang 

Malone gam th~t! Hen gl aChicago 

nay ai eling ngan n6. N6 da di' giay 

trong b\mg Al Capone. . 

- Tuy nhien, ~ng Malone con n6i 

vai t~i la My gia ~ng ehing con mOt 

ll!a ehQn nao ca. M~t la ~ng v~ Mp 

Capone de bi xu tU.. ~ con neu ' Ong 

kh~ng mu6n bi xu tlt thl Malone se 

giup ~ng... 

- cam hQng di. Capone se khOng 

bao gia giet t~i dau. 

Lite euai: 

- Dung lam b~ ngay tha ~ng bll-n, 

bQn mlnh bie't Capone ro qua rna. 

Th~ng eh6 de nay, my n6 n6 eOng dam 

giet n6i gl den mOt ngum nhu ~ng. T~i 

l~p Ill-i, neu ~ng khOng mu6n b!,xu tu, 

~ng Malone e6 nhan la... 

Sal rung mlnh an III-nh: 

- Cam m~m di. T~i kh~ng can ai 

giup het. T~i ~6 the tr6n duge. 

Lite lae dau: 

- ang n6ng gi~n nghi eOng phai 

nhung xin di:rng n6i den ehuy~n bo 

tr6n nhu tM. Ai eOng e6 the tr6n duge 

nhung ~ng thl khOng. Ban tay Cayone 

a kMp nai tren the' giai nay. Ay la 

ehua n6i Mn eai dam Unione Siciliane 

rna bay gia dang nam trong quy~n 

kiem soat eua Capone ... 

Sal eui xu6ng, dua hai tay bung llfy 

dau m"t lue r~i elft giQng rai ril-c: 

- Malone nhan gl? 

Lite quay Ilui nhln e6 Hill g~t dau 

mOt eai. ang e6 dll-0 buae lui khoa trai 

hai eanh eua d~ s~ dan xu6ng ham 

ruau. Lite k~ tai Sal n6i nM: 

.- ang Malone n6i r~ng bll-n ehi con 

m~t eaeh la v~ lam vi~e vai ehUng t~i 

thOi. Chung t~i se bao v~ eho bll-n rna 

khOng ai lam gl bll-n duge ... 

Chi nghe tai d6 la Sal day nåy len, 

yling t\le um sum: 

- C. du my ... khOng bao gi a...Quån 

cM de... å~ th6i tha ... 

Lite van blnh than truae nhii'ng lai 

le thO t\le eua ~ng eaporegime het 

thai. N6 nhUn vai: 

- Tuy ~ng d6 thOi. TCli ehi I~p Ill-i 

nhii'ng gl ~ng 

Malone Ong nMn. 

Chung tOi ehi mu6n eau ~ng. 

Sal Ill-i ehui th~ mOt lue nua r~i tl! 

dung ... ngung ehui. N6 hoi nho rna 

milt kh~ng dam nhln Lite: 

- Mlfy ~ng can nai t~i ehuy~n gl? 

T~i lam duge gl? 

- ang ehi can ra toa lam ehU'ng la 

Capone nlfu ruCJU l~u thl ehUng t~i du 

bang ca dequan toa ph~n eho n6 m()t 

eu ca 100 nlim. 

- Sau d6, lam sao t~i s6ng duge? 

- Chinh phU se elfp eho ~ng the eån 

euae moi, dua ~ng den s6ng m()t nai 

bi m~t, eho ~ng m()t e~ng vi~e lam ån 

dang ho ang va se bao v~ ~ng su6t dai. 

Sal Ilk dau, ehlm dl1m trong sl! suy 

tu. Lite tiep, lan nay giQng thanh khån 

hC1n: 

- ang ngh'i ky di. Chung tCli biet 

chile th~ng Capone se khOng bao gia 

tha thu eho ~ng eai V\l nay. Han nua, 

ehung t~i bie't trong nhii'ngngay sap 

t6'i, eu()e ehien eua ehung t~i vai 

Capone se tra nen dam mau v~ eung. 

Bi a~n vao duang eung, th~ng Capone 

se gi~t, se tra nen tan bli-O ... Kh6 e6 ai, 

ngay ca ~ng Ness, ngay ca ~ng 

Malone e6 the doan duge thang 

Capone se lam gl trong tr~n danh sl1p 

tai... Muu ehuae nhu n6 thl n6 khOng 

ehiu ng~i yen de nguai ta tai bilt. Yl 

v~y, chung t~i can phai hanh d()ng 

ngay khi con thl gia. Neu ~ng eh!u 

lam ehU'ng atoa, n()i trong ngay mai 

ehUng tCli se eong dau n6 li~n va eu()e 

ehien tranh dam mau nhlft lieh su 

Chicago e6 the tranh duge. Ch6ng t~i 

e6 du bUa phep de nh6t n6 trong.xa lim 

eho den khi n6 ra toa. Khoi e6 man ky 

tih de til-i ngoll-i di. Mlft khoang m()t 

thang. Sau d6 thl n6 se v~ nha da ga 

m()t tråm eu6n l!eh ... ang suy ngh'i di, 

ehung t~i kh~ng sg n6 nhung mau eua 

å~ng bao v~ t()i aChicago nay da do 

lang vdn 10 1

a nhi!u qua r~i, mlnh khOng the de n6 

dO them ... 

Ngay luc åy, c6 tieng må hkh cach 

nai canh cua cua h'am rllQU. C6 Hill 

huyt gi6 mQt tieng lam hi~u. Lite li!n 

nhet VaD tay Sal mQt manh giåy nho, 

n6i l~ lang: 

- S6 phOn lien Il:\c dAy. Neu thay 

dOi y kien cli' g9i cho tOi. NM... He du 

m~ cai thhng d~o ~c nay, du m~ dli'ng 

dang hoang, ch6ng hai tay len tuang 

cho tao coi... . 

Ngu~i må cua la mQt thhng d~ tu 

cua Sal. N6 khOng ng~c nhien khi 

nhln thåy dan anh bi båt dli'ng ch6ng 

tay VaD tu~ng: 

- Trlnh vai dan anh c6 di~n tho~i 

cua Lexington. 

• Chuy~n gl v~y? 

- 6ng Guzick bao c6 bien r~i, 

mlnh phåi tråi n~m gåp ... 

- Cut cha may di di. Du m~ gi~ nay 

ma con n~m vai tham, m9i chuy~n då 

nat My het r~i. Cut cha may di va n6i 

vai Ong phl;l ta lat nua tao g9i l~i. 

Låt sau, ba ngu~i buac ra khOi 

h'am. C6 Hill v6 vai Sal, gi9ng hai bui 

ngui: 

- 6ng bl:\n thOng cåm. Luc nåy tOi 

hai qua tay. Dang le tOi khOng nhu 

v~y nhung tl:\i bl:\n cli' nhåc den ... con 

chim cua tOi. 

Sal g~t dAu khOng n6i gi VI d'au 6c 

n6 khOng con chO de chli'a sI! cam thu 

cua hai pMt dui cui nua. Sal dang am 

anh båi mQt chuy~n to lOn han: Nua 

tri~u dO la ti!n ruQU cua Capone va cai 

ml:\ng s6ng dang trea chi manh cua 

n6 ... 

Truac khi ra di, c6 Hill n6i vai Sal: 

- DOi l~i tMn tlnh. TOi th~t låy lam 

tiec v! chuy~n tan pM hOrn nay. 

Nhung chuy~n ph ai tai då tai. TOi chi 

c6 l~i khuyen la Ong phåi c6 gång coi 

chi:!ng, neu thhng 'Capone khOng la 

mång rna ll:\i d6i xu ng9t ngao. thl phai 

biet... 

6ng c6 dl:\o bo lung cAu n6i nhung 

Sal hieu c6 mu6n n6i gl. Lite dua t~ 

bien ban canh sat cho Sal: 

- Bay gi~, de cho dung tM tl;lc, nh~ 

Ong bl:\n cho xin cai chukY ... Ky ngay 

VaD ch6 nay n~... m nhien, bl:\n c6 

quy!n ti:! ch6i khOng ky nhung neu ti:! 

ch6i thl se len xe cay ngay ... 

Sal mien cUOng khoanh mQt chu 

"S" VaD ph'an cu6i cua bien bån: 

- Måy Ong phåi chiu trach nhi~m 

hoan toan v! VI;I d~p pM båt hqp pMp 

nay. Lu~t su cua Capone se dua måy 

Ong ra toa... 

Lite k~p t~ bien bån VaD nach, 

nhUn vai khOng n6i gl va xoay ngum 

buac ra. Vi:!a ra khOi cua la cai mi~ng 

th'ay dQi la toang len: 

- Tåt cå theo I~nh tOi... Hang mQt... 

xep. ChuÅn bi len xe ... len ... 

Doan xe canh sat vi:!a dot di thl Sal 

ba chAn b6n cÅng chl:\y le'n l'au, b6c 

may g9i v! Lexington li!n de xin g~p 

Capone gåp. Capone vAn chua v!, 

thhng phl;l ta Do TMi u a, chång biet 

c ... gl ca chi ra cai l~nh cli: "h~n ai nåy 

giu". Sal gac may la het nh~ng len: 

- Du m~ chuy~n nguy cåp nhu the' 

nay rna xep ll:\i di dAu måt tieu. Tl;li bay 

gom g6p tåt ca ll:\i, låy sung 6ng ra ch~ 

l~nh tao, mlnh phai trå tM c~ii VI;I nay 

gåp ... 

R~i n6 ll:\i quay them måy con s6 

nua, ra l~nh oang oang trong di~n 

thOl:\i: 

- Tl;li bay sach xe tai nha hang cua 

thhng Hamilton cho tao. Di hai chiec, 

chiec d'au tai, Mn nat cai quan. Chiec 

thli' hai tiep thea sau mu~i lam phut, 

nem VaD d6 hai trai mang du. Xong 

r~i trå v! dAy. Lam li!n di. Tao ch~. 

R~i n6 gQi luOn cho måy thhng 

Caporegime kia de thOng baD tin nha 

hang The Red Horse vi:!a bi tån cOng 

va d~n chUng n6 cAn th~n. R~i Salll:\i 

g9i v! Lexington nhung xep vAn chua 

v!. 

Cd phOn tiep theo Sal g9i vao ty 

canh sat Chicago. Thhng trung si trl!c 

chua kip mo mi~ng la n6 oang oang 

len, lam nhu mu6n trut tåt cå m9i sI! 

tli'c gi~n vao ngum cånh sat trl!c dai: 

- He, day la Salvadore aThe Red 

Horse dAy. Du m~ cho g~p thhng dl:\i 

uy Mike Casey gåp, I~ l~, mau mau ... 

Sal gi~t ndy mlnh khi nghe dU

canh sat ne'u kMng c6 sl,l d()ng y cua "6ng la caporegime gioi nMt cua tOi, 

xe'p Al Capone? Hay n6 cling phan tOi nbO Ong de m~t thea doi, giup da 

xe'p mlnh luOn r()i? 6i tMi, ne'u the' thl va chia se trach nhi~m voi n6. Thhng 

che't. Sal Hk dAu, lång l~ng ~p 6ng n6i d6 chi c6 tai quan ly nhung khOng 

len gia. 

phai la d6i thu eua nhlh1g thhng nhu 

Dang ng()i tha dai thl cai di~n thol,li thhng Ness. Ne'u The Red Horse e6 

quai quy ll,li reng len, tin ta Lexington m~nh h~ nao, Ong chiu chung traeh 

cho bie't m~t chuy~n dOng trai kbac. nhi~m voi n6 ..." McGurn då cAn th~n 

Chie'n tranh då bUng n6 voi gia dlnh gai nguai vao The Red Horse de theo 

O'Bannon. Thltng nay dIng tMng doi va bao cao nhung ehång nga bQn 

håo luOn la thltng O'Bannon då che't , lien bang ra tay nhanh qua va tan d~e 

r()i. L~nh cua Ong ph~ ta la dlnh chi qua, thltng dan em than tin chång xoay 

mQi vi~e gåy hÆn de cha l~nh moi. sa gl duqe. Khi n6 gQi cho McGurn 

Xong ngay. Gae may len la n6 thOng håo ttr trong tu thl mQi ehuy~n 

phOn lien cho cai thhng vtra nh~n l~nh då xong he't r()i. 

di b~n gie't ban nåy: 

MeGurn tMy trai da't quay eu()ng, ' 

- Khoan, ehie'n tranh vtra moi xåy måi m~t lue moi n6i duqc: 

ra voi gia dlnh O'Bannon, t\li bay huy - BQn eh6 de, chung n6 ra tay tan 

bO cai v~ b~n pha nha hang eua thhng d()c qua ... Cho Mn sang nay, tao 

Hamilton ll,li. DctP he't. T~i My keo he't tuang n6 la nguai cua mlnh. 

ve The Red Horse de lo phOng bi cho - Thl moi dau tOi cling tuang v~y. 

tao. 

Thhng c6 Hill, thhng Lite ph ai ehe't ... 

R()i Sal nhln xu6ng fAu, noi con lea MeGurn khOng e6 thi gia nghT Mn 

teo vai thling dan em vtra d.mg t~p hQp chuyen ai ehe't trong luc nay. Låo l~p 

cha nghe l~nh, xu6ng giQng: 

ll,li nhu ehua tieu hoa n6i nhlh1g gl xåy 

- Lexington vtra cho bie't la bQn ra: 

mlnh dang d\lng n~ng voi t\li Do Tbai. - BQn ch6 de choi eu nay tMt la bÆt 

BQn may lo ehuAn bi. Toan tie'p vi~n nga, hoan toan ngoai Sl,l tinh toan cua 

cua mlnh toi lien bay gia... 

xe'p... N6 ltra luOn m~t lan ca tOi, cå 

Di~n thol,li ll,li reng, thhng Mc Gurn Ong va ca xe'p... Bay gia ca a yen d6, 

gQi toi, n6i nhu het vao tai n6 bltng de tOi gai tie'p vi~n toi. 

m~t giQng vO eung h6t hoang va lo sq: Sal Hk dAu, giQng eban nån: 

- TInh hlnh Mn d6 the' nao, nghe - KhOng o yen thl di dau nua . 

n6i moi bi ta'n eOng a? 

. Lexington lI.ti moi gQi cho bie't chie'n 

Sal tha dai: 

tranh då Mng n6 ... Goi lam eh6 gl 

- NM bet he't r()il 

nua, nhung mu6n goi nguai toi day 

GiQng låo eaporegime gia run len ph\l dQn dyp thi ca vi~e... 

thea ti:rng hoi tha: 

McGurn nghie'n rling ll,li: 

- Nat bet the' nao? 

- 6ng ca cha yen d6. TOi'toi lien. 

- IDlm ruqu ... 

TOi phai toi d6. 

- IDlm rudU lam sao? 

R()i ehång them de eho Sal trå lai, 

- Chång e'on gl ca ... 

MeGurn cup may. M~t låo gia long 

Khi gQi toi day, Mcgurn då phan len song SQC, eÆt giQng ll,lnh lung: 

~ao do an ra mQi chuy~n nhung mÆy - Tam thltng. Du my tao can dung 

tie'ng cua Sal moi nhu set danh ngang 8 thhng di theo tao gÆp. 

tai! Lo nÆu ruqu 160 nhÆt eua Capone Muai llim phUt sau, Sal cung 

voi nua tri~u dO la tih ruqu rna nat bet McGurn danh nhlh1g buoe ehån n~ng 

thl se. e6 kh6i thhng ... nat bet thea voi nhQe duoi ham ruqu eua The Red 

n6. Trong dam d6, dT nhien, trach Horse. Ruqu va bia da rut he't, dnh 

nhi~m n~ng nhÆt la thhng Sal. Sau d6, tan pba dng tro nen tang thuong. Vo 

trach nhi~m n~ng ne tM hai chinh la chai, d() dl,lc nltm llin 16e trOng th~t 

a noi låo. Capone bie't ro tai ngh~ thåm nao. Tårn trl,lng låo gia MeGurn 

thltng Sal ehång ra gl nen då thuOng gi6ng y nhu tårn trl,lng da thhng Sal 

d~n di d~n ll,li voi Hio nhieu lan la: luc nåy. NghTa la tie'c cua thi it rna sq 

con thinh n~ eua Capone thl nhieu. 

MeGurn bie't ro va bie't chåe ehån hon 

Sal la d6i voi Capone, ca hai nguai 

d'eu då tro thanh hai cai xae che't r()j. 

Khoi e6 n6i chuy~n "tc,ti vI" di. Capone 

ghet nha't la hai chu d6 ... Va di nhien, 

cao gia nhu MeGurn thl phåi chuAn bi 

sÅn eho mlnh m~t 16i thoat. Tren 

dUOng de'n dåy, lao da nghT ra mOt 

ehuy~n.... 

Nhln ngåm mOt lue, MeGurn du6i 

he't bQn låu la ra ngoai, khoa trai cua 

ham ruqu ll,li. Låo hoi nho; råt nho 

bhng mOt giQng vO eung thanh th~t: 

- 6ng nghT Capone se d6i xu voi 

ehung mlnh nhu the' nao? 

Sall~e dau: 

- Chång bie't, nhung tOi thåy lanh it 

du nhi'eu. . 

MeGurn k'e tai Sal n6i nho hon 

nua: 

- Chi con mOt each. 

- Caeh gl? 

GiQng MeGurn nhu qua hoi tha: 

- Phai ehuAn bi daa thoM ne'u 

khOng mu6n che't ehum. 

- Nhung rna "dao thoat" theo canh 

nao? Thhng O'Barinon ehe't r()i, gia 

dlnh d6 dang thea n6 di xu6ng vl,lc 

thåm. Con gia dlnh Rusky, sI! t()n tl,li 

eua ehUng n6 c6 the Mm duqc hang 

ngay. O'Bannon r~ng thl mOt minh n6 

lam sao s6ng n6i voi xe'p mlnh? 

MeGurn diu Sal bucre xu6ng eau 

thang, ham rling nghie'n eh~t de'n n6i 

dm Hio ra: 

- 6ng nh~n xet dung, ehl con mOt 

gia dinh ... 

Sal tron e~p m~t ll,li: 

- Gia dlnh nao o Chicago e6 the 

eau bQn minh duqe? 

Tie'ng n6i eua MeGurn nghe nhu 

tie'ng na'c: 

- Gia dlnh ... Lien-bang. 

"The Fed, The Fed ..." Sal l~p lc,ti 

ma'y lan hai tie'ng d6 nhu kMng mu6n 

tin nhlh1g gl mlnh vtra nghe. N6 nbO 

ll,li khoang tie'ng d()ng M truoc day, 

eling chinh tl,li chO nay, thhng eanh sat 

Lite eling dua ra nhung d'e nghj tuong 

tI!. Nhung n6 gia'u nhyln ehuy~n nay, 

khOng dam he rling cho McGurn bie't. 

McGurn tie'p t\lC khoac vai Sal 

buoc sau xu6ng ham ruqu: 

langvdn 103

- Phai, chi c6 tl,li Lien-bang la c6 

the cUu chung mlnh dU

dau thl tha'y hå he tai d6, mO'i lo trong 

gan ru~t tl;lm thai l~ng xuO'ng. C6 th~ 

cha, it nht(t ph\! ta chi~n tranh phåi 

th6ng cåm nhu v~y mai duqc. ~hung 

Sal vAn con chua yen dl;l khi chua nghe 

duqc ti~ng n6i cua Capone: 

- Thua... x~p dau r~i, cho t6i xin 

g~p n6i chuy~n vai x~p m~t diut duqc 

kMng? 

- X~p b~n, bay gia chua the g~p 

duqc. 

GiQng thhng Sal nhu c6 ti~ng nt(c: 

- X~p kMng gi~n t6i dt(y cha hå 

6ng ph1;l ta. KhO t6i qua ... 

- KhOng, khOng... Lam sao rna 

g i~n Ong duqc. X~p b~n 

lo chuy~n 

chi~n tranh nen khOng c6 thl gia ti~p 

Ong d6 thoi. Yen chi di, tOi se n6i cho 

x~p hieu ... X~p quf Ong 111m rna... 

- Nha6ng ph\! ta trlnh bay vai x~p. 

T6i cO' gang h~t sU-c, tOi h~t long ... 

ChAng nga thhng cO' dl;lO va bqn thhng 

Ness chai d~c qua ... 

- c>ng dimg lo. Cu- yen chi di, tOi se 

n6i vai x~p cho, x~p se hieu rna ... Bay 

gia, 'Con gl nila khOng? 

Sal bi~t cai tinh khOng thfch n6i 

nhi~u cua ph\! tå Frank, li~n ga gl;lc 

them m~t cau nlia rN cUp may ... 

Frank v~a cht(m dm di~n dam, 

chua k!p gac may la m~t thhng lau la 

dU'ng phfa sau lung cha dqi t~ nåy tai 

li~n nhao tai nhu m~t can 1O'c, m~t 

· may tai met ca-t giQng hO't hoång: 

- Trlnh Ong ph\! ta, thhng Mike 

Casey bo v~ r~i. 

- What? 

- Thhng Dl;li uy Mike Casey bo v~ . 

r~i. 

Frank chui th~, Hk låc cåi dAu va 

gac di~n thol;li len gia. Ll;li them m~t 

don phep mai cua thhng Ness. Ti~n 

su, t~ sang tai gia n6 chi tt(n c6ng rna 

mlnh chi bi~t da dl;ln. N6 gam len, hai 

con mat nhu muO'n bay tuO't ra ngoai: 

- ~! Thhng gia ch~t barn d6 khOng 

con muO'n sO'ng nila hå? . 

- Trlnh vai Ong ph\! ta, n6 rut Mt 

rna-y chi~c xe cånh sat v~ ,theo vai n6 

luOn. 

Frank chung hung: 

- Sao v~y? Ai cho l~nh n6? 

- 4nh gQi t~ b~ Tu l~nh Cånh sat 

Chicago . . 

Con ngum ai cling c6 m~t sU-c chju 

dt,tng giai hl;ln, d~n nuac nay thl Frank 

khOng con tl,1 chu duqc nila. Can gi~n 

rna n6 ran k~m cM t~ sang tai gia 

bOng un un n6i len. N6 tht(y mau trong 

nguai mlnh nhu dang sOi'sung s1;lC va 

bO'c hai n6ng len dau. Thhng dao phil 

thil gam len: 

- Motherfueking biteh! Guzick dau, 

Ong gQi vao ty cånh sat gt(p cho tOi. 

Båo thhng tu l~nh cånh sat cha dAu 

tha 

nam chi· thugng nhån 

tin ddi mm vi~t nam 

Qua Mo ehl tin Vi~t Nam 

Quanh di qudn l{li 

eang nhtlm ehtm thOi 

TMm bang hO{li låm suy dbi 

CM ngheo d6i vdn it vui nhieu bul:Jn. 

Tro dOi mm dqn dUO'ng lt;2t lqng 

Ula mi dan ngo{li vqng eau au 

Ndy sinh ae tt;'le ma dau 

Gian thuung tham nhang 

ehU thau ma e~ . 

PhuO'ng that due b{le v~ tå må 

NgutJi luung dan eung khO keu trtJi 

oehuØt rue, raeh tå tdi ' 

Dem thao thue ngu, ngay hCJi hr;t an. 

Trai bo hqe lam gang-td dom 

Gai rtJi truCJng dang dom Mn dam. 

M~ cha kh6c v~ng than tham, 

Lo hai bUa du tdi tam mt;'ltmay. 

Khaeh du lieh r(it tay ta giao, 

Rung dnh tien trang trao mua vui. 

Bqn m{li bån gM ng6n tbi, 

. Hflp dbng giå, ehfJp tien rbi lt;'ln lu~n . 

cang c6 kl doanh thuung hflp tae, 

Den Vi~t Nam khai tMe tiem nang, 

Xdy lau chua, må nha bang, 

Rut bOn dum de' tren rang dan lanh. 

Oi tre. t{lO danh hanh qua ngan 

MutJi tam nam ehua chim tro u? 

Bao giCJ ta eå tie'ng eutJi, 

DUng thdng /en l{li 

lam ngutJi Vi~t Nam? 

may, tOi tro ll;li li~n . D1;I m~ Casey ... 

N6i xong n6 hO't hoång nhao ra elta 

s6 nhln xuO'ng bO'n phia chung quanh. 

Quå th~t, ll,1c luqng phong v~ Chicago 

bay gia chAng con chi~c cånh sat nao 

cå. Frank tai m ~t khi nght ra mOt 

chuy~n. Ne-u chung n6 khOng rut v~ ty 

rna Il;lidQt thAng tai khu O'Bannon, 

chÆt dan em n6 dDy len xe r~i lai trå 

ll;li, xOng thång vao day thl mlnh k~t 

100... (con tiep) 

n6i buon vi~t nam 

Dlrieng xii ngh'ia, qu6l; gia 

6i dong mau Vi~t tr,ong ta nbi bubnl 

Må hØi thåo dqn dUCJng pMt triln 

Do Mn tay d{lo diln ngo{li nhan 

Nhi1ng chinh khua mudn day phOn 

Mt;'lt nMn. thln eu lan khan gM tro 

Den Vi~t Nam muu db bett ehinh 

Ve lØ trinh toan tinh an ehia 

Vi~t kieu Oe eang ehau ria 

C((u nguy ehe' dØ xa lia y dan. 

Vi4t Nam ta dech can hØi thåo 

Qui ngai kia hiiy cao lui ngay 

Lang dan m~nh nUGe ngay nay 

Ta khling dinh å trong tay dbng bao 

Xin dang eho mai tao lao 

lang van 105

BUT cHI phl,Hraeh 

Toa-so{ln ma mlfc "Dtic gid thGcmdc" 

dl gidi-dap nghi-vtfn ctla b{ln d(JC 

ve m(Ji liinh-vl!c: vdn-h(Jc. n gh~ -thUlJt . 

khoa-h(Jc. xii-htii. chfnh-trj. v.v. 

Trong mlfc-dfch h(Jc-hoi. But CM 

hoan-nghenh m(Ji y-kiln d6ng-g6p ve 

cau trd 10i. 

Vi khu6n-kh6 h{ln h~p clia mtit tit u 

mlfc. xin vui long h{ln chlm6i lan hoi raida 

ba cau. Da t{l. 

THI·sl NGUvtN BINH 

"f)~O VAN"? 

Hoi: TOi m6'i duqe dQe eu6n TybO 

truY4n eua Nguyen Bfnh, do con 

gai eua Ong HtlfOng eau xuA't-bån, in 

t~i nha Ctru-Iong (Ha-nQi) nåm 1990, 

v6'i lai gi6'i-thieu eua Le Dinh Ky'. 

Trong eae trang d1\u; sach ghi ro la 

tae-phåm nay da såp h~ng nhA't giåi 

vån-hQe Nam-xuyen nåm 1944-1945. 

Tru6'e d6 tOi då duqe dQe mQt taephåm 

eO-vån Trung-qu6e e6 ten la 

Ty-ba ky (kMng nh6' ten tac-giå), v6'i 

nQi-dung y het nhu eu6n Ty-ba ,ruY4n 

eua Nguyen Bfnh. 

V~y xin hoi bae But Chl, e6 phåi 

Nguyen Bfnh da IAy tru yen eua 

Trung-qu6e dieh ra qu6e-ngu r'oi ky 

ten Ong ta vao, yem luOn xuA't-xu, 

mQt hlnh-thue "d~o vån" thuang 

thAy? 

Til-mil Hbng 

Toronto 

Dap: Dng n6i dung CJ ehO, Ty-ba 

Iruy ~n eua Nguyen Bfnh e6 xu«t-xu 

tu Ty-ba ky, cO-v11n Trung-qu6c. 

Tac-gia dfeh-thl!c cua n6 la Cao 

Minh, tI! Dllc ThAnh, nguai dAt Vinhgia, 

doi Nguyen, lam quan CJ PhUckien 

vao khoang 1341-1368. 

Cao Minh la nguai thfch tu-khUc. 

Dng viet Ty-ba ky de khuyen-rån 

mOt nguai b~n ten la Vuemg Tu. Dng 

Vuemg nay dllqc vq nuOi ån hQe, khi 

thanh-tai thl bO vq IA'y con quan thaisu. 

Trong hai ehu ty Il.. va ba ~ , 

dem duqe ca thay b6n ehu vIIang Jo , 

tue Vuang Tu, ten Ong b~n thay long 

dOi d~ kia. 

Nguyen Bfnh khOng gioi ehu nho, 

BC doan r~ng Ong ta khOng djeh 

thång tu nguyen-ban, rna ph6ng-tae 

tu mQt trong cac bån ehu qu6c-ngu 

ke sau: 

- TruY4n Ty-ba eua Mai Nh~c 

DO!lD Tu Thu~t dieh-thu~t, Tan Da 

Nguyen Kh~e Hieu san-nhu~n. 

- Ty-ba diln am eua Ki!u Oanh 

M~u va Ki!u Tuang, Ki!u Tå Nhan 

viet ehu-thfch. . 

- Ty-ba llltlc Iruy~n eua DOng 

Cuang. " 

Nåm 1923, Tån Da thu-diem CJ s6 

117 Hang Gai (Ha-nQi) eho in eu6n 

TruY4n Ty-ba b~ng ehu qu6e-ngu, 

ngoai bla ghi ro: Mai Nh{lc f)ocm Til 

Tliu{it dich-thUlJt, Tan f) a san-nhu{l.n. 

Trong bai tl!a viet vao thang 12.1922, 

Tån Da eho biet "nguyen ong f)oan 

Til Thu~1 Ihu~t lY cu{fn Ty-ba cua 

Cao f)ong-gia ra qu{fc-van, c6 du 

han 40 hbi, toi l{lm bo di c6 dln 15 

Mi. con IMi xlp-d{it [{li. Ihu /am 8 

hbi. trong ding c6 Ihem Mt. thay-d6i 

nhieu fl." 

TY-ba diln dm do Ki!u Tllong 

"dien-am", dQe tu ban ehu nOm Tyba 

qu6c am tan Iruy~n eua Ki!u 

Oanh M~u (1854-1912). Ban nOm 

nay duqe nha Ang Hi!n tang-ban 

(pM Hang Dao, Ha-nQi) khlle tu dai 

Duy-tan, n11m 1912. Trong saeh e6 

bai Tl! 'l! (tl! mlnh d! tl!a) eua Ki!u 

Oanh M~u viet . nåm 1891, n6i ro 

tru yen nOm nay lam thea Ty-ba ky 

eua Cao DOng-gia (Cao Minh?) dai 

Nguyen. . 

Trong th~p nien 20, con trai Ki~u 

Oanh M~u la Ki!u Tuang da dieh ra 

ehu qu6e-ngu t~p Ty-ba. qu{fc dm tdn 

truy~n, d~t ten m6'i la Ty-ba diln dm, 

ky ten ehung v6'i cha va eho in nam 

1930. O dau sach ngoai bai ttJa cua 

Ki!u Tuang con e6 bai Ty-ba [lItlC 

IruY4n eua DOng Cllemg, viet b~ng 

vAn-xuOi. 

Nguyen Bfnh båt dau lam Ty-ba 

truy~n tu 1939, eho t6'i khoang 1944 

t~m xong, gOm 1548 eau tha, gOm 10 

eau th~o thi n6i 16i, con I~i ~u la 

ll;le-bat. 

So-sanh cae ban, tl11 Truy~n Tyba. 

eua Mai Nh~e va Tan Da gan ,v6'i 

ban g6e hem ca, du da Itrqe bo mOt 

ph1\n kha l6'n. 

Ban eua Ty-ba. truy~n eua Nguyen 

Bfnh tuy van giu e6t truyen va ten 

nhan-v~t y nhu Ty-ba ky nhllng them 

vao mOt phan kha dai, bien d6i mOt 

s6 tlnh-tiet trong tru yen. 

Xem ky ra thl Ty-ba Iruy~n eua 

Nguyen Bfnh ehju anh-huCJng trl!etiep 

Truy4n Ty-ba eua Mai Nh~e va 

Tan Da han la mO-phong eae ban 

khåe, th~m ehf e6 mOt s6 eau ehep 

nguyen-v11n theo Truy~n ty-ba (eae 

eau 1112, 1181 va 1182, 1341 va 

1342, 1506, 1519 va 1520). Ca tam 

eau n6i 16i (tu 1510 t6'i 1518) eung 

mang tu ban eua Mai Nh~e va Tan 

Da sang. 

Nhln ehung, e6 the ket-Iu$,n la 

Nguyen Bfnh da ph6ng-tac Ty-ba 

truy4n tu Truy ~n Ty-ba. Di!u dang 

tiec la Ong då khOng ghi ro Mt cu 

xuAt-xu nao trong sach eua mlnh nen 

e6 bi hi!u nhAm la "d~o vAn", tUCJng 

eung la ehuyen tA't-nhien. 

BAR, TAVERN, SALOON, 

PUB, ROAD HOUSE••• 

He;: Cac tiem ban ruqu eho khaeh 

ngOi u6ng t~i ehO, thuang gQi la 

"bar. lavern, sa/oon. pub. road 

house ..." Xin bae eho biet t~i sao 

trong khi ben Tau ehi dung mQt ehu 

"ttru-diem", Viet-nam gQi dem-gian 

la "quan ruqu" ma nguai Anh, My Il,Ii 

106 lang van

c6 nhi~u ten nhu v~y. Xin bac cho 

biet xulit-'xu cua cac chu nay, va giua 

cac lo~i quan ruqu nay khac nhau the 

nao? 

Le Thi Nancy 

Mississauga 

Dap: ~ m~t phap-ly, kh6ng c6 gl 

kMc nhau, khi chinh-phU xet clip 

giliy phep ruqu cho cac ti~m nay. 

~ xulit-xu: 

- Bar, chfnh ra la chi la quAy ban 

ruqu. GQi la "bar" vl hlnh-d~ng quAy 

ruqu gi6ng cai barrier (vanh m6ng 

ngl!a) de bi caD dung truoc m~t quan 

toa t~i pMp-dlnh. Cac bar thuang 

chi ban ruqu, kh6ng ban thuc An va 

kh6ng trlnh-dien ca-nh~c. Gia ruqu 

t~i eac bar thuang re han cac nai 

kMe. 

- Tavern (ehu Ph ap cOla taverne) 

xulit-xu ta ehu la-tinh taberna, nghIa 

la mt quan nho (lo~i trAn thlip). T~i 

Båc My, nhi~u tavern c6 trlnh-dien 

thoat-y-vu. 

- Saloon do tieng PMp g6e latinh 

salon, nghIa la "phong lOn." 

Saloon thuang rng lOn han tavern, 

phAn lon c6 nh~c "s6ng". Gia cå t~i 

cae saloon thuang dåt han cac quan 

ruqu khae. 

- Pub, gQi tåt ta public-house 

· (t~i Anh gQi la pob), ti~m ruqu e6 

ban thuc An, d6i khi cung-elip phong 

ngu, nam giua mt cng-d'6ng, gAn 

voi hlnh-thue eåu-l~e-b eua mt 

hi, mt gioi hay mt nh6m (thuang 

danh eho hi-vien). 

- Road-house, quan trQ c6 nha An, 

ho~e nha hang Cl ben duang, thuang 

thliy Cl cac vung ngo~i-6 Hoa-kY. 

NGAY DAU NÅM MOI 

Hoi: 1. Mua xuån åm-lich (båt 

dAu ta l tMng gieng åm-lich) va mua 

xuån duang-lich (båt dAu ta 21 tMng 

3 ·duang-lich) thuang thuang cung 

gAn nhau låm, la luc .trai lim-ap de 

chiu. Nguai Trung-hoa, Tri~u-tien, 

Vi~t-nam biet "kh6n", chQn ngay 

dAu mua xuån rna An tet cho lim, di 

chai vui-ve. CMu ng~c-nhien kh6ng 

bi6't t

- Tieng Må-lai va Nam-duong: 

142 tri~u. 

- Tie'ng Nh~lt: 125 tri~u. 

- Tieng Phap: 121 tri~u. 

- Tieng Due: 118 tri~u. 

T6c-n

XIN Qui TAC-GIÅ vA CAC 

NHA XUAT-BÅN LUV Y: 

Cho chU nghfa tMm tuoi mau tM bf:lo 

Khi gui sach nhO' Lang Van gitYithi4u, 

ntu trong sach kMng in gia sach 

Nhung, tha vAn llm mau tim nOng: 

va dia-chi nhcl xudt-bån, xin qu( vi vui 

Håy titn tfli dmg tran Un can ddm 

LOng' vW gia sach (ho{ic lin-phf + cuflcBe g6ng cum giåi-ph6ng nufJc Vi4t- nam! 

phf) dmg dia-cM li~n-lf:lc Un trmg cu{J'n 

sach. Ntu sach in då /du, dia-chi .cil 

kMng con hi4u-1l!c, xin ghi dia-chi mfli 

ngay b~n cf:lnh. Da tf:l . 

T'inh Ca & Ng~c Til Ca 

T~p nh~e cua Vii Due Nghi~m, 

tac-giå xullt-ban nåm 1991 t~i HoakY· 

Vii Due Nghi~m sinh nåm 1930 

tai Nam-dinh, båt d'åu s01;1n nh1;1c tu 

1'947, nh~p-ngii kh6a 1 Nam-dtnh, 

hi~n s6ng t1;1i Hoa-kY. 

Tinh ca va N g~c-tu ca gOm 11 bai 

tlnh ca eling vai 12 bai Ng\lC tu ca. 

Li~n-Iae: Vii Due Nghi~m, 1504 

Timber Creek Drive, San Jose, CA 

95131, USA. 

Bi~n nM 

Tha Thanh Hfen, . xullt-ban t1;1i 

Hoa-ky nåm 1993. 

T~p tha day 188 trang, gia 10 mykim. 

Li~n-l~c: Thanh Hi~n, 7743 

Mureott Circle, Orlando, FL 32835, 

USA. 

Bu~n vi~n xu 

Thi-t~p eua DO Blnh, tåe-giå xullt 

ban tai Paris, Phåp-qu6c. 

Tr~ae khi la thi-sI, DO Blnh da la . 

mOt ehien-sI. Va sau euQe d6i dai, 

ong 'trå thanh "ng\le-sI", nhu Nguyen 

Chr Thien. Tha eua Ong ghi-nh~n 

dllu vet e~a nhfi'ng buae ehan lteh~sir: 

M{! ngt;1m ngiU xe 120 quti'n khan 

tang ... 

TO 11;1i mau xanh da tlnh yeu: 

Gio tay vm anh trang mtJ 

Tim xem dtfu t(ch df:li khtJ dliy voi. 

Tha lllm tro than tu ng\le: 

M6i kM må mat mtJ chdn ddo 

B~ng con cao nhu ru(Jt dUr gan chao 

Kitp tu nhdn vai chfu ganh phdn dao 

T~p tha day 96 trang, khOng d~ 

gia, khOng dta-ehi lien-l1;1c. 

Ngan d~m tucrng tu 

T~p tha eua Vån Bia, tae-gia llnhanh 

nåm 1992. Vån Bia ten th~t Le 

Vån Bia, qu~ å Gia-dtnh,nguyen 

ph6ng-vien eae bao Thlin Chung, 

Tilng Chu/Jng, Tieng DØi, giam-d6e 

ngAn-Mnh NT Låi-thieu; hi~n la 

eOng ehue bQ Y -te tAm-th'ån , tiell- , 

bang Massachusetts, Hoa-kY. 

Ngan dijrn tll{fflg-tll la tae-phåm 

thu hai eua Ong, sau Descriptive 

Pro/ile o/Vietnarnese People in Mass. 

T~p tha day 76 trang, gia 5 mykim. 

Lien-l1;1e: Vån Bia, 31 Lineoln 

St., Methuen, MA 08144, USA. 

Nha Ma 

T~p tha Phl,lm Van Hai, tae-gia 

xullt-ban t1;1i Hoa-ky nåm 1992. 

Pham Van Hai que å Hai-phOng, 

hoc Y~khoa tai Ha-nOi. Nha rna la 

ta~-phåm tM s'au eua 6ng, sau hai t~p 

tha, hai kteh tha va mQt t~p nhl,le. 

T~p tha day '134 trang, gia 10 mykim. 

Li~n-ll,lc: Phl,lm Van hai, 1840 

W., 17th St., Santa Ana, CA 92706, 

USA. 

Khu Vuan Mila Mua 

Truy~n dai eua The Uyen, XuAn 

Thu xullt-ban tl,li Hoa-ky nåm 1993. 

The uyen ll)t ta duqe tAm-tr~ng 

nao-n~ eua mQt nguai bllt-h!c truac 

N gay chitn tMng con Mo ctJ chitntlnh-yeutMng, xung-dl)ng nl)i-tl,li luOn luOn dai s6ng va thai-tM; nhfing 

mu6n 

bm pha, ngoi len tren nhfing dqt s6ng 

tu-duy. Ml'>t sl! vung-våy tuy~t-vQng 

trong v6-thue. 

Saeh day 372 trang, gia 15 mykim. 

Lien-l1;1e: XuAn Thu. 

Sach Ph åt-hoc cua Minh Due 

(Thanh Luan'g), tåe-gia xullt-bån nåm 

1984 tl,li Sydney, Ue-dl,li-lqi. 

Minh Due tl,1c danh la Vii Phan, la 

nguai nghien-eUu v~ phåp-mOn Tinhdl'> 

eua Ph~t-giao . 

Saeh ban v~ ba bl) kinh eån-ban 

eua phåp-m6n Ttnh-dl) (PhØt thuyet 

v6 IIl[Jng thr; kinh, PhØt thuyet qu{m 

v6 lllt;lng thr; kinh va PhØt thuyet A 

di-da kinh), 13 sa-t6, lteh-su phattrien 

eua phap-m6n Tinh-dl) tl,li 

Trung-hoa. 

Quan-trQng nMt la ph'ån nh~ndinh 

eua tac-gia v~ ba thuyet nht 

nguyen, hu-v6 va tri hanh; ml,1e-tieu 

t6i-thuqng cua hai bl) kinh A-di-da 

va Dia-tl,lng; m6i lien-h~ giUa tinh, 

thi~n va duy-thue; gifia tha-ll!e va tl! 

h!c; v~ nguyen-ly bllt nhi; v'e s6ng 

eMt, vui buOn suang kh6 thi~n ac, 

khOng gian va thai gian, vii trl,1 va 

, con nguai, d1;10 va dai, va cae eoi 

tinh-d6. 

. Ti~h-d6-luan la m6t eu6n saeh 

PhAt-hoe viet r~t sang, 'khoa-hQc va 

c6 ~a-sb lY-lu~n . Saeh day 304 trang, 

kh6ng d'e gia va dta-ehi lien-ll,lc. 

TrAng ngan d~m lit 

T~p tha eua Phu Du, Vlnh Hao 

.xullt-ban tl,li Hoa-ky nam 1994. 

PM Du, 42 tu6i, la ml)t thi-sI hi~n 

s6ng t1;1i qu6e nQi, tung co tha giri 

"chui" ra håi-ngol,li, dång tren Lang 

Van qua nhi~u but-hi~u, khac nhau. 

Så-truang eua Phu Du la cae do~n 

luc båt ngan, tu hai cAu tai b6n eAu. 

Tieu bieu nhu: 

N ghe xa nhung dang XUa gtin 

Ta(: long cd qutJn håy con t(J vuong 

Mai ve tren biln s6ng cuong 

Con nghe chiing m(Jt tie'ng dan tri-dm? 

T~p tha day 80 trang? khOng d~ 

gia va dta-ehi nM xullt-ban. 

lang van 109

diin 

dan 

LtN TI1tNG v~ M(}T 

CU()N SA-CH B~ IN L~U 

Hoting Hoa, Anh quoc 

Vao eu6i nåm 1986, sau khi hoan 

t~t eu6n tieu thuye-t Ky ni~m ve møt 

bai Mt, tOi e6 giri bån thåo toi m~t 

s6 nha xu4t bån Vi~t Nam t!;li My de 

tlm eåeh xu4t bån nhung khOng d!;lt 

duc:te nguy~n vQng. 

Mua he 1987, m~t nguai quen eua 

tOi la ehi Lu Su6i Ha, m~t hQe tro eua 

Thi~n su Nh4t Hl;lnh, sang Phåp dV 

hqp. NhAn ti~n tOi giri ehi Ha m~t t~p 

bån thåo nho gioi thi~u voi nha xu4t 

bån La B6i t!;li Phåp. Khi tro v~ Anh, 

ehj Ha n6i ding thly Nh4t H!;lnh då 

xem t~p ban thåo eua tOi va dbng y 

nhAn de nba La B6i xuåt bån. V! ehi 

titt eåe v4n d~ e6 lien quan thl thly 

Nhåt H!;lnh ho~e nha La B6i se trve 

titp lien h~ bllng thu voi tOi sau. 

Nhung tOi cha måi vAn khOng 

nh~n duc:te tin gl eua Thi!n-su Nhåt 

H!;lnh va nha La B6i ca. TOi e6 vitt 

hai lå thu de hoi nhung khOng nh~n 

duae hbi Am. 

'Dlu nåm 1988, qua sv gioi thi~u 

eua nha vån Hoai ChAu aLuAn DOn, 

nha vån Vo Phitn då giup tOi gioi 

thi~u t~p bån thao voi nh~t båo 

Ngu&; V;~t a Cali, Hoa kY. ft ngay 

sau, tOi nh~n duc:te thu eua Ong Le 

Dlnh Dieu, d!;li di~n eho nha Nguoi 

Vi~t. TOi va Ong Dieu då thoa thu~n 

de nha Nguoi Vi~t dång dln eu6n 

tieu thuytt eua tOi tren nh~t båo NV. 

Sau khi vi~e dång båo hoan tåt, nha 

Nguoi Vi~t se eho in thanh såeh eu6n 

 

tieu thuytt ~y. Vi~e dång bao då thve 

hi~n nhu då thoå thu~n, s6 luqng 

såeh in va v4n d! tåe quy!n eua tae 

gia eiing duc:te hai ben nh4t trf. 

Ngay trong ngay nh~n la thu dlu 

tien eua Ong Le Dlnh Dieu, tOi då l~p 

tue vitt thu giri tåt eå nhihlg nai rna 

truoe dAy tOi då giri bån thao toi, 

trong d6 e6 nha Lå B6i t!;li Phåp. 

Ba tuln sau, tOi båt ngo nh~n 

duc:te m~t buu phAm giri tu My theo 

dUOng hang khOng, e6 dåm båo va 

ehuyen eåp t6e. TOi vO eung ng!;le 

nhien khi th4y trong g6i d6 e6 m~t 

eu6n Ky n;~m ve møt bai hat eua tOi 

do nha Lå B6i t!;li My (ehu khOng 

phåi nba La B6i t!;li Phåp) xu4t bån. 

Kem the o d6 la m~t la thu vitt tay 

kha dai eua m~t nguoi ten la Nguyen 

Thi Bfeh Thuy, tv gioi thi~u la m()t 

hQe tro eua thly Nh~t H!;lnh va la 

nhAn vien di!u hanh nha La B6i t!;li 

My. CO Thuy vitt rllng cO nh~n duc:te 

t~p bån thåo eua tOi do thly Nh4t 

H!;lnh tu Phåp giri qua va nba La B6i 

t!;li My då hoan tåt vi~e xuåt ban "han 

nghln eu6n". Nha Lå B6i va cO Thuy 

dang ehuAn bi tO ehue gioi thi~u saeh 

de quång eåo va phåt hanh thl nh~n 

duqe lå thu eua tOi giri Thi!n-su Nhåt 

H!;lnh. CO Thuy d!;li di~n eho Thi!nsu 

Nhåt Hanh va nha La B6i, xin l6i 

v! viee in ~u6n tieu thuytt rna khOng 

duqe sv thoå thu~n eua tOi, låy ly do 

vl "quå b~n". CO ThUy d! nghj toi . 

nhuOng quy!n xuåt bån eu6n tieu 

thuytt d6 eho nha Lå B6i vl "du sao 

thl saeh eilng då in rbi, ti!n eua dO 

vao d6 eilng nhi!u", va hua se dap 

ung t~t eå nh(tng di!u ki~n v! tae . 

quy!n rna toi då thoa thu~n voi nha 

Nguoi Vi~t. 

Toi l~p tue viet ngay thu trå lai cO 

Thuy, bay to sv Mt blnh v'e eaeh eua 

cO eilng nhu nba La B6i. Ntu khOng 

e6 vi~e ky ket voi nba Nguoi Vi~t thl 

e6 the eu6n tieu thuyet åy eua tOi då 

bi nha La B6i in va bay ban khåp nai 

rna tOi van khOng hay bitt gl. TOi yeu 

elu nha Lå B6i dlnh ehi ngay l~p tue 

vi~e tieu th\l saeh, t!;lm M d6ng saeh 

då tr6t in l!;li sau nay tIm eaeh giai 

quye't. 

TOi eling viet thu eho nha Nguoi 

Vi~t thOng bao ehuy~n nay. Thåy sv 

vi~e hai råe r6i, Ong Dieu d! nghj 

t!;lm hoån vi~e in eu6n tieu thuyet d6 

m~t thoi gian. KhOng con eaeh nao 

han, tOi ehi con biet eh~p nh~n va 

cha dqi. 

BAng di ft lAu, vao thång 3.1990 

tOi duqe 6ng Dieu bao tin nha Nguai 

Vi~t dang xem xet va co the eu6n tieu 

thuyet eua tOi se duqe xu4t bån trong 

m()t thai gian r4t ngl1n. Nh~n duqe tin 

nay tOi vO eung phån khoi va cha dqi. 

Nhung thang 5.1990 Ong Dieu l1;li 

viet thu bao tin eu6n tieu thuyet eua 

tOi då duqe nha xu4t bån Hoa Cau in 

va quimg eao ban r()ng råi tren thi 

truang,.boi v~y nha Ngubi Vi~t khOng 

the thve hi~n eOng vi~e nhu då thoå 

thu~n voi tOi. Kem theo thu, Ong 

Dieu giri eho tOi eu6n TM ky 21 do 

nha Nguai Vi~t xu4t ban, s6 thang 

5.1990. otrang 99 eua eu6n t1;lP ehf 

nay co dång hai e()t quang eao eua 

nba Hoa Cau v! eu6n tieu thuyet eua 

tOi, saeh day 324 trang, gia 12 my 

kim. 

U\n nay tOi cang b4t blnh va ng!;le 

nhien han. Truoe d6 tOi khOng h! 

biet gl v! nha xu~t bån Hoa Cau va 

eilng khOng co båt eu m()t lien h~ hay 

lien ll;le gl voi hQ eå. TOi do hoi thl 

duqe biet dia ehi eua nha xuåt ban 

Hoa Cau la (....) San Jose, California, 

Hoa kY. TOi viet råt nhi'eu thu eho 

" 

nha Hoa Cau nhung khOng h'e duqe 

tra lai. 

Thång 10.1990, ehi Lu Su6i Ha 

ehuyen eho tOi m~t buu-phAm tu My 

giri eho tOi qua dia ehi eua ehj. Trong 

g6i e6 måy eu6n saeh do nba Hoa 

Cau xuåt ban, ke ca eu6n Ky n;~m ve 

møt bili hat eua tOi. Trong g6i con co 

110 lang van

mQt la thu viet tay von v(fn. mily 

dong. Nguoi gui eling vAn 11;1 i la 

Nguyen Thj Bfeh ThUy. Thuy n6i 

rang cO ta da thOi khOng lam vi~e eho 

nha Lå B6i riua rna tI! mlnh dung ra 

l~p mQt nha xuilt bån mai lily ten la 

Hoa Cau. Thuy vl1n tl1t "xin l6i" ve 

vi~e in saeh rna khOng hoi y kien eua 

tOi va "httn thu sau se viet dai han". 

. DQe thu, ehj Ha eling bl!e va lily lam 

tiee VI sI! gi6"i thi~u eua ehj rna eu6n 

saeh eua t6i mang s6-ph~n 

longdong. 

Ky ni~m ve møt bai Mt la cu6n 

tieu thuyet d'åu tay eua tOi tl;li håi 

ngol;li. TOi da danh rilt nhieu thoi 

gian va tam tri, d'Ong thoi ding gui 

gam vao dily nhieu hy v

nao d6 BT quen rOi, nam ca si Thai 

Tai da n6i qua v~ phim Heaven & 

Earth va c~u c6 y kitn ding d61a m\>t 

d~p rÆt t6t de nguai ngo~i qu6c c6 

m\>t cai nhln ve VN. Thai Tai la InQt 

ngM si tre dhy trien vQng nhung BT 

khOng

MUA BAo DÅI RAN 

nhanh . re . nhi~u quy~n.l9'i khåe 

J PHlt'l:U MUA BAo DAl H~N . 

J HQ, ten d~m, ten :..... .............................................. ............... 

• _J --1 --1 -----l ----1 ---' --.J -----1 --.J -.-..1 _ ~ --.J -..:.....J _ J _ J _ . I. 

DOe-gis mua bao dai h\ln nh~n bao giri v~ t~n nha, dUQ'e bat 10% 

khi mua saeh do Umg Van phat-hanh. 

Xin di~n phie'u mua bao, giri k~m ngan, ehi ho~e buu-phie'u v~ toasoan. 

. DOe-gis t(li Gia-nå-d\li, Hoa-ky va Anh-qu6e c6 tM tra bllng ehiphie'u 

(eheque/eheek). 

DOe-gia t(li cac nu6'c khac xin tra bllng buu-phie'u (postal moneyorder/mandat) 

mua t\li buu-di~n, ho~c ngan-phie'u (money-order) mua 

t\li ngan-hang. .CGng e6 the tra bllng chi-phi6u, thea gia ti~n diaphuong, 

cho d\li-di~n cua Lang Van t\li qu6e-gia b(ln dang cu-tru (xem 

danh-saeh va gia ti~n ben du6'i). 

GlA BAo DÅI H~N 

(/ nam /2 sd, kl cå bOo Xudn) 

Bao gui trong nQi-dja Gia-na-d(li: ... 50 gia-kim (ca thue) 

,Gui di Hoa-ky:.......... ..duang bO: 50 my-kim (67 GK) 

duang hang khilng: 70 my-kim (95 GK) 

Cac nu6'c khac: ...........duang thuy: 50 my-kim (67 GK) 

duang hang-kh6ng: 80 my-kim (108 GK) 

Ghi-chu: 

- Gia-kim: CA$ (ti~n Gia-nå-dl)i); my-kim: US$: (ti~n My) 

- Ne'u tra bllng chi-phie'u / ti~n dja-phuong, xin thea gia: t(li 

Duc: duang thuy 95 duc må / hang khilng 150 duc må. 

Hoa-Ian: duang thuy 105 gulden / hang-khilng 170 gulden. 

Na-uy: duang thuy 400 krone / hang-khilng 620 krone. 

Anh: duang tMy 40 anh-kim / hang-kh6ng 65 anh-kim. 

Phap: duang thuy 350 quan / hang-kh6ng 600 quan. 

Vc: duang thuy 85 uc-kim / hang-khilng 140 uc kim. 

Nh~t-bån: duang thuy 7500 yen / hang-kh6ng 12000 yen 

- Chi-phie'u ~ va gui v~ d\li-di~n LiJng Van dia-phuong: 

Phap: 

HQi Lang Vdn 

Na-uy: 

(B~ch Thsi Hå) 

Duang Kim 

7 B- I rue de Rethondes Bjom Bondes vei 153 

95100 Argenteuil 1253 Oslo 

(Di~n-tho~i: 34-10-26-46) (DT: 2 I6-5607) 

Due: . 

Ve-dlli-l I,Yi: 

NgO Vi~t Diing 

P.O. Box 198. Lakemba. NSW 2195 

Postfaeh 104122 (DT: 758-233 I) 

4404 I Donmund Nh\\l-bån: 

(DT: 656-949) 

DO ThOng Minh 

Hoa-Ian: 

f 140 Tokyo-To. Shinagawa-Ku 

fro Thj Chie'n 

Yashio5-12-69-115 

Lyster 77 (DT: 799- I763) , 

1628 Am-Hoom-NH 

(DT: 02290-31666) 

!lOe-giå I,i Anh, Phap, My xin giri IhÅng ehi·phieu d-nhån ve to.-so~n. 

Quf vi se nh~n duQ'c s6 bao dAu-tien trong vong 4 tu'lln (ne'u mua 

bao girl bllng may bay) ho~e 10 tu'lln (ne-u mua bao gui bllng dUOng thuy) 

sau ngay d~t mua. Sau thai~h(ln nay, ne'u chua nh~n duqc, xin tMngbao 

eho toa-so\ln bitt de xem l\li. 

Moi dOe-giå se e6 mOt må-s6 rieng, in ahang d'llu tren nhan djachi 

eua b\ln ngoai phong-bl girl bao. Xin vui long cat nhån nay de danh. 

Khi e'lln giao-dieh v6'i toa-so\ln (khi6u-n(li, mua sach, gia-h(ln bao, d6i 

dia-chi, v.v.), xin giri k~m ma-s6 M tn\nh nh'llm lån. Ma-s6 nay gbm 

ba nh6m s6 va eM. Nh6m thU nhlit la ma-s6 rieng, kh6ng baD gib thayd6i. 

Nh6m thu hai la h(ln bao cua quf vi, ghi s6 baD ch6t se nh~n dUQ'e. 

Nh6m chu cu6i ei'lng (ntu c6), la cach giri bao (may bay, duang bO,..). 

Quf dOc-giå mm, ho~c vtra tai h(ln, trong veng 90 ngay, xin vui 

leng kiem-soM I(li nh6m 86 thu hai (h\ln bao). Ne'u th1l:y kh6ng dung 

vm eon s6'do quf vi tfnh, xin thOt.g-båo ngay eho toa-so(ln. 

J Dia chi:.......................... ......,............ ................... .... ............. . 

J ...................................................................................... 

J ...... ... .. .... ...... ..... ........ .... .... .... .......... ...... .... .. .. 

.I mua: ... ............nilm; ti\' s6: ................; kem ' ehi-phie'u:...................$ 

J 

Nglln. chi-phie'u xin !fe vil gui v~: 

. LÅNG vAN 

J P.O. Box 218. Station "U", Toronto. Ontario M8Z 5PI. Canada 

• ---1--' ---1---.J _ 1 __I _ J --' _ J ~ _ J _-1 __ 1 __J J" 

P ---.J -.J --l --' -.---J --' --' --' -.J --' --' --l ---.J _ 

J __J --l _ t • 

PHItu T A.NG BAo 

I 

T6i mu6n mua........................... ..nilm bao, ke ti\' s6:...................... I 

de t~ng cho:.... ............................................ ........................ .. I 

Dia-chl: .... .. ........................ ........................... .. .......................... . 

Xin d~ : 

"Do.... ....... .......... .... ............. .... .... ............ ...... .....ti,lng 

kem thea nglln, chi-phie'u: ...................................................$ 

Luu j: Khi ddi dia-chi.xin qufdØc-gid vui long bao trullc cha toa-soqn 

biet. Dung phie'u ddi dia-cM in ngoai phong bi gUi bao; ho(ic ghi ro: 

ten ngul7i mua bao. mil-så' va dia-cM cil kem thea dia-cM mm. Toasoqn 

khOng gUi bu CGC sd bao bi Ird Iqi. 

GIÅBæUQUÅNG-CAO, 

CHIA BUON, CHl'JC MUNG, B6-cAo VI~C RIltNG,.. 

® CM dang Iren on-bån Toronlo ho(ic Montreal: 

bla sau: mOi 6 2"x3": 50 gia-kim/thang; nguyen trang 400 GK 

bla trong (tru6'c ho~c sau): 6 2"x3": 40 GK; nguyen trang 300GK 

® Dang Iren dn-bdn Canada (/I'en 2 Mo Lang Van va Tlf-Do) 

trang trong: ...................................................... 160 gia-kim 

nua trang: ........................................ ...... ............. 90 gia-kim 

1/4 trang...................................... ........................50 gia-kim 

1/8 trang: ....................................................... .....30 gia-kim 

DANa DÅI IW'1U3 KY TRå LI:N DVQCHlfåNaaIADAc-B$' 

® An-bån qu6'c-te': 

Bla sau: I mau: 400 my-kim; 5 mali: 600 my-kim. 

Bla trong (tru6'c ho~c sau): nguyen trang 300 my-kim 

® An-bdn loim quoc Gia-na-d(li va qutk-Ie:' 

Nguyen trang trong:............ 200 my-kim (270 gia-kim) 

Nua trang: .. ....................... 110 my-kim (150 gia-kim) 

1/4 trang: .................;.............60 my-kim (80 gia-kim) 

1/8 trang: ........................ ......40 ·my-kim (55 gia-kim) 

DØc-giå IG: 

Toronto: (905) 607-8010/ Montreal: (514) 342-6706 

lang van l 13

thU' di tin l{li 

~, , 

()ng D4\ng Hiu ThJ.l, Phap: 6ng 

mua bao Mng duoog thily, cac d\lily 

nh~n bao gui b~ng duang hang 

khOng nen c6 truac Ong. Kinh. 

• Nguyen H \lo-ng phl,Hrach 

T~ L61 CHUNG 

Lang Van s6 xuAn (113) VI tång 

24 trang, them nhi~u bai vå nen in va 

phåt hanh ch~m m9:t 10 ngay, khi!'n 

nhi~u b\ln dQC va thAn hltu mong dqL 

NH xin thay m~t toa sO\ln t~ 16i cung 

t9:t ca. Kfnh. 

XIN GUl ÅNH VÅ TItu-sir 

NMn tin chung quf b\ln c6 bai 

dång tren Lang Van tu 1984 Mn nay 

(du thuoog-xuyen hay khOng), xin 

giri anh va tieu-su t6m-tåt v~ toasO\ln 

de kip dång vao d~c-phåm 

MI/ai nam Lang Van trong dong thaicuØc, 

se phåt-hanh cu6i nåm nay, 

1994. Da t~. 

THI~P XUÅN 

Tfnh den ngay rdm thting ch{lp, 

toa-so(ln nh~n dl/l/c thi~p xudn cua 

qu{ b{ln d9C va tMn-hilu sau ddy. Xin 

cåm an va kfnh chUc quf vi tdn nien 

d{li th&ng-ll/i: 

Nha vån va ba Ung NhAn, 

Huntingdon, Anh qu6c; 6ng ba Le 

Vån Thu, California, Hoa Ky; BS 

Nguy~n Hoai VAn, Paris, Phåp; Nha 

vån Vi An, Nh~t Bån; CO Ha Thi 

Tri~u, Texas, Hoa Ky; Anh Nguyen 

Vån Sang, Texas, Hoa Ky; 6ng ba 

Dao Ta'n L"c, Vancouver, Oia Nå 

D\li; Oia dlnh Nguy!n Thu H~ng, 

California, Hoa Ky; CO Le Thi Lien, 

NSW, Oc D\li L

d'e gia qua cao. Anh than "sach Mn 

chg.m" e kh6ng phåi chi VI "kinh tl 

xuong" dau, rna con VI gia sach qua 

d~t! 

"Cl.I" H.V., Paris: N6i chuy~n 

voi c I.l, tM vi l~m . MOt nguai dn 

tn;mg d~t mOt eau n6i sau båy ·lap 

hang rao, y~u c~u "dung n6i cho ai 

. bie't", dOng thai l~i chU truangJam 

dr,zi ri5i Mi dau thi Mi, l~ dåy! Mu6n 

d6t ri'tng Utm råy, phåi c6 ke' ho~ch 

ehu dao. Ca "tinh tinh chi hoå" thl 

ehåy lo~n cå ri'tng, dåt dai thanh g~ch 

he't, lam san trOng-trQt? 

Con mOt di'eu nua, NH thåy c6 ve 

nhu anh em cl.I yen tri r~ng cpi c6 

nh6m ctla cl.llam vi~e, con cac nh6m 

khae ngOi choi xoi nuoc ca, nen ca 

dOng giQng m~ng nguai khåc ngi5i 

chi'J sung qmg. NH doan quye't voi CI.I 

r~ng, nguai ta d'eu lam cå dåy, e6 

. di'eu kh6ng dugc On ao nhu nh6m etla 

CI.I, va ... NH! 

Nha vAn Hoang Li~n, 

California: NH th6ng Cam vi~c "loay 

hoay ba tu~n" rOi kh6ng xong l~m. 

Xin 6ng ca thong thå, duyen vån 

ngM con dai rna, c6 gi moi, nho toi 

nguai lang la qui rOi. Kinh. 

Anh Nguy~n M~nh An Dån, 

AZ: Anh cMc cong hi phat xi5i la 

dung y NH l~m. Bay gia la lue c~n 

phåt tai han bao gia he't. Nhi'eu c6ng 

trinh lOn kh6ng c6 h,rc T lam don bÅy 

nen ca i ra dåy, thåy rna chån! Thån. 

C6ng tir Vinh Hang: C6ng tu 

vi~t "phåi d9C truy~n 'ngui'Ji Mn' dl 

c6 nhan sinh quan ph6ng khoang 

han" lam 6ng m{l.p vO bl.lng cuai 

ngåt. C6ng-tu gia ai! Quan ni~m 

"rOng rai" hay kh6ng dau phåi chi 

eån ca v6 ba cai chuy~n tinh dl.lc d~t 

kh6ng dung chO d6 rna thanh ... ph6ng 

khoang! Dai s6ng con nhi'eu di~u 

quan trQng han th~. 

Nghe tin truang ml.lc ben d6 

"phOng" to, yen tam l~m. Than. 

6ng Nguy~n Ki€n Thi€t, 

Montreal: C6ng Umg må n')ng chao 

d6n 6ng, xin mai! Kfnh. 

Thi si Lång Dång, Dan M~eh: 

Da nh{l.n duge bac thu vi~t thea lap . 

di~n van stop Ciing vui stop Kfnh 

stop. 

Nha vAn Vi~t Phuong, TX: Lam 

baD tu A d~n Z Ult nhien phi\.i våt vi\. 

han cac nha lam bao tu C den D (Oh 

d~n Dan; cat etla baD khåc dan v6 

håo nha). Lr,zc Vi~t tr6ng e6 ve l~c 

vi~t l~m ; Ti~p tl.lc nhe. Thån. 

Su huynh Ph~m VAn Minh, Må 

Lai: Hi~n nay van kh6 gui baD eho 

Sungei Besi. NH gui thu mOt s6 de 

lam "thuoc" do trlnh dO vån minh 

ctla nuoc b~n. Nh~n duge xin su 

huynh cho bi~t de gui ti~p. Kfnh. 

Tran thi Hoang Y€n, Fairfield: 

Nh{l.n duge thu ehi, cam dOng Um. 

Thi si Ph~m Vån Cuong qua dai 

trong tr~i ti n~n, eae anh em ben nay 

tuång tie'e mai. Nay nh~n dugc thu 

ehL råt mi'tng. DQe tren d~u thu thåy . 

ghi "Fairfield", ngo ngg voi "Fairfax" 

ben Virginia, ehung xem ky thl ra 

Fairfield a Tan Tay-lan. L~i mOt 

nghin trungxacach khae! 

Gui t~ng chi mOt nåm bao, va 

phAn thuang vån ngh~ ctla Ph~m Vån 

Cuemg. H6m vg ehOrig Nguyen Vån 

Th6ng v'e lang, måy anh em nhae d~n 

Cuemg. BuOn. 

Kh6ng thåy vi~t gl v'e eae ehåu 

ca, anh chi c6 ehau nao ehua? 

Chile ehi sOm 6n dinh va tMnh 

c6ng tren xa nguai. C6 dip sang Vc, 

se e6 g~ng ghe Tan Tåy-lan thåm. 

Thån. 

6ng Quaeh Hi€u, Må Lai: Cam 

on 6ng v'e bai tho va ehuy~n tr~i. 

CMe 6ng may m~n. 

Thi si Ha Huy~n Chi, W A: Thåy 

ten 6ng trong danh saeh eae · 6ng co 

etla Vån But. Cam thlfy vui va yen 

tårn hem. Mai kia m6t nQ Nguyen thi 

si e6 ll;ing qUl;ing duang dao, D~ng thi 

si ~t ph ai dl! ph~n gian nghi dåy. 

Xin ghi nh~n lai d~n ve eae bai 

etla If6 An. Kfnh. 

Minh Son, Ve: ang NP. kh6ng 

dieh tie'p eu6n Il etla bl) Hanh trlnh 

ve phuang dong. Ly do la nhi! xuåtbån 

g6e con vuong m~e ehuy~n tr~n 

tl.le, n~ng tfnh vl.I 19i qua. Tuy nhien, 

NH e6 thå'y nhi! Vån Ngh~ quang eao 

cu6n nay, do nguai khiic dich. Chua 

thåy m~t saeh. Khi nao Vån Ngh~ in 

xong, Lang Vån se phat hanh. ang 

cha nhe. 

Le T~o, San Diego: Cam em anh 

da thay m~t toa s0l;in, "luu y" nM baD 

C-D kia. Thlln. , 

l,M Joseph Nguy~n Due H~u, 

Thåi Lan: Mung thåy eae g6i håo 

Mn tay Linh ml.le an to~m . Se tång s6 

lugng. Kfnh. 

H«;)a si Phu«1Dg Khanh, TX: Da 

nh{l.n dugc tha va tranh, Cam an ba. 

Kfnh. 

Le Tuån, Anaheim: Da g6m sua 

gium anh. L~n sau nho dn th{l.n. 

Thån. 

Tran thi My Phuang, San 

Francisco: Da nh{l.n duge ti'en tem 

t~ng bao ti n~n etla em. Quf Mm, nhåt 

la em con di hQq, luang nghien eUu 

dåu e6 nhieu ( 

H6m xu6ng Nam Cali, Mp hai 

nguai trong dång C 9P giay (hQa si 

Him va ba Diem PhIlc), NH da nh~e 

vl.I gui baD eho em. Toi nay da nh~n 

duge ehua? Thån. 

. Thi si Hoai Nam, V A: H6m sang 

DC e6 måy ngay, vOi qua kh6ng tai 

thåm eiing kh6ng di~n tho~i eho 6ng 

(va tåt eå thlln hfru khåe), th~t e6 IOi. 

Th6i thl ngay thang con dai, nguai 

lang se con nhieu djp toi lam khaeh 

eung gia dlnh 6ng. Kfnh . . 

LiJ Phuong, Cornwall: Khi nao 

dång bai, toa sOl;in se gui baD ve t~ng 

tae gia. Em li~u xem nguai nh~n e6 

bi råe r6i kh6ng? Hay em e6 duang 

dåy an toan nao khåe? Mong tin. 

langvdn 115

u th! NgQe Sarong, Ve: B~n hi~n 

c6 the tin m()t di~u cMc chAn: khi 

nao NH con dUng tren thuy~n, se 

khOng bao gia c6 chuy~n "quay miii 

gUla dong." 

T6-qu6c tren he't. NH khOng tOn 

ai lam thAn tugng va khOng baD gia 

xå tMn pho ... m()t nguai, m()t dång 

hay m()t tOn t()c. "Quång cao" nhu 

v~y då du de b~n hi~n m6c he't gan 

ru()t ra nho NH giu h() chua? TMn. 

Thi si Tr~n Viln L~, Milpitas: 

Haa tu nay khOng chUc thi si såm hat 

bai OOP Los Angeles nua. KhOng 

phåi t~i d()ng dåt dåu, rna t~i hi!u 

dugc ngu yen nhån khie'n thi si vuong 

vån dåt Mc. Dai luu vong, b6n be 

dåu dåu cling d~ni thAm que nguai, 

trOng xa chi cho m~t måt! 

Då n h~n dugc "d'Ong b~c danh 

dlJ" thi si gui. Nåm nay NH quye't cM 

lam giau, se mang ti~n mi:tng tu6i åy 

di... mua ve s6. Thån. 

Marsim, Peterburg, Nga: Gui 

baD cho cac em dQc, nhu m()t cach 

trao d6i y kie'n. Cac d~ nghi cua em 

trong thu, khOng dugc. Em vie't: 

"T6m l{li, minh can m~t d{li hØi 

thdng nMt cac ddng pMi, chung silc 

gidi ph6ng qu~ hU(Jng. Cac ddng tlf 

nguy~n sat nh~p... ntu kMng chju 

tudn theo loi hi~u tri~u se bi cuiJng 

ep bdng vo llfc." 

Nguai ta tranh dåu de bo d()c 

dång, pMt trien ca cM da dång; con 

em d~ nghi bie'n da dång thanh d()c 

dång, sao l~i di ngugc duang? Rbi ai 

khOng gia nh~p thl cucmg ep bhng vo 

llJc. Ntu mu6n nhu v~y th} ca giu 

ngu yen cht d() hi~n t~i, dåu tranh lam 

gl cho nhQc, de thay che' d() d()c tai 

b~o llJc nay bhng m()t che' d() d()c tai 

b~o llJc khac? Nghi cho 'chin xem! 

ChUc anh chi em ben d6 d~u khoe cå. 

Mong tin. 

Nguy~n H~nh, Hamilton: Dung 

thåy ai nh~ nhang r'Oi v()i ktt lu~n 

nguai d6 "hi~n", nhAm chtt cMu ~ . 

Nguai trå lai di~n tho~i cho chau 

dung la Btp M~p, anh hi~n nhu con 

mi~u. Con meo lim dim nhm be'p va 

con meo luc vuan nanh vu6t v'O 

chu()t la hai hlnh ånh clJc ley tuang 

phån. TMn. 

()ng Nguyen Ti~n Dtlng, 

Montreal: Thinh thoång ca vai nghln 

s6 cling c6 mQt, hai ta d6ng sai (thitu 

trang, trong trang). 6ng ehi cAn håo 

eho toa so~ gui bu, di:tng giri W, 

ho~c se t6n tem cua Ong, ho~c toa 

so~n phåi n()p ti~n de nh~n l~i ta håo 

bi buu di~n ghi la "refuse" ,phi låm. 

Nguyen Thanh, Galang: Då nh~ 

dugc bån nh~e, cåm an em. C6 gång 

trau gi'Oi khå nAng, it ra n6 eling gi up 

em giu viing. Thån. 

()ng TAn Anh, California: 

Thuytt ludn Mi då c6 råt nhi~u nguai 

vitt, ntu Ong khOng tlJ tin se dua ra 

them dugc di~u gl mm, ho~e h~ 

th6ng h6a m~ch l~c han, thl nen 

tranh. Kinh. 

VAn Tu Y~n Thy, Nam Darong: 

Då nh~n duge thu anh, hOi v~ vi~c 

xuåt bån. Hi~n nay ngoai qui vi tae 

giå ehiu hi sinh, khOng m()t nha xuåt 

bån nao "dam" in tha cå, du la tae giå 

t~ng lehOng tac quy~n, chi nh~n m()t 

s6 t~p tha de lam qua eho bhng hiiu. 

Ly do ehinh la khOng m()t d~i ly nao 

chiu mua tha v~ de bay ban. Chinh 

Lang Van etlng bi be' tåc khi pMt 

hanh tha gium nguai lang. Hi~n nay 

chi c6 the Mn cho b~n dQc, qua thu 

m\le va buu di~n rna tMi, nbung 

cling, duge råt it. Ki'nh. 

()ng Zeng Seng, San Jose: Thu 

vi~n eua lang ehua c6 quyen H~ CM 

Minh cua Ong, ntu dugc Ong t~ng 

cho m()t cu6n d! tham lehåo, nhu vitt 

trong thu, thl hay låm. 

Hi~n toa so~n (Cl mi'!n quan 

ngo~i!) chi c6 bån (version) 2.0 cua 

Microsoft Word; dang tim bån 6.0 

nhung ehua c6. Mong tin. 

Thi si Låm ThUy, Maryland: 

Moi lAn go tåi måy cM "Maryland", 

NH l~i nhå ra Lang Van chua c6 d~i 

ly Cl d6. 

Nh~n dugc thu b~n, du vui r'Oi; 

dugc tha, va th4"y tha vAn hay, cang 

vui han. TMn. 

Ba Bui Tht DOng, Hoa Ky: Chi 

la SlJ trung ten. Nguy!n HIhl Nghia 

Lang Van "len xe hoa" ta 21 nAm 

truåc ca. Ba mu6n tim anh "hQc tro 

rt' trung ten, xin nMn tin vai dong 

tren bao. Kinh. 

Trarong My VAn, BC: Btp M~p 

cåm on Vån då "gM" måt ...nAu, 

nhung kMng phåi hoa cue dAu. 

Thugc-dugc dåy. C6 nhå bAi tha 

Thuf/c dUf/c clla Quach Tho~i khOng? 

Dllng yen ngoai hang gi~u, 

Em nu nl:l nhi~m mau ... 

Yl cAu tha d6 rna Ong m~p chQn 

cho ånh cai ten "Nlf nhi~m mau." 

Thån. 

Ch! Ph~m Tht Nhung, Paris: C6 

dip, xin mai anh ehi va ehau v'! lang. 

Tite chua dugc trao d6i y kie'n våi 

chi v'e bai vå, de ba chj cOng llJc thAm 

h~u bitt lang "ngila" chO nao rna 

xuåt chieu cau gi~p. Kinh. 

Anh ehj Bili H~nh Nghi, Duc: 

Xtp chu dugc nua bai thl duge tin bai 

kinh tt då "ti n~n" nai kMc. Danh 

h~n lAn sau v~y, khOng th! dAng 

trung. Sau muai nåm lam Mo, di'eu 

lam NH sg nhåt la d()c giå than phi'!n. 

TMn. 

()ng Nguyen Quang ThAng, 

Nam Duong: Då gui thu bao sang 

eho Ong, nh~n duge xin cho bitt d! 

gui titp. 

Toa so~n råt phån vAn v~ vi~c 

loan tin ben tr~i. KhOng b!nh VlJC 

d'Ong bao thl khOng dugc, rnA giup 

d'Ong bao len titng thl Mo gui sang 

se bi "ch6 sAn" baD cao, Cao uy 

LHQ d~e trach dan ap nguai ti na;ln se 

tich thu. 

Mu6n c6 baD dQe, xin d'Ong baD 

rQ mom h() lli cAy cao vO luong ben 

d6. Kinh. 

Nha vAn Nguyen Tu,Ve: L~i 

dQn nhA? Mong lehOng phåi vl ba hOa 

116 lang vdn

den vieng thanh-ph6 d~ r~i! 

NH cha dqc bån thåo cua cO DQ 

r~i mai trå lai duge. Du la in va pMt 

hanh gium, cling phåi xem qua "m~t 

hang" da. 

f)(ji ta kM pMt-hanh d!u. Da gui 

them hai g6i the o yeu-dtu. Chile anh 

mqi sl! hanh-thOng. Than. 

BÅl NH~N Dl1

~ / 

THU'-Mue BO-Tue 

• 

(DUNG KEM THlf·MUC LANG VAN 1993 

DA DANG TRtN 86 lOS) 

Hb CHf MINH,NG6 DlNH DI$M 

vA MAT ~ GIAr-pHl>NG 

Hb Si Khue 

22MK- 31GK 

Hb-50 VUA DU\'-T ÅN 

Bien-khåo Ho~g Tn;mg ThUQ"c 

20MK- 28GK 

30 NGAY THI~-QuAN 

Sach d\lY thi~n 

14 mY-kim - 20 gia-kim 

800 cAu 

DAM-THO~ HOA VI~T 

(gbm sach v~ 2 bang) 

15MK- 21GK 

1500 TIr-NGO'TOAN DI~-GIAr 

Vil COng Hi~n . 

IIMK - 15.50GK 

2000 cAu THlfC-HÅNH 

D~ GIAO-DfCH VOrNGlfOr MY 

7MK- IOGK 

ALCAPONE IV 

Ti~u-thuy~t cua Le Xu4n Nhj 

18MK - 25.50GK 

ANH NGO' BAo CHf 

12MK - 17GK 

Bf-AN TI~ KIep HAu KIep 

Såch th~n-hQc 

15MK- 21GK 

Bf-MAT DÅN 6NG 

TRONG TINH-Dl)C 

Sach giåo-d\lc sinh-Iy cua 

Tr~n A Duyen Chau 

12MK- 17GK 

B6 CH6N MV SUONG 

Truy~n nglln, Song Thao 

12MK - 17GK 

BUT KHAo \It AN 

But-khåo, Le Van Lan 

10MK- 14GK 

cAc Ml>N AN DAc SÅN MI~ 

NAM 

12MK- 17GK 

CACH LAM MON AN 

DAC-Br~T BA Mr~ 

CO ~ Hoa 

12MK - 17GK 

CAM-NANG DAM-THO~ 

ANH HOA VI~T 

7,50MK - 10.5OGK 

CAN-BÅN THt,J"C-HÅNH 

PHIM VIDEO 

Sach d\lY I~m phim video thea 

phucrng-phap m6i nha"t. 

14MK- 20GK 

CAM-KH~ DI-HAN (b~ 4 cu6n) 

Truy~n dl! sir, Yen Tir cu-si 

52MK - 73GK 

cAu CHUY~ TRI~T-HQC 

Sach tri~t cua William Durant, 

Tr! Håi v~ Biru D!ch djeh 

14MK - 20GK 

cAy c6 Mr~ NAM (TAP 4) 

Bien-khåo Ph\lm Ho~g H~ 

35MK - 49GK 

CAy DÅN MI~N DI~ 

DO KMnh Hoan dich 

10MK - 14GK 

CHÅN TROI LAM NGQC 

IfO TTUemg An 

IIGK - 15,5OGK 

CHUY~ CUAMOTNGlfOr DI 

ClfNHUC DAU vUAPHAr 

Tl)p-but Nguyln Ba Tr\le 

10MK - 14GK 

CHUY~ DOr rol 

Truy~n d~i eua Quynh Dao 

llMK - 15.5OGK 

CHUYGI METRO 

DI TIr BELLEVILLE 

T~p truy~n nglln, Mai Thåo 

10MK- 14GK 

CON QUA vA cAY KH~ 

Truy~n song-ngi!' Anh Vi~t 

IOMK- 14GK 

cuOC CACH-M~G Bf 

PHÅN-BOI 

S4eh chfnh-tri, L. Trostski 

12MK- 17GK 

cu61 D~M DAr 

Truy~n nglln, 

Nguy~n thi Thanh Blnh 

10MK- 14GK 

CU6N RUN CHUA L1A 

Truy~n nglln, Blnh Nguyen ~e 

8MK - I1 ,5OGK 

CUA DIA-NGl)C 

Truy~n dlli, Tr~n Long Hb 

22MK - 31GK 

DANH-TU" KY-THUAT ANH 

VI~T . 

10MK -14GK 

DI-cAo NGUY~ NGQC HU\' 4 

IOMK- 14GK 

DATA 

Truy~n nglln Hollng Thi Dao Ti~p 

12MK- 17GK 

DÅNG CAN-LAO 

18MK - 25.5OGK 

DAUNAM BOr QuE 

Kitn-thlie phO-thOng, Linh Ca Tir 

8MK - 11.5OGK 

DOÅN VIeT HOAT vA 

NHOM "DI~ DÅN TV-DO" 

Gi4 10 MK - 14GK 

D6rBO 

Truy~n nglln Le Thj Tha"m van 

8MK - 11.5OGK 

D61-THO~ 

Ml)n-dllm vln-hQc, Vi'i Phitn 

8MK - I1 ,50GK 

Dbl LA KH6 

Truy~n dlli cua Nguy~n Tu 

10MK- 14GK 

DOrNGH~-sI 

Nguyln Hitn Le, danh-nhan 

9MK- 13GK 

DUA CON TRONG 

THOr CHrGi 

Truy~n dlli, Nguyen Ba 

15MK- 21GK 

GIA-DlNH CUN 

Truy~n thitu-nhi, 

NgO Nguyen DUng 

10MK - 14GK 

HA-NOr BAO-DONG D6 

Hbi-ky, Duang van Lqi 

20MK- 28GK 

HQC ANH-vAN BANG 

THÅNH-NGO' 

Tr~n Van Di~n 

7.50MK - 10.5OGK 

Hf-HQAHIM 

14MK- 20GK 

HQC ANH-vAN CHO NGlfOr 

LAM AN BUON BAN 

S6ch hQc Anh-ngi!' 

14MK - 19,5OGK 

Hbl-KV MOT DOr NGlfOr 

Phl)m NgQC Lily (ngu yen Chutjch 

Phong-trllo qu6e-gia y~m-trq 

khång-chi~n Hollng Ca Minh) 

25MK- 35GK 

HUAN-LUYeN CAP-roc 

\It "ELEcrRONICS" 

T~p I: 9MK - 13GK 

T~p Il: 12MK - 17GK 

H~ TRONG MOI CHUNG TA 

Bien-khåo eua Kiem Them 

IIMK - 15.5OGK 

HUONG RtJNG CA-MAU 

Truy~n ngiln, San Nam 

8MK - 11.50GK 

HUONG sAc Q~ MlNH 

Ung Nhan PhUng Ta"t Dile, bUtkhåo 

v~ cac b~e Ii~t-nil' Vi~t-nam 

tu thuqng cO dtn e$n-d\li 

18MK- 25GK 

JOHN KENNEDY vA 

CHr~-TRANH VI~-NAM 

Tr~n NgQc Dung 

18MK - 25.5OGK 

KEDAo MO 

Truy~n nglln Tr~n Long Ifo 

IIMK - 15,5OGK 

KHOA-HQC HlJ'YtN-Bf 

Bien-khÅo cua' Kiem Dl)t 

IIMK - 15.5OGK 

KHlIIIG CVA H~P 

Nguyen-tae Adr6 Gide 

IIMK - 15,5OGK 

KV, BUT, KfCH MI~ NAM, I 

Vi'i Phitn 

IOMK- 14GK 

KY-THAc 

Truy~n ngiln 

Blnh Nguyen LQe 

7MK - 10GK 

LAM MAI LÅNH NO 

Truy~n ngiln. 

Nguyln VAn Ba 

10MK- 14GK 

118 lang van

MAYBAO 

Truy~n dlli NgO TM Vinh 

12MK- 170K 

M61 TlNH NOTJU LANO 

CHO'C NO' 

saeh Anh Vi~t eua Trlln van Di~n 

8MK - 11.5ooK 

M()T KHOANH VNCH N61 DAl 

T~ Chf D~i Truang 

16MK - 22.500K 

Mv6N LVÅN-DOAN DUNO 

s6 TIr-VI . 

Kit"n-thU'e phO-thOng, Huy~n Vi 

9MK- 130K 

NAM-KY U)C TiNH l, Il 

Bitn-khåo eua Hua Hollnh 

Moi eu6n 13MK - 18.5OOK 

NOH~-sl VN å HAI NGO~ 

Nguytn Sa, but ky 

15MK - 210K 

NOH~-THVAT NAV AN NOON 

Slieh d~y nliu an 

8MK - 110K 

NOl,J-NOON LA FONTAINE l, Il 

Moi eu6n 10MK - 140K 

NHÅN-TlJONO HOC 

Kit"n-thU'e phO-thO~g 

16MK - 22,jooK 

NHÅN-TlJONO ToAN THÅN 

Kit"n-thue phO-thOng 

8MK- 110K 

NHO-Y NO~ DlNH CHl~U 

Bitn-khåo eua Trlln van Tfeh 

8MK - 11,5OOK 

NHUNO Bf-ÅN SAV COI CHfh 

Nghitn-etiu, Dolln Van ThOng 

16MK - 22.5OOK 

NHUNO COI GlOI V()-HlNH vA 

HOV HlNH 

Bitn-khåo eua Dolln van ThOng 

14MK - 19.5ooK 

NHUNO KY-LA ~ nm-GlOI 

Bitn-khåo eua Dolln van ThOng 

14MK - 19.5OOK 

NHUNO NAM MAT TRANo 

TrlIn Tri Vil 

25MK - 350K 

NOSTRADAMVS 

Saeh titn-tri 

14MK- 190K 

N()NO TRAI SUC VAT 

Do Khlinh ·Hoan dieh . 

SMK- 110K 

NUA CHQ NUA Q~ 

Truy~n d/li, lfO Truang An 

12MK - 170K 

NlJåc T()I DÅN T61 

(lfOi-ky due Dat-lai Lat-ma) 

14MK - 200K 

PHlJdNO-PHAp NOHE vA 

N61 DUNO TIt3No ANH 

8MK- 120K 

PHlJONO-PHÅP NU()I CON 

Bli E. Sommes 

7MK - looK 

PHlJONO n1;.N THI1;.N xAo 

Pham COng Thi~n djeh 

12MK - 170K 

PHlfONO TROI CAO RONo 

Truy/)n dlli, Vinh Håo 

15MK- 220K 

QVY~ TRVY~N KH()NO rtN 

lfOi-ky, 1fo Dzt"nh 

7MK - 100K 

sAN xuAT vA CANH TRANH 

Bit n-khåo, Phl/m COn San 

7MK - lDOK 

TÅM MAvDEN 

lfOi-ky, VO Dai TOn 

20MK- 280K 

THVATrtV-DlJdNO 

Saeh giao-d\le sinh-Iy 

10MK - 140K 

TIt3No ANH THI/C-Dl,JNO 

Nguy~n Tt" Tht" 

8MK -11.5OOK 

TIt3NoHAT~ 

cANH D~NO XANH 

Truy~n nglln Pham Thanh Quang 

12MK- 170K 

TIt3No MY D~ N61 

12MK - 170K 

TlNHrtV 

Saeh Ulm-1y gilio-d\le, Nguy~n Thi 

IOMK- 140K 

TI~V-TH~TI 

VO Phie'n 

15MK - 210K 

T()N-TIr 

Nguy~n Hie'n Le vII Oiån Chi 

18MK - 25,500K 

TRÅl TIM HANH-PHUC 

Truy~n d/li eua Huy Phong 

9MK- 130K 

TRAM NOH! CHÅN 

Truy/)n nglln Truang Anh Th\lY 

10MK- 140K 

TRAN CV~NO PHONO 

Truy/)n d/li Quynh Dao 

12MK - 170K 

TRANo HoANo CtNO 

Truy~n dlli, Philng Quan 

SMK - 11.500K 

TRuv1;.N c6 VI~T-NAM 

Truy~n song ngi!' 

10MK- 140K 

TRuv1;.N MI~ NAM, Il 

VO Phit"n 

10MK- 140K 

TRlJOe Bt3N ~AN LAv 

T$p truy~n nglln, Vi~t Phuang 

10MK- 140K 

TUY~-TAP NOUY~ KI~ 

GlANO 

10MK - 140K 

Tlf-VI DlJOI MÅT KHOA-HQC 

Bitn-khåo, Vii Thitn 

12MK- 160K 

TI/-DO vA DAO-LY 

Saeh trie't eua Nguy~n Hii'u Litm 

20MK- 280K 

TI/-ml3N ANH VI~T 65.000 Ta 

30MK - 420K 

TlJ-må.! GlÅI NOHiA 

Di~TOAN 

Do ThOng Minh 

20MK- 280K 

VAN CHO XB TH6-MO 

Truy/)n nglin, Vi Khut 

14MK- 200K 

VIET 

TaP-van eua VO Phit"n 

10MK - 140K 

XåMVA.NO 

Truy~n Quynh Dao 

10MK- 140K 

Qayln-... eåa atc-På 

dit ..... U ... Vin ou.... 

~I llu:Iå vi 0 ..-01....11 

Mua duåi 100 m)l-kim (135 giakim): 

duc;1c båt 10%. 

Mua tren 100 m)l-kim (135 giakim): 

dUc;1e båt 15% 

Mua tren .500 m)l-kim (675 giakim): 

dUc;1e båt 25%. 

Gid sdch tr~n ddy bao g3m ClftJC 

phi (dlft'1ng bØ) vd thue dich-vr1t 

(cho dØc-giå clf-ng~ tt,li Gia-nådlJi) 

. 

DØc-giå tlJi Gia-nå-di(li xin trå 

theo gid då t(nh ra gia-kim (tien 

Gia-nå-di(li). Gia ndy då bao g3m 

7% thue dich-vat GST. ~ 

bOng gia my-kim x;n cong tMm 

l:'MiSI.. 

Mua duåi 50 my-kim (70 giakim): 

khOng dUc;1C båt, vA xin Irå 

Ihem I 0% ti~n cuåc. 

Mua til 50 m)l-kim (7ooK) m)lkim 

trå len 100 m)l-kim (135GK) 

khOng dUc;1C båt, nhung khOng phåi 

trå tMm ti~n cuåc. 

Mua tren 100 m)l-kim (135 

gia-kim): khOng phåi Irå them ti~n 

cuåc vA dUc;1c båt 10%. 

Mua tren 500 m)l-kim (675 

gia-kim): mitn cuåc va duc;JC båt 

15%. 

Thu-IIr, chi-phie'~ gu"i v~: 

LAN.G VAN . 


Toronto, Ontarlo M8Z SPI, 

Canada 

Doc-gjå taj DUc co tM gu; thlf 

diJt mua sdch vd chi-phieu (Mng 

tien DUc) ve vdn-phOng Lang Vdn 

ti(li DUc, vd nhan sdch gu; trl!c-tiep 

tri Gia-nå-di(li. 

Thu vA chi-phie'u xin ~ : 

Ng6 Vi~t Dilng 

Postrach 104122 . 

44041 Dortmund 

Ve cdch t(nh thdnh tien DUc, 

xin lay gid my-kim, nMn cho 1.9 

Dlk-fM Iq; Ph4p xin gu; th4ng 

chi-philu cd-nMn bdng tien Ph4p 

ve toa-sot,ln ti Gia-nå-dai. 

Ve cach t(nh thdnh · tien Ph4p, 

xin lay gid my-kim nMn vtJi 7. 

Dac-gid Iq; Anh-qudc: co tM 

ky chi-phieu cd-nMn bdng anhkim. 

gu; ve toa-solJn Lang V dn tY 

Gia-nå-di(li. 

Dac-gjd Iq; cac nttUc !chac 

(ngodi Hoa-Icy. Gia-nii-dt,li. Anh, 

Ph4p vd DUc). xin trd.tien Mng møt 

trong nhilng cdch sau: 

- Mua blfU-phieu (poslal 

money- order I mandat) tt,li blfUdifn, 

trå bdng gia-kim (GK). 

- Mua ngdn-phieu (money-order) 

ti(li ngdn-hdng, trå bdng mykim. 

j 

- Ho(J.c trå Mng tien m(J.1 (mykim 

ho(J.c tien dia-phlfuog t(nh ra 

tlfuog-dlfUOg), goi k(n va gu; bdng 

thlf båo-dåm ve: 

LANG VAN 

P.O. Box 218, Stallon "U" 

Toronto, Ontarlo M8Z SPI 

Canada 

lang vdn 119

Ttjp trllYfn bditg tranlt 

TUOlXANH 

.A. , 

 

MQt quye'n sach quy 

cho mQi gia diith 

u6i 

A 

Gom 10 truyen båoe: hihh: 

.Lich su Vi~t Nam 

e Co'tich 

eHuyen thot;li 

Hap då·n vå bliu ich 

cho moi 

• 

lua tuoi: 

• De' cho cac em biet chii' Vi?! muon lim hie'u que hl1dng Vi?( Nam 

• Bo' m~ can mU{Jn hfnh ånh de' ke' chuy~n VN cho cåc con chdu 

-56 trang da); hihh dnh de' cho cdc enl (o mdu 

Giå bån 7.0$ Gia kim /1 quye'n 

50.0$ Gia kim /10 quye'n 

Lien l,c: Cd Sd Khuyen HQc Vå Phat Huy Van Roa 

6420, Victoria, #4, Montreal, Quebec H3W 287 DT: 514-343-4390 

Lang Van Is ·Published Monthly, Second Class Postage Paid at Lewiston, NY 14092 - P.S.P.S. #008728 

120 lang vdn

i 

, 

~j~~. 

"

Lang Van 114 - 02.1994

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?