PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY KIERUNEK ZDROWIE PUBLICZNE ...

Akademia Medyczna w WarszawieWydział Nauki o ZdrowiuPRZEWODNIK DYDAKTYCZNYKIERUNEK ZDROWIE PUBLICZNEWarszawaRok akademicki 2007/20081

Przewodnik dydaktyczny opracowano na podstawie:I. Standardów kształcenia dla kierunku Zdrowie Publiczne – wg.projektu rozporządzenia z dn. 04.01.2007 r. dotyczącego standardówkształcenia na poszczególnych kierunkach studiów - załącznika nr117.II. Propozycji treści programowych i należnej literatury otrzymanych odjednostek dydaktycznych Akademii Medycznej w Warszawie, aopracowanych w oparciu o w/w standardy kształceniaProf. dr hab. Bolesław SamolińskiSTUDIA PIERWSZEGO STOPNIAI. WYMAGANIA OGÓLNEStudia pierwszego stopnia trwają nie krócej niż 6 semestrów. Liczba godzinzajęć nie powinna być mniejsza niż 2600. Liczba punktów ECTS (EuropeanCredit Transfer System) nie powinna być mniejsza niż 180.II. SYLWETKA ABSOLWENTAAbsolwent posiada wiedzę interdyscyplinarną z zakresu naukspołecznych oraz nauk medycznych. Rozumie podstawowe problemy zdrowiapublicznego, systemy opieki zdrowotnej oraz polityki zdrowotnej Polski ikrajów Unii Europejskiej. Absolwent zna język obcy na poziomie biegłości B2Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy oraz umieposługiwać się językiem specjalistycznym z zakresu nauk społecznych imedycznych. Absolwent posiada umiejętności w zakresie: rozpoznawaniabiologicznych i środowiskowych uwarunkowań zdrowia człowieka, zbiorowościludzi oraz wzajemnych między nimi relacji, rozpoznawania biologicznych,środowiskowych, demograficznych, społecznych i psychologicznych zagrożeńzdrowia zbiorowości ludzi, realizowania ustawowych kontroli i ocen stanu2

sanitarno-epidemiologicznego społeczeństwa i środowiska na szczebluregionalnym, komunikowania wyników ocen stanu sanitarnoepidemiologicznegojednostkom nadrzędnym, gromadzenia danych o sytuacjizdrowotnej zbiorowości, realizowania programów dotyczących profilaktyki orazopieki i rehabilitacji psychospołecznej, wdrażania i koordynowania programówoświaty zdrowotnej i promocji zdrowia, gromadzenia danych dotyczącychekonomiki i zarządzania ochrony zdrowia w środowisku lokalnym orazkorzystania z fachowego piśmiennictwa obcojęzycznego. Absolwent posiadakompetencje do zajmowania wykonawczych stanowisk w zakładach opiekizdrowotnej oraz do realizowania świadczeń zdrowotnych i pełnieniaróżnorodnych funkcji związanych z promocją i ochroną zdrowia w instytucjachpaństwowych, samorządowych, społecznych i prywatnych. Zdobytekwalifikacje umożliwiają zatrudnienie absolwenta w zakładach opiekizdrowotnej, oraz instytucjach zajmujących się szeroko rozumianą ochroną ipromocją zdrowia. Absolwent jest przygotowany do podjęcia studiów drugiegostopnia.III. PRAKTYKIPraktyki trwają 4 tygodnie (160 godzin) po I roku kształcenia oraz 4tygodnie (160 godzin) po II roku nauki. Praktyki na Akademii Medycznej wWarszawie realizowane są w oparciu o programy praktyk po I i II roku studiówpierwszego stopnia.PROGRAM PRAKTYKdla studentów Wydziału Nauki o Zdrowiu Akademii Medycznej w WarszawieProgram dotyczy: praktyk studenckich po I roku studiów pierwszego stopnia nakierunku Zdrowie Publiczne w Szpitalach Klinicznych lub innych Szpitalach( nie powinno dotyczyć ZOZ lecznictwa otwartego)Organizacja praktyki:3

Czas trwania praktyki powinien wynosić 4 tygodnie tj. 160 godzin, wczasie, którym studenci realizują przedsięwzięcia zaplanowane wharmonogramie praktyki.Studenci, którzy ukończyli I rok winni odbyć praktyki na oddziale szpitalnym,gdzie powinni zapoznać się z pracą administracyjną tej jednostki organizacyjnej(sekretariat, oddziałowa). Dopuszczalne są częściowe praktyki na terenieZakładu Radiologii, Apteki Szpitalnej.Szczegółowy harmonogram praktyki sporządza się pod kierunkiemopiekuna zakładowych praktyk. Studenci prowadzą rejestrację wykonywanychpraktyki. Mogą realizować również pracę, tj. zbierać materiały dowykorzystania w ewentualnej pracy licencjackiej. Praktyki zostają zakończonezaliczeniem przez kierownika jednostki. Dni praktyki nie muszą następowaćkolejno jeden po drugim, ale nie mogą być rozdzielone więcej niż na 2 części.Praktyka powinna być zorganizowana w Zakładzie Opieki Zdrowotnej najlepiejw jednym ze Szpitali Klinicznych.Cele praktyki:• Zapoznanie się ze strukturą organizacyjną, zadaniami oddziału/ zakładu,• Zapoznanie się z formami i metodami pracy administracyjnej (np.zamówienia, obieg dokumentów, zależnościami z innymi jednostkamiorganizacyjnymi danego Szpitala, itp.),• Próba zastosowania wiedzy teoretycznej w realnej sytuacji pracyoddziału/ zakładu,Zakres praktyki:o Zapoznanie się z podstawową dokumentacją oddziału szpitalnego/zakładu, i jego miejscem w statucie szpitala,o Poznanie obowiązującego systemu informatycznego szpitala i jegowykorzystania na poziomie oddziału/ zakładu,4

o Zapoznanie się z systemem prowadzenia dokumentacji, wszczególności zamówień i sprawozdawczością ( raporty dziennejednostki),o Zapoznanie się z prowadzeniem ewidencji i statystyki medycznejna poziomie oddziału i działu statystyki medycznej,o Zapoznanie się z receptariuszem oddziału i zamówieniami lekówdla potrzeb oddziału.W czasie praktyki student powinien współuczestniczyć wprzedsięwzięciach i wykonywanych pracach organizacyjnych w placówce.Obserwacja oraz rozmowy z personelem powinny umożliwić studentowizapoznanie się z realizacją głównych zadań, zasad współpracy pomiędzyposzczególnymi komórkami organizacyjnymi Szpitala oraz współpracypomiędzy poszczególnymi komórkami Szpitala a działami innych instytucji.Ważnym elementem w nauczaniu, w czasie odbywania praktyki, będzieodpowiednie przygotowanie niektórych dokumentów stale używanych lubprzygotowanych w danym dziale, tak, aby mógł swoją wiedzę poszerzyć wsposób maksymalny.PROGRAM PRAKTYKdla studentów Wydziału Nauki o ZdrowiuAkademii Medycznej w WarszawieProgram dotyczy: praktyk studenckich po II roku studiów licencjackichZdrowie PubliczneOrganizacja praktyki:Czas trwania praktyki powinien wynosić 4 tygodnie tj. 160 godzin, wczasie, którym studenci realizują przedsięwzięcia zaplanowane wharmonogramie praktyki.5

Studentom, którzy ukończyli II rok należy przygotować stanowisko pracy wadministracji jednostki w której odbywają praktykę.Szczegółowy harmonogram praktyki sporządza się pod kierunkiemopiekuna zakładowych praktyk. Studenci prowadzą rejestrację wykonywanychpraktyki. Mogą realizować również pracę, tj. zbierać materiały dowykorzystania w ewentualnej pracy licencjackiej. Praktyki zostają zakończonezaliczeniem przez kierownika jednostki. Dni praktyki nie muszą następowaćkolejno jeden po drugim, ale nie mogą być rozdzielone więcej niż na 2 części.Praktyka powinna być zorganizowana w Zakładzie Opieki Zdrowotnej najlepiejw jednym ze Szpitali Klinicznych lub Szpitalu Klinicznym lub wojewódzkim,lub/oraz Sanepidzie, lub/oraz firmie ubezpieczeniowej.Cele praktyki:• Zapoznanie się ze strukturą organizacyjną, zadaniami orazfunkcjonowaniem jednostki.• Zapoznanie się z formami i metodami pracy,• Próba zastosowania wiedzy teoretycznej w realnej sytuacji pracy danejjednostkiZakres praktyki:• Zapoznanie się z podstawową dokumentacją jednostki, w tym zestatutem,• Zapoznanie się z regulaminem porządkowym i innymi dokumentamiregulującymi zasady i porządek pracy;• Zapoznaniem się z systemem prowadzenia dokumentacji wszczególności zamówień i sprawozdawczością (w przypadkuZOZ,NFZ i MZ –procedury wysokospecjalistyczne i programyprofilaktyczne) oraz przygotowania materiałów do przetargu,• Poznanie pracy działu zamówień publicznych, w zakresieprzygotowania materiałów przetargowych,6

• Zapoznanie się z działem statystyki medycznej (ruch chorych napoziomie Szpitali),• W przypadku ZOZ zapoznanie się z receptariuszem szpitalnym izasadami zamówień leków dla potrzeb szpitala; w przypadku firmyubezpieczeniowej – zasadami kontraktacji i realizacji ubezpieczeńzdrowotnych, ze szczególny uwzględnieniem współpracy zplacówkami opieki zdrowotnej.W czasie praktyki student powinien współuczestniczyć wprzedsięwzięciach i wykonywanych pracach organizacyjnych danej jednostki.Obserwacja oraz rozmowy z personelem powinny umożliwić studentowizapoznanie się z realizacją głównych zadań, zasad współpracy pomiędzyposzczególnymi komórkami organizacyjnymi. Ważnym elementem wnauczaniu, w czasie odbywania praktyki, będzie odpowiednie przygotowanieniektórych dokumentów stale używanych lub przygotowanych w danym dziale.Możliwe jest również zaliczenie praktyk w oparciu o uczestnictwo wbadaniach i programach epidemiologicznych i profilaktycznych.STUDIA DRUGIEGO STOPNIAI. WYMAGANIA OGÓLNEStudia drugiego stopnia trwają nie krócej nią 4 semestry. Liczba godzinzajęć nie powinna być mniejsza niż 1400. Liczba punktów ECTS nie powinnabyć mniejsza niż 120.II. SYLWETKA ABSOLWENTAAbsolwent posiada zaawansowaną – w stosunku do studiów pierwszegostopnia – wiedzę z zakresu nauk społecznych i nauk medycznych. Posiadaumiejętności umożliwiające włączanie się w realizację zadań profilaktyki iochrony zdrowia instytucji: państwowych, samorządowych, społecznych i7

Program dotyczy: praktyk wakacyjnych po I roku studiów drugiego stopnia nakierunku Zdrowie PubliczneOrganizacja praktyki:Czas trwania praktyki powinien wynosić 4 tygodnie tj. 160 godzindydaktycznych,w czasie, których studenci realizują przedsięwzięcia zaplanowane wharmonogramie praktyki.Szczegółowy harmonogram praktyki sporządza się pod kierunkiemopiekuna zakładowych praktyk. Studenci prowadzą rejestrację wykonywanychpraktyk. Mogą realizować również pracę, tj. zbierać materiały do wykorzystaniaw przewodzie magisterskim. Zakończenie praktyki zostaje zakończonezaliczeniem przez kierownika jednostki. Dni praktyki nie muszą następowaćkolejno jeden po drugim, ale nie mogą być rozdzielone więcej niż na 2 części.Praktyka powinna być zorganizowana w administracji centralnej lub terenowejdotyczącej opieki zdrowotnej lub w placówce Narodowego Funduszu Zdrowia,zakresie nadzoru sanitarno -epidemiologicznego bądź też w samorządowymwydziale ochrony zdrowia.Cele praktyki:• Zapoznanie się ze strukturą organizacyjną, zadaniami orazfunkcjonowaniem administracji centralnej lub terenowej.• Zapoznanie się z formami i metodami pracy.Zakres praktyki:• Zapoznanie się z podstawową dokumentacją jednostki organizacyjnej,w tym ze statutem;• Zapoznaniem się z regulaminem porządkowym i innymi dokumentamiregulującymi zasady i porządek pracy;• Poznanie obowiązującego systemu informatycznego10

• Uczestniczenie w pracy jednostki administracji, w której realizujepraktykiW czasie praktyki student powinien współuczestniczyć wprzedsięwzięciach i wykonywanych pracach organizacyjnych w placówce.Obserwacja oraz rozmowy z personelem powinny umożliwić studentowizapoznanie się z realizacją głównych zadań, zasad współpracy pomiędzyposzczególnymi komórkami organizacyjnymi oraz współpracy z innymiinstytucjami. Ważnym elementem w nauczaniu, w czasie odbywania praktyki,będzie odpowiednie przygotowanie niektórych dokumentów stale używanychlub przygotowanych w danym dziale, tak, aby mógł swoją wiedzę poszerzyć wsposób maksymalny w tak krótkim okresie czasowym.IV. RAMOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA I OBCIĄŻENIA GODZINOWEZESTAWIENIE GODZINOWE Wg. Standardów Wg. AMKIERUNEK ZDROWIEPUBLICZNELic Mgr Lic + Lic Mgr Lic +A. GRUPA TREŚCImgrmgrPODSTAWOWYCH 360 300 660 665 435 1100Lp.1 Podstawy prawa 15 0 15 30 - 302 Prawo w ochronie zdrowia 0 60 60 - 60 + 15* 60 + 153 Mikroekonomia 0 0 0 60 - 604 Makroekonomia 0 0 0 60 - 605 Ekonomia 15 45 60 - 60 607 Podstawy socjologii 15 0 15 30 - 308 Socjologia zdrowia 0 30 30 - 45 459 Podstawy psychologii 45 0 45 45 - 4510 Psychologia zdrowia 0 45 45 - 45 4511 Metodologia badań 0 30 30 - 45 45Podstawy ochrony15 0 15 50 - 5012 środowiska13 Ochrona środowiska 0 45 45 - 45 4514 Podstawy biostatystyki 15 0 15 60 - 6015 Biostatystyka 0 30 30 - 50 + 10* 50 + 1011

16 Pedagogika 0 15 15 - 30 3017 Podstawy demografii 30 0 30 30 - 3018 Demografia 0 0 0 - 0 + 30* 0 + 3019 Nauka o człowieku 60 0 60 120 - 12020 Propedeutyka medycyny 150 0 150 180 - 180C. GRUPA TREŚCI 960 630 1590 725 760 1485Lp.1KIERUNKOWYCHPropedeutyka zdrowiapublicznego- - - 60 - 602 Zdrowie publiczne w praktyce - - - - 90 903 Podstawy promocji zdrowia - - - 60 - 604 Postępy promocji zdrowia - - - - 30 + 45* 30 + 455 Podstawy epidemiologii - - - 120 - 120Epidemiologia - - - - 100 + 100 + 15615*7 Ekonomika zdrowia - - - 30 - 30Finansowanie w ochronie - - - - 80 808 zdrowiaPodstawy organizacji i - - - 60 - 609 zarządzaniaOrganizacja i zarządzanie w - - - - 60 6010 ochronie zdrowiaPodstawy nadzoru sanitarnoepidemiologicznego- - - 90 - 9011Nadzór sanitarnoepidemiologiczny- - - - 60 6012Podstawy ubezpieczeń - - - 60 - 6013 społecznych i zdrowotnych14 Ubezpieczenia społeczne - - - - 20 2015 Ubezpieczenia zdrowotne - 20 20Podstawy polityki społecznej - - - 30 - 3016 i zdrowotnej17 Polityka społeczna - 30 3018 Polityka zdrowotna - - - - 30 30Międzynarodowa- - - - 15 1519 problematyka zdrowiaProblemy zdrowia w skali - - - 30 - 3020 międzynarodowejPodstawy ratownictwa - - - 30 - 3021 medycznego22 Podstawy żywienia człowieka - - - 30 - 3023 Żywienie człowieka - - - - 45 4512

Podstawy zdrowia- - - 60 - 6024 środowiskowego25Zdrowie środowiskowe - - - - 30 30Kwalifikowana pierwsza - - - 45 - 4526 pomoc27 Formy opieki zdrowotnej - - - - 30 30Zasoby i systemy- - - 20 30 50informacyjne w ochronie28 zdrowiaMarketing usług zdrowotnych29- - - - 30 30Przedmioty niezamieszczone w standardach kształcenia dla kierunku ZdrowiePubliczne, a realizowane w AMLic Mgr Lic +PrzedmiotymgrLp.1052 422 1474Uwarunkowania zdrowia i - 30 301 choroby2 Wychowanie fizyczne 90 30 1203 Język obcy 180 120 3004 Przedmiot do wyboru 90 - 905 Filozofia i podstawy etyki 30 - 306 Prawo cywilne 30 - 307 Prawo administracyjne 30 - 308 Prawo medyczne 30 - 309 Orzecznictwo medyczne 60 - 6010 Patologia społeczna 30 - 3011 Choroby dietozależne 30 - 3012 Zarządzanie jakością 30 - 30Zarządzanie jakością w - 30 3013 ochronie zdrowiaSystem opieki zdrowotnej w 60 - 6014 PolsceSystemy opieki zdrowotnej na 30 - 3015 świecie16 Farmakologia 30 - 3017 Mikrobiologia 70 - 7018 Psychologia uzależnień 30 - 30Analiza potrzeb zdrowotnych1930 - 30Demografia w zdrowiu20 publicznym30 - 3013

21 Elementy techniki medycznej 30 - 3022 Farmakoekonomia 30 30 3023 Rynek kapitałowy - 30 3024 Biometrologia - 30 3025 Seminaria licencjackie 50 - 5026 Seminaria magisterskie - 40 4027 Przysposobienie biblioteczne 2 2 4Zarządzanie funduszami- 20 2028 unijnymiOrganizacja ratownictwa- 30 3029 medycznegoMetodologia badań 30 - 3030 naukowych2442 1617 4059Suma31 Praktyka wakacyjna 320 160 480Suma 2762 1777 4539* -wyjaśnienie liczby godzin - dla absolwentów studiów pierwszego stopnia nakierunku Zdrowie Publiczne + dla absolwentów studiów pierwszego stopniainnych kierunków medycznych niż Zdrowie PubliczneV. ZASADY ZAKOŃCZENIA STUDIÓW PIERWSZEGO i DRUGIEGOSTOPNIA oraz STANDARDY DYPLOMOWEJ PRACYLICENCJACKIEJ I MAGISTERSKIEJWYDZIAŁU NAUKI OZDROWIU AKADEMII MEDYCZNEJ w WARSZAWIEI. ZASADY ZAKOŃCZENIA STUDIÓW PIERWSZEGO I DRUGIEGOSTOPNIA1. Warunkiem uzyskania dyplomu ukończenia studiów oraz odpowiedniegotytułu jest: zaliczenie wszystkich ćwiczeń i praktyk, złożenie egzaminówprzewidzianych w planie studiów oraz uzyskanie z egzaminulicencjackiego lub magisterskiego oceny co najmniej dostatecznej.2. Forma egzaminu licencjackiego i egzaminu magisterskiego naodpowiednichkierunkach studiów:2.1. Studia pierwszego stopnia, stacjonarne:14

• Pielęgniarstwo i Położnictwo – praktyczny egzamindyplomowy orazobrona pracy licencjackiej• Ratownictwo Medyczne – praktyczny egzamindyplomowy• Dietetyka– obrona pracy licencjackiej• Zdrowie Publiczne – obrona pracy licencjackiej2.2. Studia drugiego stopnia, stacjonarne:• Pielęgniarstwo i Położnictwo – obrona pracy magisterskiej• Dietetyka– obrona pracy magisterskiej• Zdrowie Publiczne – obrona pracy magisterskiej2.3. Studia pierwszego stopnia, niestacjonarne:• Pielęgniarstwo i Położnictwo – praktyczny egzamindyplomowy orazobrona pracy licencjackiej2.4. Studia drugiego stopnia, niestacjonarne:• Pielęgniarstwo i Położnictwo – obrona pracy magisterskiej.3. Pracę licencjacką lub pracę magisterską należy złożyć wraz z recenzją wdziekanacie, przed zakończeniem ostatniego roku studiów i tak: dlakończących studia w semestrze letnim – do 30 września danego rokukalendarzowego, a dla kończących studia w semestrze zimowym – do 30czerwca danego roku. Pracę należy złożyć w dwóch egzemplarzu orazdodatkowo na CD– ROM.3.1. Dziekan na wniosek opiekuna pracy lub na wniosek studenta możeprzesunąć termin złożeniapracy w przypadku:• długotrwałej choroby studenta• niemożności wykonania pracy licencjackiej lub magisterskiej wobowiązującym terminie z uzasadnionych, niezależnych odstudenta przyczyn.3.2. W razie dłuższej nieobecności opiekuna pracy licencjackiej lubmagisterskiej, która mogłaby wpłynąć na opóźnienie terminu złożeniapracy przez studenta, dziekan, na wniosek studenta, obowiązany jest dowyznaczenia osoby, która przejmie obowiązek kierowania pracą.3.3. W przypadkach szczególnych , w celu wykonania pracy licencjackiejlub magisterskiej dziekan może skierować studenta do innego zakładu.4. Temat pracy magisterskiej powinien być ustalony i zatwierdzony przezprodziekana odpowiedniego kierunku studiów, nie później, niż rok przedterminem ukończenia studiów. Natomiast temat pracy licencjackiejpowinien być ustalony i zatwierdzony, co najmniej na jeden semestrprzed terminem ukończenia studiów.15

5. Warunkiem dopuszczenia do obrony pracy licencjackiej lub pracymagisterskiejjest:• uzyskanie zaliczenia wszystkich przedmiotów i praktykprzewidzianych w planiestudiów oraz uzyskanie oceny co najmniej dostatecznej z częścipraktycznej egzaminudyplomowego (jeśli jest wymagana)• uzyskanie oceny co najmniej dostatecznej z recenzji pracylicencjackiej lub magisterskiej.6. Egzamin licencjacki lub magisterski odbywa się przed komisją powołanąprzez dziekana.7. Obrona pracy licencjackiej i magisterskiej winna odbyć się w terminienie przekraczającym trzechmiesięcy od daty złożenia pracy, po spełnieniu warunków zawartych wpunkcie 5.8. W przypadku przedłużenia terminu złożenia pracy licencjackiej lubmagisterskiej dziekan wyznacza z opiekunem pracy termin obrony.9. W przypadku uzyskania z egzaminu licencjackiego lub magisterskiegooceny niedostatecznej lub nieusprawiedliwionego nie przystąpienia doegzaminu w ustalonym terminie, dziekan wyznaczadrugi termin egzaminu, jako ostateczny.10. W przypadku nie zdania egzaminu licencjackiego lub magisterskiego wdrugim terminie dziekanwydaje decyzję o:• zezwoleniu na powtarzanie ostatniego roku lub semestrustudiów• skreśleniu z listy studentów.11. Student, który nie złożył pracy licencjackiej lub magisterskiej, wterminach określonychw punkcie 3, zostaje skreślony z listy studentów. Warunki wznowieniastudiów określa dziekan.II. STANDARDY DYPLOMOWEJ PRACY LICENCJACKIEJ IMAGISTERSKIEJ1. Dyplomowa praca licencjacka może mieć charakter pracy badawczej,poglądowej,16

przeglądowej lub kazuistycznej. Tematyka pracy powinna być powiązana zkierunkiem studiów oraz w znacznym stopniu uwzględniać związane z tymkierunkiem praktyczne aspekty zawodu. Student ma prawo wyboru tematupracy spośród propozycji udostępnionych przez jednostki dydaktyczne lubmoże przedstawić temat własny. Praca powinna być wykonanasamodzielnie, pod kierunkiem opiekuna. Zaleca się aby pomieściła się onana 15-30 stronach formatu A4, a spis cytowanej literatury uwzględniałnajnowsze źródła bibliograficzne.2. Praca magisterska może mieć charakter badawczy, poglądowy lubprzeglądowy i powinna mieć wyraźnie zaznaczony walor poznawczy.Powinno cechować ją problemow podejście do tematu oraz oryginalneujęcie zagadnienia związanego z kierunkiem studiów. Student ma prawowyboru tematu pracy spośród udostępnionych propozycji lub możezaproponować temat własny. Praca powinna być wykonana samodzielnie,pod kierunkiem opiekuna oraz winna uwzględniać najnowsze źródłabibliograficzne. W przypadku pracy magisterskiej nie ma istotnychograniczeń w ilości stron i może być ona kontynuacją zagadnieniaporuszonego w pracy licencjackiej3. Pracę licencjacką student wykonuje pod kierunkiem uprawnionego dotego nauczyciela akademickiego: profesora, doktora habilitowanego,adiunkta lub starszego wykładowcy ze stopniem naukowym doktora. Wuzasadnionych przypadkach opiekunem pracy licencjackiej może być osobaposiadająca tytuł magistra, w specjalności związanej z kierunkiem studiówlub posiadająca tytuł lekarza.4. Pracę magisterską student wykonuje pod kierunkiem uprawnionego dotego nauczyciela akademickiego: profesora, docenta lub doktorahabilitowanego. Dziekan po zasięgnięciu opinii rady wydziału możeupoważnić do kierowania pracą magisterską adiunkta, starszego wykładowcęlub specjalistę spoza Akademii, co najmniej ze stopniem naukowym doktora.17

5. Pomoc w wyborze opiekuna i tematu pracy licencjackiej/magisterskiejstudenci mogą otrzymać od kierownika jednostki dydaktycznej, poprzezosobę odpowiedzialną za dydaktykę dla studentów Wydziału Nauki oZdrowiu.6. Oceny pracy licencjackiej lub magisterskiej dokonuje opiekun pracy(dopuszczenie do recenzji) oraz jeden recenzent (ocena pracy w skali 2-5).W razie negatywnej oceny z recenzji pracy, dziekan może zasięgnąć opiniidrugiego recenzenta.7. Egzamin licencjacki/magisterski odbywa się przed komisją powołanąprzez dziekana lub prodziekana, w skład której obok przewodniczącegowchodzą opiekun i recenzent pracy. W przypadku obrony pracymagisterskiej może ona być przedstawiona (12-15 min) z użyciem środkówaudiowizualnych.III. ZASADY KONSTRUOWANIA PRACY LICENCJACKIEJ IMAGISTERSKIEJ1. Praca licencjacka/magisterska winna być pisana:- na białym papierze w formacie A4, jednostronnie,- marginesy: górny 2,5cm; dolny 2,5cm; prawy 2,5cm; lewy 3,5cm,- pojedyncza kolumna tekstu na stronie,- stosowana konsekwentnie w całej pracy czcionka podstawowa„Arial” lub „TimesNew Roman” o wielkości 12 (dla tekstu pracy); w przypadkutytułów rycin i spisuliteratury można stosować czcionkę o wielkości 10,- interlinia: 1,5 wiersza.2. Każda praca powinna zawierać: stronę tytułową o ustalonym, załączonym układzie treści spis treści, wstęp, określenie celu pracy, zawarte w końcówce wstępu lubwyodrębnione jako autonomiczna część pracy, materiał i metody, wyniki, dyskusję,18

wnioski, zawarte w końcówce dyskusji lub wyodrębnione jakoautonomiczna część pracy, spis cytowanych publikacji,3. Numerowanie stron (numery liczbami arabskimi, na dole strony iwypośrodkowane) należy rozpocząć od strony zawierającej podpisaneoświadczenia opiekuna pracy i autora oraz zakończyć na ostatniej stroniespisu cytowanych publikacji.4. Wszelkie ilustracje i tabele zamieszczane w pracy najlepiej przygotowaćw formie elektronicznej, jako odrębne pliki, i włączyć do pracy dopieropo ostatecznym zatwierdzeniu treści przez promotora.5. W spisie literatury cytowanej (ustawionego wg alfabetycznej kolejnościnazwisk pierwszych autorów lub wg kolejności cytowania), każdapozycja powinna zawierać kolejno od lewej stronyrozdzielone przecinkiem:w przypadku artykułów: nazwiska trzech pierwszych autorów wraz zinicjałami imion, tytuł publikacji, tytuł czasopisma, rok wydania,tom/rocznik, strony od – do.w przypadku książek: nazwiska wszystkich autorów wraz z inicjałamiimion, tytuł książki, wydawnictwo, rok wydania, strony od – do(jeżeli można określić zakres treści)w przypadku rozdziałów w książkach: nazwiska trzech pierwszychautorów rozdziału wraz z inicjałami imion, tytuł rozdziału, tytułksiążki, nazwisko i inicjały redaktora naukowego (w pracachzbiorowych), wydawnictwo, rok wydania, strony od – do.19

SYLABUSYDO PRZEDMIOTÓWPROWADZONYCH NA KIERUNKUZDROWIE PUBLICZNEStudia licencjackie oraz magisterskieWARSZAWA 200820

Spis treści1. Propedeutyka Zdrowia Publicznego………………………………………….232. Zdrowie Publiczne w Praktyce………………………………………………. 293. Podstawy Promocji Zdrowia………………………………………………… 364. Postępy Promocji Zdrowia…………………………………………………… 625. Międzynarodowe Problemy Zdrowia Publicznego (Studia Licencjackie)… 846. Międzynarodowe Problemy Zdrowia Publicznego (Studia Magisterskie)… 887. Formy Opieki Zdrowotnej…………………………………………………….908. Systemy Opieki Zdrowotnej…………………………………………………. 939. Systemy Opieki Zdrowotnej na Świecie…………………………………….. 9610. Mikroekonomia……………………………………………………………….. 9811. Makroekonomia………………………………………………………………. 10612. Ekonomia……………………………………………………………………… 11213. Ekonomika Zdrowia………………………………………………………….. 12214. Finansowanie w Ochronie Zdrowia…………………………………………. 12515. Podstawy Organizacji i Zarządzania………………………………………... 12816. Organizacja i Zarządzanie w Ochronie Zdrowia…………………………... 13017. Marketing Usług Zdrowotnych………………………………………………. 14318. Rynek Kapitałowy…………………………………………………………….. 14719. Zarządzanie Jakością w Ochronie Zdrowia…………………………………. 15020. Zarządzanie Jakością…………………………………………………………. 15421. Zarządzanie Funduszami Unijnymi…………………………………………. 15722. Analiza Potrzeb Zdrowotnych……………………………………………….. 16123. Demografia ……………………………………………………………………. 16424. Demografia w Zdrowiu Publicznym…………………………………………. 16625. Polityka Społeczna…………………………………………………………….. 16826. Pedagogika…………………………………………………………………….. 17127. Podstawy Socjologii…………………………………………………………… 17428. Socjologia Zdrowia……………………………………………………………. 17629. Patologia Społeczna…………………………………………………………… 17830. Podstawy Psychologii…………………………………………………………. 18031. Psychologia Zdrowia………………………………………………………….. 18232. Psychologia Uzależnień……………………………………………………….. 18533. Filozofia i Podstawy Etyki……………………………………………………. 18734. Nauka o Człowieku……………………………………………………………. 18935. Mikrobiologia………………………………………………………………….. 19336. Farmakoekonomia…………………………………………………………….. 19537. Farmakologia………………………………………………………………….. 19738. Podstawy Epidemiologii………………………………………………………. 19939. Epidemiologia…………………………………………………………………. 20121

40. Piśmiennictwo do Przedmiotów:Podstawy Epidemiologii oraz Epidemiologia………………………………... 20341. Podstawy Nadzoru Sanitarno – Epidemiologicznego……………………….. 21142. Nadzór Sanitarno – Epidemiologiczny………………………………………. 21343. Podstawy Ochrony Środowiska………………………………………………. 21544. Ochrona Środowiska………………………………………………………….. 22045. Podstawy Zdrowia Środowiskowego………………………………………… 22546. Zdrowie Środowiskowe……………………………………………………….. 22747. Propedeutyka Zdrowia i Choroby…………………………………………… 22948. Żywienie Człowieka…………………………………………………………… 23249. Choroby Dietozależne………………………………………………………… 23750. Podstawy Prawa……………………………………………………………….. 23951. Prawo Cywilne………………………………………………………………… 24352. Prawo Administracyjne………………………………………………………. 24653. Prawo Medyczne……………………………………………………………….24954. Prawo w Ochronie Zdrowia………………………………………………….. 25255. Orzecznictwo Medyczne……………………………………………………… 25756. Podstawy Ubezpieczeń Zdrowotnych………………………………………... 26057. Ubezpieczenia Zdrowotne…………………………………………………….. 26958. Ubezpieczenia Społeczne………………………………………………………27859. Kwalifikowana Pierwsza Pomoc……………………………………………... 28160. Podstawy Ratownictwa Medycznego………………………………………… 28361. Organizacja Ratownictwa Medycznego……………………………………... 28562. Metodologia Badań Naukowych……………………………………………... 28963. Metodologia Poznania Naukowego…………………………………………... 29164. Podstawy Biostatystyki……………………………………………………… 29365. Biostatystyka…………………………………………………………………... 29566. Zaawansowane Metody Analizy Danych…………………………………….. 29967. Biometrologia………………………………………………………………….. 30168. Elementy Techniki Medycznej……………………………………………….. 30369. Zasoby i Systemy Informacyjnew Ochronie Zdrowia (Studia Licencjackie)………………………………… 30570. Zasoby i Systemy Informacyjnew Ochronie Zdrowia (Studia Magisterskie)………………………………… 30871. Podstawy Polityki Zdrowotnej………………………………………………...31272. Polityka Zdrowotna…………………………………………………………….31473. Język Obcy…………………………………………………………………….. 31774. Wychowanie Fizyczne………………………………………………………… 32222

SYLABUSY1. Przedmiot: Propedeutyka zdrowia publicznego2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego/Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologii3. Kierownik jednostki prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk/realizującej:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samoliński4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Grzegorz Juszczyk/dr Władysław Puzońlek. med. Wiktor Masłowski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F/02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem - 60 godzinwykłady - 20 godzinseminaria – 40 godzinćwiczenia - ------------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest prezentacja głównych koncepcjinowoczesnego zdrowia publicznego. Student po zakończeniu kursupowinien rozpoznawać czynniki warunkujące zdrowie, metodyanalizowania i interpretowania danych epidemiologicznych idemograficznych w celu oceny stanu zdrowia ludności. Dodatkowo student23

powinien posiadać umiejętność rozpoznawania zagrożeń zdrowotnychwystępujących w środowisku zamieszkania, nauki, pracy; rozpoznaniadziałań w zakresie polityki zdrowotnej i społecznej prowadzonej przezpaństwo; opisu źródeł finansowania opieki zdrowotnej.12. Treści:Wykłady1. Zdrowie publiczne: cele, zadania, przedmiot nauczania, dyscyplinanaukowa. Podstawowe pojęcia zdrowia publicznego – zachowaniazdrowotne, uwarunkowania zdrowia, problemy zdrowotne,profilaktyka, choroba, czynniki ryzyka, styl życia, wskaźnikiepidemiologiczne.2. Metody oceny stanu zdrowia populacji oraz aktualne problemyzdrowotne ludności w poszczególnych regionach świata zuwzględnieniem Europy i Polski.3. Organizacja ochrony zdrowia – kierunki zmian w Polsce i na świecieoraz źródła finansowania opieki zdrowotnej4. Współczesne strategie ochrony zdrowia programy zdrowotne mającena celu zabezpieczenie zdrowia publicznego5. Zapewnianie jakości w opiece medycznej. Analiza możliwościrozwiązań rynkowych w ochronie zdrowia6. Tworzenie prawa a stosowanie prawa. Wymiar praktyczny dlasystemu ochrony zdrowia7. Funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia w praktyceTematyka seminariówTemat Podstawowa terminologia z zakresu zdrowia publicznegoZakres Zajęcia w formie dyskusji.tematyczny Prezentacja głównych definicji zdrowia, Omówieniezależności między zdrowiem i chorobą. Konstruowaniewłasnych definicji zdrowia indywidualnie i w małychzespołach. Omówienie typów definicji zdrowia – pozytywnychi negatywnych, funkcjonalnych i idealistycznych naprzykładzie stworzonych przez studentów definicji.TematZakrestematycznySpołeczne, kulturowe i ekonomiczne uwarunkowania zdrowiaDyskusja na temat wpływu poszczególnych uwarunkowańzdrowia wg. Lalonda oraz wg ŚOZ na stan zdrowia jednostki ipopulacji. Ocena możliwości wpływu na poszczególneuwarunkowania zdrowia. Wzajemne relacje pomiędzyczynnikami warunkującymi zdrowie.24

TematZakrestematycznyProblemy zdrowotne – porównanie stanu zdrowia Polski zinnymi krajami europejskimiZmiany demograficzne w społeczeństwie zachodnim oraz wPolsce – strarzenie się populacji. Oczekiwana długość życia –analiza. Główne problemy zdrowotne w ujęciuepidemiologicznym – choroby układu krążenia, chorobynowotworowe, choroby układu oddechowego, chorobypsychiczne i samobójstwa, wypadki i urazy, choroby zakaźne.. Choroby nowotworowe w podziale na zapadalność iumieralność w Polsce. Czynniki ryzyka chorób – nadciśnienietętnicze, hipercholesterolemia, otyłość, cukrzyca, paleniepapierosów, stres.Temat Kierunki rozwoju systemu ochrony zdrowia w Polsce –organizacja i elementy rynkoweZakrestematycznyOmówienie szczegółowe celów systemu ochrony zdrowia wgŚwiatowej Organizacji Zdrowia. Zasady konstrukcji systemuochrony zdrowia w Polsce - podstawowa opieka zdrowotna,specjalistyczna opieka ambulatoryjna, struktura szpitali,opieka długoterminowa, pomoc doraźna, uzdrowiska, służbysanitarno-epidemiologiczne. Droga pacjenta w systemie –ciągłość i kompleksowość opieki. Organizacja opiekizdrowotnej w Polsce – zadania władz centralnych,samorządowych, płatnika, świadczeniodawców.TematZakrestematycznyMetody finansowania usług zdrowotnychProces gromadzenia środków na ochronę zdrowia – WielkaBrytania, Niemcy, Stany Zjednoczone, Polska. Analizaposzczególnych rodzajów finansowania podstawowej opiekizdrowotnej, specjalistycznej opieki ambulatoryjnej orazsektora zamkniętego – budżet, stawka kapitacyjna, opłata zausługę, opłata za przyjęcie, opłata za dzień pobytu, opłata zaprzypadek chorobowy. Dyskusja wad i zalet poszczególnychmetod.TematZakrestematycznyMetody zapewniania jakości– ćwiczenia praktycznePrzypadek zwiększonej liczby ran odleżynowych na oddzialeopieki długoterminowej.Koło jakości Shewarta – planowanie interwencji.Karta procesu.25

Diagram przyczynowo-skutkowy Ishikawy.Histogram.Zasady wprowadzania zmiany do organizacji – typologiazmiany Rogersa, identyfikacja czynników ułatwiającychwprowadzanie zmiany.TematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyJakość świadczeń zdrowotnych strategicznym czynnikiemkonkurencyjnościCelem jest przedstawienie problemu jakości jako wartościrynkowej.Definicje. Pojęcia. Wartościowanie i ocena jakości. Jakość abudżetowanie i opłacalność.Restrukturyzacja systemowa a jednostkowaCelem jest nabycie umiejętności planowania i przeprowadzaniarestrukturyzacji.Definicje. Pojęcia . Prezentacja przykładu.Biznes plan a plan finansowy w ochronie zdrowiaCelem jest nabycie praktycznych umiejętności planowaniaorganizacyjno-finansowegoDefinicje. Pojęcia. Zasady tworzenia. Wskaźniki. Weryfikacja.TematPolityka zdrowotna państwa – metody realizacji, zuwzględnieniem roli podmiotów działających w ochroniezdrowiaCel Celem seminarium jest przygotowanie słuchaczy dosamodzielnego i w pełni świadomego udziału w realizacji politykizdrowotnej państwa jako pomiotów mających prawniezagwarantowany wpływ, w określonym zakresie, na kształt tejżeZakrestematycznypolityki.Koncepcje polityki zdrowotnej-uwarunkowania prawne irealizacja w praktyce. Bariery i zagrożenia.TematZdrowie publiczne – ile państwa, ile samorządu terytorialnego a26

ile obywatela w kreowaniu i realizacji zadań zdrowia publicznegoCel Celem kształcenia jest prezentacja głównych koncepcjifunkcjonowania i roli państwa w kreowaniu i realizacji zadańzdrowia publicznego.Zakrestematyczny13. Piśmiennictwo:Obowiązujące regulacje prawne w tym zakresie na tlehistorycznym. Prezentacja możliwych kierunków zmian zuwzględnieniem projektów regulacji w tym zakresie, które nieuzyskały akceptacji w szeroko rozumianym procesielegislacyjnym.Piśmiennictwo obowiązkowe:• Czupryna A., Poźdzoch S., Ryś A., Włodarczyk C.: Zdrowie Publiczne.Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne VESALIUS , Kraków 2000• Kulik T.B., Latalski M. (praca zbiorowa): Zdrowie publiczne –podręcznik dla studentów i absolwentów Wydziałów Pielęgniarstwa iNauk o Zdrowiu Akademii Medycznych, Wydawnictwo CZELEJ Lublin2002• Leowski J.: Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. Wyd. Cedewu,Warszawa, 2004.Piśmiennictwo zalecane:• Belcher P.J.: Rola Unii Europejskiej w opiece zdrowotnej CentrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia Warszawa 2001• Goryński P., Wojtyniak B.: Rutynowe systemy informacyjne o staniezdrowia ludności Polski ZDROWIE PUBLICZNE Suplement nr 1/2000• Goryński P., Wojtyniak B.: Sytuacja zdrowotna ludności Polski na tlekrajów kandydujących do Unii Europejskiej w materiałach z KrajowejKonferencji Naukowej: Wyzwania i zagrożenia zdrowotne w świetleprocesu integracji Warszawa 2002• Goryński P., Wojtyniak B.: Sytuacja zdrowotna ludności Polski.Państwowy Zakład Higieny Warszawa 2003• Krasucki P.: Zadania samorządu terytorialnego w dziedzinie zdrowia wświetle „Europejskiej strategii zdrowia dla wszystkich do roku 2000”ANTIDOTUM nr 9/1999• Kozierkiewicz A.: Znaczenie wybranych wskaźników dla podejmowaniadecyzji w ochronie zdrowia ZDROWIE PUBLICZNE Suplement nr1/2000• Opieka zdrowotna w Polsce po reformie – Raporty CASE. CentrumAnaliz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 200227

• Opolski K., Dykowska G., Możdżonek M. Zarządzanie przez jakość wusługach medycznych, CeDeWu, Warszawa 2002 r.• Włodarczyk W.C.: Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym.Vesalius, Łódź-Kraków-Warszawa 1996• Włodarczyk C.: Reforma opieki zdrowotnej w Polsce. Studium politykizdrowotnej. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne YESALIUSKraków 199928

1. Przedmiot: Zdrowie Publiczne w Praktyce2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologii /Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samoliński/prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr n. med. Mariusz Gujskidr Władysław Puzońlek. med. Wiktor Masłowskimgr Iwona Bruśkmgr Robert Słoniewskimgr Grzegorz Juszczyk5. Adres: 02-097 Warszawa,ul. Banacha 1a, blok B, II p.6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –90 godzin30 godzin60 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin ustny (w terminie O)/ pisemny wsesji letniej obecność na wykładach iseminariach11. Cel kształcenia:29

Celem zajęć jest przygotowanie specjalistów w zakresie ochronyzdrowia publicznego, ze szczególnym uwzględnieniem praktycznychumiejętności dotyczących diagnozowania potrzeb zdrowotnychspołeczeństwa oraz znajomości zasad i metodologii programówprofilaktycznych w stopniu umożliwiającym czynny udział w ichprojektowaniu, wdrażaniu i realizacji. Zapoznanie studentów z aktualnymii przyszłymi. Przedstawienie praktycznych zagadnień zdrowia publicznegowe współczesnym świecie.12. Treści:Koncepcja zdrowia w medycynie. Zdrowie publiczne a medycynaspołeczna. Wpływ procesów globalizacji na stan zdrowia społeczeństw.Czynniki kształtujące stan zdrowia. Polityka społeczna i zdrowotna. Systemopieki zdrowotnej w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej.Kontraktowanie i jakość świadczeń zdrowotnych. Zastosowanie negocjacjiw praktyce zdrowia publicznego. Dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne.Uwarunkowania realizacji programów profilaktycznych. Możliwościaktywności społecznej i zawodowej w instytucjach realizujących zdaniazdrowia publicznego finansowane ze środków Unii Europejskiej.ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTUWykładyL.p.TematGodz.Dydakt.1. Zdrowie publiczne – tło historyczne. Zdrowiepubliczne-dyscyplina naukowa42. 60 wskaźników dookoła zdrowia . Prognozydemograficzne43. Strategie ochrony zdrowia i programyzdrowotne44. Jakość w praktyce usług zdrowotnych 45. Polityka zdrowotna 46. System opieki zdrowotnej w Polsce 47. Metody badań społecznych 2Tworzenie prawa a stosowanie prawa. Wymiar8. praktyczny dla systemu ochrony zdrowia 29.Funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia wpraktyce2ProwadzącyMgr IwonaBruśkdrWładysławPuzońlek. med.WiktorMasłowski30

SEMINARIAL.p. Temat Godz.dydakt.1. Komunikacja interpersonalna. 22. Współczesne metody komunikacji oraz ichwykorzystanie w zdrowiu publicznym.23. Mass media w zdrowiu publicznym. 24. Informacja i edukacja w zdrowiu publicznym. 25. Public Relations w zdrowiu publicznym. 26. Zdrowie publiczne – ile państwa, ile samorząduterytorialnego a ile obywatela w kreowaniu i 2realizacji zadań zdrowia publicznego7. Jakość świadczeń zdrowotnych strategicznymczynnikiem konkurencyjności 28. Aktualne problemy zdrowotne9. e-Health 210. Narodowy Program Zdrowia 211. Polityka Unii Europejskiej w zakresie zdrowiapublicznego212. Profilaktyka raka piersi213. Urazy jako problem zdrowia publicznego 22ProwadzącyDr n med.MariuszGujskiDrWładysławPuzońLek. med.WiktorMasłowskiMgr DominikOlejniczakMgr AnetaDuda-ZalewskaSzczegółowy zakres tematyczny przedmiotuSeminariaTematKomunikacja międzyludzkaCel Omówienie pojęcia komunikacji, jako ważnego czynnika w zdrowiupublicznym.Zakres Komunikacja jako pojęcie. Komunikacja werbalna. Komunikacjatematycz niewerbalna. Skuteczność komunikacji.nyTemat Współczesne metody komunikacji oraz ich wykorzystanie wzdrowiu publicznymCelZakrestematycznyPrezentacja współczesnych metod komunikacji.Mass media w komunikacji. Nowoczesne metody komunikacji orazich zastosowanie w zdrowiu publicznym.TematCelMass media w zdrowiu publicznymOmówienie znaczenia mass mediów w zdrowiu publicznym.31

ZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyCharakterystyka mediów. Formy współpracy z dziennikarzami.Mass media a zdrowie publiczne.Informacja i edukacja w zdrowiu publicznymPrzedstawienie źródeł informacji przydatnych w zdrowiupublicznymZnaczenie informacji. Źródła pozyskiwania informacji przydatnychw zdrowiu publicznym.Rola edukacji w kształtowaniu zdrowia.Public Relations w zdrowiu publicznymPrzedstawienie Public Relations oraz możliwości zastosowania wzdrowiu publicznymPublic Relations, a życie społeczne i komunikacja. Komunikacjazewnętrzna i wewnętrzna w organizacji. Wykorzystanie PublicRelations w zdrowiu publicznym.Zdrowie publiczne – ile państwa, ile samorządu terytorialnego a ileobywatela w kreowaniu i realizacji zadań zdrowia publicznegoCelem kształcenia jest prezentacja głównych koncepcjifunkcjonowania i roli państwa w kreowaniu i realizacji zadańzdrowia publicznego.Obowiązujące regulacje prawne w tym zakresie na tlehistorycznym. Prezentacja możliwych kierunków zmian zuwzględnieniem projektów regulacji w tym zakresie, które nieuzyskały akceptacji w szeroko rozumianym procesie legislacyjnym.TematCelZakrestematycznyJakość świadczeń zdrowotnych strategicznym czynnikiemkonkurencyjnościCelem jest przedstawienie problemu jakości jako wartościrynkowej.Definicje. Pojęcia. Wartościowanie i ocena jakości. Jakość abudżetowanie i opłacalność.TematCelZakrestematycznyAktualne problemy zdrowotneOmówienie aktualnych problemów zdrowotnych w Polsce i naświecieOcena stanu zdrowia populacji, wskaźniki służące do oceny stanuzdrowia populacji, wybrane problemy zdrowotne (otyłość, urazy,32

nikotynizm, narkomania, gruźlica)TematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznye-HealthZapoznanie studentów ze strategią e-Health, z jej źródłami i ideąTelemedycyna, rys historyczny, podstawowe dokumenty,omówienie idei, funkcjonowanie e-Health w praktyce, e-Health wPolsce i innych krajach UE, społeczeństwo informacyjneNarodowy Program ZdrowiaZapoznanie studentów ze strukturą i zadaniami NarodowegoProgramu ZdrowiaGeneza NPZ, ewolucja NPZ na przestrzeni lat, przyczynymodyfikacji NPZ na przestrzeni lat, główne założenia ipriorytety NPZ, porównanie NPZ z poszczególnych okresów,oczekiwane efekty NPZPolityka Unii Europejskiej w zakresie zdrowia publicznegoZapoznanie studentów z najnowszymi trendami europejskimi wdziedzinie zdrowia publicznegoStrategia zdrowotna UE, podstawowe dokumenty, zdrowotneprogramy realizowane w UE na przestrzeni lat, główne problemyzdrowotne współczesnej Europy, działania Komisji EuropejskiejProfilaktyka raka piersiZapoznanie studentów z szeroko rozumianą problematykądotyczącą nowotworów piersiEpidemiologia i skala problemu w Polsce i na świecie,szczegółowe omówienie metod postępowania w profilaktycenowotworu piersi, programy profilaktyczne w Polsce i innychkrajach UE, dokumenty,Urazy jako problem zdrowia publicznegoZapoznanie studentów z problemem urazów jako jednym zwyzwań dla zdrowia publicznegoStatystyki w Polsce i innych krajach UE, urazy a NPZ- natężenieproblemu na przestrzeni lat, dokumenty, programy zapobieganiaurazom i ich skutkom, omówienie programu IDBLp.Tematy1. Procesy globalizacji2. Aktualne problemy zdrowotne33

3. Ewolucja systemów opieki zdrowotnej4. Jakość opieki zdrowotnej5. Organizacja systemu opieki zdrowotnej6 Polityka Unii Europejskiej w zakresie zdrowia publicznego7 Konstruowanie ankiet i kwestionariuszy8 Uwarunkowania zdrowia9 Negocjacje jako metoda rozwiązywania konfliktów10Teorie zarządzania i organizacji w praktyce zdrowiapublicznego11 Ekonomika w praktyce zdrowia publicznego12 Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych13 Informacja w zdrowiu publicznym14 Dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne15 Metody rozpoznawania potrzeb zdrowotnych16 Czynniki kształtujące stan zdrowia17Miejsce i zadania zdrowia publicznego w rozwiązywaniuproblemów zdrowotnych18 Wypadki i urazy jako problem zdrowia publicznego19 Profilaktyka kardiologiczna20 Profilaktyka raka piersi21 Profilaktyka raka szyjki macicy22 Egzamin ustny / Egzamin pisemny13. Piśmiennictwo:• Bank J., Zarządzanie przez jakość, Gebethner i S-ka, Warszawa 1997r.• Dobska M., Dobski P., Marketing usług medycznych, INFOR,Warszawa 1999r.• Halik J., Prawa pacjenta, Biuletyn nr. 18, Centrum Organizacji iEkonomiki Ochrony Zdrowia , Warszawa 1996r.• Opolski K., Dykowska G., Możdżonek M., Zarządzanie przez jakość wusługach medycznych, CeDeWu, Warszawa 2002r.• Czupryna A., Poźdzoch S., Ryś A., Włodarczyk C.: Zdrowie PubliczneUniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne VESALIUS , Kraków 2000• Karski J.B. (praca zbiorowa):Promocja zdrowia WydawnictwoSANMEDIA Warszawa 1994• Karski J.B. (praca zbiorowa) : Promocja zdrowia Część 2 Problemyzdrowotne i sposoby ich rozwiązywania Centrum Organizacji i EkonomikiOchrony Zdrowia Warszawa 1999• Kulik T.B., Latalski M. (praca zbiorowa): Zdrowie publiczne –podręcznik dla studentów i absolwentów Wydziałów Pielęgniarstwa i34

Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznych Wydawnictwo CZELEJ Lublin2002• Leowski J.: Miejsce zdrowia publicznego w systemie ochrony zdrowia –wykład zamieszczony w materiałach Krajowej Konferencji Naukowej wWarszawie w 2002 pod hasłem: Wyzwania i zagrożenia zdrowotne wświetle procesu integracji Centrum Systemów Informacyjnych OchronyZdrowia str.21• Goryński P., Wojtyniak B.: Sytuacja zdrowotna ludności PolskiPaństwowy Zakład Higieny Warszawa 2003• Krasucki P.: Zadania samorządu terytorialnego w dziedzinie zdrowia wświetle „Europejskiej strategii zdrowia dla wszystkich do roku 2000”ANTIDOTUM nr 9/1999• Kozierkiewicz A.: Znaczenie wybranych wskaźników dla podejmowaniadecyzji w ochronie zdrowia ZDROWIE PUBLICZNE Suplement nr1/2000• Belcher P.J.: Rola Unii Europejskiej w opiece zdrowotnej CentrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia Warszawa 2001• Poździoch S.: Strategia działania w dziedzinie zdrowia publicznego w„Zdrowie• Publiczne” pod redakcją: A. Czupryna, St. Poździoch, A. Ryś, W.C.Włodarczyk Tom I Uniwersyteckie Wydawnictwo MedyczneVESALIUS Kraków 2000• Ryś A.: Problematyka zdrowia publicznego i ochrony w procesieakcesyjnym Polski do UE,negocjacje, dostosowania prawa, instytucje.Zdrowie i Zarządzanie nr 5/2002• Wojnarowska B.: Narodowy Program Zdrowia – ewolucja, możliwościrealizacji w:• Promocja Zdrowia pod redakcją J.B. Karskiego Wydawnictwo IGNISWarszawa 1999• Waszkiewicz B.: Polityka zdrowotna w Zdrowie Publiczne – podręcznikdla studentów i absolwentów Wydziałów Pielęgniarstwa i Nauk oZdrowiu Akademii Medycznych Wydawnictwo CZELEJ Lublin 2002• Włodarczyk W.C.: Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym.Versalius Łódź-Kraków-Warszawa 1996• Wysocki M.J.: Zdrowie publiczne i polityka zdrowotna w Polsce i wkrajach Unii Europejskiej w materiałach z konferencji „Wyzwania izagrożeniazdrowotnew świetle procesu integracji” Warszawa 200235

1. Przedmiot: Podstawy Promocji Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr hab. n. med. Jerzy B. Karskimgr Aneta Duda-Zalewskamgr Dominik Olejniczak5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -60 godzin30 godzin20 godzin10 godzin10. Forma zaliczenia: EgzaminZaliczenie ćwiczeń odbywa się na podstawie przygotowanegoprogramu promocji zdrowia11. Treści:Blok tematyczny nr 1ROZWÓJ POJĘCIA ZDROWIA I DEFINICJA ZDROWIACELZaprezentowanie rozwoju myśli na temat zdrowia człowieka.Wykazanie najistotniejszych czynników mających wpływ na zdrowie naprzestrzenidziejówz podkreśleniem ich podobieństw i różnic. Omówienie definicji zdrowiaw aspekcie jej powstawania, krytyki i sugestii zmian.36

ZAKRES TEMATYCZNY: Pojęcie „zdrowia”: w tradycji medycynychińskiej; według Corpus Hipocraticum i Galena; w ujęciu Platona iPlutarcha wraz ze stanowiskiem Stoików; w okresie średniowiecznegoChrześcijaństwa; według Paracelsusana przełomie wieków średnich i nowożytnych; a powstanie pojęciamedycyny społecznej i polityki zdrowotnej w XVII i XVIII wieku; wwieku XIX i XX w Europie i Polsce. Definicja zdrowia według ŚOZ iinne.ROZWÓJ POJĘCIA I DEFINICJA PROMOCJI ZDROWIACELWskazanie miejsca i okoliczności powstania i rozwoju promocjizdrowia. Przedstawienie etapów rozwoju promocji zdrowia w Europie ina świecie. Omówienie rozwoju promocji zdrowia w Polsce. Prezentacjadefinicji promocji zdrowia i procesu jej aktualizacji.ZAKRES TEMATYCZNY: Pojęcie „promocji zdrowia”: w kontekścieŚwiatowego Zgromadzenia Zdrowia w Ałma-Ata (1977); w Strategiizdrowia dla wszystkich (1980) i Dokumencie dyskusyjnym na tematpromocji zdrowia (1984) Biura ŚOZ Regionu Europejskiego; w KarcieOttawskiej na temat promocji zdrowia (1986);w kolejnych międzynarodowych konferencjach ŚOZ na temat promocjizdrowia –w Adelajdzie (1988), Sundsvall (1991); Dżakarcie (1997) i Meksyku(2000);we Wspólnocie Europejskiej – Traktat w Maastricht i w Amsterdamie;w najnowszych dokumentach ŚOZ – Zdrowie 21 i Światowej DeklaracjiZdrowia.Blok tematyczny nr 2UWARUNKOWANIA ZDROWIA I ŚRODOWISKA WSPIERAJACEZDROWIECELWykazanie ważności i obecnego zainteresowania uwarunkowaniamizdrowia. Wskazanie różnych podejść do problematyki uwarunkowańzdrowia.Wymienieniei omówienie środowisk wspierających zdrowie.ZAKRES TEMATYCZNY: Uwarunkowania zdrowia określone przezŚOZ. Uwarunkowania pozytywne i negatywne. Wielokierunkowośćpodejść37

do problematyki uwarunkowań zdrowia w różnych krajach.Uwarunkowania zdrowia a kształtowanie społecznej polityki zdrowotnej.Rodzaje i rola środowisk wspierających zdrowie w programach iprojektach pozyskiwania zdrowia.METODOLOGIA OCENY POTRZEB ZDROWOTNYCHCELOkreślenie roli i znaczenia oceny potrzeb zdrowotnych wopracowywaniu programów polityki zdrowotnej. Przedstawienieproponowanych metod oceny potrzeb zdrowotnych.ZAKRES TEMATYCZNY: Podstawowe informacje niezbędne do ocenypotrzeb zdrowotnych. Mierniki dotyczące uwarunkowań zdrowia izachowańzdrowotnychz punktu widzenia zdrowia publicznego. Przygotowanie programudziałań przed przystąpieniem do oceny potrzeb zdrowotnych. Określenierodzajów potrzeb zdrowotnych w aspekcie medycznym.Blok tematyczny nr 3EDUKACJA ZDROWOTNA, ZAPOBIEGANIE CHOROBOM ILOKALNA POLITYKA ZDROWOTNA JAKO PODSTAWOWEELEMENTY PROMOCJI ZDROWIACELWskazanie współczesnego postrzegania promocji zdrowia jako nauki iruchu społecznego oraz jako głównego elementu polityki zdrowiapublicznego.ZAKRES TEMATYCZNY: Uniwersalny charakter edukacji zdrowotnejwobec społeczno-ekologicznego modelu zdrowia. Zadania edukacjizdrowotnej. Typy edukacji zdrowotnej. Historyczne ujęcie zapobieganiachorobom i jego poziomy. Aktualne zadania profilaktyki chorobowej wzdrowiu publicznym. Rola i zadania lokalnej polityki zdrowotnej.Przykłady: „Zdrowe miasta”; „Szkoła promująca zdrowie”; „Zdrowydom”;Blok tematyczny nr 4PRZEGŁĄD NORM I ZASAD ŚWIATOPOGLĄDOWYCH A ZDROWIECELSkrótowe wprowadzenie do zagadnień bioetyki i praw człowieka orazprzedstawienie najistotniejszych aspektów światopoglądowych wobecproblematyki zdrowotnej i bioetyki. Zainicjowanie wymiany poglądów na38

temat zagadnień bioetycznych w promocji zdrowia. Przedstawieniewybranych dokumentów międzynarodowych dotyczących bioetyki i prawczłowieka.ZAKRES TEMATYCZNYa) Bioetyka1. Definicje: etyki, deontologii, moralności.2. Pierwsza definicja bioetyki wg. Potter’a z 1971 r.:„Bioetyka toposzukiwanie zasad odpowiedniego postępowania tych, którzydecydują o wyborze metody leczenia i o zastosowaniu najnowszychosiągnięć nauki w praktyce”.3. Wiedza z zakresu medycyny, prawa, teologii, filozofii, socjologiijako minimum dla osiągnięcia podstawowej zgodności poglądów wzakresie bioetyki..4. Etyka lekarska w obliczu obowiązku przestrzegania praw choregoi ograniczania możliwości udzielania pomocy lekarskiej przezpaństwo, które stoi w obliczu wzrostu możliwości terapeutycznych ibraku możliwości zagwarantowania praw chorego w pełni zewzględów ekonomicznych.5. Potrzeba zapoznania lekarzy i całego personelu medycznego zprawami człowieka wobec obserwowanego zachwiania norm iwobec dostrzegalnej zmiany w podejściu do szeregu istotnych dlazdrowia kwestii w celu uchronienia ich zawodowej etyki.b) Przykłady norm i zasad kościoła katolickiego1. Punkt widzenia kościoła katolickiego na problematykę zdrowotnąjako doktryny respektującej zdobycze i nowe możliwościterapeutyczne w naukach medycznych oraz potępiającej wszelkiedziałania przeciwko życiu.2. Moralność medyczna w nauczaniu kościoła katolickiego, agodność istoty ludzkiej. Niemożność pogodzenia się moralnościchrześcijańskiej względu na szacunek do Boga i nanieśmiertelność duszy każdego człowieka z utylitarnym,skrajnym liberalizmem, ani czysto biologicznym czysocjologicznym podejściem do etyki.3. Konieczność oparcia interwencji medycznej na zasadzie wolnościdziałania i odpowiedzialności - zarówno lekarza, jak i pacjenta.4. Zasada solidarności społecznej, a pomoc medyczna jako prawoobywateli i obowiązek społeczeństwa. Zdrowie jako wspólnedobro.39

c) Przykłady norm i zasad moralności protestanckiej1. Etyka protestancka jako etyka odpowiedzialności(odpowiedzialności za dokonanie lub nie dokonanie uczynków).2. Etyka protestancka, etyką odpowiedzialności rozważającąprawdy i starającą się do niej dojść nie uwzględniającjakichkolwiek nakazów płynących z góry. Zbliżanie się doprawdy poprzez dialog między świadomością a słowem Bożym (oczym mowa się w Piśmie Świętym i licznych jegointerpretacjach).3. Kościół protestancki jako wspólnota, w której kształtuje się iokreśla cząstka odpowiedzialności każdego.d) Przykłady norm i zasad moralności żydowskiej1. Postęp techniki w naukach medycznych i biotechnologii jakogroźba „zagłady” zasad moralnych.2. Pogoń za rentownością i szybkim zyskiem jako groźba dla prawfundamentalnych, które kierują życiem wspólnot ludzkich.3. Koncepcja istoty ludzkiej, zgodnie z którą ciało i dusza tworząnierozerwalną całość jako jedna z podstawowych zasadmedycyny żydowskiej.4. Współzależność duszy i ciała jako przyczyna dolegliwościcielesnych, której należy szukać w duszy i vice versa („Żywaistota to i organizm i osobowość”).5. Lekarz jako obrońca życia „do ostatniego tchnienia”. Deifikacjaczłowieka jako największy grzech w tradycji żydowskiej („Tenkto wydaje bezapelacyjne wyroki, stawia siebie na równi zBogiem”).e) Przykłady norm i zasad moralności muzułmańskiej1. Obawy moralności muzułmańskiej wobec rewolucji w medycyniei biotechnologii w ostatnich dziesięcioleciach (poważne problemy,dotyczące świadomości i sumienia).2. Szariat jako źródło prawa muzułmańskiego, stanowiące zbiórświętych praw islamu, obejmujący wszystkie stworzenia.3. Obowiązek Muzułmanina stawiania czoła trzem głównymproblemom: kontroli urodzeń, sterowaniu dziedzicznością izwiązanym z czynnością systemu nerwowego.f) Przykłady norm i zasad moralności buddyjskiej1. Moralność buddyjska a prawo jednostki ludzkiej do szacunku wwarunkach niebezpieczeństw związanych z rozwojembiotechnologii („Wybawienie od cierpienia poprzez uznanieBuddy”.40

2. Postępowanie człowieka (który składa się z pięciu ściślewspółzależnych grup czynników psychofizycznych), pozwalającemu uwolnić się od niezadowolenia i poznać szczęście, blask iwewnętrzną wolność jako czynnik o szczególnym znaczeniu dlamyśli buddyjskiej.3. Medytacja jako doświadczenie dające możliwość zobaczenianatury ludzkiej ukrytej poza nieświadomością.4. Odpowiedzialność człowieka za dokonanie wyboru ipodejmowanie decyzji (bez zakazów i nakazów) wynika zobjawień Buddy.5. Rozwój duszy jako wynik koncentracji i medytacji, któreznajdują się w centrum tradycji buddyjskiej.6. Poglądy dotyczące ryzyka stosowania biotechnologii jako wynikuznawania podstawowej zasady świętości życia ludzkiego iinnych form istnienia (życie ludzkie stanowi najwyższa świętość.g) Przykłady norm i zasad poglądów laickich1. Kierunek ewolucji społeczeństw jako czynnik prowadzący dozakłopotania wobec stopnia skomplikowania systemu, którywymknął się spod naszej kontroli”.2. Niezwykła inflacja wartości słów i działań jako wynikwszechmocy środków przekazu, których wada i siłą jest ichsprzedajność (Jeśli wydarzenia – to tylko sensacyjne, jeśli teoriei hipotezy – to tylko nowe).3. Postęp biologii wymaga refleksji, których autorami nie musząbyć jedynie specjaliści. („Ludzka prawda nie przybywa z daleka,wyrasta ona z korzeni człowieczeństwa, z żywej glebyspołeczeństwa”).4. Laicyzacja jako jedyny czynnik prowadzący do rozdziału władzyduchowej od świeckiej, co gwarantuje obywatelowi prawo dowyboru i odpowiedzialności („Człowiek jest źródłem wszelkichbogactw”).h) Punkt widzenia Światowej Organizacji Zdrowia1. Zapewnienie takiego poziomu zdrowia, który pozwoli nawykonywanie ludziom pracy i aktywne uczestnictwo w życiuspołecznym jako obowiązek wynikający z Rezolucji ŚOZ z 1977r2. Zdrowie ludzi stanowiące podstawę osiągnięcia pokoju ibezpieczeństwa, w dużym stopniu zależy od współpracy miedzyjednostkami i państwami.41

3. Wykorzystanie znajomości medycyny, psychologii i innych naukjako podstawa osiągnięcia pełnego zdrowia.4. Wymiana informacji i aktywna współpraca międzyludzka jakoczynniki o zasadniczym znaczeniu dla poprawy zdrowia.5. Trzy grupy zasad etycznych w strategii „Zdrowie dlawszystkich”: 1) szacunek dla życia ludzkiego; 2) zorientowaniesłużb sanitarnych na zdrowie, a nie przede wszystkim nachorobę; 3) nowe perspektywy etyczne.i) Zagadnienie bioetyki a promocja zdrowia1. Kwestia rozpatrywania zagadnień bioetycznych ze skupianiemsię prawie wyłącznie na procedurach ściśle medycznych.2. Kwestia skupienia się w dokumentach dotyczących bioetyki naeksperymencie medycznym, głównie w ujęciu jednostkowym .3. Decyzje dotyczące uwarunkowań zdrowia ich znaczenie zpunktu widzenia eksperymentu i bioetyki.4. Tworzenie zasad i norm etyczno-moralnych dla lekarzy zpomijaniem faktu ich uczestnictwa w szeroko rozumianejpromocji zdrowia.j) Wybrane dokumenty dotyczące bioetyki i praw człowieka.a. Krajowe:1. Kodeks etyki lekarskiej,2. Kodeks etyki zawodowej polskiej pielęgniarki i położnejb. Międzynarodowe1. Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiejwobec zastosowań biologii i medycyny: Konwencja praw człowiekai biomedycyny. Oviedo, 4 kwietnia 1997 r.2. Deklaracja Helsińska: Rekomendacje dla lekarzy zajmujących siębadaniami biomedycznymi na ludziach. Bulletin of Medical Ethics,No 128, May 1997, pp.8-93. Dokumenty Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy- Zalecenie 934 (1982) na temat inżynierii genetycznej- Opinia Nr 202 (1997) na temat projektu dotyczącegoKonwencji na temat Praw Człowieka i Biomedycyny odnoszącejsię do zakazu klonowania istoty ludzkiej (przyjęta przezZgromadzenie w dniu 23 września 1997 roku)4. Dokument Komitetu Ministrów Rady Europy- Zalecenie Nr R(90)3 Komitetu Ministrów dla KrajówCzłonkowskich dotyczące badań medycznych na człowieku42

(Zalecenie zostało przyjęte przez Komitet Ministrów 6 lutego 1990r.)Blok tematyczny nr 5PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY ZDROWIACELEWykazanie zbieżności zagadnień psychologii zdrowia i promocjizdrowia. Omówienie koncepcji salutogenetycznej Aaron’a Antonowsky’egooraz opanowywania sytuacji stresowych.ZAKRES TEMATYCZNY1. Psychologia zdrowia jako zagadnienie naukowego, edukacyjnego iprofesjonalnego wkładu psychologii jako dyscypliny do promocji iutrzymania zdrowia, a także do analizy i optymalizacji opiekizdrowotnej i kształtowania polityki zdrowotnej.2. Naturalny związek psychologii z promocją zdrowia poprzez zajmowaniesię prawidłowościami rządzącymi zachowaniem człowieka.3. Pojecie kontinuum pomiędzy zdrowiem i chorobą oraz poczuciekoherencji („Kwestionariusz Orientacji Życiowej”).4. Możliwości wykorzystania koncepcji Antonowsky’ego w promocjizdrowiaBlok tematyczny nr 6ANTROPOLOGICZNE ASPEKTY ZDROWIACELEWskazanie na wpływ przeobrażeń otaczającego środowiska nabiologię człowieka. Omówienie teorii homeostazy i typów homeostazysystemów żywych. Omówienie procesów adaptacyjnych.ZAKRES TEMATYCZNY1. Problem określenia normalnych zakresów zmienności właściwościczłowieka i przyrody.2. Pojęcie normy fizjologicznej jako strefa zmienności fizjologicznej, wktórej granicach zachowana jest optymalna w danych warunkachwydolność życiowa organizmu człowieka.3. Teoria homeostazy i typy homeostazy systemów życiowych.4. Adaptacja i adaptabilność jako nabywanie właściwości biologicznychw trakcie rozwoju osobniczego pod bezpośrednim wpływemczynników środowiska.43

Blok tematyczny nr 7SOCJOLOGICZNE ASPEKTY ZDROWIACELWprowadzenie teoretyczne do socjologii jako dyscypliny naukowej.ZAKRES TEMATYCZNY1. Definicja i cele socjologii. Omówienie znaczenia takich terminów jak:wsparcie społeczne, więź społeczna oraz scharakteryzowanie grupspołecznych i zespołów wraz z omówieniem zalet i wad (problemów)pracy zespołowej.2. Działania społeczne, motywacja i hierarchizacja potrzeb ludzkich wedługMasłowa.3. Socjologia medycyny. Przyczyny powstania i rozwoju socjologiimedycyny.4. Paradygmaty definicji zdrowia wg ŚOZ: wielopłaszczyznowość,wieloznaczne uwarunkowanie, dynamizm i subiektywizm.5. Kluczowe czynniki i okoliczności warunkujące utrzymanie zdrowia –podstawowe uwarunkowania zdrowia wg ŚOZ (1977): 1. kondycjapsycho- fizyczna stosowna do płci i wieku; 2. możliwość korzystania zpraw i swobód obywatelskich; 3. odpowiednie wykształcenie; 4.warunki pracy; 5. regeneracja sił, wypoczynek i rozrywka; 6.zatrudnienie; 7. żywność i odżywianie; 8. poczucie bezpieczeństwa; 9.warunki mieszkaniowe; 1o. możliwość oszczędzania; 11. komunikacja iłączność z innymi ludźmi; 12. odpowiednia odzież.6. Społeczne uwarunkowania zdrowia wg International Centre for Healthand Society University College in London: 1. Znaczenie zróżnicowaniaspołecznego (social gradient); 2. Stres; 3. Wczesny okres życia; 4.Wykluczenie społeczne; 5. Praca; 6. Bezrobocie; 7. Wsparciespołeczne; 8. Uzależnienia; 9. Żywność; 10. Transport.7. Uwarunkowania zdrowia środowiskowo-społeczne i ekonomiczne;(Canada 2002); Kultura; Edukacja; Zatrudnienie i warunki pracy;Żywność; Mieszkanie; Dochody i status społeczny; Osobnicza troska ozdrowie; Sieci wsparcia społecznego; Równość i sprawiedliwośćspołeczna; Stres; Przemoc i wojna.8. Społeczne uwarunkowania zdrowia wg Health Canada: Dochód i stanspołeczny - Income and Social Statu; Sieci wsparcia społecznego - SocialSupport Network; Wykształcenie – Education; Zatrudnienie i warunkipracy - Employment/ Working Conditio;Środowiska społeczne - SocialEnvironment; Środowiska fizyczne - Physical Environments; Troska o44

własne zdrowie i umiejętność radzenia sobie - Personal Health Practicesand Coping Skills; Zdrowy rozwój w okresie dzieciństwa - Healthy ChildDevelopment; Wyposażenie biologiczne i genetyczne - Biology and GeneticEndowment; Świadczenia zdrowotne - Health Services; Płeć – Gender;Kultura – Culture.9. Społeczno-środowiskowe możliwości zapewnienia / zdobywania iutrzymania zdrowia (health protection):10. Health literacy: definicja i zakres. Umiejętność odczytywania znaczeniazdrowia jako zdolność poznawcza i zagadnienie zdrowia publicznego.Kategorie health literacy wg Nutbeam’a (2000). Health literacy asalutogeneza.11. Modele strategii promocji zdrowia:Model dotyczący przekonań w sprawach zdrowia– Health Belief Model by Rosenstock & Becker - Model ten dotyczyproblematyki przekonań i sugeruje, iż ludzie w sprawach zdrowia biorąpod uwagę: podatność i warunki w jakich żyją, pracują …; „ostrość”tych warunków, prawdopodobieństwo zmniejszenia ich „ostrości” orazwierzą w skutki zaangażowania w niezbędne działania.Teoria działań przyczynowych – intencji zachowań Theory ofReasoned Action – Behavioral Intent – by Ajzen & Fishbein: - Teoria taokreśla dwa niezależne uwarunkowania intencji: Postawę wobeczachowani; Subiektywną normę (np. wskutek społecznego nacisku naprzyjęcie lub odrzucenie danego zachowania)Wyprzedzenie jakiegokolwiek zachowania intencją stawia przyjęciedanego zachowania bardziej możliwym. Im silniejsza jest intencja danejosoby, tym istnieje większa szansa przyjęcia danego zachowania.Model stopniowej zmiany Stages of Change Model – by Prochaska &DiClemente: Precontemplation – wzrost świadomości & poczuciaswobody działania; Contemplation – zdobywanie informacji &konfrontacja z rzeczywistością; Preparation - zwiększanie możliwościplanowania / zdobywania wiedzy; Action – korzystanie i udzielaniepomocy wsparcia i wzmacnianie działań; Maintenance – zapewnieniestałego wsparcia, wzmacniania i dostosowania do aktualnych realiówTeoria nauki opartej na społeczeństwie Social Learning Theory - byBandura;Według tej teorii: zachowania jednostki oraz czynniki jaksamowystarczalność, poczucie własnej wartości oraz środowiskopozostają we wzajemnym stosunku oddziaływania i zależności. Zmianazachowania może być ułatwiona gdy: jednostka wierzy, iż zmiana jestmożliwa, posiada możliwości przekonania się o tym (doświadczenie),45

oraz ma możliwości rozwijania nowych umiejętności jak również możeotrzymać wsparcie ze strony środowiskaBlok tematyczny nr 8ŚRODOWISKO A ZDROWIE: ZDROWIE ŚRODOWISKOWE –PROMOCJA ZDROWIA W MIEJSCU PRACYCELOmówienie głównych zagrożeń środowiskowych dla zdrowiaczłowieka. Przedstawienie i omówienie definicji zdrowia środowiskowego imedycyny środowiskowej. Wprowadzenie do problematyki biomarkerów ibiomonitoringu.ZAKRES TEMATYCZNY1. Wpływ czynników demograficznych i antropogenicznych na zdrowie2.Zdrowie środowiskowe i medycyna środowiskowa: definicje, niezbędnedziedziny współpracy.3. Proekologiczne działania lokalne i w gospodarstwach domowych.4. Biomonitoring i biomarkery.5. Elementy oceny narażenia środowiskowego6. Uwarunkowania szkodliwości działania czynników fizycznych,chemicznychi biologicznych na organizm człowiekaBlok tematyczny nr 9REALIZACJA ZDAŃ PROMOCJI ZDROWIA W SEKTORZEZDROWIACELWykazanie obowiązku i możliwości realizacji zadań promocjizdrowia w sektorze ochrony zdrowia przez lekarzy podstawowej opiekizdrowotnej, specjalistów medycznych oraz innych profesjonalistów.opieki zdrowotnej.ZAKRES TEMATYCZNY1. Wyzwania zdrowotne stojące przed opieką zdrowotną określone wRaporcie „Zdrowie Europy”2. Realizacja zadań promocji zdrowia praktyce lekarza ogólnego3. Brytyjski projekt włączenia promocji zdrowia do zadańpodstawowej opieki zdrowotnej4. Realizacja zadań promocji zdrowia praktyce lekarza specjalisty46

Blok tematyczny nr 12STANDARDY OCENY JAKOŚCI DLA PRAKTYKI PROMOCJIZDROWIACELWskazanie na potrzebę oceny jakości wyników promocjizdrowia. Omówienie historycznej roli edukacji zdrowotnej w osiąganiucelów zdrowotnych. Omówienie roli znaczenia zmienności czynnikówryzyka zdrowotnego w ocenie wyników promocji zdrowia. Wykazaniemożliwości oceny wyników promocji zdrowia w oparciu o jej kluczowefunkcje. Poznanie wyników wstępnych prac oraz trudności w ustalaniustandardów oceny jakości dla potrzeb promocji zdrowia.ZAKRES TEMATYCZNY1. Rola zmian indywidualnych, społecznych i środowiskowych czynnikówryzyka w osiąganiu celów promocji zdrowia.2. Trzy grupy zmiennych służących ocenie ryzyka zdrowotnego (opróczdanych dotyczących płci i wieku): zmienne psychologiczne; zmiennedotyczące stylu życia; i biologiczne zmienne zdrowotne.3. Sześć kluczowych funkcji dla promocji zdrowia, które należy brać poduwagę przy dokonywaniu oceny jej wyników: planowanie strategiczne;kierowanie programem monitorowanie i ocena programu; zakres ipoziom kształcenia teoretycznego i praktyki; zasób i rodzajwykorzystywanych źródeł i informacji; oraz rozwój poradnictwai konsultacji.4. Trzy poziomy wyników zdrowotnych: społeczne wyniki zdrowotne;indywidualne wyniki zdrowotne; oraz ogólne wyniki promocjizdrowia.5. Definicja oceny jakości i sześciostopniowy cykl oceny jakości:dokonanie przeglądu zagadnień; ustanowienie standardówpoprzednich etapów; wybór kryteriów do pomiaru standardów;podjęcie działania; porównanie praktyki ze standardami; orazokreślenie przyczyn zróżnicowania.Blok tematyczny nr 13DZIAŁANIA W ŚRODOWISKU LOKALNYM NA RZECZ POPRAWYI UTRZYMANIA ZDROWIA – ZASADY OPRACOWYWANIA,WDRAŻANIAI EWALUCJI PROGHRAMÓW PROMOCJI ZDROWIACELWprowadzenie do problematyki tworzenia programów promocji zdrowiadla środowisk lokalnych (gminy, miasta, powiatu, województwa) przed48

ozpoczęciem zajęć praktycznych z tego zakresu. Przedstawienie sposobówwdrażania i oceny programu przed, w trakcie i po jego wprowadzeniu.Stworzenie sytuacji iż grupa studencka stanowi „ośrodek konsultingowy”dla programów promocji zdrowia.ZAKRES TEMATYCZNY1. Definicja zdrowia; Zdrowie jest to pozytywny stan fizyczny, umysłowy ispołeczny, a nie tylko nieobecność choroby lub niepełnosprawności (ŚOZ– 1946)2. Kryteria oceny ważności problemów zdrowotnych3. Definicja i elementy składowe (kierunki działań) promocji zdrowia(Szczepienia, przeglądy, wykrywanie; Edukacja zachowań (korzystanieze świadczeń prewencyjnych); Działania prewencyjne (np. fluoryzacja);Programy i strategie polityki zdrowotnej; Edukacja w kierunkuzwiększenia potencjału zdrowotnego i umiejętności osobniczych;Działania na rzecz zdrowia w miejscu pracy (np. polityka antynikotynowa);Zwiększanie świadomości oraz wspieranie działań na rzeczzdrowia wg University of Birmingham, UK – European Union4. Deklaracja z Ałma Ata (1978): Zdrowie jest jednym z podstawowychpraw człowieka i dlatego rządy powinny czuć się odpowiedzialne zazapewnienie niezbędnych warunków aby ludzie mogli korzystać z tegoprawa.5. Karta Ottawska (1986)- niezbędne działania w promocji zdrowia:• Budowanie zdrowotnej polityki społecznej;• Tworzenie środowisk wspierających zdrowie;• Zwiększanie i wzmacnianie uczestnictwa społeczności lokalnej wdziałaniach na rzecz zdrowia;• Rozwijanie umiejętności osobniczych w sprawach zdrowia;• Reorientacja świadczeń zdrowotnych;• Ukierunkowanie działań na równość, sprawiedliwość społeczną iludzi żyjących w ubóstwie.6. Traktat z Maastricht - Artykuł 129, Zdrowie Publiczne7. Traktat Amsterdamski - Artykuł 152, Zdrowie Publiczne: Zapewnianieludziom zdrowia na wysokim poziomie zostanie umieszczone w definicjii procesie wdrażania wszystkich polityk i działań wspólnoty.8. Aktualne zagadnienia społeczne do uwzględnienia w programach(krajowych, regionalnych i lokalnych) promocji zdrowia:• Miejsce zamieszkania (Habitat) - niepohamowany wzrost urbanizacjii zmniejszenie terenów uprawnych;49

• Rodzina (Family) - zmiana w strukturze rodziny, zmianyodpowiedzialności i w zakresie ról członków rodziny;• Praca (Work) - pojawienie się nowych wzorców, nowych zagrożeń;• Starzenie się (Ageing) - wydłużanie się czasu trwania życia i wzrostzależności od innych;• Przemoc (Violence) - rosnąca agresja, konflikty - ich ofiary,uciekinierzy;• Rynek (Market) - ostry zwrot ku postawom konsumpcyjnym,prywatyzacja świadczeń;• Porozumiewanie się (Communication) - radykalne zmiany wprzekazywaniu informacji i technikach uczenia się.9. Istotne decyzje UE z 1996 i 1997 roku obecnie włączone do Decyzji 178610. Decyzja Nr 1786/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23września 2002 roku przyjmująca program działania Wspólnoty wdziedzinie zdrowia publicznego (2003 – 2008)Główne cele i kierunki działań:– poprawa informacji i wiedzy na rzecz rozwoju zdrowiapublicznego;– zwiększanie możliwości szybkiej odpowiedzi w sposóbskoordynowany na zagrożenia zdrowia;– promowanie zdrowia i zapobieganie chorobom ukierunkowane nauwarunkowania zdrowia z uwzględnieniem wszystkich polityk idziałań.12. Wybrane przepisy polskie dotyczące działań w zakresie promocjizdrowia13. Ustawy o zasadniczym znaczeniu dla realizacji programów promocjizdrowia przez samorząd terytorialny:• ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U.Nr 91, poz. 408 z póź. zm.)• ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu wNarodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391 z póź. zm.)*/• ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jt. Dz. U. z2000 r. Nr 142, poz. 1591 z póź. zm.)• ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (jt. Dz. U. z2001 r. Nr 142, poz. 1592 z póź, zm.)• ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (jt. Dz. U.Z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z póź. zm.)*/ wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 stycznia 2004 r. – sygn. Akt.K 14/03oraz ustawy:50

• z dnia 14 marca 1985 r. o Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r. Nr 90,poz. 575 z póź. zm.):• z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości iprzeciwdziałaniu alkoholizmowi (jt. Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 zpóź. zm.);• z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwamiużywania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55z póź. zm.);• z dnia 24 kwietnia 1997 r o zapobieganiu narkomanii. (jt. Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz. 198 z póź. zm.):• z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr111, poz. 535 z póź. zm.):• z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach(Dz. U. Nr 132, poz. 662 z póź. zm.);• z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniuprzestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717):• z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej orazzatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z póź.zm.):• z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. Nr 96,poz. 593 z póź. zm.).14. Grupy zadań do realizacji i oceny poprzez program promocjizdrowia dla środowiska lokalnego: demografia, stan zdrowiamieszkańców, styl życia mieszkańców, warunki życia mieszkańców,środowisko fizyczne, nierówności w zdrowiu, świadczenia zdrowotnei polityka zdrowotna.15. Cele i zadania programów promocji zdrowia16. Skład zespołu sterującego przygotowanie i realizację programu /projektu promocji zdrowia17. Skład zespołu technicznego przygotowującego i realizującegoprogram / projekt promocji zdrowia18. Schemat zajęć praktycznych z zakresu promocji zdrowia: Działaniawstępne; Opracowania wstępne; Program wdrożeniowy: Prezentacja.19. Ocena jakości programu promocji zdrowia (Wg Benson K. , GranathM., Urwitz V. i Bjorklund E. Karolinska Institute Wyd: Grafic Die,Stockholm, 1998) Pytania wstępne: - Czy cele programu są jasnowyrażone? - Czy grupa docelowa jest grupą wybraną właściwie? -Czy środki przeznaczone na program są odpowiednie iwystarczające? - Czy przekaz dociera do członków grupy docelowejprogramu? - Czy jest możliwe zmierzenie efektów programu?Etapy oceny programu: Ocena struktury programu,organizacji operacji i zasobów; Ocena procesu wdrażania, metod i51

strategii oddziaływania w ramach programu; Ocena efektu, czyliwyników, które można wyrazić ilościowo.Blok tematyczny nr 14UDZIAŁ PROMOCJI ZDROWIA W OSIĄGANIU CELÓWZDROWOTNYCHCELPrzedstawienie celów zdrowotnych określonych przez ŚwiatowąOrganizację Zdrowia. Wskazanie zależności pomiędzyuwarunkowaniami zdrowia, a możliwością osiągania celówzdrowotnych. Wykazanie wyższości skuteczności działań nad ichrozległością czy intensywnością. Zaprezentowanie prób tworzenia listywskaźników służących pomiarom osiąganych wyników promocjizdrowia. Omówienie możliwości integracji metodologii oceny wynikówpromocji zdrowia w osiąganiu celów zdrowotnych ze stosowanymi wopiece klinicznej.ZAKRES TEMATYCZNY1. Cele zdrowotne wynikające z definicji promocji zdrowia.2. Zmienność uwarunkowań zdrowia jako trudność w określaniumierników pozwalających na stałą ocenę wyników promocji zdrowia3. Odczytywanie roli i sposobów osiągania zdolności odczytywaniazdrowia (Health literacy).4. Skutki braku możliwości osiągania celów zdrowotnych określanych wprocesie edukacji zdrowotnej.5. Rola społecznej mobilizacji, polityki i praktyki organizacyjnej wosiąganiu celów zdrowotnych6. Sześciostopniowy model oceny programów promocji zdrowia7. Zależność pomiędzy rodzajem interwencji a uzyskiwanym wynikiem8. Konieczność użycia więcej niż jednej metody badawczej („koncepcjatriangulacyjna”) do pomiaru stopnia osiąganych celów zdrowotnychwobec braku metody uniwersalnej9. Znaczenie posiadania umiejętności określenia rozmiaru i poziomuekspozycji na program dla oceny efektu programu promocji zdrowia.10. Wpływ integracji metodologii oceny promocji zdrowia na osiąganiecelów zdrowotnych ze stosowanymi w klinicznej opiece zdrowotnej nakonceptualizację sposobów oceny wyników zdrowotnych biorąc poduwagę trzy rodzaje oceny wyników mających wpływ na: rozwójzdrowia; społeczne wyniki zdrowotne; i biomedyczne wynikizdrowotne52

Blok tematyczny nr 15KSZTAŁTOWANIE POSTAW PROZDROWOTNYCH W RÓŻNYCHOKRESACH ROZWOJU CZŁOWIEKA. STRATEGIEUKIERUNKOWANE NA POPRAWĘ STANU ZDROWIA.CELWykazanie różnic pomiędzy celami i strategiami dotyczącymi poprawyzdrowia a strategiami dotyczącymi poprawy w dostarczaniu opiekizdrowotnej. Przedstawienie zaleceń Komitetu Ekspertów ŚOZdotyczących opracowywania, wdrażania i zarządzania projektempoprawy zdrowia.ZAKRES TEMATYCZNY1. Zestawienie elementów strategii dotyczącej poprawy stanu zdrowiaopartej na zdrowiu publicznym (public health approach) z elementamistrategii opartej na opiece zdrowotnej (health care approach).2. Przedstawienie i omówienie kolejnych stopni przygotowania projektudotyczącego poprawy stanu zdrowia oraz kolejnych stopnizarządzania projektem.3. Omówienie politycznych i administracyjnych uwarunkowańpowodzenia realizacji projektu poprawy stanu zdrowia4. Wskazanie trzech pól koncentracji i ich powiązań w procesieinterakcji pomiędzy różnymi poziomami zaangażowania politycznego iadministracyjnego w realizację projektu poprawy stanu zdrowia.5. Przedstawienie i omówienie trzech rodzajów narzędzi używanych dowdrażania działań zmierzających do realizacji priorytetowychprogramów zdrowotnych.6. Klasyfikacja programu europejskiego „Zdrowie dla wszystkich”według rodzajów celów i zadań7. Przedstawienie i omówienie 10 kroków wdrażania strategii promocjizdrowia zaproponowanych przez ŚOZ.Blok tematyczny nr 16POLITKA I STRATEGIE PROMOWANIA ZDROWIA KOBIETCELWykazanie potrzeb i możliwości promowania zdrowia kobiet.Omówienie mechanizmów zwiększania zaangażowania w problematykęzdrowia kobiet w toku reformowania opieki zdrowotnej.ZAKRES TEMATYCZNY53

1. Przedstawienie i omówienie zasad działania w kierunku poprawyzdrowia kobiet rekomendowanych przez uczestników konferencjina temat zdrowia kobiet w Wiedniu w 1994 roku.2. Priorytety działań oparte na zasadach określonych na konferencjiwiedeńskiej zalecane przez ŚOZ3. Omówienie mechanizmów wzmacniania zaangażowania w zdrowiekobiet rekomendowanych przez uczestników konferencjiwiedeńskiej.4. Znaczenie skuteczności programów zdrowia publicznego i jakościopieki medycznej („podstawowy koszyk świadczeń”) dla zdrowiapopulacji ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia kobiet.Blok tematyczny nr 17POLITKA I STRATEGIE PROMOWANIA ZDROWIA MĘŻCZYZNCELWykazanie potrzeb i możliwości promowania zdrowia mężczyzn.Omówienie mechanizmów zwiększania zaangażowania w problematykęzdrowia mężczyzn w toku reformowania opieki zdrowotnej.Problematyka zdrowia mężczyzn jako wyłaniające się coraz szerzej iczęściej zagadnienie.ZAKRES TEMATYCZNY1. Znaczenie skuteczności programów zdrowia publicznego i jakościopieki medycznej („podstawowy koszyk świadczeń”) dla zdrowiapopulacji ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia mężczyzn.2. Znaczenie skuteczności programów zdrowia publicznego i jakościopieki medycznej dla zdrowia populacji ze szczególnymuwzględnieniem mężczyznBlok tematyczny nr 18PROMOCJA ZDROWIA I EKONOMIA ZDROWIACELWykazanie potrzeb i możliwości oceny wyników inwestowaniaw zdrowie. Zaprezentowanie przykładów prób wykorzystania teoriiekonomii dla potrzeb promocji zdrowia. Omówienie głównych trzechrodzajów oceny ekonomicznej oraz problemów związanych zzastosowaniem technik ewaluacji ekonomicznej w promocji zdrowia.ZAKRES TEMATYCZNY1. Możliwości zastosowania niektórych pojęć ekonomii w promocjizdrowia54

2. Przyjęcie terminu „koszt oportunistyczny” (opportunity cost) dlaokreślenia wartości odpowiadającej najlepszej wybranejalternatywie przy podejmowaniu decyzji co do użycia zasobów wjeden określony sposób.3. Cztery pola przykładowych prób wykorzystania teorii ekonomii dlapotrzeb promocji zdrowia4. Badania wpływu zmian polityki finansowej (cenowej) na wynikidziałań promocji zdrowia.5. Możliwości wykorzystanie ekonomii jako nauki behawioralnej dowyjaśnienia i przewidywania indywidualnego zachowaniaczłowieka.6. Możliwości wykorzystania ewaluacji ekonomicznej w ochronniezdrowia dla celów promocji zdrowia.7. Główne rodzaje ekonomicznej oceny: analiza kosztu i korzyści(cost-benefit analysis), analiza kosztu i efektywności (costeffectivenessanalysis) oraz analiza kosztu i użyteczności (cost-utilityanalysis).8. Główne problemy zastosowania technik ewaluacji ekonomicznej wpromocji zdrowia.Blok tematyczny nr 19TEORIA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA W PROMOCJI ZDROWIACELPrzypomnienie podstawowych wiadomości z zakresu teorii organizacjii zarządzania. Określenie potrzeb i możliwości wykorzystania teoriiorganizacji i zarządzania w promocji zdrowia.ZAKRES TEMATYCZNY1. Współczesne koncepcje organizacji. Zagadnienia objęte podejściemklasycznym i cybernetycznym do organizacji. Psychologicznekoncepcje teorii organizacji i zarządzania McGregora. Teoria X iteoria Y motywacji do pracy.2. Związki i zależności pomiędzy organizacją a otoczeniem. Trzypodstawowe powiązania organizacji z otoczeniem. Koncepcyjnymodel systemu organizacyjnego jako źródło informacji o potrzebiezmian. Metody postępowania przy występowaniu oporu wobeczmian.3.Rozwój nowych kierunków polityki zdrowotnej w latach 70. iwczesnych 80. z ukierunkowaniem na wyniki. Zależność powodzeniadziałań promujących zdrowie od wprowadzenia zmian wzarządzaniu.55

4. Rola organizacji w społeczności lokalnej z uwzględnieniemsiedliskowej koncepcji promocji zdrowia.5. Kierunki w dziedzinie zarządzania, które można wykorzystać wprocesie promowania zdrowia: (a) kierunek naukowegozarządzania; (b) kierowanie przez motywowanie; (c) taktykaofensywna; kierowanie przez formułowanie zadań i pomysłów, itp.6. Promocja zdrowia w strukturach zarządzania zakładów i placówekopieki zdrowotnej oraz w strukturach zarządzania jednostek izakładów działalności gospodarczej i społecznejBlok tematyczny nr 20MARKIETING SPOŁECZNY W PROMOCJI ZDROWIACELWprowadzenie do zagadnień marketingu społecznego. Przedstawieniepodstawowych zasad marketingu społecznego. Omówienie możliwościwykorzystania informacji i wyników badań marketingu społecznego wopracowywaniu społecznej polityki zdrowotnej.ZAKRES TEMATYCZNY1. Znaczenie projektowania sposobów rozpowszechniania informacjina temat oferowanych świadczeń i ich wdrażania, wyborustrategicznego dostępu do grup docelowych społecznych oraz ocenawłasnych działań – dla efektywności strategii marketinguspołecznego.2. Dziesięć podstawowych zasad marketingu społecznego.3. Przykład zastosowania marketingu społecznego w opanowywaniuwybranych problemów zdrowotnych społeczeństwa.TematCelZakrestematycznyTematĆwiczeniaWprowadzenie do promocji zdrowiaZapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami z zakresupromocji zdrowia oraz z jej podstawowymi założeniamiDefinicje, uwarunkowania zdrowia, podstawowe dokumentyTworzenie programów promocji zdrowiaCel Nauczenie studentów podstawowych zasad tworzenia56

ZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyprogramu promocji zdrowiaWybór tematu, zasady doboru i charakterystyki grupydocelowej, dobór metod i środków dydaktycznych,formułowanie celów, metody ewaluacjiOcena jakości programów promocji zdrowiaZapoznanie studentów z zasadami oceny jakości programupromocji zdrowia- zajęcia w formie warsztatówPraca w grupach- ocena otrzymanych gotowych programówpromocji zdrowia zgodnie z poznanymi zasadami ocenyjakościTematCelZakrestematycznySpecyfika promocji zdrowia kobiet i mężczyznZapoznanie studentów z podobieństwami i różnicami międzypromocją zdrowia kobiet i mężczyznDefinicje, dokumenty z zakresu promocji zdrowia kobiet imężczyzn, szczegółowe omówienie uwarunkowań zdrowiaspecyficznych dla kobiet i mężczyzn, główne kierunki działańbieżących związanych z promocją zdrowia kobiet i mężczyznTematCelZakrestematycznyRealizacja programów promocji zdrowiaZapoznanie studentów z realizacją programów promocjizdrowiaOmówienie celów i realizacji programów Szpital promującyzdrowie, Szkoła promująca zdrowie, Zakład pracy promującyzdrowie, Zdrowe miastaTematCelZakrestematycznyMetodologia oceny potrzeb zdrowotnychZapoznanie studentów z metodami i sposobami oceny potrzebzdrowotnych populacjiSpecyfika uwarunkowań zdrowia, interpretacja zagrożeńzdrowotnych, metody postępowania, narzędzia do ocenypotrzeb zdrowotnychTematZastosowanie marketingu społecznego w promocji zdrowia57

CelZakrestematycznyPrzedstawienie studentom roli i przykładów zastosowaniamarketingu społecznego w promocji zdrowiaOmówienie warunków efektywności marketingu społecznego,definicje, zasady tworzenia prozdrowotnych kampaniimarketingowych, omówienie przykładowego zastosowaniamarketingu społecznego w promocji zdrowia na przykładziewybranych kampaniiTematCelZakrestematycznyUdział promocji zdrowia w osiąganiu celów zdrowotnychDefinicje, uwarunkowania zdrowia, określanie i uzasadnianiewyboru celów zdrowotnych, specyficzność i zróżnicowaniecelów zdrowotnychUkazanie roli promocji zdrowia w osiąganiu celówzdrowotnych, metody osiągania celów zdrowotnych przyudziale promocji zdrowiaTematOcena programów zaliczeniowychCel Merytoryczna ocena jakościowa prac zaliczeniowych,zaliczenie przedmiotuZakres Ocena prac zaliczeniowych: uwagi, propozycje zmiantematyczny13. Piśmiennictwo:• Bandura B. , Kickbusch I (eds) –1991 - Health Promotion Research,WHO Regional Office for Europe, WHO Regional Publications,European Series No 37, Copenhagen• Belcher P. – 2000 - Rola Unii Europejskiej w opiece zdrowotnej –CSIOZ, Ignis, W-wa• Biuro ŚOZ Regionu Europejskiego„Zdrowie 21”, CSIOZ, WydawnictwoVesalius, Warszawa-Kraków• Czermiński A: - 1982 – Wybrane zagadnienia z teorii organizacji izarządzania – PWN, Warszawa• Decyzja Nr 645/96 Wspólnoty Europejskiej, Parlamentu Europejskiego iRady Europy z dnia 29 marca 1996 roku przyjmująca programdziałania Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia, informacji, edukacjii szkolenia w ramach działania na polu zdrowia publicznego na lata1996-200058

• Decyzja Nr 1786/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23września 2002 roku przyjmująca program działania Wspólnoty wdziedzinie zdrowia publicznego (2003 – 2008)• Demel M. – 1997 – Sto lat promocji zdrowia w Polsce. Wychowaniefizyczne i sport, Nr. 1-2, str. 7-13• Demel M. – 2000 – Z dziejów promocji zdrowia w Polsce. Tom III, AWFw Krakowie, Kraków• Dwadzieścia zasad tworzenia i rozwoju zdrowego miasta. Wyd. ŚOZ,Ignis ,Warszawa, 1994• Gniazdowski A. – 1994 - Promocja zdrowia w miejscu pracy. Teoria izagadnienia praktyczne. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi, Łódź,• Holland W. Mossialos E.- 2001- Polityka zdrowia publicznego w UniiEuropejskiej – Ashgate, London – Ignis, Warszawa (w druku)• Karski J.B. – 1992 – Promocja zdrowia jako podstawowy elementpolityki zdrowotnej. Problemy Higieny, PTH, Nr 38, str. 38-51• Karski J. B. – 1994 - Organizacja Ośrodka Promocji Zdrowia. Poradnik- Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, Ignis, Warszawa1994• Karski JB – 1995 – Promocja zdrowia i prawo. – Jurysta – MagazynPrawniczy, 4, 4, 11-14• Karski JB. – 1995 – Problemy i szanse Narodowego Programu Zdrowia– Jurysta – Magazyn Prawniczy, 8- 9, 32-35 (43)• Karski J.B. – 1996 - Zdrowe Miasto - projekt określający działania zzakresu promocji zdrowia w środowisku lokalnym - Antidotum, Nr.4,str. 34- 41• Karski J.B., Tomaszewska E., Piątek S., Włodarczyk M. - 1997 - PolskaSzpitali Promujących Zdrowie - Szpitale Członkowskie 1992 - 1997,Charakterystyka Szpitali, Warszawa 1997r.• Karski J.B. – 1997 - Praktyczne metody działania w zakresie promocjizdrowia - Zdrowie Publiczne, 107, 7, 155-162• Karski J. B. – 1999 – Stan zdrowia a zachowania zdrowotne i inneuwarunkowania zdrowia: konieczność kontynuacji i dodatkowegowprowadzenia odpowiednich badań. Zdrowie Publiczne, Nr 12, str. 436-439• Karski J.B., (red) – 1999 – Promocja zdrowia. Praca zbiorowa. Wyd. III,nowe, Ignis, Warszawa• Karski J.B. – 1999 – Rozwój idei promocji zdrowia – Lider, Nr.6 (100),str. 7-12• Karski J.B, Koronkiewicz A., Krasucki P. – 1999 – Pomiar zdrowiaspołeczeństwa w świetle dyrektyw Unii Europejskiej, Nr. 12, str. 443-444• Karski J.B. (Red.) – 1999 - Promocja zdrowia – Książka - Wydanienowe, Ignis, Warszawa59

• Karski J.B. – 2000 – Aktualne wyniki i potrzeby współpracy w ekonomiii promocji zdrowia ZdrowiePubliczne, Nr 9, str. 315-321• Karski J.B. - 2000 – Promocja zdrowia w perspektywie europejskiej ikrajowej. Stan na 2000 rok – Zdrowie Publiczne, Nr.12, str: 432-437• Karski JB –2001 – Promocja zdrowia w Unii Europejskiej – Zdrowie iZarządzanie, 8, 21, str. 29 – 36• Karski JB – 2003 – Praktyka i Teoria Pro- mocji Zdrowia. Wybranezagadnienia. Wyd. Cedewu, Warszawa• Kozierkiewicz A., Karski J. B., Nowacki W. – 2001 – Priorytety zdrowiapublicznego w Unii Europejskiej i Światowej Organizacji Zdrowia (wdruku)• Kotarbiński – 1976 – Traktat o dobrej robocie. Wyd. VI, Wrocław• Koźmiński A – 1983 – Współczesne teorie organizacji, PWN, Warszawa• Koźmiński A., Piotrowski W. – 1995 – Zarządzanie – teoria i praktyka.PWN, Warszawa• Saltman R. B., Figueras J. – 1999 – Reforma opieki zdrowotnej wEuropie – Analiza bieżących strategii. Ignis 1999 Warszawa• ŚOZ – 2001 - Zdrowie 21 - Zdrowie dla Wszystkich w XXI wieku ––Wyd. CSIOZ, W-wa, Vesalius, Kraków• Woynarowska B., Sokołowska M. (Red) - Jak tworzymy szkołępromującą zdrowie. Doświadczenia dwóch lat projektu "SzkołaPromująca Zdrowie". Opr. Zespołowe. Wyd. Hera, Warszawa, 1993• Holland W. Mossialos E.- 1999 - Public Health Policies in the EuropeanUnion – Ashgate, London• Karski J.B – 1999 – Health Promotion i Poland since 1989 – EuroNews –European Bulletin on Health• Promotion, IUHPE, April 1999, p.15• LaLonde M. - 1995 - A new perspective on the health of Canadians - 21years later - Proceedings of the International Health PromotionConference: Where Social Values and Personal Worth Meet, BrynelUniversity, London, Apr. 10-12th, 1995, (Ed) M.J. Wilkinson, pp. 1-11• Nutbeam D., Smith C., Catford J - 1990 - Evaluation in healtheducation. A review of progress, possibilities and problems. Journal ofEpidemiology and Community Health, 44, 83-89• Nutbeam D. – 1998 - Evaluating health promotion - progress, problemsand solutions - Health Promotion International, 13, 1, 27-44• Perechuda K. – 1993 – Nowoczesne metody zarządzania firmą. Wyd .Akademii medycznej we Wrocławiu• Stoner JAF., Winkler C. – 1994 – Kierowanie – tłum. A. Ehrlich, Wyd.PWE, Warszawa60

• World Health Organization - 1978 - Primary Health Care. Report of theInternational Conference on Primary Health Care, Alma Ata, USSR, 6 -12 September 1977, Health for All Series No.1, WHO/UNICEF, Geneva.• World Health Organization – 1981 - Global strategy for health for all bythe year 2000. “Health for All”, Series No 3, Geneva• World Health Organization - 1985 - Targets for Health for All, WHO,Copenhagen• World Health Organization - 1984 - Health Promotion: A WHODocument on the Concept and Principles. WHO, Regional Office forEurope, Copenhagen• World Health Organization – 1986 - Ottawa Charter for healthpromotion - Health Promotion International No 1 (4) III-IV• World Health Organization – 1998 - Health 21 - WHO Regional Officefor Europe, Copenhagen61

1. Przedmiot: Postępy Promocji Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego /Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologii3. Kierownik jednostkirealizującej: prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk /prof. dr hab. Bolesław K. Samoliński4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr hab. n. med. Jerzy B. Karskimgr Aneta Duda-Zalewskamgr Dominik Olejniczak /dr Mariusz Gujski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem - 30 godzin + 45 godzinwykłady - 25 godzin + 15 godzinseminaria – 20 godzin + 30 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Treści:Blok tematyczny nr 1UWARUNKOWANIA ZDROWIA W ZMIENIAJĄCYM SIĘŚRODOWISKU POLITYCZNYM, SPOLECZNYM IEKONOMNICZNYM62

CELUświadomienie i przekonanie o ważności uwarunkowań zdrowia dlapromocji zdrowia. Uwarunkowań, które nie są stabilne gdyż podlegająstałej zmianie równolegle do zmian politycznych (decyzje, prawo),społecznych (migracja, status społeczny)i ekonomiczny (warunki życia).ZAKRES TEMATYCZNYDefinicja zdrowia: Zdrowie to pozytywny stan fizyczny, psychiczny ispołeczny,a nie tylko nieobecność choroby lub ułomności [ŚOZ-1946].Deklaracja z Ałma Ata (1977): zdrowie jest jednym z podstawowychpraw człowieka i dlatego rządy powinny czuć się odpowiedzialne zazapewnienie niezbędnych warunków aby ludzie mogli korzystać z tegoprawaPodstawowe uwarunkowania zdrowia ŚOZ: Kondycja psychofizycznastosownado płci i wieku; Możliwość korzystania z praw i swobód obywatelskich;Odpowiednie wykształcenie; Zatrudnienie; Warunki pracy; Warunkimieszkaniowe;Żywnośći odżywianie; Poczucie bezpieczeństwa; Możliwość oszczędzania;Komunikacjai łączność z innymi ludźmi; Regeneracja sił, wypoczynek i rozrywka;Odpowiednia odzież.Czynniki ryzyka stanowiące uwarunkowania zdrowia(Health determinants)Według Labonte’a.1. Społeczno - środowiskowe czynniki ryzyka (Risk conditions);2. Psychospołeczne czynniki ryzyka (Psychosocial risk factors);3. Czynniki ryzyka wynikające z zachowań osobniczych; (Behaviouralrisk factors);4. Patofizjologiczne czynniki ryzyka (Physiological risk factors) .1. Społeczno-środowiskowe czynniki ryzykaUbóstwo (względne i bezwzględne); Niski status społeczny; Stresogennapraca (np. wysokie wymagania); Zanieczyszczone środowisko pracy;Środowisko efektu cieplarnianego; Dyskryminacja (np. rasowa,związana z płcią / wiekiem); Znaczne zróżnicowanie hierarchiczne(dochody, ogólna zasobność, autorytet, status społ.); Indywidualizm -przy wysokiej kompetencyjności i zasług osobniczych.2. Psych-społeczne czynniki ryzykaIzolacja; Brak wsparcia społecznego; Niewielkie powiązania społeczne;Niska samo-ocena; Wysoki stopień samo-obwiniania; Niski poziom63

percepcji, samo-wystarczalności; Utrata poczucia znaczenia i celowościdziałania3. Czynniki ryzyka wynikające z zachowań osobniczychPalenie tytoniu; Nieprawidłowe odżywianie; Brak aktywności fizycznej;Nadużywanie leków / alkoholu, zażywanie narkotyków.4. Patofizjologiczne czynniki ryzykaNadciśnienie tętnicze; Hypercholesterolemia; Uwalnianie stresogennychhormonów; Podwyższony poziom fibrynogenu..Uwarunkowania zdrowia model francuskiUwarunkowania zdrowia model kanadyjskiUwarunkowania zdrowia model USAPodstawowe środowiska wspierające zdrowie1. Środowisko fizyczne2. Środowisko społeczne3. Środowisko polityk sektorowych4. Środowisko zasobów w „obszarze” zdrowia5. Ogólne środowisko polityczne1. Środowisko fizyczne: np. promieniowanie jonizujące, ciepło, zimno, orazczynniki chemiczne np.: dioksyny, wysokie stężenia CO2, aflatoksyny ibiologiczne np.: priony, wirusy, bakterie, grzyby.2. Środowisko społeczne: np. obowiązujące normy i wartości społeczne orazobyczaje panujące w danym środowisku, a także moda, uprzedzenia,zwyczaje(m. in. w pracy) i postrzeganie korzyści.3. Polityki sektorowe np.: rolnictwo, energetyka, transport, przemysł, rynek,ochrona środowiska, kultura, ochrona zdrowia, badania naukowe,edukację, opiekę społeczną.4. Zasoby np. środki finansowe państwa, społeczeństwa, gospodarstwdomowychi jednostek, oraz wykwalifikowane kadry, infrastruktury fizyczne,prawnei administracyjne5. Ogólne środowisko polityczne: np. Ogólne środowisko polityczne zależnieod tego czy jest ono otwarte czy zamknięte, świeckie czy religijne,współrządzące, demokratyczne czy samowładcze. Odgrywa tu rolę:przestrzeganie praw człowieka, konstytucji, charakter partiipolitycznych, wolność informacji i dowolny do niej dostęp.64

Kryteria oceny ważności problemów zdrowotnych• Ostrość problemu (problem prowadzi do: wysokiego wskaźnikaśmiertelności, wysokiego wskaźnika zachorowalności, wysokiegowskaźnika niepełnosprawności, zmniejszenia zdolności do nauki ipracy, obniżenia zdolności wzrostu i rozwoju oraz do narażenia życiapłodu);• Częstość występowania problemu;• Niepomyślne implikacje (polityczne, społeczne, ekonomiczne,demograficzne);• Dystrybucja problemu (krajowy, regionalny, lokalny);• Nierówności w zasobach (nierówna dystrybucja zasobów opiekizdrowotnej: finansów, personelu, wyposażenia, zakładów);Wskaźnik Rozwoju Społecznego (Human Development Index – HDI)HDI oblicza się według: podziału dochodów; wydłużenia życialudzkiego; oraz wg poziomu osiągnięć edukacyjnych tj.w oparciu oprodukt krajowy brutto przypadający na jednego mieszkańca;przeciętne dalsze trwanie życia; ogólny wskaźnik skolaryzacji; orazwskaźnik umiejętności czytania i pisaniaPomiar wyników działań promocji zdrowia (Wg. D. Nutbeam IHP No15:3;262)Wyniki zdrowotne i społeczne. Pomiar dotyczy: Jakości życia;Niezależności funkcjonalnej; Równości; Chorobowości;Niepełnosprawności; Śmiertelności możliwej do uniknięcia.Wyniki dot. uwarunkowań zdrowia możliwych do modyfikowania.Wpływ interwencji promocji zdrowia: pomiar wyników promocji zdrowia.Ocena systemu opieki zdrowotnej za pomocą 4 (e) kryterów• Skuteczność (effectiveness) - oddziaływania na stan zdrowia ludności;• Wystarczalność / wydolność (efficiency) - (głównie jakościowa iekonomiczna)w wytwarzaniu i dostarczaniu świadczeń opieki zdrowotnej(wydajność > output);• Równość (equity) (sprawiedliwa społecznie > social justice) w opiecezdrowotnej; oraz• Wzmacnianie / zwiększanie (empowerment) wpływu obywateli i innychistotnych dysponentów środków (stakeholders) w krajowym systemieopieki zdrowotnej.65

Blok tematyczny nr 2PROMOCJA ZDROWIA W PROCESIE REFORMOWANIA SYSTEMUOPIEKI ZDROWOTNEJCELPodkreślenie znaczenia wprowadzenia promocji zdrowia doprogramu reformowania i działań systemu opieki zdrowotnej od samegopoczątku. W fazie początkowej zwykle może wystąpić niedobór środkówfinansowych, lecz zafiksowanie aktywności tego rodzaju w programiedziałań już znaleźć się powinno. Zasadata wyłoniła się m. in. w czasie konferencji ŚOZ w Lublijanie na tematreformowania systemów opieki zdrowotnej w Regionie Europejskim.ZAKRES TEMATYCZNYWprowadzenie do tematyki:Ogólne zasady planowania reformDziałania wstępne: Planowanie reform systemu wymaga podjęcianastępujących kroków w działaniu:(1) zebranie podstawowych danych;(2) ocena bieżącego funkcjonowania systemu;(3) analiza przyczyn niedostatków w funkcjonowaniu systemu;(4) identyfikacja opcji umożliwiających zastąpienie czynnikówniepożądanych;(5) projektowanie i analiza właściwych strategii i scenariuszy;(6) integracja (różnych) określonych celów i strategii i utworzeniecałościowej koncepcji reformy opartej na akceptowanychpriorytetach w skali kraju.Uwarunkowania powodzenia procesu reformowania(a) ustanowienie wyraźnych celów reform, aby łatwiej osiągnąćspołeczny konsensus i określić kierunek dalszych działań;(b) opracowanie odpowiedniej koncepcji zarządzania z podziałemodpowiedzialności i ustanowieniem infrastruktury zarządzania;(c) przygotowanie i zatwierdzenie odpowiedniej legislacji;(d) ustanowienie odpowiednich zachęt finansowych w celu usprawnieniaprocesu zamian i zarządzania całością;(e) przygotowanie odpowiedniego rozkładu czasowego dla procesu zmianReformowanie systemu opieki zdrowotnejDziałania przygotowawcze do wdrażania reformy(1) przygotowanie narzędzi prawnych, finansowych, instytucjonalnych,organizacyjnych i innych służących zarządzaniu;(2) opracowanie metod mobilizacji i alokacji zasobów w celustymulowania dysponentów w systemie opieki zdrowotnej do działańzgodnych z określonymi celami i strategiami reformy; oraz66

(3) przygotowanie zasad regulacji, kontroli i koordynacji (za pomocąinstrumentów osiągalnych na poziomie państwa) w zakresiedostarczania i oceny wyników udzielanych świadczeń zdrowotnychdla oceny stopnia osiągania celów reformy systemu opiekizdrowotnej.Kwalifikacja strategii reform systemów opieki zdrowotnej Wg Kleczkowskiego,Roemera i Werfa (1984),: Strategie reform systemów opieki zdrowotnejmogą być logicznie zakwalifikowane do trzech grup:•cele - takie jak równość, wystarczalność i skuteczność;•elementy systemu - takie jak finansowanie, alokacja środków lubdostarczanie świadczeń;•uczestnicy (aktorzy) systemu - tacy jak pacjent, ubezpieczyciel,zakupujący, dostarczyciele.Reforma systemu opieki zdrowotnejUwarunkowania osiągalności celów polityki zdrowotnejUzyskanie zamierzonych celów jest możliwe poprzez:• edukację i zatrudnienie na stanowiskach kierowniczych dostatecznejliczby wykwalifikowanych (w odpowiednich dyscyplinach zdrowiapublicznego) ekspertów;• utworzenie i wspomaganie rozwoju szkół zdrowia publicznego ipodobnych instytucji edukacyjnychi naukowych;• opracowywanie systemu informacji i prowadzenie badańniezbędnych do planowania i wdrażania celów i strategii politykizdrowotnej;• rozwój infrastruktury zarządzania dysponującej wyszkolonympersonelem, wyposażonym i przygotowanym do wdrażania celów istrategii polityk zdrowotnych oraz kierowania systemem opiekizdrowotnej.Konferencja ŚOZ w Lubljanie (1996)Systemy opieki zdrowotnej powinny być:• Nastawione na takie wartości jak: godność ludzką, równość,solidarność i etykę zawodową;• Ukierunkowane na poprawę zdrowia i na promocję zdrowia;• Skoncentrowane na potrzeby ludzi: rozpatrywanie ich w trybiedemokratycznych procedur, z udziałem i wpływem obywateli nakształtowanie i działanie opieki zdrowotnej oraz na poczucieodpowiedzialności obywateli za własne zdrowie;• Zwrócone ku poprawie jakości świadczeń zdrowotnych, zuwzględnieniem relacji kosztów do efektów;• Oparte na stabilnym finansowaniu opieki zdrowotnejumożliwiającym powszechny i równy dostęp do niezbędnego zakresuopieki zdrowotnej;• Zorientowane na podstawową opiekę zdrowotną.67

Karta lubljańska (1996)Punkt 3 Preambuły: (3). Poprawa stanu zdrowia ludności jestwskaźnikiem rozwoju w społeczeństwa. Opieka zdrowotna jest bardzoważnym - ale nie jedynym - czynnikiem wpływającym na dobry stanzdrowia ludności. Inne sektory niż ochrony zdrowia mają także rolę dospełnienia i również ponoszą odpowiedzialność za zdrowiespołeczeństwa. Dlatego też podejście międzysektorowe musi byćniezbywalną cechą reformy opieki zdrowotnej.Zasady podstawowe: 5. W Europie systemy opieki zdrowotnejpowinny: 5.2. Kierować się na zdrowie. - Wszelkie istotne reformyopieki zdrowotnej winny mieć wyraźnie określone cele zmierzające dopoprawy zdrowia. Ochrona i promocja zdrowia muszą być podstawowątroską całego społeczeństwa.5.6.Ukierunkować się na podstawową opiekę zdrowotną. Reformy -realizowane w duchu filozofii podstawowej opieki zdrowotnej - winnyzapewnić możliwość służbom medycznym na wszystkich poziomachorganizacyjnych aby mogły chronić i promować zdrowie, wpływać napoprawę jakości życia, zapobiegać chorobom, zajmować się leczeniem irehabilitacją pacjentów oraz opiekować się cierpiącymi i nieuleczalniechorymi.Blok tematyczny nr 3ROLA LEGISLACJI WE WDRAŻANIU POLITYKI PROMOCJIZDROWIACELWychodząc z założenia, iż promocja zdrowia stanowi integralną częśćzdrowia publicznego przepisy dotyczące polityki zdrowia publicznegodotyczą również promocji zdrowia. Wspólnota celów i zadań zdrowiapublicznego i promocji zdrowia wymaga spójności przepisów i zasaddziałania w tym wspólnym obszarze działania na rzecz zdrowia obywateli.ZAKRES TEMATYCZNYRola legislacji we wdrażaniu ogólnej polityki zdrowotnej: Rolą prawa wdziedzinie zdrowia jest zaangażowanie siły i autorytetu państwa wewdrażanie polityki zdrowotnej.Polityka zdrowotna: Definicja wg: „Health promotion glossary” – WHO,Geneva (1998)Polityka zdrowotna to formalne stanowisko instytucji (zwyklerządu), które określa priorytety i parametry działania stanowiąceodpowiedź na potrzeby zdrowotne, osiągalne zasoby i różnorodnenaciski polityczne.68

Polityka zdrowotna – podobnie jak inne polityki - jest wynikiemsystematycznego procesu budowania poparcia dla działań zdrowiapublicznego, procesu który prowadzi do jego zintegrowania zpreferencjami społeczeństwa, realiami politycznymi i osiągalnymizasobami.Rola legislacji we wdrażaniu polityki promocji zdrowia „legislacjazdrowotna”*/Legislacja zdrowotna powinna być oparta na: jasno sformułowanychcelachi zasadach polityki zdrowotnej; oraz dostarczać instrumentówprawnych dla wdrażania tej polityki.Legislacja zdrowotna powinna formułować: zasady, funkcje, organizacjęi strukturę systemu opieki zdrowotnej; instrumenty legislacyjne isankcje służące wprowadzaniu prawa w życie; oraz infrastrukturyniezbędne do wdrażania.*/ „legislacja zdrowotna” stanowiumowny skrót - legislacji w ochronie zdrowiaZasady, na których powinna być oparta legislacja zdrowotna: prawo wdziedzinie opieki zdrowotnej winno być oparte na:• Prawie do samookreślenia (Right to self-determination) – tj.odnoszącymsię do indywidualnej prywatności i wolności (łącznie z wolnościąwyboru świadczeniodawcy i korzystaniem z praw pacjenta);• Prawie do opieki zdrowotnej (Right to health care) – które jestprawem socjalnym, a prawa socjalne pozostają w bezpośredniejzależnościod konkretnych zasobów ekonomicznych kraju.Możliwości formułowania i umiejscawiania legislacji zdrowotnej :Legislacjazdrowotna może być formułowana w: konstytucji; przepisachprawnych; statutach; oficjalnych rozporządzeniach; oraz orzeczeniachsądowych.Każda z tych form prawa może dotyczyć funkcji rządu na różnychpoziomach: krajowym; regionalnym; ilokalnym.Adaptacyjność legislacji zdrowotnejLegislacja zdrowotna kraju wymaga okresowych zmian zgodnie zezmianami:• w zakresie potrzeb zdrowotnych populacji;• w technologii zdrowotnej;• w celach i strategii polityki zdrowotnej;• w społecznym prawie do zdrowia; oraz• w politycznych i ekonomicznych warunkach danego kraju.69

Zasady konieczne do uwzględnienia w procesie opracowywania bazylegislacyjnejW procesie opracowywania bazy legislacyjnej niezbędne jest uwzględnieniem.in. następujących zasad:• w zakresie indywidualnego prawa do zdrowia:• prawa do samookreślenia w opiece zdrowotnej;* prawa do ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem na zdrowieczynników stanowiących wynik podejmowanego ryzyka przez osoby,instytucjei organizacje;• w zakresie równości w opiece zdrowotnej;* programów zdrowia publicznego, promocji zdrowia i informacjidostosowanej do potrzeb;* koszyka uwzględniającego sprawiedliwy dostęp do podstawowejopieki zdrowotnej;* prawa do uczestniczenia w procesie podejmowania decyzjidotyczących spraw zdrowia na wszystkich poziomach organizacjirządowych i społecznych;• w zakresie finansowania ochrony zdrowia:* obowiązek państwa do finansowania świadczeń zdrowiapublicznego jako dobra publicznegoMożliwości zmian w polityce zdrowotnej(1) Czynniki polityczneZasada podstawowa:Zmiana polityki zdrowotnej wymaga posiadania umiejętności politycznych.Czynniki biorące udział w zmianie w wymiarze politycznym reform:• wartości;• konsekwencje dystrybucyjne;• konkurencja grupowa;• rozkład czasowy i• stabilność aktualnego reżimu.Źródło: Reich MR (1995) – The politics of health sectorreform ......, in Health Policy 32:93 -109(2) Modele polityczneModele polityczne zgodnie z mechanizmami wykorzystywanymi przywprowadzaniu zmian (Wg Reich’a M.R., 1995):• Model woli politycznej (Political will model);• Model frakcji politycznych (Political fractions model);• Model politycznego przetrwania (Political survival model).Model woli politycznej70

Model ten przyjmuje, że liderzy polityczni mogą, jeśli chcą, mieć wpływna zmianę polityki zdrowotnej w kraju.Model ten zakłada istnienie silnego państwa, silnego przywództwa,wąskiej koalicji, dobrej instytucjonalnej wydolności i odpowiedniodużego kapitału politycznego.Model frakcji politycznychModel ten przyjmuje, że politycy służą pewnym grupom interesów(lekarzom, organizacjom, korporacjom, ubezpieczycielom lub partiompolitycznym.Model ten reprezentuje podejście interesu grupowego do tworzeniapolitykii podkreśla współzawodnictwo grup oraz do zabezpieczenia i promocjimałych grup interesów.Połączenie nabytych praw i grup z politycznymi frakcjami stanowijednak potencjalną przeszkodę w realizacji odpowiedniej reformysystemu opieki zdrowotnej.Model politycznego przetrwaniaModel ten przyjmuje, że posiadający władzę poszukują sposobuzabezpieczenia ich indywidualnych interesów (np. decydenci przedwyborami manipulują polityką fiskalną, aby uzyskać korzyściekonomiczne zapewniające im polityczne przetrwanie).Polityki oportunistyczne reżimów niedemokratycznych stwarzająmożliwości „drenowania kieszeni publicznej” przez polityków iwdrażania takiej reformy, która będzie służyć ich politycznemuprzetrwaniu.Tworzenie map politycznych wg Reich’a (1995)W celu lepszego zrozumienia problematyki tworzenia politykizdrowotnej Reich zaproponował model analityczny zwany „Politicalmapping”, który składasię z sześciu elementów:• określenia konsekwencji zamierzonych reform politycznych;• przyjęcia pozycji popierającego lub opozycji wobec kluczowych„aktorów” przedsięwzięcia;• analizy celów dysponentów środków finansowych;• analizy stosunków uczestników znajdujących się na mapie siecipolitycznej;• wykorzystania dróg umożliwiających wprowadzenie zmian; oraz• konstrukcji strategii dla zmiany71

Identyfikacja problemów przed rozpoczęciem prac nad legislacjązdrowotnąAby zidentyfikować problemy, dokonać porównań ewentualnychrozwiązań, przyjąć określoną politykę, wdrażać ją i dokonaćewentualnych poprawek niezbędne jest posiadanie określonychinformacji.Informacje te warunkują prawidłowe dokonanie sześciu kroków wprocesie reform:• identyfikacji problemu;• określenie celów i strategii;• akceptacji;• wdrożenia• ewaluacji oraz• utrwalenia.Wg Walsh’a i Simonet’a (1995)Cztery poziomy polityki umożliwiające opracowanie legislacji zdrowotnejdla potrzeb reformowania systemu opieki zdrowotnej Wg Frenk’a (1994)Frenk J. identyfikuje cztery poziomy polityki umożliwiającewprowadzenie legislacji zdrowotnej służącej reformowaniu opiekizdrowotnej:• Poziom systemowy – odnosi się do organizacji i zarządzaniałącznością między ważnymi uczestnikami funkcjonującymi wsystemie;• Poziom programowy – odnosi się do zadań stojących przedrealizatorami świadczeń opieki zdrowotnej (koszt i efektywność);• Poziom organizacyjny – skupia się na tym jak zapewnić opiekęzdrowotną (zakłady, personel, wyposażenie, technologia itp.);• Poziom instrumentalny – odnosi się do polityki zbierania iwykorzystania informacji systemu opieki zdrowotnej dla badańnaukowych i rozwoju technologii oraz dla zwiększenia zasobówludzkich i innych składników.Blok tematyczny nr 4HEALTYH IMPACT ASSESSMENT (OCENA WPŁYWU NA ZDROWIE)CELMetoda wprowadzona przez ŚOZ kilka lat temu wymagarozpowszechnieniaze względu na podejmowanie prac związanych przygotowywaniem irealizacją programów promocji zdrowia przez nie-profesjonalistów. Istotne72

jest spojrzenie czy dany jakie skutki zdrowotne może przynieść danyprogram.ZAKRES TEMATYCZNYDefinicja zdrowiaWg Konstytucji ŚOZ: „Zdrowie to poczucie w pełni dobrego stanufizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko nieobecność choroby lubniepełnosprawności”.Definicja ta wyraża ideał, którego obiektywny pomiar jest praktycznienie możliwy. Dlatego dla OWZ zaproponowano następującą definicjęzdrowia:„Zdrowiem nazywamy dobre samopoczucie oraz dążenie do redukcjiśmiertelności, chorobowości i niepełnosprawności z powodu możliwych dowykrycia zaburzeń i chorób”.Wpływ na zdrowie („skutki zdrowotne”)Health impact D e f i n i c j a: Wpływ na zdrowie to określenieznaczenia bezpośrednich i pośrednich skutków polityki, strategii,programu lub projektu dla zdrowia.Health Impact Assessment - HIAD e f i n i c j a: Ocena wpływu na zdrowie (OWZ) stanowikombinację procedur, metod i narzędzi - poprzez które polityka,program lub projekt może być oceniony pod względem potencjalnychskutków dla zdrowia populacji oraz dystrybucji tych skutków wobrębie populacji.Użyteczność OWZOWZ jest szczególnie użyteczna dla menedżerów sektorapublicznego, not-for-profit i prywatnego, którzy są zaangażowani wnastępujące pola działania i zakresy kompetencyjności:• opracowywanie i analiza polityk;• opracowywanie i planowanie strategii;• zlecanie lub dostarczanie świadczeń;• alokacja środków i inwestycje kapitałowe;• angażowanie społeczności lokalnej do uczestniczenia wopracowywaniui wdrażaniu polityki, projektów lub programów - jako‘konsumenta’ oferowanych świadczeń;• planowanie i rozwój działań dotyczących społeczności lokalnej;• przygotowywanie lub/i ocenianie konkursów ofert pod względemfinansowym (np. kosztów leków).73

Rodzaje oceny wpływu na zdrowie (OWZ)Istnieją trzy zasadnicze rodzaje oceny wpływu na zdrowie:– ocena prospektywna– ocena retrospektywna– ocena równoległa / równoczesnaElementy oceny wpływu na zdrowie (OWZ)• Rozważenie dowodów pozwalających przewidywać zależnościpomiędzy polityką, programem lub projektem a zdrowiempopulacji;• Branie od uwagę opinii, doświadczenia i oczekiwań tych, którychproponowana polityka, program lub projekt ma dotyczyć;• Dostarczanie dodatkowych informacji pozwalających zrozumiećdecydentom i społeczeństwu skutki polityki, programu lubprojektu dotyczącego zdrowia;• Przedstawienie propozycji dostosowania / opcji pozwalającychna maksymalizację pozytywnych i minimalizację negatywnychskutków zdrowotnych.Aspekty oceny wpływu na zdrowie (OWZ)Ocena wpływu na zdrowie może być rozpatrywana w trzechwspółzależnych aspektach:• jako koncepcja - określa jakie pomysły i wartości stanowiąpodbudowę OWZ;• jako proces - prezentuje niezbędne, podstawowe kroki w OWZ;• jako narzędzie - informuje o tym do czego OWZ może być użyta.Wartości istotne dla OWZ• Demokracja (Democracy) - prawo ludzi do udziału wformułowaniu, wdrażaniu i ocenie polityki;• Równość (Equity) - zainteresowanie zarówno całościowym jak idystrybucją wpływu ocenianej polityki w obrębie populacji(wiek, płeć,status ekonomiczno-społeczny itp.);• Zrównoważony rozwój (Sustainable development)- zwracanieuwagina wpływy długo- i krótko-terminowe;• Etyczne korzystanie z dowodów (Ethical use of evidence)-wnikliwe korzystanie z dowodów w aspekcie ilościowym ijakościowym, uwzględniające różne dyscypliny naukowe imetodologie przy ocenie badanego wpływu.Kolejne kroki OWZIstnieje pięć zasadniczych kroków oceny wpływu• badanie przesiewowe (screening);na zdrowie:74

• określenie zakresu (scoping);• oszacowanie potencjalnych skutków zdrowotnych (appraisal of thepotential health effects / impacts);• podejmowanie decyzji (decision-making);• monitorowanie i ocena (monitoring & evaluation).Ustalenie zakresu OWZ (scoping)Proces ustalania zakresu oceny wymaga wyboru jednego z trzechrodzajów działania:• Szybkie oszacowanie wpływu na zdrowie (Rapid health impactappraisal);• Analiza wpływu na zdrowie (Health impact analysis);• Przegląd i podsumowanie oceny wpływu na zdrowie*/ (Healthimpact review).*/ Działania konieczne szczególnieprzy ocenie obszernych opracowańStwierdzenia końcoweocena wpływu na zdrowie (OWZ):1) stanowi narzędzie służące do tworzenia publicznej politykizdrowotnej2) stanowi wsparcie w procesie podejmowania decyzji, lecz jej niezastępuje.Blok tematyczny nr 5PRIORYTETY W ZAKRESIE ZDROWIA PUBLICZNEGO W UNIIEUROPEJSKIEJ I ICH ZNACZENIE DLA POLITYKI OCHRONY IPROMOCJI ZDROWIA W POLSCECELPrzedstawienie krótkiej historii zainteresowania UE problematykazdrowia publicznego a następnie przedstawienie podstawowychdokumentówzwiązanychz działalnością Unii w zakresie zdrowia publicznego ze szczególnymuwzględnieniemi szczegółowym omówieniem obecnie podstawowego dokumentu(programu)UEna lata 2003-2008 Decyzji 1786.ZAKRES TEMATYCZNYDecyzja nr 1786Wspólnota jest zobowiązana do: promowania i poprawy zdrowia;zapobiegania chorobom; oraz przeciwdziałania potencjalnym zagrożeniomzdrowia, w celu zredukowania możliwych do uniknięcia zachorowań,75

przedwczesnychzgonówi niepełnosprawności.Artykuł 152 Traktatu Amsterdamskiego zobowiązuje Wspólnotę dopriorytetowego traktowania zdrowia i w związku z tym zaleca, aby przydefiniowaniu i wdrażaniu wszystkich polityk i działań Wspólnoty dążyć dozapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowiaNa podstawie Komunikatu Komisji z dn. 24 listopada 1993 r. wsprawie zakresu działań w dziedzinie zdrowia publicznego objęto programyzawarte w:• Decyzji Nr 645/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn.29.3.1996 r. – dot. promocji zdrowia, edukacji i szkolenia.• Decyzji Nr 646/96/.../z dn. 29.3.96 – dot. zwalczania nowotworów• Decyzji Nr 647/97.../ z dn. 29.3.96 – dot. zapobiegania AIDS iinnym chorobom zakaźnym• Decyzji Nr 102/97/.../ z dn.19.12.96 – dot. uzależnień od narkotyków• Decyzji Nr 1400/97/.../ z dn. 30.6.97 – dot. monitoringu zdrowia• Decyzji Nr 372/1999/.../ z dn. 8.2.99 – dot. zapobiegania urazom• Decyzji Nr 1295/99/.../ z 24.4.99 – dot. chorób rzadkich• Decyzji Nr 1296/99/.../ z dn. 29.4.99 – dot. chorób związanych zzanieczyszczeniem• Decyzji Nr 2119/98/.../ z dn. 24.9.98 - dot. ustanowienia siecinadzoru epidemiologicznego i zwalczania chorób zakaźnych;• Decyzji Nr 2000/57/.../ z dn. 22.12.99 dot. wczesnego ostrzeganiai reagowania w celu zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych;• Zaleceniu Rady Nr 98/463/WE z dn. 29.6.98 – dot. dobieraniadawców krwi i plazmy oraz skriningu pobranej krwi;• Zaleceniu Rady Nr 1999/519/ WE z dn. 12.7.99 – dot. ograniczaniaekspozycji społeczeństwa na działanie pola elektromagnetycznegood 0 Hz do 300 GHz.Program i jego główne cele• Rada we Wnioskach z dn. 26.11.98 w sprawie przyszłego zakresudziałań Wspólnoty w dziedzinie zdrowia publicznego oraz wUchwale z dn. 8.6.99• Komitet Społeczno-Ekonomiczny w Opinii z dn. 9.9.98• Komitet ds. Regionów w Opinii z dn. 19.11.98, oraz• Parlament Europejski w Uchwale A4-0082/99 z dn. 12.3.99, i• Komisja Europejska w Komunikacie z 15.4.98‣ Poparli stanowisko stwierdzające, że działania w zakresie zdrowiapublicznego na poziomie wspólnoty będą ustanawiane w jednymcałościowym programie, i‣ Określili trzy główne cele.76

Główne cele programu• Doprowadzenie do poprawy w dziedzinie informacji służącejrozwojowi zdrowia publicznego;• Zwiększenie możliwości szybkiego reagowania na zagrożeniazrowia;• Zwracanie większej uwagi na uwarunkowania zdrowiaCele te zostaną włączone do działań międzysektorowych przyzastosowaniu wszystkich odnośnych instrumentów Traktatu.Główne cele programu – opis szczegółowyI. Doskonalenie informacji i wiedzy na temat rozwoju zdrowia publicznegopoprzez:• Opracowanie systemu monitoringu zdrowia z ustanowieniemporównywalnych wskaźników uwzględniających: stan zdrowia,politykizdrowotnei uwarunkowania zdrowia, warunki geograficzne i demograficzneoraz sytuację społeczno-ekonomiczną wraz z czynnikamiosobniczymi, wiekiem, płcią, warunkami życia i pracy.• Rozwijanie systemu informacji dla potrzeb wczesnego ostrzegania,wykrywania i nadzoru zagrożeń zdrowia• Doskonalenie systemu przekazywania i korzystania z informacjioraz danych dostępnych także dla publiczności• Doskonalenie metod analizy i wiedzy na temat wpływu politykizdrowotnej oraz innych polityk i działań Wspólnoty• Dokonywanie przeglądu, analiz i wspieranie wymiany doświadczeńw zakresie technologii zdrowotnych łącznie z technologiamiinformacyjnymi (e-Europe).II. Zwiekszanie możliwości skoordynowanego i szybkiego reagowania nazagrożenia zdrowia poprzez:• Zwiększanie możliwości działań Wspólnoty określonych w DecyzjiNr 2119/98 w sprawie nadzoru epidemiologicznego i zwalczaniachorób zakaźnych• Wspieranie działalności sieci w państwach członkowskich,szczególniew zakresie wspólnych badań, szkoleń, oceny i zapewnianiajakości• Opracowania strategii i mechanizmów służących zapobieganiu,wymianie informacji z uwzględnieniem płci, zagrożeń chorobaminie-zakaźnymii z włączeniem problematyki chorób rzadkich• Wymianę informacji na temat szczepień i strategii uodporniania77

• Wymianę informacji na temat przeciwdziałania nagłym fizycznym,chemicznym i biologicznym zagrożeniom zdrowia, np. związanym zaktami terrorystycznymi• Rozwijanie wysokich standardów jakości i bezpieczeństwazbierania, przetwarzania, przechowywania, dystrybucji ikorzystania z organówi materiałów pochodzenia ludzkiego łącznie z krwią i jejpochodnymi• Promowanie strategii i działań dotyczących ochrony ludzkiegozdrowia przed działaniem czynników pochodzenia środowiskowegołączniez promieniowaniem i hałasem• Opracowanie strategii zmniejszenia problemu opornościdrobnoustrojówna antybiotykiIII. Oddziaływanie na uwarunkowania zdrowia we wszystkich działaniach ipolitykach wspólnoty poprzez:• Rozwijanie społecznej świadomości na temat uwarunkowań zdrowiai stylu życia z uwzględnieniem odżywiania, aktywności fizycznej,palenia papierosów, picia alkoholu, używania narkotyków i innychsubstancjiszkodliwychdla zdrowia• Analizowanie sytuacji i opracowywanie strategii związanych zespołecznymi, ekonomicznymi i środowiskowymi uwarunkowaniamizdrowia• Analizowanie sytuacji i wymiana informacji nt. uwarunkowańgenetycznych i wykorzystywania skriningu genetycznego• Opracowywanie metod oraz oceny jakości i skuteczności strategii idziałań promocji zdrowia• Prowadzenie odpowiednich szkoleń związanych z realizacja wyżejwymienionych działańDziałania wdrożeniowe do prowadzenia w ścisłej współpracy wspólnoty zpaństwamiczłonkowskimiprzedsięwzięcia o charakterze przekrojowym, które mogą być wykorzystane dowdrażania wszystkich lub części prac lub - w razie potrzeby - do ich łączenia,obejmują działania:‣ Związane z monitoringem i systemami szybkiego reagowania;‣ Odnoszące się do uwarunkowań zdrowia poprzez rozwijaniepromocji zdrowia we wszystkich politykach Wspólnoty, przywspółpracy z organizacjami pozarządowymi oraz odpowiednimiinstytucjami krajowymi;78

‣ Legislacyjne zmierzające do:- przygotowania prawa w zakresie zdrowia publicznego dlaWspólnoty- oceny wpływu legislacji Wspólnoty na zdrowie- koordynacji współpracy Wspólnoty z państwamiczłonkowskimiw ramach zespołów i dyskusji nt. dot. spraw związanych zezdrowiem‣ Dotyczące informacji, wiedzy i konsultacji w dziedzinie:- rozpowszechniania informacji dot. Zdrowia (m.in.. statystyki,raportów, przeglądów, analiz, porad itp.)- informowania i konsultowania w sprawach dotyczącychzdrowiaz zaangażowaniem dysponentów finansów, profesjonalistówochrony zdrowia, związków zawodowych, partnerówspołecznych i organizacji pozarządowych- pozyskiwania informacji i porad naukowych od ludzi naukii ekspertów najwyższego poziomu‣ Promujące koordynację działań organizacji pozarządowych napoziomie Wspólnoty.Strategia współdziałaniaW celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia wdefiniowaniui wdrażaniu wszystkich działań i polityk wspólnoty niezbędne jestwspółdziałaniei powiązanie z odpowiednimi programami i działaniami w dziedzinie:-ochrony konsumenta - zabezpieczenia społecznego - zdrowia ibezpieczeństwa w miejscu pracy – zatrudnienia - badań i rozwojutechnicznego - rynku wewnętrznego - społeczeństwa informacyjnego itechnologii informacyjnej – statystyki – rolnictwa – transportu – przemysłu- środowiskaOraz z działaniami podejmowanymi przez joint research center orazodpopwiednie zespoły wspólnoty, z którymi współpraca jest niezbędna.Wdrażanie, współpraca i monitoring• Program będzie wdrażany w okresie 1.1.2003 – 31.12.2008• Na wdrożenie Programu przeznacza się kwotę 312 mln. Euro• Komisja zapewni komplementarność i zgodność pomiędzydziałaniami jakie będą wdrażane w ramach niniejszego Programuoraz tych które są wdrażanew ramach innych polityk i działań Wspólnoty79

• W trakcie wdrażania Programu zalecana jest również współpraca zpaństwami trzecimi oraz z organizacjami międzynarodowymikompetentnymi w dziedzinie zdrowia publicznego, a wszczególności z:- Światową Organizacją Zdrowia- Radą Europy- Europejską Organizacją ds. Współpracy i Rozwoju (OECD)oraz z:- Światową Organizacją Handlu (WTO)- Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Żywności iŻywienia (UNFAO)‣ Komisja w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi będziemonitorować,a gdzie właściwe z pomocą ekspertów, wdrażać zadania ujęte wProgramie. Państwa członkowskie przedstawią na żądanie Komisjiinformacje na temat wdrażania i wpływu niniejszego Programu‣ Z końcem 4 roku realizacji Programu Komisja podda się zewnętrznejoceniepod wzgl. podjętych działań i uzyskanych wyników, a na koniecrealizacji Programu sporządzi Raport, który zostanie udostępnionydla ogółu społeczeństwa.13. Piśmiennictwo:• Antonowsky A. (1997) – Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia(w: I. Heszen-Niejodek, H. Sęk (red) Psychologia zdrowia. Warszawa.PW• Belcher P. – 2000 - Rola Unii Europejskiej w opiece zdrowotnej –CSIOZ, Ignis, W-wa (tłumaczenie JB Karski)• Biuro ŚOZ Regionu Europejskiego„Zdrowie 21”, CSIOZ, WydawnictwoVesalius, Warszawa-Kraków• Czermiński A: - 1982 – Wybrane zagadnienia z teorii organizacji izarządzania – PWN, Warszawa• Decyzja Nr 645/96 Wspólnoty Europejskiej, Parlamentu Europejskiego iRady Europy z dnia 29 marca 1996 roku przyjmująca programdziałania Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia, informacji, edukacji iszkolenia w ramach działania na polu zdrowia publicznego na lata 1996-2000• Decyzja Nr 1786/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23września 2002 roku przyjmująca program działania Wspólnoty wdziedzinie zdrowia publicznego (2003 – 2008)• Demel M. – 1997 – Sto lat promocji zdrowia w Polsce. Wychowaniefizyczne i sport, Nr. 1-2, str. 7-1380

• Demel M. – 2000 – Z dziejów promocji zdrowia w Polsce. Tom III, AWFw Krakowie, Kraków• Dwadzieścia zasad tworzenia i rozwoju zdrowego miasta. Wyd. ŚOZ,Ignis ,Warszawa, 1994 (tłumaczenie JB Karski)• Gniazdowski A. – 1994 - Promocja zdrowia w miejscu pracy. Teoria izagadnienia praktyczne. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi, Łódź,• Holland W. Mossialos E.- 2001- Polityka zdrowia publicznego w UniiEuropejskiej – Ashgate, London – Ignis, Warszawa (tłumaczenie JBKarski))• Jethon Z. (red) – (1999) – Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa,PZWL• Karski J.B. – 1992 – Promocja zdrowia jako podstawowy elementpolityki zdrowotnej. Problemy Higieny, PTH, Nr 38, str. 38-51• Karski J. B. – 1994 - Organizacja Ośrodka Promocji Zdrowia. Poradnik- Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, Ignis, Warszawa1994• Karski J. B., Pawlak J. (red) – (1995) – Środowisko i zdrowie. Wyd.Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, Ignis, Warszawa• Karski J. B. – (1996) – Teoria organizacji i zarządzania w promocjizdrowia. Wyd. Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia,Wyd: Ignis, Warszawa• Karski J.B. – 1996 - Zdrowe Miasto - projekt określający działania zzakresu promocji zdrowia w środowisku lokalnym - Antidotum, Nr.4,str. 34- 41• Karski J. B. – (1997) – Bioetyka – Zeszyt Biblioteki Antidotum –Mies.Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej, Warszawa• Karski J.B., Tomaszewska E., Piątek S., Włodarczyk M. - 1997 - PolskaSzpitali Promujących Zdrowie - Szpitale Członkowskie 1992 - 1997,Charakterystyka Szpitali, Warszawa 1997r.• Karski J.B. – 1997 - Praktyczne metody działania w zakresie promocjizdrowia - Zdrowie Publiczne, 107, 7, 155-162• Karski J. B. – 1999 – Stan zdrowia a zachowania zdrowotne i inneuwarunkowania zdrowia: konieczność kontynuacji i dodatkowegowprowadzenia odpowiednich badań. Zdrowie Publiczne, Nr 12, str. 436-439• Karski J.B., (red) – 1999 – Promocja zdrowia. Praca zbiorowa. Wyd. III,nowe, Ignis, Warszawa• Karski J.B. – 1999 – Rozwój idei promocji zdrowia – Lider, Nr.6 (100),str. 7-12• Karski J.B, Koronkiewicz A., Krasucki P. – 1999 – Pomiar zdrowiaspołeczeństwa w świetle dyrektyw Unii Europejskiej, Nr. 12, str. 443-44481

• Karski J.B. (Red.) – 1999 - Promocja zdrowia – Książka - Wydanienowe, Ignis, Warszawa• Karski J.B. - 2000 – Promocja zdrowia w perspektywie europejskiej ikrajowej. Stan na 2000 rok – Zdrowie• Karski JB – 2000 – Aktualne wyniki i potrzeby współpracy w ekonomii ipromocji zdrowia Zdrowie Publiczne, Nr 9, str. 315-321• Karski JB – 2003 – Praktyka i Teoria Promocji Zdrowia. Wybranezagadnienia. Wyd. CeDeWu, Warszawa• Karski JB– 2005 – Polityka zdrowotna samorządu terytorialnego aczłonkostwo Polski w Unii Europejskiej. Wydawnictwo EkonomiczneCeDeWu, Warszawa (vol. 116 stron)• Karski – 2006 – Postępy promocji zdrowia. Przegląd międzynarodowy.Wydawnictwo Ekonomiczne CeDeWu, Warszawa (vol. 218 stron)• Kotarbiński – 1976 – Traktat o dobrej robocie. Wyd. VI, Wrocław• Koźmiński A., Piotrowski W. – 1995 – Zarządzanie – teoria i praktyka.PWN, Warszawa• Malinowski A. (red) - (1996) - Antropologia a medycyna i promocjazdrowia, Wyd. Uniw. Łódzkiego (tom I-III) Mroziak B. (1994) –Antonowsky’ego koncepcja salutogenezy i poczucia koherencji (SOC).Nowiny Psychologiczne, 1, 6-16• Stoner JAF., Winkler C. – 1994 – Kierowanie – tłum. A. Ehrlich, Wyd.PWE, Warszawa• ŚOZ – 2001 - Zdrowie 21 - Zdrowie dla Wszystkich w XXI wieku ––Wyd. CSIOZ, W-wa, Vesalius, Kraków• Woynarowska B., Sokołowska M. (Red) - Jak tworzymy szkołępromującą zdrowie. Doświadczenia dwóch lat projektu "SzkołaPromująca Zdrowie". Opr. Zespołowe. Wyd. Hera, Warszawa, 1993• oraz• Bandura B. , Kickbusch I (eds) –1991 - Health Promotion Research,WHO Regional Office for Europe, WHO Regional Publications,European Series No 37, Copenhagen• LaLonde M. - 1995 - A new perspective on the health of Canadians - 21years later - Proceedings of the International Health PromotionConference: Where Social Values and Personal Worth Meet, BrynelUniversity, London, Apr. 10-12th, 1995, (Ed) M.J. Wilkinson, pp. 1-11• Nutbeam D., Smith C., Catford J - 1990 - Evaluation in healtheducation. A review of progress, possibilities and problems. Journal ofEpidemiology and Community Health, 44, 83-89• Nutbeam D. – 1998 - Evaluating health promotion - progress, problemsand solutions - Health Promotion International, 13, 1, 27-44• Vretveit J. - 1996 - Quality in health promotion. Health PromotionInternational,11, 55-6282

• World Health Organization - 1978 - Primary Health Care. Report of theInternational Conference on Primary Health Care, Alma Ata, USSR, 6 -12 September 1977, Health for All Series No.1, WHO/UNICEF, Geneva.• World Health Organization – 1981 - Global strategy for health for all bythe year 2000. “Health for All”, Series No 3, Geneva• World Health Organization - 1985 - Targets for Health for All, WHO,Copenhagen• World Health Organization - 1984 - Health Promotion: A WHODocument on the Concept and Principles. WHO, Regional Office forEurope, Copenhagen• World Health Organization – 1986 - Ottawa Charter for healthpromotion - Health Promotion International No 1 (4) III-IV• World Health Organization – 1998 - Health 21 - WHO Regional Officefor Europe, Copenhagen83

1. Przedmiot: Międzynarodowe Problemy ZdrowiaPublicznego(Studia Licencjackie)2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Grzegorz Juszczyk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Prezentacja głównych zagadnień międzynarodowej politykizdrowotnej – instytucji, organizacji rządowych i pozarządowych oraz celówi metod ich działania. Omówienie głównych problemów zdrowotnych wposzczególnych regionach świata oraz strategii rozwiązywania ich poprzezwspółpracę międzynarodową, zwłaszcza w obliczu tendencjiglobalizacyjnych. Zarysowanie problematyki międzynarodowychporównań wskaźników zdrowotnych oraz różnic kulturowych wdefiniowaniu i rozwiązywania problemów zdrowotnych w działaniachsystemowych i lokalnych w wybranych krajach.12. Treści:TematZakrestematycznyWykładyMiędzynarodowa polityka zdrowotna – ONZ, WHO,współpraca europejska.Założenia międzynarodowej polityki zdrowotnej – współpracamiędzynarodowa pomiędzy poszczególnymi instytucjami.84

ONZ i jej agendy – UNAIDS, UNDP, UNICEF. WHO jakoszczególna agenda ONZ ds. zdrowia. Struktura WHO –regiony i zadania. Główne instytucje europejskie – KomisjaEuropejska, Dyrektorat V – DG SANCO, Rada Europy.TematZakrestematycznyTematZakrestematycznyTematZakrestematycznyRola organizacji pozarządowych w rozwiązywaniuproblemów zdrowotnych – Bank Światowy Lekarze BezGranic, organizacje charytatywne.;Specyfika organizacji pozarządowych w systemie ochronyzdrowia w krajach rozwiniętych i rozwijających się.Koncepcje wspierania rozwoju i inwestycji w zdrowie BankuŚwiatowego – raport „Investing in Health” (1993). Koncepcjatworzenia zintegrowanych funduszy pomocy zamiastfinansowania odrębnych programów.Główne problemy zdrowotne państw wysokorozwiniętych inajnowsze zagrożenia zdrowotneObciążenie chorobami – tzw. choroby z przesytu: chorobyukładu krążenia, nowotwory, choroby układu krążenia,cukrzyca. Czynniki ryzyka chorób związane ze stylem życia –hipercholesterolemia, otyłość. Międzynarodowe porównaniastanu zdrowia – raport WHO z 2000 r. „Health systems:improving performance” – wskaźniki oceny systemówochrony zdrowia.Najnowsze zagrożenia zdrowotne – choroby zakaźne (SARS,grypa, ptasia grypa), choroby układu ruchu związane z niskąaktywnością fizyczną oraz stosowaniem komputerów,zaburzenia zdrowia psychicznego.Główne problemy zdrowotne regionu afrykańskiego(AFRO/WHO)Uwarunkowania geograficzne kontynentu afrykańskiego.Warunki klimatyczne w poszczególnych regionachkontynentu – Afryka Północna i Południowa. Region Nilu,Sahara, Afryka Subsaharyjska. Problemy w zaopatrzeniu wwodę i żywność Umieralność noworodków i niedożywienieniemowląt. Choroby zakaźne – malaria, HIV/AIDS, chorobypasożytnicze. Metody zapobiegania chorobom – programyimmunizacji, działania na poziomie lokalnym.85

TematZakrestematycznyTematZakrestematycznyTematZakrestematycznySeminariaWpływ globalizacji na zdrowie oraz różnice kulturowe wrozumieniu i rozwiązywaniu problemów zdrowotnych.Omówienie głównych procesów globalizacyjnych – przepływkapitału, idei, ludzi, chorób. Przedstawienie różnorodnychtradycyjnych podejść do rozumienia zdrowia w różnychobszarach kulturowych.Wpływ globalizacji na zdrowie – główne problemy. Przepływkapitału i ludzi zmiany na rynku pracy – bezrobocie iwymieranie wsi. „Drenaż mózgów” – przepływprofesjonalistów medycznych z krajów biedniejszych dokrajów bogatszych. Zwiększenie wymiany handlowej iosobowej – transmisja czynników chorobotwórczych.Różnorodne podejście do rozumienia zjawisk zdrowotnych ichorobowych – medycyna chińska, hinduska, homeopatia,tradycyjni uzdrowiciele, teorie wyjaśniające przyczynychorób.HIV/AIDS jako przykład epidemii XXI wiekuWirus HIV i AIDS jako choroba zakaźna przenoszona drogąpłciową. Drogi szerzenia wirusa. Dystrybucja choroby naposzczególnych kontynentach. Specyfika regionuafrykańskiego i Azji Centralnej.Obciążenie umieralnością przedwczesną i oczekiwana długośćżycia w krajach , w których występuje epidemia AIDS. .Zjawisko umieralności w wieku produkcyjnym w krajachrozwijających się.Przyczyny epidemii – zwyczaje kulturowe (dziedziczenie żon),podległość ekonomiczna kobiet.Metody zahamowania skali zjawiska – działania lokalnepromujące bezpieczne współżycie przy użyciu prezerwatywy iopory kulturowe związane z tą metodą.Wypadki i urazy jako problem międzynarodowyWypadki i urazy jako problem zdrowia publicznego. Podziałna urazy intencjonalne i nieintencjonalne. Polityka krajówrozwiniętych i rozwijających się wobec urazów. Zasadygromadzenia danych nt. urazów na poziomie lokalnym imiędzynarodowym. Rozwiązania prowadzące do zmniejszenialiczby wypadków i urazów w poszczególnych krajach.Wypadki komunikacyjne, urazy w czasie wolnym, urazy osóbw podeszłym wieku.86

13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo obowiązkowe:• Holland W., Mossialos: Polityka zdrowia publicznego, wyd. Ignis,Warszawa, 2000.• Poździoch S. „Międzynarodowa polityka zdrowotna” w: Czupryna A,Poździoch S, Ryś A, Włodarczyk C (red.). Zdrowie publiczne,Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków. 2000.Piśmiennictwo zalecane:• The world health report 2004 - changing history, WHO.• The world health report 2003 - shaping the future, WHO.• The world health report 2002 - reducing risks, promoting healthy life,WHO.• The world health report 2000 - health systems: improving performance,WHO.87

1. Przedmiot: Międzynarodowe Problemy ZdrowiaPublicznego(Studia Magisterskie)2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Grzegorz Juszczyk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -15 godzin15 godzinseminaria – -----------ćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Prezentacja nowoczesnych zagadnień międzynarodowej politykizdrowotnej.Omówienie różnic w strukturze problemów zdrowotnych pomiędzyregionamii krajami i ich wpływu na kształtowanie lokalnej polityki zdrowotnej.Prezentacja głównych obszarów współpracy międzynarodowej w zakresierozwiązywania problemów zdrowotnej w skali ponadregionalnej iglobalnej.12. Treści:1. Strategia ŚOZ – „myśl globalnie, działaj lokalnie” jako przykładwpływu zjawisk międzynarodowych na działania lokalne. Zależnościpomiędzy lokalnymi inicjatywami a programami międzynarodowymiw obszarze zdrowia publicznego.88

2. Porównania międzynarodowe zdrowia – problemy metodologiczne.Pomiar zdrowia pozytywnego i problematyka wskaźnikównegatywnych zdrowia.3. Polityczne możliwości i bariery współpracy międzynarodowej wrozwiązywaniu problemów zdrowotnych. Polityczne uwarunkowaniawspółpracy i konfliktyw obszarze międzynarodowe4. Zdrowie w krajach biednych – wpływ zjawisk globalizacyjnych napogarszanie się warunków życia i stanu zdrowia mieszkańców krajówrozwijających się. Rola organizacji międzynarodowych wrozwiązywaniu problemów zdrowotnych5. Różnice kulturowe w rozumieniu i rozwiązywaniu problemówzdrowotnychw wybranych krajach i regionach6. Innowacyjne metody rozwiązywania problemów zdrowotnych –przegląd działań systemowych i lokalnych7. Szybka ocena potrzeb zdrowotnych – Rapid Health Assessment wsytuacji kryzysu zdrowotnego stosowana przez organizacjemiędzynarodowe.13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo obowiązkowe:• Holland W., Mossialos: Polityka zdrowia publicznego, wyd. Ignis,Warszawa, 2000.• Poździoch S. „Międzynarodowa polityka zdrowotna” w: Czupryna A,Poździoch S, Ryś A, Włodarczyk C (red.). Zdrowie publiczne,Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków. 2000.Piśmiennictwo zalecane:• The world health report 2004 - changing history, WHO.• The world health report 2003 - shaping the future, WHO.• The world health report 2002 - reducing risks, promoting healthy life,WHO.• The world health report 2000 - health systems: improving performance,WHO.89

1. Przedmiot: Formy Opieki Zdrowotnej2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Robert Słoniewski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest prezentacja poziomów opieki zdrowotnej. Wtrakcie realizacji przedmiotu zostaną przedstawione założenia systemówopiekizdrowotnejna świecie, ze szczególnym uwzględnieniem Polski, krajów UniiEuropejskiej,Kanadyi Stanów Zjednoczonych. Student powinien poznać formy opiekizdrowotnej: ubezpieczeniowe, samorządowe, państwowe, społeczne,prywatne i inne. Po zakończeniu kursu student powinien posiadać równieżumiejętność różnicowania opieki zdrowotnej na szczeblu podstawowym,szczeblu regionalnym oraz szczeblu centralnym.12. Treści:Wykłady1. Formy opieki zdrowotnej – informacje ogólne.2. Formy i system opieki zdrowotnej w Stanach Zjednoczonych.3. Formy i system opieki zdrowotnej w Kanadzie.4. Formy i system opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii i Francji.5. Formy i system opieki zdrowotnej w Niemczech i Austrii.90

Seminaria1. System opieki zdrowotnej w Polsce.2. Podstawowa Opieka Zdrowotna – cele i zadania.3. Specjalistyka i szpitalnictwo – szczegółowa charakterystyka.4. Lecznictwo uzdrowiskowe.5. Ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia.6. Kontraktowanie świadczeń.7. Odpowiedzialność i organizacja opieki zdrowotnej na szczeblupaństwowym i samorządowym.8. Orzecznictwo lekarskie – ogólna charakterystyka.13. Piśmiennictwo:• Aksman E.: Przeobrażenia sektora publicznego w polskiej opiecezdrowotnej. ANTIDOTUM nr 1/1999.• Czupryna A., Poźdzoch S., Ryś A., Włodarczyk C.: Zdrowie PubliczneUniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne VESALIUS , Kraków 2000.• Tymowska, K, Musiałowicz, A. (2003). Odchodzenie od publicznychsamodzielnych zakładów opieki zdrowotnej. Menedżer Zdrowia, 4, str.54-64.• Sztambis, B (2001). Czy opieka pielęgniarska w podstawowej opiecezdrowotnej może być wydzieloną usługą zdrowotną? Dylematy procesuzawierania umów. Zdrowie i Zarządzanie, III, 5 , str. 42-48.• Goryński P., Wojtyniak B.: Sytuacja zdrowotna ludności PolskiPaństwowy Zakład Higieny Warszawa 2003.• Karski J.B. (praca zbiorowa) : Promocja zdrowia Część 2 Problemyzdrowotne i sposoby ich rozwiązywania Centrum Organizacji iEkonomiki Ochrony Zdrowia Warszawa 1999.• Koronkiewicz A., Murkowski M., Nowacki W.: Zastosowanie standardóww programach akredytacji szpitali. COiEOZ – Zakłąd SzpitalnictwaWarszawa 1996.• Kozierkiewicz A.: Znaczenie wybranych wskaźników dla podejmowaniadecyzji w ochronie zdrowia ZDROWIE PUBLICZNE Suplement nr1/2000.• Krasucki P.: Zadania samorządu terytorialnego w dziedzinie zdrowia wświetle „Europejskiej strategii zdrowia dla wszystkich do roku 2000”ANTIDOTUM nr 9/1999.• Poździoch S.: Strategia działania w dziedzinie zdrowia publicznego w„Zdrowie Publiczne” pod redakcją: A. Czupryna, St. Poździoch, A.Ryś, W.C. Włodarczyk Tom I Uniwersyteckie Wydawnictwo MedyczneVESALIUS Kraków 2000.• Włodarczyk W.C.: Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym.Yersalius Łódź-Kraków-Warszawa 1996.91

• Włodarczyk C.: Reforma opieki zdrowotnej w Polsce. Studium politykizdrowotnej. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne YESALIUSKraków 1999.92

1. Przedmiot: System Opieki Zdrowotnej w Polsce2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Grzegorz Juszczyk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Celem kształcenia jest przekazanie wiedzy z zakresu analizysystemów opieki zdrowotnej oraz oceny ich efektywności i relacji pomiędzyposzczególnymi elementami systemu. Student po zakończeniu przedmiotupotrafi określić funkcje i zadania systemu opieki zdrowotnej iposzczególnych jego elementów. Potrafi dokonać analizy systemowej napodstawie dostępnych informacji statystycznych. PO zakończeniuprzedmiotu student jest przygotowany do analizy porównawczej systemówopiekizdrowotnejna świecie.12. Treści:Wykłady1. Rola, funkcje i zadania systemu opieki zdrowotnej. System opiekizdrowotnej w układzie zasoby – procesy – efekty.93

2. Struktura zasobów systemu ochrony zdrowia – zasoby materialne izasoby ludzkie.3. Problematyka niedoboru kadr medycznych w systemach ochronyzdrowia.4. Mechanizmy gromadzenia środków finansowych w systemie ochronyzdrowia.5. Grupy nacisku i lobby w systemie ochrony zdrowia.6. Służby sanitarno-epidemiologiczne – zadania systemowe.7. Funkcje, zadania i struktura podstawowej opieki zdrowotnej i opiekiśrodowiskowej.8. Funkcje, zadania i struktura podstawowej ambulatoryjnej opiekispecjalistycznej.9. Funkcje, zadania i struktura opieki szpitalnej na poszczególnychpoziomach referencyjności – szpitala ogólny, szpitala specjalistyczny,szpital wysokospecjalistyczny/klinika.10. Funkcje, zadania i struktura opieki długoterminowej.11. Funkcje, zadania i struktura pomocy doraźnej i medycynyratunkowej.12. Polityka lekowa jako istotny element systemu opieki zdrowotnej13. Wykorzystanie zasobów opieki zdrowotnej – wskaźniki ocenyprocesów zachodzących w systemie.14. Modele optymalnej ścieżki pacjenta w systemie ochrony zdrowia –minimalizacja kosztów a maksymalizacja jakości opieki jako dylematsystemowy.15. Metodologia oceny efektywności systemu opieki zdrowotnej – WHO,Bank Światowy, OECD.SeminariaW czasie seminariów studenci przygotowują prace w grupachpoświęcone następującym zagadnieniom systemu ochrony zdrowia naprzykładzie Polski. Każde seminarium składa się z prezentacji referatu,komentarza prowadzącego i dyskusji na temat przedstawiony przezprelegentów.Tematyka referatów:1. Zasoby ludzkie w polskim systemie ochrony zdrowia2. Zasoby materialne – placówki POZ, ambulatoryjna opiekazdrowotna, szpitale, pomoc doraźna.3. Wskaźniki wykorzystania zasobów - korzystanie z poradambulatoryjnych.4. Wskaźniki wykorzystania zasobów - opieka szpitalna –hospitalizacje, średnia długość pobytu, kolejki oczekujących.5. Wskaźniki zdrowotne – wskaźniki umieralności i zachorowalności.94

6. Opinia publiczna na temat systemu opieki zdrowotnej w Polsce –satysfakcja pacjentów.13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo obowiązkowe:• Włodarczyk C. Reformy zdrowotne – uniwersalny kłopot. WydawnictwoUniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków 2003.• Włodarczyk C., Poździoch S. Systemy zdrowotne. WydawnictwoUniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków 2001• Poźdzoch S.: System zdrowotny w: Zdrowie Publiczne Tom IUniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne YESALIUS Kraków 2000Piśmiennictwo zalecane:• Włodarczyk W.C.: Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym.Vesalius, Łódź-Kraków-Warszawa 1996• Włodarczyk C.: Reforma opieki zdrowotnej w Polsce. Studium politykizdrowotnej. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne YESALIUSKraków 1999• Opieka zdrowotna w Polsce po reformie – Raporty CASE. CentrumAnaliz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 2002• Solarczyk H.: Edukacja ustawiczna w Niemczech w kontekściemiędzynarodowym. Toruń 2001.• Suchodolski B.: Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje. Warszawa2003.Leonard J.95

1. Przedmiot: Systemy Opieki Zdrowotnej na Świecie2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Grzegorz Juszczyk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem kształcenia jest przekazanie wiedzy na temat modeli opiekizdrowotnej na świecie ze szczególnym uwzględnieniem reform systemówprowadzonych w celu poprawy ich efektywności. Studenci poznająaktualnemetody analizy systemów, nowe zadania stawiane przed poszczególnymielementami systemu oraz trendy w dostosowaniu systemów dozmieniającychsię potrzeb zdrowotnych.12. Treści:Wykłady16. Metodologia analizy systemowej i analizy porównawczej systemówopieki zdrowotnej.17. System opieki zdrowotnej oparty na modelu ubezpieczeniowym.18. System opieki zdrowotnej oparty na modelu zaopatrzeniowy.19. System opieki zdrowotnej oparty na modelu prywatnych ubezpieczeńzdrowotnych.96

20. Przegląd stosowanych narzędzi analizy porównawczej systemówopieki zdrowotnej21. Pułapki metodologiczne analizy systemowej.22. Współczesne kierunki rozwoju systemów opieki zdrowotnej –rozwójopieki otwartej, telemedycyna, edukacja pacjentów.23. Zapewnienie bezpieczeństwa pacjentów jako wyzwanie dla systemówopieki zdrowotnej XXI wieku.SeminariaW czasie seminariów studenci przygotowują prace w grupachpoświęcone analizie wybranego systemu ochrony zdrowia. Każdeseminarium składa się z prezentacji referatu, komentarza prowadzącego idyskusji na temat przedstawiony przez prelegentów.Tematyka referatów:7. System opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii8. System opieki zdrowotnej w Niemczech/Holandii (do wyboru)9. System opieki zdrowotnej w Stanach Zjednoczonych10. System opieki zdrowotnej w wybranym kraju Europy Środkowej(Węgry, Czechy, Słowacja)11. Wskaźniki oceny porównawczej systemów opieki zdrowotnej wg;WHO.13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo obowiązkowe:• Włodarczyk C. Reformy zdrowotne – uniwersalny kłopot. WydawnictwoUniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków 2003.• Włodarczyk C., Poździoch S. Systemy zdrowotne. WydawnictwoUniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków 2001• Poźdzoch S.: System zdrowotny w: Zdrowie Publiczne Tom IUniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne YESALIUS Kraków 2000Piśmiennictwo zalecane:• Włodarczyk W.C.: Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym.Vesalius, Łódź-Kraków-Warszawa 1996• Włodarczyk C.: Reforma opieki zdrowotnej w Polsce. Studium politykizdrowotnej. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne YESALIUSKraków 1999• Opieka zdrowotna w Polsce po reformie – Raporty CASE. CentrumAnaliz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 200297

1. Przedmiot: Mikroekonomia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr Aleksandra Czerwdr Michał Wojna5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciamii zależnościami jakie występują w gospodarce badanej w perspektywiemikroekonomicznej. W trakcie zajęć studenci powinni posiąść umiejętnośćsamodzielnej interpretacji zmian zachodzących w otoczeniu ekonomicznymoraz interpretowania ich skutków dla podmiotów gospodarczych.Słuchacze poznają podstawowe prawa racjonalnego gospodarowaniaograniczonymi zasobami i narzędzia analizy specyficzne dla tej dyscyplinytakie jak: optymalizacja, równowaga, efektywność. Nacisk położonyzostanie na funkcjonowanie rynku jako regulatora gospodarki oraz jegoograniczenia,a także na teoretyczne i praktyczne aspekty funkcjonowaniaprzedsiębiorstwa12. Treści:WYKŁADY98

L.p.1.2.3.4.5.6.7.TematWstęp do zagadnień ekonomii.Przedmiot ekonomii – definicje ipodstawowe pojęciaPodstawowe podmioty w gospodarcerynkowejProces wymiany w ujęciuhistorycznymGospodarowanie jako procesdokonywania wyborówPodstawy teorii rynku. Analizapopytu i podażyTeoria racjonalnego zachowania siękonsumentaPrzedsiębiorstwo w gospodarceGodz.dydakt.rynkowej8. Spółki akcyjne (korporacje) 29. Teoria produkcji 210. Teoria kosztów 211. Monopol 212.Między konkurencją doskonałą amonopolem213. Oligopol – konkurencja i współpraca 214.Reguły podejmowania decyzjiprodukcyjnych w gospodarcerynkowej215. Rynek kapitałowy 216. Giełda papierów wartościowych 217. Rynek pracy i płace 218.19.20.Rynek nieożywionych czynnikówprodukcjiPraktyczne metody oceny działalnościprzedsiębiorstwaBłędy rynku a rola państwa wgospodarce rynkowej2222222222L.p.1.SEMINARIA:TematWybory społeczne, krzywamożliwości produkcyjnychGodz.dydakt.499

2.3.4.5.Funkcjonowanie przykładowychrynkówPrzykłady wyborów konsumenckich,struktura wydatków gospodarstwdomowych, implikacje dla politykizdrowotnejRacjonalizacja kosztów iuwarunkowania przychodów worganizacjachRyzyko a ubezpieczenia – analizarynków aktywów ryzykownych i zniepełną informacją4444SZCZEGÓŁOWY ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU :WYKŁADY:Wykład Wstęp do zagadnień ekonomii. Przedmiot ekonomii – definicje i1.podstawowe pojęciaZakres 1. Definicja ekonomii i jej interpretacjatematycz 2. Modelowe ujęcie zagadnień ekonomicznychny3. Mikro i makroekonomia4. Polityka gospodarcza5. Ekonomia pozytywna i normatywna6. Podstawowe problemy wyboru ekonomicznegoWykładPodstawowe podmioty w gospodarce rynkowej2.ZakrestematycznyWykład3.ZakrestematycznyWykład4.1. Gospodarstwa domowe2. Gospodarstwa rolne3. Przedsiębiorstwa4. Banki komercyjne5. Giełda6. Bank Centralny7. Instytucje państwoweProces wymiany w ujęciu historycznym1. Gospodarka naturalna a gospodarka towarowa2. Przesłanki powstania gospodarki towarowej3. Prosta produkcja towarowa4. Wartość użytkowa i wartość wymienna towaru5. Pieniądz i jego funkcjeGospodarowanie jako proces dokonywania wyborów100

ZakrestematycznyWykład5.ZakrestematycznyWykład6.ZakrestematycznyWykład7.ZakrestematycznyWykład8.ZakrestematycznyWykład9.Zakrestematyczny1. Cel gospodarowania2. Produkcja, podział, konsumpcja3. Struktura podmiotowa gospodarowania4. Wybory ekonomiczne a właściwości czynników produkcji5. Prawo malejącego produktu marginalnego6. Granica możliwości produkcyjnych w krótkim okresie7. Granica możliwości produkcyjnych w długim okresiePodstawy teorii rynku. Analiza popytu i podaży1. Pojecie rynku i jego klasyfikacja2. Popyt i jego determinanty3. Zależność między popytem a ceną4. Elastyczność popytu5. Podaż i czynniki ją kształtujące6. Cenowa elastyczność podaży7. Równowaga rynkowa i mechanizm jej przywracaniaTeoria racjonalnego zachowania się konsumenta1. Pojęcie użyteczności2. Krzywa obojętności konsumenta3. Graficzna ilustracja zmian poziomu dochodu konsumentaoraz proporcji cen nabywanych dóbr4. Równowaga konsumenta5. Efekt dochodowy przy obniżce cen i efekt substytucyjnyprzy zmianie relacji cen nabywanych dóbrPrzedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej1. Pojęcie i cel działania przedsiębiorstwa2. Instytucjonalne formy organizacyjne przedsiębiorstwaSpółki akcyjne (korporacje)1. Korporacyjna forma przedsiębiorstwa2. Korporacje międzynarodowe3. Spółki w polskim systemie prawnymTeoria produkcji1. Funkcja czynników produkcji2. Prawo wydajności nieproporcjonalnej3. Prawo wydajności proporcjonalnej4. Produkcyjność krańcowa czynników wytwórczych101

Wykład10.ZakrestematycznyWykład11.ZakrestematycznyWykład12.ZakrestematycznyWykład13.ZakrestematycznyWykład14.ZakrestematycznyWykład15.Zakrestematyczny5. Produkcyjność przeciętna czynników wytwórczych6. Łączenie, dobór i substytucja czynników produkcjiTeoria kosztów1. Pojęcie kosztów produkcji i ich klasyfikacja2. Funkcja kosztów. Koszty a wielkość produkcji3. Korzyści i koszty skali produkcjiMonopol1. Charakterystyka monopolu2. Przychód firmy w warunkach monopolu3. Krótkookresowa równowaga firmy monopolistycznej4. Długookresowa równowaga firmy monopolistycznej5. Monopol dyskryminujący6. Działania monopolistyczne w świetle teorii dobrobytuspołecznegoMiędzy konkurencją doskonałą a monopolem1. Realna konkurencja jako konkurencja niedoskonała2. Konkurencja monopolistyczna3. Teoria innowacji i cykle form rynkuOligopol – konkurencja i współpraca1. Charakterystyka oligopolu2. Ilość produkcji w oligopolu homogenicznym3. Ceny w oligopolu4. Bariery wejścia w oligopolu5. Współpraca w oligopolu6. Informacja niedoskonałaReguły podejmowania decyzji produkcyjnych w gospodarcerynkowej1. Przychód całkowity, przeciętny i krańcowy w warunkachdoskonałej konkurencji i czystego monopolu2. Równowaga przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego wkrótkim i długim okresie3. Równowaga czystego monopolu oraz równowagaprzedsiębiorstwa w warunkach konkurencj niedoskonałejRynek kapitałowy1. Rynek finansowy a rynek kapitałowy2. Rynek papierów wartościowych3. Segmenty rynku papierów wartościowych4. Inwestorzy na rynku papierów wartościowych102

Wykład16.ZakrestematycznyWykład17.ZakrestematycznyWykład18.ZakrestematycznyWykład19.ZakrestematycznyWykład20.ZakrestematycznyGiełda papierów wartościowych1. Pojęcie i funkcje giełdy2. Giełdy papierów wartościowych na świecie3. Historia giełdy papierów wartościowych w Polsce4. Organizacja giełdy papierów wartościowych5. Transakcje giełdowe6. Ustalanie cen rynkowych papierów wartościowych7. Kursy papierów wartościowych8. Strategie inwestowania na giełdzie papierówwartościowychRynek pracy i płace1. Popyt na pracę i podaż pracy w warunkach konkurencjidoskonałej2. Rynek pracy w warunkach konkurencji niedoskonałej3. Formy, rodzaje i systemy płac4. Funkcje płac5. Zróżnicowanie płacRynek nieożywionych czynników produkcji1. Popyt i podaż na rynkach ziemi i kapitału2. Formy dochodów z nieożywionych czynników produkcji(renta, procent, zysk ekonomiczny)Praktyczne metody oceny działalności przedsiębiorstwa1. Bilans przedsiębiorstwa2. Rachunek wyników3. Analiza wskaźnikowa bilansu4. Próg rentowności przedsiębiorstwa5. Model dwóch progów rentowności przedsiębiorstwa6. Strategia marketingowa firmy7. Podstawowe metody szacowania wartości aktywówprzedsiębiorstwa w warunkach niepewności i ryzykaBłędy rynku a rola państwa w gospodarce rynkowej1. Mechanizm rynkowy a błędy rynku2. Efekty zewnętrzne3. Dobra publiczne4. Monopol naturalny i regulacja mikroekonomiczna103

TematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelSEMINARIA:Wybory społeczne, krzywa możliwości produkcyjnychPrezentacja podstawowych dylematów ekonomicznych co, jaki dla kogo produkować w prostych przykładachdydaktycznychKrzywa możliwości produkcyjnych. Rozróżnienie pomiędzyekonomia pozytywną i normatywnąFunkcjonowanie przykładowych rynkówZapoznanie studentów z zasadami analizy porównawczejrównowag rynkowych, opanowanie przez studentówumiejętności liczenia i interpretacji elastyczności cenowej idochodowej popytuPrzesunięcia krzywych popytu i podaży na przykładowychrynkach pod wpływem zmian zmiennych egzogenicznych.Wpływ cen minimalnych i maksymalnych na poziomrównowagi rynkowej. Gospodarka z niedoborem lubnadprodukcją. Elastyczność cenowa i dochodowa popytu i ichwykorzystaniePrzykłady wyborów konsumenckich, struktura wydatkówgospodarstw domowych, implikacje dla polityki zdrowotnejPrezentacja wyborów konsumenckich dla różnych typówpreferencji. Opanowanie przez studentów narzędzi analizywyborów konsumenckich – analiza graficzna zmian cen,dochodów i koszyków optymalnychPrzykłady preferencji dla dóbr komplementarnych isubstytucyjnych. Efekty substytucyjny i dochodowy. Wyborypomiędzy konsumpcją dzisiejszą i przyszłą, wybory pomiędzykonsumpcją i czasem wolnymRacjonalizacja kosztów i uwarunkowania przychodów worganizacjach.Opanowanie przez studentów zasad analizy krańcowej wodniesieniu do kosztów i utargów. Prezentacja krzywychkosztów i relacji wzajemnych pomiędzy nimiKoszty całkowite, stałe, zmienne przeciętne i krańcowe. Utargicałkowite, przeciętne, krańcoweRyzyko a ubezpieczenia – analiza rynków aktywówryzykownych i z niepełną informacjąOmówienie funkcjonowania rynków ubezpieczeniowych i104

Zakrestematycznyrynków aktywów ryzykownychWybór w warunkach niepewności – loterie. Badanie własnychpreferencji względem ryzyka – gra symulacyjna.Inwestowanie na giełdzie. WIG13. Piśmiennictwo:Podstawowe:• D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Mikroekonomia, PWE, Warszawa,2003.• H. R. Varian, Mikroekonomia. Kurs średni. Ujęcie nowoczesne, PWN,Warszawa, 2006.Dodatkowe:• M. Rekowski, Mikroekonomia, AE w Poznaniu, Poznań, 2005.• B. Klimczak, Mikroekonomia, AE we Wrocławiu, Wrocław, 2006.• M. Nasiłowski, System rynkowy. Podstawy mikro i makroekonomii, KeyText, Warszawa, 2003.105

1. Przedmiot: Makroekonomia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr Aleksandra Czerwdr Michał Wojna5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin(forma testowa, 30 pytań zamkniętych)11. Cel kształcenia:Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciamii zależnościami jakie występują w gospodarce badanej w perspektywiemikroi makroekonomicznej. W trakcie zajęć studenci powinni posiąśćumiejętność samodzielnej interpretacji zmian zachodzących w otoczeniuekonomicznym oraz interpretowania ich skutków dla podmiotówgospodarczych. Słuchacze poznają podstawowe prawa racjonalnegogospodarowania ograniczonymi zasobami i narzędzia analizy specyficznedla tej dyscypliny takie jak: optymalizacja, równowaga, efektywność.Zaprezentowane zostaną relacje pomiędzy podstawowymi agregatamii wskaźnikami makroekonomicznymi (takimi jak produkt narodowy,zatrudnienie, konsumpcja, inwestycje, inflacja), stanowiącymi „morfologię”gospodarki, traktowanej jako jeden organizm.. Studenci poznają równieżpodstawowe dylematy polityki gospodarczej i uwarunkowania jejprowadzenia.106

12. Treści:L.p.WYKŁADYTematGodz.dydakt.1. Przedmiot i narzędzia makroekonomii 42.Rachunek dochodu narodowego i jegodeterminanty43.Rola państwa i wymiany handlowej zzagranicą w gospodarce.44. Rola i funkcje pieniądza w gospodarce 45. Bank Centralny i jego rola w gospodarce 46. Równowaga na rynkach pieniądza i dóbr 47. Rynki pracy, bezrobocie. 48. Makroekonomiczna równowaga ogólna 49. Inflacja 6SEMINARIAL.p.TematGodz.dydakt.1.Analiza makroekonomiczna – wstępmetodologiczny.42.Koncepcje równowagimakroekonomicznej.43.Rynki finansowe i system bankowy,dychotomia pomiędzy sferą realną i 4pieniężną.4. Rynki pracy a równowaga ogólna. 45. Współczesne nurty w makroekonomii. 4SZCZEGÓŁOWY ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTUWYKŁADYTematCelZakresPrzedmiot i narzędzia makroekonomiiPrzedstawienie podstawowych narzędzi analizymakroekonomicznej.Wskaźniki i agregaty. Ruch okrężny w gospodarce. Wskaźniki107

tematyczny aktywności gospodarczej. Miary dochodu narodowego. PKBrealne i nominalne.TematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematRachunek dochodu narodowego i jego determinantyPrzedstawienie czynników wpływających na wielkość dochodunarodowego.Pojęcia dochodu narodowego. Składniki popytu globalnego.Procesy dostosowawcze prowadzące do równowagi. Pojęcierównowagi makroekonomicznej na rynku dóbr. Mnożnikinwestycyjny.Paradoks zapobiegliwości.Rola państwa i wymiany handlowej z zagranicą w gospodarce.Pokazanie, jak państwo i wymiana z zagranicą przyczyniająsię do powstawania dochodu narodowego i jego podział.Udział państwa w ruchu okrężnym. Polityka fiskalna ibudżetowa państwa. Deficyt, nadwyżka budżetowa. Mnożnikzrównoważonego budżetu. Wpływ handlu zagranicznego nadochód. Automatyczne stabilizatory koniunkturygospodarczej.Rola i funkcje pieniądza w gospodarceCelem wykładu jest przybliżenie ewolucji pieniądza i jegofunkcji w gospodarce.Pieniądz jako środek wymiany. Inne funkcje pieniądza.Ewolucja form pieniądza.Współczesny system bankowy a podaż pieniądza.Determinanty popytu na pieniądz. Działalność bankowaoparta na zasadzie rezerw gotówkowych. Szerokie definicjepieniądza. Agregaty pieniężne.Bank Centralny i jego rola w gospodarcePrzedstawienie roli Banku Centralnego we współczesnychgospodarkach rynkowych,Funkcje Banku Centralnego. Pojęcie i narzędzia politykipieniężnej. Motywy utrzymywania pieniądza a popyt napieniądz.Równowaga na rynku pieniądza a równowaga na rynkachfinansowych.Równowaga na rynkach pieniądza i dóbr108

CelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelOmówienie zależności pomiędzy sferą realną i pieniężnągospodarkiWpływ stopy procentowej na konsumpcje i inwestycje. Stopaprocentowa jako cena na rynku pieniądza. Model IS-LM.Polityka fiskalna a wypieranie. Równowaga na rynkach dóbr ipieniądza. Zarządzanie popytem i charakter politykigospodarczej. Ekonomia Keynesowska i aktywna postawapaństwa.Rynki pracy, bezrobocie.Omówienie funkcjonowania i specyfiki rynków pracy.Mikroekonomiczne podstawy rynków pracy. Kontraktydługoterminowe na rynku pracy. Popyt na pracę i podażpracy. Płaca w równowadze. Działalność związkówzawodowych. Pojęcie bezrobocia. Struktura bezrobocia.Rodzaje bezrobocia. Bezrobocie naturalne. Ekonomiapodażowa i keynesowska a likwidacja bezrobocia. Prywatny ispołeczny koszt bezrobocia.Makroekonomiczna równowaga ogólnaOmówienie równoczesnej równowagi na rynkach dóbr,pieniądza i pracy.Makroekonomiczna krzywa popytu. Makroekonomicznafunkcja podaży w krótkim i długim okresie. Model AS-AD.Rozróżnienie pomiędzy ekonomią Keynes’owska a NowąEkonomia Klasyczną. Wstrząsy podażowe. Natura cyklikoniunkturalnych.InflacjaPrzedstawienie przyczyn i kosztów inflacji oraz związkówinflacji z rynkiem pracy i poziomem produkcji.Związek przyczynowy pomiędzy podażą pieniądza a inflacją.Realna i nominalna stopa procentowa. Spirala inflacyjna ihiperinflacja. Deficyt budżetowy a inflacja. Krzywa Philipsa.Negocjacje płacowe, racjonalne przewidywania idługookresowa krzywa Philipsa. Koszty inflacji. Rozróżnieniepomiędzy inflacją przewidywaną i nieoczekiwaną. Sposobywalki z inflacją.SEMINARIAAnaliza makroekonomiczna – wstęp metodologiczny.Prezentacja podstawowych narzędzi analizy109

Zakrestematycznymakroekonomicznej.Obliczanie wskaźników i agregatów makroekonomicznych(PKB w ujęciu realnym i nominalnym, deflator PKB) Analizaruchu okrężnego w gospodarce. Obliczanie dochodu wrównowadze dla prostych przykładów liczbowych.TematCelZakrestematycznyKoncepcje równowagi makroekonomicznej.Opanowanie przez studenta umiejętności znajdowaniadochodu równowagi przy pomocy analizy graficznej ialgebraicznej.Trzy modele gospodarki narodowej – zamkniętej bez udziałupaństwa, zamkniętej z udziałem państwa i otwartej z udziałempaństwa. Warunki równowagi. Obliczanie mnożnikainwestycyjnego dla trzech typów gospodarki.TematCelZakrestematycznyRynki finansowe i system bankowy, dychotomia pomiędzysferą realną i pieniężną.Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z różnymikoncepcjami wzajemnego oddziaływania sfery pieniężnej irealnej w gospodarceHistoria pieniądza. Pieniądz jako jedno z dóbr. Efektywnośćwymiany, strata pusta. Ilościowa teoria pieniądza. Podażpieniądza, a średni poziom cen. Rynki finansowe, a rynkipozostałych dóbr i usług.TematCelZakrestematycznyRynki pracy a równowaga ogólna.Celem zajęć jest przybliżenie studentom problematykiwspółczesnych rynków pracy i ich otoczeniainstytucjonalnego.Specyfika rynku pracy. Potrzeba regulacji na rynku pracy.Działalność związków zawodowych i organizacjizrzeszających pracodawców – przetargi płacowe. Propozycjewalki z bezrobociem według różnych szkół ekonomicznych.TematCelZakrestematycznyWspółczesne nurty w makroekonomii.Celem zajęć jest przedstawienie studentom najnowszychnurtów i podstawowych dylematów we współczesnejmakroekonomii.Ekonomia keynes’owska i nowa ekonomia klasyczna,podstawowe rozbieżności. Teorie racjonalnych oczekiwań.110

Teorie wzrostu gospodarczego.13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo podstawowe:• Begg David, Fischer Stanley, Dornbusch Rudiger: Ekonomia tom 1 i 2,PWE, Warszawa 1995.Piśmiennictwo uzupełniające:• Burda Michael, Wyplosz Charles: Makroekonomia, PWE, Warszawa2000Varian Hal R.: Mikroekonomia, PWN, Warszawa111

1. Przedmiot: Ekonomia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr Michał Wojna5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciamii zależnościami jakie występują w gospodarce badanej w perspektywiemikroi makroekonomicznej. W trakcie zajęć studenci powinni posiąśćumiejętność samodzielnej interpretacji zmian zachodzących w otoczeniuekonomicznym oraz interpretowania ich skutków dla podmiotówgospodarczych. Słuchacze poznają podstawowe prawa racjonalnegogospodarowania ograniczonymi zasobami i narzędzia analizy specyficznedla tej dyscypliny takie jak: optymalizacja, równowaga, efektywność.Nacisk położony zostanie na funkcjonowanie rynku jako regulatoragospodarki oraz jego ograniczenia, a także na teoretyczne i praktyczneaspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa.12. Treści:L.p.WYKŁADYTematGodz.dydak112

1.Wstęp do zagadnień ekonomii. Przedmiotekonomii – definicje i podstawowe 2pojęcia.2.Narzędzia i przedmiot badańmikroekonomii, pojęcie i istota rynku.23.Rynek a dostosowania – elementy statykiporównawczej.24. Teoria wyboru konsumenta. 25. Teoria przedsiębiorstwa. 46. Struktury rynkowe. 47. Ryzyko w działalności gospodarczej 28.Elementy ekonomii dobrobytu –zawodności rynku.29. Przedmiot i narzędzia makroekonomii 210.Rachunek dochodu narodowego i jegodeterminanty211.Rola państwa i wymiany handlowej zzagranicą w gospodarce. 2t.12. Rola i funkcje pieniądza w gospodarce 213.Bank Centralny i jego rola w gospodarce214. Równowaga na rynkach pieniądza i dóbr 215. Rynki pracy, bezrobocie. 216. Makroekonomiczna równowaga ogólna 217. Inflacja 2L.p.SeminariaTematGodz.dydakt.113

1.Wybory społeczne, krzywa możliwościprodukcyjnych.22. Funkcjonowanie przykładowych rynków. 23.Przykłady wyborów konsumenckich,struktura wydatków gospodarstwdomowych, implikacje dla polityki2zdrowotnej.4.Racjonalizacja kosztów i uwarunkowaniaprzychodów w organizacjach.25.Ryzyko a ubezpieczenia – analiza rynkówaktywów ryzykownych i z niepełną 2informacją.6.Analiza makroekonomiczna – wstępmetodologiczny.27.Koncepcje równowagimakroekonomicznej. 28.Rynki finansowe i system bankowy,dychotomia pomiędzy sferą realną ipieniężną.29.Rynki pracy a równowaga ogólna.210. Współczesne nurty w makroekonomii. 2Szczegółowy zakres tematyczny przedmiotu:TematCelZakrestematycznyWykładyWstęp do zagadnień ekonomii. Przedmiot ekonomii – definicjei podstawowe pojęcia.Prezentacja podstawowych pojęć i przedmiotu badańekonomii.Pytania, na jakie stara się odpowiedzieć ekonomia. Problemograniczonych zasobów i nieograniczonych potrzeb. Czynnikiwytwórcze. Krzywa możliwości produkcyjnych. Alokacja.Regulatory gospodarki - cena i nakaz. Wybór coś za coś, aefektywność. Rozróżnienie ekonomii pozytywnej inormatywnej.TematNarzędzia i przedmiot badań mikroekonomii, pojęcie i istotarynku.114

CelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematPrezentacja narzędzi analizy mikroekonomicznej, omówienieskładników rynku, wyjaśnienie istoty funkcjonowania rynkujako mechanizmu alokacji.Model ekonomiczny. Zmienne endo- i egzogeniczne. Popyt,podaż i cena równowagi. Ceny regulowane. Efektywność wsensie Pareto.Rynek a dostosowania – elementy statyki porównawczejZapoznanie studentów z zagadnieniami statyki porównawczeji analizą równowagi w długim i krótkim okresie.Przedstawienie relacji pomiędzy funkcją popytu a wydatkamigospodarstw domowych.Relacje popytu na zmiany cen i dochodów. Elastycznośćcenowa i dochodowa popytu. Elastyczność popytu a wydatkigospodarstw domowych. Dobra normalne i poślednie. Popyt ipodaż w długim i krótkim okresie. Równowaga w krótkim idługim okresie.Teoria wyboru konsumentaPrezentacja modelu wyboru konsumenta i wnioskówpłynących z analizy teoretycznej.Założenia modelu – zasady racjonalnych wyborów. Pojęciekoszyka dóbr. Ograniczone zasoby i nieograniczone potrzeby.Aksjomaty preferencji konsumenckich. Użyteczność apreferencje. Ograniczenie budżetowe. Pojęcie koszykaoptymalnego. Zmiany wyborów konsumenckich pod wpływemzmian cen i dochodu – efekt substytucyjny i dochodowy.Wybory indywidualne a popyt rynkowy.Teoria przedsiębiorstwa.Omówienie form organizacyjnych, celów i zasadracjonalności działania przedsiębiorstw.Formy organizacyjne przedsiębiorstwa. Nakłady, produkcja irachunek wyników. Maksymalizacja zysku i inne celedziałalności przedsiębiorstw. Formy własności i nadwyżkawierzyciela. Oddzielenie własności od kontroli – elementyteorii agencji. Wybór optymalnej wiązki nakładów. Funkcjekosztów w długim i krótkim okresie. Maksymalizacjanadwyżki – analiza krańcowa kosztów i przychodów.Struktury rynkowe.115

CelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyZapoznanie słuchaczy z podstawowymi rodzajami strukturrynkowych, ich cechami charakterystycznymi orazuwarunkowaniami ich powstawania i funkcjonowania.Porównanie skrajnych przypadków konkurencji doskonalej ipełnego monopolu pod względem optymalnego wyboruprodukcji przedsiębiorstwa, cen równowagi i efektywności wsensie Pareto. Dyskryminacja cen w monopolu. Przypadekmonopolu naturalnego. Spór o nacjonalizację monopolinaturalnych. Podaż w gałęzi konkurencyjnej i monopolu wdługim i krótkim okresie. Istota konkurencji niedoskonałej.Charakterystyka i efektywność konkurencjimonopolistycznej. Decyzje współzależne producentów wstrukturze oligopolistycznej. Teoria gier jako jedno zważniejszych narzędzi współczesnej ekonomii. Wykorzystanieteorii gier do analizy karteli. Dylemat więźnia a relacjekonkurencji – kooperacji. Gry powtarzalne i z niepełnąinformacją – przykłady zastosowań. Działania strategicznepodmiotów i nieefektywność w sensie Pareto.Ryzyko w działalności gospodarczejOmówienie postaw i preferencji względem ryzyka oraz metodefektywnego ubezpieczenia.Indywidualne postawy względem ryzyka. Awersja do ryzyka aprawo malejącej krańcowej użyteczności. Metodyzmniejszania ryzyka - łączenie i dzielenie. Niepełnainformacja i zawodność rynku ubezpieczeń – problem pokusydo oszustwa (moral hazard) i selekcji negatywnej. Niepewnośća wybór portfela inwestycyjnego. Cechy efektywnego rynkuaktywów finansowych.Elementy ekonomii dobrobytu – zawodności rynku.Przedstawienie warunków, przy których rynki zapewniająefektywną alokację i przykładów kiedy rynki są zawodne.Pojęcie równości i efektywności. Efektywna alokacja zasobów.Równość i efektywność. Rozwiązanie drugie po najlepszym(second best). Zawodności rynku – efekty zewnętrzne, dobrapubliczne, przykłady efektów zewnętrznych i dóbrpublicznych. Inne przypadki zawodności rynku – problemczasu i ryzyka, problem niepełnej informacji.116

TematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyPrzedmiot i narzędzia makroekonomiiPrzedstawienie podstawowych narzędzi analizymakroekonomicznej.Wskaźniki i agregaty. Ruch okrężny w gospodarce. Wskaźnikiaktywności gospodarczej. Miary dochodu narodowego. PKBrealne i nominalne.Rachunek dochodu narodowego i jego determinantyPrzedstawienie czynników wpływających na wielkość dochodunarodowego.Pojęcia dochodu narodowego. Składniki popytu globalnego.Procesy dostosowawcze prowadzące do równowagi. Pojęcierównowagi makroekonomicznej na rynku dóbr. Mnożnikinwestycyjny.Paradoks zapobiegliwości.Rola państwa i wymiany handlowej z zagranicą w gospodarce.Pokazanie, jak państwo i wymiana z zagranicą przyczyniająsię do powstawania dochodu narodowego i jego podział.Udział państwa w ruchu okrężnym. Polityka fiskalna ibudżetowa państwa. Deficyt, nadwyżka budżetowa. Mnożnikzrównoważonego budżetu. Wpływ handlu zagranicznego nadochód. Automatyczne stabilizatory koniunkturygospodarczej.Rola i funkcje pieniądza w gospodarceCelem wykładu jest przybliżenie ewolucji pieniądza i jegofunkcji w gospodarce.Pieniądz jako środek wymiany. Inne funkcje pieniądza.Ewolucja form pieniądza.Współczesny system bankowy a podaż pieniądza.Determinanty popytu na pieniądz. Działalność bankowaoparta na zasadzie rezerw gotówkowych. Szerokie definicjepieniądza. Agregaty pieniężne.Bank Centralny i jego rola w gospodarcePrzedstawienie roli Banku Centralnego we współczesnychgospodarkach rynkowych,Funkcje Banku Centralnego. Pojęcie i narzędzia politykipieniężnej. Motywy utrzymywania pieniądza a popyt napieniądz.117

Równowaga na rynku pieniądza a równowaga na rynkachfinansowych.TematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyRównowaga na rynkach pieniądza i dóbrOmówienie zależności pomiędzy sferą realną i pieniężnągospodarkiWpływ stopy procentowej na konsumpcje i inwestycje. Stopaprocentowa jako cena na rynku pieniądza. Model IS-LM.Polityka fiskalna a wypieranie. Równowaga na rynkach dóbr ipieniądza. Zarządzanie popytem i charakter politykigospodarczej. Ekonomia Keynesowska i aktywna postawapaństwa.Rynki pracy, bezrobocie.Omówienie funkcjonowania i specyfiki rynków pracy.Mikroekonomiczne podstawy rynków pracy. Kontraktydługoterminowe na rynku pracy. Popyt na pracę i podażpracy. Płaca w równowadze. Działalność związkówzawodowych. Pojęcie bezrobocia. Struktura bezrobocia.Rodzaje bezrobocia. Bezrobocie naturalne. Ekonomiapodażowa i keynesowska a likwidacja bezrobocia. Prywatny ispołeczny koszt bezrobocia.Makroekonomiczna równowaga ogólnaOmówienie równoczesnej równowagi na rynkach dóbr,pieniądza i pracy.Makroekonomiczna krzywa popytu. Makroekonomicznafunkcja podaży w krótkim i długim okresie. Model AS-AD.Rozróżnienie pomiędzy ekonomią Keynes’owska a NowąEkonomia Klasyczną. Wstrząsy podażowe. Natura cyklikoniunkturalnych.InflacjaPrzedstawienie przyczyn i kosztów inflacji oraz związkówinflacji z rynkiem pracy i poziomem produkcji.Związek przyczynowy pomiędzy podażą pieniądza a inflacją.Realna i nominalna stopa procentowa. Spirala inflacyjna ihiperinflacja. Deficyt budżetowy a inflacja. Krzywa Philipsa.Negocjacje płacowe, racjonalne przewidywania idługookresowa krzywa Philipsa. Koszty inflacji. Rozróżnieniepomiędzy inflacją przewidywaną i nieoczekiwaną. Sposoby118

walki z inflacją.TematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznySeminariaWybory społeczne, krzywa możliwości produkcyjnych.Prezentacja podstawowych dylematów ekonomicznych co, jaki dla kogo produkować w prostych przykładachdydaktycznych.Krzywa możliwości produkcyjnych. Rozróżnienie pomiędzyekonomia pozytywną i normatywną.Funkcjonowanie przykładowych rynków.Zapoznanie studentów z zasadami analizy porównawczejrównowag rynkowych, opanowanie przez studentówumiejętności liczenia i interpretacji elastyczności cenowej idochodowej popytu.Przesunięcia krzywych popytu i podaży na przykładowychrynkach pod wpływem zmian zmiennych egzogenicznych.Wpływ cen minimalnych i maksymalnych na poziomrównowagi rynkowej. Gospodarka z niedoborem lubnadprodukcją. Elastyczność cenowa i dochodowa popytu i ichwykorzystanie.Przykłady wyborów konsumenckich, struktura wydatkówgospodarstw domowych, implikacje dla polityki zdrowotnej.Prezentacja wyborów konsumenckich dla różnych typówpreferencji. Opanowanie przez studentów narzędzi analizywyborów konsumenckich – analiza graficzna zmian cen,dochodów i koszyków optymalnych.Przykłady preferencji dla dóbr komplementarnych isubstytucyjnych. Efekty substytucyjny i dochodowy. Wyborypomiędzy konsumpcją dzisiejszą i przyszłą, wybory pomiędzykonsumpcją i czasem wolnym.TematCelZakrestematycznyRacjonalizacja kosztów i uwarunkowania przychodów worganizacjach.Opanowanie przez studentów zasad analizy krańcowej wodniesieniu do kosztów i utargów. Prezentacja krzywychkosztów i relacji wzajemnych pomiędzy nimi.Koszty całkowite, stałe, zmienne przeciętne i krańcowe. Utargicałkowite, przeciętne, krańcowe.119

TematCelZakrestematycznyRyzyko a ubezpieczenia – analiza rynków aktywówryzykownych i z niepełną informacją.Omówienie funkcjonowania rynków ubezpieczeniowych irynków aktywów ryzykownych.Wybór w warunkach niepewności – loterie. Badanie własnychpreferencji względem ryzyka – gra symulacyjna.Inwestowanie na giełdzie. WIGTematCelZakrestematycznyAnaliza makroekonomiczna – wstęp metodologiczny.Prezentacja podstawowych narzędzi analizymakroekonomicznej.Obliczanie wskaźników i agregatów makroekonomicznych(PKB w ujęciu realnym i nominalnym, deflator PKB) Analizaruchu okrężnego w gospodarce. Obliczanie dochodu wrównowadze dla prostych przykładów liczbowych.TematCelZakrestematycznyKoncepcje równowagi makroekonomicznej.Opanowanie przez studenta umiejętności znajdowaniadochodu równowagi przy pomocy analizy graficznej ialgebraicznej.Trzy modele gospodarki narodowej – zamkniętej bez udziałupaństwa, zamkniętej z udziałem państwa i otwartej z udziałempaństwa. Warunki równowagi. Obliczanie mnożnikainwestycyjnego dla trzech typów gospodarki.TematCelZakrestematycznyRynki finansowe i system bankowy, dychotomia pomiędzysferą realną i pieniężną.Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z różnymikoncepcjami wzajemnego oddziaływania sfery pieniężnej irealnej w gospodarceHistoria pieniądza. Pieniądz jako jedno z dóbr. Efektywnośćwymiany, strata pusta. Ilościowa teoria pieniądza. Podażpieniądza, a średni poziom cen. Rynki finansowe, a rynkipozostałych dóbr i usług.TematCelZakresRynki pracy a równowaga ogólna.Celem zajęć jest przybliżenie studentom problematykiwspółczesnych rynków pracy i ich otoczeniainstytucjonalnego.Specyfika rynku pracy. Potrzeba regulacji na rynku pracy.120

tematyczny Działalność związków zawodowych i organizacjizrzeszających pracodawców – przetargi płacowe. Propozycjewalki z bezrobociem według różnych szkół ekonomicznych.TematCelZakrestematycznyWspółczesne nurty w makroekonomii.Celem zajęć jest przedstawienie studentom najnowszychnurtów i podstawowych dylematów we współczesnejmakroekonomii.Ekonomia keynes’owska i nowa ekonomia klasyczna,podstawowe rozbieżności. Teorie racjonalnych oczekiwań.Teorie wzrostu gospodarczego.13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo podstawowe:• Begg David, Fischer Stanley, Dornbusch Rudiger: Ekonomia tom 1 i 2,PWE, Warszawa 1995.Piśmiennictwo dodatkowe:• Burda Michael, Wyplosz Charles: Makroekonomia, PWE, Warszawa2000• Varian Hal R.: Mikroekonomia, PWN, Warszawa 1995121

1. Przedmiot: Ekonomika Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Grażyna Dykowska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -30 godzinwykłady - -------------seminaria –ćwiczenia -20 godzin10 godzin10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Prezentacja głównych teorii makro i mikroekonomii rynku usługmedycznych. Sektor publiczny i prywatny usług zdrowotnych. Rynek usługzdrowotnych. Popyt i podaż. Efektywności i sprawiedliwość w ochroniezdrowia. Liczenie kosztów w miejscu powstawania. Rola państwa azawodności państwa. Dobro publiczne a efektywne państwo. Wybórpubliczny. Krzywa popytu a dobro publiczne. Twierdzenie Arrowadotyczące asymetrii informacji. Przepisy prawne. Narodowy RachunekZdrowia jako element statystki usług wymagany przy liczeniu kosztów wUE – statystyka ODCE I EUROSTATU w tym zakresie. Państwowaprodukcja dóbr i usług. Redystrybucja dochodów. Wydatki państwa naochronę zdrowia. Analiza kosztów i korzyści. Dodatkowo zapoznaniestudentów z możliwościami prowadzenia działalności w obszarze ochronyzdrowia. Opracowanie biznes planów, zwiększających szanse rynkowezakładu / podmiotu (przedsiębiorstwa). Analiza opłacalności i analizaużyteczności. Reformy służby zdrowia. Globalne obciążenie chorobami -podstawowe pojęcia. Zastosowanie DALY oraz pomiaru obciążeniachorobami. Program obejmuje prezentacje treści teoretycznych w oparciu122

o przykłady z sektora publicznego i niepublicznego zakładów opiekizdrowotnej.12. Treści:Ekonomika – wprowadzenie. Definicje. Historia gospodarcza,populacja a opieka zdrowotna. Dobro publiczne a efektywne państwo.Wybór publiczny. Krzywa popytua dobro publiczne. Twierdzenie Arrowa. Przepisy prawne. Rachunekkosztów w opiece zdrowotnej. Układy kosztów wg. rodzaju, miejsca ichpowstawania oraz nośników kosztów.Kalkulacja kosztów. Rachunek kosztów w opiece stacjonarnej orazambulatoryjnej. Dokumentacja medyczna jako koszt jednostki. Podstawyprawne. Zasady prowadzenia. Rola dokumentacji w jakości danych iprzełożenie tych informacji na koszty. Hazard moralny po stronieświadczeniodawców i świadczeniobiorców. Model Grossmana (kapitałspołeczny). Rynek – wolny czy kontrolowany. Popyt (Prawo Romera) ipodaż w ochronie zdrowia. Asymetria informacji Podstawowe informacjeorganizacjii funkcjonowania wiadczeniodawców. Pacjent w ekonomice zdrowa.Aspektyetycznei prawne. Usługa jako dobro indywidualne pacjenta. Równość,sprawiedliwośći dostępność do usług medycznych. Globalne obciążenie chorobami.Podstawowe pojęcia. Zastosowanie DALY oraz pomiaru obciążeniachorobami. YLL, YLD, - wzoryi terminologia. Tablice trwania życia dla kobiet i mężczyzn. Państwoopiekuńcze. Dobro publiczne a usługa medyczna. Rola państwa w ochroniezdrowia. Narodowe Rachunki Zdrowia. Funkcje, zadania i znaczenie w UE.Porównanie wymogów UE do Polskich. Omówienie dotychczasowego SHA(Narodowego Rachunku Zdrowia).Nakłady i wydatki na ochronę zdrowia ( wg. układu NarodowychRachunków Zdrowia). Finanse w jednostce ochrony zdrowia.Rachunkowość zarządcza. Rodzajowe ujęcie kosztów szpitala. Procedurymedyczne. Alokacja kosztów. Biznes plan. Analiza SWOT. Omówieniemisji, charakteru firmy, opisu, lokalizacji, profilu działalności, zadań celóworaz aspektów finansowych biznes planu. Opracowanie statutu iregulaminu jednostki. Podstawy prawne. Opieka ostra i długoterminowawg. Kryteriów OECDi Eurostatu a statystyka polska – ujęcie organizacyjno, prawnoekonomiczne. Zasoby ludzkie ochronie zdrowia w liczeniu kosztów –wymogi OECD i UE. Analizy ekonomiczne wspierające polityki zdrowotne.123

Analiza opłacalności CAE. Analiza użyteczności (CUA). Koszt aefektywność (CEA) koszt użyteczność (CUA) Koszt –korzyść (CBA)13. Piśmiennictwo:• Getzen, T. (2000). Ekonomika zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN.Warszawa• Obłoj K.;” Strategia o organizacji „ Polskie Wydawnictwa EkonomiczneWarszawa 2001• Murray, CH.J.L. oraz Lopez D.A.; ”Globalne obciążenie chorobami”Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia .Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius Kraków 2000• Kulis. I; Kulis M,; Stylo W.;” Rachunek kosztów w zakładach opiekizdrowotnej”. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius Kraków1999• Gajek F.; „Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej”Wydawnictwo Key Text, Rok wydania: 1999,• Spławiński J. „Receptariusz szpitalny” GalxoWellcome 1998 r• Leowski „Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne .Ochrona zdrowia wgospodarce rynkowej” Ce DeWu Warszawa 2004 wyd.I• Włodarczyk C.;„Polityka zdrowotna w społeczeństwiedemokratycznym” Vesalius, Kraków 1996• Stiglitz.;”Ekonomia sektoru publicznego „ PWN Warszawa 2004• Opieka zdrowotna w Polsce po reformie – Raporty CASE. CentrumAnaliz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 2002124

1. Przedmiot: Finansowanie w Ochronie Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:dr hab. Jerzy B. Karskidr Bożena Adamczyk – Kloczkowska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I i II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –10. Forma zaliczenia:100 godzin60 godzin40 godzinćwiczenia - ------------ warunkami zaliczenia seminarium są:1/ wymagana liczba obecności na seminariach;2/ realizacja projektów;3/pozytywny wynik pisemnego kolokwium zaliczeniowego w postacitestu skategoryzowanego, który dotyczy materiału przerabianego naseminarium w danym semestrze;- warunkiem zdania egzaminu końcowego jest:1/pozytywna ocena z egzaminu pisemnego w postaci testuskategoryzowanego, obejmującego całość materiału przerobionego nawykładach w ciągu trzech semestrów;11. Cel kształcenia:Ogólnym celem kształcenia jest uzyskanie przez studentów wiedzyteoretycznej i praktycznej odnośnie różnych zagadnień i problemówekonomiczno-finansowych i społecznych dotyczących finansowania wochronie zdrowia, zarówno w skali makro (systemu ochrony zdrowia) jak imikro (zoz lub inny usługodawca), nie tylko w Polsce, lecz także w innychkrajach. Studenci powinni posiąść umiejętność szeroko pojętej ocenyprzyczynowo-skutkowej danych rozwiązań w zakresie finansowania w125

ochronie zdrowia – tak w aspekcie ekonomicznym jak społecznym. Powinnitakże posiąść umiejętność analizy i syntezy odnośnie wyżej wymienionychzagadnień.12. Treści:- Semestr IPierwszy blok poświęcony jest podstawowym ogólnym zagadnieniomdotyczącym ochrony zdrowia, takim jak: system ochrony zdrowia wprzekroju podmiotowym, cele systemów ochrony zdrowia, podaż i popyt naświadczenia zdrowotne, rola rynku w ochronie zdrowia, źródłafinansowania ochrony zdrowia.W kolejnym bloku scharakteryzowane są główne systemy finansowaniaochrony zdrowia: ich cele, zasady i cechy charakterystyczne, definicja,rozwój.Następny blok poświęcony jest systemowi finansowania ochrony zdrowia wPolsce w podziale na 3 okresy: do 1998 r., okres 1.01.1999 – 31.03.2003,okres od 1.04.2003 r. Omówione są: źródła finansowania, zasady i metodyfinansowania, sytuacja finansowa systemu ochrony zdrowia, reformysystemu ochrony zdrowia i ich skutki, sytuacja finansowa szpitali,zadłużenie szpitali i próby ich restrukturyzacji.W odrębnym bloku scharakteryzowany jest rynek leków w Polsce, jegorozwój i cechy; polityka lekowa państwa; lista leków refundowanych i jejwpływ na koszty leków; publiczne i prywatne wydatki na leki w Polsce.- Semestr IIPierwszy blok dotyczy mechanizmów finansowania świadczeń zdrowotnychi ich roli w systemie finansowania ochrony zdrowia, w Polsce i w krajachUnii Europejskiej, w tym mechanizmy finansowania szpitali.Odrębny blok poświęcony jest miernikom i wskaźnikom w systemieochrony zdrowia, ich użyteczności.W następnym bloku przedstawione są komercyjne ubezpieczeniazdrowotne (KUZ): ich charakterystyka, zalety i wady systemów ochronyzdrowia opartych na KUZ, rozwój i rola tych ubezpieczeń w wybranychkrajach, rola KUZ w Polsce.Ostatni blok poświęcony jest koszykowi świadczeń gwarantowanych wsystemie publicznym opieki zdrowotnej, m.in. cele tworzenia koszyka i jegofunkcje w systemach ochrony zdrowia, wpływ koszyka na: funkcjonowaniepublicznego systemu ochrony zdrowia, rozwój komercyjnych ubezpieczeńzdrowotnych, kryteria i procedury stosowane w ustalaniu koszyka wwybranych krajach, prace nad tworzeniem koszyka świadczeńzdrowotnych w Polsce.- Semestr III126

Pierwszy blok poświęcony jest farmakoekonomice. Omówione są: wyniki ikoszty w analizie farmakoekonomicznej, rodzaje analizfarmakoekonomicznych i ich zastosowanie.Odrębne zajęcia dotyczą mierników, w tym Qaly i Daly - ich liczenia izastosowania.W kolejnym bloku omówiony jest rachunek kosztów w zakładach opiekizdrowotnej.Następny blok dotyczy systemu narodowego rachunku zdrowia w Polsce –metodologii i zastosowania.Kolejne zajęcia poświęcone są publicznym i prywatnym wydatkom naochronę zdrowia w różnych krajach, szarej strefie w ochronie zdrowia imiernikom efektywności systemów finansowania ochrony zdrowia.Oddzielne zajęcia poświęcone są roli WHO w odniesieniu do systemówochrony zdrowia w różnych krajach, w tym wydatków na opiekęzdrowotną i pokrewnych zagadnień.Ostatni blok dotyczy zarządzania finansami szpitala i innychusługodawców, w tym m.in. ośrodków w szpitalu i innych zoz-ach i ichidentyfikacji.13. Piśmiennictwo:• B. Adamczyk-Kloczkowska, M. Wojna. Skrypt „Wybrane zagadnienia zekonomiki ochrony zdrowia. Wybrane zagadnienia z finansowania wochronie zdrowia”. Akademia Medyczna w Warszawie, 2007 r.• B. Adamczyk-Kloczkowska. „Wpływ powszechnych ubezpieczeńzdrowotnych na koszty świadczeń zdrowotnych w okresie 1999 - 2001”.Instytut Finansów Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości wWarszawie. Studia Finansowe nr 63, 2002 r.• B. Adamczyk-Kloczkowska. „Implikacje finansowe zmian wmechanizmach finansowania ochrony zdrowia w Polsce”. InstytutFinansów Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości w Warszawie.Studia Finansowe nr 65, 2003 r.• B. Adamczyk-Kloczkowska. „Warunki i metody niezbędne dlaodwrócenia destrukcyjnych tendencji w systemie ochrony zdrowia”.Instytut Finansów Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości wWarszawie. Studia Finansowe nr 69, 2004 r.• Red. M.D. Głowacka. „Zarządzanie zakładem opieki zdrowotnej”.Termedia, Poznań 2004 r.• C. Włodarczyk, ST. Piździoch. „Systemy zdrowotne. Zarysproblematyki”. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków2001 r.127

1. Przedmiot: Podstawy Organizacji i Zarządzania2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr Aleksandra Czerw5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:- Prezentacja głównych koncepcji i metod zarządzaniaprzedsiębiorstwem;- Przekazanie słuchaczom podstawowej wiedzy teoretycznej z zakresukierowania ludźmi i motywowania ich;- Wykształcenie w słuchaczach umiejętności zapobiegania konfliktom worganizacjach i rozwiązywania podstawowych konfliktów;Cel szczegółowy:- Wykształcenie w słuchaczach umiejętności zastosowania w praktycepodstawowych technik zarządzania przedsiębiorstwem12. Treści:1. Wprowadzenie do zarządzania.2. Podstawy działania zorganizowanego.3. Organizacja. Podstawowe pojęcia.4. Prawno-organizacyjne formy przedsiębiorstw.128

5. Planowanie w przedsiębiorstwie.6. Istota i warunki kierowania.7. Kierowanie ludźmi, zarządzanie zasobami ludzkimi.8. Motywowanie w przedsiębiorstwie.9. Konflikty w organizacji.10.Zarządzanie strategiczne.11.Koncepcje i metody zarządzania przedsiębiorstwem.12.Kultura przedsiębiorstwa.13.Przedsiębiorstwo przyszłości.13. Piśmiennictwo:• R. W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa,2004.• J. A. F. Stoner, C. H. Wankel, Kierowanie, PWE, Warszawa, (wydaniedowolne).• S. P. Robbins, D. A. DeCenzo, Podstawy zarządzania, PWE, Warszawa,2002.• Podstawy organizacji i zarządzania, praca zbiorowa pod red. M.Romanowskiej, Difin, Warszawa, 2001.129

1. Przedmiot: Organizacja i Zarządzanie w OchronieZdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr n. med. Wojciech Boratyński5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –10. Forma zaliczenia:60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------Egzamin pisemny w formie testowej, pytania zamknięte oraz analizatestowa. Dla studentów, którzy uzyskują na seminariach wyróżniająceoceny i wykażą się zaangażowaniem przewidywany jest egzamin ustny wterminie „zerowym”.11. Cel kształcenia:Celem wykładów i seminariów jest prezentacja głównych koncepcjizarządzania w organizacjach ochrony zdrowia. Student po zakończeniubloku programowego powinien rozumieć i umieć zastosować podstawowetechniki zarządzania w zakładach opieki zdrowotnej. Ponadto powinienumieć jak zapobiegać konfliktom i jak rozwiązywać podstawowe konfliktywystępujące w zakładach opieki zdrowotnej. Rozumieć obowiązująceschematy organizacyjne.12. Treści:130

WYKŁADYLp. Temat Prowadzący1. Podstawy teorii organizacji izarządzania2. Rozwój teorii zarządzania3. Planowanie4. Zarządzanie strategiczne5. Zarządzanie marketingiem6. Zarządzanie zasobami ludzkimi7. Organizacja8. Kontrola i Controlling9. Outsourcing10. Benchmarking, Reengineering11. Zarządzanie logistyczne12. Zarządzanie sytuacją kryzysowąfirmy13. Kultura przedsiębiorstwa14. Ewaluacja badań medycznych15.16.Zarząd samodzielnego publicznegozakładu opieki zdrowotnej. Statutzakładu opieki zdrowotnej orazregulaminyStanowiska kierownicze wpublicznym zakładzie opiekizdrowotnej. Powoływanie nastanowiska w samodzielnychpublicznych zakładach opiekizdrowotnej: kierownika, zastępcyds. lecznictwa, ordynatora,pielęgniarki naczelnej, pielęgniarkioddziałowej. Różnice pomiędzypublicznym i niepublicznymzakładem opieki zdrowotnej.17. Kontrola nad publicznymizakładami opieki zdrowotnejDr n. med.WojciechBoratyńskiDr n. med.WojciechBoratyński131

18.19.20.21.22.Prywatyzacja publicznychzakładów opieki zdrowotnej i inneformy przekształcaniaDokumentacja medyczna –obowiązek prowadzenia.Udostępnianie dokumentacjimedycznej. Ochrona danychosobowych.Przetargi na zamówienia publiczneorganizowane zakładach opiekizdrowotnej. Konkursy naświadczenia medyczne.Samorząd terytorialny: gminny,powiatowy i wojewódzki –kompetencje w zakresie opiekizdrowotnej.Ministerstwo Zdrowia jako organnadzorujący. Narodowy FunduszZdrowia - płatnikSEMINARIALp. Temat Prowadzący1 CV i list motywacyjny2 Techniki negocjacji3 Budowanie zespołu4 Podstawowe zasady dotycząceśrodowiska zarządzania5 Praktyczne umiejętnościprzeprowadzania analizy SWOT6 Zarządzanie informacją7 Zaliczenie - kolokwium8. Budowanie zespołu – rola lidera9. Przygotowanie oferty przetargowej10.Rozwiązywanie konfliktówinterpersonalnych w grupie i wfirmie11. Podstawowe zasady budowaniaDr n. med.WojciechBoratyński132

wizerunku firmy12. Rola kierownictwa w publicznymzakładzie opieki zdrowotnej13. ZaliczenieSZCZEGÓŁOWY ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTUWYKŁADYTemat 1.Podstawy teorii organizacji i zarządzaniaZakrestematycznyPodstawy tworzenia organizacji. Miejsce zarządzaniawśród innych dyscyplin. Podział szczebli zarządzania.Teorie zarządzania: nurt behawioralny (najważniejszekoncepcje), neoklasyczny znaczenie nurtu neoklasycznego),szkoła systemowa, teoria chaosu (w organizacji izarządzaniu). Globalny rynek. Wpływ globalizacji naorganizację. Manager. Firma.Temat 2.ZakrestematycznyRozwój teorii zarządzaniaAdam Smith. Klasycy teorii zarządzania. Taylor. Fayol.Weber. Owen. Podstawy rozwoju zarządzania kierunkówzasobów ludzkich. Zmiany społeczne w teoriachzarządzania.Temat 3.ZakrestematycznyPlanowaniePotrzeba planowania: istota i znaczenie. Główne ipoboczne cele planowania. Hierarchia planowania.Rodzaje planowania wg: czasookresu, problemów. Etapyprocesu planowania. Podstawowe trudności w tworzeniuplanów. Podejmowanie decyzji. Zarządzanie przez cele.Temat 4.ZakrestematycznyZarządzanie strategicznePodstawy strategii. Procesy zarządzania strategicznego.Wizja i misja strategii. Główne koncepcje strategii.Metody punktacji, ranking, kategoryzacja firm. AnalizaPortera. Analiza SWOT. Macierze: Boston KonsultingGroup, General Electric, opłacalność biznesu. Wartośćproduktu. Cykl produktu. Clausewitz jego wpływ nastrategie.133

Temat 5.ZakrestematycznyZarządzanie marketingiemPodstawowe zasady marketingu. Badania marketingowe.Najbardziej przydatne metody badań w placówkachochrony zdrowia. Plan marketingowy. Strategiamarketingowa. Usługi medyczne. Promocja usługmedycznych. Obsługa klienta – kontrola.Kontrola marketingowa.Temat 6.ZakrestematycznyZarządzanie zasobami ludzkimiPlanowanie zatrudnienia. Przeprowadzanie rekrutacjipracowników. Dobór pracowników. Wprowadzanienowych pracowników. Szkolenie pracowników. Określeniepoziomu wynagrodzenia do możliwości wkładu pracy.Znaczenie narzędzi wpływu. Definicja konfliktu.Przyczyny powstawania konfliktów (mediacja, arbitraż,rozwiązywanie sporów). Kompetencje. Ustawicznekształcenie kadr – wytyczne UE. Programy szkoleniowe.Wynagrodzenie pracowników w „starej UE”. Płacaminimalna w „starej UE”. Regulacje europejskiekształtowania warunków pracy. Praca kobiet –zagadnienia równouprawnienia. Zagadnieniamolestowania seksualnego w pracy.Temat 7.ZakrestematycznyOrganizacja. Podejmowanie decyzji.Pojęcie organizacji. Definicja, cechy i typy organizacjiZarządzanie kompetencjami. Narzędzia kompetencji.Zarządzanie partycypacyjne.. Modele organizacji: Katz,Kahn, Montzberg. Cel, misja i efektywność organizacji.Kształtowanie struktury organizacyjnej. Decentralizacjawładzy. Organizacja sieciowa. Cykl życia organizacji.Proces podejmowania decyzji.Temat 8.ZakrestematycznyKontrola i ControllingPodstawy kontroli. Istota kontroli, procesy kontroli,zadania kontroli, funkcje kontroli, rodzaje kontroli.Skuteczne systemy kontroli. Pojęcie controlingu.Przydatność stosowania controllingu w zarządzaniu firmą.134

Temat 9.ZakrestematycznyOutsourcingDefinicja. Cele i zasady. Czynniki wpływające napozytywne i negatywne działania. Etapy. Problemyspołeczne związane z wprowadzaniem outsourcingu. Wadyi zalety outsourcingu.Temat 10.ZakrestematycznyBenchmarking, Reengineering oraz inne systemywspółczesnego zarządzaniaBenchmarking: definicja, typologia i proceduraBenchmarkingu. Czynniki wpływające na działaniapozytywne i negatywne. Warunki społeczne i etykaBenchmarkingu. Definicja, fazy i cechy oraz zastosowanieReengineeringu. Czynniki wpływające na pozytywne inegatywne zastosowania Reengineeringu. Efektywdrożenia. System Shigeo Shingo, Lean management,workflow.Temat 11.ZakrestematycznyZarządzanie logistyczneKoncepcja logistyki. Dystrybucja towarów. Koncepcjenowoczesnej logistyki. Struktura procesów logistycznych.Zarządzanie łańcuchem dostaw. Magazynowaniedostarczonych towarów. Wielkość zapasów.Temat 12.ZakrestematycznyZarządzanie sytuacją kryzysową firmyPodstawy ryzyka. Rozpoznawanie ryzyka. Przygotowaniesię do sytuacji kryzysowej (planowanie). Postępowanieprawne w sytuacjach kryzysowych. Zastosowanie technikmedialnych w kryzysie, kontakty z mediami. Umiejętnośćstworzenia algorytmu postępowania w sytuacji kryzysowej.Temat 13.ZakrestematycznyKultura przedsiębiorstwaPojęcie kultury przedsiębiorstwa. Składniki i funkcjeprzedsiębiorstwa. Zarządzanie międzykulturowe.Temat 14.Ewaluacja badań medycznych135

CelZakrestematycznyCelem jest przedstawienie przydatności ewaluacji badańmedycznych oraz oceny technologii medycznych doprawidłowego funkcjonowania i użytkowania wplacówkach ochrony zdrowia.Definicja EBM. Dowody naukowe zalecenie – UE. Ocenatechnologii medycznych (HTA). Cele i istota OTM. Pojęcie„Złotego Standardu Badań”. Rodzaje badań. Interpretacjawyników, ocena badań dotyczących diagnostyki i terapii napostawie EBM.Temat 15.ZakrestematycznyTemat 16.ZakrestematycznyZarząd samodzielnego publicznego zakładu opiekizdrowotnej. Rejestr zakładów opieki zdrowotnej. Statutzakładu opieki zdrowotnej oraz regulaminy.Organy prowadzącymi rejestr zakładów opieki zdrowotnejsą: minister zdrowia lub wojewoda. Wpis samodzielnegopublicznego zakładu opieki zdrowotnej do KrajowegoRejestru Sądowego. Dokonywanie zmian w rejestrze.Wykreślenie zakładu opieki zdrowotnej z rejestru. Kodyidentyfikacyjne zakładów opieki zdrowotnej. Zapisy, którepowinny znaleźć się w statucie. Regulamin zakładu opiekizdrowotnej. Regulamin porządkowy. Regulaminorganizacyjny.Stanowiska kierownicze w publicznym zakładzie opiekizdrowotnej. Powoływanie na stanowiska w samodzielnychpublicznych zakładach opieki zdrowotnej: kierownika,zastępcy ds. lecznictwa, ordynatora, pielęgniarki naczelnej,pielęgniarki oddziałowej. Różnice pomiędzy publicznym iniepublicznym zakładem opieki zdrowotnejOsadzanie stanowisk w zakładach opieki zdrowotnej.Konkurs na stanowisko kierownika zakładu opiekizdrowotnej. Zastępcy kierownika, w którym kierownik niejest lekarzem. Ordynator: konkurs, uprawnienia,obowiązki. Naczelnej pielęgniarki. Pielęgniarkioddziałowej. Zatrudnienie kierownika.Temat 17.ZakrestematycznyKontrola nad publicznymi zakładami opieki zdrowotnejKontrola pozwala na bogaty wachlarz różnego rodzajuuprawnień, jakie przysługują podmiotowi, który utworzyłzakład opieki zdrowotnej. Wpływ nadzoru i kontroli nadziałalność zakładu. Zabezpieczenie obrony przedniewłaściwymi decyzjami kierownika. Nadzoru nad jego136

ieżącą działalnością.Temat 18.ZakrestematycznyPrywatyzacja publicznych zakładów opieki zdrowotnej iinne formy przekształcaniaCele prywatyzacji zakładów opieki zdrowotnej. Przedmiotprywatyzacji. Rodzaje prywatyzacji. Inicjatywaprywatyzacji. Zgoda na prywatyzację. Likwidacja czyprzekształcenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej wniepubliczny.Temat 19.ZakrestematycznyDokumentacja medyczna – obowiązek prowadzenia.Udostępnianie dokumentacji medycznej. Ochrona danychosobowych.Dokumentacja medyczna – obowiązek jej prowadzenia.Definicja dokumentacji medycznej. Rodzaje dokumentacjimedycznej. Udostępnianie dokumentacji medycznej.Zasady przechowywania i archiwizowania. Ochronadanych medycznych. Przetwarzanie danych osobowych wzakładach opieki zdrowotnej. Obowiązki ZOZ-u jakoadministratora danych osobowych. Zabezpieczenie danychosobowych.Temat 20.ZakrestematycznyPrzetargi na zamówienia publiczne organizowanezakładach opieki zdrowotnej. Konkursy na świadczeniamedyczne.Definicja zamówienia publicznego: dostawy, robotybudowlane. Zasady udzielania zamówień publicznych.Równe traktowanie wykonawców. Zasada uczciwejkonkurencji. Przetarg ograniczony i nieograniczony.Aukcja elektroniczna. Udzielanie zamówień. Komisjaprzetargowa. Wartości zamówień. Ogłoszenie ozamówieniu. Wadium. Składanie ofert. Rozstrzygnięcieprzetargu. Wyłączenia z przetargu.ZakrestematycznyKompetencje organów jednostek samorządu terytorialnegowobec publicznych zakładów opieki zdrowotnej.Utworzenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej -kompetencje organizacyjne samorządu terytorialnego.Kompetencje organizacyjne jednostek samorządu137

terytorialnego - rejestracja zakładu opieki zdrowotnej.Kontrola nad zakładami opieki zdrowotnej. Kompetencjeorganizacyjne jednostek samorządu terytorialnego -przekształcenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej.Zmiana gospodarki finansowej. Reprezentacja. Radaspołeczna. LikwidacjaTemat 22.ZakrestematycznyMinisterstwo Zdrowia jako organ nadzorujący. NarodowyFundusz Zdrowia - płatnikRola Ministra Zdrowia, jako organu nadzorującego opiekęzdrowotną w Polsce. Rola legislacyjna MZ. NarodowyFundusz Zdrowia podstawowy płatnik w opiecezdrowotnej. Oddziały wojewódzkie Narodowego FunduszuZdrowia. Procedury wysokospecjalistyczne finansowaneprzez MZ.Temat 1ZakrestematycznySEMINARIACV i list motywacyjnyCo należy napisać w CV. Jak napisać list motywacyjny. Cochcesz dać z siebie dla firmy i czego oczekujesz od firmydla siebie. Dlaczego zmieniłeś pracę, jakie były przyczyny.Jak się należy zachować w czasie rozmowiekwalifikacyjnej.Temat 2ZakrestematycznyTemat 3ZakrestematycznyTechniki negocjacjiKogo lubimy. Komunikacja niewerbalna.Wykorzystywanie umiejętności mowy ciała dla uzyskanialepszych ocen w czasie egzaminów oraz przyszłymposzukiwaniu pracy. Rozwiązywanie konfliktów.Budowanie zespołuWymiana doświadczeń w budowaniu zespołu.Rozwiązywanie problemów. Ćwiczenia zachowań.Wybrane aspekty przywództwa w organizacjach opiekizdrowotnej. Motywowanie ludzi. Narzędzia pobudzaniemotywacji. Systemy motywacyjne. Ocena zaangażowaniaw czasie prowadzonego seminarium.Temat 4Podstawowe zasady dotyczące środowiska zarządzania138

ZakrestematycznyTemat 5ZakrestematycznyRodzaje systemów działania. Środowisko zarządzania.Hierarchia wpływów. Rodzaje otoczenia klientów. Rodzajezarządzania: naukowe, behawioralne, optymalizujące.Analiza przypadku nierentowności firmy. Seminarium zoceną.Praktyczne umiejętności przeprowadzania analizy SWOTAnaliza SWOT. Macierze: Boston Konsulting Group,General Electric, opłacalność biznesu. Przeprowadzenieanalizy SWOT dla „typowego” ZOZ -u. Seminarium zoceną.Temat 6ZakrestematycznyZarządzanie informacjąPoznanie kluczowych zasad wykorzystywania informacji wzarządzaniu. Analiza przepływu informacji, wpływ „drogi”informacji na jej zniekształcenie. Ocena niektórychzachowań przydatna dla managerów.Temat 7ZakrestematycznyZaliczenie - kolokwiumSprawdzenie obecności na seminariach. Zaliczenie wformie ustnej, ocena przyswojenia materiałuprezentowanego w czasie seminariów i umiejętnośćstosowania w praktyce.Temat 8.ZakrestematycznyBudowanie zespołu – rola lideraWybór naturalnego przywódcy grupy. Przywódcamianowany. Kto bardziej sprawdza się w zarządzaniu?Konflikt pomiędzy liderami, czy można go uniknąć.Temat 9.ZakrestematycznyPrzygotowanie oferty przetargowejPrzygotowanie opisu zamówienia na prosty produktmedyczny na podstawie ustawy Prawo zamówieńpublicznych.Temat 10.ZakrestematycznyRozwiązywanie konfliktów interpersonalnych w grupie i wfirmieRozwiązywanie konfliktu w zakładzie opieki zdrowotnejpomiędzy poszczególnymi grupami zawodowymi.139

Temat 11.ZakrestematycznyPodstawowe zasady budowania wizerunku firmyWizerunek firmy. Jak zbudować poprawny wizerunekfirmy świadczącej usługi medyczne?Temat 12.ZakrestematycznyRola kierownictwa w publicznym zakładzie opiekizdrowotnejPodstawowe zadania kierownika publicznego zakładuopieki zdrowotnej.Temat 13.ZakrestematycznyZaliczenieSprawdzenie obecności na seminariach. Zaliczenie wformie ustnej, ocena przyswojenia materiałuprezentowanego w czasie seminariów i umiejętnośćstosowania w praktyce14. Piśmiennictwo:PIŚMIENNICTWO PODSTAWOWE:• Koźmiński A.K. i In., Zarzaszanie. Teoria i praktyka, Warszawa 2004;• Robins S.P., Decenzo D.A., Podstawy Zarządzania, Warszawa 2002;• Griffin R.W., Podstawy Zarządzania Organizacjami, Warszawa 2004;• Blaik P., Logistyka, Warszawa 2001;• Dercz M., Izdebki H., Organizacja Ochrony Zdrowia, Warszawa 2001;• Kautsch M i In., Zarządzanie w Opiece Zdrowotnej, Kraków 2001;• Włodarczyk L. i In., Renegocjowanie Opieki Zdrowotnej, Kraków 2000;• Shortell S.M., Kałuży A.D., Podstawy Zarządzania Opieką Zdrowotną,Kraków 2001;• Martyniak Z., Nowe Metody i Koncepcje Zarządzania, Kraków 2002;• S.Golinowska, System ochrony zdrowia po trzech latach jegoreformowania – raport syntetyczny, w: Opieka zdrowotna w Polsce poreformie, CASE- Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych,Warszawa 2002.• A.Makselon-Jastrząbek, Kontraktowanie świadczeń medycznychnarządziepracy menedżera, w: A. Frąckiewicz – Wronka (red.),Zarządzanie w ochronie zdrowia narzędzie pracy menedżera, Katowice2001.140

• C.Włodarczyk, Reformy zdrowotne – uniwersalny kłopot.Wydawnictwo: UJ Kraków 2003 r.• J.Klich, Zarządzanie w opiece zdrowotnej: planowanie, Wydawnictwo„Vesalius” Kraków 1998 r.PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE:• Regester M., Larkin J.: Zarządzanie kryzysem, Warszawa 2005.• Benedykt A.: Mowa ciała, Wrocław 2002.• Winch A., Winch S.: Techniki sprzedaży i negocjacji, Warszawa 2001.• Myśliwiec G.: Techniki i triki negocjacyjne, Warszawa 1999.• Marcus L.J. i In.: Renegocjowanie opieki zdrowotnej, Kraków 2000.• Cialdi R.: Wywieranie wpływu na ludzi, Gdańsk 2000.• Drucker P.F.: Praktyka zarządzania, Kraków 1998.• Getzen T.E.: Ekonomika zdrowia, Warszawa 2000.• Hutt M.D., Spec T.W.: Zarządzanie marketingiem, Warszawa 1997.• Golinowska S. i In.: Opieka zdrowotna w Polsce po reformie, Warszawa2002.• Budzyński W.: Public relations. Warszawa 1998.• Stabryła A.: Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy,Warszawa 2005.• von Ghyczy M i in.: Clausewitz o strategii, Warszawa 2002.• Sun Tzu, Sun Pin: Sztuka wojny. Traktaty, Gliwice 2004.• Juchnowicz M i in.: Standardy europejskie w zarządzaniu zasobamiludzkimi, Warszawa 2004.• S.Golinowska, Z.Czepulis-Rutkowska, Ch. Sowada, Kasy chorych, w:Opieka zdrowotna w Polsce po reformie, CASE- Centrum AnalizSpołeczno-Ekonomicznych, Warszawa 2002.• C.W. Włodarczyk, Proces reformowania, w: Opieka zdrowotna w Polscepo reformie, CASE- Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych,Warszawa 2002 r.• J. Kycia, M. Mikos, Konferencja System ochrony zdrowia po orzeczeniuTrybunału Konstytucyjnego - uwarunkowania kolejnej reformy „służbyzdrowia”Warszawa,2 kwietnia 2004r., „Zdrowie i zarządzanie”, tom VI, nr 3-4/2004 r..• Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniuzdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz.153, z późn. zm.)• Ustawa z dnia 7 czerwca 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr83, poz 749).• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 stycznia 2004 r. (Dz. U. Nr5, poz 37).141

• Art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.).• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o finansowaniu służby zdrowia ześrodków publicznych.• Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu wNarodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. Nr 45, poz. 391).• Tekst jednolity Prawo zamówień publicznych Dz. U. 2006 Nr 164, poz.1163.142

1. Przedmiot: Marketing Usług Zdrowotnych2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samoliński4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr n. med. Mariusz Gujski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp.6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Celem zajęć jest przedstawienie studentom podstaw marketingu orazukazanie roli myślenia marketingowego w sektorze usług zdrowotnych.12. Treści:WYKŁADYL.p. Temat Godz.dydakt.1. Podstawy marketingu. Definicje i najważniejszepojęcia marketingu. Zadania marketingu.2. Koncepcje marketingowe. Adaptacja marketingudo nowej gospodarki.22ProwadzącyDr n. med.MariuszGujski143

3. Budowanie relacji z klientem. Wartość isatysfakcja klienta. Pozyskiwanie i zatrzymywanieklientów.4. Analiza możliwości rynkowych. Planowaniestrategiczne.5. Znaczenie informacji. Wywiad marketingowy.Badania marketingowe.6. Analiza otoczenia marketingowego. Analiza rynku.Zachowania nabywców.7. Strategia konkurencji. Rozpoznawanie segmentówrynku i wybór rynków docelowych.8. Kształtowanie oferty rynkowej. Strategia produktui marki. Projektowanie usług. Tworzenie strategii.9. Strategie marketingowe firm usługowych.Zarządzanie różnicowaniem usług. Zarządzaniejakością usług.10. Reklama, promocja, public relations, marketingbezpośredni22222222Dr n. med.MariuszGujskiTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematCelSeminariaPodstawy marketinguPrzekazanie podstaw marketingu.Definicje i najważniejsze pojęcia marketingu. Zadaniamarketingu. Pojęcia i narzędzia marketingowe.Koncepcje marketingoweZapoznanie z podstawowymi koncepcjami marketingowymiZmiany zachodzące i biznesie i marketingu. Adaptacjamarketingu do nowej gospodarki.Relacja z klientemOmówienie mechanizmów relacji z klientami.Budowanie zadowolenia klienta. Wartość i satysfakcja klienta.Dostarczanie wartości klientowi. Przyciąganie i zatrzymywanieklientów.Analiza możliwości rynkowychPrzedstawienie roli planowania strategicznego.144

ZakrestematycznyTematCelZakrestematycznyTematPlanowanie strategiczne. Analiza SWOT. Plan marketingowy.Znaczenie informacji marketingowychPrzedstawienie roli informacji i znaczenia gromadzeniainformacji.System informacji marketingowych. Badania marketingowe.Prognozowanie i pomiar popytu.Analiza otoczenia marketingowegoCel Omówienie znaczenia analizy otoczenia w marketingu.Zakres Analiza potrzeb i trendow. Analiza rynku konsumenta itematyczny zachowania nabywców. Procesy podejmowania decyzjizakupowych. Czynniki wpływające na decyzje zakupowe.TematStrategia konkurencji. Segmenty rynku.Cel Omówienie znaczenia analizy konkurencji.Zakres Identyfikacja i analiza konkurencji. Projektowanie strategiitematyczny konkurencyjnych. Rozpoznawanie segmentów rynku i wybórrynków docelowych.TematCelZakrestematycznyKształtowanie oferty rynkowej.Omówienie podstaw kształtowania ofert rynkowej.Strategia produktu i marki. Projektowanie usług. Zarządzanieusługami.TematStrategie marketingowe firm usługowychCel Omówienie strategii firm usługowych.Zakres Projektowanie usług. Zarządzanie usługami.tematyczny145

TematCelZakrestematyczny14. Piśmiennictwo:Reklama, promocja, public relations, marketing bezpośredniOmówienie podstawowych działań marketingowychCele reklamowe. Wybór mediów. Promocja sprzedaży.Marketingowe public relations. Rozwój marketingubezpośredniego.• 1. Philip Kotler - MARKETING• 2. Neil Baum - Marketing your clinical practice.• 3. Malgorzata Michalik - Marketing strategiczny na rynkufarmaceutycznym.• 4.Moi Ali - Marketing i public relations w małej firmie146

1. Przedmiot: Rynek Kapitałowy2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologii3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samoliński4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Tomasz Biełanowicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin15 godzin15 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia:-Opracowanie Biznes Planu na podstawiewłasnego pomysłu działalności gospodarczej;-Obecność na ćwiczeniach;-Zaliczenie pisemne z zakresu treści wykładu;11. Cel kształcenia:Celem wykładu jest zapoznanie studentów z problematykąfunkcjonowania rynku kapitałowego w Polsce; przedstawienie instytucjiregulujących ten rynek; instytucji inwestujących na rynku jak równieżinstrumentów finansowych.Na ćwiczeniach studenci zapoznają się z problemem tworzenia BiznesPlanu,na potrzeby pozyskania środków finansowych w celu rozwoju projektugospodarczego.147

W grupach uczestnicy zajęć będą mieli możliwość uczestniczenia wsymulacji funkcjonowania prawdziwego przedsięwzięcia biznesowegowykorzystując zaawansowany arkusz kalkulacyjny12. Treści:Wykłady• Instrumenty rynku pieniężnego• krótkoterminowe papiery komercyjne• bony skarbowe• Instrumenty rynku kapitałowego• obligacje• obligacje skarbowe• akcje• Instytucje rynku kapitałowego• Komisja Papierów Wartościowych i Giełd• rynek giełdowy: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie• rynek pozagiełowy: Centralna Tabela Ofert• domy maklerskie• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych• Wprowadzanie papierów wartościowych do obrotu giełdowego• Funkcjonowanie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie• WARSET• rynki notowań• rodzaje zleceń• indeksy giełdowe• ustalanie kursów• Inni uczestnicy rynku kapitałowego• Fundusze inwestycyjne• Fundusze emerytalne• Towarzystwa ubezpieczenioweSeminariaTworzenie Biznes Planu• Część opisowa• Analiza SWOT• Część finansowa (Symulacja komputerowa projektuinwestycyjnego)13. Piśmiennictwo:• Jacek Socha: Rynek. Giełda. Inwestycje, OLYMPUS, Warszawa 1998148

• Sławomir Antkiewicz: Akcje i obligacje w finansowaniuprzedsiębiorstw, Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa 2002• Andrzej Ladko: Wybrane instrumenty rynku pieniężnego ikapitałowego. Kalkulacja i stosowanie, Biblioteka Menadżera iBankowca• Krzysztof Jajuga, Teresa Jajuga: Inwestycje. Instrumenty finansowe.Ryzyko finansowe. Inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 1996• Frank J. Fabozzi: Rynki obligacji. Analiza i strategie, WIG-PRESS,Warszawa 2000149

1. Przedmiot: Zarządzanie Jakością w Ochronie Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr Mira Lisiecka - Biełanowicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Przekazanie podstawowych informacji z jakości w wybranychdziedzinachżyciaze szczególnym podkreśleniem jakości świadczeń zdrowotnych. Ukazanieznaczenia zarządzania przez jakość w placówkach ochrony zdrowia a takżepodkreślenie roli klienta wewnętrznego i zewnętrznego w zarządzaniujakością. Celem jest pokazanie powiązań pomiędzy jakością a kosztami wochronie zdrowia.12. Treści:Wykłady mają za zadanie zapoznać studentów z podstawową wiedzą zzakresu zarządzania jakością w tym jakością ochrony zdrowia. Zostaną nanich omówione zasady Deminga (14 kroków), omówiona zostanie usługamedyczna, a także powiązanie jakości z kosztami mierzalnym iniemierzalnymi w ochronie zdrowia.Seminaria. W ramach seminarium zostanie przekazana wiedza o150

wybranych metodach wymaganiach technikach – poprzez zastosowaniepraktyczne metody Ishikawy, Pareto czy wybranych diagramów. Zostanąomówione wybrane procesy zarządzania jakościąw szpitalu i opiece ambulatoryjnej.Realizacja zajęć (wykładów i seminariów) zakłada zainspirowanie studentado zastosowania wybranych technik i metod w zarządzaniu jakością wopiece zdrowotnej a także na bieżąco podnoszenia swojej wiedzy w tymzakresie.Tematyka szczegółowaZnaczenie jakości w usługach zdrowotnych. Rys historyczny – osobyodgrywające istotna rolą w jakości usług zdrowotnych. Podstawowedefinicje. Podstawowa terminologia z zakresu jakości. Jakości i jej sfery wusługach zdrowotnych Charakterystyka usług oraz usług zdrowotnych –niematerialność, asymetria informacji, bezpośredniość świadczenia itp.Definicje jakości (w tym autorytetów jakości - Deming, Juran itp.) Jakośćjako wypadkowa trzech elementów, jakość projektu, zgodność projektu zoczekiwaniami konsumenta – pacjenta, jakość wykonania. Omówienietrzech podstawowych parametrów procesów - jakość, czas reagowania,koszt. Procesy związane z funkcjonowaniem szpitala – zarówno medycznejak i nie medyczne. Wzajemne powiązania i zależności pomiędzy nimi.System zarządzania jakością. Podstawowe definicje i pojęcia. Wdrażaniesystemu zarządzania – czynniki warunkujące to m.in. określenia celów izadań systemów zarządzania jakością, określenia środków finansowaniasystemu, wbudowania pewnych komponentów w system, zapewnieniatrwałości i stabilności systemu, zrozumienia kosztów jakości, korzystania zdoświadczeń innych. Klient w zarządzaniu jakością. Podstawy prawnoorganizacyjne.Prawa pacjenta w aspekcie prawa międzynarodowego ipolskiego. Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi. Podstawowaterminologia z zakresu jakości. Charakterystyka usług oraz usługzdrowotnych. Jakość a jakość ochrony zdrowia / świadczeń zdrowotnych.Definicje jakości od starożytności do XX wieku. Zarządzanie jakością iprzez jakość .Podstawy doskonalenia organizacji a procesy szpitala. Systemzarządzania jakością . Proces a procedura .Wybrane procesy zachodzące wszpitalu. Podstawy doskonalenia organizacji -dokonywanie ciągłych zmianna lepsze, wprowadzanie usprawnień, likwidowanie marnotrawstwaśrodków, ciągły rozwój, poprawa wyników finansowych (wzrostprzychodów, racjonalizację kosztów), zwiększanie efektywności,zwiększanie udziału w rynku, itp. Efekt a efektywność w ochronie zdrowia.Systemy zarządzani jakością. Struktura organizacyjna, działaniawykonywane w zakresie jakości (procedury, procesy), zasobyumożliwiające wdrożenie zarządzania jakością, odpowiedzialność zajakość, uprawnienia do wykonywania zadań, sposób przepływu poleceń,151

informacji, dokumentów. Kontrola nad całą działalnością w zakresiejakości. Metody i narzędzia stosowane w zarządzaniu jakością. 7 nowych i 7starych narzędzi wdrażania jakości. Normy. Dokumentowanie systemujakości - dokumentacja występuje w każdym systemie jakości począwszy odw akredytacji, poprzez ISO 9000 i TQM. Dokumentacja jakości ma na celuuporządkowanie wewnętrznej organizacji, upowszechnienie wśród załogipolityki jakości, ułatwienie zarządzania oraz oddziaływanie na zewnątrz.Nadzór nad dokumentacją i danymi. Dokumentacja medyczna.Wewnętrzne audyty. Piramida dokumentacji. Księga jakości. Procedurypostępowania. Instrukcja .Inne systemy zapewnienia jakości. Jestpokazanie kosztów i Korzyści z wdrożenia systemu zarządzania jakością.Wprowadzenie podstawowych pojęć z zakresu ustawicznego zapewnianiajakości w ujęciu historycznym. Omówienie specyfiki jakości w sektorzeopieki medycznej i możliwości jej stosowania w praktyce. Omówienieprzykładów projektów zarządzania jakością z prezentacją korzyści z ichzastosowania. Pokazanie analiz stosowanych rachunek m.in. rachunekjakości i ekonomice zdrowia - analiza i rachunek kosztów.13. Piśmiennictwo:• Akredytacja szpitali w Polsce. Kraków: Centrum MonitorowaniaJakości w Ochronie Zdrowia 1996“Program akredytacji szpitali”Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia Kraków 1998• Akredytacja szpitali w Polsce. Kraków: Centrum Monitorowania Jakościw Ochronie Zdrowia 1996• Bank J:. „ Zarządzanie przez jakość” Gebethner i Ska. Warszawa 1997• Bedlicki M, Kutaj – Wąsikowska H, Kutryba B.” Akredytacja –wyzwanie dla ambitnych” Zdrowie i zarządzanie tom I nr 3/1999• Brzezińska K.;” Dlaczego jakość usług medycznych jest tak ważna?”Przewodnik Menedżera Zdrowia• Banaszewska A.” Wrażliwość systemów opieki zdrowotnej na potrzebypacjenta” w Piątej Ogólnopolskiej Konferencji „ Jakość w opiecezdrowotnej’ Kraków 12- 14 kwiecień 2000• Clarke Liz.; ”Zarządzanie zamianą” Gebethner i ska Warszawa 1997• Grajcarek A. pod.red.;”Sztuka rozmowy z chorym” Wydawnictwo advocem Kraków 2001• Getzen T.; ”Ekonomika zdrowia „ Wydawnictwo Naukowe PWN 2000• Kautsch M.; Koszty błędów lekarskich Szósta Ogólnopolska KonferencjaJakości w Opiece Zdrowotnej .Standaryzacja w systemie opiekizdrowotnej Centrum Monitorowania Jakości w Krakowie 2001• Krzyżanowska M., Wajdner R. „Aspekty TQM w organizacjiusługowej” Problemy Jakości Październik 2000152

• Kurkowski J.: Błędy i zaniedbania lekarskie. Gazeta Lekarska – PismoIzb Lekarskich nr 1/99• Lisiecka K.; „ Zasada doskonalenia jakości w programach wdrażaniaTQM Problemy jakości 1998 Nr 3• Lawthers Ann G.: „ Pomiar jakości a menadżer ochrony zdrowia”Zdrowie i Zarządzanie Tom I nr 3/1999• „Poradnik zarządzania jakością w szwajcarskim szpitalu” Wybórtematyczny nowych fragmentów.; wyd. Centrum KształceniaSzwajcarskiego Stowarzyszenia Szpitali (VESKA) tłumaczenie z językaniemieckiego .materiał nie publikowany• Opolski J., Dykowska G., ”Jakość świadczeń zdrowotnych” pakietsamokształceniowy. Szkolenie podstawowe dla pracowników KasChorych . Międzynarodowa Szkoła Menedżerów Warszawa 2001• Opolski K, Szemborska E.” Sfery zarządzania jakością w służbiezdrowia” Antidotum 9/97• Broniewska G,; „ TQM, czyli konieczność podmiotowego podejścia doludzi” Przegląd Organizacji 4/96• Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K, „Podstawy zarządzaniajakością”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000,153

1. Przedmiot: Zarządzanie Jakością2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologii3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samoliński4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr Mira Lisiecka - Biełanowicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - ------------10. Forma zaliczenia: -Opracowanie projektu (w zespole 2-3osobowym,po akceptacji tematu) oraz prezentacjaprojektu.-Zaliczenie pisemne (pytania i/lub testwyboru)11. Cel kształcenia:Celem zajęć jest przedstawienie zarządzania jakością poprzezzdefiniowanie podstawowego aparatu pojęciowego oraz charakterystykęjego podstawowych treści. Zwrócony zostanie akcent na prezentacjesystemu zarządzania jakością jako narzędzia zarządzaniaprzedsiębiorstwem i towarzyszące mu przejście z modelu inspekcyjnego domodelu regulowania przebiegiem procesu kształtowania jakością.154

Omówienie koncepcji Total Quality Management (TQM) jakouwzględniającej zmieniające się potrzeby klientów wraz z wykazemwartości preferowanym przy tym podejściu zostanie tylko zamarkowane.Przybliżone zostaną międzynarodowe i unijne standardy jakości wgrodziny norm ISO, a także zasady wdrażania systemu zarządzania jakościąw organizacjach.Treści te powinny zainspirować studenta do studiowania, dopogłębienia studiów, szukania wiedzy, stawiania pytań, także dopogłębiania umiejętności projektowania systemów zarządzania jakością nazgodność z wymogami standardów ISO.12. Treści1. Wprowadzenie w tematykę jakości:a. elementy systemu zarządzania jakością wraz zprzedstawieniem podstawowego aparatu pojęciowego,b. geneza jakości – rys historyczny, definicja jakości.2. Jakość atutem konkurencyjności na rynku – istota zarządzaniajakościąa. zasady zarządzania jakością,b. model inspekcyjny zapewnienia jakości a model sterowania izarządzania jakością.3. Wprowadzenie do TQM:a. TQM strategią konkurencyjnego przedsiębiorstwa,b. podstawowa charakterystyka uwarunkowań strategii TQM.4. Wprowadzenie do standardów jakości - charakterystyka, rodzaje5. Systemy zarządzania jakością usług. Słownik jakości – podstawowaterminologia zawarta w normach ISO.6. Wprowadzenie do wymagań norm ISO serii 9000:2000. Elementysystemu i więzi w systemie.7. Wybrane elementy dokumentowania systemu jakości (Księga jakości.Procedury. Instrukcje).8. Doskonalenie systemu zarządzania:a. Regionalna Nagroda Jakości,b. Polska Nagroda Jakości.13. Piśmiennictwo:• Bank J.: Zarządzanie przez jakość, Gebethner i S-ka, Warszawa 1996 r.• Chabiera J., Doroszewicz S., Zbierzchowska A., Zarządzanie jakością.Poradnik menedżera, CIM, Warszawa 2000 r.155

• Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K.: Podstawy zarządzaniajakością, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000 r.• Lock D. (red. nacz.): Podręcznik zarządzania jakością. PWN,Warszawa, 2002 r.• Hamrol A., Mańtura W.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka,PWN, Warszawa 2005• Kindlarski E.: Jakość wyrobów, PWN, Warszawa ,1988 r.• Lisiecka K.: Kreowanie jakości, AE Katowice, 2002 r.• Lisiecka K.(red.): Zarządzanie jakością usług zdrowotnych, IPiS, W-wa,2003.• Lisiecka K.(red.): Menedżer jakości, AE, Katowice, 2004 r.• Praca zbiorowa pod red. J. Bagińskiego: Menedżer jakości, PW, W-wa2004 r.• Skrzypek E.: Jakość i efektywność, wydawnictwo UMCS, Lublin 2000 r.• Wasilewski L. Podstawy zarządzania jakością, Wyższa SzkołaPrzedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa 1998r.• „Problemy jakości” – miesięcznik (na bieżąco)• ABC jakości. Wydawnictwo PCBC Warszawa. Kwartalnik (na bieżąco).• Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia. PN-EN ISO9000, PKN, Warszawa, wrzesień 2001 r.• Systemy zarządzania jakością. Wymagania PN-EN ISO 9001, wrzesień2001, PKN Warszawa 2001 r.• Systemy zarządzania jakością. Wytyczne doskonalenia funkcjonowania.PN-EN ISO 9004, listopad 2001 r.156

1. Przedmiot: Zarządzanie Funduszami Unijnymi2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologii3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samoliński4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr inż. Barbara Piekarska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –20 godzin10 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie (test)11. Cel kształcenia:Student powinien wykazać się znajomością wiedzy w zakresiepodstawowych zasad finansowania inwestycji określonych w budżecie UniiEuropejskiej, polityk umożliwiających finansowanie, strukturyinstytucjonalnej w Polsce uczestniczącej w złożonym procesie przepływufunduszy unijnych oraz znajomością wiedzy niezbędnej do przygotowaniawniosku o uzyskanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej.12. Treści:WykładyL.p.TematGodz.dydakt.Prowadzący157

1. Instrumenty Prawne Unii Europejskiej 22. Polityki realizowane na szczeblu wspólnotowym 23. Finansowanie Unii Europejskiej 2Dokumenty Strategiczne Polski gwarantujące4. realizację ustaleń Unii Europejskiej - 2Narodowy Plan Rozwoju5.Źródła finansowania realizacji celówNarodowego Planu Rozwoju w Polsce2Dr inż. BarbaraPiekarskaL.p.1.2.3.TematSeminariaStruktura instytucjonalna odpowiedzialna zaprzygotowanie i realizację Narodowego PlanuRozwojuMożliwości wsparcia finansowego służbyzdrowia ze środków Unii EuropejskiejMożliwości wsparcia finansowego ochronyśrodowiska Unii EuropejskiejGodz.dydakt.4. Procedura składania wniosków 25.Najczęściej popełniane błędy przy wypełnianiuwniosków2Szczegółowy zakres tematyczny przedmiotu222ProwadzącyDr inż. BarbaraPiekarskaTematZakrestematycznyTematZakrestematycznyTematZakrestematycznyWykładyInstrumenty Prawne Unii EuropejskiejRozporządzenia, Dyrektywy, Zalecenia, Decyzje, Uchwały,Traktat Akcesyjny, Traktat Ustanawiający WspólnotęEuropejskąPolityki realizowane na szczeblu wspólnotowymCele i zasady polityki spójności w Unii Europejskiej – politykaspójności w latach 200 – 2006 oraz 2007 – 2013; inne politykirealizowane na szczeblu wspólnotowym – znaczenie i cele.Finansowanie Unii EuropejskiejOgólna charakterystyka budżetu, środki pozabudżetowe,dochody budżetu, wydatki z budżetu, zasady finansowaniaUnii Europejskiej.158

TematZakrestematycznyTematZakrestematycznyTematZakrestematycznyDokumenty Strategiczne Polski gwarantujące realizacjęustaleń Unii Europejskiej - Narodowy Plan RozwojuPrzygotowanie Narodowego Planu Rozwoju, SektoroweProgramy Operacyjne, Sektorowe Programy Regionalne,Strategia Wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004 -2006Źródła finansowania realizacji celów narodowego PlanuRozwojuPubliczne środki krajowe, publiczne środki wspólnotowe,środki publiczne pochodzące z Europejskiego BankuInwestycyjnego, środki Publiczne o charakterze bezzwrotnympochodzące z innych międzynarodowych instytucjifinansowych, środki prywatneSeminariaStruktura instytucjonalna odpowiedzialna za przygotowanie irealizację Narodowego Planu RozwojuInstytucja Zarządzająca, Instytucja Płatnicza, InstytucjePośredniczące, Beneficjent, WnioskodawcaTematZakrestematycznyTematZakrestematycznyTematZakrestematycznyTematMożliwości wsparcia finansowego służby zdrowia ze środkówUnii EuropejskiejZasady i procedury wdrażania Europejskiego FunduszuRozwoju Regionalnego – typy projektów, obszarypriorytetowe, wydatki i finansowanie.Możliwości wsparcia finansowego ochrony środowiska UniiEuropejskiejZasady i procedury wdrażania Europejskiego FunduszuRozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności i MechanizmuNorweskiego– typy projektów, obszary priorytetowe, wydatkii finansowanie.Procedura składania wnioskówPrzygotowanie wniosku, struktura wniosku, podstawoweinformacje dotyczące danych niezbędnych do przygotowaniawniosku.Najczęściej popełniane błędy przy wypełnianiu wniosków159

ZakrestematycznyUwagi ogólne: terminowość przekazywania wniosku doinstytucji pośredniczących właściwych dla danego Funduszu –działania, dokumentacja dołączana do wniosku, wersjapapierowa wniosku a wersja elektroniczna. Uwagiszczegółowe do wniosku.13. Piśmiennictwo:1. Barcz J., Kawecka – Wyrzykowska E., Michałowska – Gorywoda K., 2007– Integracja europejska. Wydawnictwo Oficyna a Wolters Kluwerbusiness 2007. Seria akademicka.2. Narodowy Plan Rozwoju 2004 – 2006. Ministerstwo Gospodarki, Pracy iPolityki Społecznej. Warszawa grudzień 20033. Polska – Narodowy Plan Rozwoju na Lata 2004 – 2006. StrategiaWykorzystania Funduszu Spójności. Ministerstwo Gospodarki, Pracy iPolityki Społecznej. Warszawa grudzień 2003.4. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004 – 2006.Ministerstwo Gospodarki i Pracy 2004.160

1. Przedmiot: Analiza Potrzeb Zdrowotnych2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Grażyna Dykowska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Celem kształcenia jest przekazanie wiedzy z zakresuzapotrzebowania na usługi medyczne oraz pokazanie przyczyn wieluproblemów zdrowotnych współczesnego świata. Ukazanie powiązaniapomiędzy demografią, epidemiologia a konsumpcyjną świadczeńmedycznych. Wpływ innych czynników jak m.in. bezrobocie, PKB –rozwarstwienie ekonomiczne, środowisko naturalne, wydłużenie życialudzkiego oraz funkcje opiekuńcze państwa na zapotrzebowaniezdrowotne. Celem jest także pokazanie głównych problemów zdrowotnychspołeczeństwa polskiego na tle UE.CELE SZCZEGÓŁOWEStudent po zakończeniu cyklu zajęć powinien umieć określić zakres potrzebzdrowotnych człowieka, społeczności lokalnej w Polsce wraz ze wszystkimzmianami prawnymi, jakie na przestrzeni ostatnich lat zaszły w tymobszarze. Umieć określić czynniki mające wpływ na gminne, powiatowe iwojewódzkie plany zdrowotne. Ocenić stan zdrowia danej populacji napodstawie wyników badań statystycznych a także określić cele krótko- i161

długoterminowe w tym zakresie. Warunki zaspakajania potrzeb. Analizadanych z zakresu opieki ambulatoryjnej, stacjonarnej, uzdrowiskowej,długoterminowej oraz ratownictwa medycznego.Pokazać powiązania pomiędzy zdrowym stylem życia a zachowaniamiprozdrowotnymi. Racjonowanie określonych potrzeb zdrowotnych.Omówić definicje Arrow – relacje lekarz a pacjent w obszarze potrzebzdrowotnych i informacji w tym zakresie.Opracować analizę statystyczno – ekonomiczną. Znać Europejską KartęSpołeczną oraz rozporządzenie 1408 w zakresie potrzeby zdrowotne orazznać źródła wydatków na świadczenia zdrowotne w Polsce w latach 1999-2006.12. Treści:Szczegółowe omówienie aspektów ekonomicznych i społecznychmających wpływ na zapotrzebowanie na określone usługi medyczne -poprzez analizę danych posiadanych z badań GUS (wydatki gospodarstwdomowych na zdrowie oraz danych z ochrony zdrowia). Analiza zachowańwyniszczających człowieka m.in. palenie tytoniu, picie alkoholu, dysfunkcjefizyczne i psychiczne itp. oraz pokazanie nowych sposobów rozwiązywanianiekorzystnych dla niego uwarunkowań.Miejsca przekazywania zachowań prozdrowotnych (dom, szkoła, pracaochrona zdrowia) wychowania szkolnego. Omówienie trzech modeliedukacji zdrowotnej – jako celu stosowania przestrzegania zasad kulturyzdrowotnej.13. Piśmiennictwo:• Getzen, T. (2000). Ekonomika zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN.Warszawa• GUS praca zbiorowa (2000;2001,2002,2003,2004,2005). „Podstawowedane z ochrony zdrowia” .• GUS praca zbiorowa (2000;2001,2002,2003,2004,2005). „Ochronazdrowia w gospodarstwach domowych 1998,2003”• GUS „Korzystanie z usług medycznych w Polsce na przełomie1995/1996”.• GUS „Korzystanie z usług medycznych w Polsce w 2004 roku”.• GUS i US Poznań „Miasta w liczbach 2001-2002”Warszawa 2004• GUS „Porównanie sytuacji zdrowotnej ludności polskiej i wybranychkrajów europejskich w 1996 r.”• Leowski J.: Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. Wyd. Cedewu,Warszawa, 2004.162

• Opolski J.; Dykowska G.; „Jakość świadczeń zdrowotnych. Pakietsamokształceniowy. Szkolenie podstawowe dla pracowników KasChorych” Warszawa 2001 Międzynarodowa Szkoła Menadżerów• Sobczak A., Dudzik-Urbaniak E.,; Juszczyk G.;”Prywatneubezpieczenia zdrowotne w Polsce i na świecie. „ Warszawa 2004Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.• Stliglitz J.E. „Ekonomia sektora publicznego” PWN 2004• Krowicka, A.; Pitera-Czyżowska E.; „Opieka zdrowotna po wejściu doUnii Europejskiej „CEDEWU WARSZAWA 2004 WYD.1163

1. Przedmiot: Demografia *2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Robert Słoniewski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie pisemne11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest prezentacja głównych zagadnień współczesnejdemografii. Student po zakończeniu kursu powinien posiadać wiedzę ozjawiskach, procesach ludnościowych i demograficznych mającychcharakter uniwersalny. Dodatkowo student powinien posiadać umiejętnośćanalizy procesów demograficznych specyficznych dla różnych populacji naZiemi, w tym w Europie, zwłaszcza w Polsce, do których należą:formowanie się różnych typów rodziny, zmiany płodności i sposobów jejregulacji, zmiany epidemiologiczne, umieralność i długość trwania życialudzkiego, starzenie się populacji oraz masowe i systematyczne wędrówkiludności.12. Treści:Wykłady1. Demografia: cele, zadania, przedmiot nauczania, dyscyplinanaukowa.164

2. Metody analiza demograficznej.3. Współczynniki demograficzne.4. Polityka ludnościowa.5. Podstawowe zjawiska: reprodukcja ludność, ruch naturalny ludności,małżeńskość (tworzenie i rozpad rodziny), rozrodczość i płodność.6. Podstawowe procesy demograficzne we współczesnym świecie.7. Struktura ludności według cech społeczno – zawodowych iwykształcenia.8. Przemiany ludnościowe w Polsce w perspektywie minionego stulecia.9. Prognozy demograficzne.10. Podstawowe teorie: teoria optimum zaludnienia, teoria płodności,teoria przejścia demograficznego. Główne nurty teoretyczne wdemografii.Seminaria1. Podstawowa terminologia z zakresu demografii.2. Źródła danych w demografii (rejestry ludności, powszechny spisludności, roczniki statystyczne).3. Liczba i rozmieszczenie ludności. Rozwój i rozmieszczenie ludnościświata i Polski. Bilans ludnościowy. Proces urbanizacji.4. Ruch naturalny ludności. Urodzenia. Zgony.5. Ruchy migracyjne w Polsce i w Europie.13. Piśmiennictwo:• Holzer J.Z.: Demografia. Polskie Wydawnictwa Ekonomiczne,Warszawa 2003• Okólski M.: Demografia zmiany społecznej, Wydawnictwa NaukoweSCHOLAR,Warszawa 2004• Okólski M.: Demografia. Wydawnictwa Naukowe SCHOLAR,Warszawa 2005* przedmiot realizowany na I roku studiów drugiego stopnia w takiej samejilości godzin, dla absolwentów licencjata innych kierunków niż Zdrowiepubliczne.165

1. Przedmiot: Demografia w Zdrowiu Publicznym2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Robert Słoniewski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie pisemne11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest zaprezentowanie zależności pomiędzydemografią i zdrowiem publicznym. Student po zakończeniu kursupowinien posiadać umiejętność przedstawienia zjawisk, procesówludnościowych i demograficznych w kontekście zadań zdrowia publicznego.13. Treści:Wykłady11. Demografia i Zdrowie Publiczne jako dyscypliny naukowe.12. Polityka ludnościowa a polityka zdrowotna.13. Zjawisko starzenia się społeczeństwa jako problem zdrowiapublicznego.14. Metody oceny stanu zdrowia populacji.15. Współczesne problemy zdrowotne populacji w Polsce i w Europie.16. Struktura ludności według cech społeczno – zawodowych iwykształcenia.166

17. Przemiany ludnościowe w Polsce i ich wpływ na stan zdrowotnypopulacji.Seminaria6. Interdyscyplinarny charakter demografii i zdrowia publicznego.7. Rola demografii w działaniach zdrowia publicznego.8. Źródła danych demograficznych wykorzystywane w zdrowiupublicznym.13. Piśmiennictwo:• Holzer J.Z.: Demografia. Polskie Wydawnictwa Ekonomiczne,Warszawa 2003• Okólski M.: Demografia zmiany społecznej, Wydawnictwa NaukoweSCHOLAR,• Warszawa 2004• Okólski M.: Demografia. Wydawnictwa Naukowe SCHOLAR,Warszawa 2005• Aksman E.: Przeobrażenia sektora publicznego w polskiej opiecezdrowotnej.• ANTIDOTUM nr 1/1999• Goryński P., Wojtyniak B.: Rutynowe systemy informacyjne o staniezdrowia ludności• Polski ZDROWIE PUBLICZNE Suplement nr 1/2000• Goryński P., Wojtyniak B.: Sytuacja zdrowotna ludności Polski na tlekrajów• kandydujących do Unii Europejskiej w materiałach z KrajowejKonferencji Naukowej• Wyzwania i zagrożenia zdrowotne w świetle procesu integracji Warszawa2002• Goryński P., Wojtyniak B.: Sytuacja zdrowotna ludności Polski• Państwowy Zakład Higieny Warszawa 2003• Czupryna A., Poźdzoch S., Ryś A., Włodarczyk C.: Zdrowie Publiczne• Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne VESALIUS , Kraków 2000• Leowski J.: Miejsce zdrowia publicznego w systemie ochrony zdrowia –wykład• zamieszczony w materiałach Krajowej Konferencji Naukowej wWarszawiew 2002 r.• pod hasłem: Wyzwania i zagrożenia zdrowotne w świetle procesu integracji• Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia str.21167

1. Przedmiot: Polityka Społeczna2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin10 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie orazobecność i aktywny udział w zajęciach11. Cel kształcenia:Celem kształcenia jest dostarczenie interdyscyplinarnej wiedzy zzakresu polityki społecznej i znaczenia sprawnej realizacji zadań dlaprawidłowego funkcjonowania państwa i obywateli. Chcemy aby studenciznali zasady funkcjonowania instytucji działających w dziedzinie politykispołecznej także w Unii Europejskiej. Szczególny nacisk położymy nazachęcanie do udziału w praktykach studenckich w instytucjachz obszaru polityki społecznej.12. Treści:Polityka społeczna jako dyscyplina nauk społecznych. Geneza irozwój polityki społecznej. Wartości, cele i zasady polityki społecznej.Kategorie polityki społecznej – postęp, potrzeby, ryzyka losowe, jakośćżycia. Świadczenia socjalne w polityce społecznej. Pomoc społeczna; celezasady funkcjonowania. Pojęcie rynku pracy. Sektory, instytucje ipodmioty polityki społecznej. Dziedziny polityki społecznej –168

zabezpieczenie społeczne, rynek pracy. Uwarunkowania polityki społecznejwobec rodziny. Przemiany rodziny i jej funkcji w okresie transformacji.Problemy współczesnej rodziny. Podmioty, zasady i instrumenty politykirodzinnej. Europejski Proces Integracji Społecznej. Europejska FunduszSpołeczny.ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW;1. Polityka społeczna; definicje, funkcje, cele2. Polityka społeczna w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej3. Tło społeczno-gospodarcze Narodowego Planu Rozwoju4. Pomoc społeczna; cele, funkcje, zadania5. Zatrudnienie i bezrobocie6. Marginalizacja i wykluczenie społeczne7. Programy strukturalne i pomocowe finansowane ze środków UE8. Europejski Fundusz SpołecznyZAKRES TEMATYCZNY SEMINARIÓW;1. Zabezpieczenie społeczne2.Niepełnosprawność; podstawowe pojęcia, rehabilitacja społeczna izawodowa3. Działalność organizacji pozarządowych, Wolontariat4. Rynek pracy13. Piśmiennictwo:• Armstrong M., Zarządzanie zasobami ludzkimi, WydawnictwoProfesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1996• Encyklopedia Pedagogiczna pod red. W. Pomykały, Warszawa 1993,Fundacja Innowacja, Edukacja Otwarta – kwartalnik od 2001.• Bogaj A., Kwiatkowski S., Szymański M., System edukacji w Polsce,Instytut Badań edukacyjnych, Warszawa 1997.• Jankowski D.: Autoedukacja – wyzwanie współczesności. Toruń 1999.• Kwieciński Z., Śliwerski B.; Pedagogika podręcznik akademicki tom 1.,PWN. Warszawa. 2004• Lengrand P. (red.): Obszary permanentnej samoedukacji. Warszawa1995.169

• Markus A., Rozwiązywanie konfliktów poprzez budowanie współpracy• Wydawnictwo Vesalius, Kraków 2000• Pedagogika – Leksykon PWN pod red. B. Milerskiego i B. Śliwerskiego,Warszawa 2000,• Półturzycki J.: Tendencje rozwojowe kształcenia ustawicznego.Warszawa 1981.• Pilch T. Lepalczyk I. (pod red.) Pedagogika społeczna, Wyd. Żak,Warszawa 1995• Przecławska A., pod red., Pedagogika społeczna kręgi poszukiwań,Wydawnictwo Żak, Warszawa1996• Solarczyk H.: Edukacja ustawiczna w Niemczech w kontekściemiędzynarodowym. Toruń 2001.• Suchodolski B.: Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje. Warszawa2003.Leonard J.170

1. Przedmiot: Pedagogika2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin10 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Przedstawienie studentom zadań i możliwości w zakresie kształcenia,jakie mogą być kierowane do osób dorosłych. Szczególny nacisk zostaniepołożony na zagadnienia związane z pedagogiką pracy i aktywnym jejposzukiwaniem.12. Treści:Geneza i ewolucja andragogiki jako nauki o człowieku dorosłym.Psychologiczne aspekty funkcjonowania ludzi dorosłych i starszych.Przedmiot i zadania andragogiki (pedagogiki dorosłych) i gerontologii.Współczesne teorie kształcenia dorosłych. Problem edukacji ustawicznejdorosłych. Potrzeby kulturalno-oświatowe ludzi dorosłych i starszych orazich urzeczywistnianie. Człowiek - wychowanie - praca jako podstawoweukłady odniesienia w pedagogice pracy; obszary problemowe pedagogikipracy - kształcenie przedzawodowe, prozawodowe, zawodowe i edukacjaustawiczna dorosłych.171

ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW;1 Podstawy współczesnej pedagogiki2 Podstawowe kierunki w pedagogice3 Pedagogika społecznaZAKRES TEMATYCZNY SEMINARIÓW;1 Edukacja wybrane składniki i aspekty2 Andragogika – cele, funkcje3 Aktywizacja edukacyjna osób dorosłych4 Kształcenie podyplomowe5 Uniwersytety Trzeciego Wieku6 System multimedialny i kształcenie otwarte7 Zarządzanie zasobami ludzkimi8 Aktywne poszukiwanie pracy9 Jak osiągnąć sukces w poszukiwaniu pracy13. Piśmiennictwo:• Armstrong M., Zarządzanie zasobami ludzkimi, WydawnictwoProfesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1996• Encyklopedia Pedagogiczna pod red. W. Pomykały, Warszawa 1993,Fundacja Innowacja, Edukacja Otwarta – kwartalnik od 2001.• Bogaj A., Kwiatkowski S., Szymański M., System edukacji w Polsce,Instytut Badań edukacyjnych, Warszawa 1997.• Jankowski D.: Autoedukacja – wyzwanie współczesności. Toruń 1999.• Kwieciński Z., Śliwerski B.; Pedagogika podręcznik akademicki tom 1.,PWN. Warszawa. 2004• Lengrand P. (red.): Obszary permanentnej samoedukacji. Warszawa1995.• Markus A., Rozwiązywanie konfliktów poprzez budowanie współpracy• Wydawnictwo Vesalius, Kraków 2000• Pedagogika – Leksykon PWN pod red. B. Milerskiego i B. Śliwerskiego,Warszawa 2000,172

• Półturzycki J.: Tendencje rozwojowe kształcenia ustawicznego.Warszawa 1981.• Pilch T. Lepalczyk I. (pod red.) Pedagogika społeczna, Wyd. Żak,Warszawa 1995• Przecławska A., pod red., Pedagogika społeczna kręgi poszukiwań,Wydawnictwo Żak, Warszawa1996• Solarczyk H.: Edukacja ustawiczna w Niemczech w kontekściemiędzynarodowym. Toruń 2001.• Suchodolski B.: Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje. Warszawa2003.Leonard J.173

1. Przedmiot: Podstawy Socjologii2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -30 godzin30 godzinseminaria – -----------ćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie pisemne oraz obecność nawykładach11. Cel kształcenia:Zapoznanie studentów z podstawową wiedzą o socjologii jako naucespołecznej; więziach społecznych, podstawach życia społecznego, życiarodzinnego oraz społecznych uwarunkowaniach zdrowia i choroby.12. Treści:Socjologia - definicje, nauki współtowarzyszące, miejsce socjologii wnaukach humanistycznych i biologicznych. Socjologia w kontekściehistorycznym. Kształtowanie się różnych form życia społecznego. Procesy iprzemiany społeczne. Socjologia medycyny - przedmiot i zadania. Zdrowie ijego uwarunkowania społeczne. Choroby cywilizacyjne i społeczne -nadciśnienie tętnicze, otyłość, cukrzyca, udary mózgu, zawały serca,choroby nowotworowe, depresja w aspekcie społecznym. Zdrowie i chorobajako pojecie społeczne - społeczeństwo, a zmieniający się obraz chorób.Wskaźnikichorób,a czynniki społeczne w nowoczesnym społeczeństwie. Czynniki społeczne iekonomiczne jako główne przyczyny przemian obrazu choroby - rola174

medycyny. Społeczne przyczyny choroby. Pojęcie stresu społecznego. Stresjako bodziec i jako reakcja. Pojęcie choroby psychosomatycznej. Systemspołeczny a psychofizyczna kondycja jednostkii podatność na choroby. Procesy komunikowania się lekarz - pacjent -rodzina. Grupy samopomocy.TEMATYKA WYKŁADÓW;Socjologia - definicje, miejsce socjologii w naukach humanistycznych i1biologicznych.2 Rodzina, fazy cyklu życia rodziny. Choroba jako zmiana w rodzinie.3 Społeczne aspekty zachowań zdrowotnych4 Socjologia medycyny5 Wprowadzenie do zagadnień zdrowia i choroby6 Zdrowie i jego uwarunkowania społeczne.System społeczny a psychofizyczna kondycja jednostki i podatność na7choroby.8 Wybrane techniki badań socjologicznych9 Procesy komunikowania , rozwiązywanie konfliktów10 Dewiacja i kontrola społeczna13. Piśmiennictwo:• Goldman N., Wstęp do socjologii, Zysk i s-ka, Poznań 1997.• Kubicki L., Prawo Medyczne, Wyd. Medyczne• Madanes C., Przemoc w rodzinie, Gdańskie Wyd. Psychologiczne• Maxwell R., Dzieci Alkohol, Narkotyki, Gdańskie Wyd. Psychologicz• Majchrowska A., Wybrane elementy socjologii, Wydawnictwo Czelej,Lublin 2003.• Szczepański J., Socjologia i rozwój problematyki i metod, PWN,Warszawa• Sokołowska M., Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa• Sokołowska M. Hołówka J. Polityka społeczna a zdrowie, Wyd. PWN,Warszawa175

1. Przedmiot: Socjologia Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego /3. Kierownik jednostkiZakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowychrealizującej: prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk /4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. Bolesław K. Samolińskimgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –45 godzin15 godzin30 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie pisemne11. Cel kształcenia:Zapoznanie studentów z podstawowymi wiadomościami na tematspołecznych uwarunkowań zdrowia i choroby. Taką wiedzę przyszłypracownik systemu ochrony zdrowia powinien wykorzystać w pracyzawodowej, rozpatrując w kontekście społecznym zagadnienia i problemy zjakimi się spotka.12. Treści:TREŚCI KSZTAŁCENIA ;Socjologia medycyny - przedmiot i zadania. Zdrowie i jegouwarunkowania społeczne. Profilaktyka i jej zależność od czynnikówspołecznych. Choroby cywilizacyjne i społeczne. Pojęcie chorobypsychosomatycznej. Stres społeczny176

a choroba. Zdarzenia życiowe a choroba psychiczna. System społeczny apsychofizyczna kondycja jednostki i podatność na choroby. Reakcjapacjentów na chorobę przewlekłąi źle rokującą. Niektóre wyznaczniki zachowania się w chorobie. Metodybadań socjologicznych. Zasady funkcjonowania organizacji pozarządowychi wolontariatu. Wizyta w organizacji działającej na rzecz osób chorychprzewlekle.ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW:1. Socjologia medycyny - przedmiot i zadania.2. Procesy i przemiany życia społecznego i ich wpływ na zdrowiespołeczeństwa3. Społeczne uwarunkowania zdrowia i choroby4. Metody badań stosowane w socjologii5. Zdrowie i jego uwarunkowania społeczne.6. Pacjenci jako grupa społeczna7. Organizacje pozarządowe i wolontariat8. Kampanie społeczne na rzecz rozwiązywania problemówzdrowotnychZAKRES TEMATYCZNY SEMINARIÓW;1. Dewiacja i kontrola społeczna2. Marginalizacja społeczna osób niepełnosprawnych3. Jakość życia z chorobą przewlekłą4. Wsparcie społeczne w zdrowiu i chorobie5. Wypalenie zawodowe6. Ruch hospicyjny i opieka paliatywna13. Piśmiennictwo:• Badura-Czelej W., Wybrane zagadnienia z interwencji kryzysowej,Interart, Warszawa 1996.• Goldman N., Wstęp do socjologii, Zysk i s-ka, Poznań 1997.• Kubicki L., Prawo Medyczne, Wyd. Medyczne• Madanes C., Przemoc w rodzinie, Gdańskie Wyd. Psychologiczne• Maxwell R., Dzieci Alkohol, Narkotyki, Gdańskie Wyd. Psychologicz• Majchrowska A., Wybrane elementy socjologii, Wydawnictwo Czelej,Lublin 2003.• Szczepański J., Socjologia i rozwój problematyki i metod, PWN,Warszawa• Sokołowska M., Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa• Sokołowska M. Hołówka J. Polityka społeczna a zdrowie, Wyd. PWN,Warszawa177

1. Przedmiot: Patologia Społeczna2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -30 godzin30 godzinseminaria – -----------ćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Zapoznanie studentów z zagadnieniami patologii społecznych wewspółczesnym społeczeństwie. Wskazanie przykładów rozwiązańsystemowych i działań podejmowanych na poziomie lokalnym.12. Treści:Pojęcie społeczności lokalnej. Role i normy społeczne. Istotaprofilaktyki. Teoretyczne podstawy profilaktyki. Współczesne zagrożeniarozwoju dzieci, młodzieżyi dorosłych. Promocja zdrowia w sytuacji występujących zagrożeń.Zapobieganie demoralizacji. Lokalne systemy ograniczania przestępczościmłodzieży. Wybrane projekty profilaktyki środowiskowej. Udziałstowarzyszeńspołecznychw przeciwdziałaniu zjawiskom patologii społecznej w środowisku lokalnym.178

ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW1 Role i normy społeczne2 Przemoc w rodzinie3 Narkomania4 Alkoholizm5 Przestępczość6 Agresja młodzieży7 Sektofobia subkultury młodzieżowe13. Piśmiennictwo:• Aronson E., Człowek istota społeczna, Warszawa, PWN, 1995• Jeffries J. (red.), Zagrożona młodzież, Wyd. PARPA, Warszawa 2001.• Kalinowski M., Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich, Wyd. WSPS,Warszawa 1996.• Kodeks rodzinny i opiekuńczy i inne przepisy dotyczące rodziny,Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1999.• Madanes C., Przemoc w rodzinie, Gdańskie Wyd. Psychologiczne• Maxwell R., Dzieci Alkohol, Narkotyki, Gdańskie Wyd.Psychologiczne.179

1. Przedmiot: Podstawy Psychologii2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin10 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie pisemne (test z pytaniamiotwartymi),obecność na wykładach11. Cel kształcenia:Przedstawienie pojęć i tendencji psychologicznych. Wskazaniemożliwości zastosowania teorii psychologicznych w praktyce zdrowiapublicznego.12. Treści:Główne kierunki psychologii. Psychologia jako nauka o człowieku i jegofunkcjonowaniu. Biologiczne podstawy zachowania człowieka. Procesypoznawcze (procesy odbioru i przetwarzania informacji). Procesyemocjonalno-motywacyjne. Uczenie się i pamięć. Osobowość. Miejscepsychologii wśród innych nauk o człowieku. Charakterystyka czynnikóworaz mechanizmów warunkujących rozwój. Metody psychologiirozwojowej. Rozwój emocji i uczuć. Rozwój poznawczy jednostki. Rozwójmoralno-społeczny. Rozwój osobowości. Człowiek w sytuacji społecznej.180

Postawy społeczne i wartości. Kształtowanie postaw. Grupy społeczne,struktury i procesy grupowe. Zachowanie się człowieka w interakcjachspołecznych. Atrakcyjność interpersonalna. Werbalna i niewerbalnakomunikacja interpersonalna. Agresja. Uprzedzenia i stereotypy.ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW:1. Koncepcje psychologiczne człowieka. Główne nurty w psychologii2. Psychologiczne determinanty zdrowia i choroby3. Motywacje i emocje4. Asertywność i empatia5. Zdrowie psychiczne, normy i czynniki wpływające na jego stan6. Funkcjonowanie człowieka chorego, procesy adaptacyjne w chorobie.7. Psychologiczne aspekty pracy zespołowej8. Wywieranie wpływu na ludzi9. Relacje pracownik medyczny – pacjent, trudności we współpracy10. Rozwiązywanie konfliktów11. Psychologiczna relacja przełożony – pracownik12. Człowiek – istota społeczna13. Metody badań stosowane w psychologii13. Piśmiennictwo:• Aronson Elliot, Człowiek istota społeczna, Warszawa, PWN, 1995• Mitzel Gerard, Wprowadzenie do psychologii. Podstawowe zagadnienia,Gdańsk, GWP, 1999.• Parkinson Brian - Colman Andrew, Emocje i motywacja, Poznań, Zysk iS-ka, 1999.• Pilecka Władysława - Rudkowska Grażyna - Wrona Leszek (Edd.),Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów kierunkównauczycielskich, Kraków, Wydawnictwo Naukowe AkademiiPedagogicznej, 1999.• Sillamy Norbert, Słownik psychologii, Katowice, Książnica 1994.• Sperling Abraham P., Psychologia, Poznań, Zysk i S-ka, 1995SternbergRobert, Wprowadzenie do psychologii, Warszawa, WSiP, 1999.• Strelau Jan (Edd.), Psychologia. Podręcznik akademicki, 2, Gdańsk,GWP, 2000.• Szewczuk Włodzimierz (Edd.), Encyklopedia psychologii, Warszawa,Fundacja Innowacja, 1998.• Słownik psychologiczny, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1979.• Zimbardo P., Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 1994.181

1. Przedmiot: Psychologia Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin10 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie, którego podstawą jestaktywny udział w zajęciach11. Cel kształcenia:Dostarczenie interdyscyplinarnej wiedzy na temat związkówczłowiekaze środowiskiem, powstawania zaburzeń psychologicznych. Zrozumienierelacjii zjawisk patologicznych w rodzinach oraz życiu społecznym. Wskazanieprzykładówi możliwości rozwiązywania problemów. Zachęcenie studentów dodziałalności społecznej w organizacjach pozarządowych działających narzecz osób z problemami psychologicznymi.12. Treści:Przedstawienie pojęć i tendencji psychologicznych. Wskazaniemożliwości zastosowania teorii psychologicznych w praktyce zdrowiapublicznego. Podczas zajęć omawiana będzie psychologiczna problematykapowstawania i rozwoju chorób somatycznych, psychologicznekonsekwencje wystąpienia choroby i jej leczenia(w tym m.in. specyficzne problemy pacjentów po zawałach serca,182

pacjentów onkologicznych, osób niepełnosprawnych). Omawiane będąproblemy profilaktyki, rehabilitacji.ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW;1. Koncepcje psychologiczne człowieka.2. Psychologiczne determinanty zdrowia i choroby3. Psychologia zdrowiaZAKRES TEMATYCZNY SEMINARIÓW;1 Funkcjonowanie człowieka chorego, procesy adaptacyjne wchorobie.2 Wsparcie społeczne w zdrowiu i w chorobie3 Uwarunkowania reakcji człowieka na diagnozę o chorobieprzewlekłej4 Depresja jest choroba lecz depresję5 Problemy osób niepełnosprawnych i możliwości ichrozwiązywania6 Problematyka marginalizacji osób starszych7 Społeczne i kulturowe problemy umierania i śmierci8 Wolontariat – pomaganie sobie i innym9 Grupy samopomocy przykłady konkretnych działań13. Piśmiennictwo:• Aronson Elliot, Człowek istota społeczna, Warszawa, PWN, 1995• Brehant J., Thanatos-chory i lekarz w obliczu śmierci, Wyd. Ancher,Warszawa1993.• Twycross R., Leczenie terminalnej choroby nowotworowej,PZWL,Warszawa1991.• Mitzel Gerard, Wprowadzenie do psychologii. Podstawowezagadnienia, Gdańsk, GWP, 1999.• Kawczyńska-Butrym Z., Rodzinny kontekst zdrowia i choroby,Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa 1995.183

• Kawczyńska-Butrym Z., Wsparcie społeczne w zdrowiu i chorobie,Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli SzkolnictwaMedycznego, Warszawa 1994.• Ostrowska A., Syndrom niepełnosprawności w Polsce. Barieryintegracji, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1996.• Parkinson Brian - Colman Andrew, Emocje i motywacja, Poznań, Zysk iS-ka, 1999.• Pilecka W., Rudkowska G., Podstawy Psychologii. Podręcznik dlastudentów kierunków nauczycielskich, Wydawnictwo NaukoweAkademii Pedagogicznej, Kraków 1999.• Sheridan C. Radmacher S., Psychologia zdrowia, Instytut PsychologiiZdrowia, PTP, Warszawa 1998,• Sillamy N., Słownik psychologii, Katowice, Książnica 1994.• Sperling A. P., Psychologia, Poznań, Zysk i S-ka, 1995• Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, 2, Gdańsk, GWP,2000.• Szewczuk Włodzimierz (red.), Encyklopedia psychologii, Warszawa,Fundacja Innowacja, 1998.• Słownik psychologiczny, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1979.• Zimbardo P., Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 1994.184

1. Przedmiot: Psychologia Uzależnień2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Iwona Bruśk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -30 godzin30 godzinseminaria – -----------ćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Zapoznanie studentów z zagadnieniami uzależnień we współczesnymspołeczeństwie. Wskazanie przykładów rozwiązań systemowych i działańpodejmowanych na poziomie lokalnym.12. Treści:Wyjaśnienie pojęcia uzależnienie. Przekazanie specyfiki dotyczącejodmiennej logiki uzależnionego myślenia. Omówienie zagadnień;dysfunkcji rodzinnych będących następstwem uzależnień, zmianzachowania jednostek w następstwie uzależnień, terapii uzależnień wodniesieniu do uzależnionych i ich rodzin (AA, DDA), omówienie istotywspółuzależnienia. Teoretyczne podstawy profilaktyki. Współczesnezagrożenia rozwoju dzieci, młodzieży i dorosłych. Promocja zdrowia wsytuacji występujących zagrożeń. Lokalne systemy ograniczaniaprzestępczości młodzieży. Udział stowarzyszeń społecznych wprzeciwdziałaniu zjawiskom patologii społecznej w środowisku lokalnym.Wizyta w Ośrodku profilaktyki uzależnień.185

ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW;1. Psychologia uzależnień2. Uzależnione myślenie3. Rodzina z problemem alkoholowym4. Pułapka współuzależnienia5. Dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym6. Interwencja wobec uzależnionej osoby7. Rozwiązywanie społecznych problemów lokalnych8. Wizyta w ośrodku dla osób uzależnionych13. Piśmiennictwo:• Aronson E., Człowek istota społeczna, Warszawa, PWN, 1995• Jeffries J. (red.), Zagrożona młodzież, Wyd. PARPA, Warszawa 2001.• Kalinowski M., Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich, Wyd. WSPS,Warszawa 1996.• Kodeks rodzinny i opiekuńczy i inne przepisy dotyczące rodziny,Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1999.• Madanes C., Przemoc w rodzinie, Gdańskie Wyd. Psychologiczne• Maxwell R., Dzieci Alkohol, Narkotyki, Gdańskie Wyd.Psychologiczne.• Pęczak M., Słownik subkultur młodzieżowych, Wyd. Semper.,Warszawa 1992.• Sheridan C. Radmacher S., Psychologia zdrowia, Instytut PsychologiiZdrowia, PTP, Warszawa 1998,• Twerski A., Uzależnione myślenie analiza samooszukiwania, InstytutPsychologii Zdrowia, Warszawa 2001.• Sheridan C. Radmacher S., Psychologia zdrowia, Instytut PsychologiiZdrowia, PTP, Warszawa 1998,186

1. Przedmiot: Filozofia i Podstawy Etyki2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz ŚlusarczykProf. dr hab. Marcin Łyskanowski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Poznanie pojęć z zakresu etyki, moralności i etyki zawodowej orazdyskusja o najważniejszych działaniach wykonywanego zawodu w świetleprzedstawionych materiałów.12. Treści:Etyka1. Czym jest etyka i kiedy powstała2. Hipokrates i etyka zawodowa3. Godność lekarza i godność pacjenta4. Nakaz lekarski i nakaz moralny5. Absolutyzm i konsekwencjalizm6. Paternalizm i autonomia7. Chory psychicznie (przyjęcie do szpitala i leczenie)8. Problemy bólu, śmierci i umierania9. Eutanazja10. Transplantacja narządów11. Przerywanie ciąży187

12. Opieka nad dziećmi nieuleczalnie chorymi13. tajemnica lekarska14. Sumienie lekarskie i główne cnoty lekarza15. Teksty dotyczące deontologii lekarskiej (Deklaracja Genewska,Deklaracja Hawajska, Deklaracja Helsińska, Zbiór zasad Etyczno-Deontologicznych polskiego lekarza)Filozofia1. Czym jest filozofia2. Teoria poznania.3. Teoria wartości4. Teoria prawdy5. Utylitaryzm6. Myśl etyczno-filozoficzna starożytnej Grecji7. Stoicy8. Wybitni filozofowie europejscy i polscy:( m.in.: Sokrates, Kant (i etyka obowiązku), Schweitzer (etyka czcidla życia), Freud (psychoanaliza)9. Polscy lekarze moraliści XVIII wieku10. Władysław Biegański – twórca polskiej deontologii lekarskiej13. Piśmiennictwo:• Beauchamp T.L., James F. Childress.: Zasady etyki medycznej. Książkai Wiedza 1996• Kielanowski T.: Etyka i deontologia. PZWL 1985• Szewczyk K.: Etyka i deontologia lekarska. PAN 1994• Tulibacki W.: Etyka i Nauki Biologiczna. Art.1994• Łyskanowski M.: Z Dziejów Medycyny Polskiej (skrypt) AM 1999188

1. Przedmiot: Nauka o Człowieku2. Jednostka realizująca: Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowieka3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. nadzw. dr hab. Jacek Przybylskiprof. dr n. med. Jacek Przybylskilek. med. Przemysław J. Kwasiborskidr n. med. Bożena Czarkowska – Pączekdr n. biol. Edyta Wróbeldr n. biol. Paweł Kowalczykmgr Piotr Mrówka5. Adres: 02-004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 56. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -120 godzin30 godzin30 godzin60 godzin10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Anatomiczne i fizjologiczne podstawy funkcjonowania organizmuludzkiego.12. Treści:Tematy wykładów1. Podstawowe pojęcia dotyczące błony komórkowej. Pojecie tkanekpobudliwych. Podział kanałów błonowych. Czynniki modyfikującewielkość potencjału spoczynkowego. Mechanizm powstawaniapotencjału czynnościowego.189

2. Czynnościowa anatomia układu współczulnego. Przekaźniki ikoprzekaźniki w pozazwojowych włóknach układu współczulnego.Wpływ układu współczulnego na wybrane narządy docelowe3. Budowa tkanki mięśniowej. Mechanizm pobudzenia mięśniasercowego, szkieletowego i gładkiego.Struktura i fizjologia synapsynerwowo-mięśniowej. Jednostka motoryczna. Regulacja siły skurczumięśnia poprzecznie prążkowanego.4. Cykl hemodynamiczny serca. Regulacja siły i częstości skurczówserca.5. Fizjologia bólu.6. Podstawy Endokrynologii. Oś podwzgórze przysadka-nadnercze.Wpływ glikokortykoidów na regulacje metabolizmu węglowodanów.Oś podwzgórze przysadka-tarczyca. Wpływ hormonów tarczycy naprzemianę materii.7. Budowa układu oddechowego. Podstawy regulacji oddychania iwymiany gazowej w płucach. Interakcja pomiędzychemoreceptorami tętniczymi a strefami chemowrażliwymi pniamózgu.8. Fizjologia ośrodkowego układu nerwowego. Geneza ruchudowolnego. Sen, czuwanie i rytmy okołodobowe.9. Fizjologia układu odpornościowego. Typy odpowiedziimmunologicznej. Komórki układu odpornościowego. Budowa i rolaprzeciwciał. Główny układ zgodności tkankowej. Immunologicznepodstawy transplantologii.10. Fizjologia przewodu pokarmowego. Nerwowa i humoralna regulacjawydzielania soków trawiennych. Regulacja motoryki przewodupokarmowego. Procesy wydzielania, trawienia i wchłaniania.11. Budowa i fizjologia nerek i gospodarki wodno-elektrolitowej.Mechanizmy zagęszczania i rozcieńczania moczu. Rola nerek wregulacji ciśnienia tętniczego i równowagi wodno-elektrolitowej.Układ renina-angiotensyna i jego tkankowe odpowiedniki.12. Choroby nerek – podstawy patofizjologiczne. Ostra i przewlekłaniewydolność nerek. Białkomocz. Epidemiologia chorób układuwydalniczego.13. Etiopatogeneza nowotworów. Pojęcie karcynogenezy. Metodydiagnostyczne w terapii nowotworowej.14. Epidemiologia choroby nowotworowej.15. Patofizjologia powstawania miażdżycy. Patofizjologia choróbniedokrwiennych ze szczególnym uwzględnieniem chorobyniedokrwiennej serca oraz zaburzeń przepływu mózgowego (udarniedokrwienny mózgu, zespół podkradania).190

Tematy seminariów1. Fizjologiczne podstawy aktywności elektrycznej serca, podstawyEKG. Automatyzm serca.2. Pojęcie synapsy chemicznej i elektrycznej. Synteza, transportmagazynowanie i uwalnianie przekaźników synaptycznych.3. Specyfika krążenia w błonie śluzowej żołądka. Mechanizmywchłaniania w jelicie cienkim. Fizjologia wątroby. Rola żółci wprocesach trawienia. Fizjologiczne znaczenia krążenia wątrobowego4. Fizjologia krwi i szpiku5. Regulacja gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej6. Fizjologia wysiłku fizycznego. Wydolność i sposoby jej pomiaru.7. Bramka bólowa i neurotransmitery w przekaźnictwie bólowym .8. Nadciśnienie tętnicze: podział, mechanizmy powstawania,powikłania. Czynniki ryzyka choroby nadciśnieniowej. Pojęciesodowrażliwości i sodoniewrażliwosci nadciśnienia tętniczego.9. Fizjologia czynności wewnątrz i zewnątrzwydzielniczej trzustki.Zaburzenia metabolizmu glukozy. Cukrzyca I i II typu. Mikro- imakroangiopatia cukrzycowa. Powikłania cukrzycy: nefropatia,retinopatia, stopa cukrzycowa.10. Pojęcie alergii. Mechanizmy powstawania nadwrażliwościimmunologicznej. Choroby autoimmunologiczne.11. Wymiana gazowa w płucach.12. Niewydolność oddechowa. Patofizjologia zaburzeń wentylacji ocharakterze obturacyjnym i restrykcyjnym. Zespół snu zbezdechem.13. Patofizjologia wstrząsu.14. Endokrynologia. Oś podwzgórze – przysadka – nadnercza.15. Plastyczność ośrodkowego układu nerwowego.Tematy dodatkowe1. Fizjologia nerek i wydalania moczu.2. Fizjologia rozrodu. Przyczyny niepłodności3. Mechanizmy odruchowej regulacji układu krążenia. Regulacjaprzepływu krwi w wybranych łożyskach naczyniowych. Rolaśródbłonka w regulacji przepływu4. Ruchy i postawa ciała5. Fizjologia układu czuciowego i receptorów.6. Fizjologia słuchu7. Fizjologia wzroku13. Piśmiennictwo:• „FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA” POD RED. Z. TRACZYKA191

• „FIZJOLOGIA” W. GANONG• „PATOFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA W ZARYSIE” J. GUZEK• „PATOFIZJOLOGIA” S. MAŚLIŃSKI, J. RYŻEWSKI• „PODSTAWY PATOFIZJOLOGII CZŁOWIEKA” P. THOR192

1. Przedmiot: Mikrobiologia2. Jednostka realizująca: Zakład Mikrobiologii Lekarskiej3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyprof. hab. n. med. Mirosław Łuczakrealizujący przedmiot: dr n. med. Beata Sokół-Leszczyńskadr n. med. Anna Sawicka-Grzelakdr n. med. Hanna Pituchdr n. med. Marta Wróblewskamgr Joanna Kądzielskadr n. med. Andrzej Młynarczykdr n. med. Dariusz Kaweckidr n. med. Piotr Leszczyńskidr n. med. Piotr Obuch-Woszczatyńskimgr Robert Kurhanmgr Dariusz Bańkamgr Dorota Wultańskamgr Magdalena Solarskamgr Anna Majewskamgr Xenia Szymanekmgr Patryk Tarka5. Adres: 02-004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 56. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -10. Forma zaliczenia:70 godzin15 godzin30 godzin25 godzinObecność na wszystkich zajęciach, zaliczenie wszystkich ćwiczeń wzeszycie protokołów, zaliczenie obowiązujących sprawdzianów i kolokwiów(terminy zaliczeń podane w oddzielnych ogłoszeniach). Egzamin pisemnyodbywa się w sesji letniej.193

11. Cel kształcenia:Celem nauczania mikrobiologii na kierunku Zdrowie Publiczne jestprzekazanie studentom wiedzy na temat drobnoustrojów i ich znaczenia wzakażeniach u ludzi, mechanizmów zakażenia, dróg szerzenia się zakażeń wustroju, znaczenia badania mikrobiologicznego w rozpoznawaniu zakażeń,a także przedstawienie związku między wydatkami związanymi zdiagnostyką mikrobiologiczną, antybiotykoterapią celowanąi ogólnymi kosztami leczenia.12. Treści:Podstawy budowy, fizjologii i genetyki drobnoustrojów. Mikrofloraśrodowiska. Naturalna mikroflora człowieka. Nosicielstwo drobnoustrojówchorobotwórczych. Drobnoustroje chorobotwórcze dla człowieka i ichczynniki zjadliwości. Charakterystyka bakterii Gram – dodatnich, Gram –ujemnych, grzybów i wirusów, prionów. Chorobotwórczośćdrobnoustrojów, mechanizm zakażenia, drogi szerzenia się zakażeń wustroju. Zasady badań mikrobiologicznych (bezpośrednich i pośrednich).Tok badania bakteriologicznego, mykologicznego, wirusologicznego.Metody identyfikacji drobnoustrojów. Metody oznaczania i wykrywaniamarkerów oporności na leki. Serologiczne i molekularne metody stosowanew diagnostyce chorób zakaźnych. Metody sterylizacji i dezynfekcji. Metodykontroli urządzeń i procesu sterylizacji. Zakażenia szpitalne. Patogenyalarmowe. Choroby przenoszone drogą płciową. Mechanizmy obronneorganizmu (swoiste i nieswoiste). Szczepienia ochronne. Normy ilościowe ijakościowe dotyczące zawartości drobnoustrojów w produktachspożywczych i wodzie. Probiotyki i prebiotyki. Zakażenia szerzące siędrogą krwi. Wirusowe zapalenie wątroby. AIDS. Żywność i woda wszerzeniu się zakażeń i zatruć przewodu pokarmowego. Chorobyodzwierzęce. Zakażenia układu oddechowego. Gruźlica i mykobakteriozy.13. Piśmiennictwo:• Anusz Z. Mikrobiologia i Parazytologia Lekarska.• Heczko P. Mikrobiologia dla pielęgniarek, położnych i ratownikówmedycznych.194

1. Przedmiot: Farmakoekonomia2. Jednostka realizująca: Zakład Farmakologii Doświadczalnej i3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyKlinicznejprof. dr hab. n. med. Andrzej Członkowskirealizujący przedmiot: prof. dr hab. n. med. Bożena Tarchalska –Kryńska,prof. dr hab. n. med. Andrzej Członkowskidr n. med. Maciej Niewadamgr Anna Staniszewska5. Adres: Krakowskie Przedmieście 26/28,00-927 Warszawa6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -30 godzinwykłady - -----------seminaria –30 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin testowy11. Cel kształcenia:Zapoznanie studentów z podstawami medycyny opartej naaktualnych i wiarygodnych publikacjach, zasadami dobrej praktykiklinicznej oraz analizą ekonomiczną w ocenie programów zdrowotnych.12. Treści:- Etyka badań klinicznych.- Rynek badań klinicznych.- Badania kliniczne - Dobra Praktyka Kliniczna.195

- Znaczenie farmakoekonomiki w procesach decyzyjnych - wytyczne analizfarmakoekonomicznych.- Evidence based health care.- Badanie jakości życia.- Rynek leków w Polsce.- Typy analiz farmakoekonomicznych.- Evidence Based Medicine- medycyna oparta na wiarygodnych iaktualnych publikacjach.- Podstawy farmakoekonomiki – ocena efektywności klinicznej orazkosztów.- Analiza farmakoekonomiczna na przykładach.13. Piśmiennictwo:• M.F. Drummond, B. O'Brien, G.L. Stoddart, G.W. Torrance przekładpod kierownictwem J. Spławińskiego. Metody badań ekonomicznychprogramów ochrony zdrowia. Via Media Gdańsk 2003.• T.E.Getzen, przekład M. Jakubiak, T.Żukowski. Ekonomika Zdrowia.Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.• E. Orlewska, Podstawy Farmakoekonomiki. Oficyna WydawniczaUnimed, Warszawa 1999.• M.R. Gold, J.E. Siegel, L.B. Russell, M.C. Weinstein, Cost-Effectivenessin Health and Medicine. Oxford University Press, Oxford New York1996.• J.L. Bootman, R.J. Townsend, W.F. McGhan, Principles ofPharmacoeconomics. Second Edition. Harvey Whitney Books Company,Cincinnati 1996.• E. Orlewska, E. Nowakowska. Farmakoekonomika. Dla studentów iabsolwentów akademii medycznych. Akademia Medyczna wPoznaniu, Poznań 2004.• E. Orlewska, M. Czech, Słownik Farmakoekonomiczny, OficynaWydawnicza Unimed, Warszawa 2002.• M. Czech (red.), Farmakoekonomika. Ekonomiczna ocena programówochrony zdrowia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,Warszawa 2004.• M. Czech., Farmakoekonomika jako narzędzie zarządzania wgospodarowaniu lekami w Polsce, Instytut Przedsiębiorczości iSamorządności 2006.196

1. Przedmiot: Farmakologia2. Jednostka realizująca: Zakład Farmakologii Doświadczalnej i3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyKlinicznejprof. dr hab. n. med. Andrzej Członkowskirealizujący przedmiot: prof. dr hab. n. med. Bożena Tarchalska –Kryńska,dr n. med. Ewa Bałkowiec – Iskradr n. med. Kamila Blecharz - Klinmgr Anna Staniszewskalek. Marek Postułamgr Magdalena Rudnickamgr Konrad Waldowski5. Adres: Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927Warszawa6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin10 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie ustne lub testowe11. Cel kształcenia:Poznanie ogólne zasad działania leków, ich losów w ustroju,zaznajomienie z pojęciem interakcji i działań niepożądanych.Poznanie niektórych grup leków:1/ najczęściej stosowanych,197

2/ stosowanych w chorobach o znaczeniu społecznym,3/ stosowanych w samoleczeniu.12. Treści:Wykłady- Farmakologia ogólna.- Uzależnienia od narkotyków jako problem społeczny.- Zakażenie HIV – obecne standardy diagnostyczne, postępowaniezapobiegawcze i profilaktyczne, leczenie.- Farmakoterapia odczynów alergicznych.- Zespół metaboliczny.Seminaria- Farmakologia ogólna – leki OTC, działania niepożądane leków.- Leki i środki dezynfekujące.- Interakcje leków z alkoholem, mechanizmy interakcji.- Farmakoterapia bólu.- Leki przewodu pokarmowego. Leki rozkurczowe.- Wchłanianie leków. Interakcje leków z pokarmem.- Leki pochodzenia naturalnego.- Ostre zatrucia.- Zależność nikotynowa i jej leczenie13. Piśmiennictwo:• Farmakologia. Materiały dydaktyczne dla Wydziału Nauki o Zdrowiu.Specjalność dietetyka. Zeszyt 1. pod red. Prof. dr hab. med. BożenyTarchalskiej-Kryńskiej. Oficyna Wydawnicza AM w Warszawie 2005 r.• Farmakologia. Materiały dydaktyczne dla Wydziału Nauki o Zdrowiu.Zeszyt fakultatywny. pod red. Prof. dr hab. med. Bożeny Tarchalskiej-Kryńskiej. Oficyna Wydawnicza AM w Warszawie 2006 r.198

1. Przedmiot: Podstawy Epidemiologii2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr hab. n. med. Andrzej Deptaładr n. med. Hanna Szafliklek. med. Grażyna Dulnymgr Nina Jakubik5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –120 godzin90 godzin30 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Przedstawienie podstawowych zagadnień z zakresu epidemiologii.Zapoznanie z biologicznymi zagrożeniami zdrowia zbiorowości ludzkich.Zdobycie umiejętności gromadzenia oraz interpretacji danych dotyczącychstanu zdrowia społeczeństwa.12. Treści:1. Definicja i rola epidemiologii w zdrowiu publicznym.2. Źródła danych na temat stanu zdrowia populacji.3. Ocena stanu zdrowia ludności.199

4. Epidemiologiczne badania opisowe, analityczne i eksperymentalne.5. Zasady opracowania ogniska choroby zakaźnej.6. Wybrane elementy epidemiologii chorób zakaźnych, łańcuchepidemiczny, podstawowe pojęcia, sposoby zwalczania choróbzakaźnych.200

1. Przedmiot: Epidemiologia2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr hab. n. med. Andrzej Deptaładr n. med. Hanna Szafliklek. med. Grażyna Dulnylek. med. Zbigniew Hałatdr n. med. Anna Jabłońska-Chmielewskalek med. Marek Chmielewskimgr Nina Jakubikmgr Filip Raciborskimgr Artur Walkiewicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –135 godzin90 godzin45 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Pogłębienie umiejętności umożliwiających włączanie się w realizacjęzadań z zakresu identyfikowania oraz prognozowania zagrożeń iproblemów zdrowotnych określonej zbiorowości.201

12. Treści:1. Epidemiologia – współczesne definicje, pojęcia podstawowe.2. Epidemia, endemia, pandemia.3. Łańcuch epidemiczny.4. Epidemiologia chorób zakaźnych i niezakaźnych.5. Epidemiologia środowiskowa.6. Wykorzystanie metod epidemiologicznych we współczesnej nauce.7. Mierniki stanu zdrowia wykorzystywane w epidemiologii (pozytywnei negatywne).8. Zasady doboru mierników stanu zdrowia.9. Pomiar stanu zdrowia zbiorowości (współczynniki, wskaźniki)10. Standaryzacja współczynników.11. Ocena stanu zdrowia ludności-obowiązujące kryteria.14. Źródła informacji stosowane w epidemiologii.202

Piśmiennictwo do przedmiotów:Podstawy Epidemiologii oraz Epidemiologia1. Fuller G. M. Shields D.: Podstawy molekularne biologii komórki. PZWL,Warszawa, 2002.2. Wiktorowicz K.: Ćwiczenia z biologii: materiały dydaktyczne dla studentówWydziałuNauki o Zdrowiu. Wydaw. Uczel. Med., Akademia Medyczna im. KarolaMarcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2001.3. Matthews H.R., Freedland R.A., Miesfeld R. L.: Biochemia i biologiamolekularna wzarysie. Prószyński i sp., Warszawa 2000.4. Gołąb B.K.: Podstawy anatomii człowieka (podręcznik dla studentów).WydawnictwoLekarskie PZWL, Warszawa 2000.5. Michajlik A., ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka.Wydawnictwo Lekarskie,PZWL, Warszawa, 1994.6. Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa, 2000.7. Podstawy biochemii dla studentów I roku Wydziału Pielęgniarstwa.Polithymia, Lublin2000.8. Groniowski J., Kruś S.: Podstawy patomorfologii. PZWL, Warszawa 1991.9. Sienczuk W.: Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy ifarmaceutów. PZWL,Warszawa 1999.10. Szajewski J., Feldman R., Glinka-Serwin M.: Leksykon ostrych zatruć.PZWL,Warszawa, 2000.11. Jethon Z., Grzybowiski A.: Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa.PZWL, Warszawa1997.12. Brzeziński T.: Historia medycyny. Wydawnictwo Lekarskie, PZWL,Warszawa 2000.13. Tatoń J., Czech A.: Diagnostyka internistyczna. Podręcznik dla studentów ilekarzy .PZWL, Warszawa 1998.15. Orłowski W.: zarys ogólnej diagnostyki lekarskiej. PZWL, Warszawa 1994.16. Holzer J. Z.: Demografia , PWE, Warszawa, 1999.17. Sytuacja demograficzna Polski, Raport 2000-2001, Rządowa RadaLudnościowa,Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa 2001.203

18. Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski, lata 1990-2000,GłównyUrząd Statystyczny, Warszawa, 2001.19. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Czarkowski M.P.: Sytuacjademograficzna Polski w latach 1950-1998 i prognoza jej rozwoju do 2005roku. Przegl. Epidemiol. 2000;54: 201- 226.20. Jędrychowski W., Plener A.: Statystyczna analiza wyników badańnaukowych wmedycynie i biologii. Wydawnictwo UJ, Kraków 2000.21. Stanisz A.: Przystępny kurs statystyki (Tom I i II). StatSoft Sp. z o.o.Kraków 2000.22. Gore S.M., Altan D.G.: Statystyka w praktyce lekarskiej, PWN, Warszawa,1997.23. Beaglehole R., Bonita R., Kjellstrom T.: Podstawy epidemiologii.Wydawnictwo IMP,Łódź 1996.24. Jabłoński L., Karwat D.: Podstawy epidemiologii ogólnej, epidemiologiachoróbzakaźnych. Podręcznik dla studentów nauk medycznych i pielęgniarskichstudiówlicencjackich. Wydanie I, Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o Lublin 2002.25. Brzeziński Z., Szamotulska K.: Epidemiologia kliniczna. PZWL, Warszawa1997.26. Perspektywy epidemiologii w Polsce, bilans otwarcia na XXI wiek. Red.:Zbigniew J,Brzeziński, Komisja Epidemiologii Komitetu Epidemiologii i ZdrowiaPublicznegoWydziału Nauk Medycznych PAN, Warszawa, 2001.27. Jędrychowski W.: Podstawy epidemiologii. Metody badań oraz materiałyćwiczeniowe.Wydanie VI poprawione, Wydawnictwo UJ, Kraków 2002.28. Zieliński A.: Dobór próby w badaniach epidemiologicznych. Przegl.Epidemiol.2002;56:489-98.29. Zieliński A., Mazurek J.: Badanie związków przyczynowych wepidemiologii. RuchFilozoficzny 2002;59;275-87.30. Magdzik W., Naruszewicz –Lesiuk D., red.: zakażenia i zarażenia człowieka.Epidemiologia, zapobieganie i zwalczanie. Wyd. 1. Warszawa: PZWL; 2001.31. Zieliński A.: Co rozumiemy pod pojęciem opracowania ogniskaepidemicznego.Przegl. Epidemiol., 1999;53: 257-69.204

32. Magdzik W., red.: Szczepionki i immunoglobiny. Informator. Warszawa:Wyd. Lek.PZWL, 1999.33. Zieliński A. Mazurkowska – Magdzik W.: Przeciwwskazania do szczepień iniepożądaneodczyny poszczepienne. Przegląd Pediatryczny 2000; 30: 102-7.34. Zieliński A : Pojęcie odporności zbiorowiskowej w zastosowaniu do ocenyefektywnościszczepień ochronnych. Przegl. Epidemiol. 2001; 55: 197-205.35. Woynarowska B., Szajner –Milart I., red.: Uodpornienie sztuczne przeciwchorobomzakaźnym dzieci i młodzieży. Poradnik dla lekarzy. Lublin: wyd. Czelej,1997.36. Zieliński A.: Nadzór epidemiologiczny. Przegl. Epidemiol. 2002; 56:499-508.37. Magdzie W.: Legislacja w zakresie chorób zakaźnych z punktu widzeniaepidemiologa.Przegl. Epidemiol. 2000; 54: 3-9.38. Szeszenia-Dąbrowska N., red.: Podstawy epidemiologii. Podręcznik dlasłuchaczystudiów podyplomowych oraz słuchaczy Szkoły Zdrowia Publicznego.InstytutMedycyny Pracy, Łódź 1996.39. Jędrychowski W.: Podstawy epidemiologii. Metody badań oraz materiałyćwiczeniowe.Wydanie VI poprawione, Wydawnictwo UJ, Kraków 2002.40. Jędrychowski W.: Epidemiologia – wprowadzenie i metody badań. Wyd.Lek. PZWLWarszawa 1999.41. Jabłoński L. red.: Epidemiologia. Podręcznik dla lekarzy i studentów.Folium, Lublin1996.42. Dzieniszewski J., Szponar L., Szczygła B., Socha J., red.: Podstawy naukoweżywienia wszpitalach. Prace IŻŻ 100, Warszawa 2001.43. Indulski J., Jethon Z., Dawydziak T., red.: Zdrowie publiczne. Wybranezagadnienia.Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 2000.44. Gawęcki J., Hryniewiecki L., red.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki ożywieniu.Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.45. Hasik J., Gawędki J., red.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego.Wydawnictwo205

Naukowe PWN, Warszawa 2000.46. Karski J.B, red.: Promocja zdrowia. Wyd. IGINIS, Warszawa 1999.47. Kuchnowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele wartościodżywczejproduktów spożywczych. Prace IŻŻ 85, Warszawa 1998.48. Ziemlański Ś., red.: Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy.Wyd. Lek.PZWL, Warszawa 2001.49. Jarosz M., Dzieniszewski J.,: Interakcje pomiędzy lekami a żywnością. MIPolskaSp. z o.o , Warszawa 2000.50. Turlejska H., Szponar L., Pelzner U.: HACCP w systemie bezpieczeństważywnościi ochrony zdrowia. Prace IŻŻ 98, Warszawa 2000.51. Turlejska H.: Wdrażanie systemów zapewnienia jakości w żywieniuzbiorowym zeszczególnym uwzględnieniem placówek służby zdrowia. Biuletyn KwartalnyPolskiegoTowarzystwa Dietetyki. Warszawa – Kraków ½ (22/23) 2001.52. Żywienie Człowieka i Metabolizm. Kwartalnik wydawany przez InstytutŻywności i Żywienia.53. Żywność, Żywienie, Prawo a Zdrowie. Kwartalnik wydawany przez InstytutŻywnościi Żywienia.54. Sytuacja zdrowotna kobiet w wieku rozrodczym w Polsce. Pr. Zb. Pod red.Z.J.Brzezińskiego. Instytut Matki i Dziecka. Zakład Epidemiologii iProgramowania OchronyZdrowia Kobiet , Dzieci i Młodzieży, Warszawa 1997.55. Wróblewska W.: Wybrane aspekty zdrowia reprodukcyjnego w Polsce.StudiaDemograficzne 2002; 1: 11-42.56. Woynarowska B., Mazur J., Kowalewska A.: Zachowania zdrowotnemłodzieży szkolnejw Polsce w 1998 roku. Zdrowie Publiczne 1999; 5: 173-179.57. Woynarowska B., Mazur J.: Zachowania zdrowotne i zdrowie młodzieżyszkolnej wPolsce i innych krajach. Tendencje zmian w latach 1990-1998. KatedraBiomedycznychPodstaw Rozwoju i Wychowania. Wydział Pedagogiczny. UniwersytetWarszawski.Warszawa, grudzień 2000.206

58. Modele ewaluacji w programach promocji zdrowia. Teoria i praktyka.Medycyna WiekuRozwojowego 2000; supl.. 1 do nr 4 (cały).59. Podręczniki ginekologii, położnictwa, pediatrii, np. Ginekologia. Podręcznikdla lekarzyi studentów. Z. Słomko (red.) Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa1997.60. Położnictwo Rudolfa Klimka. W. Szamański (red.) DREAM Publ. Comp.,Inc. Kraków1999.61. Bożkowa K., Sito A. (red.).: Opieka zdrowotna nad rodziną. WydawnictwoLekarskiePZWL 1994.62. Brzeziński Z. (red.): Perspektywy epidemiologii w Polsce, PAN, Warszawa2001.63. Jarosińska D. (red.): Środowiskowe zagrożenia zdrowia w Polsce – wybranezagadnienia.Informator dla administracji rządowej i samorządowej. WydawnictwoIMPiZŚ,Sosnowiec, 2001.64. Jethon Z., Grzybowiski A.: Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa.PZWL, Warszawa2000.65. Jędrychowski W.: Podstawy epidemiologii dla studentów. Wydawnictwo UJ,Kraków,2002.66. Seminaria z epidemiologii środowiskowej, redakcja B. Wojtyniak, H.Roszkowska, J.Kopczyński, Krajowe Zintegrowane programy Środowiska i Zdrowia, WHOECH/Państwowy Zakład Higieny, Warszawa, 1994.67. Zasady prawidłowego prowadzenia badań klinicznych. Good ClinicalPractice (GCP).Ministerstwo zdrowia i opieki społecznej. Warszawa, wrzesień 1998.68. Jaeschke R., Cook D., Guyatt G.: Evidence based medicine (EBM), czylipraktykamedyczna oparta na wiarygodnych i aktualnych publikacjach (POWAP).MedycynaPraktyczna. Wydanie specjalne 2002.69. Zieliński A.: Najczęściej spotykane błędy w badaniach przesiewowych.Przegl.Epidemiol. 2002;56:193-8.207

70. Zieliński A. Epidemiologiczna interpretacja testów diagnostycznych. CzęśćI- analizabayesiańska. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 2002; 107: 191-7.71. Zieliński A. Epidemiologiczna interpretacja testów diagnostycznych. CzęśćII- analizazmiennych ciągłych. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 2002; 107:199-204.72. Weiner J.: Technika pisania i prezentowania przyrodniczych pracnaukowych.Przewodnik praktyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 1998.73. Tobiasz – Adamczyk B.: Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby,WydawnictwoUniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.74. Ostrowska: Styl życia a zdrowie , Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1999.75. Programy dla zdrowia w społeczności lokalnej, Red. Z. Słońskiej i B.Woynarowskiej,Instytut Kardiologii, Warszawa 2002.76. Piątkowski W., Titkow A. red.: W stronę socjologii zdrowia. WydawnictwoUMCS,Lublin 2002.77. Węglarski P., red.: Genetyka Molekularna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa,1995.78. Wawrzyniec, Kofta: Podstawy inżynierii genetycznej. Prószyński i S-ka,Warszawa,1997.79. Czupryna A., Poździoch S., Olgierd P., Ryś A., Włodarczyk C.: Zdrowiepubliczne.Uniw. Wydaw.. Med. Wessalius, UJ, Kraków 2000.80. Hrynkiewicz J., red.: Mierniki i wskaźniki w systemie ochrony zdrowia.Instytut SprawPublicznych, Warszawa 2001.81. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. DziennikUstaw Nr 133z 29 października 1997 r.82. Epidemiologia w Polsce wobec współczesnych standardów metodycznych,profesjonalnych i kształceniowych. Praca zbiorowa pod red. Zbigniewa J.Brzezińskiego.Komisja Epidemiologii Komitetu Epidemiologii i Zdrowia PublicznegoPolskiejAkademii Nauk. Warszawa 2003.83. Christopher J.L.,Murray A. D.” Globalne obciążenie chorobami” CentrumSystemów208

Informacyjnych Ochrony Zdrowia , Uniwersyteckie WydawnictwoMedyczne “Vesalius”Warszawa, Kraków 2000. ISBN 83-85688-63-3 TOM I oraz- Tom II: „Dane Zdrowotne dla świata; kompedium szacunkówzapadalności, chorobowości oraz umieralności dla ponad 200 schorzeń”.- Tom III: „Aspekty zdrowotne płci i reprodukcji; globalne obciążeniechorobami- przenoszonymi droga płciową, HIV, schorzeniami związanymi z ciążą,stanami- chorobowymi powstałymi w okresie okołoporodowym oraz wadamiwrodzonymi”- Tom IV: „Epidemiologia chorób zakaźnych na Świecie”- Tom V: „ Globalna perspektywa chorób niezakaźnych; epidemiologia iobciążenie- nowotworami, chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą,schorzeniami dróg- oddechowych oraz innymi poważniejszymi schorzeniami”.- Tom VI:” Zaburzenia neuro-psychiczne a zdrowie na Świecie;epidemiologia i obciążenia- schizofrenią, demencją, używaniem substancji uzależniających,padaczką- zaburzeniami natury afektywnej i nerwicowej, oraz zaburzeniamizwiązanymi ze- stresem”.- Tom VII:” Globalne obciążenie urazami: umieralność i niesprawność naskutek samobójstw, przemocy i wojny”.- Tom VIII:” Niedożywienie a obciążenie chorobami; epidemiologianiedoboru białkowo-- kalorycznego, anemii oraz braku witamin”.- Tom IX: „ Ujęcie ilościowe globalnego ryzyka zdrowotnego:obciążenie chorobami- przypisywanymi wybranym czynnikom ryzyka”.- Tom X: „ Analiza priorytetów zdrowotnych i obciążenia chorobami:metody i ich- zastosowanie w badaniach globalnych, krajowych i lokalnych.84. Leowski J. „Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne – Ochrona zdrowia wgospodarcerynkowej” CeDeWu ISBN 83-87885-55-X Warszawa 2004 r.85. Chomiczewski K, Kocik J., Szkoda M.T. „ Bioterroryzm – Zasadypostępowanialekarskiego” Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2002. ISBN 83-200-2684-9209

86. Dizerżanowska D., Jeliaszewicz J.” Zakażnia szpitalne” α-mdica pressBielsko-Biała1999.87. Medycyna katastrof.88. Szymczykiewicz K.” Medycyna pracy – kliniczna patologia zawodowa”PZWLWarszawa 1982.89. Kurnatowaska A.” Ekologia – jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy”WydawnictwoNaukowe PWN Warszawa- Łódź 1999”.90. Wiśniewska M.” Normy ISO serii 9000 oraz metoda HACCP w zakładowymsystemiejakości przedsiębiorstwa spożywczego” Oddk Gdańsk 2000.91. Dzierżanowka D. ”Antybiotykoterapia praktyczna” α-mdica press Bielsko-Biała2001.92. Coller L., Oxford J. „ Podręcznik dla studentów medycyny, stomatologii imikrobiologii”pod redakcją Łyczaka M. Wydawnictwo Lekarski PZWL 1996.93. Deryło A. „Parazytologia i akaroentomologia medyczna”. WydawnictwoNaukowe PWN2002 r.94. Marcinkowski J.” Podstawy higieny” Volumed Wrocław 1997.95. Zaremba M., Borowski J.” Mikrobiologia lekarska dla studentów medycyny”Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1997.96. Zieliński A., Sadkowska-Todys „Bezpieczeństwo biologiczne wpracowniachmikrobiologicznych i biomedycznych” α-mdica press Bielsko-Biała 2002 r.210

1. Przedmiot: Podstawy Nadzoru Sanitarno -Epidemiologicznego2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowychprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr n. med. Hanna Szafliklek. med. Zbigniew Hałatlek. med. Grażyna Dulnydr n. med. Anna Jabłońska-Chmielewskalek med. Marek Chmielewski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –90 godzin45 godzin45 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Zdobycie umiejętności z zakresu realizowania ustawowych kontroli iocen stanu sanitarno-epidemiologicznego społeczeństwa i środowiska naszczeblu regionalnym oraz komunikowania wyników tych ocen jednostkomnadrzędnym.13. Treści:211

1. Cel i zadania nadzoru sanitarno-epidemiologicznego.2. Struktura organizacyjna Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Polsce.3. Kompatybilność prawa polskiego i Unii Europejskiej.4. Zabezpieczenie sanitarne granicy między Polską a państwami nienależącymi do Unii Europejskiej.5. Bioterroryzm.6. Współpraca międzynarodowa w aspekcie zagrożeń biologicznych,chemicznych, fizycznych.7. Działania profilaktyczne prozdrowotne inspekcji, organizacji rządowychi pozarządowych.212

1. Przedmiot: Nadzór Sanitarno - Epidemiologiczny2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr n. med Piotr Warczyńskilek. med. Zbigniew Hałatlek. med. Grażyna Dulnydr n. med. Anna Jabłońska-Chmielewskalek med. Marek Chmielewskimgr Jacek Borowicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Poszerzenie umiejętności dotyczących nadzoru sanitarnoepidemiologicznegona szczeblu krajowym i regionalnym umożliwiających organizowaniadziałańzaradczychi naprawczych tym zakresie.12. Treści:213

1. Struktura organizacyjna Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Polsce.2. Cel i zadania nadzoru sanitarno-epidemiologicznego.3. System organizacyjno-prawny nadzoru sanitarnoepidemiologicznego.4. Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.5. Ustawa o chorobach zakaźnych.6. Ustawy i rozporządzenia w nadzorze żywności i żywienia.7. Kompatybilność prawa polskiego i Unii Europejskiej.8. Zabezpieczenie sanitarne granicy między Polską a państwaminienależącymi do Unii Europejskiej.9. Współpraca międzynarodowa w aspekcie zagrożeń biologicznych,chemicznych, fizycznych.10. Bioterroryzm.11. Epidemiologia chorób zakaźnych w Unii Europejskiej i w Polsce.12. Działania profilaktyczne prozdrowotne inspekcji, organizacjirządowychi pozarządowych.13. Higiena żywności i żywienia.14. Higiena pracy.15. Higiena komunalna.16. Higiena dzieci i młodzieży.17. Epidemiologia chorób zakaźnych.214

1. Przedmiot: Podstawy Ochrony Środowiska2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowychprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr inż. Barbara Piekarskamgr Joanna Gutowska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –50 godzin20 godzin30 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie - test11. Cel kształcenia:Student powinien się wykazać znajomością wiedzy w zakresierozpoznawania typów zanieczyszczeń środowiska naturalnego i ich wpływuna zdrowie człowiekaoraz zapobiegania skażeniom środowiska naturalnego, jakości elementówśrodowiska przyrodniczego (wody, powietrza, gleby) i ich wpływu na stanzdrowia ludzi oraz chorób związanych z zanieczyszczeniem środowiskazewnętrznego i wewnątrzdomowego.12. Treści:Zagadnienia ogólne1. Tło ekologiczne nauk medycznych.2. Podstawowe pojęcia z zakresu ochrony środowiska.3. Zasoby środowiska naturalnego.215

4. Zasoby środowiska naturalnego jako rezerwuary chorobotwórczychczynników biotycznych w aerosferze, hydrosferze i litosferze.5. Zanieczyszczenie środowiska naturalnego (zanieczyszczeniaatmosfery, hydrosfery, litosfery).1. Tło ekologiczne nauk medycznych:a) Podstawy ekologii: definicja, zakres i przedmiot zainteresowaniaekologii;b) Podstawowe pojęcia z zakresu ochrony środowiska (środowisko,biosfera, biotop, biocenoza, populacja, ekoton, ekosystem,producenci, reducenci, konsumenci, pojemność środowiska, ładunekkrytyczny);c) Obieg materii i przepływ energii w środowisku;d) Zasoby i użytki środowiska przyrodniczego;e) Stan środowiska naturalnego a zdrowie człowieka (użytkowanieśrodowiska, zanieczyszczenie i skażenie środowiska);f) Zdrowotne funkcje środowiska przyrodniczego;g) Środowisko naturalne i jego wpływ na zdrowie człowieka.2. Stanowisko człowieka w przyrodzie – człowiek a środowisko.a) Definicje i zadania ekologii człowieka – przykłady definicji ekologiiczłowieka;b) Środowisko człowieka – elementy środowiska człowieka: środowiskonaturalne (przyroda ożywiona i nieożywiona) i środowisko sztuczne(środowiskospołecznei kulturowe), pojęcie sozologii;c) Definicja zdrowia, pojęcie higieny;d) Interakcje człowiek – środowisko krajobraz naturalny, krajobrazantropogenny, krajobraz zdewastowany;e) Problemy inżynierii genetycznej i biotechnologii;f) Cywilizacyjne zagrożenia zdrowia człowieka (czynniki środowiskowemające wpływ na zdrowie człowieka, zanieczyszczenie żywności azdrowie, przebieg choroby wywołanej zanieczyszczeniemśrodowiska);g) Toksykologia środowiska naturalnego jako nauka o szkodliwymwpływie związków chemicznych na organizmy żywe);h) Jakość powietrza pomieszczeń (podstawowe definicje: pomieszczenianieprzemysłowe, powietrze wewnętrzne pomieszczeń, typyzanieczyszczeń (fizyczny, chemiczny, biologiczny);i) Czynniki szkodliwe mikroklimatu mieszkań i budynków użytecznościpublicznej (temperatura, wilgotność, hałas, CO 2 , CO, lotne związkiorganiczne, formaldehyd, roztocze, zarodniki grzybów, alergenyodzwierzęce, bakterie, wirusy);216

j) Szkodliwy wpływ czynników mikroklimatu pomieszczeń na zdrowieczłowieka oraz najczęściej występujące choroby spowodowane tymiczynnikami;k) Strategie poprawy jakości powietrza w pomieszczeniu.3. Podstawowe zasady i prawa ekologii człowiekaa) Typy zmian przystosowawczych organizmu i populacji do warunkówśrodowiskowych. (Definicja adaptacji – rodzaje adaptacji:genetyczna, fizjologiczna, biochemiczna, morfologiczna,behawioralna, metaboliczna, epigenetyczna, mutacyjna,modyfikacyjna, modulacyjna), klasyfikacja procesów adaptacji i ichnaruszeń;b) Człowiek a środowisko;• Czynniki warunkujące cech biologiczne i psychospołeczne środowiskażycia człowieka;• Skrajny ekologizm;• Antropocentryzm;• Homeostaza antropogeniczna;c) Środowiskowe modyfikatory rozwoju osobniczego człowieka;• Biogeograficzne modyfikatory naturalne;• Modyfikatory społeczno – ekonomiczne.4. Zasoby środowiska przyrodniczegoa) Sposoby klasyfikacji zasobów środowiska przyrodniczego;b) Zasoby niewyczerpywalne;c) Zasoby wyczerpywane;d) Zasoby odnawialne: zasoby wodne – znaczenie wody do picia wzapobieganiu chorobom i ochronie zdrowia, postacie wody na Ziemi,przemiany wody wynikające z pobierania bądź oddawania ciepła,bilans wodny i obieg wodyw przyrodzie, powietrze atmosferyczne, gleba, las i jego użyteczności;e) Zasoby nieodnawialne: surowce mineralne i surowce energetyczne.5. Zasoby środowiska przyrodniczego, jako rezerwuary chorobotwórczychczynników biotycznych:a) Powietrze atmosferyczne jako istotny element środowiskaodgrywający podstawową rolę w rozprzestrzenianiu sięzanieczyszczeń biologicznych;b) Biologiczne skażenie wody i ścieków;c) Skażenie biologiczne gleby.6. Hydrosfera.217

a) Właściwości i skład chemiczny wody: (fizyczno – chemicznewłaściwości wody, biologiczne właściwości wody, wskaźnikibiologiczne);b) Kryteria i normy jakości wody – kategorie i normy jakości wódpowierzchniowych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z2002r.c) Zasoby wody w Polsce – podstawowe pojęcia (zasoby wódpowierzchniowych, zasoby wód podziemnych, zasoby wodne zlewni,zasoby wodne Polski i ich wykorzystanie);d) Źródła zanieczyszczenia wody – źródła obszarowe: (zanieczyszczoneopady atmosferyczne, rolnictwo i leśnictwo, wysypiska i składowiska,obszary zurbanizowane), źródła punktowe (zrzuty ścieków, wycieki zprzewodówi zbiorników), źródła liniowe (Linie komunikacyjne, rzeki i kanały);e) Ochrona zasobów wodnych przed degradacją – zapobieganiezanieczyszczeniom, ochrona bierna i ochrona czynna, Ograniczeniadotyczące wprowadzania zanieczyszczeń do wód, strefy ochronne;f) Zamiany jakości wód: zmiany jakości wód jeziornych (fizyczne cechyjezior, trofia i proces eutrofizacji), zmiany jakości wód rzecznych(przyczyny zanieczyszczenia rzek, eutrofizacja i aciodofizacja, normydopuszczalnego stężenia zanieczyszczeń w ściekach,samooczyszczanie rzek), zmiany jakości wód podziemnych (ogniskazanieczyszczeń, uwarunkowania geologiczne, uwarunkowaniaglebowe, transport zanieczyszczeń, przemiany fizyczno – chemicznew wodach podziemnych).7. Atmosferaa) Skład (stałe składniki atmosfery, zmienne składniki atmosfery),podział – budowa atmosfery, właściwości;b) Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego: rodzaje (gazowezanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, pyłowezanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, zanieczyszczeniabiologiczne powietrza atmosferycznego) i źródła zanieczyszczeńpowietrza atmosferycznego (źródła naturalne zanieczyszczeńpowietrza, źródła sztuczne zanieczyszczeń powietrza);c) Czynniki wpływające i decydujące o stopniu zanieczyszczeniapowietrza – skutki antropopresji na aerosferę, szkodliwy wpływzanieczyszczeń powietrza;d) Prawne i techniczne instrumenty ochrony aerosfery - Czynnikiograniczające zanieczyszczenie powietrza, techniczne i technologiczneśrodki zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza,e) „dziura ozonowa” i „efekt cieplarniany”.218

8. Gleba, podstawowe właściwości fizyczne i wodne gleba) Właściwości fizyczne gleb (porowatość ogólna, zwięzłość gleby),właściwości wodne gleb (przesiąkanie, pojemność wodna gleb), wodypodziemne, woda użyteczna dla roślin, kształtowanie gleby, procespowstawania gleby – procesy glebotwórcze, klasy gleb, struktura glebw Polsce;b) Zanieczyszczenia gleb i gruntów w Polsce – Rodzaje i źródłazanieczyszczeń litosfery. Typy i kierunki przekształceń gleb,przekształcenia typu geomechanicznego, przekształcenie typuhydrologicznego, degradacja fizyczna, degradacja biologiczna,przekształcenia typy chemicznego;c) Ochrona litosfery – prawne i planistyczne instrumenty ochronylitosfery, Organizacyjne i techniczne metody ochrony litosfery,zagospodarowanie odpadów;d) Proces rekultywacji – ogólne zasady rekultywacji terenówzdegradowanych.13. Piśmiennictwo:• Karaczun Zb. M., Indeka L.G 1999 – Ochrona środowiska. Drugiewydanie. Wydawnictwo Aries. Warszawa.• Kurnatowska A. 2001 – Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinamiwiedzy medycznej. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.• Kurnatowska A. 2002 – Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinamiwiedzy. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa – Łódź.• Chełmicki W. 2002 – Woda. Zasoby, degradacja, ochrona.Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.• Chmielewski J.M 2001 – Teoria urbanistyki w projektowaniu iplanowaniu miast. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.• Jethon Zb., Grzybowski A, 2000 – Medycyna zapobiegawcza iśrodowiskowa – Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Wydanie IIpoprawione i uzupełnione.219

1. Przedmiot: Ochrona Środowiska2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr inż. Barbara Piekarskamgr Joanna Gutowska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –45 godzin15 godzin30 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie – pisemna praca zaliczeniowa11. Cel kształcenia:Student powinien się wykazać znajomością wiedzy w zakresieproblematyki ochrony środowiska w Polsce i krajach Unii Europejskiej,technik i technologiiw ochronie zasobów środowiska przyrodniczego (zasoby wodne, litosfera,powietrze, ochrona przed wibracjami i hałasem), źródeł informacji ośrodowisku wykorzystywanych w ochronie zdrowia – monitoringśrodowiska przyrodniczego oraz w zakresie wymagań zdrowotnych wplanowaniu miast i osiedli.12. Treści:Zagadnienia ogólne:220

1. Problematyka ochrony środowiska w Polsce i krajach UniiEuropejskiej.2. Techniki i technologie w ochronie zasobów środowiskaprzyrodniczego (zasoby wodne, litosfera, powietrze, ochrona przedwibracjami i hałasem).3. Źródła informacji o środowisku wykorzystywane w ochronie zdrowia– Monitoring środowiska przyrodniczego.4. Wymagania zdrowotne w planowaniu miast i osiedli1. Problematyka Ochrony środowiska w Polscea) Działalność w zakresie ochrony przyrody: działalnośćprewencyjna, działalność redukcyjna oraz rehabilitacyjna;b) Podstawy prawne ochrony środowiska w Polsce i w krajachunii Europejskiej: Prawo ochrony środowiska, TraktatAkcesyjny, Dyrektywy, Rozporządzenia Rady, Decyzje Rady,Zalecenia i uchwały Rady;c) Pojęcie ochrony środowiska w świetle ustawy Prawo ochronyśrodowiska;d) Prawna ochrona terenów o szczególnych walorachśrodowiskowych;e) Ochrona przyrody – celef) Kierunki ochrony przyrodyg) System obszarów chronionych w Polsceh) Oceny oddziaływania środowiska na zdrowie.2. Rola techniki i technologii w ochronie zasobów wodnycha) Analiza wody;b) Kryteria sanitarno – epidemiologiczne wody przeznaczonej dopicia i na potrzeby gospodarcze;c) Ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniamipochodzenia antropogenicznego;d) Inwestycje służące ochronie zasobów wód powierzchniowych;e) Perspektywy rozwoju i zastosowań biotechnologiiekosystemowych do poprawy jakości wód śródlądowych;f) Działania służące ochronie wód podziemnych.3. Metody zabezpieczania i oczyszczania przed czynnikamiśrodowiskowymi zanieczyszczającymi aerosferę:a) Techniki i technologie w ochronie powietrza;b) Metody usuwania zanieczyszczeń pyłowych;c) Metody usuwania zanieczyszczeń gazowych;221

d) Ochrona powietrza przed skażeniem drobnoustrojami i jegoodkażanie;e) Odnawialne źródła energii;f) Zasady sporządzania naprawczych programów ochronypowietrza.4. Techniki i technologie w ochronie litosfery – zabiegi rekultywacyjneposzczególnych elementów środowiska przyrodniczego:a) Rekultywacja gleb – kierunki rekultywacji;b) Rekultywacja jezior i sztucznych zbiorników wodnych.5. Metody zabezpieczenia przed skutkami oddziaływania promieniowaniana organizm ludzki:a) Rodzaje i źródła promieniowaniab) Skutki oddziaływania promieniowania na organizm człowieka:c) Radioaktywność;d) Promieniowanie niejonizacyjne.e) Metody zabezpieczania przed skutkami oddziaływaniapromieniowania na organizm ludzki: (promieniowaniejonizacyjne; metody ochrony przed skażeniamiradioizotopowymi, promieniowanie niejonizacyjne, strefyochronne);6. Metody zabezpieczenia przed skutkami oddziaływania hałasu i wibracjina organizm ludzkia) Skutki oddziaływania hałasu i wibracji na organizm ludzkib) Ochrona przed hałasem i wibracjami – akustyka środowiskaczłowiekac) Środki ochrony czynnej przed hałasem i wibracjami;d) Środki ochrony bierneje) Akustyka urbanistycznaf) Metody administracyjno – prawne ochrony przed hałasem iwibracjami7. Monitoring środowiska naturalnego:a) Podstawowe pojęcia: państwowy monitoring środowiska naturalnego,zintegrowany monitoring środowiska naturalnegob) Monitoring i kontrola poszczególnych zasobów środowiskanaturalnego (monitoring wód powierzchniowych i podziemnych,monitoring litosfery, monitoring powietrza).c) Wytyczne organizacji sieci pomiarowej:d) Chemizm powietrza (cel pomiarów, zalecana metodyka, parametrypomiarowe)222

e) Gleby (cel pomiarów, zalecana metodyka, parametry pomiarowe)f) Zasoby wodne (cel pomiarów, zalecana metodyka, parametrypomiarowe)8. Wymagania zdrowotne w planowaniu miast i osiedlia) Planowanie przestrzenne, jako istotny element ochrony środowiskaprzyrodniczego i zdrowia obywateli,b) Usytuowanie budynków mieszkalnych oraz infrastrukturatowarzysząca: (instalacje sanitarne, kanalizacja i wodociągi,kompleksowa gospodarka odpadami.),c) Transport ekologiczny.d) Wpływ bryły i elewacji na kształtowanie środowiska wewnętrznegobudynków – wybór lokalizacji i zagospodarowanie działkibudowlanej, bryła i elewacje budynków,e) Czynniki szkodliwe mikroklimatu mieszkań i budynków użytecznościpublicznej – charakterystyka ( temperatura, wilgotność, hałas,dwutlenek węgla, tlenek węgla, lotne związki organiczne,formaldehyd, roztocze, zarodniki grzybów, alergeny odzwierzęce,bakterie, wirusy).f) Zagrożenia środowiska wewnątrzdomowego – skażeniemikrobiologicznew budynkach – grzyby i bakterie – nowe zagrożenie środowiskawewnątrzdomowego, czynniki warunkujące emisję cząstekzanieczyszczeń mikrobiologicznych z zanieczyszczonych powierzchni( prędkość przepływu strugi powietrza, struktura kolonii, wilgotność,wibracja).g) Strategie poprawy powietrza pomieszczeń – działania z zakresuhigieny środowiskowej, szkolenia, badania medyczne, monitoringśrodowiskowy pomieszczeń;h) Szkodliwy wpływ czynników mikroklimatu pomieszczeń na zdrowieczłowieka oraz najczęściej występujące choroby spowodowane tymiczynnikami9. Opracowania planistyczne, służące ochronie środowiskaa) Studium uwarunkowań i kierunków przestrzennegozagospodarowania gminy,b) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy,c) Związki między elementami środowiska decydującymi ozagospodarowaniu przestrzennym na przykładzie uwarunkowańwodnych.223

13. Piśmiennictwo:• Karaczun Zb. M., Indeka L.G 1999 – Ochrona środowiska. Drugiewydanie. Wydawnictwo Aries. Warszawa.• Kurnatowska A. 2001 – Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinamiwiedzy medycznej. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.• Kurnatowska A. 2002 – Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinamiwiedzy. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa – Łódź.• Chełmicki W. 2002 – Woda. Zasoby, degradacja, ochrona.Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.• Chmielewski J.M 2001 – Teoria urbanistyki w projektowaniu iplanowaniu miast. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.• Jethon Zb., Grzybowski A, 2000 – Medycyna zapobiegawcza iśrodowiskowa – Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Wydanie IIpoprawione i uzupełnione.224

1. Przedmiot: Podstawy Zdrowia Środowiskowego2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr n. med. Michał Targowskilek. med. Liliana Trzpilmgr Artur Walkiewicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -60 godzin20 godzin20 godzin20 godzin10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Zdobycie umiejętności z zakresu rozpoznawania środowiskowychuwarunkowańi zagrożeń zdrowia człowieka oraz wzajemnych relacji między nimi.12. Treści:1. Wprowadzenie do tematyki zdrowia człowieka w ujęciu holistycznym.2. Człowiek jako element środowiska życia na Ziemi.3. Środowisko naturalne człowieka – podstawowe definicje.4. Metody oceny narażenia człowieka na czynniki szkodliwe.225

5. Skutki zdrowotne środowiskowych czynników ryzyka (biologicznych,psychospołecznych, chemicznych i fizycznych) oraz patomechanizmy ichdziałania.6. Skażenie środowiska naturalnego człowieka i ich wpływ na zdrowie.13. Piśmiennictwo:1. Jethon Z., Grzybowski A., Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa,PZWL Warszawa 2000.2. Siemiński M. Środowiskowe zagrożenia Zdrowia, PWN, Warszawa2007.3. Siemiński M. Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Inne Wyzwania ,PWN, 2007226

1. Przedmiot: Zdrowie Środowiskowe2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowychprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr n. med. Michał Targowskidr n. med. Bożenna Stankiewicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, IIp. 2256. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Pogłębienie zdobytych umiejętności z zakresu rozpoznawaniaśrodowiskowych uwarunkowań i zagrożeń zdrowia człowieka orazwzajemnych relacji między nimi.12. Treści:1. Wprowadzenie do tematyki zdrowia człowieka w ujęciu holistycznym.2. Człowiek jako element środowiska życia na Ziemi.3. Środowisko naturalne człowieka – podstawowe definicje.4. Metody oceny narażenia człowieka na czynniki szkodliwe.5. Zarządzanie i komunikowanie ryzykiem zdrowotnym.227

6. Skutki zdrowotne środowiskowych czynników ryzyka (biologicznych,psychospołecznych, chemicznych i fizycznych) oraz patomechanizmy ichdziałania.7. Skażenie środowiska naturalnego człowieka i ich wpływ na zdrowie.8. Zapobieganie skażeniom środowiska jako działanie profilaktyczne wochronie zdrowia.9. Świadomość ekologiczna społeczeństwa i jej rola w utrzymaniuwysokiego poziomu zdrowia.10. Rozwój cywilizacji a zdrowie (dziura ozonowa, efekt cieplarniany).11. Uregulowania prawne w ekologii w aspekcie działań prozdrowotnych.12. Piśmiennictwo:1. Brzeziński z.(red), Perspektywy epidemiologii w Polsce, PAN,Warszawa 2001.2. Cothern C. R., Mehlman A. A., Marcus W. L. (reds), Risk assessmentand risk management of industrial and environment chemicals,Princeton S.P.Co, Princeton(USA), 1988.3. Czupryna A., Poździoch S., Ryś A., Włodarczyk C., Zdrowiepubliczne, UWM Vesalius, Kraków 2000.4. Drygas W., Postępy w leczeniu i profilaktyce przewlekłych choróbniezakaźnych, AM Łodź, 1998.5. Jabłoński J., Epidemiologia- podręcznik dla lekarzy i studentów,Wydawnictwo Folium, Lublin 1999.6. Jethon Z., Grzybowski A., Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa,PZWL Warszawa 2000.7. Karski J.B., Pawlak J.(red), Środowisko i zdrowie, COiEOZWarszawa 1995.8. Kędziorska L., Kędziorski W., Ekologiczna profilaktyka choróbuwarunkowanych przez czynniki środowiska, MPTI -WydawnictwoMedyczne, Warszawa 1995.228

1. Przedmiot: Propedeutyka Zdrowia i Choroby2. Jednostka realizująca: Klinika Immunologii, Transplantologii3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:i Chorób Wewnętrznych InstytutuTransplantologii Akademii Medycznej wWarszawieProf. dr hab. med. Leszek PączekDr n. med. Grzegorz Senatorski(koordynator)Dr n. med. Michał CiszekDr n. med. Jolanta ŻegarskaMgr Aleksandra WyczałkowskaLek. med. Katarzyna Grygiel5. Adres: 02-011 Warszawa, ul. Nowogrodzka 596. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I, II oraz IV rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -168 godzin22 godzin26 godzin120 godzin10. Forma zaliczenia: Egzamin testowy lub ustny11. Cel kształcenia:• Poznanie podstawowych terminów związanych ze zdrowiem, chorobą,diagnostyką i leczeniem.• Zrozumienie znaczenia nauk podstawowych, etiologii, patogenezy,patofizjologii chorób w procesie diagnostyczno-leczniczym.• Zakreślenie ram postępowania diagnostyczno-leczniczego w zakładachopieki zdrowotnej.229

• Zapoznanie z procesem postępowania lekarskiego.• Nauka zbierania wywiadów z chorymi i elementów badaniaprzedmiotowego.• Zapoznanie z etiopatogenezą wybranych jednostek chorobowych naprzykładzie przypadków klinicznych.• Uczestnictwo w zajęciach praktycznych przy łóżku chorego.• Omówienie współczesnych metod diagnostyczno-leczniczych.• Zrozumienie, iż dobro chorego jest podstawowym i ostatecznym celemdziałalności wszystkich struktur i służb powołanych do współpracy wjednostkach opieki zdrowotnej.12. Treści:1. Omówienie podejścia objawowego do choroby w obliczu niedostępnościdiagnozy. Leczenie objawowe w trakcie diagnostyki. Diagnoza przezleczenie (ex iuvantibus) na podstawie poniższych objawów.Omówienie podstawowych objawów chorób np.: ból, nudności i wymioty,dyspepsja wzdęcia, czkawka, ostra biegunka, zakaźna, zaparcia, gorączka,kaszel, chrypka i zapalenie krtani, bezsenność, świąd, szum w uszach, bólegrzbietu2. Różnicowanie i leczenie schorzeń układu oddechowego.Ostra niewydolność oddechowa, OSAS, pierwotny rak płuca, grzybice,ropnie, schorzenia opłucnej, przeziębienie, ostre zapalenia górnych drógoddechowych, zapalenia płuc, przewlekłe choroby oskrzeli i płuc,sarkoidoza, gruźlica i inne mykobakteriozy, katar sienny, astmaoskrzelowa, uczulenia na leki i reakcje na jady owadów;podstawowe grupy leków stosowanych w schorzeniach układuoddechowego;perspektywy i problemy leczenia schyłkowej niewydolności układuoddechowego przeszczepieniem płuc;3. Dusznica bolesna, świeży zawał serca, nagłe zatrzymanie krążenia,zaburzenia rytmu i przewodnictwa serca (migotanie przedsionkówtachyarytmie, przedwczesne pobudzenia dodatkowe, bloki serca, wrodzonei nabyte wady serca, pierwotne KMP, zastoinowa (przewlekła)niewydolność serca, infekcyjne zapalenie wsierdzia, zapalenie osierdzia,nadciśnienie tętnicze, choroby naczyń obwodowych, zakrzepica iniewydolność układu żył głębokich;4. Zaburzenia połykania uchyłki i zwężenia przełyku, zapalenie iowrzodzenia błon śluzowych żołądka i dwunastnicy, kamica i zapaleniedróg żółciowych, ostre i przewlekłe WZW, marskość, ostre i przewlekłezapalenie trzustki, zapalne choroby jelit (IBD), zespół jelita nadwrażliwego,230

zespół złego wchłaniania, refluks żołądkowo-przełykowy-GERD, guzyprzewodu pokarmowego, choroby odbytu;wskazania do przeszczepienia i wyniki przeszczepiania wątroby;perspektywy i zastosowanie przeszczepów jelita cienkiego;5. ZUM u kobiet i u mężczyzn, nietrzymanie moczu, moczenie nocne,zespoły ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, przepierwotne i wtórneglomerulopatie, odmiedniczkowe zapalenia nerek, zapalenie prostatynajądrza, łagodny przerost prostaty, pierwotne i wtórne złośliwenowotwory uładu moczowo-płciowego, wady układu moczowego, kamicanerkowa.6. ZUM u kobiet i u mężczyzn, nietrzymanie moczu, moczenie nocne,zespoły ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, przewlekłe pierwotne iwtórne glomerulopatie, odmiedniczkowe zapalenia nerek, zapalenieprostaty najądrza, łagodny przerost gruczołu krokowego, pierwotne iwtórne złośliwe nowotwory układu moczowo-płciowego, wady układumoczowego, kamica nerkowa;7. Reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawówkręgosłupa, toczeń trzewny układowy, zespół Sjoegrena, twardzina,polimiozitis i dermatomiozitis, amyloidozy;8. Cukrzyca, hiperlipoproteinemie, otyłość, hiperurykemia i dnamoczanowa, metaboliczny zespół X, osteoporoza, niedobór vitaminy K,żywienie pozajelitowe;9. Niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy, rak tarczycy, zespółCushinga, niedoczynność kory nadnerczy, pierwotny hiperaldosteronizm,niedoczynność przysadki mózgowej, akromegalia, guz chromochłonny,hiperprolaktynemia;10. Niedokrwistość aplastyczna, niedobór żelaza, niedokrwistośćautoimmunohemolityczna, nieimmunologiczne niedokrwistościhemolityczne, neutropenia, małopłytkowość, DIC, TTP, Hemochromatoza,ostre i przewlekłe białaczki, chłoniaki, szpiczak mnogi, czerwienica,porfiria, leczenie krwią i działania uboczne, przeszczepianie komórekkrwiotwórczych;11. Różnicowanie bólów i zawrotów głowy, udar niedokrwienny ikrwotoczny, choroba Alzheimera, padaczka;12. Budowa skóry, podstawowe wykwity skórne, trądzik, róża, nowotworyskóry, atopowe zapalenie skóry, rumień wielopostaciowy, pęcherzyce,pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy, poparzenia, zakażenia;patogeneza gorączki, reakcja ostrej fazy;13. Amenorrhea, dysmenorrhea, zespół przedmiesiączkowy, menopauza, rakendometrium, rak szyjki, rak sutka, poród fizjologiczny, nadciśnienie wciąży, poród przedwczesny;14. Ogólne zasady postępowania w stanach zagrożenia życia, ostraniewydolność oddechowa, wstrząs kardiogenny, septyczny, hipowolemiczy,231

anafilaktyczny, ostre stany zagrożenia życia w poszczególnychpodspecjalnościach internistycznych, zabiegi ratujące życie;15. Podstawy leczenia farmakologicznego, nadwrażliwość na leki,zwalczanie bólu, uzależnienia lekowe, immunosupresja i sterydoterapia,leczenie przeciwzakrzepowe i trombolityczne;16. Omówienie wybranych urządzeń i metod diagnostyki laboratoryjnej,aparatury do monitorowania całodobowego zapisu EKG i rejestracjipomiarów ciśnienia tętniczego, RTG, DSA, TK, NMR.13. Piśmiennictwo:• Choroby Wewnętrzne podręcznik dla studentów pielęgniarstwa ipołożnictwa. Pod red.: Leszka Pączka, Krzysztofa Muchy i BartoszaForoncewicza. Warszawa, WL PZWL 2006.• Textbook of medicine. Pod red.: Lee Goldman, Dennis Ausiello.Philadelphia, Saunders, 2004.232

1. Przedmiot: Żywienie Człowieka2. Jednostka realizująca: Zakład Żywienia Człowieka3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. Bruno Szczygiełprof. dr hab. Bruno Szczygiełdr n. med. Lucyna Pachockadr inż. Beata Sińskamgr Anna Kucharskamgr Magda Milewskamgr Iwona Bonieckamgr Aneta Czerwonogrodzkadr inż. Ewa Michota-Katulska5. Adres: 01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 276. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –45 godzin15 godzin30 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie (test na ostatnich zajęciach orazobecność na zajęciach)11. Cel kształcenia:Celem nauczania przedmiotu Podstawy Żywienia Człowieka jest:• Zapoznanie studentów z rolą składników pokarmowych,• Określenie źródła składników pokarmowych,• Przedstawienie pojęcia przemiany materii,• Ocena stanu odżywienia osób dorosłych,233

• Przedstawienie epidemiologii, przyczyn i powikłań otyłości, wybranychnowotworów,• Zapoznanie studentów z problemem starzenia się społeczeństw,• Przedstawienie roli suplementacji diety.12. Treści:WYKŁADY1. dr L. PachockaPodstawowe składniki odżywcze: białka, węglowodany, tłuszcze i ichrola w ustroju, zapotrzebowanie białkowo-energetyczne.2. dr B. SińskaSpoczynkowa i całkowita przemiana materii. Zapotrzebowanieenergetyczne człowieka w zależności od rodzaju aktywności fizycznej.3. prof. B. SzczygiełNiedożywienie szpitalne: występowanie, przyczyny, następstwa,zapobieganie. Monitorowanie stanu odżywienia i sposobu żywienia.Leczenie żywieniowe. Żywienie pozajelitowe i dojelitowe. Gospodarkawodno-elektrolitowa.4. prof. B. SzczygiełOcena stanu odżywienia z wykorzystaniem wybranych parametrówantropometrycznych, biochemicznych, immunologicznych. MNA. SGA.Ograniczenia w stosowaniu przelicznika kg/mc/d w obliczaniuzapotrzebowania na energię i wybrane składniki odżywcze.5. mgr A. KucharskaOtyłość jako problem zdrowia publicznego. Epidemiologia. Przyczyny.Rodzaje. Konsekwencje zdrowotne i powikłania. Sposoby redukcji masyciała. Leczenie otyłości w systemie systemie służby zdrowia w Polsce.Koszty leczenia otyłościi powikłań otyłości.6. mgr M. MilewskaŻywienie a nowotwory – epidemiologia, czynniki pro- (zanieczyszczenia)i antyoksydacyjne (witaminy, składniki mineralne, flawonoidy, kwasytłuszczowe)w żywności – ich rola oraz występowanie.7. mgr M. MilewskaTransformacja żywieniowa w Polsce i na świecie – czynnikiwarunkujące spożycie żywności.234

8. dr L. PachockaTendencje w spożyciu żywności w Polsce i na świecie – czynnikiwarunkujące spożycie żywności.9. dr B. SińskaStarzenie się społeczeństwa – rola żywienia w profilaktyce i leczeniuschorzeń u osób starszych (skala zjawiska, zmiany fizjologiczne ipatologiczne w wieku starszym, specyficzne problemy żywieniowe;ogólne zasady żywienia; zapotrzebowaniena energię, składniki pokarmowe, płyny).10. mgr I. BonieckaSuplementacja racji pokarmowej czy leczenie?SEMINARIA1. mgr A. CzerwonogrodzkaOszacowanie spożycia składników pokarmowych pożywienia.Wyliczanie wartości odżywczej jadłospisów, porównanie z normami.2. mgr I. BonieckaOgólnopolskie kampanie profilaktyki żywieniowej (reklamaspołeczna, programy profilaktyczne, programy społeczne).3. dr E. Michota-KatulskaWymagania higieniczne i organizacyjne dotyczące żywieniazbiorowego (żywienie w stołówkach, placówkach gastronomicznych iturystycznych). Systemy zapewniania jakości żywności.4. mgr I. BonieckaOcena stanu odżywienia osób dorosłych i dzieci.5. mgr I. BonieckaZaliczenie materiału wykładowego i seminaryjnego.13. Piśmiennictwo:• Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i choregoczłowieka, PZWL, Warszawa 2000• Gawęcki J., Hryniewiecki L. i in., Żywienie człowieka. Podstawy naukio żywieniu, PWN, Warszawa 1998• Hasik J., Gawęcki J., Żywienie człowieka zdrowego i chorego, PWN,Warszawa• Hasik J., Hryniewiecki L., Dietetyka, Wyd. PZWL, Warszawa 1999235

• Kunachowicz H., Zasady żywienia człowieka, WSiP, Warszawa 2000• Ziemlański Ś., Podstawy prawidłowego żywienia człowieka, Wyd.Instytut DANONE, Warszawa 1998236

1. Przedmiot: Choroby Dietozależne2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. Zdzisław Wójcikdr n. med. Lucyna Pachockadr inż. Beata Sińskamgr Anna Uklejamgr Iwona Boniecka5. Adres: 01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 276. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie (test na ostatnich zajęciach orazobecność na zajęciach)11. Cel kształcenia:Celem nauczania przedmiotu Choroby dietozależne jest:- Zapoznanie studentów studentów głównymi chorobami dietozależnymi,ich przyczynami, epidemiologią,- Zasady postępowania dietetycznego w wybranych chorobachdietozależnych.12. Treści:Wykłady:1. Żywienie w cukrzycy.2. żywienie w otyłości.3. Żywienie w nadciśnieniu, hipercholesterolemii.4. Żywienie hipertriglicerydemii i chylomikronemii.5. Żywienie w dnie moczanowej.237

6. Żywnie w niewydolności nerek i kamicy nerkowej.7. Żywienie u osób z zespołem metabolicznym.8. Żywienie w chorobach wątroby i trzustki.9. Żywienie w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz refleksieprzełykowo-żołądkowym.10.Żywienie w chorobach jelita grubego.Seminaria:1. Charakterystyka diety z ograniczeniem łatwo przyswajalnychwęglowodanów. Zalecenia żywieniowe a różne typy cukrzycy.Zastosowanie wymienników węglowodanowych i indeksuglikemicznego.2. Charakterystyka i zastosowanie diety o kontrolowanej zawartościkwasów tłuszczowych. Rodzaje i źródła kwasów tłuszczowych.Zasady żywienia w chorobach układu sercowo-naczyniowego.3. Zastosowanie diety ubogoenergetycznej w leczeniu osób z nadwagą iotyłością. Zapoznanie z definicją nadwagi i otyłości. Rodzaje otyłości.Konsekwencje otyłości. Leczenie dietetyczne.4. Dietoterapia jako element wspomagający leczenie choróbwynikających z niedoboru składników pokarmowych (osteoporoza,niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego, witaminy B12, żelaza).5. Niewłaściwe nawyki żywieniowe a choroby przewodu pokarmowego(zaparcia, biegunki, zespól jelita nadwrażliwego, niektórenowotwory.).13. Piśmiennictwo:• Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i choregoczłowieka, PZWL, Warszawa 2000• Dawidowicz A., Zawistowski Z., Żywienie w chorobach przemianymaterii, PZWL, Warszawa 1988• Hasik J., Gawęcki J., Żywienie człowieka zdrowego i chorego, cz. 2,PWN, Warszawa 2000• Hasik J., Hryniewiecki L., Dietetyka, PZWL, Warszawa 1992• Nauka o żywieniu zdrowego i chorego człowieka. Red. W. Kierst,PZWL, Warszawa 1989• Noczyńska A., Wiadomości o cukrzycy typu pierwszego, VOLUMED,Warszawa 1998• Gawęcki J., Hryniewiecki L., Żywienie człowieka. Podstawy nauki ożywieniu, PWN, Warszawa 2005• Szostak W., Cichocka A., Cybulska B., Zdrowa dietaśródziemnomorska, Comes 2001238

1. Przedmiot: Podstawy Prawa2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Janusz Skorupski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin pisemny(forma testowa, 20 pytań otwartych)11. Cel kształcenia:Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami iinstytucjami prawa. Studenci poznają podstawy teoretyczne i elementysystemu prawnego RP.12. Treści:1. PaństwoHistoryczne i współczesne koncepcje powstania państwa. Definicjepaństwa. Pojęcie suwerenności i podmiotowości państwa. Historycznei współczesne koncepcje funkcjonowania państwa. Metodysprawowania władzy. Systemy polityczne państw. Pojęciepraworządności. Systemy partyjne i typy partii politycznych.Koncepcja trójpodziału władzy. Formy rządów.2. PrawoIstota prawa. Główne części nauki prawa. Katalog podstawowychpojęć stosowanych w naukach prawnych. Płaszczyzny badania239

prawa. Definicje prawa. Relacje prawa do innych systemównormatywnych. Budowa normy prawnej. Stosunek prawny. Faktyprawne.3. Źródła prawaPojęcie źródeł prawa. Hierarchia aktów prawnych. Stanowienieprawa /prawo precedensów, zwyczaj, prawo stanowione/.Konstrukcja tekstów prawnych techniczna i merytoryczna,. Podziałprzepisów prawnych. Kolizje przepisów prawnych. Luki w prawie.4. System prawaZupełność i niesprzeczność systemu prawa. Pojęcie gałęzi prawa.Pojęcie instytucji prawnej. Prawo formalne i prawo materialne.Teorie wykładni prawa. Rodzaje wykładni prawa. Moc obowiązującawykładni prawa.5. Stosowanie prawaTerytorialny zakres obowiązywania prawa. Teorie dowodowe.Domniemania prawne. Pojęcie prawdy materialnej. Subsumcja.6. Prawo konstytucyjneHistoryczny rozwój prawa konstytucyjnego. Znaczenie prawakonstytucyjnego. Międzynarodowe uregulowania praw człowieka.Przykładyregulacjiw konstytucji Stanów Zjednoczonych i Republiki Francuskiej.7. Konstytucja PRPreambuła i przepisy ogólne konstytucji. System organówpaństwowych. Prezydent. Sejm. Senat. Rada Ministrów. Organizacjawymiaru sprawiedliwości. Krajowa Rada Sądownictwa. TrybunałKonstytucyjny. Trybunał Stanu. Sądy powszechne. Sądyadministracyjne. Prokuratura. Najwyższa Izba Kontroli. NarodowyBank Polski. Samorząd terytorialny.8. Prawo karneŹródła prawa karnego. Pojęcie przestępstwa. Rodzaje przestępstw.Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną. Zbieg przestępstworaz łączenie kar. Przestępstwo ciągłe. Zasady wymiaru kary. Kry iśrodki karne. Powrótdo przestępstwa.9. Prawo karne c.d.240

Nadzwyczajne zaostrzenie kary. Nadzwyczajne złagodzenie kary.Warunkowe umorzenie postępowania. Warunkowe zawieszeniewykonania kary. Przedawnienie ścigania przestępstw. Amnestia iabolicja. Prawo łaski. Zatarcie skazania. Zasady kodeksupostępowania karnego.10. Prawo cywilneHistoryczny rozwój prawa cywilnego. Źródła prawa cywilnego.Zasady prawa cywilnego. Klauzule generalne. Stosunek cywilnoprawny.Osoby fizyczne i osoby prawne. Zdolność prawna. Zdolnośćdo czynności prawnej. Formy czynności prawnej. Wady oświadczeniawolu. Przedstawicielstwo. Przedawnienie roszczeń. Odpowiedzialnośćsolidarna.11. Prawo cywilne – prawo rzeczoweInstytucje prawa rzeczowego. Prawo własności. Treść i wykonywanieprawa własności. Nabycie i utrata własności. Współwłasność.Ochrona własności. Użytkowanie wieczyste. Ograniczone prawarzeczowe. Rola ksiąg wieczystych.12. Prawo cywilne – prawo zobowiązańŹródła zobowiązań. Odpowiedzialność cywilna. Pojęcie szkodyi odpowiedzialności za szkodę. Zobowiązania umowne. Rodzajeumów. Czyny niedozwolone. Zasady odpowiedzialności deliktowej.Wykonanie zobowiązań. Skutki niewykonania zobowiązań.Odpowiedzialność kontraktowa.13. Prawo cywilne – nowe typy umówUmowa leasingu. Umowa factoringu. Umowa forfaitingu. Umowasponsoringu. Umowa frachisingu. Umowa developerska. Umowatimescharingu. Umowa just in time. Umowa menedzerska. Umowaknow how. Umowa merchandisingu. Umowa offsetowa.14. Prawo cywilne – prawo spadkoweSpadkobranie. Zdolność do dziedziczenia. Powołanie do spadku.Zasady dziedziczenia ustawowego. Dziedziczenie testamentowe.Forma testamentu. Zachowek. Przyjęcie i odrzucenie spadku.Stwierdzenie nabycia spadku. Ochrona dziedziczenia.Odpowiedzialność za długi spadkowe. Dział spadków.15. Prawo spółek handlowychŹródła prawa spółek handlowych. Podstawowe zasady prawa s.h.Spółki osobowe – jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-241

akcyjna. Spółki kapitałowe - spółka z ograniczonąodpowiedzialnością, spółka akcyjna. Rodzaje akcji. Łączenie i podziałspółek.13. Piśmiennictwo:• Konstytucja RP,• Kodeks Cywilny,• Kodeks Spółek Handlowych242

1. Przedmiot: Prawo Cywilne2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Krzysztof Bobiński5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem - 30 godzinwykłady - 20 godzinseminaria – 10 godzinćwiczenia - -------------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z zasadami i przepisamiprawa cywilnego oraz strukturą i działaniem systemu prawa w Polsce.12. Treści:WYKŁADY:1. ZAGADNIENIA WSTĘPNE.OMÓWIENIE PODSTAWOWYCH POJĘĆ PRAWA CYWILNEGO. PRAWOPUBLICZNE I PRAWO PRYWATNE. ZAKRES PRAWA CYWILNEGO, W TYMPRAWO PRACY, PRAWO RODZINNE, PRAWO HANDLOWE, PRAWO ROLNE,PRAWO SPÓŁDZIELCZE. ZASADY PRAWA CYWILNEGO, W TYM KATALOGZASAD.2. ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO.243

OMÓWIENIE POJĘĆ PRAWA STANOWIONEGO. ZWYCZAJE I PRAWOZWYCZAJOWE. ROLA ZASAD WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO. WAŻNIEJSZERODZAJE NORM I PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO.3. STOSOWANIE PRAWA CYWILNEGO.OMÓWIENIE MODELI STOSOWANIA PRAWA. REGUŁY DOWODOWE IDOMNIEMANIA. WYKŁADNIE PRAWA.4. PRAWO PODMIOTOWE.OMÓWIENIE PRAWA PODMIOTOWEGO ORAZ RODZAJE PRAWPODMIOTOWYCH. REALIZACJA PRAWA PODMIOTOWEGO.5. PRZEDMIOTY STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO.OMÓWIENIE CECH KONSTYTUTYWNYCH. RZECZY RUCHOME INIERUCHOME. RZECZY OZNACZONE CO DO GATUNKU I CO DO TOŻSAMOŚCI.PRZEDMIOTY INNE NIŻ RZECZY. PRZEDSIĘBIORSTWO. MAJĄTEK I MIENIE.6. OSOBY FIZYCZNE.OMÓWIENIE POJĘCIA PODMIOTOWOŚCI CZŁOWIEKA. ZDOLNOŚĆ PRAWNA IZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH. OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH.7. OSOBY PRAWNE.OMÓWIENIE KONSTRUKCJI OSÓB PRAWNYCH. RODZAJE OSÓB PRAWNYCH.JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NIEBĘDĄCE OSOBAMI PRAWNYMI, KTÓRYMUSTAWA PRZYZNAJE ZDOLNOŚĆ PRAWNĄ.8. CZYNNOŚCI PRAWNE I INNE ZDARZENIA CYWILNOPRAWNE.OMÓWIENIE POJĘĆ I POSTACI CZYNNOŚCI PRAWNYCH. TYPY ZDARZEŃCYWILNOPRAWNYCH. OŚWIADCZENIA WOLI I WADY.9. UMOWY.OMÓWIENIE ZAŁOŻEŃ OGÓLNYCH. SWOBODA ZAWIERANIA UMÓW.SPOSOBY ZAWIERANIA UMÓW. OFERTA, NEGOCJACJE, AUKCJA I PRZETARG.10. PEŁNOMOCNICTWO I PROKURA.OMÓWIENIE POJĘCIA PEŁNOMOCNICTWA. PROKURA.11. WPŁYW WADLIWOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNYCH NA ICH SKUTECZNOŚĆ.OMÓWIENIE POJĘCIA CZYNNOŚCI KONWENCJONALNYCH. POSTACIEBEZSKUTECZNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ.12. PRZEDAWNIENIE I TERMINY ZAWITE.OMÓWIENIE POJĘCIA PRZEDAWNIENIA. TERMINY I TERMINY ZAWITE.244

SEMINARIA:PODCZAS ZAJĘĆ SEMINARYJNYCH STUDENCI BĘDĄ POGŁĘBIALI TEMATYKĘOMÓWIONĄ NA WYKŁADACH POPRZEZ INDYWIDUALNE OPRACOWANIAWAŻNIEJSZYCHZAGADNIEŃZ ZAKRESU PRAWA CYWILNEGO, ZWŁASZCZA W ZAKRESIE JEGO STOSOWANIA.13. Piśmiennictwo:• „Prawo cywilne – część ogólna” Zbigniew Radwański. C.H. Beck 2005.• „Kodeks cywilny, kodeks postępowania cywilnego, kodeks rodzinny iopiekuńczy” Warszawa 2005.245

1. Przedmiot: Prawo Administracyjne2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Krzysztof Bobiński5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z przepisami prawaadministracyjnego oraz strukturą i działaniem aparatu administracji wPolsce, Przedmiotem będą także wybrane zagadnienia materialnego prawaadministracyjnego.12. Treści:WYKŁADY:1. ZAGADNIENIA WSTĘPNE.OMÓWIENIE POJĘCIA ADMINISTRACJI, PRAWA ADMINISTRACYJNEGO ISTOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH.2. ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.OMÓWIENIE AKTÓW STANOWIENIA PRAWA POWSZECHNIOBOWIĄZUJĄCEGO I AKTÓW STANOWIENIA PRAWA O CHARAKTERZEWEWNĘTRZNYM.246

3. PODSTAWOWE POJĘCIA W NAUCE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.OMÓWIENIE POJĘĆ APARATU ADMINISTRACYJNEGO, DECENTRALIZACJII CENTRALIZACJI ADMINISTRACJI, JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH WSYSTEMIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.4. ORGANIZACJA ADMINISTRACJI W POLSCE.OMÓWIENIE STRUKTURY I ZAKRESU DZIAŁANIA ADMINISTRACJICENTRALNEJ: PREZYDENT RP, RADA MINISTRÓW RP, MINISTER IMINISTERSTWO, KOMITETY, NIETYPOWE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE.5. PODZIAŁY TERYTORIALNE PAŃSTWA.OMÓWIENIE KLASYFIKACJI PODZIAŁÓW TERYTORIALNYCH, PODZIAŁUZASADNICZEGO, PODZIAŁÓW POMOCNICZYCH I SPECJALNYCH.6. ORGANIZACJA ZESPOLONEJ ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ.OMÓWIENIE STRUKTURY SYSTEMU ORGANÓW I ICH WŁAŚCIWOŚCI, A TAKŻEFORM PRAWNYCH REALIZACJI ZADAŃ PRZEZ ORGANY ADMINISTRACJIZESPOLONEJ.7. ORGANIZACJA ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ.OMÓWIENIE SYSTEMU PODMIOTÓW I ORGANÓW W ADMINISTRACJISAMORZĄDOWEJ ORAZ ICH STRUKTURY, A TAKŻE FORM PRAWNYCHREALIZACJI ZADAŃ.8. TERENOWE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE ADMINISTRACJI SPECJALNEJ.OMÓWIENIE ORGANÓW ADMINISTRACJI NIEZESPOLONEJ.9. PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI.OMÓWIENIE POJĘCIA AKTÓW NORMATYWNYCH, ADMINISTRACYJNYCH,CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH I FAKTYCZNYCH.10. SĄDY W FUNKCJONOWANIU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.OMÓWIENIE POJĘCIA SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO, ORGANIZACJIWOJEWÓDZKICH SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH, NACZELNEGO SĄDUADMINISTRACYJNEGO ORAZ ROLI SĄDÓW POWSZECHNYCH W KONTROLIADMINISTRACJI.11. KONTROLA ADMINISTRACJI.OMÓWIENIE CHARAKTERYSTYKI KONTROLI ADMINISTRACJI, POJĘCIEKONTROLI ZEWNĘTRZNEJ I WEWNĘTRZNEJ.12. WYBRANE ZAGADNIENIA MATERIALNEGO PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.247

OMÓWIENIE PRAWA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, PRAWA GOSPODARKIKOMUNALNEJ, PRAWA MIESZKANIOWEGO, PRAWA BUDOWLANEGO, PRAWABANKOWEGO, PRAWA CELNEGO I ORDYNACJI PODATKOWEJ.SEMINARIA:PODCZAS ZAJĘĆ SEMINARYJNYCH STUDENCI BĘDĄ POGŁĘBIALI TEMATYKĘOMÓWIONĄ NA WYKŁADACH POPRZEZ INDYWIDUALNE OPRACOWANIAWAŻNIEJSZYCH ZAGADNIEŃ Z ZAKRESU PRAWA ADMINISTRACYJNEGO,ZWŁASZCZA W ZAKRESIE JEGO STOSOWANIA.13. Piśmiennictwo:• „Prawo administracyjne” M. Wierzbowski, Z. Cieślak, J. Jagielski, J.Lang, M. Szubiakowski, A. Wiktorowska – Wydawnictwo PrawniczeLexisNexis.• „Kodeks postępowania administracyjnego” Wolters Kluwer Polska –OFICYNA, 2007• Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – komentarz2007.• „Samorząd terytorialny” (poszczególne numery czasopisma) WoltersKluwer Polska – OFICYNA.248

1. Przedmiot: Prawo Medyczne2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr Anna Huk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Cel kształcenia: zapoznanie studentów z podstawowymi regulacjamiprawnymiz zakresu organizacji i funkcjonowania systemu ochrony zdrowia a także zregulacjami dotyczącymi praw pacjentów oraz odpowiedzialnościświadczeniodawców z tytułu ich naruszenia.Cele szczegółowe: umiejętność interpretacji przepisów prawnych zww. zakresu, poznanie orzecznictwa sądów powszechnych z zakresuzagadnień wyżej wskazanych.12. Treści:1. Podstawy prawne organizacji i funkcjonowania systemu ochronyzdrowia w Polsce. Podział podmiotów świadczących usługi zdrowotne zewzględu na prawną formę ich funkcjonowania.Cel: miejsce prawa medycznego w systemie prawa – czy prawomedyczne to odrębna gałąź prawa, określenie definicji prawamedycznego. Przedstawienie podstawowych zmian w systemieorganizacji ochrony zdrowia wprowadzonych z dniem 1 stycznia 1999 r.249

Podstawowe elementy systemu organizator systemu, płatnik, udzielającyświadczeń zdrowotnych. Podział podmiotów świadczących usługizdrowotneze względu na prawna formę ich funkcjonowania (osoby prawne ijednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej)2. Prawne aspekty funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej. Rola izadania podmiotów tworzących zakłady opieki zdrowotnej.Cel: Definicja zakładu opieki zdrowotnej, podział zakładów opiekizdrowotnejze względu na rodzaj świadczonych usług, zakłady krótko idługoterminowe i ich rodzaje. Rodzaje podmiotów tworzących publicznei niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Rola podmiotów tworzącychzakłady opieki zdrowotnej na przykładzie ustawy o zakładach opiekizdrowotnej i ustaw samorządowych.3. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej – prawne aspekty ichfunkcjonowania. Status prawny samodzielnych publicznych zakładówopieki zdrowotnej, tworzenie i likwidacja zakładu opieki zdrowotnej.Cel: co w rozumieniu przepisów prawnych oznacza samodzielnośćfunkcjonowania publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Osobysprawujące stanowiska kierownicze w zakładach opieki zdrowotnej.4. Prawne aspekty przekształceń w systemie ochrony zdrowia. Rodzajeprzekształceń. Przekształcenie spzoz w nzozCel: Określenie ścieżki prawnej przekształcenia spzoz w niepublicznyzakład.5. Prawa pacjenta – akty prawne regulujące zagadnienie poszczególnychpraw pacjenta.Cel: Poznanie i przedstawienie aktów prawa krajowego imiędzynarodowego regulujących prawa pacjenta. Katalog prawpacjenta.6. Obowiązek udzielenia pomocy medycznej – regulacje prawneCel: Poznanie podstaw prawnych obowiązku udzielenia świadczeniazdrowotnego. Skutki nieudzielenia pomocy. Lekarz gwarant – lekarzniegwarant. Nieudzielenie pomocy a błędna diagnoza.7. Zgoda pacjenta a odpowiedzialność prawnaCel: Określenie zakresu pojęcia „zabieg leczniczy”. Warunki prawnejważności zgody. Warunki prawnej skuteczności zgody. Rozszerzeniezakresu zabiegu. Forma250

i szczególne przypadki zgody. Leczenie przymusowe. Konsekwencjenaruszenia zgody pacjenta.8. Podstawy prawne obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.Cel: Przegląd aktów prawnych z zakresu zachowania tajemnicyzawodowej. Zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązku zachowaniatajemnicy zawodowej. Zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicyzawodowej. Tajemnica zawodowaa obowiązek doniesienia o popełnionym przestępstwie. Tajemnicazawodowaa występowanie w roli świadka i biegłego.9. Odpowiedzialność prawna z tytułu naruszenia praw pacjenta.Cel: Poznanie rodzajów odpowiedzialności w razie naruszenia przepisówprawnych regulujących prawa pacjenta. Kumulacja rodzajówodpowiedzialności – odpowiedzialność karna, cywilna, dyscyplinarna.13. Piśmiennictwo:• Kwartalnik Prawo i Medycyna• Kwartalnik Zdrowie i Zarządzanie• M. Nesterowicz, Prawa pacjenta, Toruń, 1998,• M. Filar, Lekarskie prawo karne, Zakamycze 2000• M. Filar, S. Krześ, E. Marszałkowska – Krześ,, P. Zaborowski,Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, Warszawa2005,• T. Władyka, L. Smaga, M. Smaga, Podstawy prawa dla farmaceutów,Warszawa 2002.• Kodeks cywilny,• Kodeks karny,• Kodeks pracy.251

1. Przedmiot: Prawo w Ochronie Zdrowia2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr Anna Huk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I i II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia - -----------60 godzin + 15 godzin*40 godzin + 10 godzin20 godzin + 5 godzin10. Forma zaliczenia: Egzamin ustny lub pisemny (testwielokrotnegowyboru wraz z pytaniami otwartymi)11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z przepisami prawnymiregulującymi organizację i funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia, wtym świadczeniodawców oraz płatników. Celem jest także zapoznaniestudentów z prawami pacjenta i konsekwencjami ich naruszenia.12. Treści:WYKŁADY – ZAKRES TEMATYCZNY1. Podstawy prawne organizacji i funkcjonowania systemu ochronyzdrowiaw PolsceCel: miejsce prawa medycznego w systemie prawa – czy prawomedyczne to odrębna gałąź prawa, określenie definicji prawamedycznego. Przedstawienie podstawowych zmian w systemieorganizacji ochrony zdrowia wprowadzonych z dniem 1 stycznia 1999 r.252

Podstawowe elementy systemu organizator systemu, płatnik, udzielającyświadczeń zdrowotnych.2. Prawne aspekty funkcjonowania podmiotów świadczących usługizdrowotne – zakłady opieki zdrowotnejCel: Definicja zakładu opieki zdrowotnej, podział zakładów opiekizdrowotnej ze względu na rodzaj świadczonych usług, poziomreferencyjny, zakłady krótkoi długoterminowe i ich rodzaje.3. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej – prawne aspekty ichfunkcjonowania. Status prawny samodzielnych publicznych zakładówopieki zdrowotnej.Cel: co w rozumieniu przepisów prawnych oznacza samodzielnośćfunkcjonowania publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Osobysprawujące stanowiska kierownicze w zakładach opieki zdrowotnej.4. Podstawy prawne organizacji i funkcjonowania indywidualnych igrupowych praktyk lekarskich, pielęgniarek i położnychCel: poznanie zasad tworzenia praktyk określonych w ustawachkorporacyjnych, warunki niezbędne do utworzenia praktyki.5. Prawne aspekty przekształceń w systemie ochrony zdrowia. Rodzajeprzekształceń. Likwidacja zakładu opieki zdrowotnejCel: wskazanie rodzajów przekształceń na tle ustawy o zakładach opiekizdrowotnej. Ścieżka prawna likwidacji zakładu opieki zdrowotnej.6. Elementy prawa pracy – zatrudnienie w systemie ochrony zdrowiaCel: poznanie rodzajów umów o pracę, sposobów zawarcia i sposobówjej rozwiązania, elementy charakterystyczne umowy o pracę.7. Charakterystyczne cechy zatrudniania w systemie ochrony zdrowiaCel: omówienie określonych w ustawie o zakładach opieki zdrowotnejodmienności związanych ze świadczeniem pracy w publicznychzakładach opieki zdrowotnej. Umowa o pracę a umowa cywilnoprawna.8. Prawo gospodarcze i jego zastosowanie w organizacji systemu ochronyzdrowiaCel: Omówienie zagadnień podstawowych – przedsiębiorca,pełnomocnictwoi prokura.9. Spółka cywilna i spółki osobowe.Cel: Omówienie podstawowych cech, zasad tworzenia i funkcjonowaniaspółek osobowych (tj. spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej ikomandytowo – akcyjnej).10. Spółki kapitałoweCel: Omówienie podstawowych cech, zasad tworzenia i funkcjonowaniaspółkiz ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej.253

11. Prawa pacjenta – akty prawne regulujące zagadnienie poszczególnychpraw pacjenta.Cel: Poznanie i przedstawienie aktów prawa krajowego imiędzynarodowego regulujące prawa pacjenta. Katalog praw pacjenta.12. Zgoda pacjenta a odpowiedzialność prawnaCel: Określenie zakresu pojęcia „zabieg leczniczy”. Warunki prawnejważności zgody. Warunki prawnej skuteczności zgody. Rozszerzeniezakresu zabiegu. Formai szczególne przypadki zgody. Leczenie przymusowe. Konsekwencjenaruszenia zgody pacjenta.13. Podstawy prawne obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.Cel: Przegląd aktów prawnych z zakresu zachowania tajemnicyzawodowej. Zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązku zachowaniatajemnicy zawodowej. Zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicyzawodowej. Tajemnica zawodowaa obowiązek doniesienia o popełnionym przestępstwie. Tajemnicazawodowaa występowanie w roli świadka i biegłego.SEMINARIA1. Podstawowe pojęcia prawne. Podział podmiotów świadczących usługizdrowotneze względu na prawną formę ich funkcjonowania.Cel: Podział podmiotów prawa – osoby fizyczne, osoby prawne ijednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.Podstawowe cechy osób fizycznych mające wpływa na prawa pacjenta:zdolność prawna, zdolnośćdo czynności prawnej, ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe.Osobowość prawa. Podział podmiotów świadczących usługi zdrowotneze względu na prawna formę ich funkcjonowania (osoby prawne ijednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej)2. Rola i zadania podmiotów tworzących zakłady opieki zdrowotnej.Cel: rodzaje podmiotów tworzących publiczne i niepubliczne zakładyopieki zdrowotnej. Rola podmiotów tworzących zakłady opiekizdrowotnej na przykładzie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej iustaw samorządowych.3. Utworzenie zakładu opieki zdrowotnejCel: Omówienie ścieżki prawnej utworzenia zakładu opieki zdrowotnejna podstawie przepisów ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i ustawyo jednostkach badawczo – rozwojowych.4. Przekształcenia w systemie ochrony zdrowia – przekształcenie spzoz wnzoz254

Cel: Określenie ścieżki prawnej przekształcenia spzoz w niepublicznyzakład5. Majątek podmiotów świadczących usługi zdrowotne. Prawne sposobypozyskania majątku przez podmioty prawa cywilnego – elementy prawacywilnegoCel: Omówienie prawa rzeczowego: własność posiadanie, użytkowaniewieczyste.6. Majątek podmiotów świadczących usługi zdrowotne. Prawne sposobypozyskania majątku przez podmioty prawa cywilnego – elementy prawacywilnegoCel: Omówienie prawa zobowiązań: umowa najmu, dzierżawy,użyczenia7. Elementy prawa pracyCel: Omówienie regulacji dotyczących szczególnej ochrony stosunkupracy, odpowiedzialności porządkowej pracowników, urlopówwypoczynkowych, wynagrodzenia za pracę i jego ochrony.8. Alternatywne formy „zatrudnienia” w systemie ochrony zdrowia.Cel: Omówienie umowy zlecenia, o dzieło, umowy o świadczenie usług.Art. 35 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej – udzielenie zamówieniana świadczenia zdrowotne.9. Spółki prawa handlowego jako podmioty tworzące niepubliczne zakładyopieki zdrowotnej – elementy prawa handlowegoCel: Omówienie podstawowych cech, zasad tworzenia i funkcjonowaniaspółek osobowych.10. Spółki prawa handlowego jako podmioty tworzące niepubliczne zakładyopieki zdrowotnej – elementy prawa handlowegoCel: Omówienie podstawowych cech, zasad tworzenia i funkcjonowaniaspółek osobowych11. Odpowiedzialność prawna z tytułu naruszenia praw pacjenta.Cel: Poznanie rodzajów odpowiedzialności w razie naruszenia przepisówprawnych regulujących prawa pacjenta. Kumulacja rodzajówodpowiedzialności – odpowiedzialność karna, cywilna, dyscyplinarna.12. Obowiązek udzielenia pomocy medycznej – regulacje prawneCel: Poznanie podstaw prawnych obowiązku udzielenia świadczeniazdrowotnego. Skutki nieudzielenia pomocy. Lekarz gwarant – lekarzniegwarant. Nieudzielenie pomocy a błędna diagnoza.13. Niepowodzenie w leczeniu.Cel: Wtórna i pierwotna legalność zabiegów leczniczych. Podstawyprawne obowiązku należytego leczenia. Rodzaje błędów w sztuce.14. Odpowiedzialność prawna związana z nieterapeutycznymi czynnościamilekarskimi.Cel: Eksperyment leczniczy i badawczy, przeszczepy, aborcja. Prawnaocena czynności lekarskich nieuregulowanych prawnie.255

13. Piśmiennictwo:• Kwartalnik Prawo i Medycyna• Kwartalnik Zdrowie i Zarządzanie• M. Nesterowicz, Prawa pacjenta, Toruń, 1998,• M. Filar, Lekarskie prawo karne, Zakamycze 2000• M. Filar, S. Krześ, E. Marszałkowska – Krześ,, P. Zaborowski,Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, Warszawa2005,• Kodeks cywilny• Kodeks pracy* liczba godzin dla studentów studiów pierwszego stopnia po kierunku Zdrowie Publiczne+ liczba godzin dla studentów studiów pierwszego stopnia po innych kierunkach niżZdrowie Publiczne.256

1. Przedmiot: Orzecznictwo Medyczne2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykdr hab. n. med. Anna Wilmowska-Pietruszyńska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin40 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Orzecznictwo medyczne odgrywa istotną rolę w realizacji politykispołecznejw zakresie zabezpieczenia społecznego. Z jednej strony zależy od niego lososób niepełnosprawnych i ich rodzin, a z drugiej prawidłowość wydatkówna świadczenia rzeczowe i pieniężne. Dlatego konieczna jest znajomośćzasad orzecznictwai obowiązujących aktów prawnych.12. Treści:Rys historyczny orzecznictwa lekarskiego w zabezpieczeniu społecznym wPolsce.• Zabezpieczenie społeczne niepełnosprawności• Ubezpieczenie społeczne pracowników i osób pracujących na własnyrachunek /ZUS/• Ubezpieczenie społeczne rolników /KRUS/• Zabezpieczenie inwalidztwa żołnierzy zawodowych /MON/257

• Zabezpieczenie inwalidztwa funkcjonariuszy Policji, AgencjiBezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, StrażyGranicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej/MSWiA/• Zabezpieczenie niepełnosprawności /MPiPS/• Organy orzekająceUbezpieczenia• Ubezpieczenia społeczne• Ubezpieczenia majątkowe i osoboweOrzecznictwo lekarskie w zabezpieczeniu społecznym• Zadania lekarzy orzeczników i komisji lekarskichOrzecznictwo lekarskie dla celów:• Świadczeń pieniężnych z tytułu choroby i macierzyństwa z FunduszuChorobowego:• Zasiłków chorobowe /kontrola orzekania o czasowej niezdolności dopracy/• Świadczenia rehabilitacyjne• Zasiłki wyrównawcze• Zasiłki macierzyńskie• Zasiłki opiekuńcze• Świadczeń z Funduszu Rentowego:• Renty z tytułu niezdolności do pracy• Renty szkoleniowe• Renty rodzinne• Dodatki /zasiłki/ pielęgnacyjne• Świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zFunduszu Wypadkowego• Świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników:• Zasiłów chorobowe• Renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy• Renty rolnicze szkoleniowe• Zasiłków /dodatki/ pielęgnacyjne• Świadczenia rehabilitacyjne• Renty socjalnej• Świadczeń rentowych dla funkcjonariuszy Policji, AgencjiBezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, SłużbyGranicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Więziennej258

• Świadczeń rentowych dla żołnierzy zawodowych• Świadczeń dla inwalidów wojennych, wojskowych oraz kombatantów• Orzecznictwo o niepełnosprawności:- dzieci- dorosłych• Opiniodawstwo sądowo-lekarskie• Rehabilitacja lecznicza:- w ramach prewencji rentowej ZUS- w systemie ubezpieczenia społecznego rolnikówOrzecznictwo pozaubezpieczeniowe• Badania lekarskie pracowników /wstępne, okresowe i kontrolne/• Badania lekarskie kierowców i osób ubiegających się o uprawnieniado kierowania pojazdami• Opiniodawstwo lekarskie w szkolnictwie• Badania lekarskie dzieci i młodzieży do 21 roku życia amatorskouprawiających sport13. Piśmiennictwo:• Anna Wilmowska-Pietruszyńska : „Orzecznictwo lekarskie dla lekarzyoraz studentów wydziałów lekarskich i wydziałów lekarskostomatologicznych”.Wyd. III poprawione i uzupełnione. Wyd. Urban &Partner, Wrocław 2007 – str. 130• „Orzecznictwo socjalno-medyczne w niemieckim ustawowymubezpieczeniu rentowym”, Wydanie V poprawione i rozszerzone. Wyd.przez Stowarzyszenie Niemieckich Instytucji Ubezpieczenia Rentowego/VDR/ - red. Teresa Nawrocka-Szczerbik, Wyd. ZUS, Warszawa 1997259

1. Przedmiot: Podstawy Ubezpieczeń Zdrowotnych2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczykmgr Grażyna Dykowska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –60 godzin20 godzin40 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Egzamin11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest prezentacja podstawowych koncepcjiubezpieczeń zdrowotnych w Polsce i Unii Europejskiej. Student pozakończeniu cyklu wykładów powinien znać system ubezpieczeńzdrowotnych w Polsce wraz ze wszystkim zmianami prawnymi w latach1999-2006. Odróżnić płatnika od organizatora, właścicielai świadczeniodawcy. Znać podstawowe uprawnienia do świadczeńzdrowotnych świadczeniodawcy. Mechanizmy finansowania świadczeńzdrowotnych występujące w „kontraktowaniu” usług medycznych.Standardy kształceniaUbezpieczenia zdrowotne w Polsce – obowiązkowe idodatkowe/dobrowolne. Rynek świadczeń zdrowotnych –podstawoweinformacje. Płatnicy w ochronie zdrowia. Organizacja i finansowanie KasChorych / NFZ. Podstawy umów pomiędzy płatnikiema świadczeniodawcą ochrony zdrowia. Źródła finansowania opiekizdrowotnej – Kasa Chorych i NFZ. Wydatki i ich struktura w systemieubezpieczeń w Polsce. Jakość usług medycznych a Kasa Chorych / NFZ.Przepisy UE w zakresie zabezpieczenia społecznego.260

12. Treści:L.p.WykładyTematyGodz.dydakt.1. Rys historyczny ubezpieczeń zdrowotnych 2w okresie międzywojennym Polsce i naświecie .2. Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce po II 2wojnie światowej. Ustawa o powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym -podstawyprawne wraz z aktami wykonawczymi.Rola i znaczenie w reformach3. Organizacja i funkcje płatnika Kas 2Chorych. Identyfikacja zapotrzebowaniana usługi zdrowotne. Kontraktowanieusług zdrowotnych i ich monitorowanie.Jakość świadczeń zdrowotnych.4. Ustawa o Narodowym Funduszu 3Podobieństwa i różnice ustawy z 1997 rokui z 2003. Wyrok TrybunałuSprawiedliwości a ustawa o NFZ .5. Opieka zdrowotna po wejściu do UE. 3Systemy ubezpieczeń zdrowotnych naświecie.6. Wydatki kas chorych na finansowanie 3świadczeń zdrowotnych w latach 1999-2003. Mechanizmy finansowania.7 Ubezpieczenia prywatne 28 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o 3świadczeniach opieki zdrowotnejfinansowanych ze środków publicznych.L.p.SeminariaTematGodz.dydakt.1. Ubezpieczenia zdrowotne w Niemczech i winnych państwach przed i po II wojnieświatowej m.in. system Siemiaszki.Zmiany w brytyjskiej służbie zdrowia odlat 40-tych. Ubezpieczenia w USA.4261

2. Tło organizacyjne ubezpieczeńzdrowotnych w Polsce przed II i po IIwojnie światowej.3. Prace nad ustawa o powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym do 1 stycznia1999 roku. Pierwsze kontraktowania usługmedycznych przed wejściem w życieustawy o puz.. Płatnik, organizator,właściciel a świadczeniodawcą. Jakośćświadczeń zdrowotnych.4. Ustawa o Narodowym Funduszu Zdrowia- organizacje i finansowanie. TrybunałuSprawiedliwości.5. Struktura wydatków Kas Chorych.Wydatki kas chorych na finansowanieświadczeń zdrowotnych w latach 1999-20036 Przegląd porównawczy doświadczeńmiędzynarodowych ubezpieczeńzdrowotnych – Niemcy, państwaskandynawskie, Wielka Brytania, USA.Systemy zabezpieczania społecznego w UE7. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne wPolsce i na świecie.Pracodawca , gospodarstwa domowe8. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. oświadczeniach opieki zdrowotnejfinansowanych ze środków publicznych.4844646Szczegółowy zakres tematyczny przedmiotuWykładyTemat 1Ubezpieczania zdrowotneCel Rys historyczny. Omówienie cele, zadania, przedmiotnauczania, dyscyplina naukowa. Pokazanie cyklu rozwojuubezpieczeń zdrowotnych i społecznych w Polsce przed IIwojna światową.Zakres Ustawy ubezpieczeń zdrowotnych przed II wojną światową.tematyczny Demografia, epidemiologia, wykonawcy świadczeńzdrowotnych w tym okresie.Temat 2Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce po II wojnie światowej.Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym Podstawy262

prawne wraz z aktami wykonawczymi .Cel Prezentacja głównych pojęć z zakresu organizacjipowszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.ZakrestematycznyPrace nad ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnymdo 1997 roku. Tło polityczno - społeczne. Podmiotyfunkcjonujące w ochronie zdrowia w aspekcie obowiązującegoprawa. Podstawowe zasady funkcjonowania Kaschorych/NFZ a wolny wybór świadczeniodawcy. Dostępność irówność w opiece zdrowotnej.Temat 3CelZakrestematycznyOrganizacja i funkcje płatnika - Kas chorych..Kontraktowanie usług zdrowotnych i ich monitorowanie.Identyfikacja zapotrzebowania na usługi zdrowotne. Płatnik,organizator, właściciel a świadczeniodawcą.Organizacja opieki zdrowotnej w Polsce po 1 stycznia 1999roku. Inni płatnicy obok Kas Chorych i NFZ– zadania i rolawładz centralnych, samorządowych, płatnika,świadczeniodawców. Mechanizmy finansowania wposzczególnych Kasach Chorych i NFZ.; MZ i pozostałychpłatników. Zmiany po 1stycznia 1999 w powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym. Poziomy referencyjności szpitalia kontraktowanie usług medycznych. Plan ambulatoryjnejopieki zdrowotnej. Jakość świadczeń zdrowotnych wumowach z płatnikiem.Temat 4CelZakrestematycznyUstawa o Narodowym Funduszu Zdrowia - organizacje ifinansowanie. Podobieństwa i różnice z pierwsza ustawą opuz. Kontraktowanie usług. Wyrok TrybunałuSprawiedliwościZapoznanie z wydatkami Kas Chorych i NFZ.Omówienie ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia waspekcie organizacyjno-prawnym Przesłanki powstania.Ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia- organizacje ifinansowanie. Reforma systemu ubezpieczeń po 1 kwietnia2003 roku. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości a ustawa o .Temat 5 Wydatki kas chorych na finansowanie świadczeńzdrowotnych w latach 1999-2003 i NFZ do 2006 rokuMechanizmy finansowania. Wyniki finansowe KasChorych/NFZ a zadłużenie zakładówCel Zapoznanie się z mechanizmami finansowania usługzdrowotnych.Wydatki największego płatnika na świadczenia263

ZakrestematycznyTemat 6CelZakrestematycznyTemat 7CelZakrestematycznyTemat 8CelZakrestematycznyzdrowotne w rozbiciu na województwa i lata.Metody gromadzenia środków finansowych w systemie:bezpośrednio z gospodarstw domowych, na kontachindywidualnych, prywatne ubezpieczenia zdrowotne,ubezpieczenie społeczne, podatki ogólne. Rola ZUS. Wydatkipłatnika– analiza porównawcza za lata 1999-2002.Praca studentów - analiza wydatków na opiekę stacjonarną –szpital, opieka długoterminowa, opieka psychiatrycznaaspekcie restrukturyzacji łóżek oraz zapotrzebowania naopiekę zdrowotna w poszczególnych województwach.Przegląd porównawczy doświadczeń międzynarodowychubezpieczeń zdrowotnych. Systemy ubezpieczeń zdrowotnychna świecie. Opieka zdrowotna po wejściu do UE.Zapoznanie z różnymi systemami ubezpieczeń zdrowotnych.Analiza porównawcza.Omówienie systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Niemcy,Holandia, Francja, państwa skandynawskie, WielkiejBrytanii, USA, Japonia, Kanada. Systemy zabezpieczaniaspołecznego w UE w aspekcie poruszania się po UE..Dyrektywy UE dotyczące ubezpieczeń innych niż na życie.Ubezpieczenia prywatneZapoznanie studentów z quasi ubezpieczeniami prywatnymi wPolsce.Uwarunkowania prawne. Rola ubezpieczeń w NarodowychRachunkach Zdrowia. Alternatywne ubezpieczenia prywatne– jako ubezpieczenia dodatkowe i ubezpieczenia zamiastustawowego. Rodzaje świadczeń świadczonych w zakresieubezpieczeń prywatnych. Hazard moralny.Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opiekizdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.Wprowadzenie podstawowych, nowych pojęć z ustawy oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środkówpublicznych.Ustawa a przepisy UE. Omówienie planów zabezpieczaniazdrowotnego w aspekcie obowiązujących przepisówprawnych. Zadania władz publicznych w zakresiezapewnienia równego dostępu do świadczeń zdrowotnychm.in. przekazywanie marszałkowi województwa informacji orealizowanych na terenie powiatu / gminy programachzdrowotnych. Podejmowanie innych działań wynikających z264

ozpoznanych potrzeb zdrowotnych.Temat 1CelZakrestematycznySeminariaUbezpieczenia zdrowotne – rys historycznyOmówienie definicji ubezpieczeń oraz zasad funkcjonowania.Ubezpieczenia zdrowotne w Europie – Niemcy – ustawa z5.06.1883 roku o ubezpieczeniu zdrowotnym robotników orazreformy w Wielkiej Brytanii i państwach skandynawskiech wXIX wieku i do końca II wojny światowej.Temat 2 Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce po II wojnie światowej.Rola ZUS.Cel Prezentacja głównych pojęć z zakresu organizacjiZakrestematycznypowszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.Prace nad ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnymdo 1997 roku. Podmioty funkcjonujące w ochronie zdrowia waspekcie obowiązującego prawa. Podstawowe zasadyfunkcjonowania Kas chorych-samofinasowanie, wolny wybórświadczeniodawcy itp.Temat 3CelZakrestematycznyOrganizacja i funkcje płatnika Kas Chorych. Rys historyczny.Kontraktowanie usług zdrowotnych i ich monitorowanie.Jest zapoznanie studentów z podstawowymi zasadami,organizacja i funkcjonowaniem Kas Chorych / NFZ .Prace nad ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnymTło polityczno społeczne. Próby kontraktowania usług przedwejściem w życie ustawy o puz.. Ryzyko zdrowotne a ryzykoubezpieczeniowe. Płatnik, organizator, właściciel aświadczeniodawcą. Rola ubezpieczeń zdrowotnych.Podstawowe zasady funkcjonowania. Ubezpieczenia popyt nausługę. Ubezpieczenia a nadmierne wydatki na ochronęzdrowia. Rynek opieki zdrowotnej i jego konsekwencjenieefektywności. Podaż a popyt. Koszt a korzyści. Koszty aefektywność. Upodmiotowienie Kas Chorych. Zakresterytorialny. Hazard moralny – ryzyko ubezpieczeniowe.Otoczenie Kas Chorych / NFZ. Odpowiedzialność publicznazakładu za szkody wyrządzone przy leczeniuodpowiedzialnośćKas Chorych i Państwa.Dostępność i równość w opiece zdrowotnej. Podstawy prawnewraz z aktami wykonawczymi .265

Temat 4CelZakrestematycznyTemat 4CelZakrestematycznyTemat 5Ustawa o Narodowym Funduszu Zdrowia- organizacje ifinansowanie. Podobieństwa i różnice z pierwsza ustawą opuz. Kontraktowanie usług. Wyrok TrybunałuSprawiedliwości. Podobieństwa i różnice z pierwsza ustawą opuz.Zapoznanie się z przesłankami zmian w powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym oraz zmianami, jakie wprowadziłanowa ustawa.Analiza ustawy o NFZ z ustawa o puz różnice i podobieństwa -praca studentów.Kontraktowanie usług. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości austawa o NFZ – analiza organizacyjno – prawna. Strukturawydatków NFZ – na opiekę stacjonarna, ambulatoryjną,pozostałą.Mechanizmy finansowania usług w opiece stacjonarnej orazambulatoryjnej i pozstałych..Wydatki Kas Chorych i NFZ na świadczenia zdrowotneZapoznacie ze struktura wydatków na opiekę zdrowotna.Wydatki NFZ – analiza porównawcza za lata 2003 i 2004 –praca studentów i prezentacja wyników w podziale na opiekęstacjonarna i ambulatoryjną. Mechanizmy finansowaniausług przez płatnika Kasa Chorych / NFZ - w opieceambulatoryjnej i stacjonarnej - hospitalizacja, osobodzień, percapita, fee for sernice, pensja, DRG, procedury, budżet globalny.Pozostali płatnicy – praca studentów na podstawie ustawybudżetowej za 3 lata wstecz.Wyniki finansowe Kas chorych i NFZ -analiza porównawczalat 1999-2006 – praca studentów. Wydatki Kas chorych i NFZna finansowanie świadczeń zdrowotnych w latach 1999-2003.Korzystanie z usług oraz wydatki z budżetu gospodarstwdomowych na opiekę zdrowotną – analiza studentów napodstawie publikacji GUS „Wydatki gospodarstw domowych nazdrowie za lata 1999 i 2003”. Rynek w opiece zdrowotnej –rynek farmaceutyczny, ubezpieczeń, świadczeń zdrowotnych,zawodów medycznych. Rejestr świadczeniodawców. PodstawyRUM.Przegląd doświadczeń międzynarodowych ubezpieczeńzdrowotnych. Systemy ubezpieczeń zdrowotnych na świecie.266

Opieka zdrowotna po wejściu do UE.Cel Zapoznanie z koordynacja systemów zabezpieczaniaspołecznego w UE.ZakrestematycznyProcedury przyznawania świadczeń zdrowotnych. OrzeczeniaEuropejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Rola WHO iODCE oraz EUROST-u w zbieraniu i analizowaniu danychstatystycznych. Wskazanie obszarów, jakie są badane iprzekazywane tych danych do organizacjimiędzynarodowych. Wymogi UE w tym zakresie.Koordynacja systemów zabezpieczania społecznego a opiekazdrowotna w UE. Rozporządzanie 1408 oraz inne akty prawnew tym zakresie oparte m.in. na: systemie zwrotu kosztów orazomówienie rozliczania kosztów rzeczowych świadczeńzdrowotnych na przykładzie formularzy serii E 100.Temat 6CelZakrestematycznyTemat 8CelZakrestematycznyUbezpieczenia prywatneZapoznanie studentów z quasi ubezpieczeniami prywatnymi wPolsce.Uwarunkowania prawne. Rola ubezpieczeń zdrowotnych aRachunki Narodowe Zdrowia. Alternatywne ubezpieczeniaprywatne – jako ubezpieczenia dodatkowe i ubezpieczeniazamiast ustawowego. Rodzaje świadczeń świadczonych wzakresie ubezpieczeń prywatnych – pakiety ubezpieczeń nażycie .Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opiekizdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.Wprowadzenie podstawowych, nowych pojęć z ustawy oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środkówpublicznych.Ustawa a przepisy UE. Warunki udzielania i zakres świadczeńopieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych -zasady i tryb finansowania świadczeń, zadania władzpublicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu doświadczeń, zasady powszechnego - obowiązkowego idobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz zasadyfunkcjonowania, organizacji i zadań Narodowego FunduszuZdrowia a także zasady sprawowania nadzoru i kontroli nadfinansowaniem i realizacją świadczeń. Omówienie planówzabezpieczania zdrowotnego w aspekcie .267

13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo podstawowe:• Getzen, T. (2000). Ekonomika zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN.Warszawa• GUS praca zbiorowa (2004; 2003). „Podstawowe dane z ochronyzdrowia”• Leowski J.: Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. Wyd. Cedewu,Warszawa, 2004.• Opolski J.; Dykowska G.; „Jakość świadczeń zdrowotnych. Pakietsamokształceniowy. Szkolenie podstawowe dla pracowników KasChorych” Warszawa 2001 Międzynarodowa Szkoła Menadżerów• Sobczak A., Dudzik-Urbaniak E.,; Juszczyk G.;”Prywatneubezpieczenia zdrowotne w Polsce i na świecie. „ Warszawa 2004Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.• Stliglitz J.E. „Ekonomia sektora publicznego” PWN 2004Piśmiennictwo dodatkowe:• „Przepisy wspólnoty dotyczące zabezpieczenia społecznego. Twojeprawa podczas poruszania się po terytorium UE. Zatrudnienie i kwestiespołeczne.” Wyd. Komisja Europejska oraz Dyrektoriat Generalny2000• Krowicka, A.; Pitera-Czyżowska E.; „Opieka zdrowotna po wejściu doUnii Europejskiej „CEDEWU WARSZAWA 2004 WYD.1• Raport Case Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych pracazbiorowa„Opieka zdrowotna w Polsce po reformie „ Nr 53/2002Warszawa 2002268

1. Przedmiot: Ubezpieczenia Zdrowotne2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: mgr Grażyna Dykowska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest prezentacja głównych koncepcji ubezpieczeńspołecznych w tym zdrowotnych zarówno w Polsce jak i Unii Europejskiej.Omówienie systemu ubezpieczeń na podstawie wybranych państw.Ubezpieczenia zdrowotne w USA. Student po zakończeniu cyklu wykładówpowinien znać system ubezpieczeń zdrowotnychw Polsce zarówno w okresie międzywojennym jak i po II wojnie światowejwrazze wszystkim zmianami prawnymi, jakie on obejmował od 1999 roku. Znaćgłówne założenia system zabezpieczenia społecznego w UE w tymubezpieczeńzdrowotnychw wybranych państwach UE oraz na świecie. Odróżnić płatnika odorganizatora, właściciela i świadczeniodawcy. Znać uprawnienia doświadczeń zdrowotnych, pacjenta. Prawa pacjenta. Zasady pobierania iprzekazywania składek. Mechanizmy finansowania świadczeńzdrowotnych. Zasady kontraktowania usług medycznych. Problemy269

występujące w tym zakresie. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne. Rolewszystkich płatników w systemie ochrony zdrowiaStandardy KształceniaUbezpieczenia zdrowotne w Polsce – obowiązkowe idodatkowe/dobrowolne. Rynek świadczeń zdrowotnych – podstawoweinformacje. Płatnicy m.in. NFZ, MZ, pracodawca oraz gospodarstwadomowe w ochronie zdrowia. Organizacjai finansowanie Kas Chorych (zarówno przed jak i po II wojnie) / NFZ.Podstawy umów pomiędzy płatnikiem a świadczeniodawcą ochronyzdrowia. Wydatki na ochronę zdrowia i ich struktura –rys historyczny -/Kasy Chorych /, na przestrzeni lat 1999 – 2002 oraz NFZ 2003-2006.Jakość usług medycznych a Kasa Chorych / NFZ. Przepisy UE w zakresiezabezpieczenia społecznego.12. Treści:L.p.WykładyTemat1. Rys historyczny ubezpieczeń zdrowotnych wPolsce i na świecie.2. Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce przed i po IIwojnie światowej. Ustawa o powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym z 1997 roku.Podstawy prawne wraz z aktamiwykonawczymi .3. Organizacja i funkcje płatnika Kas Chorych.Identyfikacja zapotrzebowania na usługizdrowotne. Kontraktowanie usług zdrowotnychi ich monitorowanie. Jakość świadczeńzdrowotnych.4. Ustawa o Narodowym Funduszu Zdrowia z2003 roku - organizacje i finansowanie.Podobieństwa i różnice z pierwszą ustawą opuz. Kontraktowanie usług.Wyrok Trybunału Sprawiedliwości a ustawa oNFZ – analiza organizacyjno – prawna.5. Opieka zdrowotna po wejściu do UE.Systemy ubezpieczeń zdrowotnych na świecie.6. Wydatki kas chorych na finansowanieświadczeń zdrowotnych w latach 1999-2003oraz 2003-2004; 2004-aktualnie MechanizmyGodz.dydakt.222333270

finansowania. Wyniki finansowe KasChorych/NFZ a zadłużenie zakładów7 Ubezpieczenia prywatne 28 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o 3świadczeniach opieki zdrowotnejfinansowanych ze środków publicznych.L.p.SeminariaTemat1. Ubezpieczenia zdrowotne w Niemczech i winnych państwach przed i po II wojnieświatowej. System Siemiaszki. Zmiany wbrytyjskiej służbie zdrowia od lat 40-tych.Ubezpieczenia w USA.2. Tło organizacyjne ubezpieczeń zdrowotnych wPolsce przed II i po II wojnie światowej.System zabezpieczania zdrowotnego w Polscepo II wojnie światowej do 1999 roku3. Prace nad ustawą o powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym z 1997 roku.. Tłopolityczno społeczne. Próby kontraktowaniausług medycznych przed wejściem w życieustawy o puz.. Ryzyko zdrowotne a ryzykoubezpieczeniowe. Płatnik, organizator,właściciel a świadczeniodawcą. Jakośćświadczeń zdrowotnych.4. Ustawa o Narodowym Funduszu Zdrowia -organizacje i finansowanie. Podobieństwa iróżnice z pierwsza ustawą o puz.Kontraktowanie usług. Wyrok TrybunałuSprawiedliwości. RUM.7. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Polsce ina świecie.Pracodawca a usługi medyczne8. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. oświadczeniach opieki zdrowotnejfinansowanych ze środków publicznych.Godz.dydakt.222211Szczegółowy zakres tematyczny przedmiotuWykładyTemat 1Ubezpieczania zdrowotne271

Cel Rys historyczny. Omówienie cele, zadania, przedmiotnauczania, dyscyplina naukowa. Pokazanie cyklu rozwojuubezpieczeń zdrowotnych i społecznych w Polsce przed IIwojna światową.ZakrestematycznyUstawy ubezpieczeń zdrowotnych przed II wojną światową.Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne.Demografia, epidemiologia, wykonawcy świadczeńzdrowotnych.Temat 2 Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce po II wojnie światowej.Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym Podstawyprawne wraz z aktami wykonawczymi .Cel Prezentacja głównych pojęć z zakresu organizacjiZakrestematycznypowszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.Prace nad ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnymdo 1 stycznia 1999 roku. Tło polityczno - społeczne. Podmiotyfunkcjonujące w ochronie zdrowia w aspekcie obowiązującegoprawa. Podstawowe zasady funkcjonowania Kas chorychsamofinasowanie,wolny wybór świadczeniodawcy.Dostępność i równość w opiece zdrowotnej.Temat 3CelZakrestematycznyTemat 4CelZakresOrganizacja i funkcje płatnika - Kas chorych..Kontraktowanie usług zdrowotnych i ich monitorowanie.Identyfikacja zapotrzebowania na usługi zdrowotne. Płatnik,organizator, właściciel a świadczeniodawcą.Organizacja opieki zdrowotnej w Polsce po 1 stycznia 1999roku. Inni płatnicy obok Kas Chorych i NFZ– zadania i rolawładz centralnych, samorządowych, płatnika,świadczeniodawców. Mechanizmy finansowania wposzczególnych Kasach Chorych i NFZ.; MZ i pozostałychpłatników. Zmiany po 1stycznia 1999 w powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym. Poziomy referencyjności szpitalia kontraktowanie usług medycznych. Plan ambulatoryjnejopieki zdrowotnej. Jakość świadczeń zdrowotnychw umowach z płatnikiem.Ustawa o Narodowym Funduszu Zdrowia- organizacje ifinansowanie. Podobieństwa i różnice z pierwsza ustawą opuz. Kontraktowanie usług. Wyrok TrybunałuSprawiedliwości .RUM /STARTZapoznanie z wydatkami Kas Chorych i NFZ. Omówienie roliRUM/START/Omówienie ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia w272

tematyczny aspekcie organizacyjno-prawnym Przesłanki powstania.Ustawa o Narodowym Funduszu Zdrowia- organizacje ifinansowanie. Podobieństwa i różnice z pierwsza ustawą opuz. Kontraktowanie usług. Reforma systemu ubezpieczeń po1 kwietnia 2003 roku. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości austawa o NFZ – analiza organizacyjno – prawna. Ryshistoryczny – od 1994 roku RUM /STARTTemat 5 Wydatki kas chorych na finansowanie świadczeńzdrowotnych w latach 1999-2003. Mechanizmy finansowania.Wyniki finansowe Kas Chorych/NFZ a zadłużenie zakładówCel Zapoznanie się z mechanizmami finansowania usługzdrowotnych.Wydatki największego płatnika na świadczeniaZakrestematycznyzdrowotne w rozbiciu na województwa i lata.Metody gromadzenia środków finansowych w systemie:bezpośrednio z gospodarstw domowych, na kontachindywidualnych, prywatne ubezpieczenia zdrowotne,ubezpieczenie społeczne, podatki ogólne. Rola ZUS. WydatkiKas Chorych – analiza porównawcza za lata 1999-2002 ipóźniejPraca studentów - analiza wydatków na opiekę stacjonarną –szpital, opieka długoterminowa, opieka psychiatrycznaaspekcie restrukturyzacji łóżek oraz zapotrzebowania naopiekę zdrowotna w poszczególnych województwach.Temat 6CelZakrestematycznyTemat 7CelZakrestematycznyPrzegląd porównawczy doświadczeń międzynarodowychubezpieczeń zdrowotnych. Systemy ubezpieczeń zdrowotnychna świecie. Opieka zdrowotna po wejściu do UE. Kartaeuropejskiego ubezpieczania zdrowotnegoZapoznanie z różnymi systemami ubezpieczeń zdrowotnych.Analiza porównawcza.Omówienie systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Niemcy,Holandia, Francja, państwa skandynawskie, WielkiejBrytanii, USA, Japonia, Kanada. Systemy zabezpieczaniaspołecznego w UE w aspekcie poruszania się po UE..Dyrektywy UE dotyczące ubezpieczeń innych niż na życie.Ubezpieczenia prywatneZapoznanie studentów z quasi ubezpieczeniami prywatnymi wPolsce.Uwarunkowania prawne. Rola ubezpieczeń w NarodowychRachunkach Zdrowia. Alternatywne ubezpieczenia prywatne– jako ubezpieczenia dodatkowe i ubezpieczenia zamiast273

ustawowego. Rodzaje świadczeń świadczonych w zakresieubezpieczeń prywatnych. Hazard moralny.Temat 8CelZakrestematycznyTemat 1CelZakrestematycznyUstawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opiekizdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.Wprowadzenie podstawowych, nowych pojęć z ustawy oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środkówpublicznych.Ustawy polskie a przepisy UE. Omówienie planówzabezpieczania zdrowotnego w aspekcie obowiązującychprzepisów prawnych. Zadania władz publicznych w zakresiezapewnienia równego dostępu do świadczeń zdrowotnychm.in. przekazywanie marszałkowi województwa informacji orealizowanych na terenie powiatu / gminy programachzdrowotnych. Podejmowanie innych działań wynikających zrozpoznanych potrzeb zdrowotnych. Rejestrświadczeniobiorców.SeminariaUbezpieczenia zdrowotne – rys historycznyOmówienie definicji ubezpieczeń oraz zasad funkcjonowania.Ubezpieczenia zdrowotne w Europie – Niemcy – ustawa z5.06.1883 roku o ubezpieczeniu zdrowotnym robotników orazreformy w Wielkiej Brytanii i państwach skandynawskiech wXIX wieku i do końca II wojny światowej.Temat 2 Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce po II wojnie światowej.Rola ZUS.Cel Prezentacja głównych pojęć z zakresu organizacjiZakrestematycznypowszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.Prace nad ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnymdo 1 stycznia 1999 roku. Tło polityczno - społeczne. Podmiotyfunkcjonujące w ochronie zdrowia w aspekcie obowiązującegoprawa. Podstawowe zasady funkcjonowania Kas chorychsamofinasowanie,wolny wybór świadczeniodawcy itp.Temat 3CelZakrestematycznyOrganizacja i funkcje płatnika Kas Chorych. Rys historyczny.Kontraktowanie usług zdrowotnych i ich monitorowanie.Jest zapoznanie studentów z podstawowymi zasadami,organizacja i funkcjonowaniem Kas Chorych / NFZ .Prace nad ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnymdo 1 stycznia 1999 roku. Tło polityczno społeczne. Próby274

kontraktowania usług przed wejściem w życie ustawy o puz..Ryzyko zdrowotne a ryzyko ubezpieczeniowe. Płatnik,organizator, właściciel a świadczeniodawcą. Rola ubezpieczeńzdrowotnych. Podstawowe zasady funkcjonowania.Ubezpieczenia popyt na usługę. Ubezpieczenia a nadmiernewydatki na ochronę zdrowia. Rynek opieki zdrowotnej i jegokonsekwencje nieefektywności. Podaż a popyt. Koszt akorzyści. Koszty a efektywność. Upodmiotowienie KasChorych. Zakres terytorialny. Hazard moralny – ryzykoubezpieczeniowe. Otoczenie Kas Chorych / NFZ.Odpowiedzialność publiczna zakładu za szkody wyrządzoneprzy leczeniu-odpowiedzialność Kas Chorych i Państwa.Dostępność i równość w opiece zdrowotnej. Podstawy prawnewraz z aktami wykonawczymi .Temat 4CelZakrestematycznyTemat 4CelZakrestematycznyUstawa o Narodowym Funduszu Zdrowia- organizacje ifinansowanie. Podobieństwa i różnice z pierwsza ustawą opuz. Kontraktowanie usług. Wyrok TrybunałuSprawiedliwości. Podobieństwa i różnice z pierwsza ustawą opuz.Zapoznanie się z przesłankami zmian w powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym oraz zmianami, jakie wprowadziłanowa ustawa.Analiza ustawy o NFZ z ustawa o puz różnice i podobieństwa -praca studentów.Kontraktowanie usług. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości austawa o NFZ – analiza organizacyjno – prawna. Strukturawydatków NFZ – na opiekę stacjonarna, ambulatoryjną,pozostałą.Mechanizmy finansowania. RUM/STARTWydatki Kas Chorych i NFZ na świadczenia zdrowotneZapoznacie ze struktura wydatków na opiekę zdrowotna.Wydatki NFZ – analiza porównawcza za lata 2003 i 2004 –praca studentów i prezentacja wyników w podziale na opiekęstacjonarna i ambulatoryjną. Mechanizmy finansowaniausług przez płatnika Kasa Chorych / NFZ - w opieceambulatoryjnej i stacjonarnej - hospitalizacja, osobodzień,per capita, fee for sernice, pensja, DRG, procedury , budżetglobalny.Pozostali płatnicy – praca studentów na podstawie ustawybudżetowej za 3 lata wstecz.Wyniki finansowe Kas chorych i NFZ -analiza porównawcza275

lat 1999-2003 i do 2007 roku praca studentów. Wydatki Kaschorych i NFZ na finansowanie świadczeń zdrowotnych wlatach 1999-2003. Korzystanie z usług oraz wydatki z budżetugospodarstw domowych na opiekę zdrowotną – analizastudentów na podstawie publikacji GUS „Wydatki gospodarstwdomowych na zdrowie za lata 1999 i 2003”. Rynek w opiecezdrowotnej – rynek farmaceutyczny, ubezpieczeń, świadczeńzdrowotnych, zawodów medycznych. Rejestrświadczeniodawców. Podstawy RUM.Temat 5 Przegląd porównawczy doświadczeń międzynarodowychubezpieczeń zdrowotnych. Systemy ubezpieczeń zdrowotnychna świecie. Opieka zdrowotna po wejściu do UE.Cel Zapoznanie z koordynacja systemów zabezpieczaniaZakrestematycznyspołecznego w UE.Procedury przyznawania świadczeń zdrowotnych. OrzeczeniaEuropejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Rola WHO iODCE oraz EUROST-u w zbieraniu i analizowaniu danychstatystycznych. Wskazanie obszarów jakie są badane iprzekazywane tych danych do organizacjimiędzynarodowych. Wymogi UE w tym zakresie.Koordynacja systemów zabezpieczania społecznego a opiekazdrowotna w UE. Rozporządzanie 1408 oraz inne akty prawnew tym zakresie oparte m.in. na: systemie zwrotu kosztów orazomówienie rozliczania kosztów rzeczowych świadczeńzdrowotnych na przykładzie formularzy serii E 100.Temat 6CelZakrestematycznyTemat 8CelZakresUbezpieczenia prywatneZapoznanie studentów z quasi ubezpieczeniami prywatnymi wPolsce.Uwarunkowania prawne. Rola ubezpieczeń zdrowotnych aRachunki Narodowe Zdrowia. Alternatywne ubezpieczeniaprywatne – jako ubezpieczenia dodatkowe i ubezpieczeniazamiast ustawowego. Rodzaje świadczeń świadczonych wzakresie ubezpieczeń prywatnych – pakiety ubezpieczeń nażycie .Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opiekizdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.Wprowadzenie podstawowych, nowych pojęć z ustawy oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środkówpublicznych.Ustawa a przepisy UE. Warunki udzielania i zakres świadczeń276

tematyczny opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych -zasady i tryb finansowania świadczeń, zadania władzpublicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu doświadczeń, zasady powszechnego - obowiązkowego idobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz zasadyfunkcjonowania, organizacji i zadań Narodowego FunduszuZdrowia a także zasady sprawowania nadzoru i kontroli nadfinansowaniem i realizacją świadczeń. Omówienie planówzabezpieczania zdrowotnego .13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo podstawowe:• Getzen, T. (2000). Ekonomika zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN.Warszawa• GUS praca zbiorowa (2004; 2003). „Podstawowe dane z ochronyzdrowia”• Leowski J.: Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. Wyd. Cedewu,Warszawa, 2004.• Opolski J.; Dykowska G.; „Jakość świadczeń zdrowotnych.Pakietsamokształceniowy. Szkolenie podstawowe dla pracowników KasChorych” Warszawa 2001 Międzynarodowa Szkoła Menadżerów• Sobczak A., Dudzik-Urbaniak E.,; Juszczyk G.;”Prywatneubezpieczenia zdrowotne w Polsce i na świecie. „ Warszawa 2004Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.• Stliglitz J.E. „Ekonomia sektora publicznego” PWN 2004Piśmiennictwo dodatkowe:• „Przepisy wspólnoty dotyczące zabezpieczenia społecznego. Twojeprawa podczas poruszania się po terytorium UE. Zatrudnienie i kwestiespołeczne.” Wyd. Komisja Europejska oraz Dyrektoriat Generalny2000• Krowicka, A.; Pitera-Czyżowska E.; „Opieka zdrowotna po wejściu doUnii Europejskiej „CEDEWU WARSZAWA 2004 WYD.1• Raport Case Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych pracazbiorowa„Opieka zdrowotna w Polsce po reformie „ Nr 53/2002Warszawa 2002277

1. Przedmiot: Ubezpieczenia Społeczne2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr Anna Huk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin20 godzin10 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie - test jednokrotnego wyboru11. Cel kształcenia:Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z podstawowymizasadami systemu ubezpieczeń społecznych funkcjonujących w Polsce.Studenci powinni poznać rodzaje ubezpieczenia społecznego, warunkipodlegania ubezpieczeniu oraz katalog świadczeń przysługujących wramach poszczególnych rodzajów ubezpieczenia społecznego.12. Treści:1. Ubezpieczenia społeczne w systemie zabezpieczenia społecznego. Genezai rodzaje ubezpieczeń społecznych. Struktura systemu ubezpieczeńspołecznychCel: poznanie definicji ubezpieczenia społecznego, podstawowych cechwyróżniających ubezpieczenie społeczne, określenie aktów prawnychregulujących problematykę ubezpieczenia społecznego (prawo krajowe imiędzynarodowe). Charakterystyka reform ubezpieczeń społecznych w278

Polsce, dokonanie podziału ubezpieczeń społecznych (ze względu naformę świadczenia, czas trwania, sytuację życiową w jakiej sąwypłacane), charakterystyka stosunku ubezpieczeniowego. Poznaniesystemu organizacyjnego, finansowego i informacyjnego ubezpieczeńi charakterystyka poszczególnych jego elementów. Pensja brutto i pensjanetto (rodzaje i wysokość odprowadzanych składek)2. Emerytury i renty z funduszu ubezpieczeń społecznychCel: poznanie zakresu świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych,przesłanki nabycia prawa do tych świadczeń. Emerytury (emerytury wzależności od daty urodzenia oraz rodzaju wykonywanej pracy). Renty ztytułu niezdolności do pracyi renta rodzinna. Pojęcie i rodzaje niezdolności do pracy, przesłankinabyciarentyz tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa i tryb orzekania, rentarodzinna, zasiłek pogrzebowy. Zasady przyznawania i wypłatyświadczeń.3. Świadczenia pieniężne w razie choroby i macierzyństwa. Ubezpieczeniespołecznez tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowychCel: zakres przedmiotowy i podmiotowy ubezpieczenia chorobowego.Świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia chorobowego,ryzyka ubezpieczeniowe. Krótkie omówienie zasiłku chorobowego,świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku rehabilitacyjnego,wyrównawczego i macierzyńskiego. Poznanie definicji wypadku przypracy i choroby zawodowej, rodzaje wypadków przy pracy, zakrespodmiotowy ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy pracy ichorób zawodowych, postępowanie w sprawach z tego zakresu.4. Organizacja i funkcjonowanie funduszy emerytalnych (II filar).Pracownicze programy emerytalne i indywidualne konta emerytalne (IIIfilar)Cel: Filar drugi w nowym systemie emerytalnym, działalność lokacyjnaOFE, wypłata środków z OFE, wypłata świadczeń emerytalnych z OFE.Trzeci filar ubezpieczenia społecznego, formy pracowniczego programuemerytalnego. Formy indywidualnego konta emerytalnego, osobyuprawnione do gromadzenia środkówna indywidualnym koncie emerytalnym.5. Wspólnotowa koordynacja zabezpieczenia społecznegoCel: pojęcie i zasady ogólne wspólnotowej koordynacji zabezpieczeniaspołecznego, zakres podmiotowy i przedmiotowy wspólnotowej279

koordynacji zabezpieczenia społecznego, skutki włączenia polskiegosystemu zabezpieczenia społecznego w ramy wspólnotowej koordynacji.13. Piśmiennictwo:• Z. Kluszczyńska, W. Koczur, K. Rubel, G. Szpor, T. Szumlicz, Systemubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 2004,• Z. Salwa, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Warszawa 2004,• W. Muszalski, Prawo socjalne, Warszawa 1995,• Inetta Jędrasik – Jankowska, Ubezpieczenia społeczne. Część ogólna,Warszawa 2003,• Inetta Jędrasik – Jankowska, Ubezpieczenia społeczne. Ubezpieczeniarentowe. Ubezpieczenia emerytalne, Warszawa 2003,• Inetta Jędrasik – Jankowska, Ubezpieczenia społeczne. Ubezpieczeniechorobowe. Ubezpieczenie wypadkowe. Warszawa 2003.• Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Koordynacja polskiegosystemu zabezpieczenia społecznego z regulacjami unijnymi. Ekspertyzyprawne, Warszawa 2002, Tom. I (pod red. B. Kazenas, G. Uścińska).• Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środkówpublicznych.280

1. Przedmiot: Kwalifikowana Pierwsza Pomoc2. Jednostka realizująca: Zakład Ratownictwa Medycznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:dr n. med. Grzegorz Michalakdr n. med. Grzegorz Michalakdr n. med. Jan Siwik5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Ks. Trojdena 2a6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -30 godzinwykłady - ------------seminaria –ćwiczenia -10 godzin20 godzin10. Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny, zaliczenie11. Cel kształcenia:Opanowanie umiejętności z zakresu kwalifikowanej pierwszejpomocy12. Treści:Rozpoznanie stanów zagrożenia zdrowia i życia człowieka, ocenapodstawowych funkcji życiowych człowieka w stanie zagrożenia,przywrócenie, podtrzymanie i stabilizacja podstawowych funkcjiżyciowych, zabezpieczenie i stabilizacja różnych obszarów ciałauszkodzonych w wyniku działania czynników zewnętrznych, podejmowaniekwalifikowanych działań ratunkowych w szczególnych rodzajach zagrożeńśrodowiskowych, organizacja i przeprowadzanie kwalifikowanego ibezpiecznego transportu osób w stanie zagrożenia zdrowia lub życia.281

13. Piśmiennictwo:• Wytyczne resuscytacji krążeniowo-oddechowej 2005. ERC 2005. –tłumaczenie polskie Polska Rada Resuscytacji, Kraków, 2005 –www.prc.krakow.pl• ABC postępowania w urazach. P. Driscoll, D.Skinner, R. Earlan, podred. J. Jakubaszko. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2003.• Medycyna ratunkowa i katastrof. Podręcznik dla studentów uczelnimedycznych. Pod red. A. Zawadzkiego, PZWL 2006• Wczesne postępowanie medyczne w katastrofach. Podręcznik dlaratowników medycznych. medycznych. Briggs, K. Brinsfield, tłum. W.Rowiński, J. Dominik, PZWL 2007• Podręcznik doraźnej pomocy medycznej. J.P. Wyatt, tłum. A. Szpiro-Żurkowska, T. Korta282

1. Przedmiot: Podstawy Ratownictwa Medycznego2. Jednostka realizująca: Zakład Ratownictwa Medycznego3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:dr n. med. Grzegorz Michalakdr n. med. Grzegorz Michalak,dr n. med. Jan Siwik,dr n. med. Sławomir Pilip5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Ks. Trojdena 2a6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -30 godzinwykłady - ------------seminaria –30 godzinćwiczenia - ------------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Zdobycie i utrwalenie podstawowej wiedzy z zakresu ratownictwamedycznego przekazanej zgodnie z treściami programowymi12. Treści:2. Organizacja i funkcjonowanie systemu PRM w Polsce. Ratownictwomedyczne jako element systemu bezpieczeństwa publicznego.3. Stany nagłego zagrożenia zdrowia lub życia pochodzenia wewnętrznego.4. Stany nagłego zagrożenia zdrowia lub życia związane z czynnikamiśrodowiskowymi.5. Stany zagrożenia życia związane ze skażeniami i zatruciami.6. Stany zagrożenia życia związane z obrażeniami ciała.7. Ocena podstawowych funkcji życiowych.8. Podstawowe czynności kwalifikowanej pierwszej pomocy.283

9. Podstawy organizacji działań ratunkowych: łańcuch przeżycia, fazyakcji ratunkowej współpraca z jednostkami ratownictwa, działaniaratunkowe na miejscu zdarzenia, ocena stanu życia i zdrowia w miejscukatastrof, segregacja chorych, przygotowanie poszkodowanych dotransportu.10. Zasady bezpiecznego prowadzenia działań ratunkowych. Zasadydokumentowania działań ratunkowych.11. Psychologia działań ratunkowych.13. Piśmiennictwo:• 1.Wytyczne resuscytacji krążeniowo-oddechowej 2005. ERC 2005. –tłumaczenie polskie Polska Rada Resuscytacji, Kraków, 2005 –www.prc.krakow.pl• Medycyna ratunkowa. S.H. Plantz, J.N. Adler, pod red. J. Jakubaszko,wyd. med. Urban&Partner, 2000• ABC postępowania w urazach. P. Driscoll, D.Skinner, R. Earlan, podred. J. Jakubaszko. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2003.• Medycyna ratunkowa i katastrof. Podręcznik dla studentów uczelnimedycznych. Pod red. A. Zawadzkiego, PZWL 2006• Medycyna ratunkowa na dyżurze. S. M. Keim, pod red. F. Kokota,PZWL 2007• Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych, pod red. F.Kokota, PZWL 2007• Wczesne postępowanie medyczne w katastrofach. Podręcznik dlaratowników medycznych. medycznych. Briggs, K. Brinsfield, tłum. W.Rowiński, J. Dominik, PZWL 2007• Podręcznik doraźnej pomocy medycznej. J.P. Wyatt, tłum. A. Szpiro-Żurkowska, T. Korta284

1. Przedmiot: Organizacja Ratownictwa Medycznego2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr n. med. Michał Targowski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B, II6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin10 godzin20 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie - test11. Cel kształcenia:Celem zajęć z organizacji ratownictwa medycznego jest przedstawienie:• Rozwoju koncepcji ratownictwa medycznego w Polsce• Tworzenia i ewolucji systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne wlatach 2001-2006• Obowiązujących aktów prawnych(ustaw i aktów wykonawczych)• Zadań organów administracji państwowej• Systemów ratownictwa medycznego w wybranych krajach UniiEuropejskiej(Austria, Francja, Wielka Brytania) i innych(USA)• Problematyki, profilaktyki i promocji zdrowia w ratownictwiemedycznym oraz programów prewencji• Jednostek systemu, realizowanych zadań oraz czynnościwykonywanych przez ratowników medycznych• Organizacji i zadań realizowanych przez Lotnicze PogotowieRatunkowe, GOPR, TOPR• Wybranych elementów z dziedziny zarządzania kryzysowego285

• Współdziałania innych służb z systemem PRM, ze szczególnymuwzględnieniem jednostek Państwowej Straży Pożarnej12. Treści:TEMATY WYKŁADÓWWYKŁAD 1ROZWÓJ KONCEPCJI RATOWNICTWA MEDYCZNEGO WPOLSCE CZ. I• Rządowy program „ Zintegrowane Ratownictwo Medyczne na lata 1999–2003”,cele i założenia.• Akty prawne regulujące funkcjonowanie PRM w latach 2001-2006.• Definicje i pojęcia wprowadzone ustawami.• Jednostki systemu, ich organizacja i zadania.• Zadania organów administracji rządowej i samorządowej.WYKŁAD 2ROZWÓJ KONCEPCJI RATOWNICTWA MEDYCZNEGO W POLSCECZ. II,EWOLUCJA SYSTEMU W LATACH 2001-2006.• Finansowanie systemu PRM.• Planowanie w zakresie ratownictwa medycznego:• wojewódzki program w zakresie ratownictwa medycznego,• plany zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych,• Świadczenia udzielane przez jednostki systemu.• Współdziałanie jednostek systemu PRM ze służbamipublicznymi(policja, Państwowa Straż Pożarna).• Krajowy system ratowniczo –gaśniczy.WYKŁAD 3RAMY PRAWNE I ORGANIZACJA SYSTEMU PAŃSTWOWERATOWNICTWO MEDYCZNE W POLSCE OD 01.01.2007.• Aktualne podstawy prawne.• Zmiany w obowiązujących aktach prawnych.• Przepisy przejściowe.• Zadania organów administracji publicznej.WYKŁAD 4ORGANIZACJA SYSTEMÓW RATOWNICTWA MEDYCZNEGO WWYBRANYCH KRAJACH (USA, FRANCJA, WIELKA BRYTANIA).286

PREWENCJA I PROMOCJA ZDROWIA W RATOWNICTWIEMEDYCZNYM.WYKŁAD 5ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE- ZARYS PROBLEMATYKI.• Obowiązujące akty prawne.• Pojęcia wprowadzone aktami prawnymi.• Fazy zarządzania kryzysowego.• Zadania organów administracji publicznej.TEMATY SEMINARIÓWSEMINARIUM 1Zagadnienia wstępne, rys historyczny.Rozmieszczenie, organizacja i szczegółowe wymagania dotyczące zespołówratownictwa medycznego (ZRM).SEMINARIUM 2Rozmieszczenie, organizacja, realizowane zadania i szczegółowewymagania dotyczące szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR).SEMINARIUM 3Rozmieszczenie i zadania Centrum Powiadamiania Ratunkowego(CPR).Współdziałanie jednostek systemu PRM.SEMINARIUM 4Współpraca systemu PRM i PSP.Ekonomiczne aspekty funkcjonowania systemu(świadczenia przedszpitalnei szpitalne, finansowanie CPR).SEMINARIUM 5Jednostki systemu wprowadzone ustawą z 2006 r.Szczegółowe zadania administracji rządowej.Finansowanie systemu.Edukacja w zakresie ratownictwa medycznego.SEMINARIUM 6Ratownik medyczny, wykonywane czynności, stosowane leki.SEMINARIUM 7Zarządzanie kryzysowe w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej(kraj związkowy Wiedeń). Wybrane aspekty zarządzania kryzysowego naprzykładzie województwa mazowieckiego (organizacja i zadania WydziałuZarządzania Kryzysowegow Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim).SEMINARIUM 8Ratownictwo lotnicze i górskie.Organizacja, cele i zadania Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, TOPR, GOPRRola i realizacja zadań w zakresie ratownictwa medycznego przez jednostkiPaństwowej Straży Pożarnej.287

SEMINARIUM 9Wybrane programy prewencji w Polsce. Program poprawy bezpieczeństwaruchu drogowego GAMBIT 2005-2013, Ministerstwo Infrastruktury.SEMINARIUM 10Organizacja ratownictwa medycznego w wybranych krajach UniiEuropejskiej( na przykładzie Austrii - kraju związkowego Wiedeń). Praktyczne aspektyfunkcjonowania systemu PRM na przykładzie województwamazowieckiego.Piśmiennictwo:• Wykłady.• Materiały autorskie• Akty prawne, m.in:• Program „Zintegrowane Ratownictwo Medyczne na lata 1999-2003”.• Ustawa z dnia 6 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwamedycznego• (Dz.U. Nr 74 z dnia 14.06.2002 r., poz. 687).• Ustawa z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym RatownictwieMedycznym (Dz.U. Nr 113 z dnia 9.10.2001 r., poz. 1207, z późn.zm.).• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opiekizdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210 zdnia 27.09. 2004 r., poz. 2135).• Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 08.09.2006r.• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 r. wsprawie szczegółowego zakresu medycznych czynnościratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownikamedycznego• Akty wykonawcze do ww. ustaw.• Projekty aktów wykonawczych.288

1. Przedmiot: Metodologia Badań Naukowych2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i AlergologiiProf. nadzw. dr hab. Bolesław K. SamolińskiProf. nadzw. dr hab. Andrzej Krawczyk,mgr Justyna Marszałkowska,mgr Filip Raciborski,mgr Aneta Tomaszewska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B,6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin15 godzin15 godzinćwiczenia - -------------10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Przygotowanie studentów do prawidłowego przygotowania iprowadzenia naukowych prac badawczych oraz pisania prac licencjackichwg obowiązujących standardów.12. Treści:1. Poznanie naukowe w medycynie – od starożytności do współczesności2. Badanie zjawisk przyrodniczych - cel poznania, metody indukcyjne idedukcyjne, obserwacja i eksperyment, ogólne zasady dokonywaniapomiarów, powtarzalność i odtwarzalność wyników badań,przygotowanie planu i protokołu eksperymentu, ogólne zasady zbieraniadanych, zasady analizy danych289

3. Badania populacyjne - typy danych i metody ich pozyskiwania, układzbieranego materiału, podstawy statystycznej analizy danych4. Badania ankietowe - ogólne zasady konstrukcji kwestionariusza, zasadyzbierania danych, ograniczenia interpretacji wyników, popełniane błędy5. Badania na człowieku - eksperyment kliniczny, przesiewowe badanialudzi, problemy deontologiczne w odniesieniu do badań na materialeludzkim, rola Komisji Bioetycznych, GCP6. Publikacje medyczne jako źródło wiedzy – cel publikowania, miejsce iforma publikacji, zasady opracowania dokumentacji wyników dozamieszczenia w publikacji, zasady cytowania prac, problem rzetelnościi uczciwości w nauce, błędy popełniane podczas pisania prac7. Uczestnictwo w konferencjach i kongresach - prezentacja ustna i plakatnaukowy - rodzaje prezentacji, zasady ich przygotowania orazwygłaszania, zasady przygotowania materiałów ilustracyjnych,najczęściej popełniane błędy.8. Praca licencjacka - przepisy, terminarz i zasady postępowania, układ ikonstrukcja pracy, zasady techniczne pisania pracy, popełniane błędy13. Piśmiennictwo:1. W. Jędrychowski Epidemiologia. Wprowadzenie i metody badań 19992. J. Apanowicz Metodologia nauk, "Dom organizatora", Toruń 20033. E. Babbie Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 2004290

1. Przedmiot: Metodologia poznania naukowego2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:ŚrodowiskowychProf. nadzw. dr hab. Bolesław K. SamolińskiProf. nadzw. dr hab. Andrzej Krawczyk,mgr Justyna Marszałkowska,mgr Filip Raciborski,mgr Aneta Tomaszewska5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B,6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -45 godzin15 godzin20 godzin10 godzin10. Forma zaliczenia: Zaliczenie11. Cel kształcenia:Przygotowanie studentów do prawidłowego przygotowania iprowadzenia naukowych prac badawczych oraz pisania prac magisterskichwg obowiązujących standardów. Rozszerzenie treści przedstawionych nastudiach I stopnia o praktyczną realizację nabytej wiedzy.12. Treści:1. Podstawy filozofii nauki - spory o status nauki, metoda naukowa,kryteria prawdy w nauce, konfirmacja i falsyfikacja teorii naukowych,teoria paradygmatu,2. Poznanie naukowe w medycynie – od starożytności do współczesności291

3. Zasady organizacyjne i zasady finansowania prowadzenia pracbadawczych w Polsce i na świecie4. Badanie zjawisk przyrodniczych - cel poznania, metody indukcyjne idedukcyjne, obserwacja i eksperyment, ogólne zasady dokonywaniapomiarów, powtarzalność i odtwarzalność wyników badań,przygotowanie planu i protokołu eksperymentu, ogólne zasadyzbierania danych, zasady analizy danych5. Badania populacyjne - typy danych i metody ich pozyskiwania, układzbieranego materiału, podstawy statystycznej analizy danych6. Badania ankietowe - ogólne zasady konstrukcji kwestionariusza,zasady zbierania danych, ograniczenia interpretacji wyników,popełniane błędy7. Badania na człowieku - eksperyment kliniczny, przesiewowe badanialudzi, problemy deontologiczne w odniesieniu do badań na materialeludzkim, rola Komisji Bioetycznych, GCP8. Badania terenowe w praktyce - dobór próby (badania jakościowe iilościowe), jakościowe badania terenowe, wywiady jakościowe,prowadzenie badań eksperymentalnych, zogniskowane wywiadygrupowe, konstruowanie badań ilościowych, opracowywanie danychilościowych, sposoby prezentacji wyników badań, interpretacjaogólnodostępnych danych statystycznych, metody badawcze obecne wmarketingu (wprowadzenie)9. Publikacje medyczne jako źródło wiedzy – cel publikowania, miejsce iforma publikacji, zasady opracowania dokumentacji wyników dozamieszczenia w publikacji, zasady cytowania prac, problemrzetelności i uczciwości w nauce, błędy popełniane podczas pisaniaprac10. Oszustwa naukowe, kłamstwo ontyczne i pragmatyczne, rola kobiet wpoznaniu naukowym11. Uczestnictwo w konferencjach i kongresach - prezentacja ustna iplakat naukowy - rodzaje prezentacji, zasady ich przygotowania orazwygłaszania, zasady przygotowania materiałów ilustracyjnych,najczęściej popełniane błędy.12. Praca magisterska - przepisy, terminarz i zasady postępowania, układ ikonstrukcja pracy, zasady techniczne pisania pracy, popełniane błędy13. Piśmiennictwo:• W. Jędrychowski Epidemiologia. Wprowadzenie i metody badań 1999• J. Apanowicz Metodologia nauk, "Dom organizatora", Toruń 2003• E. Babbie Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 2004292

1. Przedmiot: Podstawy biostatystyki2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr Marta Zalewskadr Konrad Furmańczyk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B,6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: II rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -60 godzin30 godzinseminaria – ------------ćwiczenia -30 godzin10. Forma zaliczenia: Zaliczenie(po II semestrze na podstawie kolokwiów)11. Cele kształcenia:Nauczyć:- stosowania podstawowych metod rachunku prawdopodobieństwa,- obliczania miar tendencji centralnej i dyspersji,- stosowania testów parametrycznych i nieparametrycznych,- badania korelacji oraz stosowania analizy regresji.Zapoznać z :- zastosowaniem omawianych wielkości statystycznych w zagadnieniachmedycznych12. Treści:SEMESTR IPrzypomnienie wybranych treści z rachunku prawdopodobieństwa wkontekście medycznym. Zdarzenia niezależne i zależne.Prawdopodobieństwo warunkowe. Wzór na prawdopodobieństwocałkowite oraz wzór Bayesa. Czułość i specyficzność w testach medycznych.293

Ryzyko względne i ryzyko przypisane. Pojęcie zmiennej losowej, rodzajezmiennej losowej, pojęcie rozkładu zmiennej losowej. Szeregi rozdzielcze –obliczenia z danych pośrednich, histogramy. Tablice kontyngencji. Miarypołożenia i dyspersji, pojecie kwantyla, mediany, wartości modalnej.Podsumowanie estymacji punktowej. Podstawy estymacji przedziałowej.Wprowadzenie do testowania hipotez statystycznych. Rozkład normalnygaussowski i testy zgodności dla rozkładu gaussowskiego.SEMESTR IITest t-Studenta dla obserwacji niepowiązanych i powiązanych. TestManna-Whitneya i inne testy nieparametryczne. Zależność międzycechami, estymacja współczynnika korelacji Pearsona i Spearmana.Tablice wielodzielcze, test Chi kwadrat dla zmiennych jakościowych.Analiza regresji jednowymiarowej i wprowadzeniedo zaawansowanych analiz. Wprowadzenie do jednoczynnikowej analizywariancji. Zasady losowania próby z populacji.13. Piśmiennictwo:• Greń J. Statystyka matematyczna. Modele i zadania. PWN, Warszawa,1975.• Koronacki J. Statystyczne systemy uczące się. WNT , Warszawa, 2005.• Krysicki W. i in. Rachunek prawdopodobieństwa i statystykamatematycznaw zadaniach. PWN, Warszawa, 1998.• Łomnicki A. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. PWN,Warszawa, 2003.• Niemiro W. Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna.Szkoła Nauk Ścisłych, Warszawa,1999.• Nowak P. i in. Komputerowe metody statystyki matematycznej wprzykładachi zadaniach. Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania,Warszawa, 2003.• Stanisz A. Pod redakcją. Biostatystyka. Wydawnictwo UniwersytetuJagiellońskiego, Kraków, 2005.• Watała C. Biostatystyka – wykorzystanie metod statystycznych w pracybadawczejw naukach biomedycznych. α -medica press, Bielsko-Biała, 2002.294

1. Przedmiot: Biostatystyka2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr inż. Zbigniew Wawrzyniak5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B,Kierunek studiów:Zdrowie Publiczne6. Rodzaj studiów: Studia II stopnia7. Rok studiów: I rok8. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -50 godzin +10 godzin20 godzin +10 godzin15 godzin15 godzin9. Forma zaliczenia: EgzaminRegulamin zaliczenia przedmiotu:1. Warunki zaliczenia ćwiczeń:a/ obecność na zajęciach obejmujących 15 godz. ćwiczeń,b/ aktywny udział w ćwiczeniach,c/ uzyskanie pozytywnych ocen z dwóch kolokwiów częściowych.2. Warunki zaliczenia seminariów:a/ obecność na zajęciach obejmujących 15 godz. seminariów,b/ prezentacja wyników zespołowych projektów statystycznychc/ uzyskanie pozytywnej oceny prezentacji3. Warunki zaliczenia egzaminu:a/ obecność na zajęciach obejmujących 15 godz. wykładu,b/ uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu4. Ocena zaliczenia zostanie ustalona na podstawie obecności iaktywności na ćwiczeniach (5%), wyników 2 kolokwiówczęściowych (40%), oceny prezentacji (15%) oraz wynikuegzaminu (40%) i wpisana do indeksu po zakończeniu zajęć.Oceny pkt 51-60 ocena 3,0, pkt 61-70 ocena 3,5, pkt 71-80 ocena4,0, pkt 81-90 ocena 4,5, pkt 91-100 ocena 5,0295

5. Projekt realizowany jest przez studentów w grupach 4-5osobowych oraz w trakcie seminarium i polega na opracowaniudanych statystycznych (własnych lub przydzielonych) wieluzmiennych i kilkuparametrowych z zagadnień medycznych,biologicznych, biometrologii i epidmiologii. Warunki opracowaniaprojektu omawiane są na seminariach, a także dodatkowychkonsultacjach, a do końcowej oceny wymagany jest raportpisemny, będący podsumowaniem dokonanych analiz. Etapyrealizacji projektu obejmują: omówienie i koncepcja analizydanych, przekroje zmiennych wraz z opisami parametrów,postawienie i weryfikacja hipotez statystycznych oraz/lub badaniezwiązków i zależności w grupach i pomiędzy nimi, interpretacjawyników i posumowanie raportem wraz z wnioskamistatystycznymi i praktycznymi.6. Odrabianie zajęć opuszczonych z przyczyn usprawiedliwionychjestmożliwew tym samym cyklu zajęciowym z inną grupą po uzgodnieniu zprowadzącym. W sytuacji, gdy student, który opuścił co najwyżej2 zajęcia musi zaliczyć odpowiedni materiał u prowadzącegozajęcia w formie pisemnej lub ustnej, w uzgodnionym, najbliższymterminie.10. Cel kształcenia:Przedstawienie nowoczesnej technologii przetwarzania informacjimedycznych, która wpływa na naukową prezentację i interpretacjęwyników medycznych oraz wprowadza do medycyny konkretyzację wiedzystatystycznej. Zastosowanie metod statystycznych potrzebnych do:właściwego rozwiązania problemu doboru materiałów; właściwego doborumetod statystycznych; właściwej interpretacji uzyskanych wynikówstatystycznych.11. Treści:1. Podstawowe pojęcia rachunku prawdopodobieństwa:kombinatoryka, zdarzenia losowe, prawdopodobieństwo,niezależność zdarzeń2. Pojęcie zmiennej losowej i rozkładu dla zmiennej ciągłej i dyskretnej,rozkłady analityczne, tablice rozkładów3. Wartość oczekiwana, odchylenie standardowe, momenty wyższychrzędów4. Pojęcie estymacji, średnia, mediana, miary rozrzutu5. Estymacja punktowa i przedziałowa,6. Szeregi rozdzielcze i tablice7. Testy statystyczne – wprowadzenie, test t-studenta8. Testy nieparametryczne: test χ 2 Pearsona296

9. Regresja liniowa wielu zmiennych10. Badanie korelacji11. Analiza wariancji jedno i dwuparametrowej12. Zasady przygotowania i prowadzenia badania statystycznego orazeksperymentu naukowego13. Piśmiennictwo:Piśmiennictwo obowiązkowe:• Watała C. ,Biostatystyka - wykorzystanie metod statystycznych w pracybadawczej w naukach biomedycznych, , Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2002, 423 str.,• Stanisz A., Biostatystyka red., UJ, Kraków 2005, wydanie I, 410 str.• Łomnicki A.; Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników; PWN;wyd. II, 2002.• Gondko R., Zgirski A., Adamska M.; Biostatystyka w zadaniach; Wyd.Uniw. Łódzkiego; wyd. II, 2001.Piśmiennictwo uzupełniające• Armitage P.: Metody statystyczne w badaniach medycznych. 1978• Barnett R.M.: Statystyka w laboratoriach klinicznych. 1978• Jędrychowski W.: Metoda zbierania wywiadów i budowakwestionariuszy zdrowotnych. 1982• Mardoń K., Piasecki Z.: Statystyka medyczna w przemysłowej służbiezdrowia. 1979• Miller T., Orzeszyna S./red./: Statystyka. Podręcznik dla studentówmedycyny. 1982• Oktaba W.: Elementy statystyki matematycznej i metodykadoświadczalnictwa. 1977• Sawicki F.: Elementy statystyki dla lekarzy. 1982• Maszko J.A., Bręborowicz G.H., Tadeusiewicz R.: Statystyka wbadaniach medycznych. 1998• Sobczyk M.: Statystyka. Podstawy teoretyczne, przykłady, zadania. 2000• Tosik M., Grzenkowski H. – Statystyka medyczna, Gdańsk: AM• Tosik M., Bautembach I., Grzenkowski H. – Zbiór zadań ze statystykimedycznej, Gdańsk: AM, 1989• Gore S., Altman D. – Statystyka w praktyce lekarskiej, PWN, 1999• Stanisz A., Przystępny kurs statystyki, StatSoft Kraków 1998.• Balicki A., Makać W.: Metody wnioskowania statystycznego.• Makać W., Urbanek-Krzysztofiak D.: Metody opisu statystycznego• Turczyński B.: Statystyka. Śląska Akademia Medyczna. Katowice 1999• Sobczyk M., Statystyka medyczna, PZWL, Warszawa 1998,• Moczko J., Statystyka w badaniach medycznych, PZWL, Warszawa1999.297

• Kukuła K., Elementy statystyki w zadaniach, PWN, wyd. II, 2003Inne materiały pomocnicze oraz zadania i problemy statystyczne sąudostępniane studentom w wersji elektronicznej z aktualizacją bieżącą.* liczba godzin dla studentów studiów pierwszego stopnia po kierunku ZdrowiePubliczne + liczba godzin dla studentów studiów pierwszego stopnia po innychkierunkach niż Zdrowie Publiczne298

1. Przedmiot: Zaawansowane Metody Analizy Danych2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowychprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr Marta Zalewskadr Konrad Furmańczyk5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B,Kierunek studiów:Zdrowie Publiczne6. Rodzaj studiów: Studia II stopnia7. Rok studiów: II rok8. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin15 godzin15 godzinćwiczenia - ------------9. Forma zaliczenia: Zaliczenie na podstawie uczestnictwa wseminariachi wykładach.10. Cel kształcenia:Zapoznanie studentów wybranymi zaawansowanymi metodamianalizy danych medycznych.11. Treści:Zapoznać z:• stosowaniem wybranych metod rachunku prawdopodobieństwa krzywaROC, (czułość i specyficzność),• testowaniem istotności modelu – analiza wariancji i porównańwielokrotnych,• predykcji poprzez używanie metod regresji, klasyfikacji i dyskryminacjina przykładzie metody k-najbliższych sąsiadów oraz empirycznej ocenybłędu predykcji: próba ucząca testująca, kroswalidacja,299

• badaniem korelacji oraz stosowania analizy regresji, regresjilogistycznej,• analizy korespondencji• elementami przetwarzania obrazów na przykładzie analizy fraktalnej.Przedstawić :• zastosowania omawianych metod statystycznych w zagadnieniachmedycznych12. Piśmiennictwo:• Greń J. Statystyka matematyczna. Modele i zadania. PWN, Warszawa,1975.• Krysicki W. i in. Rachunek prawdopodobieństwa i statystykamatematycznaw zadaniach. PWN, Warszawa, 1998.• Łomnicki A. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. PWN,Warszawa, 2003.• Stanisz A. Pod redakcją. Biostatystyka. Wydawnictwo UniwersytetuJagiellońskiego, Kraków, 2005.• Watała C. Biostatystyka – wykorzystanie metod statystycznych w pracybadawczejw naukach biomedycznych. α -medica press, Bielsko-Biała, 2002.300

1. Przedmiot: Biometrologia2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Środowiskowych i Alergologiiprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr inż. Zbigniew Wawrzyniak5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B,Kierunek studiów:Zdrowie Publiczne6. Rodzaj studiów: Studia II stopnia7. Rok studiów: II rok8. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –30 godzin24 godzin6 godzinćwiczenia - -----------9. Forma zaliczenia: Bieżąca kontrola, kolokwium końcowe10. Cel kształcenia:Przedstawienie podstawowych pojęć metrologii w odniesieniu dozagadnień biomedycznych, wybrane zagadnienia biologicznych systemówsensorycznych, przetwarzania informacji pomiarowej oraz rozpoznawanieinformacji w układzie ludzkiego systemu sensorycznego oraz kanałuwzrokowego i umysłu oraz charakterystyka wybranych diagnostycznychmetod pomiarowych o właściwościach anatomicznych i czynnościowychopartych na przetwarzaniu informacji poprzez różne zjawiskafizykochemicznych.11. Treści:1. Doświadczalne poznanie rzeczywistości, Mierzenie i Eksperyment,Nauka a Metrologia, Podstawowe cechy wyniku i zagadnieniadokładności301

2. Oddziaływanie wielkości fizycznych w systemach sensorycznych,zmysły i ich charakterystyka pomiarowa – Widzenie i Postrzeganie,Rozumienie, Złudzenia i Iluzje w Rozpoznawaniu3. Przetwarzanie informacji w systemie sensorycznym: Neurony,Detektory, Sensory,4. Przetwarzanie informacji, rozumienie i kojarzenie: Kora, Analiza iAktywna Synteza, Rozpoznawanie5. Pamięć, Mózg i Rozum, Rozumienie i kognitywizm, Zmysły a UkładSensoryczny,6. Elementy Biometrii w zastosowaniach praktycznych7. Wybrane metody pomiarowe stosowane w medycynie: zjawiska,przetwarzanie, wizualizacja wyników: MRI, PET, CT, EEG,bezpieczeństwo.8. Fuzja wyników metod pomiarowych do celów diagnostycznych iwspomagania leczenia1. Piśmiennictwo:Zebrane materiały pomocnicze są udostępniane studentom w wersjielektronicznej, aktualizowane na bieżąco.302

1. Przedmiot: Elementy Techniki Medycznej2. Jednostka realizująca: Zakład Profilaktyki Zagrożeń3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyŚrodowiskowychprof. nadzw. dr hab. Bolesław K. Samoliński5. realizujący przedmiot: dr inż. Zbigniew Wawrzyniak5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok B,Kierunek studiów:Zdrowie Publiczne6. Rodzaj studiów: Studia I stopnia7. Rok studiów: II rok8. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -30 godzin15 godzin15 godzin9. Forma zaliczenia: Bieżąca kontrola, kolokwium końcowe10. Cel kształcenia:Zaznajomienie z podstawowymi pojęciami związanymi zzagadnieniami technicznymi takimi, jak pomiar, przekaz i przetwarzanieinformacji, biologiczny system sensoryczny i podstawowe zasadybezpieczeństwa w odniesieniu do aparatury medycznej i wspomagającychją systemów informatycznych11. Treści:− Pomiary w środowisku człowieka i medycynie, Eksperyment aAnaliza pomiarowa z przetwarzaniem− Transmisja i przetwarzanie informacji w systemach sensorycznychoraz systemach informatycznych− Układy sensoryczne człowieka oraz elementy sprzętowe wkomunikacji ze środowiskiem pomiarowym− Elementy Biometrii w zastosowaniach praktycznych oraztelemedycyna303

− Wybrane metody pomiarowe stosowane w diagnostyce medycznejpacjenta: MRI, CT, EEG oraz bazy danych w medycynie− Zasady bezpieczeństwa w kontakcie z aparaturą i polami EM orazzasady bezpieczeństwa informatycznego.− Zagadnienia wizualizacji wyników, przetwarzanie i systemyinformatyczne dla celów medycznychNa ćwiczeniach studenci realizują wybrane zagadnienia dotyczącepraktycznej wiedzy o szpitalnych systemach informacyjnych oraz obezpieczeństwie w systemach komputerowych i w aparaturzebiomedycznej. Szczegółowo omówiona wybrana aparatura do badań USG iEKG.− Systemy informacyjne w medycynie.− Ultradźwięki w medycynie.− Bezpieczny sprzęt elektromedyczny.− Bezpieczeństwo w systemach komputerowych− EKG – zasady budowy i bezpieczeństwo pacjenta13. Piśmiennictwo:Materiały wykładowe i ćwiczeniowe opracowane są specjalnie wwersji prezentacji elektronicznej z szeroko dostępnych źródeł technicznychoraz medycznych i udostępniane studentom na bieżąco.304

1. Przedmiot: Zasoby i Systemy Informacyjne w OchronieZdrowia(Studia Licencjacie)2. Jednostka realizująca: Zakład Informatyki Medycznej i3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Telemedycynyprof.dr hab. inż. Robert Rudowskimgr inż. Maria Karlińskamgr Maciej Monkiewicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok Etel/fax. (022) 658-29-97e-mail: infosek@amwaw.edu.plhttp://www.amwaw.edu.pl/zinf6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I stopnia8. Rok studiów: III rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –20 godzin6 godzin14 godzinćwiczenia - -----------10. Forma zaliczenia:Zaliczenie na podstawie kolokwium przeprowadzonego na ostatnichzajęciach obejmującego materiał wykładów (teoria) i ćwiczeń(praktyka).11. Cel kształcenia:-12. Treści:Organizacja nauczania:Wykłady i ćwiczenia odbywają się w semestrze letnim. Ćwiczeniaprowadzone są raz w tygodniu. Rozpoczynają się krótkim wprowadzeniemdo tematu, po którym następuje część praktyczna polegająca na305

samodzielnej pracy z komputerem z dostępem do Internetu.Tematyka wykładów: (6 godz. = 3x2)1. Wprowadzenie. Pojęcia podstawowe: dane, informacja, wiedza.Kierunki rozwoju systemów informacyjnych w ochronie zdrowia.2. Bazodanowe systemy informatyczne. Poszukiwanie, przetwarzanie iprzechowywanie informacji. Co to jest system bazodanowy? Podstawowepojęcia – pole, rekord, kwerenda. System zarządzania bazą danych i jegofunkcje. Przykłady - Krajowy Rejestr Nowotworów. Szpitalne systemyinformatyczne. Standardy komunikacyjne danych tekstowych_HL7 iobrazowych – DICOM.3. Internet w zdrowiu publicznym i medycynie. Historia Internetu.Podstawowe usługi: poczta elektroniczna, WWW, telnet, ftp, listydyskusyjne. Zasoby dla zdrowia publicznego w Polsce i na świecie.Wyszukiwanie informacji w dziedzinie zdrowia publicznego (instytucje,bazy, usługi). Bazy bibliograficzne: Medline, Core Biomedical Collection,CancerLit.Wstęp do systemów telemedycznych/e-zdrowia.Tematy ćwiczeń: (14 godz. = 7x2)a. Wyszukiwanie w Internecie opisów funkcjonujących w zoz systemówinformatycznych.b. Budowa schematu przepływu informacji w wybranej jednostce ochronyzdrowia.c. Przeglądanie bazy MEDLINE i polskiego Internetu pod kąteminformacji nt. stosowania telemedycynyd. E-nauczanie – przedstawienie przykładowych technik i platformedukacyjnych.e. Opracowanie w Power Point prezentacji na podstawie zgromadzonychuprzednio materiałów.f. Opracowanie prostej strony WWW omawiającej standardy danychmedycznych: tekstowych – Hl7 i obrazowych – DICOM.g. Publikacja strony WWW. Test teoretyczny z materiału wykładów.10. Koło naukowe:Przy Zakładzie istnieje Studenckie Koło Naukowe Informatyki działające wkilku grupach problemowych.11. Piśmiennictwo obowiązkowe:Podręcznik: Informatyka medyczna. Red. Robert Rudowski. PWN,Warszawa 200312. Piśmiennictwo zalecane:Biocybernetyka I inżynieria biomedyczna 2000. Red. Maciej Nałęcz. Tom7.306

Systemy komputerowe i teleinformatyczne w służbie zdrowia.Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit. Warszawa 2002.Handbook of Medical Informatics. J.H. van Bemmel, M.A. Musen.Springer 1997Szpitalne systemy informatyczne pod red. Adama Kozierkiewicza.Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”. Kraków 1999.Zintegrowany system informacyjny w pracy szpitala. Ewa Piętka.Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2004.Tworzenie stron WWW. K. Pikoń. Wydawnictwo HELION 2002.Pisma: „Internet”, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”• ”1. Przedmiot: Zasoby i Systemy Informacyjne w OchronieZdrowia(Studia Magisterskie)2. Jednostka realizująca: Zakład Informatyki Medycznej i3. Kierownik jednostkirealizującej:Telemedycynyprof. dr hab. inż. Robert Rudowski307

4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Godziny przyjęć: pon., czw. - godz.10 00 - 12 00mgr inż. Maria Karlińskamgr Maciej Monkiewicz5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok Etel/fax. (022) 658-29-97e-mail: infosek@amwaw.edu.plhttp://www.amwaw.edu.pl/zinf6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: I rok9. Liczba godzin:ogółem -wykłady -seminaria –ćwiczenia -45 godzin10 godzin20 godzin15 godzin10. Forma zaliczenia:Zaliczenie na podstawie kolokwium przeprowadzonego na ostatnichzajęciach obejmującego materiał wykładów (teoria) i ćwiczeń (praktyka) zuwzględnieniem zaliczenia z seminarium (testy, prezentacja wybranegotematu).11. Cel kształcenia:Celem zajęć z zasobów i systemów informacyjnych w ochronie zdrowiajest:a. przedstawienie kierunków rozwoju systemów informacyjnych wochronie zdrowiab. zapoznanie z lingwistyką medyczną w kontekście budowyelektronicznej historii choroby (EPR) oraz z systemami wspomaganiadecyzjic. tworzenie aplikacji bazodanowychd. zaznajomienie z systemami monitorowania usług medycznychfinansowanych ze środków publicznych oraz z zasadami dostępu dopublicznych zasobów informacyjnyche. opracowywanie dokumentów o rozbudowanej strukturze zwykorzystaniem informacji pochodzących z różnych źródeł12. Treści:308

Organizacja nauczania:Seminaria odbywają się w semestrze zimowym. Wykłady i ćwiczeniaw semestrze letnim. Ćwiczenia prowadzone są raz w tygodniu.Rozpoczynają się krótkim wprowadzeniem do tematu, po którym następujeczęść praktyczna polegająca na samodzielnej pracyz komputerem z dostępem do Internetu.Tematyka zajęć(60 godz.)Tematyka wykładów: (10 godz. = 5x2)1. Wprowadzenie. Kierunki rozwoju systemów informacyjnych w ochroniezdrowia.2.Interoperacyjność technologiczna systemów informatycznych w ochroniezdrowia. Elektroniczna historia choroby (EHC) i cele jej stosowania.Przykłady EHC. Standardy związane z EHC.3.Interoperacyjność semantyczna systemów informatycznych w ochroniezdrowia. Lingwistyka medyczna – system klasyfikacji i kodowania,nomenklatura, tezaurus. Omówienie systemów ICD-9, ICD-10, ICPC,DRG, SNOMED CT w kontekście ich przydatności dla elektronicznejhistorii choroby (EPR).4.Systemy wspomagania zarządzania i systemy wspomagania decyzji.Systemy wspomagania decyzji klinicznych: protokoły (algorytmykliniczne), systemy ekspertowe.Modelowanie i optymalizacja.5. Telemedycyna i e-zdrowie.Tematyka seminariów: (20 godz. = 10x2)1. Wprowadzenie do przedmiotu. Literatura. Adresy przydatnych stronWWW. Społeczny ład informacyjny. Dane, informacje, wiedza. Procesinformacyjny. Infologia.2. System informacyjny a system informatyczny. System informacyjny azarządzanie. Technologia informacyjna a zarządzanie wiedzą.Zwiększanie efektywności wykorzystania informacji.3. Zasady etyczne a przepływ informacji w ochronie zdrowia. Poufność,prywatność informacji, ochrona danych. Informacja naukowa wzdrowiu publicznym.4. Statystyka publiczna – podstawa prawna, rodzaje badań, modelprzepływu danych sprawozdawczych, charakterystyka zakresupodmiotowego i przedmiotowego.5. Rejestr Usług Medycznych w ujęciu historycznym. Schemat przepływudanych i obieg dokumentów. Wady systemu. RUM II obecnie w309

środkach masowego przekazu. Resortowy kod identyfikacyjny, REGON,TERYT, NTS.6. Centralny Wykaz Ubezpieczonych. RZOZ, ZOZMAIL.Monitorowanie stanu zdrowia. Fazy stanu zdrowia i systemyinformacyjne. Podstawowe współczynniki i wskaźniki w ocenie stanuzdrowia.7. Jakość w służbie zdrowia. Norma ISO 9001:2000. HTA – OcenaTechnologii Medycznych. System DRG. POWAP (EBM). EBHC.8. Wskaźniki zdrowotne WE (ECHI). System informacji zdrowotnej UE.Zdrowie dla wszystkich – europejska baza danych WHO (HFA – DB).EUROSTAT. MedISys. Publikacje Banku Światowego. Raporty OECD.9. Prezentacje prac projektowych.10. Prezentacje prac projektowych. Zaliczenie.Tematy ćwiczeń: (15 godz. = 5x3godz.)1. Systemy klasyfikacji i kodowania ICPC, ICD 10, SNOMED CT.Interoperacyjność semantyczna systemów informatycznych w ochroniezdrowia.2. Elektroniczna historia choroby (EHC). Przykłady: Prodentis, Argus,Cardionet. Standardy HL7, DICOM. Interoperacyjność technologicznasystemów informatycznych w ochronie zdrowia.3. Budowa strategii e-zdrowia na podstawie danych WHO. WspółczynnikICT diffusion opracowany przez WHO.4. Wykorzystanie różnego typu oprogramowania do celów zarządzania iorganizacji w ochronie zdrowia. Budowa algorytmów i schematóworganizacyjnych – cz.1.5. Wykorzystanie różnego typu oprogramowania do celów zarządzania iorganizacji w ochronie zdrowia. Budowa algorytmów i schematóworganizacyjnych – cz.2.10. Koło naukowe:Przy Zakładzie istnieje Studenckie Koło Naukowe Informatyki Medyczneji Telemedycyny działające w kilku grupach problemowych.11. Piśmiennictwo obowiązkowe:Podręcznik: Informatyka medyczna. Red. Robert Rudowski. PWN,Warszawa 2003 Informatyzacja zarzadzania. W.T. Bielecki, PWE,Warszawa 2000.12. Piśmiennictwo zalecane:Biocybernetyka I inżynieria biomedyczna 2000. Red. Maciej Nałęcz. Tom7.310

Systemy komputerowe i teleinformatyczne w służbie zdrowia.Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit. Warszawa 2002.Handbook of Medical Informatics. J.H. van Bemmel, M.A. Musen.Springer 1997Zintegrowany system informacyjny w pracy szpitala. Ewa Piętka.Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2004.Mierniki i wskaźniki w systemie ochrony zdrowia – pod red. JózefinyHrynkiewicz. Wydawca: Instytut Spraw Publicznych. Wema, W-wa 2001Systemy zarządzania informacją w opiece zdrowotnej. Praktycznyprzewodnik. Red. Marion J. Ball, Donald W. Simborg I in. Springer PWN.Warszawa 1997Globalne obciążenie chorobami. Christopher J. L. Murray, Alan D. Lopez.Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. UniwersyteckieWydawnictwo Medyczne „Vesalius”. Warszawa. Kraków 2000Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw. Oppenheim A. Poznań. Zysk iS-ka 2004.Pisma: „Computerworld”, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”, „MenedżerZdrowia”, „Rynek Zdrowia”311

1. Przedmiot: Podstawy Polityki Zdrowotnej2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego/1. Kierownik jednostkirealizującej:2. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologiiprof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk/prof. dr hab. Bolesław K. Samolińskidr n. med. Leszek Sikorski/dr n. med. Mariusz Gujski3. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F4. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne5. Rodzaj studiów: Studia I stopnia6. Rok studiów: II rok7. Liczba godzin:8. Forma zaliczenia:9. Treści:ogółem -wykłady -30 godzin10 godzinseminaria – 20 godzinćwiczenia - -Prowadzenie polityki: inicjatywa polityczna, przejrzystość w polityce,utrata inicjatywy politycznej na rzecz partnerów formalniepodporządkowanych (ekspertów, wykonawców projektów i programów itp,strukturalne zagrożenia korupcyjne. Przykłady z dziedziny politykizdrowotnej• Prowadzenie polityki jako zadanie z dziedziny zarządzania projektami.Przykłady z dziedziny polityki zdrowotnej• Zmiana (filozofia zmiany, teoria zmiany......)• Zarządzanie jakością, zarządzanie procesami, ewaluacja projektów• Zarządzanie projektami w dziedzinie zdrowia publicznego312

System Ochrony Zdrowia• Zarządzanie (składką, świadczenodawcą (zozem) (putsourcing,budżetowanie, zarządzanie konfiktem społecznym na poziomie zoz,poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym)• Nadzór (nadzór właścicielski, nadzór polityczny (samorząd, Państwo,pacjent, interesariusze)Problemy polityki zdrowotnej na tle historii przekształceń w systemieochrony zdrowia w Polsce• Przekształcenia zozów restrukturyzacja reorganizacja na poziomielokalnym (wydzielenie działów (poz, specjalistka, ambulatoria,diagnostyka, szpitale)• Projekty reformy systemu i budowa consensusu wokół ostatecznegoprojektu reformy systemu ochrony zdrowia.• Wdrażanie reformy (strategie głównych aktorów)• Procesy adaptacyjne głównych aktorów do nowego systemu (szpitale,(outsourcing, zatrudnienie, zadłużenie, oddłużanie)• Impas (załamanie ducha i ogólne odżegnanie się od reformy)• Wydarzenia i obiekty znaczące (likwidacja KZKCH, Łapiński ....)• Przekształcenie kas w NFZ• Refleksja nad dotychczasowymi przekształceniami (siła i słabość nowychinstytucji począwszy od 1999)• Natura i wymiary o impasu AD 2007313

1. Przedmiot: Polityka Zdrowotna2. Jednostka realizująca: Zakład Zdrowia Publicznego /Zakład Profilaktyki ZagrożeńŚrodowiskowych i Alergologii3. Kierownik jednostkirealizującej:prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk/prof. dr hab. Bolesław K. Samoliński4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot: dr n. med. Leszek Sikorski/dr n. med. Mariusz Gujski5. Adres: 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, blok F6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia II stopnia8. Rok studiów: rok9. Liczba godzin:ogółem - 30 godzinwykłady - 10 godzinseminaria – 20 godzinćwiczenia - -10. Forma zaliczenia:11. Cele kształcenia314

Przygotowanie studenta do pełnienia ról typu:• kierowanie zakładami opieki zdrowotnej i realizacja elementów politykizdrowotnej• lider polityki zdrowotnej, lider organizacji pozarządowych (NGO), lidersamorządowy, na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym,• ekspert w dziedzinie formułowania programów polityki zdrowotnej wdziedzinie zdrowia (zdrowie publiczne, ochrona zdrowia, pomocypubliczna),• ekspert w dziedzinie kontroli realizacji tych programów (ewaluacja)w zakresie objętym terminem: „zdrowie publiczne”, ochrona zdrowiarównież w ramach szerszych dziedzin: polityka społeczna, ekonomiaspołeczna, .....Cele formacyjne:• Wzbudzenie wrażliwości na aspekty normatywne (moralne) istotne wdziedzinie zdrowia publicznego, polityki społecznej, samorządności,społeczeństwa obywatelskiego...,• Wyostrzenie spojrzenia na aspekty praktyczne związane zprogramowaniem, prowadzeniem i kontrolą projektów w dziedzinieochrony zdrowia, zdrowia publicznego i pomocy publicznej• Osiągnięcie sprawności w określaniu problemów, w stawianiu diagnoz,w budowaniu strategii ( projektów) w dziedzinie polityki zdrowotnejściśle lub polityki zdrowotnej w ramach szerszych projektówspołecznych i politycznych..12. Treści:Zagadnienia wstępne, kluczowe pojęcia• Polityka (definicje, w tym definicja węższa: określanie problemów,określanie interesów i celów, budowanie strategii). Przykłady.• Polityka Zdrowotna. Przykłady.• Zdrowie Publiczne. Przykłady.• System ochrony zdrowia. Przykłady.Generalne zagadnienia praktyczneIdentyfikacja głównych aktorów - ich systemu wartości, celów,potencjałówi ograniczeń (w tym mentalnych), określenie celów własnych jak wyże;zagadnienie różnicy między interesami i celami, celami deklarowanymi,celami realizowanymi) Przykłady z dziedziny polityki zdrowotnej315

• Zagadnienie mistyfikacji i demistyfikacji w spojrzeniu na problemywłasnei w postawach partnerów instytucjonalnych oraz społecznych.(Reagowanie na zagrożenia w określaniu sprzymierzeńców i oponentów)Przykłady z dziedziny polityki zdrowotnej• Określanie relacji między głównymi aktorami: formalnych inieformalnych. Przykłady z dziedziny polityki zdrowotnej• Metody badań diagnostycznych. Przykłady z dziedziny politykizdrowotnejZagadnienia szczegółoweZdrowie publiczne• Polityka społeczna, pomoc publiczna (rynek a solidarność),samorządność (centralizacja, decentralizacja, koncentracja,dekoncentracja), subsydiarność, finansowanie (samofinansowanieSystem ochrony zdrowia• Główne typy rozwiązań systemowych w dziedzinie organizacji systemuochrony zdrowia (ubezpieczeniowy, budżetowy)• Podstawowe zagadnienia do rozwiązania i typowe sposoby rozwiązań• Finansowanie (zagadnienia szczegółowe: refundacje ( refundacja leków,itp); składka (sposoby zbierania), budżet, finansowanie świadczeń iamortyzacja (inwestycje)• Własność (publiczna - państwowa, samorzadowa, niepubliczna w tymprywatna• Odpowiedzialnośćo odpowiedzialność państwa, odpowiedzialność samorządu lokalnego,o odpowiedzialność płatnika, odpowiedzialność świadczeniodawcy,o odpowiedzialność pacjenta, odpowiedzialność obywatela(oczekiwania w dziedzinie ładu społecznego, rozumienie i zakressolidarności)o odpowiedzialność a ubezpieczenie316

1. Przedmiot: Język Obcy2. Jednostka realizująca: Studium Języków Obcych AM3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:mgr Joanna CiecierskaJęzyk angielski:mgr Zofia Patokamgr Urszula Swoboda-RydzJęzyk francuski:Mgr Barbara Tryuk-CzapskaJęzyk niemiecki:Mgr Stanisław JończykMgr Mariola StrzelakJęzyk rosyjski:Mgr Krystyna KwiatkowskaMgr Anna Michałkiewicz5. Adres: Centrum Dydaktyczne, 02-109 Warszawa317

ul. Księcia Trojdena 2a6. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I oraz II stopnia8. Rok studiów: wszystkie lata9. Liczba godzin:ogółem -wykłady - ------------seminaria – ------------ćwiczenia -60 godzin (30 godzin w semestrze)60 godzin (30 godzin w semestrze)Na pierwszym roku studiów I stopnia student ma możliwość wyborujęzyka rosyjskiego, niemieckiego lub francuskiego.Na drugim oraz trzecim roku studiów I stopnia obowiązkowymjęzykiem jest język angielskiNa studiach II stopnia student ma możliwość wyboru językaangielskiego, rosyjskiego, niemieckiego lub francuskiego10. Forma zaliczenia:Podstawę zaliczenia każdego semestru stanowi systematyczny, aktywnyudział w zajęciach, pozytywne oceny ze sprawdzianów cząstkowych ipisemnego sprawdzianu końcowego oraz przedstawienie plakatu lubprezentacji w oparciu o dodatkową samodzielną lekturę.W sesji letniej ostatniego roku studiów I oraz II stopnia studenciprzystępują do końcowego egzaminu ustnego, który polega naprzedstawieniu przygotowanej prezentacji, odpowiedzi na związane z niąpytania zadane przez egzaminatora oraz odpowiedź na pytanie wylosowanez zestawu tematów obejmujących wszystkie lata lektoratu.11. Cel kształcenia:Studia I stopnia, I rok1. Zrozumienie tekstu o tematyce specjalistycznej z zakresu naukspołecznych i medycznych (artykuły popularno-naukowe i z czasopismspecjalistycznych)2. Zrozumienie wypowiedzi na tematy z tego zakresu (nagrania audio ivideo)3. Streszczenie/parafrazę tekstu specjalistycznego oraz własną wypowiedźna tematy związane z ochroną zdrowia4. Napisanie krótkiego tekstu o tematyce związanej z ochroną zdrowia5. Opracowanie oraz przedstawienie plakatu edukacyjnego i prezentacji.318

Studia I stopnia, II oraz III rok1. Wprowadzenie podstawowej terminologii medycznej, ekonomicznej iprawnej.2. Kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, streszczania iparafrazowania tekstów o tematyce:• medycznej• ekonomicznej i finansowej• prawnej3. Kształtowanie umiejętności rozumienia wypowiedzi z dziedzinymedycyny, ekonomii, organizacji ochrony zdrowia.4. Kształtowanie umiejętności uczestniczenia w spotkaniach służbowych,konferencjach, seminariach – wystąpienie konferencyjne, prezentacja,plakat.5. Wprowadzenie do pisania tekstów o charakterze służbowym i oficjalnym,w tym:• notatki służbowej, e-maili, pism i listów, sprawozdań• kwestionariuszy• materiałów informacyjnych i promocyjnych6. Dla chętnych przygotowanie do egzaminu dającego możliwość uzyskaniamiędzynarodowego certyfikatu BEC (Business English Certificate)Studia II stopnia, I oraz II rok1. Rozszerzenie terminologii medycznej i ekonomicznej orazwprowadzenie terminologii z dziedziny prawa.2. Czytanie ze zrozumieniem, streszczanie i parafrazowanie tekstów otematyce medycznej, ekonomicznej i finansowej oraz prawnej (aktyprawne, rozporządzenia, dyrektywy)3. Rozumienie wypowiedzi z dziedziny medycyny (głównie promocjizdrowia i edukacji zdrowotnej), ekonomii i marketingu oraz zagadnieńprawnych (nagrania audio i wideo)4. Przygotowanie do wystąpień konferencyjnych: plakat i prezentacja5. Pisanie notatki służbowej, korespondencja, materiały promocyjne12. Treści:Studia I stopniaI rok319

Odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Krystyna KwiatkowskaLektorat wybranego języka obcego (francuskiego, niemieckiego lubrosyjskiego) prowadzony jest na poziomie średnio zaawansowanym orazzaawansowanym i opiera się na znajomości języka ogólnego wyniesionej zeszkoły średniej.Tematy zajęć:1. Służba zdrowia i ochrona zdrowia2. Zawody medyczne3. Szpitale i przychodnie4. Części ciała, narządy i ich układy (budowa i czynności)5. Klasyfikacja chorób i ich przegląd6. Objawy i oznaki chorób układu oddechowego, pokarmowego ikrążenia7. Zdrowy tryb życia8. Prasa, czasopisma specjalistyczne i telewizjaAktualne artykuły i programy video o tematyce medycznejOchrona zdrowia i opieka medyczna w krajach danego obszarujęzykowego9. Opracowanie i omówienie plakatu edukacyjnego o tematycemedycznej.10. Opracowanie i przedstawienie prezentacji o tematyce medycznejII i III rokOdpowiedzialna za dydaktykę: mgr Zofia Patoka1. Wprowadzenie podstawowej terminologii medycznej:• słownictwo anatomiczne (części ciała, narządy, układy)• klasyfikacja zaburzeń zdrowotnych, jednostki chorobowe i objawychorobowe• etiologia• leki i zabiegi• badania diagnostyczne2. Wprowadzenie podstawowego słownictwa z zakresu zawodówmedycznych i paramedycznych, szpitalnictwa, otwartej opieki medycznej.3.Wprowadzenie podstawowego słownictwa związanego z systemem opiekizdrowotnej i organizacją ochrony zdrowia.4. Organizacja ochrony zdrowia w Unii Europejskiej i na świecie, instytucjeunijne i organizacje międzynarodowe zajmujące się ochroną zdrowia.320

5. Wprowadzenie podstawowej terminologii z zakresu epidemiologii,zdrowia środowiskowego, chorób zawodowych, chorób cywilizacyjnych,procesów demograficznych.6. Wprowadzenie podstawowej terminologii z zakresu promocji zdrowia iedukacji zdrowotnej.7. Wprowadzenie podstawowej terminologii z zakresu polityki społecznej izdrowotnej, z elementami terminologii aktów prawnych.8. Wprowadzenie podstawowej terminologii ekonomicznej.9. Wprowadzenie podstawowej terminologii finansowej (sprawozdaniafinansowe, źródła finansowania, kredyty, zabezpieczenia finansowe)10. Wprowadzenie podstawowej terminologii z zakresu marketingu.11. Interpretacja opisów, wykresów, diagramów i danych statystycznych.12. Pisanie sprawozdań.13.. Język kontaktów służbowych – korespondencja, rozmowy telefoniczne,kontakty bezpośrednie.14. Język konferencyjny – prezentacja, plakat, język spotkań służbowych iseminariów.15. Czytanie, analiza, streszczanie materiałów informacyjnych i artykułównaukowych.Studia II stopniaOdpowiedzialna za dydaktykę: mgr Urszula Swoboda-Rydz2. Wprowadzenie podstawowej terminologii z zakresu prawa, ekonomii ifinansów.3. Wprowadzenie podstawowej terminologii z zakresu zarządzania.4. Wprowadzenie terminologii z zakresu epidemiologii, żywienia orazzdrowia środowiskowego.5. Wprowadzenie terminologii z zakresu promocji zdrowia.6. Wprowadzenie terminologii z zakresu polityki społecznej i zdrowotnej7. Język biostatystyki – podstawowe testy statystyczne, wykresy i ichinterpretacja8. Wprowadzenie terminologii z zakresu marketingu.9. Korespondencja, raporty i notatki. Rozmowy telefoniczne.10. Czytanie i analiza artykułów naukowych.11. Opracowanie i przedstawienie plakatu naukowego i prezentacji.321

1. Przedmiot: Wychowanie Fizyczne2. Jednostka realizująca: Studium Wychowania Fizycznego iSportu Akademii Medycznej3. Kierownik jednostkirealizującej:4. Nauczyciele akademiccyrealizujący przedmiot:mgr Jerzy Chrzanowskimgr Tadeusz Glinkowskimgr Jerzy Rudzikmgr Jacek Szczepański322

mgr Paweł Miaskiewiczmgr Grażyna Prokuratmgr Andrzej Miroszmgr Antoni Stradomskimgr Bożena Glinkowskamgr Jerzy Skolimowskimgr Maria Pełeszok5. Adres: 02-109 Warszawa ul. Księcia Trojdena 26. Kierunek studiów: Zdrowie Publiczne7. Rodzaj studiów: Studia I i II stopnia8. Rok studiów: I, II, III oraz IV rok9. Liczba godzin:ogółem -30 godzinwykłady - -----------seminaria – -----------ćwiczenia -30 godzin10. Forma zaliczenia:Podstawowym kryterium oceny studenta jest frekwencja na zajęciach,zaliczenie sprawdzianu;Studenci zwolnieni przez lekarza z prowadzonych zajęć ze względu nastan zdrowia są obowiązani zgodnie z kwalifikacją lekarską uczestniczyć wzajęciach rehabilitacji ruchowej określonego rodzaju schorzenia;Student obowiązany jest do przestrzegania regulaminu obiektu wktórym odbywają się ćwiczenia z wychowania fizycznego;11. Cel kształcenia:Zadaniem przedmiotu jest tworzenie warunków do doskonaleniasprawności fizycznej i umiejętności ruchowych studenta w nawiązaniu dojego możliwości fizycznych i zdrowotnych oraz wyposażenie w wiedzę zzakresu kultury fizyczneji wybranych zagadnień z fizjologii wysiłku sportowego i rehabilitacjiruchowej.323

12. Treści:Program zajęć obejmuje:1. Ćwiczenia kształtujące sylwetkę; rozwijające cechy motoryczne(siła, szybkość, wytrzymałość, gibkość i koordynacja ruchowa),usprawniające rozwój układów oddechowego, krążeniowego,nerwowego i ruchowego.2. Elementy techniki i taktyki zespołowych gier sportowych /piłkasiatkowa, koszykówka, piłka nożna, itp./3. Elementy techniki walki - samoobrony.Istnieje możliwość uzyskania powszechnej i specjalnej kartypływackiej, uprawnień w ratownictwie wodnym, sternika motorowodnego.Przewiduje się organizację obozów szkoleniowych / w okresie ferii / wzakresie nauki i doskonalenia jazdy na nartach. Treści i poziom obciążeńfizycznych z czasie zajęć są zróżnicowane w zależności od stanu zdrowia,sprawności i zainteresowań studentów.Aktualny plan i rozkład zajęć jest dostępny na stroniewww.studiumwfis-am.waw.pl. Na stronie tej dostępny jest także systemzapisów na wybrane zajęcia.ORGANIZACJA ZAJĘĆ:Zajęcia Studium WFiS odbywają się w następujących obiektachsportowych:1. Hala sportowa - ul. Siennicka 402. Sala gimnastyczna - ul. Ciołka 273. Pływalnia " Nowa Fala " ul. Garbińskiego 1Na salach sportowych studenci obowiązani są posiadać strój sportowy.324