moswavlis rveuli
moswavlis rveuli
moswavlis rveuli
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
giorgi sanikiZe, nino kiRuraZe, lali fircxalava<br />
istoria<br />
7<br />
<strong>moswavlis</strong> <strong>rveuli</strong>
giorgi sanikiZe<br />
nino kiRuraZe<br />
lali fircxalava<br />
istoria 7<br />
<strong>moswavlis</strong> <strong>rveuli</strong><br />
pirveli gamocema, 2013<br />
redaqtori: nino gogalaZe, nino ilaSvili<br />
dizaineri: ia maxaTAaZe<br />
damkabadonebeli: TinaTin berberaSvili<br />
saxelmZRvanelo © giorgi sanikiZe, nino kiRuraZe, lali fircxalava<br />
© bakur sulakauris gamomcemloba, 2013<br />
yvela ufleba daculia.<br />
Cveni mcdelobis miuxedavad, ver moxerxda zogierTi fotosa da rukis saavtoro<br />
uflebis mflobelis vinaobis dadgena da masTan dakavSireba.<br />
gamoxmaurebis SemTxvevaSi gamomcemloba mzad aris, daicvas saavtoro uflebebi.<br />
Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~<br />
misamarTi: daviT aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112<br />
tel.: 291 09 54, 291 11 65<br />
el-fosta: info@sulakauri.ge<br />
www.sulakauri.ge<br />
ISBN 978-9941-15-924-4<br />
Giorgi Sanikidze<br />
Nino Kighuradze<br />
Lali Pirtskhalava<br />
The History 7<br />
Student’s workbook<br />
© Bakur Sulakauri Publishing, 2013<br />
Tbilisi, Georgia
saxeli<br />
gvari<br />
klasi
I ra aris istoria (paragrafi 1-2)<br />
1. SemoxazeT swori pasuxi<br />
1.1 `preistoriul xanas~ vuwodebT:<br />
a) kacobriobis istorias damwerlobis Seqmnamde;<br />
b) kacobriobis istorias Sromis iaraRebis gamogonebamde;<br />
g) kacobriobis istorias axal welTaRricxvamde.<br />
1.2 Zveli berZnebi movlenebs xSirad aTariRebdnen:<br />
a) mefeTa mmarTvelobis mixedviT;<br />
b) olimpiadebis mixedviT;<br />
g) 500-wlovani ciklebis mixedviT.<br />
1.3 adamianTa gvaris yvelaze adreuli warmomadgeneli iyo:<br />
4Tavi pirveli<br />
a) homo sapiensi;<br />
b) neandertaleli;<br />
g) homo habilisi;<br />
1.4 homo ereqtusma:<br />
a) daiwyo liTonis damuSaveba;<br />
b) pirvelma gamoiyena cecxli;<br />
g) daafuZna pirveli qalaqebi.<br />
1.5 `neoliTuri revoluciis~ Sedegad:<br />
a) safuZveli Caeyara miwaTmoqmedebasa da mesaqonleobas;<br />
b) adamianma iswavla gamarTulad siaruli;<br />
g) gadaSendnen neandertalelebi.<br />
1.6 saqarTveloSi aRmoCenilia uZvelesi naSTebi:<br />
a) sairigacio sistemebis;<br />
b) Sinauri yurZnis;<br />
g) tyavis tansacmlis.
es sainteresoa<br />
a) uZvelesi adamiani<br />
uZvelesma adamianma araerTi epoqa gaiara, sanam Tanamedrove adamianis iersaxes<br />
miiRebda da unar-Cvevebs SeiZenda.<br />
es epoqebia: 1) paleoliTi (Zveli qvis xana), rodesac hominidebi monadireobiTa da<br />
SemgroveblobiT iyvnen dakavebuli da kaJisgan amzadebdnen yvelaze primitiul<br />
iaraRebs; 2) mezoliTi (Sua qvis xana) _ adamianebma iswavles ufro daxvewili<br />
iaraRebis damzadeba qvisa da Zvlisagan, daiwyes mSvild-isris gamoyenebac;<br />
3) neoliTi (axali qvis xana) – adamiani ukve misdevs miwaTmoqmedebasa da<br />
mesaqonleobas, Cndeba keramikis pirveli nimuSebi; 4-5) brinjaosa da rkinis xanebi –<br />
adamiani iwyebs liTonebis damuSavebas. Cndeba pirveli werilobiTi Zeglebi.<br />
iwyeba kacobriobis `istoria~.<br />
gansazRvreT, romel epoqas ekuTvnis es nivTebi:<br />
ra aris istoria<br />
b) cecxlis „moTviniereba~<br />
cecxlis mopovebis xerxis aRmoCena uSualod<br />
ukavSirdeba qvis damuSavebaSi TandaTanobiT<br />
daxelovnebas, romelic adreuli paleoliTidan<br />
iwyeba. cecxlis danTebis swavlis Semdeg, adamianebi<br />
TandaTanobiT mixvdnen, rom cecxli SeeZloT<br />
gamoeyenebinaT mwerebisa da cxovelebis gansadevnad,<br />
da, rac mTavaria, sakvebis dasamzadeblad.<br />
adamianebma iswavles nanadirevis Sewva da Sebolva,<br />
5
neoliTis epoqaSi ki (rodesac ukve amzadebdnen Tixis WurWels) – moxarSvac.<br />
adamianebma aseve aRmoaCines, rom cecxli aTbobda siciveSi da anaTebda wyvdiadSi.<br />
cecxlma keriis funqciac SeiZina da xels uwyobda pirvelyofili adamianebis<br />
jgufebad Sekvras. neoliTis epoqaSi iswavles cecxlis gamoyeneba liTonebis<br />
gadasadnobad. cecxlma aseve SeiZina religiuri mniSvneloba, rac aisaxa sxvadasxva<br />
xalxis miTebSi. ZvelberZnuli miTis mixedviT, gmirma promeTem cecxli mostaca<br />
RmerTebs da adamianebs gadasca, risTvisac RmerTebma is mkacrad dasajes.<br />
internetSi moiZieT masala, Tu rogor moipovebdnen cecxls pirvelyofili<br />
adamianebi da CamowereT.<br />
1.<br />
2.<br />
6Tavi pirveli<br />
3.<br />
gaecaniT ZvelberZnul miTs promeTes Sesaxeb da mokled gadmoeciT misi Sinaarsi
Zveli aRmosavleTis civilizaciebi -<br />
saxelmwifoebriobis dasawyisi (paragrafi 3-10)<br />
II<br />
1. yuradRebiT gaecaniT wyaros<br />
wya ro 1<br />
xamurabis kanonebidan<br />
1. ukeTu mosamarTlem samarTali gansaja, ganaCeni<br />
gamoitana, beWedi dasva, xolo Semdgom amisa samarTali<br />
Secvala, am mosamarTles samarTlis SecvlaSi amxelen; am<br />
saqmis sasjels Tormetmagad gadaixdis da sakrebuloSi<br />
Tavisi samosamarTleo savarZlidan gadaayeneben,<br />
ukan veRar dabrundeba da mosamarTleebTan erTad<br />
sasamarTloSi veRar dajdeba.<br />
2. ukeTu kacs visime vali marTebs, miwa ki ... [mdinarem]<br />
datbora an wyaldidobam waleka, anda gvalvis gamo miwaze<br />
xorbali ar mouvida, am wels xorbali SeuZlia mevales ar<br />
daubrunos... da am wlis sargebeli ar gadauxados.<br />
3. ukeTu kacma RmerTis anda sasaxlis qoneba moipara, es<br />
kaci unda mokvdes, da vinc naparevi misi xelidan miiRo,<br />
isic unda mokvdes.<br />
4. ukeTu kacma Svilad ayvanili bavSvi gazarda, Tavisi<br />
saxli aaSena, mere Svilebi iyolia da gazrdilis mokveTa ganizraxa, es Svili misi<br />
saxlidan xelcarieli ar unda wavides. mamobilma Tavisi qonebidan memkvidres<br />
mesamedi wili unda misces da ise gauSvas.<br />
Targmna z. kiknaZem<br />
Zveli aRmosavleTis civilizaciebi<br />
saxelmZRvanelosa da rveulSi motanili xamurabis kanonebis krebulis<br />
nawyvetebis mixedviT CamowereT, romeli maTgani migaCniaT samarTlianad<br />
da ratom, romelia, Tqveni azriT, saR azrze damyarebuli, humanuri,<br />
bundovani, crurwmenaze damyarebuli.<br />
7
2. imuSaveT suraTze<br />
aseTi iyo holandieli<br />
mxatvris, peter breigelis<br />
warmodgeniT babilonis<br />
godoli (1563).<br />
moiZieT internetiT masala babilonis godolis Sesaxeb da dawereT<br />
mokle Txzuleba: „babilonis godoli – legenda da sinamdvile~.<br />
8Tavi meore<br />
3. miuwereT, ra romel qveyanaSi gamoigones<br />
mumifikacia<br />
lursmuli damwerloba<br />
qaRaldi<br />
kasturi sistema<br />
arabuli cifrebi<br />
anbanuri damwerloba<br />
zoroastrizmi
4. yuradRebiT gaecaniT wyaros<br />
dariosis warwera wiTeli zRvisa da nilosis SemaerTebeli arxis Sesaxeb<br />
es arxi jer kidev Zv.w. 1500 wels arsebobda egviptis dedofal<br />
xatSepsutis dros, Semdgom gauqmda, ufro gviandelma faraonebma scades<br />
misi aRdgena, magram berZeni istorikosis, herodotes cnobiT, saqme<br />
bolomde ver miiyvanes. arxis gayvana ki daasrula dariosma.<br />
wya ro 1<br />
„ityvis meufe daraivahu (dariosi): sparsi sparseTiT misreTs (egviptes) veufle.<br />
me davadgine arxis gayvana mdinariT, romelic dis egvipteSi... zRvamde sparseTiT<br />
momavlisa (wiTeli da arabeTis zRvebiT). da gaiTxara rodesac arxi, ise viTarca es<br />
me vubrZane, iwyes xomaldTa curva am arxiT egviptiT sparseTs, Cemi nebisebr.~<br />
4.1 saxelmZRvanelos masalisa da wyaros mixedviT:<br />
Zveli aRmosavleTis civilizaciebi<br />
1. daitaneT rukaze zRvebis, mdinareebisa da qalaqebis saxelwodebebi.<br />
2. gaavleT aqemenianTa dros arsebuli gzatkecili.<br />
3. gaavleT iranidan egvipteSi sazRvao gzis marSruti. aRniSneT, Tqveni azriT,<br />
sad unda yofiliyo gayvanili nilosisa da zRvis damakavSirebeli arxi.<br />
9
5. winadadebebSi gamotovebul adgilas CasviT Sesabamisi sityva<br />
tvirosi, Zv. w. 331, xamurabi, Zv. w. 273-232, Si huangdi, mesopotamia, biblosi,<br />
10 aTasi, ugariti, susa, sidoni, sardi, 1500 km, Zv. w. 1531, qadeSi, babiloni,<br />
Candragupta mauria, xeTebi, aSoka, Zv. w. 1274<br />
5.1 aqemenianTa dros gayvanili msoflioSi pirveli gzatkecili<br />
miemarTeboda qalaq qalaq da sigrZiT<br />
aWarbebda.<br />
5.2 ramses II-is mier maxloblad<br />
wels<br />
gadaxdili brZola erT-erTi yvelaze cnobili<br />
brZolaa Zvel samyaroSi.<br />
5.3 xamurabim moaxerxa patara qalaq-saxelmwifo<br />
mTeli<br />
batonad eqcia.<br />
Tavi meore<br />
5.4 neSts Tixisgan gamoZerwili naturaluri zomis<br />
kaciani armia icavda.<br />
5.5 wels Seqmna Zlieri induri<br />
saxelmwifo. misi SviliSvilis dros ( ww.)<br />
TiTqmis mTeli indoeTi gaerTianebuli iyo.<br />
5.6 xeTebis mefe mursilma wels Tavisi laSqriT<br />
babilons miaRwia da<br />
dinastias mouRo bolo.<br />
5.7 finikielTa axalSenebi gaCnda ,<br />
, .<br />
6. SeavseT cxrili Zveli msoflios mefeebis Sesaxeb<br />
mefe qveyana wlebi miRwevebi<br />
daviTi<br />
dariosi<br />
Si huangdi<br />
10<br />
aSoka