Uvod u finansijske derivate â poreski aspekti
Uvod u finansijske derivate â poreski aspekti
Uvod u finansijske derivate â poreski aspekti
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Uvod</strong> u <strong>finansijske</strong> <strong>derivate</strong> – <strong>poreski</strong><br />
<strong>aspekti</strong><br />
Beograd, 9. jun 2011. godine
Danas sa Vama<br />
mr Svetislav V. Kostić, LL.M<br />
Asistent na Pravnom Fakultetu Univerziteta u Beogradu (Poresko pravo)<br />
Saradnik Deloitte d.o.o. Beograd (Poreske usluge)<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
<strong>Uvod</strong><br />
• Zakonski okvir i postojeća tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije<br />
• Uporedna praksa<br />
• Ocena postojećeg stanja, moguća rešenja i otvorena pitanja.<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Zakonski okvir oporezivanja<br />
finansijskih derivata u Srbiji<br />
i tumačenja Ministarstva<br />
finansija Republike Srbije<br />
3 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011
Zakonski okvir oporezivanja finansijskih derivata u Srbiji<br />
• Zakon o porezu na dobit pravnih lica<br />
• Zakon o porezu na dodatu vrednost<br />
• Ugovori o izbegavanju dvostrukog oporezivanja<br />
• Osnovno pitanje za utvrđivanje poreskog tretmana - šta je po svojoj prirodi<br />
finansijski derivat, odnosno na koji način utvrditi njegovu prirodu?<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije<br />
• Mišljenje Ministarstva finansija Republike Srbije, br. 430-01-00328/2007-04<br />
od 12. decembra.2007. godine:<br />
U slučaju zaključenja kamatnog swap ugovora, ugovorne strane se obavezuju da plate<br />
određene iznose kamate, pa je obračunat iznos kamate koju rezidentni obveznik treba da<br />
plati nerezidentnom obvezniku (iznos koji se dobija primenom ugovorene kamatne stope<br />
na iznos glavnice - bruto iznos kamate koja u sebi sadrži porez za obračun i plaćanje) i<br />
osnovica za obračun poreza po odbitku, pri čemu eventualna mogućnost prebijanja<br />
ugovorom utvrđenih obaveza ne može biti od uticaja na <strong>poreski</strong> tretman kamate.<br />
• Mišljenje Ministarstva finansija Republike Srbije, br. 430-07-00225/2009-04<br />
od 7. oktobra 2009. godine:<br />
S obzirom da se, u konkretnom slučaju radi o opcijskom ugovoru (kao vrsti finansijskog<br />
derivata) koji je izveden iz drugog (osnovnog) pravnog posla (u ovom slučaju ugovora o<br />
kreditu zaključenog između rezidentog pravnog lica (primaoca kredita) i nerezidentnog<br />
pravnog lica (davaoca kredita), a čiji je predmet zaštita od promene – rasta kamatne<br />
stope (ugovorene u osnovnom pravnom poslu – ugovoru o kreditu), te da izvršavanje<br />
prava iz opcije upravo i zavisi od rasta te kamatne stope, mišljenja smo da iznos premije,<br />
koju (na osnovu ugovora o opciji), rezidentnog pravno lice - kupac opcije plaća<br />
nerezidentnom - pravnom licu prodavcu opcije, u suštini ima prirodu prihoda nerezidenta,<br />
koji je, u skladu sa članom 40. Zakona, oporeziv porezom po odbitku.<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije – razlike u pristupu<br />
• Mišljenje iz 2007. godine – značaj upotrebe pojma kamata za utvrđivanje<br />
poreskog tretmana.<br />
• Mišljenje iz 2009. godine – značaj osnovnog odnosa iz koga je finansijski<br />
derivat izveden za utvrđivanje njegovog poreskog tretmana.<br />
• Sudska praksa – Viši trgovinskski sud, Rešenje Pž. 10300/07 od 7. maja<br />
2008. godine:<br />
Sledeća napomena se tiče finansijskih derivata. U ekonomskoj terminologiji finansijski derivati<br />
se sreću još i pod nazivom izvedene hartije od vrednosti, pre svega zato što se njihova vrednost<br />
izvodi iz vrednosti neke druge osnovne aktive (sredstava - imovine, u obliku robe ili drugih<br />
hartija od vrednosti) koja se nalazi u njihovoj osnovi. Za razliku od obveznica ili akcija, finansijski<br />
derivati ne održavaju ni jedan od dva bazična odnosa koji se mogu pojaviti između emitenta<br />
(izdavaoca) i investitora ("ulagača") u date hartije - ni dužničko-poverilački, ni vlasnički odnos.<br />
One predstavljaju neku vrstu uslovnih - kontigentnih prava na druge oblike <strong>finansijske</strong> aktive<br />
(akcije, obveznice, ostale osnovne hartije od vrednosti, kamatnu stopu, tržišne indekse, devizni<br />
kurs, itd.). Osnovno obeležje ovih finansijskih instrumenata je da njihova cena ne zavisi<br />
isključivo od odnosa ponude i tražnje za njima, već je od vrednosti više osnovnih varijabila na<br />
čijoj osnovi su kreirani.<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Oporezivanje finansijskih derivata prema tumačenju Ministarstva finansija<br />
Republike Srbije<br />
• Porez po odbitku iz člana 40. stav 1. Zakona o porezu na dobit<br />
pravnih lica.<br />
• Alternativno – oporezivanje po principu stalne poslovne jedinice (član<br />
3. stav 1 Zakona o porezu na dobit pravnih lica).<br />
• PDV tretman u zavisnosti o prirode transakcije – član. 25 Zakona o<br />
PDV (oslobođenja bez prava na odbitak prethodnog poreza).<br />
Б<br />
В<br />
Г<br />
Д<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Oporezivanje finansijskih derivata i ugovori o izbegavanju dvostrukog<br />
oporezivanja<br />
• Odredba ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja koja odgovara clanu 11.3 Modelkonvencije<br />
OECD:<br />
3. The term ''interest'' as used in this Article means income from debt-claims of every<br />
kind, whether or not secured by mortgage and whether or not carrying a right to participate in<br />
the debtor's profits, and in particular, income from government securities and income from bonds<br />
or debentures, including premiums and prizes attaching to such securities, bonds or debentures.<br />
Penalty charges for late payment shall not be regarded as interest for the purpose of this Article<br />
• Paragraf 21.1 Zvanicnog komentara na clan 11.3 Model-konvencije OECD (u odnosu na koje se<br />
Srbija nije ogradila):<br />
The definition of interest in the first sentence of paragraph 3 does not normally apply to<br />
payments under certain kinds of nontraditional financial instruments where there is no<br />
underlying debt (for example, interest rate swaps). However, the definition will apply to the<br />
extent that a loan is considered to exist under a “substance over form rule,” an “abuse of rights”<br />
principle, or any similar doctrine.<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Oporezivanje finansijskih derivata i ugovori o izbegavanju dvostrukog<br />
oporezivanja<br />
• Odnos između domaćeg zakonodavsta i ugovora o izbegavanju dvostrukog<br />
oporezivanja (koliziona priroda normi o izbegavanju dvostrukog<br />
oporezivanja) i sukob u određivanju prirode prihoda.<br />
• Iustracije radi – pojam autorske naknade iz ugovora o izbegavanju<br />
dvostrukog oporezivanja.<br />
• Ukoliko bi prihvatili tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije npr.<br />
kod kamatnih swap ugovora umesto člana kojim se uređuje oporezivanje<br />
kamata, pravo na oporezivanje bi trebalo da se određuje na osnovu člana<br />
koji se odnosi na ostale prihode (član 21. Model-konvencije OECD), a koji<br />
po pravilu uvek dodeljuje isključivo pravo na oporezivanje državi<br />
rezidentstva, odnosno sprečava oporezivanje takvih prihoda nerezidenta po<br />
odbitku u Srbiji.<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Uporedna praksa<br />
10 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Oporezivanje finansijskih derivata i uporedna praksa<br />
• U najvećem broju uporednih <strong>poreski</strong>h sistema finansijski derivati imaju<br />
tretman posebnog predmeta oporezivanja. Drugim rečima <strong>poreski</strong> tretman<br />
finansijskih derivata se određuje nezavisno od poreskog tretmana odnosa iz<br />
koga su izvedeni (npr. zajam).<br />
• Poreske norme uglavnom prate stepen razvoja finansijskog tržišta.<br />
• Kada je reč o prekograničnim transakcijama, gotovo po pravilu prihodi po<br />
osnovu finansijskih derivata neće biti podložni oporezivanju po odbitku<br />
(oporezivanje po bruto principu), već će biti oporezovani u skladu sa<br />
principom stalne poslovne jedinice (oporezivanje po neto principu koje<br />
zahteva određeni stepen neposrednog prisustva nerezidenta u zemlji<br />
izvora).<br />
• Srpski <strong>poreski</strong> propisi omogućavaju barem načelno usaglašavanje sa<br />
uporednim rešenjima (pred sobom imamo, za početak, problem tumačenja,<br />
a ne samih pravnih normi).<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Ocena postojećeg stanja,<br />
moguća rešenja i otvorena<br />
pitanja<br />
12 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Nekoliko stvari koje Vam možda neće prijati<br />
a) Nedostatak sistemske saradnje između privrede (u ovom slučaju<br />
prvenstveno finansijskog sektora) i državnih organa. Ad hoc rešavanje<br />
problema bez uzimanja u obzir širih posledica (primer – utanjena<br />
kapitalizacija).<br />
b) Neophodnost sistemske saradnje između privrede (u ovom slučaju<br />
prvenstveno finansijskog sektora) i državnih organa sa ciljem<br />
sveobuhvatnog i dugoročnog rešavanja problema.<br />
c) Ulaganje u obuku <strong>poreski</strong>h organa.<br />
d) Nepostojanje aktivnog pristupa samih <strong>poreski</strong>h obveznika koji bi bio<br />
zasnovan na suštinskom poznavanju srpskog zakonodavstva.<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Ocena postojećeg stanja<br />
• Tumačenja Ministarstva finansija nisu u skladu sa odredbama Zakona o<br />
porezu na dobit pravnih lica (ni ono iz 2007, kao ni ono iz 2009. godine).<br />
• Sklonost <strong>poreski</strong>h organa ka porezu po odbitku.<br />
• Ogromno opterećenje koje porez po odbitku predstavlja za REZIDENTNE<br />
PORESKE OBVEZNIKE.<br />
• Značaj finansijskih derivata za srpsku privredu i ograničenja koja pred<br />
razvoj ovog oblika <strong>finansijske</strong> privrede (pa samim time i privrede uopšte)<br />
postavlja postojeće tumačenje Ministarstva finansija.<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Moguća rešenja i otvorena pitanja<br />
• Rešavanje pitanja kroz nova mišljenja Ministarstva finansija – setite se<br />
mišljenja za primenu člana 22a Zakona o porezu na dobit preduzeća i<br />
<strong>poreski</strong>h bilansa za 2008 i 2009 godinu.<br />
• Primena ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja – član 11 ili član<br />
21?<br />
• Sveobuhvatno uređenje oporezivanja finansijskih derivata kroz obavezujuća<br />
uputstva Poreske uprave, uz odgovarajuće prilagođavanje propisa.<br />
• Zajedno ste jači.<br />
• Ne zaboravite PDV!<br />
©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited
16<br />
©2011 Deloitte Touche Global Tohmatsu Services Limited
Change language