KIP nr 4 - Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. *Rok VII* Dystrybucja: Rzeszów, region
-
---
-
---
Informator kulturalno-społeczny Regionalnego Stowarzyszenia Twórców Kultury z siedzibą w Wojewódzkim Domu
Kultury w Rzeszowie dla członków i sympatyków RSTK oraz instytucji kulturalno-społecznych - dwumiesięcznik
Sekcja Folklorystyczna Regionalnego Stowarzyszenia Twórców
Kultury w Millenium Hall składa Życzenia Wielkanocne
Mieszkańcom Rzeszowa
Prezentacja na „Jarmarku Wielkanocnym” w MILLENIUM HALL, Rzeszów 24 marca 2013 r. Fot. K. Wiśniowski
Przez to Świnte Zmartwychstanie
dejze zdrowie, Jezu Panie,
Gosposi, Gospodorzowi
ji całymu ich domowi,
by sie z nami radowali
ji chwołe Panu śpiwali...Alelluja!!!
Stefania Buda –
Kierownik Sekcji Folklorystycznej RSTK z siedzibą w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. – str. 2
Kazimierz Wiśniowski
Sekcja z bogatymi tradycjami
Sekcja Folklorystyczna RSTK na „Jarmarku Wielkanocnym
z Gminą Tryńcza” w Millenium
Hall.23.03.2013. Od prawej: Stefania Buda, Kazimierz
Wiśniowski, Stanisław Dworak.
W
2012 r. Regionalne Stowarzyszenie Twórców
Kultury z siedzibą w WDK w Rzeszowie
powołało do życia Sekcję Folklorystyczną,
którego kierownikiem została Stefania Buda,
doświadczona animatorka kultury z Nosówki, prowadząca
Zespół „Nosowiany”, mający ponad trzydziestoletni
dorobek. Sekcja ta stała się współgospodarzem
organizowanych przez RSTK i WDK imprez. Zapraszana
też jest na imprezy promujące folklor i rękodzieło
ludowe.
Sekcja Folklorystyczna
W dniach 23 i 24 marca 2013 r. Stefania Buda
zaproszona została przez organizatorów „Jarmarku
Wielkanocnego” w Millenium Hall do zaprezentowania
rękodzieła ludowego na własnym stoisku. W sobotę
23 marca stoisko odwiedzili członkowie RSTK,
Stanisław Dworak oraz Kazimierz Wiśniowski z żoną.
Przez kilka godzin uświetniali stoisko śpiewem i muzyką.
W niedzielę 24 marca wraz ze Stefanią Budą
wystąpił na scenie Kazimierz Wiśniowski. Stefania -
wspaniała gawędziarka - zaprezentowała kilka swoich
gawęd, a Kazimierz grał na harmonijce ustnej, najpierw
solo, a później w duecie ze Stefanią. Stefania
pięknie zaśpiewała starą ludową piosenkę „ Oj tyleż to
tyle, tej mojej uciechy”, a Kazimierz jej przygrywał.
Występ spodobał się publiczności. Oboje
otrzymali gromkie brawa, a od pań na stoisku obok
sceny upominki w postaci pięknie udekorowanych
jajek. Wykonawcami z Sekcji Folklorystycznej RSTK
zainteresował się osobiście główny prowadzący imprezę
i wyraził zamiar utrzymania współpracy. Było to
miłe spotkanie.
Sekcja Folklorystyczna RSTK pod kierownictwem
Stefanii Budy wzięła też udział w „Koncercie
wiosennym z okazji Dnia Kobiet” zorganizowanym
przez Wojewódzki Dom Kultury w dniu 10 marca
2013 r. Na imprezie tej pokazał swój kunszt gry na
harmonijce ustnej Kazimierz Wiśniowski. Śpiewał
Zespół Ludowy „Nosowiany”.
Stefania Buda i Kazimierz Wiśniowski w Millenium Hall na „Jarmarku Wielkanocnym” z Gminą Tryńcza”. 24.03.2013r

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. – str. 3
Stefania Buda
„Nosowiany" - zespół z tradycjami
W
1975 roku z inicjatywy sołtysa wsi
Edwarda Byjoś, Jakuba Sarna i małżeństwa
Heleny i Mieczysława Pasierb organizuje
się przy KG w Nosówce Kapela Ludowa, która
szybko przemienia się w zespół folklorystyczny. Taki
był początek zespołu, który pracuje do dziś i jest znany,
nie tylko w regionie, jako Zespół Obrzędowy
"Nosowiany" z Nosówki.
W ciągu kolejnych lat działalności zespół
opracował, spopularyzował pieśni i zwyczaje regionalne:
obrzędowe, żołnierskie, pasterskie, religijne, biesiadne
itp. Głównym kierunkiem pracy „Nosowian”
było odtwarzanie i prezentowanie autentycznych zwyczajów
z życia dawnych mieszkańców wsi podrzeszowskiej.
Pierwszym widowiskiem wystawionym przez
Zespół w 1976 r. było przedstawienie sceniczne "Idzie
turoń od chaty do chaty" odtworzone na podstawie
wspomnień mieszkańców, które dało podstawy do
opracowań scenariuszy wielu grup kolędniczych prezentowanych
i zdobywających nagrody na konkursach,
przeglądach regionalnych i krajowych. Zespół prezentował
zwyczaje polskiej wigilii i kolędników w Hamburgu
(01 – 10XII 1986 r.) na zaproszenie Towarzystwa
Niemiecko-Polskiego zyskując wielkie uznanie.
Zwyczaje związane z budową i wprowadzeniem
do nowego domu w widowisku „Drepciny"
rozsławiły „Nosowian", zdobywając najwyższe nagrody
i uznanie na: Ogólnopolskich Konfrontacjach
Teatrów Wsi Polskiej w Przytocznej, Sejmiku Teatrów
w Tarnogrodzie oraz na gościnnych występach
w Teatrze "Buffo" Warszawa, M.E. Toruniu i innych
miastach. Uznając wartość poznawczą tego widowiska
Telewizja Kraków nakręciła w Nosówce 30-
minutowy film "Drepciny" emitowany w cyklu "Obrzędy
i zwyczaje Ludowe" w 1986 roku, a ostatnio w
TV Polonia.
Zespołem kieruje Stefania Buda (gawędziarka),
która pełni obowiązki organizacyjne i programowe
i Aleksander Malak - instruktor muzyki. Stefania
Buda napisała scenariusze i opracowała wszystkie n/w
widowiska prezentowane przez Zespół.
W maju 2010 roku Zespół "Nosowiany" obchodził
35-lecie działalności. Były gratulacje od U M,
WDK, ME w Rzeszowie, Burmistrza i Rady Gminy
Boguchwała, Banku S-czego w Niechobrzu i życzenia
Sekcja Folklorystyczna – „Nosowiany”
od zaprzyjaźnionych zespołów, sympatyków oraz występy
na scenie Domu Kultury Nosówka.
Z okazji jubileuszu zostały nagrane płyty: foniczna
„ Zespół NOSOWIANY 35 lat minęło” i płyta
„ Zespół NOSOWIANY –Widowiska, Cz. I”.
Obecnie w Zespole działa około 35 osób ( gr.
seniorów i gr. dziecięca), które aktywnie uczestniczą w
życiu kulturalnym środowiska. Z okazji 20, 25 i 30-
lecie zostały wydane foldery okolicznościowe omawiające
działalność Zespołu "Nosowiany" pod hasłem
„Ocalić od zapomnienia", na podstawie kroniki Zespołu.
Przez trzydzieści piąć lat działalności Zespół
zdobył wiele nagród za widowiska i inne prezentacje
dyplomów, listy gratulacyjne, albumy fotograficzce i
upominki są eksponowane w Izbie Tradycji.
Wykaz scenariuszy i wyreżyserowanych widowisk
o zwyczajach i obrzędach wg przekazu lokalnego
(etnograficzny region rzeszowski ):
1. „ Chodzi turoń ”- widowisko sceniczne
( wersja I „ Idzie turoń od chaty do chaty „ rok 1975/6
( III wersja , na dwie grupy kolędnicze)„ Kolędnicy
z Herodem „ i „Kolędnicy z turoniem” rok 1977/81-
zawierało wiele autentycznych tekstów lokalnych i
stało się wznowienia zwyczaju kolędowania;
2. „ Drepciny „ zwyczaj wspólnej pracy ( tłoki)
przy ubijaniu klepiska nowo wybudowanego domu,
obrzędy i wierzenia związane z budową i wprowadzeniem
do domu i środowiska nowego gospodarza, rok
1985;
3. „Drepciny „ scenariusz do filmu TV ( II
wersja poz.2), rok 1986/;
4. „ Pośnik „ zwyczaje i wierzenia wigilii Bożego
Narodzenia, rok 1986;
5 "Wieńcowiny" - zakończenie żniw u bogatego
chłopa, rok 1988;
6. „ Kolędnicy z szopką”, rok 1990/1;
7. „ Jasełka wg kolęd polskich”, rok 1991/2;
8. "Wigilijo św. Ducha" - zwyczaje związane z
Zielonymi Świątkami (wierzenia i zabawy pasterskie
w tzw. „Zielono noc"); rok 1992
9. „Lony poniedziałek i zwodziciela „ zwyczaje
wielkanocne i 1-go kwietnia, rok 1996 i scenariusz
do nagrania TV Rzeszów „ Opowieści o zwyczajach
wielkanocnych” (dla gr. seniorek)
10. „ Z kogutkiem”, powieńszowania wielkanocne
(dla gr. dziecięcej).
11. „ Kolęda z gwiazdą i rajem” dla gr. dziecięcej,
rok 1996/7

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. – str. 4
12. "Po św. Jadwidze" - gry i zabawy pasterzy
na późno jesiennym wypasie bydła, rok 1997
13 - „ Wróżby panieńskie” zwyczaje związane
z dniem Św. Katarzyny i Andrzeja( dla gr. młódź.) rok
1998
14. „ Szczodroki”, zwyczaj składania życzeń
noworocznych ( dla gr. dziecięcej), rok 1998
15. "Na gminnym paświsku”, „ zwyczaje, gry i
zabawy pasterzy na wiosennym wypasie, (dla gr. dzieci
) rok 1999
16. "Zanim dosło do weselo" (w 6-ciu obrazach)
: -„Rada familijno” , „Swaty”, „Łosłyby i zmówiny”
i „Po wilku, po kądzieli „ zwyczaje poprzedzające
wesele z których tylko „ Rada familijno „ i
„Łosłym „ oraz „ Po wilku „ były prezentowane na
konkursach ,rok 2000/1
17. „ Na wypasie „ - letni wypas gęsi i bydła ,
zabawy i zwyczaje ( dla gr. dziecięcej) , rok 2002
18. "Scepankowe krzściny" - wierzenia i zwyczaje
związane z narodzeniem dziecka, rok 2006
19. „Kiedy ranne wstajo zorze "( poranek w
dzień powszedni na wsi ), widowisko plenerowe opracowane
na zamówienie i prezentowane w Skansenie
Kolbuszowa.
20. „ Z kołaczem „ – część wesela, zwyczaje
związane z dzieleniem ciasta weselnego ostatecznie
opracowane w 2012 r. na podstawie już wcześniej
prezentowanych na weselach atrakcji regionalnych. W
toku opracowania scenicznego, w planie wystawienie
widowiska na konkurs.
Stefania Buda
Jak trafiłam do Regionalnego
Stowarzyszenia Twórców Kultury?
Na spotkaniu z delegacją RSTK w Nosówce.
25.01.2013r.
Sekcja Folklorystyczna – „Nosowiany”
„Przez ludzi do ludzi - przez świętych do nieba "
- mówi ludowe porzekadło...
Od roku jestem członkiem Regionalnego Stowarzyszenia
Twórców Kultury w Rzeszowie i trafiłam
do tego grona dzięki Stanisławowi Dworakowi i Emilii
Wołoszyn.
Należałam przez kila lat do Stowarzyszenia
Twórców Ludowych, Oddział Ziemi Rzeszowskiej w
Rzeszowie, Zarząd Główny STL Lublin, które już
ostatnio nie działa. Kontakty z STL Z.G. Lublin sprowadzały
się do wymiany korespondencji i opłaty składek.
To też miało wpływ na moją decyzję..
W dniu 1 marca 2011 r. uczestniczyłam
w Warszawie na uroczystości pośmiertnego nadania
odznaczeń państwowych pomordowanym na mocy
wyroku PRL Członkom IV Zarządu W. i N. z okazji I
Dnia Żołnierza Wyklętego, zaproszona przez Zarząd
Związku Kombatantów w Rzeszowie z racji współpracy.
W 2001 r. z okazji 50-ej rocznicy śmierci naszego
rodaka kpt. Franciszka Błażeja Czł. IV Zarządu W. i
N. rozstrzelanego w więzieniu na Mokotowie w dniu 1
marca 1951r., jako sołtys wsi brałam czynny udział w
organizacji fundacji i uroczystego odsłonięcia tablicy
pamiątkowej ku czci kpt. Fr. Błażeja, która została
wmurowana na wschodniej ścianie zabytkowego budynku
dawnej Szkoły i Ochronki im Jana Kantego
w Nosówce. Z okazji 100-lecia szkoły w Nosówce
(2008 r.), przy nowej Szkole Podstawowej im. Wincentego
Witosa ufundowano obelisk, na który przeniesiono
pamiątkową tablicę, a szkoła przyjęła kpt. Franciszka
Błażeja, jako drugiego patrona i co roku uroczyście
uczniowie szkoły czczą pamięć swojego rodaka
w dniu jego śmierci, w Zaduszki oraz w Święto
Niepodległości wspólnie z żyjącymi Kombatantami.
Na wyjeździe do Warszawy poznałam Stanisława
Dworaka, (sąsiada w autokarze), który zwrócił
moją uwagę, gdy wspólnie umilaliśmy sobie drogę
śpiewając pieśni patriotyczne, partyzanckie i żołnierskie..
W rozmowie o zainteresowaniach i działalności
(jego poezji i mojej folklorystyce) między innymi dowiedziałam
się o RSTK - u w Rzeszowie. Od tamtego
dnia St. Dworak, „artpoeta" przesyłał mi drogą
e-mailową informacje o spotkaniach organizowanych
przez RSTK - u. W ubr. wybrałam się na spotkanie
w Klubie Garnizonowym Rzeszów z poetką i wokalistką
Marią Rudnicką i tu poznałam sympatyczne
grono RSTK-owców, a między innymi Emilię Wołoszyn,
która zaprosiła mnie na najbliższe spotkanie
członków w WDK Rzeszów i to był mój dzień złożenia
deklaracji..

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. – str. 5
Chciała tylko przy okazji dodać, że Klub Garnizonowy
w Rzeszowie był mi znany, bo często tam
gościłam osobiście i z Zespołem „Nosowiany" zapraszana,
jako osoba zaprzyjaźniona. W 1997 r. społeczeństwo
Gminy Boguchwała ufundowało sztandar dla
21 Batalionu Dowodzenia Strzelców Podhalańskich
im. Gen. Bryg. Zygmunta Bohysz - Szyszko i ja miałam
zaszczyt piastować funkcję Matki Chrzestnej tego
sztandaru, jako Radna Gminy w parze z Władysławem
Kawą zasłużonym pracownikiem Z. P. E. „Zapel " w
Boguchwale.
Do naszego stowarzyszenia dołączyli moi znajomi
folkloryści - Maria i Kazimierz Wiśniowscy ze
Strzyżowa - i w tym roku zbogaciliśmy strukturę organizacyjną
RSTK Rzeszów o nową sekcję – Sekcję
Folklorystyczną.
Józef Kawałek
XXX lat działalności Zespołu „Nosowiany”
1975 – 2005
XXX lat działalności Zespołu „Nosowiany”
sponsorowany przez Wójta Gminy Boguchwała, Sołectwo
Nosówka, Bank Spółdzielczy w Niechobrzu,
Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska w Boguchwale,
Gminny Ośrodek Kultury i Wypoczynku w
Boguchwale, Zakłady Porcelany Elektrotechnicznej
„Zapel” Boguchwała, Zakłady Naprawy Samochodów
Boguchwała, Przedsiębiorstwo Poszukiwania Ropy i
Gazu w Jaśle, „Bazę” skupu Zwierząt Zgłobień.
Do opracowania folderu Stefania Buda wykorzystała
trzytomową kronikę zespołu. Na początku
zapoznaje czytelnika z trzydziestoletnią historią zespołu,
po czym wprowadza najważniejsze zapiski kronikarskie,
a na końcu podaje alfabetyczny wykaz członków
Zespołu. Zaś na tylnej okładce redaktorka
umieszcza krótką charakterystykę gminy Boguchwała
z jej potencjałem gospodarczym i możliwościami rozwoju.
Działalność Zespołu „Nosowiany” jest udokumentowana
bogatym materiałem ikonograficznym.
Znamienny jest podtytuł folderu „Ocalić od
zapomnienia”, który sygnalizuje cel wydania folderu.
Fragmenty ze „Skróconego wypisu z kronik zespołu”:
Rok 1975
XXX lat działalności Zespołu „Nosowiany” to
folder z przewagą koloru, starannie opracowany przez
Stefanię Budę, wydrukowany przez drukarnię „Duet”,
Maj
*Edward Byjoś, sołtys wsi Nosówka inspiruje do zorganizowania
kapeli we wsi. Jakub Sarna organizuje
członków Kapeli Sarnów, która grywała na weselach
do 1956 r. w składzie: Jakub Sarna, Andrzej Hodyr –
skrzypce prim. Mateusz Sarna, Stanisław Pizło –
skrzypce sekund, Stanisław Miłek – kontrabas. Wspomagają
ich młodzi akordeoniści: Stanisław Łagowski i
Marian Rzucidło.
*Przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Nosówce,
Helena Pasierb, organizuje grupę śpiewaczek,
członkiń KGW: Helena Pasierb, Kazimiera Miłek,
Janina Byjoś i Bronisława Bijoś.
*Pierwszy występ na akademii Gminy Racławówka, 9
maja w Niechobrzu.
Lipiec
*Występ na akademii Gminy Racławówka w Nosówce
z okazji 22 lipca. Jest już kapela i 26- osobowy chór
mieszany pod kierownictwem Stanisława Łagowskiego.
Rok 1976
Styczeń
*Pierwsze widowisko zwyczajowe w Nosówce „Idzie
Turoń”. Scenariusz według zebranych tekstów. Opracowanie
– Stefania Buda; muzyka – Andrzej Hodyr i
Stanisław Łagowski.

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. – str.6
Sierpień
*Dożynki Gminy Racławówka na boisku sportowym
w Niechobrzu. Zespół tworzy korowód wieńcowy
Starościny, z zespołu Aleksandry Łyszczek.
Rok 2013
Marzec
Stefania Buda z prezentacją na „Jarmarku Wielkanocnym
z Gminą Tryńcza”. 24.03.2013.
Piosenki ludowe ze zbioru K. Wiśniowskiego
Rozmarynek i lilia na biało rozkwitała,
Kasia panienka już za Jasieńka by się wydawała.
W niedziele rano, w niedziele rano słoneczko wychodzi.
Już się Jasienek w kapelusiku z pióreczkiem przechodzi.
Rozmarynek i lilia na biało rozkwitała,
Kasia panienka już za Jasieńka by się wydawała.
Kazimierz Wiśniowski na dożynkach w Pstrągowej.
15.08.2012
Rano, raniutko.
Stefania Buda w Millenium Hall na
„Jarmarku Wielkanocnym”
23.03.2013.Fot. K. Wiśniowski
Piosenki ludowe ze zbioru Kazimierza
Wiśniowskiego (Strzyżów)
Oj, w lecie, w lecie
Oj w lecie w lecie, oj w lecie, w lecie słoneczko gorące.
Pasła Kasieńka, pasła Kasieńka gąseczki na łące.
Rozmarynek i lilia na biało rozkwitała,
Kasia panienka, już za Jasieńka by się wydawała.
Oj Jasiu, Jasiu, oj Jasiu, Jasiu nawróć mi gąseczki,
Dam ci pióreczko, dam ci pióreczko z tej mojej gąseczki.
Rozmarynek i lilia na biało rozkwitała,
Kasia panienka już za Jasieńka by się wydawała.
Jak już napasła, jak już napasła do domu zagnała,
I na Jasieńka i na Jasieńka paluszkiem kiwała.
Rano, raniutko, rano na łące
Pasła Kasieńka gąski na trawce.
A ty, a ja, a ty, a ty, a ja, |
Pasła Kasieńka gąski na łące. | 2x
| 2x
I przyszedł do niej piękny młodzieniec,
Prosi ją bardzo daj mi swój wieniec.
A ty, a ja, a ty, a ty, a ja, |
Prosi ją bardzo, daj mi swój wieniec. | 2x
Mój wianek mały dużo kosztuje,
Jak ci go oddam, to się zepsuje.
A ty, a ja, a ty, a ty, a ja, |
Jak ci go oddam, to się zepsuje. | 2x
Z wieży kościelnej
| 2x
Z wieży kościelnej północ wybiła,
Ziemia się czarnym płaszczem okryła.
Przez puste pole idzie dziewczyna
Spokojnym krokiem, płakać zaczyna.
Idzie i płacze drogą boleści,
Wreszcie stanęła na skraj przepaści,
| 2x

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. – str. 7
I cała drżąca od żalu swego,
Takie se słowa mówiła.
Żegnam cię żegnam, drogi sokole.
Niech głos mój leci przez puste pole.
Niech głos mój leci tu echem wszędzie
To com kochała moim nie będzie.
Boś ty mi zabrał miłości kwiat,
Pozostawiłeś mi tylko świat.
Boś ty mi zabrał moje marzenia,
Pozostawiłeś cierpienia.
Biedne to serce, biedna dziewczyna,
Co za lat młodych kochać zaczyna.
Nie mam nikogo tu na tym świecie,
Wy rwące fale, wy mnie porwiecie.
Te słowa rzekła, w przepaść skoczyła,
I rwąca woda ciało jej skryła.
Raz jeszcze jeden się ukazała.
Zginęła ta, co kochała.
Piosenki ludowe ze zbioru K. Wiśniowskiego
I miłość serca, w sobie kryć
Bo my, acha, znaleźli to, co inni szukać chcą /2x
Niesie potok, niesie
Niesie potok niesie w dal spienioną wodę,
Nad potokiem w lesie idzie dziewczę młode. /bis
Idzie sobie śpiewa tą ścieżyną wąską,
Kalinowe drzewko chwyta ją gałązką. /bis
Chwyta na daremnie za szyję, za głowę,
Nie zatrzymujże mnie drzewko kalinowe. /bis
Po co ci dziewczyno kochania i króla,
Kalinowe drzewko do siebie przytulaj. /bis
Kosiarze.
Kosiarze stoją, stoją łączki się boją.
Kosiarze nie stójcie, łączki się nie bójcie,
Najlepiej z rana, z rosą, ciąć trawę kosą.
Kosiarze siedzą, siedzą piją i jedzą.
Kosiarze nie siedźcie, za łączkę się bierzcie,
Najlepiej z rana, z rosą, ciąć trawę kosą.
Gdy wiatr zawieje, wieje znikną nadzieje.
I kosa stępieje, i trawa zwiędnieje,
Najlepiej z rana, z rosą, ciąć trawę kosą.
Są kosy proste, proste nie bardzo ostre.
W południe za trudno, a wieczór za późno,
Najlepiej z rana, z rosą, ciąć trawę kosą.
Kazimierz Wiśniowski na Litwie. Dom Polski w Akademii,
17.07.2009
Kocham, acha
Kocham acha, niech zgadnie świat,
Kto duszy mej, wybrany kwiat,
Tego, acha, nie powiem nie, kto on i jak się zwie. /2x
Wesołam ja, do świata wciąż,
Lecz on acha, wciąż nie mój mąż,
On wie acha, że kocham go, to na cóż kryje to /2x
Gdybym ja miała, lot jak ptak,
Poleciała bym, dać mu znak,
Że on i ja ucha, acha, że on i ja to dwa. /2x
Zespół Ludowy „Nosowiany” w WDK w Rzeszowie
na „Wiosennym koncercie z okazji Dnia Kobiet”.
10.03.2013
Nie chcę acha tak dalej żyć

KULTURA I PIEŚŃ Nr 4 (29). 2013 r. – str. 8
Sylwetki twórcze RSTK – Stefania Buda
Sylwetki twórcze RSTK
Stefania Buda
R
egionalistka i gawędziarka, Zasłużony Obywatel Gminy Boguchwała.
Urodziła się 27.11.1938 roku w Nosówce. Tutaj uczęszczała do tzw.
Ochronki prowadzonej przez siostry zakonne, a później do 7 klasowej
wówczas szkoły podstawowej w Nosówce. Ukończyła średnią szkołę, uzyskując tytuł
technika statystyka. W zdobytym zawodzie przepracowała 36 lat, pełniąc funkcję od
stanowiska statystyka do głównego księgowego. Pracowała 12 lat w Gminnej Spółdzielni
w Niechobrzu,15 lat w Zakładach Sprzętu Domowego „Predom - Zelmer", rok
w zakładzie "Drobiarz", 4 lata w "Iglopolu" i ostatnie 4 lata w RPSK Rzeszów.
Po przejściu na wcześniejszą emeryturę w 1992 r. przejęła funkcję społeczną
Sołtysa wsi Nosówka, którą pełniła do 2007r., równocześnie przez dwie kadencje
była Radną Gminy Boguchwała.
W 1975 roku rozpoczęła działalność w Zespole "Nosowiany” i od początku była inicjatorem prezentowanego
programu, a dziś Zespół zrzesza już trzecie pokolenie i ma imponujący dorobek, uświetnia wszystkie uroczystości i
spotkania w swojej gminie i okolicy, ale największe osiągnięcia to widowiska obrzędowe i zwyczajowe prezentowane i
wysoko oceniane na konkursach regionalnych i ogólnopolskich, które Stefania Buda opracowała od scenariusza do
pokazu publicznego (www.boguchwala.pl/sołectwo/Nosówka/Zespół” Nosowiany”).
Radio Rzeszów często zaprasza Zespół i Stefanię do audycji regionalnych, a na wydanej w ubr. płycie dokumentacyjnej
pt. „ Obrzędy i zwyczaje doroczne na Podkarpaciu” znajdziemy dwa słuchowiska w wykonaniu Zespołu.„Nosowiany”
i wypowiedzi tematyczne Stefanii. W publikacjach 2012 r. Uniwersytetu Łódzkiego. I. I. B. W. Jest
praca zbiorowa pt. „ Regionalisto, kim jesteś?”, a w niej wypowiedź Stefanii
Budy „Regionalizm, pasja i życie”, która obrazuje jej działalność. Z okazji
jubileuszy Zespołu jej staraniem zostały wydane trzy foldery, a ostatnio płyta
foniczna „ 35-lat minęło”, a za pozyskane nagrody płyta DVD „Widowiska Cz.
I” ( trzy widowiska), a materiały filmowe do kolejnych już są przygotowane..
Zbierając potrzebne do widowisk teksty i rekwizyty spisała wiele pieśni,
gawęd, oracji, facecji i odtworzyła wiele elementów stroju oraz użytkowo,
dekoracyjnej sztuki ludowej regionu. W zabytkowym budynku Szkoły im.
Stefania Buda na Światowym Dniu
Poezji. Po prawej Arkadiusz M. Łyp
21.03.2013 r.
Jana Kantego w Nosówce w 1995 r., wykorzystując zebrane i odtworzone
rekwizyty, jej staraniem zorganizowano Izbę Tradycji, której jest społecznym
kustoszem i przewodnikiem (zob. www.boguchwala.pl/solectwo/Nosówka,
Izba Tradycji). Poza tym warsztaty Stefanii Budy, wystawy i kiermasze dawnej sztuki dekoracyjno użytkowej cieszą
się wielkim zainteresowaniem, a jako gawędziarka regionu rzeszowskiego, dbająca o mowę w gwarze regionu, jest
zapraszana na spotkania środowiskowe i do szkół. Jako gawędziarka i regionalistka zdobyła wiele nagród rywalizując
ze znanymi gawędziarzami z Kaszub i Podhala.
Za pracę swą otrzymała wiele odznaczeń, nagród i wyróżnień. Najważniejsze z nich to:
1. Nagroda Wojewody Rzeszowskiego za całokształt pracy kulturalno-społecznej (1992);
2. Nagroda dla Instruktora - scenografa na K."Obrzędy i Zwyczaje Ludowe", WDK Rzeszów (1983);
3. Odznaczenie "Zasłużony Województwa Rzeszowskiego" – przyzn. przez Przew. WRN w Rz. (1984);
4. Odznaka "Zasłużony działacz kultury" przyznana przez Ministra Kultury i Sztuki (1985);
5. Medal Fr. Kotuli przyznany w przez Kapitułę za pomoc twórcom i badaczom kultury regionu i nagroda I
stopnia im. Fr. Kotuli za dokumentowanie i popularyzację na scenie zwyczajów ludowych (1994);
6. Nagroda Marszałka Województwa Pomorskiego (1994), zob. www.boguchwala.pl/zasłużeni i honorowi
obywatele;
Do tego należy dodać, jak uzasadnienie w/w: - 7 „Dużych szpilek góralskich” -I nagrody gawędziarzy i tytuł „Honorowej
gawędziarki X-lecia” na Sabałowych, Bajaniach w Bukowinie Tatrzańskiej oraz 6 pierwszych nagród na Turnieju
Gawędziarzy w Wielu na Kaszubach
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------
Redakcja Kultura i Pieśń.
Wewnętrzny informator społeczno-kulturalny Regionalnego Stowarzyszenia Twórców Kultury. Redaktor wydań: Józef Kawałek. Współpraca
redakcyjna: Zygmunt Kiełbowicz, Stefan Michał Żarów. Zdjęcia: Alicja Borowiec, Kazimierz Wiśniowski. Rysunki: Emilia Wołoszyn.
Opracowanie graficzne całości biuletynu: Małgorzata Kiełbowicz. Adres Stowarzyszenia: Wojewódzki Dom Kultury, 35-959 Rzeszów,
ul. Okrzei 7. Adres internetowy na Google: rstk.rzeszow.pl Redakcja zastrzega sobie wybór materiałów i prawo dokonywania
skrótów.