nëntor 2012 — 1 - Instituti GAP

Instituti për Studime52008 të Avancuara GAP 2009 2010 20nëntor 2012 — 1

Ne synojmë ta ngushtojmëhendekun në mes tëQeverisë dhe qytetarëve– në mes të problemevedhe zgjidhjeve. Të gjithakëto, përmes angazhimit tëprofesionistëve më të dalluarkosovarë në hulumtim,avokim dhe zbatimin eprojekteve që adresojnësfidat ekonomike, socialedhe politike të vendit.Instituti për Studimetë Avancuara GAP prishtinë, nëntor 20122 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 3

“Instituti GAP: think-tankorganizata lider në politikatpublike në Kosovë”— Central European Journal of Public Policy,Charles University, Prague“Me qëllim të sigurimittë shkathtësive për pozitadeficitare në shërbimin publik,miratohet Skema e Fondit tëTrurit...sipas raportit të GAP,i cili është i bashkangjitur mekëtë vendim.”— Qeveria e Republikës së Kosovës, vendiminr.02/48, datë 24 dhjetor 2008“Një raport kredibil i Institutitpër Studime të AvancuaraGAP, i publikuar në maj 2008,shpërfaq parregullsitë që kanëkarakterizuar arsimin e lartëprivat në Kosovë.”“Siç ceket në një analizëtë Institutit GAP me titull“Impakti Ekonomik iDokuFest”, shitësit e rrugëvejanë përfituesit direkt tëaktiviteteve të DokuFest”.— Susanne Hufsky dhe Marlene Liebhert përKosovo 2.0“Falënderojmë Institutin GAPqë me aktivitetet e tyre, siçështë publikimi dhe tryeza embajtur me titull “HapësiraAjrore e Kosovës”, kanëkontribuar në drejtim tëhapjes së debatit dhe gjetjes sëalternativave për shkurtimine rrugës ajrore për fluturimetnga dhe për Kosovë.”— British Airways, me rastin e uljes sëçmimeve për 15%, shtator 2009PërmbajtjaParathënie 6Historiku, misioni dhe struktura organizative 18Publikimet e Institutit GAP 20Disa nga brand - projektet e Institutit GAP 22Ndikimi i GAP në politikat publike 26Bashkëpunimi i GAP me institucionet e arsimit të lartë 30Donatorët e GAP 31Stafi i GAP 34Aneks I: Analizat 48Aneks II: Raportet 70— Profesor Steve Brisstow – Kryetar iShërbimit Inspektues të Këshillit Britanik përArsimin e Lartë, janar 2010Të tjerët për GAP4 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 5

ParathënieMë 1 nëntor 2012 u bënë pesë vite nga dita kur përherë të parë filloi së funksionuari Instituti për Studime tëAvancuara GAP, i cili shumë shpejt filloi të njihej thjeshtsi GAP. Idea për themelimin e një think-tank organizatevendore, e cila do të shërbejë si burim i hulumtimeve,analizave dhe raporteve profesionale, erdhi nga individëprofesionistë, të cilët ishin të angazhuar në institucione tëndryshme ndërkombëtare në Kosovë dhe jashtë vendit,dhe të cilët merreshin me shkrime dheanaliza në këto organizata. Në kohënkur ishte në prag shpallja e pavarësisëdhe krijimi i institucioneve shtetërore,u pa nevoja që organizatat e pavarurajoqeveritare të kontribuonin nëhartimin e politikave më të mirapublike. Nga kjo, u krijua InstitutiGAP me mision që të mobilizojëprofesionistë për të adresuar sfidatekonomike, politike dhe sociale tëvendit. Qëllimi kryesor i GAP ishtedhe mbetet mbushja e hendekut në mes institucioneveqeverisëse dhe të qeverisurve dhe eliminimi i hendekut nëmes të problemeve dhe zgjidhjeve.Instituti GAP pati një fillim të suksesshëm duke u bërëshumë shpejt një nga adresat më të kërkuara për ndihmë nëhartim të politikave dhe dhënie të opinioneve për zhvillimetkryesore në vend. GAP ndihmon institucionet qeveritarepër të identifikuar problemet, gjetur zgjidhjet dhe hartuarpolitikat më të mira publike. Në anën tjetër, GAP monitoronzbatueshmërinë e këtyre politikave, raporton për punën einstitucioneve dhe lobon për transparencë dhe përfshirje samë të gjerë të qytetarëve në vendimmarrje.Përgjatë këtyre viteve, GAP ka qenë direkt pjesëmarrësnë dhjetëra grupe punuese qeveritare për hartim tëpolitikave dhe një numër i madh i dokumenteve publikeqë tani ndodhen në zbatim njohin kontributin e GAP gjatëAgron DemiDrejtorEkzekutivInstituti përStudime tëAvancuara GAPprocesit të hartimit të tyre. GAP ka publikuar me dhjetëraanaliza dhe raporte; GAP u ka dhënë hapësirë për punë njënumri të madh të profesionistëve të fushave të ndryshme;publikimet e GAP janë ndër më të cituarat në mediatvendore dhe raporte të ndryshme ndërkombëtare; studiuestë shumtë, të cilët merren me zhvillimet politike në Kosovë,kanë cituar publikimet e GAP në studimet e tyre.GAP do të jetë aktiv edhe për shumë vite dhe këto dotë jenë vetëm 5 vitet e para të punës së GAP. Tani kur pohymë në vitin e gjashtë të punës, falënderojmë të gjithë ataindividë që me profesionalizmin dhe përkushtimin e tyrekanë bërë që GAP të jetë një nga organizatat më aktivedhe të besueshme në Kosovë, falënderojmë të gjithë ata qëme kontributin e tyre financiar kanë ndihmuar GAP që tëjetë një nga organizatat më të qëndrueshme në vend, si dhefalënderojmë të gjithë partnerët në sektorin jo qeveritar dhemedia të cilët kanë bashkëpunuar me ne dhe kanë pasqyruarnë media punën e GAP.6 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 7

8 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 9

Ndikimi i GAP në vendimmarrjeSi think-tank i specializuar në politikat publike, synimi parësor i Institutit GAPështë influencimi dhe ndihma në vendimmarrje dhe në hartimin e politikave publike.më poshtë kemi veçuar disa nga aktivitetet dhe suksese e GAP në këtë drejtim:• Analiza e parë e GAP lidhur me mbylljen potenciale të kufirit Kosovë-Shqipëridhe alternativat e tregtisë, është publikuar së bashku dhe në koordinim meDoganat e Kosovës. – dhjetor 2007.• Instituti GAP ka qenë pjesë e grupit për organizimin e konferencës së parë dhetë vetme të donatorëve për Kosovën, ku në korrik 2008 Kosovës iu premtuan1.5 miliard euro për një periudhë tre vjeçare.• Propozimi i GAP për krijimin e një fondi për kuadro, me qëllim të rritjessë profesionalizmit në administratën shtetërore, është adaptuar si politikëqeveritare me vendimin e Qeverisë nr.02/48. - 24 dhjetor 2008.• Instituti GAP ka qenë pjesë e projektit FRIDOM apo Rishikimi Funksionaldhe Organizimi Institucional i Ministrive, i cili ka qenë dhe mbetet një ndërprojektet më të mëdha në reformimin e administratës qendrore. – 2008-2010.• Raporti i GAP për “Arsim e Lartë Privat në Kosovë” mbetet raporti i vetëmi këtij lloji për arsimin e lartë dhe me rastin e procesit të akreditimit tëinstitucioneve private të arsimit të lartë, Këshilli Britanik (British Council) icili ka qenë përgjegjës për procesin e akreditimit, ka cituar GAP si të vetminraport kredibil dhe të pavarur. – 2008-2010.• Nga viti 2008, Instituti GAP është organizata e cila është ftuar më së shpeshtipër të prezantuar në dëgjimet publike të organizuara nga komisionetparlamentare dhe organizata jo qeveritare e cila më së shpeshti ka dhënëkontribut direkt në këto dëgjime publike duke ndihmuar vendimmarrësitnë hartimin e projektligjeve apo monitorimin e zbatueshmërisë së këtyreligjeve. Paraqitja e parë e GAP në dëgjimet publike ka qenë më 8 prill 2008,në dëgjimin publik të organizuar nga Komisioni për Integrime Evropianeme temën anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës, me që rast GAP kaprezantuar analizën me titull “Këshilli i Evropës dhe Kosova”, e cila mbetetanaliza e vetme për procesin e anëtarësimit të Kosovës në KE.• Publikimet dhe fushatat avokuese të Institutit GAP në kuadër të Konsorciumittë Organizatave të Shoqërisë Civile për Zhvillim të Qëndrueshëm (KOSID)kanë bërë që Banka Botërore dhe Qeveria e Kosovës të nxjerrin një moridokumentesh mbi alternativat e energjisë, impaktin ekonomik, mjedisor,social dhe shëndetësor të aktiviteteve të termocentraleve me bazë qymyrin,si kundërpërgjgije ndaj analizave dhe raporteve të KOSID-it. Si rrjedhojë eaktiviteteve të KOSID, Banka Botërore ka përfshirë një grant prej 33 miliondollarësh në kuadër të Strategjisë për Partneritet me Kosovën 2012-2015.• Analiza e GAP për “Buxhetin e Policisë së Kosovës” ka shërbyer si dokumentpër hartimin e politikave buxhetore për policinë dhe kjo analizë ështëpublikuar edhe në revistën zyrtare të Policisë së Kosovës “Mbrojtësi”.• Në mars 2008, Instituti GAP ka lidhur memorandum bashkëpunimi meKomisionin Parlamentar për Integrime Evropiane, me qëllim të mbështetjessë këtij komisioni në punën e tij të përditshme dhe në hartimin e planit tëkomisionit për adresimin e sfidave të raportit të Progresit për Kosovën, plani cili hartohet rregullisht nga KIE që nga 2008.• Më 2010, Instituti GAP ka lidhur memorandum bashkëpunimi meMinistrinë e Tregtisë dheIndustrisë (MTI) me qëllimqë ti ndihmoj kësaj ministrie12 18në analizimin e humbjeve ngabllokada e shkaktuar nga Serbiadhe Bosnja dhe Hercegovina ndajprodukteve kosovare.• Më 2012, Instituti GAP ka lidhurmemorandum bashkëpunimime Kuvendin e Kosovës dheInstitutin Demokratik Kombëtar(NDI) me qëllim të mbështetjesme hulumtime të Shërbimit përHulumtime Parlamentare.• Më 2011, analiza e GAP përCEFTA-n është publikuar nëPjesëmarrje në sëpaku 12 dëgjimepublike tëorganizuara ngakomisionet parlamentaredhe nëdhjetëra debatepublike.18 numra mujortë GAP Monitordhe 438 raportetë shkurtra përvendimet eQeverisërevistën zyrtare të Doganave të Kosovës – “Informatori Doganor”.• Raportet e GAP për komunat e Kosovës të quajtura “Letërnjoftimi iKomunave” janë përdorur në forma të ndryshme në komuna. Raporti i GAPpër Komunën e Hanit të Elezit është përdorur nga ky institucion si raportorientues dhe është publikuar edhe si dokument në listën e dokumentevezyrtare të publikuara në uebfaqen zyrtarë të Komunës.GAP ka marrë pjesë edhe në hartimin dhe monitorimin e zbatueshmërisë sëshumë ligjeve, siç janë: Ligji për Qasje në Dokumente Publike, Ligjin e Punës, Ligjipër Efiçiencë të Energjisë, Ligji për Zonat Ekonomike, Ligji për Shërbimin Civil,etj. NË shumë raste, analizat dhe raportet e GAP kanë cituar nga deputetët edhe nëseancat plenare dhe mbledhje të komisioneve parlamentare.10 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 11

GAP nëmediathe new york timesKosovo Builds Economy From the GroundUpBy DAN BILEFSKYPublished: March 5, 2008“...“For years, we have used not having ourindependence as an excuse for everything,”said Shpend Ahmeti, an economist who runsthe Institute for Advanced Studies, a Pristinabasedresearch organization. “Now that wehave it, we need to show that we deserve tobe a country and that we can create a viableeconomy.”…”the economistThe world’s newest state“…Some of Kosovo’s problems are stark.According to Shpend Ahmeti, director ofKosovo’s Institute for Advanced Studies,imports are running at about €1.3 billion ($1.9billion) a year but exports at a microscopic€90m-130m. Every year between 25,000and 30,000 young people enter the labourmarket, most of them unskilled. Businesstaxes are much higher than elsewhere in theregion; interest rates are prohibitive. Like therest of the Balkans, Kosovo has a reputation(now somewhat outdated) of being plaguedby organized crime—a symptom of a weakstate.”…ft.comPoor transport links hamper cross-bordertradeBy Neil MacDonaldPublished: March 27 2008„…Replacements [for Serbian goods] couldbe found in Macedonia and Albania, althoughimporting them from Albania would increasethe transport costs and therefore retail prices,”says Pristina’s Group for Policy Analysis (GAP)…Kosovo’s booming construction sector uses€15m a year of building materials from Serbia,mainly because the transport costs are lowestthat way, explains Shpend Ahmeti, GAPeconomist. Fewer than 2 per cent of Koso-vanimports originate in Albania, while only 1 percent more enter by that route, says Kosovo’sUnited Nations-run customs service…”der spiegelConfusion and Corruption in Kosovo. TheSlow Birth of a NationBy Walter Mayr„We must keep our best people in the country,but we lack young elites,” says Harvardgraduate Shpend Ahmeti, who heads theInstitute for Advance Studies (GAP) … Kosovo’smain export is still scrap metal, but Ahmetimentions what politicians intend to ask for atan upcoming international donors’ conference-- a subway in the small industrial city of Ferizaj,for €36 million ($58 million), and an operahouse dedicated to the now-deceased formerpresident, Ibrahim Rugova, for €25 million ($40million).financial timesAbschied von SerbienViel wird derzeit über Verhandlungenzwischen Serbien und dem Kosovo spekuliert:„Die internationale Gemeinschaft drängt diewichtigsten. Vertreter der Albaner zu einerKoalition, um mit Serbien über das Nordkosovozu verhandeln”, sagt Agron Demi, Direktor desThinktanks GAP in Pristina…koha ditoreGAP-i lehtëson vendimet përkredimarrje…”Ky projekt do t’u mundësojë atyre qët’i përgjigjen ofertës, e cila është më epërshtatshme për ta. Ky projekt, i cili dotë azhurnohet dhe publikohet çdo 3 muaj,gjithashtu do tëstimulojë edhekonkurrencën e 300shëndoshë ndërmjet 300 citime mesatarishtnë vit tëinstitucioneveraporteve të GAPbankare, të cilatnë mediat vendoredhe ndërkombëtaredo të vazhdojnë t’i(302 paraqitje nëpërmirësojnë ofertat 2011)e tyre me shërbimesa më cilësore dhe të volitshme për klientëtpotencialë”, thotë Kushtrim Puka, hulumtues nëInstitutin GAP...(12 shkurt 2009).rtkGAP bën vërejtje të shumtandaj institucioneve të arsimittë lartë privat në Kosovë...Papunësia e madhe në Kosovë konsiderohetsi arsye kryesore për numër të madh studentëshqë kanë zgjedh t’i vazhdojnë studimet nëinstitucionet e arsimit të lartë privat nëKosovë…(27.05.2008).jeta në kosovëAsnjëri nga pesë problemet nuk ështëadresuarPesë problemet më të mëdha të prizrenasve,të cilat i kishte identifikuar Instituti GAP, në pragtë fushatës zgjedhore në vitin 2009, ishin uji ipijshëm, shkatërrimi i trashëgimisë kulturore,mungesa e vendparkingjeve... Këto vazhdojnëtë jenë preokupimet kryesore edhe dy vjet egjysmë më pas... (23 korrik 2012).zëriKosova s’ka imunitet nga kriza... Drejtori ekzekutiv i Institutit për Studimedhe Hulumtime të avancuara GAP, AgronDemi, thotë për Radion Evropa e Lirë se edhepse Kosova ka marrëdhënie të pakta tregtaremë shtetet evropiane, kriza ekonomike nëeurozonë ka pasur ndikim e saj te dërgesat eemigrantëve… (11 maj 2012).ktv…Qeveria e Kosovës anulon vendimin epaligjshëm për ti dhënë kompanisë amerikanePatton Boggs 600 mijë euro pa respektuarprocedurat e prokurorimit. Ndaj këtij vendimikishte reaguar edhe Instituti për Studime tëAvancuara GAP… (Lajmet Qendrore, 5 nëntor2010).evropa e lirëKosova s’ka imunitet nga kriza... Drejtori ekzekutiv i Institutit për Studimedhe Hulumtime të avancuara GAP, AgronDemi, thotë për Radion Evropa e Lirë se edhepse Kosova ka marrëdhënie të pakta tregtaremë shtetet evropiane, kriza ekonomike nëeurozonë ka pasur ndikim e saj te dërgesat eemigrantëve… (11 maj 2012).12 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 13

GAP në raportet e organizatave tjeraAnalizat dhe Raportet e Institutit GAP janë cituar edhe nga organizata tjerajo qeveritare në vend he jashtë vendit, organizata me të cilat GAP ka bashkëpunimtë vazhdueshëm. Disa nga raportet e organizatave tjera në ët cilat janëcituar publikimet e GAP janë:“Mozaikët e Kosovës –shërbimet publike dheautoritetet lokale në fokus”—UNDP Kosovo, tetor 2009, fq.12,13.“Raporti i Kosovës përIndeksin e Konkurrencës nëKomuna 2011”—USAID, qershor 2011“Shteti në Pasqyrë –performanca e bazuar nëindikatorë”—publikuar nga “Demokracia për Zhvillim(D4D), qershor 2011, fq.88“Komisioni Kosovar iKonkurrencës – rast studimi”—Instituti Demokratik i Kosovës (KDI), fq.5“Menaxhimi publik: analizëe bordeve të ndërmarrjevepublike dhe agjencive tëpavarura”—KIPRED, maj 2011, fq.9,15,25“Kosova sa më shpejtë nëKëshillin e Evropës”—Revistë mujore e Klubit për Politikë tëJashtme (KPJ), dhjetor 2011, fq.9“Transparenca e investimevepublike në infrastrukturënrrugore – promovimii transparencës dhellogaridhënies mbi investimetpublike në infrastrukturënrrugore”—Lëvizja FOL, fq.14“World Bank pushin dirtycoal and masive hydro”—Bretton Woods Project, shtator 201114 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 15

16 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 17

1. Historiku, misioni dhe struktura organizativeInstituti për Studime të Avancuara GAP është themeluar në vitin 2007.Themeluesit e Institutit GAP erdhën deri te idea e themelimit të këtij institutigjatë kohës kur ata punonin për institucione të ndryshme vendore dhendërkombëtare. Edhe pse në vitin 2001 u krijuan institucionet e përkohshmevetëqeverisëse me ndihmën e Misionit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë, sidhe fuqia qeverisëse iu transferua gradualisht institucioneve lokale, institucionetndërkombëtare vazhduan të jenë ato të cilat përpilonin agjendën e zhvillimit tështetit. Me një fjalë, institucionet lokale drejtoheshin vazhdimisht për ndihmëtek të huajt, sidomos gjatë procesit të krijimit dhe përpilimit të politikave. Menjë prapavijë adekuate akademike të fituar kryesisht në universitetet e huaja,si dhe ekspertizë të mirëfilltë në fushën e përpilimit të politikave publike, kygrup i vogël individësh pa nevojën për themelimin e një think tank-u, i cili do tëbënte hulumtime profesionale dhe do t’i asistonte institucionet e reja vendorenë përpilimin e politikave publike.Instituti për Studime të Avancuara GAP shumë shpejt do të njihej si “InstitutiGAP”. GAP është akronim për Grupi për Analiza Politike. Siç edhe sugjeron emri,ideja prapa themelimit të këtij instituti ka qenë që të tërheqë profesionistë të cilëtdo të zhvillonin dhe implementonin projekte të cilat do të fuqizonin shoqërinëKosovare. Sot, Instituti GAP është njëri ndër think-tank-ët kryesor në vend, menjë reputacion tashmë të mirëfilltë për profesionalizëm dhe objektivitet.Si një think-tank që merret me çështjet e politikave publike, misioni i GAPpërkon me objektivat e mëposhtme:• Sigurimi i hulumtimeve dhe analizave profesionale për politika publike;• Vlerësimi dhe dhënia e rekomandimeve për politika publike aktuale;• Promovimi, përkrahja dhe pjesëmarrja në debate të lidhura me politikatpublike;• Ofrimi i ndihmës profesionale në implementimin e politikave publike;• Ngushtimi i hendekut në mes qeverisë dhe zgjedhësve;GAP është organizatë joqeveritare dhe jo profitabile, kuadri institucional i tëcilit është i rregulluar me statut. Kuvendi i anëtarëve është organi më i lartë dheka të drejtën e zgjedhjes së drejtorit ekzekutiv. Drejtor i parë ekzekutiv i GAPishte zgjedhur Shpend Ahmeti. Z. Ahmeti ka drejtuar GAP në tri vitet e para tëfunksionimit të tij dhe ka dhënë kontribut të jashtëzakonshëm që GAP të bëhetnjë nga organizatat më kredibile në Kosovë. Para angazhimit të tij në politikë, z.Ahmeti ka dhënë dorëheqje nga të gjitha pozitat në Institutin GAP. Më 1 nëntor2010, Kuvendi i Anëtarëve ka zgjedhur Agron Demin si drejtor ekzekutiv të GAP.Z. Demi është rizgjedhur edhe për një mandat të dytë dyvjeçar në mbledhjen eKuvendit të Anëtarëve, të mbajtur më 9 nëntor 2012.GAP është njëri ndër think-tank organizatat më të mëdha në vend. Që ngathemelimi janë punësuar më shumë se 27 individë në periudha të ndryshmekohore. Aktualisht, Instituti GAP ka 12 punëtorë, prej të cilëve 10 punojnëme orar të plotë. Pjesa më e madhe e tyre kanë mbaruar studimet e lartapostdiplomike në universitete prestigjioze ndërkombëtare. Si një organizatë qevazhdimisht kërkon individë të talentuar, GAP për çdo vit pranon tre deri nëkatër praktikantë kryesisht nga universitetet e huaja.asistentfinanciarqendra përzhvillim politikbordi ekzekutivdrejtorfinanciarmenaxheri programeveKuvendi iAnëtarëvedrejtoriekzekutivdrejtorii programeveanalist politikashhulumtuesasistenthulumtuesdrejtorii hulumtimevemenaxheri programeveStruktura Organizative —Instituti GAPanalist politikashhulumtuesasistenthulumtuesbordikëshillëdhënësnjësia përzhvillim tëqëndrueshëmekonomik dhesocialSi një think-tank i specializuar në politika publike, GAP mbulon një gamë tëgjerë të temave hulumtuese në aspektin politik, ekonomik dhe çështjeve sociale.Kështu, hulumtimet dhe analizat e Institutit GAP kategorizohen në bazë të dynjësive programore, ku secila mbulon një fushë të caktuar:• Qendra për Zhvillim Politik,• Njësia për Zhvillim të Qëndrueshëm Ekonomik dhe Social.18 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 19

Njësia përZhvillim tëQëndrueshëmEkonomik dheSocialProjektet Energjetikenë KosovëBuxheti shtetërordhe politikat makroekonomikeSistemi bankarTregu i punësSistemi Arsimornë KosovëKualiteti i arsimit të lartë nëKosovëEfiçienca e EnergjisëPolitikat për energjialternative në KosovëMbikëqyrja, analizimi dheevokimi për politika më tëmira buxhetoreAnaliza për politikatmakroekonomikeBankometriAnalizimi i tregut të punës,statistikave të punës dhelidhshmërisë në mes arsimittë lartë dhe tregut të punësdallohen për përmbajtjen e tyre të shkurtër dhe koncize. Gjatë një viti kalendarik,GAP publikon mesatarisht 6 analiza dhe një numër të konsiderueshëm tëraporteve. Në pjesën e mëposhtme do të përshkruajmë në mënyrë kronologjiketë gjitha publikimet e gjertanishme të GAP, duke dhënë edhe një pasqyrë tëgjendjes pas publikimit të analizës.a) Analizat e GAPNga dhjetori 2007 e deri në nëntor 2012, GAP ka publikuar 29 analiza.Analizat e politikave të publikuara nga GAP janë të shkurtra, përmbajtësoredhe përmbajnë rekomandime konkrete për ndryshimin e gjendjes në një politikëpublike të caktuar. Në aneks do të japim një pasqyrë të të gjitha analizave që GAPka publikuar deri më tani dhe impaktin e tyre në politikat publike dhe debatinpublik në përgjithësi.Qendra përZhvillimEkonomikQeverisja LokaleKuvendi i KosovësQeveria e KosovësGAP Monitor – monitorimi ivendimeve të QeverisëUdhërrëfyesi për QeverinëMonitorimi dhe analizimii efiçiencës dhe punës sëdikastereve qeveritareLetërnjoftimi i KomunaveMonitorimi i premtimeve tëkryetarëve të komunaveProgrami për HulumtimeParlamentareMonitorimi i zbatueshmërissë ligjeveAnalizimi dhe komentimi idraft ligjeveb) RaportetPërveç analizave të politikave, GAP herë pas here publikon edhe raportemë gjithëpërfshirëse hulumtuese për një çështje të caktuar. Deri më tani, GAPka publikuar 55 raporte të ndryshme: 40 raporte mbi qeverisjen në nivel lokal(komunat), 5 raporte vjetore për projektin e IREX - Indeksi i Qëndrueshmërisësë Medieve dhe 4 raporte me tema të tjera, si: Pasqyra e Arsimit të Lartë Privatnë Kosovë (2008), Politika e Jashtme e Kosovës nga 17 shkurti 2008 deri më17 shkurt 2009 (2009), Raporti i Progresit 2010 – Made in Kosova (2010) dheProjektet Energjetike në Kosovë (2010).Programet dhe fushat e hulumtimeve të GAP2. Publikimet e Institutit GAPInstituti GAP është think-tank i specializuar në politikat publike. Prandaj,të gjitha publikimet e GAP janë të ndërlidhura me politikat publike. Analizat eGAP bien në tri fusha studimore: zhvillimi politik në vend (në nivel qendror dhelokal), zhvillimi ekonomik dhe zhvillimi social.Që nga themelimi, Instituti GAP ka qenë aktiv në procesin e politikëbërjes.Në përgjithësi, ekzistojnë tri mënyra se si GAP ndikon politikëbërjen në Kosovë:përmes publikimeve, përmes pjesëmarrjes në debatet publike dhe përmes dhëniessë opinioneve dhe komenteve për politikat publike ekzistuese. Gjatë këtyre pesëviteve, Instituti GAP ndonjëherë ka ndjekur edhe mënyrën proaktive, duke dhënëvlerësime paraprake para marrjes së vendimeve qeveritare.Publikimet e GAP zakonisht mbajnë formën e analizës së politikave (policybrief) dhe ndjekin këtë strukturë: përshkrimi i problemit, analizimi i gjendjesekzistuese, ofrimi i opsioneve dhe rekomandimeve konkrete. Publikimet e GAPc) Qëndrimet e GAPNë çështjet me rëndësi që ndodhin rreth politikave publike, qoftë sa ipërket lëvizjeve pozitive apo negative, GAP merr qëndrim për të përkrahur apokritikuar një politikë të caktuar. Qëndrimet e GAP mund të jenë individuale, nëfushat e politikave publike ku GAP është angazhuar, apo kolektive, në reagimete përbashkëta me organizatat tjera të shoqërisë civile, kur kërcënohet liria eshprehjes apo integriteti i vendit dhe institucioneve publike në përgjithësi.Në vitin 2010 profili i Institutit GAP është publikuar në Zhurnalin e PolitikavePublike të Evropës Qendrore, i cili publikohet nga Fakulteti i Shkencave Socialei Charles Universitetit në Pragë. Përmes këtij zhurnali, GAP ka arritur që njëaudience globale t’i ofrojë më shumë të dhëna për punën, të arriturat dhe planetafatgjate të tij.20 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 21

Profili i GAP në Central European Journal of Public Policy, CharlesUniversity, Prague.a) GAP Monitor - Projekti i GAP Monitor ka filluar në janar 2009, dhe kapër qëllim monitorimin e vendimeve të Qeverisë. Duke parë se vendimete ekzekutivit nuk ishin të mbuluara mjaft nga ana e organizatave joqeveritare dhe se mediat fokusohen më shumë në deklaratat e qeveritarëvedhe mbulonin vetëm disa nga vendimet, Instituti GAP e pa të nevojshmeqë përmes publikimeve mujore të informojë publikun e gjerë për të gjithavendimet e Qeverisë së Kosovës që merren brenda një muaji. Kështupublikimi mujor i GAP Monitor përfshinte listën e të gjitha vendimeve tëmarra gjatë një muaji, analizimin e secilit vendim si dhe monitorimin ezbatimit të tyre. Një vit më vonë, projekti i GAP Monitor bëhet me portalin etij të veçantë (www.gapmonitor.org), ku përveç publikimeve mujore, raportetpër secilin vendim të Qeverisë fillojnë të publikohen menjëherë pas marrjessë vendimeve. Kështu portali i GAP Monitor arriti të shndërrohet në njëndër burimet kryesore të informimit të pavarur për vendimet e Qeverisë. ngaorganizatat e shoqërisë civile. Nga janari 2011 e deri në nëntor 2012, portalii GAP Monitor është vizituar nga 18.839 vizitorë të cilët kanë shfletuar54.037 faqe të ndryshme të GAP Monitor. Raportet mujore të GAP Monitorpublikohen në tri gjuhë: shqip, anglisht dhe serbisht dhe u shpërndaheninstitucioneve publike, medieve, organizatat e shoqërisë civile, misionetndërkombëtare dhe atyre diplomatike.Shkrimi i plotë mund të lexohet në:http://www.cejpp.eu/index.php/ojs/article/viewFile/87/64.3. Disa nga brand - projektet e Institutit GAPPërveç analizave, raporteve dhe qëndrimeve apo reagimeve, Instituti GAPgjatë pesë viteve të ekzistimit të tij ka arritur që të lansojë disa projekte origjinale,të cilat sot njihen si brende të tij. Këto projekte, që për nga natyra janë tëvazhdueshme dhe serike, me kalimin e kohës janë zgjeruar dhe plotësuar mekomponente të ndryshme. Të tilla projekte janë GAP Monitor, Bankometri dheLetërnjoftimet e Komunave të Kosovës.Publikimet mujore GAP Monitor: http://www.gapmonitor.org/?id=622 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 23

a) Bankometri - Bankometri është projekt serik i Institutit GAP i cili ka përqëllim që të informojë qytetarët lidhur me produktet dhe shërbimet bankarenë Kosovë. Bankometri analizon produktet dhe shërbimet bankare të tëgjitha bankave komerciale në Kosovë, duke i krahasuar normat e kredivepër të gjitha kategoritë dhe duke publikuar raporte analitike për sektorinbankar në përgjithësi. Numri i parë i Bankometrit është publikuar nëshkurt të 2009 dhe që nga ajo kohë janë publikuar shtatë raporte periodike.Bankometri është një nga raportet më të cituara të Institutit GAP, si ngamediat, organizatat jo qeveritare apo analistë dhe hulumtues individual. Kypublikim mbetet i vetmi i këtij lloji në Kosovë.Logoja identifikuese e Bankometritb) Letërnjoftimet e komunave - Përveç monitorimit dhe analizimit të politikavenë nivel qendror, gjatë këtyre pesë viteve Instituti GAP ka qenë mjaft aktivedhe në monitorimin e qeverisjes lokale. Fillimisht më 2007 GAP kabashkëpunuar me “Jeta në Kosovë”, me ç’rast GAP ka kryer hulumtimebazike për problemet, buxhetin dhe zhvillimin ekonomik të secilës komunë.Të gjeturat e GAP kanë shërbyer si referencë për debatet televizive mepretendentët për kryetar komune atëkohë. Në pjesën e dytë të 2008 dhe nëfillim të 2009, Instituti GAP përsëri në bashkëpunim me “Jeta në Kosovë”kanë monitoruar qeverisjen një vjeçare të të gjithë kryetarëve të komunave tëKosovës, duke analizuar përmbushjen e premtimeve të dhëna gjatë fushatëszgjedhore, projektet e kryera, problemet më të mëdha të komunës, shembujte mirë dhe jo të mirë të qeverisjes një vjeçare, etj. Raportet e hulumtimevetë GAP janë përdorur nga emisionet e “Jeta në Kosovë” për t’i ballafaquarkryetarët me të gjeturat e hulumtimeve.Gjatë fushatës elektorale për zgjedhjet lokale 2009, GAP ndërmori njëhulumtim të gjerë në 30 komuna të Kosovës, ku si rezultat GAP publikoi30 raporte të quajtura “Letërnjoftimet e Komunave”. Letërnjoftimet eKomunave përmbajnë të dhëna për profilin e Komunës (popullsinë, arsimin,zhvillimin ekonomik, etj.), pesë problemet kryesore të komunës, premtimet erealizuara gjatë mandatit 2007-2009, trendet e zgjedhjeve lokale në komuna,buxhetin komunal ndër vite, investimet kapitale, punësimi në administratë,arsim dhe shëndetësi, gjendja e shoqërisë civile dhe medieve në atë komunë,rendi dhe ligji, tatimi në pronë dhe tatimi për biznese, si dhe projeksionetbuxhetore për tri vitet në vijim. Të gjeturat e Institutit GAP u debatuan nëemisionet “Jeta në Kosovë” me pretendentët për kryetar të komunave.Përveç raporteve individuale për secilën komunë, GAP hartoi edhetri analiza krahasuese për: Shkallën e Tatimit në Pronë në çdo komunë,Taksat për Biznese në çdo Komunë dhe Kapacitetet Financiare për tri vitete ardhshme.Gjatë fushatës për zgjedhjet lokale 2009, GAP së bashku me BIRN(Balkan Investigative and Research Network) monitoruan premtimet edhëna gjatë fushatës. Të gjitha premtimet u grumbulluan dhe iu dërguankryetarëve të sapo zgjedhur. Përmes letrave të hapura për kryetarët ekomunave, GAP dhe BIRN u përkujtuan atyre premtimet që kishin dhënëme zotimin se për çdo vit do të monitorojnë zbatimin e këtyre premtimevedhe se do ta informojnë publikun për progresin e arritur në këtë drejtim.Duke filluar nga muaji maj 2012, GAP dhe “Jeta në Kosovë” sërish kanëfilluar serinë e hulumtimeve dhe debateve për qeverisjen e kryetarëve tëkomunave. Në total GAP ka publikuar 40 raporte të ndryshme për qeverisjenlokale.Ballina e Raportit të Komunës së Obiliqit, Hanit të Elezit dhe Lipjani24 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 25

4. Ndikimi i GAP në politikat publikeMisioni i GAP është ndikimi në politikat publike, duke propozuar adaptimine politikave të reja më të mira apo duke propozuar ndryshimin e politikaveekzistuese. Të gjitha publikimet e GAP qëllim kryesor kanë ndikimin nëvendimmarrje. Për këtë periudhë pesë vjeçare GAP ka arritur të shndërrohet nënjë ndër think-tankët më influencues në politika publike në vend. Cak i analizave,hulumtimeve dhe raporteve të GAP deri më tani kanë qenë institucionet kryesoretë vendit: Qeveria e Kosovës, Kuvendi i Kosovës, Komunave e Kosovës dheBanka Qendrore e Kosovës.Një ndër mënyrat më të suksesshme që GAP ka përdorur për të ndikuarnë vendimmarrje ka qenë pjesëmarrja jonë në dëgjimet publike dhe takimete rregullta të komisioneve parlamentare. Deri më sot, GAP ka marrë pjesënë dhjetëra dëgjime publike për projektligje, ligje, politika dhe strategji, tëorganizuara nga komisione të ndryshme parlamentare. GAP gjithnjë i ështëpërgjigjur ftesave të komisioneve parlamentare dhe përveç prezencës dheprezantimeve, GAP ka ofruar edhe analiza dhe rekomandime me shkrim përçështjet e trajtuara. Në fakt, duke parë kërkesat në rritje për të prezantuar nëkomisionet parlamentare, GAP ka filluar të hartojë analiza enkas për nevojate Kuvendit, në projektin e quajtur “Seria e Hulumtimeve Parlamentare”. Kjoseri e hulumtimeve përfshinë analiza dhe hulumtime për projektligjet që janënë diskutim në Kuvend, monitorim të ligjeve rreth zbatueshmërisë së tyre,pjesëmarrje në grupe punuese parlamentare. Ky angazhim i GAP është çmuar ngaKuvendi i Kosovës i cili tashmë ka nënshkruar një memorandum bashkëpunimime GAP, që ky i fundit të asistojë me ekspertizë Qendrën për HulumtimeParlamentare të Kuvendit të Kosovës.GAP ka qenë edhe pjesë e hartimit të dokumenteve të rëndësishme përekzekutivin e vendit. Në një rast të tillë, GAP ka ndihmuar në mbledhjen einformatave për projektin FRIDOM (Rishikimi Funksional i Gjithë Qeverisë:http://map.rks-gov.net/userfiles/file/FRIDOM/Rishikimi_i_Gjithe_Qeverise/Raportin_e_plote_mundeni_ta_shkarkoni_ne_formatin_20.pdf), projekt i cilika përpiluar raporte të rëndësishme për rishikimet vertikale dhe horizontale tetë gjitha resorëve qeveritar. GAP ka qenë edhe pjesë e procesit për përgatitjendhe mbarëvajtjen e konferencës së donatorëve për Kosovën e cila është mbajturnë Bruksel më 2008.Në vazhdim sjellim disa shembuj që tregojnë ndikimin e GAP tek institucionetpublike vendimmarrëse në Kosovë.Krijimi i fondit qeveritar për kuadro – Në vitin 2008, Instituti GAP i ofronnjë analizë Qeverisë së Kosovës ku shpreh nevojën për krijimin e një fondi tëveçantë buxhetor për tërheqjen e ekspertëve në Qeveri. Në këtë analizë, GAPofron rekomandime konkrete rreth kritereve që duhen përmbushur për emërimine ekspertëve në fusha kyçe brenda Qeverisë së Kosovës. Qeveria e Kosovës, nëdhjetor 2008, aprovon propozimin e Institutit GAP për të krijuar skemën efondit për kuadro, sipas propozimit të GAP. Megjithëse GAP kishte arritur që tamaterializojë këtë ide, zbatimi i kësaj skeme në praktikë asnjëherë nuk ka shkuarsipas propozimeve të GAP.Vendimi i Qeverisë nr.02/48 i datës 24 dhjetor 2008 për Skemën e Fondit të Trurit, apo siç njihettani Fondi për Kuadro.Pasqyrimi i gjendjes së arsimit të lartë privat - Në kohën kur institucionetpublike përkrahnin pa ndonjë kriter themelimin e universiteteve private, në maj2008, Instituti GAP publikoi një raport i cili ofron një pasqyrë të arsimit tëlartë privat në Kosovë, duke evidentuar shkeljet ligjore, numrin dhe kualifikimete personelit të angazhuar në institucione private të arsimit të lartë, numrin estudentëve dhe hapësirat për mësim, kushtet e punës dhe mësimit, etj. Ky raportishte i pari i këtij lloji dhe të paktën deri më sot mbetet i vetmi raport në Kosovë26 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 27

që pasqyron gjendjen e kolegjeve dhe universiteteve private në Kosovë, që shpeshpërdoret edhe për studentët potencial si pikë referimi.Pas publikimit të këtij studimi, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë(MASHT) angazhoi Këshillin Britanik që të bëjë akreditimin e të gjithë bartësveprivat të arsimit të lartë. Gjatë këtij procesi ekspertët e Këshillit Britanikpërdorën edhe të dhënat e GAP për arsimin e lartë dhe raportin e GAP për këtësektor e klasifikuan si “raport i fuqishëm” (Shih raportin: http://institutigap.org/repository/docs/Raport.pdf, faqe 8). Disa bartës privat nuk arritën që tëakreditohen për shkak të mos përmbushjes së kritereve, për çfarë GAP kishteraportuar në studimin e tij.Ndikimi në hartimin e Ligjit të Punës – Që prej momentit kur Qeveria eKosovës dërgoi Projektligjin e Punës në Kuvend në qershor 2010, Instituti GAPka qenë direkt i përfshirë në amandamentimin dhe plotësimin e projektligjit.Fillimisht, GAP publikoi një analizë me rekomandimet konkrete për përmirësimine përmbajtjes së këtij akti ligjor. Ky publikim u prezantua në një konferencëtë organizuar nga GAP para përfaqësuesve të Kuvendittë Kosovës, sindikatave të punëtorëve, bizneseve private,Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale, etj. Dy ditë pasprezantimit të analizës, GAP u ftua nga Kuvendi i Kosovësqë të prezantojë të gjeturat e kësaj analizë edhe në dëgjiminpublik të organizuar nga Komisioni Parlamentar përShëndetësi, Punë dhe Mirëqenie Sociale. Gjatë muajit korrik,analiza e GAP u prezantua edhe në dy dëgjime publike, tëorganizuara nga Grupi Joformal i Grave Deputete dhe ngagrupi Joformal i Deputetëve të Rijnë, si dhe në tubime tëtjera të organizuara nga përfaqësuesit e punëdhënësve dhepunëtorëve. Kur Kuvendi i Kosovës më në fund aprovoiLigjin e Punës më 2 nëntor 2010, GAP kishte arritur qëshumë nga rekomandimet dhëna të përfshihen në versioninpërfundimtar të Ligjit të Punës.analiza të29 publikuara55 raporteseri të7 publikimeveBankometri48 publikimetjera(qëndrime,raportekrahasuese, letrapublike)Zbatimi i ligjit për GAP ishte po aq me rëndësi sa edhe miratimi i tij. Kështu,gjashtë muaj pas hyrjes së Ligjit të Punës në fuqi, GAP organizoi një konferencëpublike ku prezantoi analizën “Zbatimi i Ligjit të Punës në gjashtë mujorin eparë”. Edhe në këtë analizë GAP kishte ofruar rekomandime konkrete si tëtejkalohen disa nga problemet e identifikuara që kanë të bëjnë me mos zbatimine plotë të këtij ligji siç janë: Buxheti i vogël i Qeverisë së Kosovës për zbatimin ekëtij ligji, kapacitetet jo adekuate të inspektoratit të punës, ngarkesat e lëndëvenë gjykata, mos respektimi i ligjit nga sektori privat, etj. Pas konferencës, GAPishte e vetmja organizatë jo qeveritare që u ftua nga Ministria e Punës të bëhetpjesë e grupit punues për përgatitjen e raportit një vjeçar për zbatimin e këtij ligji.Ndikimi në rishikimin e Ligjit për Zonat Ekonomike – Në maj 2012,Instituti GAP ka prezantuar një analizë për ndikimin e ligjit për zonat ekonomikenë zhvillimin e parqeve të biznesit në Kosovë. Të gjeturat e GAP tregonin se kyligj nuk kishte arritur të ndikojë në prurjen e investitorëve të huaj në Kosovë, sevetë ligji nuk përmbante stimulues financiar, se krijimi i parqeve të biznesit nuk kashkuar si duhet, etj. Në këtë analizë, GAP kishte ofruar një varg rekomandimeshpër ligjin e ri për zonat ekonomike. Në tetor 2012, Komisioni Parlamentarpër Zhvillim Ekonomik e ka ftuar GAP në dëgjimin publik që të prezantojërekomandimet e tij për projektligjin e ri për zonat ekonomike. GAP është ndërorganizatat e pakta jo qeveritare që do të jetë pjesë e grupit punues të këtijprojektligji gjatë fundit të vitit 2012.Kontributi i GAP në Forumin për Siguri - Forumi për Siguri (FS) ështëthemeluar në qershor të vitit 2012 nga Forumi për Iniciativa Qytetare (FIQ) dheQendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS). Ky forum shërben si platformëe diskutimeve në mes të organizatave të shoqërisë civile dhe institucioneve përçështjet e sigurisë në Kosovë. Forumi është në fazën e përpilimit të një strategjieqë do të qartësonte pozicionin e forumit në mjedisin e sigurisë në Kosovë dheaktiviteteve që pritet t’i kryejë në vazhdimësi. Forumi ka Koordinatorin e cili ekoordinon punën me organizatat pjesëmarrëse dhe thërret mbledhjet e forumittë cilat mbahen sipas nevojës. Zakonisht në takime të Forumit diskutohet përtemat që janë aktuale në sferën e gjerë të sigurisë në Kosovë.Instituti GAP është pjesë e Forumit për Siguri nga muaji shkurt 2012.Përmes përfaqësuesit të tij në këtë forum, GAP kontribuon me ofrimin e idevepër diskutim mbi atë se çka është sot relevante në sferën e sigurisë në Kosovë.Në këtë aspekt, GAP ka propozuar përfshirjen e Forumit për Siguri në procesine rishikimit strategjik të sektorit të sigurisë në Kosovë i nisur me vendim tëQeverisë në muajin Mars 2012, i cili pritet të zgjatë deri në Qershor 2013. Sëfundi, GAP ka propozuar disa tema të mundshme të cilat do të analizohen nëkuadër të FS-së.Kontributi i GAP në politikat për energjinë – GAP është anëtar aktiv iKonsorciumit Kosovar të Shoqërisë Civile për Zhvillim të Qëndrueshëm (KOSID).Përmes aktiviteteve të ndryshme, konsorciumi ka avokuar për politika më të mirapër energjinë në vend. Më 2011, GAP bashkë me anëtarë të KOSID ka publikuarraportin ‘Projektet energjetike në Kosovë’, përmes së cilit kërkohet mbyllja e28 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 29

termocentralit Kosova A dhe kundërshtohet ndërtimi i një termocentrali të ri përshkak të pasojave ndaj mjedisit dhe shëndetit. Gjatë procesit të avokimit, GAPështë takuar disa herë më përfaqësues të Bankës Botërore në Kosovë, përfaqësuestë USAID, GIZ, Ministrisë së Zhvillimit Ekonomik (MZHE) dhe KomisionitParlamentar që merret me energji.GAP ka qenë aktiv edhe në procesin e privatizimit të sistemit të distribucionitdhe furnizimit të energjisë – KEDS. Me dhjetëra kërkesa i ka dërguar Ministrisëpër qasje në dokumentet e privatizimit të këtij aseti. Pas mohimit të së drejtës përqasje në këto dokumente publike, GAP ka ngritur padi ndaj MZHE për shkeljetë së drejtës për qasje në dokumentet publike. Procesi gjyqësor pritet të fillojësë shpejti. GAP ka publikuar edhe një analizë rreth procesit të privatizimit dhevlerës së aseteve të distribucionit dhe furnizimit, ku argumentohet se a) procesii privatizimit nuk ka qenë transparent dhe b) çmimi i privatizimit është shumëmë i vogël në krahasim me investimet në të në pesë vitet e fundit.Aktualisht GAP është duke ndërtuar një model për efiçencën e energjisë. ModeliT21, i dizajnuar nga Millenium Institute, përdor statistika ekonomike, demografikedhe të energjisë për të parashikuar kërkesën për energji në vitet e ardhshme. Nëfund të projektit GAP do të del me një raport të detajuar i cili do të përmbajërekomandime për Qeverinë se çfarë duhet ndërmarrë në fushën e energjisë.Ndikimi tek deputetët e Kuvendit të Kosovës dhe citimi i raporteve tëGAP në seancat parlamentare – Publikimet e Institutit GAP jo vetëm që arrijnënjë mbulim të mirë mediatik, ato shpesh herë shërbejnë edhe si pikë referimi përDeputetët e Kuvendit të Kosovës. Jo rrallë ndodh që gjatë seancave të ndryshmeplenare deputetët të citojnë të gjeturat e Institutit GAP gjatë argumentimit tëçështjeve socio-ekonomike. Rastet kur deputetët e Kuvendit të Kosovës dhevendimmarrësit tjerë qeveritarë citojnë apo i referohen publikimeve të InstitutitGAP gjatë paraqitjeve të tyre publike, tregojnë se publikimet e GAP gëzojnënjë kredibilitet të lartë, se janë analiza objektive dhe profesionale. Ndikimi tekvendimmarrësit duke iu ofruar politika më të favorshme publike është një ndërobjektivat e Institutit GAP.analizat e tij para studentëve të këtij universiteti. Në një konferencë shkencoretë organizuar nga Universiteti i Prishtinës, GAP ka prezantuar për nivelin ehulumtimeve në think-tank dhe nevojën e bashkëpunimit me universitete. GAPka marrëveshje bashkëpunimi edhe me kolegjet private në vend. Një marrëveshjetë tillë e ka me Kolegjin “Universum”.Që nga viti 2009, GAP ka marrëveshje bashkëpunimi me Osgoode Hall LawSchool nga York University i Torontos, ku për tri vite radhazi, nëntë studentë ngaky universitet kanë përfunduar praktikën dy mujore në Institutin GAP dhe kanëkontribuar në hulumtimet dhe analizat e GAP. Përgjatë këtyre viteve në GAPkanë qenë të angazhuar në forma të ndryshme edhe studentë nga DartmouthCollege, Harvard Kennedy School, St.Andrews University, European Campusof Sciences dhe University of Toronto.6. GAP në MediaQë nga themelimi, GAP ka pasur prezencë të konsiderueshme në mediatvendore dhe ndërkombëtare, të shtypura dhe ato elektronike. GAP ka kultivuarnjë partneritet të mirë me mediat, jo vetë për publicitet por edhe për faktin senë Kosovë edhe më tutje një nga metodat më të suksesshme për të ndikuar nëpolitikat publike bëhet përmes ndikimit në opinionin publik. Kësisoj shtohetedhe presioni publik tek vendimmarrësit. Prandaj, përveç kontakteve direkteme vendimmarrësit dhe bashkëpunimit me institucionet publike, GAP ka njëbashkëpunim të ngushtë edhe me mediat për të përçuar të gjeturat e hulumtimevetek audienca e duhur.Mënyra e paraqitjes së GAP në media ka qenë e ndryshme, sikurse mbulimi iaktiviteteve të GAP nga mediat, prezantimi i publikimeve në media, prononcimetpër media, pjesëmarrja në debate televizive si dhe përmes op-ed individuale tëanalistëve të GAP të publikuara në shtypin ditor.Përgjatë këtyre viteve, GAP është cituar dhe ka qenë prezent në të gjithamediumet e shkruara dhe elektronike vendore, si dhe në mediumet me renomendërkombëtare, si The Economist, New York Times, Wall Street Journal,Financial Times, Der Spiegel, NZZ, Die Presse, etj.5. Bashkëpunimi i GAP me institucionet e arsimit të lartëInstituti GAP ka bashkëpunim të mirë dhe me universitet private dheuniversitetin publik në Prishtinë. GAP ka nënshkruar memorandume tëmirëkuptimit me ta për shkëmbim të përvojave hulumtuese, angazhim tëstudentëve në cilësinë e praktikantëve, pjesëmarrje në ligjërime, bashkë organizimtë tryezave shkencore, etj.GAP ka qenë i ftuar në disa raste nga Universiteti i Prishtinës për të prezantuar30 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 31

32 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 33

7. Donatorët e GAPPuna e GAP kryesisht mbështetet në ndihmën financiare të donatorëvendërkombëtar. Për këto 5 vite, GAP ka pasur financim të qëndrueshëm dhe kagëzuar besimin e donatorëve të huaj. Fondet institucionale dhe ato në bazë teprojekteve i kanë mundësuar GAP-it një zhvillim të qëndrueshëm pesë vjeçardhe falë këtyre fondeve GAP ka pasur mundësi dhe liri për të intervenuar në tëgjitha politikat e rëndësishme që janë zhvilluar në vend.Rockefeller Brothers FundNjëri ndër donatorët kryesor, RockefellerBrothers Fund (RBF) ka mbështetur punën eGAP që nga viti 2008. Ndihma financiare e RBFnë formë të grantit institucional ka shërbyer përforcimin e Njësisë për Zhvillim të QëndrueshëmEkonomik dhe Social. Përmes këtij programi, qëllimi i GAP ka qenë që të ndikojënë diskursin publik duke kontribuar me analiza, studime, rekomandime e debatenë fushën e ekonomisë dhe atë sociale. Me ndihmën institucionale të RBF, GAPka qenë në gjendje që të zhvillojë dhe forcojë dy nga programet kryesore të tij.Përkrahja e vazhdueshme financiare nga RBF ka ndihmuar GAP në rritjen eaktiviteteve dhe ka lejuar që GAP të jetë fleksibil dhe të reagon shpejtë në çështjetdhe problemet aktuale.çështjeve ekonomike, sociale dhe politike. E gjitha kjo është arritur falë stabilitetitfinanciar që GAP ka gëzuar nga mbështetja e donatorëve institucionalë.Mbështetës tjerë të rëndësishëm të GAPgjatë këtyre viteve kanë qenë edhe NationalEndowment for Democracy (NED) dhe BalkanTrust for Democracy (BTD). Gjithashtu,përkrahje nw forma tw ndryshme, GAP kapranuar edhe nga DFID, Institute for SustainableCommunities (ISC) , IREX, FES, etj. Të gjithëkëta donatorë në bazë të përkrahjes financiarepër projekte të caktuara kanë kontribuar nëzhvillimin e programeve të GAP.GAP ka edhe një varg partnerësh vendor dhendërkombëtar me të cilët ka bashkëpunuar neprojekte të ndryshme. Disa nga partnerët e GAP janë: BIRN, FIQ dhe organizatatnga konsorciumi KOSID. Pasqyrat financiare të GAP për tri vitet e fundit janë tëpublikuara në uebfaqen e GAP: http://institutigap.org/?cid=1,18.Open Society InstitutePërmes fondit institucional “Think-tank fund” tëOpen Society Institute (OSI), GAP ka arritur tëthemelojë dhe forcojë GAP Qendrën për ZhvillimPolitik. Mbështetja financiare nga OSI ka luajturnjë rol të rëndësishëm nëfunksionalizimin e kësaj qendre ku ndër detyrat kryesore tëqendrës janë publikimi i studimeve dhe analizave që kanë tëbëjnë me politikën. Kjo qendër menaxhohet nga menaxherii programit kurse pjesa tjetër e stafit përbëhet nga analistëtpolitikë, hulumtuesit dhe kohë pas kohe praktikantë të cilëtvijnë nga universitetet vendore dhe ato të huaja.Të dy këto grante institucionale kanë qenë drejtpërdrejt860,000860,000 eurobuxheti total përperiudhën 2008-2012të lidhura me arritjen e qëllimeve tona që do të ndikonin në hartimin e politikave,fillimin e diskutimeve të politikave, dhe vendosjen e një praktike të një procesi tërregullt të politikave në Kosovë. Për pesë vite të ekzistimit të tij, GAP ka arritur tëbëhet një nga organizatat më të mëdha dhe më me ndikim në Kosovë sa i përket34 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 35

36 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 37

Stafi i GAPAgron DemiAgroni mban pozitën e Drejtorit Ekzekutiv në InstitutinGAP që nga tetori 2010. Ai iu bashkua Institutit GAP nëMars 2008 dhe ka punuar si Analist Politikash dhe ishtedrejtor i Qendrës për Zhvillim Politik para zgjedhjes së tijsi drejtor ekzekutiv. Ai është afër përfundimit të studimeveMaster në Shkenca Politike në Universitetin e Prishtinës.Agroni gjithashtu mban titullin Baçelor në AdministratëPublike dhe në Punë Sociale. Para se t’i bashkohej InstitutitGAP, ai ka punuar për Institutin Demokratik Kombëtar(NDI) si Asistent Legjislativ për Komisionin Parlamentar përShëndetësi, Punë dhe Mirëqenie sociale dhe për KomisioninParlamentar për Buxhet dhe Financa të Kuvendit të Kosovës.Email: agron@institutigap.orgNora Latifi JashariNora është Menaxhere e Programit për Njësinë përZhvillim të Qëndrueshëm Ekonomik dhe Social dheDrejtoreshë Financiare në Institutin GAP. Ajo iu bashkuaInstitutit GAP në dhjetor 2007. Përmes programit Fulbright,ajo ka përfunduar studimet Master në Ekonomi ngaNorthern Illinois University në SHBA. Ajo gjithashtumban titullin Baçelor në Menaxhment & Ndërmarrësi dhePolitika Publike nga Instituti për Teknologji i Roçesteritdhe Universiteti Amerikan në Kosovë. Përveç përvojës sësaj akademike, Nora ishte gjithashtu një praktikante nëMinistrinë e Ekonomisë dhe Financave dhe ka punuar sizyrtare për kredi të biznesit në ProCredit Bank në Kosovë.Nora ka marrë pjesë edhe në shumë seminare që trajtojnëçështje të ndryshmë ekonomike dhe sociale si dhe ka marrëpjesë në trajnime të ndryshme profesionale.Email: nora@institutigap.orgJeton MehmetiJetoni mban pozitën e Drejtorit të Hulumtimeve nëInstitutin GAP dhe shërben si Analist i Politikave përçështje sociale. Ai iu bashkua Institutit GAP në qershor2009 pas mbarimit të studimeve Master në Universitetin eEvropës Qendrore (Budapest), Departamenti i PolitikavePublike. Jetoni mban dy diploma të studimeve BA nga IIUM(Kuala Lumpur), njërën në Media & Komunikim Masiv dhetjetrën në Histori të Religjioneve. Si student ka fituar çmiminstudenti më i mirë, si dhe ka pranuar mirënjohjeje nga zyrae rektorit për arritje akademike. Punimet e tij akademikejanë publikuar nëpër zhurnalë të ndryshëm në SHBA,Austri, Turqi dhe Bullgari, kurse ka prezantuar kumtesaedhe në Los Angjeles, Kuala Lumpur, Bruksel, etj. Libri itij i parë ‘Tendosjet mes lirisë së shtypit dhe ndjeshmërisëfetare’ u publikua në Gjermani më 2011. Jetoni gjithashtuligjëron Marrëdhëniet me Publikun dhe lëndë të tjera tëgazetarisë në Universitetin e Prishtinës.Email: jeton@institutigap.orgVisar BerishaVisari është Drejtor Programesh në Institutin GAP dheështë përgjegjës për zhvillimin e programeve, menaxhimine projekteve dhe hulumtimin dhe analizimin e politikave.Ai është pjesë e Institutit GAP që nga themelimi në vitin2007. Ai mban një diplomë Master në Politika Publikedhe Menaxhment nga Universiteti i Londrës – Qendra përStudime Financiare dhe Menaxhment dhe është diplomuarnë Sociologji nga Universiteti i Prishtinës. Si njëri ngapronarët e kompanisë për hulumtim të tregut, INDEXKosova nga Prishtina, ai ka një përvojë të gjerë në fusha tëndryshme të hulumtimit dhe analizimit. Ai është gjithashtunjëri nga pronarët e një kompanie për hulumtim të tregutnë Shqipëri.Email: visar@institutigap.org38 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 39

Visar RushitiVisar Rushiti është Analist Politikash në Institutin GAP,Qendra për Zhvillim Politik. Ai iu bashkua Institutit GAPnë shtator 2012 ndërsa më herët ka punuar në Qeverinëe Kosovës, fillimisht në Zyrën për Siguri Publike (2005-2007) dhe Qendrën e Situatave (2007-2009) të Zyrëssë Kryeministrit, e më pas në Sekretariatin e Këshillit tëSigurisë së Kosovës (2009-gusht 2012). Gjatë tre mujorittë dytë të vitit 2012, ai ka marrë pjesë në programin e‘Fondit Evropian për Ballkanin’ dhe kreu praktikën epunës në Ministrinë Federale të Punëve të Brendshme dheAkademinë e Mbrojtjes në Austri. Ai mban titujt Baçelor nëShkencat Politike nga Universiteti i Prishtinës (2001-2005),Master në Studime Profesionale nga Instituti për Teknologjii Roçesterit dhe Universiteti Amerikan në Kosovë (2009-2010) dhe Master në Studime Evropiane nga QendraNdërkombëtare për Studime Evropiane dhe AkademiaEvropiane për studime në distancë (2009-2011).Email: visar.rushiti@institutigap.orgAntigona Berisha-LucajAntigona është Hulumtuese në Institutin GAP,Qendra për Zhvillime Politike. Ajo iu bashkua InstitutitGAP në dhjetor 2007 si Menxhere e Zyres. Antigonaka përfunduar shkollën e lartë të Gjuhës Angleze dheMetodave të Mësimdhënies në Universitetin e UEJL-it,Tetovë, Maqedoni. Ajo po ashtu ka përfunduar studimetBaçelor në Gjuhë dhe Letërsi Angelze në universitetin AAB,Prishtinë. Tani është në përfundim të studimeve master përMarrëdhënie me Publikun dhe Komunikimi i Marketingutnë universitetin UEJL, Shkup, Maqedoni. Para se t’ibashkohet Institutit GAP, Antigona ka punuar si përkthyesenë zyren e Kryetarit të Kuvendit të Kosovës, ndërsa ma herëtka punuar në organizatën AVSI si asistente e projektit si dhenë Zyrën Ndërlidhëse të Malajzisë në Prishtinë si AsistenteFinanciare.Email: antigona@institutigap.orgBekim SalihuBekimi është Hulumtues në Institutin GAP dhemenaxhon projektet për qeverisjen lokale. Ai iu bashkuaInstitutit GAP në maj 2012. Bekimi ka përfunduar studimetBaçelor në Shkenca Politike nga Universiteti i Prishtinës(2001-2004), ku edhe ka vazhduar studimet pos-diplomikenë të njëjtën fushë. Ai ka punuar në “Koha Ditore” sigazetar për tri vite (2009-2012). Para kësaj, ai ka punuarpër një kohë si gazetar në Rrjetin Ballkanik për GazetariHulumtuese (BIRN).Email: bekim@institutigap.orgArdiana Gjinolli-AhmetiArdiana është Hulumtuese në Institutin GAP, Njësiapër Zhvillim të Qëndrueshëm Ekonomik dhe Social. Ajoiu bashkua Institutit GAP në shkurt 2011. Ardiana kapërfunduar studimet Baçelor në Sociologji nga Universitetii Prishtinës. Para se t’i bashkohej Insitutit GAP, ajo kapunuar si mësuese vullnetare për shkollën verore të DownSyndrome Kosova, programi për fëmijët me aftësi tëkufizuara. Ajo gjithashtu ka punuar si hulumtuese dhe mëvonë si udhëheqëse në Gallup International – sipërmarrje epërbashkët me INDEX – Kosova dhe si asistente e projektitnë OJQ Forumi/ATRC. Ardiana ka marrë pjesë në projektetë vogla hulumtuese dhe trajnime që kanë të bëjnë meçështje sociale.Email: ardiana@institutigap.org40 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 41

Dren PozheguDreni është Hulumtues në Institutin GAP, Njësiapër Zhvillim të Qëndrueshëm Ekonomik dhe Social.Ai iu bashkua Institutit GAP në Shtator 2012. Dreni kapërfunduar studimet Baçelor në Ekonomi dhe Statistikëdhe Politika Publike në Universitetin Amerikan në Kosovë(AUK). Para se t’i bashkohet Institutit GAP, ai ka punuarsi hulumtues në Iniciativa Kosovare për Stabilitet dhe simenaxher i llogarive në Ogilvy Kosova. Ai gjithashtu ishtevullnetar në cilësinë e Liderit të Rinisë në Kryqin e Kuqtë Kosovës dhe shërbeu si kryetar i Këshillit Studentor tëShkollës Amerikane të Kosovës.Email: dren@institutigap.orgNita ShalaNita iu bashkua Institutit GAP në korrik 2012 siAsistente Financiare/Menaxhere e Zyres. Nita vijonstudimet Baçelor në Ekonomi, Politika Publike dheMarrëdhënie Ndërkombëtare në Universitetin Amerikan nëKosovë (AUK). Para se t’i bashkohej Institutit GAP, ajo kapunuar si menaxhere e llogarive dhe Zhvendosjeve në AlliedPickfords Kosova. Nita ka kryer praktikën në Grupin përtë Drejtën Publike ndërkombëtare dhe Politika në fushëne sundimit të ligjit dhe dhunës në familje si dhe dy praktikatjera në ProCredit Bank dhe kompaninë telekomunikueseIPKO.Email: nita@institutigap.org28 tëpunësuarme kontratë tërregullt brendapesë viteve18 praktikantëtëangazhuarnë projektetë ndryshmehulumtuese dhe32ekspert tëangazhuarnë projektetë ndryshmeafatshkurtraBordi KëshillëdhënësArianit BlakajArianit Blakaj është bankier në Bankën Evropiane përRindërtim dhe Zhvillim (BERZH), ku mbulon sektorinbankar dhe atë të institucioneve mikrofinanciare në Kosovë.Arianiti ka përvojë të gjatë të punës në sektorin komercialbankar; ka shërbyer si këshilltar i jashtëm në Ministrinëe Financave (2006-2008) ku është përfshirë në një numërtë madh të hartimit të analizave dhe politikave publike.Arianiti mban titullin Baçelor në Ekonomi dhe Biznes ngaMiddlesex University në Britani të Madhe dhe Master nëEkonomi dhe Financa nga Leeds University.Astrit IstrefiAstrit Istrefi është Udhëheqës i Programit për Evropëdhe Azi Qendrore në SaferWorld, Britani e Madhe. Ai kanëntë vite përvojë në zhvillimin e komunitetit, ndihmëhumanitare, sigurinë e komunitetit dhe zhvillimin eshoqërisë civile. Ai ka punuar më parë në Kosovë përForumin për Iniciativa Qytetare dhe East West ManagementInstitute. Ai gjithashtu ka punuar edhe për departamentin ezgjedhjeve në Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim nëEvropë dhe me Organizatën Ndërkombëtare për Migrimnë Irak dhe Afganistan. Gjatë konfliktit në Kosovë, Astritika luajtur një rol të vlefshëm të vullnetarit në koordinimine ndihmës humanitare dhe sigurimin për strehim përregugjatët kosovarë në Shqipëri. Ai është aktiv në një numërtë organizatave qytetare dhe kulturore në Kosovë.Ilir HoxhaIlir Hoxha është mjek, hulumtues dhe konsulentnga Kosova. Ai ka përfunduar studimet për mjekësi nëUniversitetin e Prishtinës dhe mban titullin Master nëMenaxhmentin e Sistemeve Shëndetësore nga LondonSchool of Hygiene and Tropical Medicine. Përveç kësaj,ai ka përvojë hulumtuese dhe akademike në Universitetine Ri Bullgar, Universitetin Amerikan në Kosovë, Shkollën42 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 43

Mjekësore të Dartmouth, Instituti i Dartmouthit përPolitika në Shëndetësi dhe Praktikë Klinike, UniversitetiTeknik i Kolorados dhe Universiteti Karl Fanzens në Graztë Austrisë. Përveç punës me një numër të organizatavendërkombëtare në Kosovë si Banka Botërore, UNICEF,UNFPA, German Technical Cooperation, USAID, ai ka qenëhulumtues dhe autor i shumë punimeve. Në vitin 2009,ai ka qenë përfitues i Fulbright Research Fellowship. Sot,ai punon për SOLIDAR Suisse si këshillar i projektit nëprogramin e dialogut shëndetësor.Robert AustinRobert Clegg Austin (Universiteti i Torontos) ështëspecialist për Evropën Lindore Qendrore dhe Ballkanin nëperspektivën historike dhe bashkëkohore. Në të kaluarën,Dr. Austin ka qenë korrespondent i Radios Evropa eLirë/Radio Liria në Tiranë; korrespondent i Grupit përPublikime të Economist në Sllovaki; dhe shkrues lajmesh nëKorporatën Kanadeze të Transmetimit në Toronto. Austinka shkruar artikuj për The Globe and Mail, The TorontoStar, Orbis, East European Politics and Societies, SoutheastEuropean Times dhe East European Quarterly së bashkume një sërë kaptituj librash. Ai tani ligjëron në Qendrënpër Studime Evropiane, Ruse dhe Euroaziatike në Shkollëne Munk për Afera Globale dhe koordinon Programinuniversitar për Studime Evropiane dhe Programin përStudime Hungareze. Libri i tij i fundit, “Themelimi injë Shteti Ballkanik – Eksperiementi i Shqipërisë meDemokracinë, 1920-1925,” doli nga shtypi në pranverë2012 nga Universiteti i Torontos.Rinor BekaRinor Beka është menaxher i Programit Legjislativtë Institutit Demokratik Kombëtar për MarrëdhënieNdërkombëtare (NDI) në Kosovë. Që nga viti 2006, ështëangazhuar në implementimin e programeve të NDI qëmbështesin punën e Kuvendit në ngritjen e kapacitetevepër ushtrimin efikas të funksionit përfaqësues, ligjvënës dhembikëqyrës. Për shumë vite është angazhuar në projekte dheiniciativa të organizatave të ndryshme të shoqërisë civileqë kanë për synim zhvillimin dhe avancimin e demokracisënë Kosovë. Para se ti bashkëngjitet NDI, ka punuar përpesë vite në një program të Departamentit të Drejtësisëtë SHBA-ve (ICITAP), në Shkollën e Shërbimit Policornë Vushtrri. Rinori ka përfunduar studimet universitaredhe pasuniversitare në Fakultetin e Shkencave Politikenë Universitetin e Prishtinës. Aktualisht, ndjek studimete doktoraturës në Universitetin Karl Franzens, në Graz tëAustrisë.Alban IbrahimiAlban Ibrahimi mban pozitën e Drejtorit Ekzekutivnë kompaninë private Frutomania - MOEA nga korrikui vitit 2010. Ai ka përvojë të gjatë në shoqëri civile dhenë sektorin privat. Para se t’i bashkangjitej Frutomania -MOEA, ai ka punuar si Projekt Menaxher i Lartë (2007-2010), Projekt Menaxher (2004-2007), ka menaxhuarprojektin START (2004-2005), zëvendës Projekt Manaxher(2003-2004), dhe koordinator për vlerësim dhe monitorim(2001-2003) në CARE International Kosova, dhe Menaxheri Granteve në Institute for Sustainable Communities (2008-2009).Kreshnik BerishaKreshnik Berisha është ekspert komunikimi, shkrimtarkreativ, skenarist dhe menaxher me përvojë shumëvjeçarenë marketing, shoqëri civile, prodhim filmik dhe gazetari.Gjatë viteve të angazhimit në shoqërinë civile, edhepse vetëm në të njëzetat, u angazhua si bashkëudhëheqësnë fushatën e suksesshme për hapjen e mbledhjeve tëKomisioneve Parlamentare për publikun; përpilimin eLigjit për Qasje në Dokumente Zyrtare; përpilimin e Planittë Veprimit të Qeverisë së Kosovës Kundër Korrupsionit(sponzoruar nga Këshilli i Evropës); shkrimin e Strategjisësë Komunikimit të Reformës së Administratës Publike; etj.44 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 45

46 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 47

Aneks I: Analizat e GAPNga dhjetori 2007 e deri në tetor 2012, GAP ka publikuar 29 analiza. Nëvazhdim do të japim një pasqyrë të të gjitha analizave që GAP ka publikuarderi më tani dhe ndikimin e tyre në politikat publike dhe debatin nëpërgjithësi.Analiza #1: Analiza e Mbylljes Potenciale tëKufirit Kosovës-Serbi – Trendet e Tanishme të TregtisëPublikuar: 20 dhjetor 2007Shkurt për publikimin:Në prag të shpalljes së pavarësisë së Kosovës, shteti i Serbisë kërcënoi membylljen e kufirit me Kosovën. Përmes këtij kërcënimi, Serbia synonte që tëndaloj prodhuesit serb që të eksportojnë në Kosovë, të ndaloj eksportuesitkosovar që të eksportojnë në Serbi, si dhe të ndaloj përdorimin e territorit të sajpër mallrat për dhe nga Kosova.Mundësia potenciale e mbylljes së kufirit me Serbinë, shkaktoi jo pak paniktek qytetarët, nga frika se çmimet e produkteve bazë do të rriten. Me qëllim që tëjepeshin më shumë informata për qytetarët dhe rekomandime për institucionetvendore dhe tregtarët, Instituti GAP publikoi një analizë e cila siguronte jeptefakte se tregu i Kosovës nuk mund të destabilizohet nga një bllokadë e tillëdhe se humbësi më i madh nga një hap i tillë do të ishte vetë shteti i Serbisë dheprodhuesit e këtij vendi, të cilët në atë kohë eksportonin në Kosovë në vlerëvjetore prej 200 milion Euro.Zhvillimet më pas:Kosova shpalli pavarësinë më 17 shkurt 2008. Serbia asnjëherë nuk jetësoikërcënimin e saj për mbylljen e kufijve.Analiza #2: Bashkëngjitja InstitucioneveNdërkombëtare Financiare – rruga përparaPublikuar: 19 shkurt 2008Shkurt për publikimin:Menjëherë pas shpalljes së pavarësisë, sfida e shtetit të ri të Kosovës ishtesigurimi i njohjeve nga shtete e tjera, anëtarësimi në organizatat ndërkombëtaredhe zhvillimi i qëndrueshëm ekonomik. Instituti GAP, përmes analizës“Bashkëngjitja Institucioneve Ndërkombëtare Financiare – rruga përpara”,përshkroi procesin për anëtarësim në Fondin Monetar Ndërkombëtar dheBankën Botërore, duke i rekomanduar Qeverisë së Kosovës që menjëherë tëfillojë procedurat për anëtarësim.Zhvillimet më pas:Menjëherë ne mars të 2008, Qeveria e Kosovës, pas sigurimit të rreth 40njohjeve, filloi procedurat për anëtarësim në FMN dhe BB. Pas sigurimit të kuotëssë nevojshme të votimit për anëtarësim, Kosova edhe zyrtarisht u pranua në FMNdhe ne grupet e BB më 29 Qershor 2009.Analiza #3: Borxhi i Jashtëm i Kosovës - parimet kryesorePublikuar: 29 shkurt 2008Shkurt për publikimin:Gjatë negociatave për zgjidhjen e statusit final palët negociuan edhe përborxhin e jashtëm, i cili ishte marrë nga ish-Jugosllavia dhe ishte trashëguar mëpas nga Unioni Serbi-Mali i Zi dhe në fund Serbia. Shteti serb pretendonte seSerbia nuk do të vazhdojë të paguajë borxhin e Kosovës, që sipas tyre arrinte në1,2 miliardë dollar amerikan. Ky borxh ishte marrë nga Banka Botërore, Klubii Parisit dhe Klubi i Londrës.Përmes analizës së shkurtër me titull “Borxhi i Jashtëm i Kosovës - parimetkryesore”, GAP rekomandonte qeverinë e Kosovës që të marrë përsipër pagimin eborxhit, për vetëm ato projekte të cilat janë investuar në Kosovë. Për t’u kuptuarkjo, nevojitej ndërmarrja e një analize të gjerë për identifikimin e projektevebrenda territorit të Kosovës të cilat janë kryer me anë të mjeteve të marra borxhnga ish shteti Jugosllav.48 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 49

Zhvillimet më pas:Pas anëtarësimit të Kosovës në FMN dhe Bankën Botërore, Kosova morripërsipër edhe pagimin e borxhit të saj të jashtëm. Që nga 2010, Kosova paguanrregullisht borxhin në vlerë prej 11 milion eurosh në vit.Analiza #4: Kosova në Marrëveshjet NdërkombëtarePublikuar: 23 mars 2008Shkurt për publikimin:Në bazë të Pakos së Ahtisaarit, brenda periudhës transitore prej 120 ditëshpas shpalljes së pavarësisë, UNMIK duhet t’ia transferonte të gjitha kompetencatinstitucioneve vendore. Mirëpo, për shkak se Plani i Ahtisaarit dhe pavarësiae Kosovës nuk u aprovuan përmes Këshillit të Sigurimit, juridikisht prezencae UNMIK vazhdoi edhe pas shpalljes së pavarësisë. Të gjitha marrëveshjetbilaterale dhe multilaterale në të cilat bënte pjesë Kosova ishin nënshkruar ngaUNMIK në emër të Kosovës. Edhe pas shpalljes së pavarësisë, vendet anëtarenë këto organizata multilaterale nuk pranonin përfaqësimin e Kosovës, paprezencën e përfaqësuesve të UNMIK.Përmes analizës “Kosova në Marrëveshjet Ndërkombëtare”, GAP kërkoinga Qeveria e Kosovës që para 15 qershorit 2008, të dërgojë letër tek të gjithavendet me ë cilat ka të nënshkruara marrëveshjet bilaterale dhe tek sekretaritëe organizatave ndërkombëtare dhe t’i informojë ata se pas 15 qershorit 2008Kosova merr të gjitha përgjegjësitë që dalin nga marrëveshjet e nënshkruara ngaUNMIK në emër të Kosovës.Zhvillimet më pas:Qeveria e Kosovës, me sugjerim të partnerëve ndërkombëtar, asnjëherë nukmorri vendim që të përfaqësohet e vetme në forumet multilaterale. Problemet mëtë mëdha u hasën me CEFTA-n, ku edhe më tutje Serbia dhe Bosnja, dy vendeanëtare të cilat nuk kanë njohur pavarësinë e Kosovës, nuk lejuan që Kosova tëmerr pjesë në takime pa prezencën e UNMIK, që nga pjesa e dytë e vitit 2008, kurqeveria e Kosovës mori vendim për ndërrimin e vulave nga Doganat e UNMIKnë Doganat e Kosovës, Serbia dhe Bosnja bllokuan mallrat kosovare për tueksportuar në këto dy vende apo për ta përdorur territorin e këtyre shteteve përmallra transit.Analiza #5: Këshilli i Evropës dhe KosovaPublikuar: 8 prill 2008Shkurt për publikimin:Me kërkesë të Komisionit Parlamentar për Integrime Evropiane, InstitutiGAP ndërmori një hulumtim dhe e prezantoi në dëgjimin publik të organizuarnga ky komision i Kuvendit të Kosovës. Përmes këtij hulumtimi, GAP informoideputetët e Kuvendit për procedurat, kushtet, obligimet dhe përfitimet që dalinnga anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës. Në fund të analizës, GAPrekomandonte institucionet vendore që të bëjnë përgatitjet për t’u anëtarësuarnë këtë mekanizëm ndërkombëtar duke përshkruar dhe hapat konkret që duhetndërmarrë.Zhvillimet më pas:Pas dëgjimit publik, Komisioni Parlamentar për Integrime Evropiane kërkoinga Kryesia e Kuvendit që të fus në rend të ditës së njërës nga seancat plenare tëradhës anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës. Kjo iniciative e komisionitnuk u përkrah nga Kryesia e Kuvendit dhe nga institucionet tjera. Edhe katër vitepas shpalljes së pavarësisë Kosova nuk ka bërë mjaftueshëm drejt anëtarësimit nëKëshillin e Evropës. Një nga pengesat kryesore mbetet refuzimi i Rusisë, Serbisëdhe vendeve tjera që nuk e kanë njohur Kosovën. Mirëpo, shumica e vendeveanëtare të KE e kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Pranimi i vendeve të reja nëKE bëhet me shumicë votash dhe Kosova ka mundësi reale për anëtarësim.Për rrjedhën e dëgjimit publik të Komisionit Parlamentar për IntegrimeEvropiane mund të informoheni edhe nga uebfaqja zyrtare e Kuvendit tëKosovës: http://kuvendikosoves.org/?cid=1,128,1739Analiza #6: Komisioni Parlamentar për AuditimPublikuar: 2 tetor 2008Shkurt për publikimin:Raportet e Zyrës së Auditorit të Përgjithshëm, përkundër shkeljeve të shumtaqë kanë evidentuar në menaxhimin e financave publike, kanë mbetur vetëmraporte në letër. Instituti GAP, përmes analizës “Komisioni Parlamentar përAuditim”, ka kërkuar krijimin e një komisioni të ri parlamentar, detyra e të cilitdo të ishte shqyrtimi i raporteve të auditimit dhe të luajë rol aktiv në mbikëqyrjene financave publike. Në këtë analizë, GAP ka ofruar edhe rekomandimet konkretese si do të duhej të dukej një komision i tillë dhe çfarë funksionesh duhet të ketë.50 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 51

Zhvillimet më pas:Më 23 tetor 2008, GAP në bashkëpunim me Lëvizjen FOL, organizuan debatlidhur me këtë temë, ku të ftuar ishin edhe përfaqësues të Kuvendit të Kosovës,Zyrës së Auditorit Gjeneral, etj.Më 9 qershor 2009, Kuvendi i Kosovës themeloi Komisionin Parlamentar përMbikëqyrjen e Financave Publike. Ky komision, ashtu edhe siç ishte propozuarnë analizën e GAP, udhëhiqet nga një deputet i opozitës. Instituti GAP, përmesnjë komunikate për shtyp, përshëndeti themelimin e këtij komisioni.Analiza #7: Hapësira Ajrore e Kosovës – Jo AnashkalimPublikuar: 18 dhjetor 2008Shkurt për publikimin:Që nga viti 1999, aeroplanët civil me destinacion Kosovën dhe nga Kosova,nuk mund të shfrytëzojnë hyrjet ajrore nga territori i Serbisë. Si pasojë, atyre uduhet që të sillen përreth për të hyrë pastaj në Kosovë nga kufiri i Maqedonisë.Kjo rrit kohën dhe koston e udhëtimeve dhe ndikon në rritjen e ndotjes së cilësisësë ajrit.Analiza e GAP për hapësirën ajrore u prezantua në një konferencë të hapurmë 18 dhjetor 2008, ku të pranishëm ishin përfaqësues të KFOR, Asociacionittë Kompanive Ajrore, Zyrës së Rregullatorit të Aviacionit Civil, përfaqësues tëambasadave të huaja në Kosovë, ekspertë të çështjeve ambientale, etj. Analiza eGAP rekomandonte autoritetet kosovare që të fillojnë negociatat me NATO-ndhe autoritetet ndërkombëtare të aviacionit civil që të gjendet zgjidhje përzhbllokimin e dy korridoreve të mëhershme ajrore (UL680 dhe UM867). Nëkëtë analizë GAP argumenton se hapja e korridoreve ajrore do të ndikojënë shkurtimin e kohës për udhëtim, shkurtimin e kostove, si për kompanitëashtu edhe për udhëtarët, dhe do të ulej niveli i CO2 në atmosferë për shkak seaeroplanët do të qëndronin më pak në ajër.Zhvillimet më pas:Në fillim të 2009, Mali i Zi ka pranuar që të lejojë hapësirën ajrore të saj përkalimin e aeroplanëve nga Kosova dhe që kanë destinim Kosovën. Kjo ka ndikuarqë fluturimet të shkurtohen për 30 minuta, të harxhohet më pak karburant dheemetimi i CO2 në atmosferë të jetë më i ulët.Më 24 shtator 2009, British Airways bëhet kompania e parë ajrore e cilaul çmimin e biletave për 15%, si pasojë e shkurtimit të rrugës për fluturime.Me rastin e bërjes publike të çmimeve të reja për fluturime, British Airways kafalënderuar në veçanti Institutin GAP për angazhimin e dhënë në këtë drejtim.Edhe më tutje dy korridoret ajrore me hyrje nga Serbia mbeten të bllokuara. Nënegociatat e filluara në mes të Qeverisë së Kosovës dhe Qeverisë së Serbisë njënga pikat e diskutimeve pritet të jetë edhe zhbllokimi i këtyre dy korridorevedhe hapja e hapësirës ajrore për aeroplanët që kanë destinacion Kosovën apoanasjelltas.Analiza #8: Kriteret Ekonomike të Kopenhagës –çfarë duhet të bëjë Kosova?Publikuar: 24 qershor 2009Shkurt për publikimin:Shteti i ri i Kosovës synim kryesor ka anëtarësimin në Bashkimin Evropian.Mirëpo, deri tek anëtarësimi, është një rrugë e gjate dhe me kritere të vështirapër t’u implementuar. Në praktikë, kriteret më të vështira për t’u implementuarjanë ato ekonomike. Përmes analizës “Kriteret Ekonomike të Kopenhagës – çfarëduhet të bëjë Kosova?” Instituti GAP jep një përshkrim të kritereve që duhenplotësuar dhe analizon pozicionin e Kosovës karshi këtyre kritereve. Analizae GAP u prezantua në një konferencë të gjerë publike, ku të pranishëm ishinpërfaqësues të Zyrës së Kryeministrit, deputetë të Kuvendit të Kosovës, Zyrës sëKomisionit Evropian, etj. Rekomandimet kryesore në këtë analizë ishin: hartimimë i kujdesshëm i Kornizës Afatmesme të Shpenzimeve, eliminimi i shpenzimevead-hoc dhe të pa planifikuara, zvogëlimin e aktiviteteve me Planin e Veprimitpër Partneritet Evropian dhe përzgjedhjen me kujdes të aktiviteteve të cilat bëjnëndryshim rrënjësor, zgjerimin e debatit edhe me akterë tjerë, bashkëpunimi mëi ngushtë Kuvend-Qeveri, etj.Zhvillimet më pas:Kosova nuk ka bërë mjaft në sigurimin e disiplinës fiskale. Korniza Afatmesmee Shpenzimeve edhe më tutje mbetet një dokument i pa zbatueshëm. Mirëpo, sa ipërket Planit të Veprimit për Partneritet Evropian (PVPE) gjërat kanë ndryshuarpër së miri. Përderisa, PVPE i 2009 përmbante 1502 aktivitete (masa) për t’upërmbushur, PVPE-të në vitet në vazhdim përmbanin më pak aktivitete dhe atoishin më të orientuara drejt rezultateve konkrete (PVPE 2010 përmbante 1000aktivitete, kurse PVPE 2011 përmban 400 aktivitete). Ulja e aktiviteteve nëPVPE ishte një nga rekomandimet kryesore të analizës së GAP, me arsyetimin sePVPE duhet të përmbaj vetëm ato aktivitete për të cilat ekziston mundësia realepër tu përmbushur dhe të cilat mund të bëjnë ndryshim thelbësor. Në vitin 201152 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 53

Qeveria ka miratuar edhe Planin e Veprimit me 10 prioritetet kyçe për vitin 2011,i cili është një plan më i fokusuar dhe me synime konkrete. Mirëpo, në praktikë,Qeveria e Kosovës nuk ka bërë mjaft në zbatimin e planeve të veprimit. InstitutiGAP përmes kontakteve të drejtpërdrejta dhe përmes fushatave avokuese kakërkuar zbatimin e këtyre planeve duke ofruar ndihmë konkrete në proces.Analiza #9: Raporti i Progresit 2009 - sfidatPublikuar: 6 nëntor 2009Shkurt për publikimin:Pas publikimit të Raportit të Progresit për Kosovën 2009, KomisioniParlamentar për Integrime Evropiane organizoi dëgjim publik, ku një ndërorganizatat e ftuara ishte edhe Instituti GAP. Në këtë dëgjim publik, GAPprezantoi një studim krahasues për të gjitha raportet e progresit që nga viti2006. Nga ky studim i cili ju prezantua deputetëve të Kuvendit të Kosovësrezultonte se Raporti i Progresit 2009 ishte raporti më negativ që është shkruarpër Kosovën dhe se institucioneve vendore u nevojitet plotësimi i shumë sfidavetë identifikuara në këtë raport.Zhvillimet më pas:Edhe raportet pasardhëse të progresit të Komisionit Evropian për Kosovënnuk kanë dhënë pasqyrë shumë më të mirë për progresin në Kosovë. Instituti GAPka qenë pjesë e grupit punues të Komisionit Parlamentar për Integrime Evropianepër hartimin e Planit të Veprimit për adresimin e sfidave të raportit të progresit të2009. GAP në vazhdimësi ka marrë pjesë në dëgjimet e organizuara nga Zyra eKomisionit Evropian në Prishtinë për të diskutuar progresin e arritur në Kosovë,si dhe kemi qenë pjesëmarrës aktiv në të gjitha organizimet e institucionevevendore.Analiza #10: Fakte rreth Strategjisë LegjislativePublikuar: 22 shkurt 2010Shkurt për publikimin:Strategjia Legjislative është një nga dokumentet më të rëndësishme publike,e cila përcakton planin legjislativ të punës së Qeverisë dhe Kuvendit. Mirëpo,strategjia legjislative nuk është zbatuar asnjëherë në tërësi. Instituti GAP përmeskësaj analize ka ofruar dëshmi se përse strategjia legjislative është dokumenti pa zbatueshëm dhe çfarë mund të bëhet me qëllim që në vitet në vazhdimQeveria dhe Kuvendi të kenë një planifikim më të mirë të agjendës legjislative.Rekomandimet e Institutit GAP në këtë drejtim ishin: ministritë të vlerësojnëmundësitë reale të tyre se sa projektligje mund të hartojnë brenda një viti; nëbazë të këtyre vlerësimeve, strategjia legjislative të përmbajë më pak projektligje;qeveria të procedojë në Kuvend projektligjet në afatet kohore të parapara mestrategji; Kuvendi i Kosovës të jetë më aktiv sa i përket përmbushjes se strategjisëlegjislative, ngase kjo ndikon drejtpërdrejt edhe në planin vjetor të punës sëKuvendit dhe komisioneve parlamentare.Zhvillimet më pas:Edhe në vitet në vazhdim, 2010 dhe 2011, Qeveria e Kosovës ka hartuarstrategji legjislative të cilat përmbajnë një numër të madh të projektligjeve. Nëanën tjetër, në fund të vitit është parë se Qeveria nuk ka pasur kapacitete që tëmiratojë as gjysmën e projektligjeve të parapara në strategjinë legjislative. Nëanën tjetër, edhe nëse Qeveria do të procedonte të gjitha projektligjet në Kuvend,Kuvendi nuk do të ketë kapacitete të mjaftueshme për të shqyrtuar dhe miratuarmbi 100 ligje në vit. Si rrjedhojë, edhe Raportet e Progresit për Kosovën kanëkritikuar institucionet qeverisëse për mos zbatimin e strategjisë legjislative.Më 29 prill 2011, Instituti GAP ka prezantuar një version të azhurnuartë kësaj analize në një konferencë të përbashkët të organizuar në Kuvendin eKosovës, ku të pranishëm ishin kryetarë të komisioneve parlamentare, zyraveligjore të ministrive, administrata e Kuvendit të Kosovës, organizata jo qeveritare,etj. (lexo lajmin në faqen zyrtare të Kuvendit të Kosovës: http://kuvendikosoves.org/?cid=1,128,3690).Në nëntor 2011, GAP sërish prezantoi një studim të azhurnuar, ku u paraqitzbatimi i Strategjisë Legjislative 2011, sa janë respektuar afatet kohore, dhe simund të përmirësohet strategjia legjislative e 2012.Analiza #11: Rregullimi i Marrëdhënies sëPunës në Kosovë – Ligji dhe zbatimi i tijPublikuar: 28 qershor 2010Shkurt për publikimin:Ligji i Punës ka qenë një nga ligjet më të debatuara në Kosovë. Sindikatat epunëtorëve kanë kërkuar me ngulm miratimin e këtij ligji. Qeveria e Kosovëska dërguar disa herë Projektligjin e Punës në Kuvend, por e kishte tërhequr ngaprocedura me arsyetim të kostos së lartë financiare. Në qershor 2010, Qeveria54 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 55

dërgoi për të tretën herë Projektligjin e Punës në Kuvend. Instituti GAP analizoidraftin e ligjit të punës dhe hartoi një analizë me rekomandimet konkrete përpërmirësimin e përmbajtjes së këtij akti ligjor. Në një konferencë të hapur, më26 qershor 2010, GAP prezantoi këtë analizë para përfaqësuesve të Kuvendit tëKosovës, sindikatave të punëtorëve, bizneseve private, Ministrisë së Punës dheMirëqenies Sociale, etj.Zhvillimet më pas:Dy ditë pas prezantimit të analizës së GAP për Ligjin e Punës, instituti jonëu ftua nga Kuvendi i Kosovës që të prezantojë të gjeturat e kësaj analizë edhe nëdëgjimin publik të organizuar nga Komisioni Parlamentar për Shëndetësi, Punëdhe Mirëqenie Sociale. (Lajmi për këtë debat në faqen zyrtare të Kuvendit tëKosovës: http://kuvendikosoves.org/?cid=1,128,3252).Gjatë muajit korrik, analiza e GAP është prezantuar edhe në dy dëgjimepublike, të organizuara nga Grupi Joformal i Grave Deputete dhe nga grupiJoformal i Deputetëve të Rijnë, dëgjime të cilat përqendroheshin kryesisht nënenet që kanë të bëjnë me pushimin e lehonisë dhe punësimin e të rinjve (Lajmipër këtë debat në faqen zyrtare të Kuvendit të Kosovës: http://kuvendikosoves.org/?cid=1,128,3301).Më 2 nëntor 2010, Kuvendi i Kosovës aprovoi Ligjin e Punës. Shumë ngarekomandimet e Institutit GAP janë përfshirë në versionin përfundimtar të Ligjittë Punës.Analiza #12: Qasja në Dokumente PublikePublikuar: 16 korrik 2010Shkurt për publikimin:Qeveria e Kosovës më 2010 dërgoi në Kuvend Projektligjin për Qasje nëDokumente Publike, i cili zëvendësonte Ligjin për Qasje në Dokumente Zyrtare.Me qëllim që të ndihmohet procesi i amendamentimit të Projektligjit për Qasje nëDokumente Publike, Instituti GAP i dërgoi një analizë Komisionit Parlamentarpër Administratë Publike, Qeverisje Lokale dhe Media. Kjo analizë përmban tëdhëna nga problemet që organizatat jo qeveritare dhe mediat kanë hasur gjatëzbatimit të Ligjit për Qasje në Dokumente Zyrtare si dhe rekomandimet konkretese si të evitoheshin këto probleme me Ligjin e ri për Qasje në Dokumente Publike.Zhvillimet më pas:Analiza e GAP është diskutuar në dy mbledhje të Komisionit Parlamentar përAdministratë Publike, Qeverisje Lokale dhe Media dhe janë trajtuar sugjerimete Institutit GAP.Ligji për Qasje në Dokumente Publike u miratua në Kuvend më 7 tetor2010, kurse ka hyrë në fuqi më 10 dhjetor 2010. Instituti GAP ka shprehurpakënaqësitë në mos zbatimin praktik të këtij ligji. Këto pakënaqësi GAP i kaprezantuar edhe në dëgjimin publik të organizuar nga Komisioni Parlamentarpër Arsim, Kulturë, Rini, Sport, Administratë Publike, Qeverisje Lokale dheMedia, më 20 korrik 2011.Lajmin për ecurinë e dëgjimit publik mund ta lexoni edhe në faqen zyrtare tëKuvendit të Kosovës: http://kuvendikosoves.org/?cid=1,128,3926).Analiza #13: Ligji për Qytetin e PrishtinësPublikuar: 20 shtator 2010Shkurt për publikimin:Në bazë të nenit 13 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, statusi ikryeqytetit të Kosovës rregullohet me ligj të veçantë. Më 23 prill 2009, qeveriaaprovoi Projektligjin për Qytetin e Prishtinës, por ky projektligj nuk ështëdërguar në Kuvend deri më datën 29 qershor 2010. Më 20 shtator 2010, meftesë të Komisionit Parlamentar për Administratë Publike, Qeverisje Lokale dheMedia, GAP ka prezantuar analizën “Ligji për Qytetin e Prishtinës”. Në këtëanalizë GAP ngrit shqetësimin e shkeljeve procedurale me rastin e miratimit tëprojektligjit në Qeveri dhe pranimit të tij në Kuvend. Analiza gjithashtu përmbanvërejtjet në draftin e ligjit, sa i përket mospërputhshmërisë së tij me ligjet tjeranë fuqi, kufijtë administrativ komunal, koston financiare, krijimin e ZonësMetropolitane, etj.Zhvillimet më pas:Pas dëgjimit publik, Komisioni Parlamentar i ka kthyer projektligjinQeverisë për të inkorporuar ndryshimet e propozuara. Për shkak të zgjedhjevetë jashtëzakonshme parlamentare dhe shpërbërjes së Kuvendit të Kosovës, ky ligjnuk është aprovuar më 2011. Instituti GAP ka vazhduar kontributin e tij edhe nëraportet tjera për Prishtinën në kuadër të projektit “Letërnjoftimi i Komunave”.56 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 57

Analiza #14: Raportet e Progresit për Kosovën –(keq)kuptimi dhe (keq)interpretimi i tyrePublikuar: 24 nëntor 2010Shkurt për publikimin:Pas publikimit të Raportit të Progresit 2010 për Kosovën, GAP ka bërë njëstudim krahasues dhe interpretues të këtij raporti, ashtu siç kemi vepruar edheme rastin e publikimit të raportit të progresit një vit më parë (shih analizën #9).Çdo herë pas publikimit të raporteve të progresit, opinioni publik polarizohet nëata që e konsiderojnë raportin pozitiv (partitë në pushtet) dhe ata që e vlerësojnëraportin negativ (partitë opozitare, mediat e pavarura dhe shoqëria civile).Me synimin për të ndihmuar në këtë debat, GAP përmes kësaj analize jep njëpasqyrë të qartë të vlerësimit të raportit të progresit. Sipas kësaj analize, Raporti iProgresit 2010 është më pozitiv se ai i 2009, por sërish mbeten shumë më shumësfida se sa progres real.Zhvillimet më pas:GAP ka qenë pjesë e diskutimeve dhe përpjekjeve për të adresuar sfidate identifikuara në raport të progresit. GAP ka identifikuar dhjetë fusha tëproblematizuara në raportin e progresit 2010 dhe në Planin Vjetor të Punëssë Institutit GAP janë përfshirë si aktivitete ku GAP mund të jap kontributinkonkret dhe të ndihmojë institucionet vendore në zgjidhjet e këtyre sfidave. Gjatëvitit 2011 GAP ka kontribuar direkt apo indirekt në këto sfida të identifikuaranga Raporti i Progresit: fuqizimi i Kuvendit të Kosovës, zbatimi i ligjit të punës,gjetja e alternativave për financimin e RTK, zhvillimi i sektorit energjetik në vend,qasja në dokumente publike, ligji për degën e ekzekutivit, strategjia legjislative,liberalizimi i vizave, etj.Analiza #15: Rregulli 61 – Ligjet e Ahtisaarit –pasojat dhe mësimet e nxjerra nga miratimi iligjeve në procedurë të përshpejtuarPublikuar: 28 janar 2011Shkurt për publikimin:Gjatë periudhës shkurt-qershor 2010, Kuvendi i Kosovës aprovoi rreth 50ligje në procedurë të përshpejtuar, pa debat parlamentar dhe pa kyçje të publikutnë hartimin e tyre. Mirëpo, edhe pas përfundimit të periudhës 120 ditore tëtranzicionit (ashtu siç parashihej me Pako të Ahtisaarit), Qeveria dhe Kuvendipërdorën të njëjtën rregull për ndryshimin dhe plotësimin e këtyre ligjeve. InstitutiGAP, përmes një hulumtimi të gjerë, analizoi zbatueshmërinë e këtyre ligjeve dhenga ky hulumtim rezultoi se miratimi i ligjeve në procedurë të përshpejtuar kandikuar që këto ligje të shikohen nga publiku i gjerë si ligje të imponuara dheme defekte të mëdha përmbajtjesore. GAP i rekomandoi Qeverisë dhe Kuvenditqë të ndryshojë ligjet e identifikuara në këtë analizë dhe procedura e ndryshimitdhe plotësimit të jetë procedurë e rregullt parlamentare, me debat dhe me kyçjetë shoqërisë civile në këtë proces. Kjo analizë u prezantua në një debat të hapurmë 28 janar 2011 ku të pranishëm ishin përfaqësues të ICO, Kuvendit të Kosovës,qeverisë, organizatave tjera jo qeveritare, etj.Zhvillimet më pas:Gjatë vitit 2011 hynë në procedurë ndryshimi dhe plotësimi i një morie ligjeshnga Pakoja e Ahtisaarit, si dhe u proceduan për miratim dy ligjet e fundit ngakjo Pako: Projektligji për Qendrën Historike të Prizrenit dhe Projektligji përHoçën e Madhe. Mirëpo, as në rastin e plotësim ndryshimeve dhe as në rastin eaprovimit të ligjeve të reja, nuk u vu në jetë rregulli që ka të bëjë me aprovimine ligjeve në procedurë të përshpejtuar.Në kuadër të këtij projekti, GAP ka hartuar dhe prezantuar edhe analizaindividuale për disa nga ligjet e Pakos që nevojiteshin ndryshuar, siç është Ligjipër Telekomunikacionin, ligjet e privatizimit të ndërmarrjeve shoqërore dhe njëanalizë e veçantë për Kushtetutën e Republikës së Kosovës.Analiza #16: Ngritja e Bashkëpunimit Rajonal përmesuljes së tarifave të Romingut në Ballkanin PerëndimorPublikuar: 22 shkurt 2011Shkurt për publikimin:Vendet e Ballkanit perëndimor (Kosova, Shqipëria, Serbia, Mali i Zi,Maqedonia dhe Bosnja) shumë pak kooperojnë në mes tyre. Përkundërlëvizshmërisë së madhe të njerëzve dhe mallërave në mes këtyre vendeve, posatë kalosh kufirin, ju duhet të lidheni me operatorët mobil të cilët ju ngarkojnëme tarifa deri edhe 10 herë më të mëdha. Kjo vështirëson komunikimin dheintegrimin. Përmes kësaj analize, GAP ka argumentuar se ulja e tarifave tëromingut, sipas modelit të EuroTariff dhe krijimit të një BalkanTariff, do tërriste integrimin si dhe do të ishte më përfituese edhe për vetë kompanitë ngasedo të rritej komunikimi. Për këtë qëllim, GAP rekomandon krijimin e një borditë përbashkët të autoriteteve rregullative të telekomunikacionit dhe shtimin e58 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 59

marrëveshjeve në mes operatorëve mobil për uljen e çmimeve të romingut. Kjoanalizë gjithashtu përmban edhe informata për çmimet e romingut për të gjithëoperatorët në Ballkan.Analiza e GAP është prezantuar më 22 shkurt në një debat publik, kuprezent kanë qenë përfaqësues të Autoritetit Rregullativ të Telekomunikacionit,kompanive telefonike, Komisionit Evropian, etj.Zhvillimet më pas:Edhe më tutje autoritetet rregullatore të telekomunikacionit nuk kanë ndonjëmarrëveshje në mes tyre. Kompanitë e telekomunikacionit kanë marrëveshje tëndryshme në mes tyre, por në përgjithësi edhe më tutje tarifat e romingut mbetentë larta. Gjatë sezonit të verës, kur qarkullimi i njerëzve është më i madh, sidomosdrejt zonave bregdetare, kompanitë kanë ofruar ofertat e tyre më të lira dhe kanëinformuar konsumatorët e tyre se me cilat rrjete të lidhen kur ndodhen jashtëvendit, për shkak të çmimeve më të lira. Përveç prezantimit të analizës brendanë Kosovë, GAP ka përcjellë këtë analizë edhe tek institucionet qeveritare nëvendet e rajonit, mediat dhe shoqëria civile në këtë vende. Në prag të takimit tëpresidentëve të shteteve të Ballkanit Perëndimor, kjo analizë është përcjellë edhetek Presidentja e Kosovës, me qëllim që të shërbejë si platformë për bisedime.Analiza është prezantuar edhe në zyret e Komisionit Evropian në Bruksel.Analiza #17: Kosova dhe CEFTA – të jesh apo të mos jesh?Publikuar: 9 mars 2011Shkurt për publikimin:Kosova është anëtare fuqiplotë e CEFTA-s që nga korriku i 2007. Por, edhe trivite pas shpalljes së pavarësisë, Kosova përfaqësohet në këtë organizëm përmesUNMIK-ut. Përveç që nuk kanë pranuar përfaqësimin e Kosovës pa UNMIK,Serbia dhe Bosnja që nga dhjetori i 2008 kanë bllokuar edhe eksportimin emallrave kosovare në këto dy shtete apo përmes këtyre shteteve. Si arsyetim përkëtë është marrë ndërrimi i vulave të doganave nga “Doganat e UNMIK” në“Doganat e Kosovës”. Si pasojë e kësaj bllokade, bizneset kosovare kanë humburtregun në këto dy vende si dhe u është rritur kostoja e eksportimit në vendet eBE. Përmes analizës “Kosova dhe CEFTA – të jesh apo të mos jesh?”, GAP ofrontë dhëna statistikore për eksportet dhe importet si dhe rekomandon daljen ngastatus quo përmes disa skenarëve: bllokimin e mallrave serbe dhe boshnjake,vënien e kuotave për importet që vijnë nga këto dy vende, ose, si masë e fundit,daljen nga CEFTA dhe lidhjen e marrëveshjeve individuale me shtetet anëtare tëCEFTA të cilat kanë njohur Republikën e Kosovës.Zhvillimet më pas:Në negociatat në mes Kosovës dhe Serbisë, të cilat filluan në prill të 2011,çështja e bllokadës së mallërave u përfshi në njërën nga pikat për diskutim. Pasrefuzimit të Serbisë për të marrë pjesë në bisedimet e korrikut 2011, ku pritej tëdiskutohej çështja e vulave doganore, Ministria e Tregtisë dhe Industrisë më 20korrik mori vendim për bllokimin e mallërave të Serbisë dhe Bosnjës. Në raundine ardhshëm të bisedimeve më 2 shtator në Bruksel u arrit marrëveshja për vulatdoganore dhe Serbia pranoi të hapë rrugë për mallërat kosovare. Të njëjtën gjëbëri edhe Bosnja. Qeveria e Kosovës largoi bllokadën për mallërat e Serbisëdhe Bosnjës më 16 shtator. Mirëpo, shteti i Serbisë nuk respektoi marrëveshjenpër lirinë e qarkullimit të mallërave, duke iu shkaktuar probleme prodhuesvekosovar në eksportimin e mallërave në Serbi.Siç është argumentuar edhe në analizën e GAP, bllokada e mallërave të Serbisëdhe Bosnjës do t’i shtynin bizneset e këtyre dy vendeve që të bëjnë presion tekqeveritë e tyre në hapjen e kufirit edhe për mallrat kosovare. E ballafaquar merrezikun për humbjen e tregut prej rreth 300 milion euro në vit, Serbia do tëdetyrohet që të respektojë marrëveshjet për lirinë e qarkullimit të mallrave. Kjoedhe ndodhi.Analiza #18: Konflikti ligjor lidhur meprivatizimin e ndërmarrjeve shoqërorePublikuar: 28 prill 2011Shkurt për publikimin:Në kuadër të projektit për analizimin e ligjeve nga Pakoja e Ahtisaarit, tëcilat u miratuan në procedurë të përshpejtuar, GAP publikoi analizën për ligjete privatizimit të ndërmarrjeve shoqërore. Ky publikim analizon bazën ligjore,sidomos problemet që kanë të bëjnë me trajtimin e ankesave në dhomën e veçantë,fondin e privatizimit, kontestet pronësore, etj. Analiza rekomandon nxjerrjen enjë ligji të ri për Dhomën e Veçantë të Gjykatës Supreme, e cila do të zëvendësonterregulloren e UNMIK, nxjerrjen e një ligji të veçantë për denacionalizim, nxjerrjene një ligji për riorganizimin dhe likuidimin e ndërmarrjeve dhe pasurisë së tyre(zëvendësimin e rregullores së UNMIK) dhe ndryshimin e Ligjit për AgjencinëKosovare të Privatizimit.Zhvillimet më pas:Në korrik 2011, Qeveria i dërgoi në Kuvend tri projektligje të ndërlidhura60 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 61

me privatizimin e ndërmarrjeve shoqërore: Projektligji për Dhomën e Posaçmetë Gjykatës Supreme të Kosovës për çështjet që lidhen me Agjencinë Kosovare tëPrivatizimit, Projektligji për Agjencinë Kosovare të Privatizimit dhe Projektligjipër riorganizimin e ndërmarrjeve të caktuara dhe pasurisë së tyre. Këto ligje umiratuan edhe nga Kuvendi në shtator të 2011.Analiza #19: Kushtetuta e Kosovës – një djathë zviceranPublikuar: 5 maj 2011Shkurt për publikimin:Në serinë e analizave për dokumentet që ndërlidhen me Pakon e Ahtisaarit,GAP analizoi edhe Kushtetutën e Republikës së Kosovës. Ashtu sikurse ligjet endërlidhura me statusin e Kosovës, edhe Kushtetuta u miratua në procedurë tëpërshpejtuar, pa debat dhe në pamundësi që as deputetët e Kuvendit të Kosovëstë komentojnë për përmbajtjen e saj. Si rrjedhojë, shumë shpejt u panë pengesatnë zbatimin e saj. Përkundër pengesa të shumta në zbatim të kushtetutës, liderëtkosovar të tri partive kryesore u pajtuan që të ndryshojnë kushtetutën vetëm nënenet që kanë të bëjnë me zgjedhjen e drejtpërdrejtë të presidentit. Me qëllim qëndryshim plotësimi i kushtetutës të mos bëhet sërish në procedurë të përshpejtuardhe pa debat, GAP kërkoi që procesi i ndryshimeve të jetë transparent dhepubliku të jetë i informuar rreth ndryshimeve në tekstin e kushtetutës.Zhvillimet më pas:Në prill 2011, Kuvendi i Kosovës themeloi komisionin ad hoc parlamentarpër ndryshimin e Kushtetutës. Më 13 maj 2011, kryetari i këtij komisioni ftoi nënjë takim informues përfaqësuesit e Institutit GAP dhe disa organizatave tjerajo qeveritare. Komisioni ad hoc për ndryshimet kushtetuese në vazhdimësi kadërguar ftesa për pjesëmarrje në punimet e këtij komisioni. Puna e komisionitështë raportuar në media në vazhdimësi dhe ka ekzistuar një transparencë e plotënë këtë proces deri më tani. Që nga 11 tetori, anëtarët e komisionit kushtetuesdo të mbajnë diskutime publike edhe me qytetarë.Analiza #20: Zbatimi i Ligjit tëPunës në gjashtë mujorin e parëPublikuar: 14 qershor 2011Shkurt për publikimin:Një vit pas publikimit të analizës ”Rregullimi i Marrëdhënies së Punës nëKosovë – ligji dhe zbatimi i tij” dhe gjashtë muaj pas hyrjes së Ligjit të Punës nëfuqi, GAP organizoi një konferencë publike ku u prezantua analiza “Zbatimii Ligjit të Punës në gjashtë mujorin e parë”. Prezent në konferencë ishinpërfaqësues të Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Social, deputet të Kuvendit tëKosovës, sindikatat e punëtorëve, organizatat jo qeveritare dhe mediat. Analizae GAP përqendrohet në problemet me zbatimin e këtij ligji dhe identifikon këtoprobleme në zbatim: 1. Buxheti i vogël i Qeverisë së Kosovës për zbatimin ekëtij ligji; 2. Kapacitetet jo adekuate të inspektoratit të punës; 3. Ngarkesat elëndëve në gjykata; 4. Mos respektimi i ligjit nga sektori privat, etj. Analiza jeprekomandimet konkrete se si të tejkalohen problemet në zbatim.Zhvillimet më pas:Dy nga rekomandimet kryesore të analizës së GAP kanë qenë: rritja e buxhetittë destinuar për zbatimin e Ligjit të Punës (sidomos buxheti për pushimin elehonisë) si dhe ngritja e kapaciteteve të inspektoratit të punës (rritja e numrit tëinspektorëve dhe përmirësimi i kushteve të punës). GAP rekomandonte se gjatërishqyrtimit të Ligjit për Buxhetin 2011, i cili pritej të ndodh në korrik 2011,të përfshiheshin këto ndryshime në buxhet. Mirëpo, Qeveria e Kosovës këtë vitka marrë vendim që të mos rishikojë Ligjin për Buxhetin. Mbetet të shihet se nëbuxhetin e 2012 a do të përfshihen këto ndryshime.Edhe raporti i progresit i Komisionit Evropian për Kosovën 2011, i publikuarmë 12 tetor, ngreh të njëjtin shqetësim me analizën e GAP.Analiza #21: Një ligj për QeverinëPublikuar: 5 korrik 2011Shkurt për publikimin:Edhe tre vite pas shpalljes së pavarësisë, Qeveria e Kosovës nuk funksioninnë bazë të një ligji të veçantë për funksionimin e saj. Në mungesë të këtijligji dhe për shkak të zbrazëtive ligjore, u vërejtën probleme të mëdha në atëse çfarë kompetencash ka një qeveri në largim dhe se kush duhet të vendospër numrin e portofolave ministrore. Instituti GAP përmes një analize të62 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 63

publikuar më 5 korrik 2011, arsyeton nevojën për ekzistimin e një ligji tëveçantë për Qeverinë, duke dhënë rekomandime konkrete se çfarë duhet tëpërmbajë një ligj i tillë.Zhvillimet më pas:Në gusht të 2011, Qeveria e Kosovës aprovoi Projektligjin për Qeverinë dhe tënjëjtin e dërgoi në Kuvend për aprovim. Më 23 shtator 2011, Kuvendi i Kosovëska aprovuar në parim Projektligjin për Qeverinë. Më 28 shtator, Komisioniparlamentar përgjegjës për shqyrtimin dhe amendamentimin e këtij projektligji,ka ftuar GAP në një tryezë me shoqërinë civile ku analiza e GAP për Ligjin përQeverinë ka qenë analiza e vetme e shkruar deri më tani për një ligj të tillë. GAPdo të vazhdojë edhe më tutje të bashkëpunojë me Komisionin Parlamentar përArsim, Shkencë, Teknologji, Sport, Administratë Publike, Qeverisje Lokale dheMedia deri në aprovimin e ligjit në Kuvend.Analiza #22: Qëndrueshmëria Financiare e RTK: gjetjae alternativave për financim të transmetuesve publikPublikuar: 12 tetor 2011Shkurt për publikimin:Kosova ka një televizion publik dhe dy radio publike. Që nga themelimi ikëtyre mediumeve, qëndrueshmëria financiare e tyre gjithnjë ka qenë e rrezikuar.Në këtë studim, Instituti GAP analizon qëndrueshmërinë financiare të RTK-sëduke analizuar metodat e kaluara të financimit dhe ato që parasheh Projektligjipër Transmetimin Publik në Kosovë. Instituti GAP vlerëson se metoda më emirë për financimin e RTK-së është përmes parapagimit. Në këtë analizë kemiparaqitur edhe disa nga metodat e mundshme për mënyrën e parapagimit tëRTK-së.Zhvillimet më pas:Kjo analizë u prezantua në një debat të hapur, ku prezent ishin Kryetari iBordit të RTK, Drejtori Menaxhues i RTK, anëtarët e komisionit parlamentarpër media, përfaqësues të Zyrës Civile Ndërkombëtare, etj. Analiza u prit mirënga diskutuesit dhe anëtarët e komisionit parlamentar u shprehën se këtëanalizë do ta përdorin në punën e tyre gjatë amendamentimit të Projektligjit përTransmetuesit Publik.Raporti i Progresit i Komisionit Evropian për Kosovën 2011, i cili u publikuapo të njëjtën ditë kur GAP publikoi këtë analizë, kritikoi Kuvendin e Kosovësqë nuk është përpjekur për të siguruar financim të qëndrueshëm për RTK.Financimi i RTK nga buxheti i Kosovës nuk është forma e duhur e financimit tëtransmetuesve publik. Disa nga rekomandimet e GAP u inkorporuan në draftinfinal të këtij ligji.Analiza #23: Dërgesat nga Afganistanidhe ndikimi i tyre në ekonominë e venditPublikuar: 22 nëntor 2011Shkurt për publikimin:Një numër i madh i kosovarëve janë të punësuar në këtë vend. Sipas tëdhënave të grumbulluara nga Instituti GAP del se rreth 2.100 kosovarë aktualishtpunojnë në Afganistan. Kosovarët në Afganistan kryejnë punët si mekanik,vozitës kamionësh, marangoz, mirëmbajtës të pajisjeve, etj. Pagat e kësajkategorie të të punësuarve jashtë vendit derdhen në xhirollogaritë bankare nëKosovë. Sipas të dhënave të grumbulluara nga bankat komerciale në Kosovë,del se nga Afganistani kosovarët në total marrin 50-55 milion euro në vit, që dotë thotë se të ardhurat nga Afganistani janë të ardhurat më të larta për person,nëse krahasohet me dërgesat nga vendet tjera dhe numrin e shtetasve kosovartë punësuar në vendet tjera. Nëse i krahasojmë dërgesat nga Afganistani medërgesat e kosovarëve nga vendet tjera, del se pas Gjermanisë dhe Zvicrës,Afganistani është vendi i tretë prej nga më së shumti vijnë dërgesat në para.Zhvillimet më pas:Deri në publikimin e kësaj analize, Qeveria e Kosovës nuk kishte vënë asnjëlidhje institucionale me këtë kategori të të punësuarve, kompanitë në të cilat atapunojnë apo shtetin ku ata ndodhen. Kjo analizë u ofroi institucioneve publikerekomandime se si të mbajnë evidencën e këtyre shtetasve kosovarë të cilëtndodhen në zonat e luftës; rekomandoi që dërgesat nga ky vend të përllogaritennga Banka Qendrore në analizat e saj vjetore për remitencat, kurse bankatkomerciale duhet të ulin tarifat për dërgesat nga jashtë me qëllim që edhe tëpunësuarit në vendet perëndimore të përdorin më shumë sistemin bankar për tëtransferuar paratë në Kosovë. Kjo do të ndikonte që të kemi një pasqyrë më tëqartë të dërgesave të emigrantëve për në Kosovë.64 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 65

Analiza #24: Funksionimi efikas i shërbimitpër hulumtime parlamentarePublikuar: 19 dhjetor 2011Shkurt për publikimin:Edhe pse kanë kaluar 10 vite nga koha e themelimit të Kuvendit, zhvillimi injësisë për hulumtime parlamentare është ende në fazën fillestare të konsolidimittë kapaciteteve të nevojshme për të ndihmuar deputetët në procesin evendimmarrjes. Në këtë analizë, GAP ofron rekomandime rreth rolit që duhettë ketë shërbimi për hulumtime parlamentare dhe masave që duhet të merren ngaKuvendi për funksionalizimin e këtij shërbimi. Raporti argumenton se si shërbimipër hulumtime parlamentare mund të përmirësojë procesin ligjvënës në Kuvendine Kosovës dhe njëkohësisht të ndihmojnë deputetët gjatë ushtrimit të funksionitmbikëqyrës ndaj ekzekutivit. Në këtë raport analizohen edhe shërbimet që duhettë ofrohen nga njësia për hulumtime, por dhe ato të cilat nuk duhet të ofrohen.Njëkohësisht jep rekomandime edhe këshilla për punësimin dhe trajnimin ezyrtarëve për hulumtime parlamentare.Zhvillimet më pas:Pas publikimit të analizës, Kuvendi i Kosovës ka nënshkruar memorandumbashkëpunimi me Institutin GAP, që ky i fundit t’i ndihmojë njësisë për hulumtimeparlamentare të Kuvendit me analiza dhe me ekspertizën e tij deri në përforcimine kësaj njësie. Kjo njësi ka punësuar tre hulumtues dhe aktualisht ka një staf prejpesë personave. Sot, GAP konsiderohet një ndër partnerët kryesore të kësaj njësie.Analiza #25: Impakti ekonomik i DokuFest 2011 – 2014Publikuar: 4 mars 2012Shkurt për publikimin:DokuFest është një ndër festivalet më të suksesshme dhe më të njohur në botë përfilma dokumentar dhe atyre te metrazhit të shkurtër. Ndikimi i DokuFest në jetënkulturore të vendit është një aspekt i cili është vlerësuar tashmë nga shumë njohëstë kësaj fushe. Por ajo çfarë nuk është vlerësuar asnjëherë deri më tani është impaktiqë DokuFest ka në ekonominë e Kosovës në përgjithësi, dhe në atë të Komunës sëPrizrenit në veçanti. Në këtë analizë GAP konstaton se impakti ekonomik i DokuFestmë 2011 ishte së paku 3.1 milion euro. Festivali i 11 me radhë, i cili do të mbahetnë korrik të 2012, pritet të ketë një impakt ekonomik prej 4.6 milion eurosh. Kurseimpakti i përgjithshëm për periudhën 2011-2014 pritet të jetë mbi 17 milion euro.Zhvillimet më pas:Kjo analizë ia ka shtuar edhe më shumë vlerën e këtij festivali, duke vënë nëpah edhe përfitimet ekonomike të tij përveç vlerave kulturore. Kjo analizë u kandihmuar edhe sponsorëve të festivalit për të kuptuar vlerën ekonomike të tij.Analiza tregon se përfitues të drejtpërdrejtë nga festivali i DokuFest janë biznesetlokale në qytetin e Prizrenit, si: kafe-baret, restorantet, shitësitambulant, hotelet, qiradhënësit, etj., por edhe bizneset në nivel kombëtar, siavio-kompanitë, bankat apo kompanitë e telekomunikacionit. Studimi i njejtëdo të bëhet edhe për vitet në vazhdim.Analiza #26: Buxheti i Policisë së Kosovës: nevojapër buxhet shtesë dhe planifikim më të mirë financiarPublikuar: 29 mars 2012Shkurt për publikimin:Në këtë studim Instituti GAP analizon buxhetin e përgjithshëm të Policisë sëKosovës, atë aktual dhe buxhetin ndër vite duke filluar nga viti 2009 e këndej.Ndër rekomandimet e GAP është se përballja me sfidat si rritja e kapaciteteveprofesionale dhe logjistike në luftimin e llojeve të ndryshme të krimeve tëndërlikuara kërkon rritjen e buxhetit për shpenzimet kapitale gjatë përgatitjevepër rishikimin e buxhetit në mesin e dytë të këtij viti si dhe MPB dhe Qeverianë përgjithësi duhet të ndajnë më shumë mjete buxhetore për PK me qëllim tëpërmbushjes së objektivave që dalin nga Plani Zhvillimor 2011-2015 i PK, poredhe prioriteteve qeveritare për luftimin e krimit të organizuar dhe korrupsionit.Zhvillimet më pas:Kjo analizë u ka ofruar një pasqyre të përgjithshme organeve vendimmarrësepër mënyrën se si shpenzohet buxheti i Policisë së Kosovës, duke argumentuarnë të njëjtën kohë edhe nevojën për ngritje të buxhetit për këtë sektor të sigurisënë vend. Buxheti i përgjithshëm Policisë së Kosovës ka shënuar një rritje të vogëlqë nga koha e publikimit të analizës.66 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 67

Analiza #27: Ligji për Zonat Ekonomike:ndikimi i tij në zhvillimin e parqeve të biznesitPublikuar: 18 maj 2012Shkurt për publikimin:Në Kosovë ekzistojnë një numër i parqeve të biznesit. Megjithëse operiminë këto zona u ofron investitorëve një varg përparësish siç është qasja më elehtë në infrastrukturë, dalje në rrugët kryesore, qira të volitshme, siguri mëtë madhe për bizneset, megjithatë, ekzistojnë edhe probleme të shumta me tëcilat ballafaqohen investitorët. Sot shumica e parqeve të biznesit janë gjysmëfunksionale, ka ngecje në ndërtimin e infrastrukturës së parkut, ka një përzierjetë veprimtarive biznesore brenda një parku qofshin ato edhe të rrezikshme përnjëra tjetrën, ka inkubatorë të biznesit me asnjë biznes, si dhe ka parqe që kanëdështuar tërësisht si projekt, të inicuara në bazë të modelit publiko-privat. Kjoanalizë pasqyron gjendjen aktuale në disa nga parqet e biznesit në Kosovë.Zhvillimet më pas:Në këtë analizë GAP ofron një varg rekomandimesh se si Ligji i ri për ZonatEkonomike duhet të jetë më përmbajtjesor dhe më stimulues për tërheqjen einvestitorëve të huaj. Disa muaj pas publikimit GAP është ftuar nga KomisioniParlamentar për Zhvillim Ekonomik për të prezantuar rekomandimet e tij përprojektligjin e ri. Më pas GAP u ftua nga grupi punues parlamentar që të jetëpjesë e amandamentimit të këtij projektligji.Analiza #28: Procesi i privatizimit dhevlera e aseteve të kompanisë kosovare tëdistribucionit dhe furnizimit me energji elektrike (KEDS)Publikuar: 1 tetor 2012Shkurt për publikimin:Pas vendimit të Qeverisë së Kosovës për ta shitur KEDS për 26.3 milion euro,Instituti GAP përmes këtij publikimi synon të ofrojë një pasqyrë të vlerës realetë aseteve të KEDS dhe sidomos investimet e KEK të bëra në rrjetin e energjisë nëperiudhën 2007-2012. GAP konkludon se vlera e të gjitha investimeve në rrjetine energjisë në periudhën 2007-2012 kap shifrën e 55 milion eurove.Zhvillimet më pas:Përkundër të dhënave të ofruara nga Instituti GAP për vlerën e investimevenë KEDS, Qeveria edhe më tutje ka vazhduar me procesin e shitjes së këtij aseti.Megjithatë GAP ka ngritur padi ndaj Ministrisë për Zhvillim Ekonomik përmoslejim në qasje në dokumentet publike që lidhen me procesin e privatizimittë këtij aseti. Procesi gjyqësor pritet të fillojë.Analiza #29: Të dhënat e regjistrimit tëpopullsisë dhe ndikimi i tyre në politikat publikePublikuar: 12 tetor 2012Shkurt për publikimin:Në këtë analizë GAP tregon për ndikimin e të dhënave nga regjistrimi ipopullsisë që do të kenë në numrin e të punësuarve në sektorin publik, ndikiminqë rezultatet nga regjistrimi i popullsisë do të kenë në ndarjen e grantit përkomuna, krahason të dhënat e regjistrimit të popullsisë kundrejt listës së votuesesi dhe analizon vendet e rezervuara në Kuvendin e Kosovës nga perspektiva eregjistrimit të popullsisë. Kjo analizë shpërfaq edhe hendekun në mes të dhënaveqë paraqet regjistrimi i popullsisë dhe të dhënave më të cilat menaxhojnëaktualisht Institucionet e Kosovës sa i përket numrit të pensionistëve dhepërfituesve të asistencës sociale.Zhvillimet më pas:Ky publikim ofron të dhëna interesante krahasuese sa i përket statistikave nëtë cilat janë bazuar deri më tani institucionet vendimmarrëse dhe statistikave tëreja që kanë dalë si rezultat i regjistrimit të popullsisë. Të gjeturat e kësaj analizei paraprijnë ndryshimeve që do të ndodhin në vitet në vazhdim në aspektin endarjes së granteve për komunat e Kosovës, ndryshimet që pritet të ndodhin nënumrin e stafit të administratave komunale, si pastrimet e listave të votuesve qëdo duhej të bëheshin para zgjedhjeve të ardhshme.68 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 69

Aneks II: RaportetDeri më tani GAP ka publikuar 55 raporte të ndryshme: 40 raport mbiqeverisjen në nivel lokal (komunat), 5 raporte vjetore për projektin e IREX- Indeksi i Qëndrueshmërisë së Medieve dhe 4 raporte me tema të tjera,si: Pasqyra e Arsimit të Lartë Privat në Kosovë (2008), Politika e Jashtmee Kosovës nga 17 shkurti 2008 deri më 17 shkurt 2009 (2009), Raporti iProgresit 2010 – Made in Kosova (2010) dhe Projektet Energjetike në Kosovë(2010). Në vazhdim paraqesim një përmbledhje të shkurtë të disa prejraporteve të GAP.GAP Raport #1: Pasqyra e Arsimittë Lartë Privat në KosovëPublikuar: 27 maj 2008Shkurt për publikimin:Në kohën kur institucionet publike përkrahnin pa ndonjë kriter themelimine universiteteve private, GAP publikoi një raport i cili jep një pasqyrë të të gjithëarsimit të lartë privat në Kosovë, duke evidentuar shkeljet ligjore, numrin dhekualifikimet e personelit të angazhuar në institucione private të arsimit të lartë,numrin e studentëve dhe hapësirat për mësim, kushtet e punës dhe mësimit, etj.Kjo pasqyrë e bartësve privat të arsimit të lartë ishte raporti i parë i këtij llojinë Kosovë dhe synonte të shërbej si pikë reference për të gjithë ata nxënës tëcilët nuk kishin njohuri të mjaftueshme se ku të studionin. Përmes këtij raporti,synohej që tu ofrohej një pasqyrë më e qartë vetë institucioneve publike dhebazë për akreditim.Zhvillimet më pas:Pas publikimit të analizës së GAP, po në 2008, Ministria e Arsimit, Shkencësdhe Teknologjisë (MASHT) angazhoi Këshillin Britanik që të bëj akreditimin etë gjithë bartësve privat të arsimit të lartë. Gjatë këtij procesi ekspertët e KëshillitBritanik përdorën edhe të dhënat e GAP për arsimin e lartë dhe raportin e GAPpër këtë sektor e klasifikuan si “raport i fuqishëm”.Edhe më tutje, raporti i GAP “Pasqyra e Arsimit të Lartë Privat në Kosovë”mbetet një nga raportet e vetme të këtij lloji në Kosovë dhe GAP synon që tëvazhdojë publikimin e raporteve dhe analizave rreth arsimit në përgjithësi.GAP Raport #2: Politika e Jashtme e Kosovës -nga 17 shkurti 2008 deri më 17 shkurt 2009Publikuar: 20 shkurt 2009Shkurt për publikimin:Kosova shpalli pavarësinë më 17 shkurt 2008. Por Kosova nuk kishte shërbimtë saj diplomatik dhe Ministri të Punëve të Jashtme deri më 15 qershor 2008. Nëvitin e parë të shpalljes së pavarësisë, u ndërmor një ofensive diplomatike nga Kosovanë bashkëpunim me shtete përkrahësve të pavarësisë për të siguruar sa më shumënjohje; gjersa në anën tjetër, Serbia lobonte kundër njohjes së pavarësisë së Kosovës.Me qëllim të ofrimit të një pasqyre më të qartë për të gjitha aktivitetet gjatë një vititë Ministrisë së Punëve të Jashte të Kosovës, faktorit ndërkombëtar dhe Serbisë sai përket politikës së jashtme, GAP publikoi një raport i cili përmban një kronologjitë ngjarjeve gjatë kësaj periudhe dhe analizon dinamikën e krijimit të MPJ dheshërbimit diplomatik të Kosovës. Analiza e GAP u publikua në një konferencë tëpërbashkët me Klubin për Politikë të Jashtëm, ku të pranishëm ishin edhe përfaqësuestë institucioneve publike, partive politike, ambasadave ët huaja në Prishtinë, etj.Zhvillimet më pas:Pas më shumë se tri viteve nga shpallja e pavarësisë së Kosovës, edhe mëtutje MPJ dhe shërbimi diplomatik i Kosovës kanë probleme në konsolidim dhefunksionalizim. Qeveria e Kosovës ka krijuar qendra të shumta brenda Qeverisëtë cilat janë përgjegjëse për politikën e jashtme dhe kjo ka krijuar konfuzion dhepërzierje kompetencash. Deri në tetor 2011 Kosova është njohur nga 81 vendedhe është ende larg objektivit të arritjes së njohjeve të nevojshme për të siguruaranëtarësim në OKB. Procesi i njohjeve është ngadalësuar dukshëm pas vitit të parënga shpallja e pavarësisë.GAP Raport #3: Raporti i Progresit - Made in Kosova 2010Publikuar: 25 tetor 2010Shkurt për publikimin:Komisioni Evropian për çdo vit publikon raportin e progresit edhe përKosovën. Raporti i Progresit është një nga dokumentet më të rëndësishme i cilirendit një varg sfidash që duhet zgjidhur nga institucionet publike. Mirëpo, përshkak të gjuhë së tij të kujdesshme, raporti i progresit është (keq)interpretuar nëforma të ndryshme nga partitë në pushtet dhe nga partitë opozitare. Me qëllimqë të ofrohet një pikëpamje vendore e progresit të Kosovës gjatë një viti, gjashtë70 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 71

organizata jo qeveritare, publikuan “Raportin e Progresit - made in Kosova”. Kyraport, i cili përdor një gjuhë më të drejtpërdrejtë por shfrytëzon metodologjinë enjëjtë me atë të raportit real të progresit të KE, u publikua nj javë para Raportittë Progresit 2011 për Kosovën. GAP ka shkruar pjesën rreth ekonomisë dheprokurimit publik.Zhvillimet më pas:Më 2 nëntor 2010 u publikua Raporti i Progresit i KE për Kosovën 2011.Raporti i organizatave jo qeveritare kishte paraparë në masë të madhe se çfarëdo të përmbajë raporti i progresit për Kosovën. Tradita e publikimit të raportittë progresit Made in Kosova do të vazhdojë edhe në vitet në vazhdim.GAP Raport #4: Projektet Energjetike në KosovëPublikuar: 7 shtator 2011Shkurt për publikimin:Së bashku me KIPRED dhe FIQ, GAP mori pjesë në një studim të përbashkëttë organizatave jo qeveritare lidhur me projektet energjetike në Kosovë. Studimi“Projektet Energjetike në Kosovë” është rezultat i një studimi gjashtë mujor. Ky raportanalizon ecurinë e përgjithshme të projekteve energjetike në Kosovë. Raporti nxjerrdisa përfundime dhe rekomandime për institucionet vendore dhe Bankën Botërore,e cila është e kyçur në këtë proces. Raporti vë në pah mungesën e transparencës, papërgjegjshmërinë e institucioneve ndaj publikut, mungesën e studimeve adekuate nëfushën e energjisë dhe ngreh dilema se si do të menaxhohen dy proceset e privatizimit:privatizimi i gjenerimit të energjisë dhe privatizimi i rrjetit energjetik.Zhvillimet më pas:Raporti “Projektet Energjetike në Kosovë” u pasqyrua në mediat vendore dheato ndërkombëtare (http://www.brettonwoodsproject.org/art.shtml?x=568872). Paspublikimit të raportit, Ministria për Zhvillim Ekonomik, përgjegjësi e së cilës janëprojektet energjetike në Kosovë, reagoi kundër raportit duke e quajtur atë si raport“jo profesional, jo kredibil, të pabazuar në fakte dhe i cili keq informon publikun”(Burimi: http://mem.rks-gov.net/?page=1,42,377). Por MZHE nuk paraqiti faktepër të rrëzuar ato që thuhen në raportin e KIPRED, GAP dhe FIQ.Më 29 shtator 2011, MZHE organizoi një konferencë për të demantuar ato qëthuheshin në raportin e shoqërisë civile për projektet energjetike. Në këtë konferencëMZHE nuk la hapësirë diskutimi në agjendën e saj që edhe autorët të mbrojnë ato qëjanë shkruar në raport. Pasi që MZHE nuk pranoi të përfshij në agjendë edhe autorëte raportit “Projektet Energjetike në Kosovë”, organizatat jo qeveritare bojkotuankëtë konferencë të MZHE. (Lajmi: http://gazetajnk.com/?cid=1,978,140).Më 9 tetor 2011, një nga gazetat ditore në Kosovë, publikoi një dokument tëkomunikimit në mes të Bankës Botërore dhe Qeverisë së Kosovës ku kërkohej qëpër projektet energjetike në Kosovë të bëhet një vlerësim i ri ekonomik, social dhemjedisor, pasi që vlerësimet e mëhershme kanë mangësi serioze. Kjo ka qenë edh njënga kërkesat e raportit të shoqërisë civile për projektet energjetike.GAP Raport #5: Letërnjoftimet e KomunavePublikuar: 2009 – 2012Shkurt për publikimin:Në prag të zgjedhjeve lokale të 15 nëntorit 2009, Instituti GAP ka publikuarnjë seri hulumtimesh për komunat e Kosovës. Ky projekt i titulluar Letërnjoftimete Komunave 2009, ishte një seri prej 30 publikimeve për 30 komuna të Kosovës.Çdo raport komunal përmban të dhëna si: faktet kryesore për komunën; 5problemet më të mëdha komunale; kapacitetet financiare të çdo komune dhe atë sesa do të ketë në dispozicion mjete për investime kapitale në katër vitet në vazhdim;historiku i përfaqësimit politik; gjendja në arsim, shëndetësi dhe administratë lokale;funksionimi i ueb-faqeve të komunave dhe respektimi i Ligjit për vetëqeverisje lokale;shkalla e tatimit në pronë dhe shuma që bizneset duhet të paguajnë për leje të punës;si dhe rastet e shkeljes së rendit dhe ligjit në çdo komunë.Në fillim të vitit 2012, Instituti GAP filloi të publikojë një seri të re të raportevepër komunat, të titulluar Letërnjoftimet e Komunave 2012. Nga muaji majderi në fund të muajit nëntor 2012 GAP ka publikuar gjithsejtë 16 raporte për19 komuna të Kosovës. Këto raporte dallojnë nga ato të vitit 2009 për faktinse theksi bie mbi punën e kryetarëve të komunave gjatë mandatit dy vjeçar,duke analizuar kështu të arriturat e tyre, përmbushjen e premtimeve, mënyrëne shpenzimit të buxhetit, nivelin e investimeve kapitale, etj.Zhvillimet më pas:Raportet e publikuara nga Instituti GAP kanë shërbyer si referencë përemisionet televizive të ‘Jeta në Kosovë’, me ç’rast kryetarët e komunave janëballafaquar me të gjeturat e GAP. Këto raporte po ashtu kanë ndikuar pozitivishtedhe në përmirësimin e disa defekteve të raportuara të cilat janë hasur nëpërkomuna të ndryshme. Këto raporte janë ndër raportet e rralla në Kosovë qëvlerësojnë qeverisjen lokale dhe që pasqyrojnë problemet dhe keqpërdorimetnëpër komunat e Kosovës.72 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 73

74 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 75

www.institutigap.orgwww.gapminitor.orgwww.facebook.com/institutigapwww.twitter.com/institutiGAPinfo@institutigap.orgTel.: 038 609 33976 — Instituti për Studime të Avancuara GAP nëntor 2012 — 77

011 2012Instituti për Studimetë Avancuara GAP78 — Instituti për Studime të Avancuara GAP