Niemcy - Centrum Informacji Europejskiej

Warunki życia i pracy w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego 

Ministerstwo Gospodarki i Pracy 

Departament Rynku Pracy 

SPIS TREŚCI 

1. Informacje ogólne o Niemczech ................................................................................... 3 

1.1. Informacje geograficzne ................................................................................................. 3 

1.2. Cechy charakterystyczne Niemiec .................................................................................. 3 

1.3. Powszechne święta narodowe i dni wolne od pracy ....................................................... 4 

1.4. Telefony alarmowe i informacyjne ................................................................................. 5 

1.5. Adresy polskich placówek dyplomatycznych ................................................................. 5 

1.6. Adres informacyjnej strony internetowej o Niemczech ................................................. 6 

1.7. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacji z powyższego zakresu . 6 

2. Praca w Niemczech ....................................................................................................... 7 

2.1. Podejmowanie pracy przez obywateli Polski w Niemczech .......................................... 7 

2.1.1. Zasady dostępu obywateli Polski do rynku pracy w Niemczech .................................... 8 

2.1.2. Prowadzenie własnej działalności gospodarczej w Niemczech ..................................... 9 

2.2. Sposoby poszukiwania pracy w Niemczech ................................................................... 10 

2.2.1. Publiczne służby zatrudnienia ........................................................................................ 10 

2.2.2. Europejskie Służby Zatrudnienia EURES 10 

2.2.3. Niepubliczne agencje pośrednictwa pracy ...................................................................... 11 

2.2.4. Prasa ................................................................................................................................ 12 

2.2.5. Inne sposoby poszukiwania pracy .................................................................................. 12 

2.2.6. Ubieganie się o pracę (wymagane dokumenty – CV, list motywacyjny i inne) ............. 12 

2.3. Warunki pracy ................................................................................................................. 13 

2.3.1. Rodzaje umów o pracę .................................................................................................... 13 

2.3.2. Czas pracy ....................................................................................................................... 14 

2.3.3. Urlop wypoczynkowy ..................................................................................................... 14 

2.3.4. Wynagrodzenie za pracę ................................................................................................. 14 

2.3.5. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacji z powyższego zakresu . 15 

2.4. Podatki ............................................................................................................................ 15 

2.4.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych ........................................................................ 15 

2.4.2. Podatek VAT ................................................................................................................... 16 

2.4.3. Inne podatki i opłaty lokalne .......................................................................................... 17 

2.4.4. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacji z powyższego zakresu . 17 

2.5. Zabezpieczenie społeczne ............................................................................................... 17 

2.5.1. Świadczenia z ubezpieczeń społecznych – beneficjenci i warunki uzyskania ............... 17 

1




2.5.1.1. Emerytura ........................................................................................................................ 17 

2.5.1.2. Świadczenia z tytułu choroby ......................................................................................... 18 

2.5.1.3. Renta z tytułu niezdolności do pracy .............................................................................. 18 

2.5.1.4. Świadczenia na wypadek macierzyństwa ....................................................................... 18 

2.5.1.5. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych .............................. 19 

2.5.2. Inne świadczenia socjalne – beneficjenci i warunki uzyskania ...................................... 19 

2.5.2.1. Świadczenia rodzinne ..................................................................................................... 19 

2.5.2.2. Świadczenia z tytułu bezrobocia ..................................................................................... 20 

3. Warunki życia ............................................................................................................... 21 

3.1. Zakwaterowanie .............................................................................................................. 21 

3.2. Prawo jazdy ..................................................................................................................... 21 

3.3. System edukacji .............................................................................................................. 21 

3.4. Uznawalność dyplomów i kwalifikacji dla celów zawodowych .................................... 23 

3.5. Kursy języka narodowego .............................................................................................. 24 

3.6. System opieki zdrowotnej .............................................................................................. 25 

3.6.1. Ogólne zasady dostępu do usług medycznych ............................................................... 25 

3.6.2. Ubezpieczenie zdrowotne ............................................................................................... 25 

3.6.3. Dokumenty niezbędne do uzyskania świadczeń medycznych w Niemczech ................. 26 

3.7. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacji z powyższego zakresu . 26 

2

1. Informacje ogólne o Niemczech 

1.1. Informacje geograficzne 




Niemcy – Republika Federalna Niemiec – skrót RFN Bundesrepublik Deutschland – skrót BRD 

Powierzchnia całkowita: 357.021 km². Długość granic z sąsiadującymi państwami: Austria 784 km, 

Belgia 167 km, Dania 68 km, Francja 451 km, Holandia 577 km, Luksemburg 138 km, Polska 

456 km, Czechy 646 km, Szwajcaria 334 km. Najwyższy punkt: Zugspitze 2962 m n.p.m. 

Najniższy punkt: Jezioro Freepsum -2 m p.p.m. 

Klimat umiarkowany, łagodny, zimy łagodne z częstymi odwilżami, lata ciepłe. Średnia 

temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju wynoszą: w styczniu -0,5°C i 34 mm, 

w lipcu 17,4°C i 21 mm. 

1.2. Cechy charakterystyczne Niemiec 

� Język urzędowy – niemiecki 

� Stolica – Berlin 

� Ustrój polityczny – republika związkowa 

� Głowa państwa – prezydent federalny 

� Szef administracji – kanclerz federalny 

� Powierzchnia całkowita – 357.021 km² 

� Liczba ludności – 82.398.300 ( 2003) 

� Waluta – euro, € 

� Numer kierunkowy – 49 

� Hymn państwowy – Das Lied der Deutschen 

� Domena internetowa – de 

� Kod samochodowy – D 

Ważniejsze miasta – liczba mieszkańców 

� Berlin (stolica) 3.435.000 

� Bochum 368.000 

� Bonn 297.500 

� Brema (Bremen) 565.000 

� Chemnitz 245.000 

� Dortmund 595.000 

� Drezno (Dresden) 490.000 

� Duisburg 585.000 

� Düsseldorf 590.000 

� Essen 620.000 

� Frankfurt nad Menem (Frankfurt am 

Main) 645.000 

3 

� Frankfurt nad Odrą (Frankfurt an der 

Oder) 80.000 

� Hamburg 1.640.000 

� Hanower (Hannover) 545.000 

� Kolonia (Köln) 955.000 

� Lipsk (Leipzig) 510.000 

� Lubeka (Lübeck) 235.000 

� Monachium (München) 1.268.000 

� Oldenburg 174.000 

� Stuttgart 610.000 

� Wiesbaden 290.000 

� Wolfsburg 125.000 

� Wuppertal 410.000

Podział administracyjny 




Republika Federalna Niemiec składa się z następujących krajów związkowych: 

1. Badenia-Wirtembergia (Baden-Württemberg) 

2. Bawaria (Freistaat Bayern) 

3. Berlin 

4. Brandenburgia (Brandenburg) 

5. Brema (Bremen) 

6. Dolna Saksonia (Niedersachsen) 

7. Hamburg 

8. Hesja (Hessen) 

9. Saara (Saarland) 

10. Meklemburgia-Pomorze Przednie (Mecklenburg-Vorpommern) 

11. Nadrenia Północna-Westfalia (Nordrhein-Westfalen) 

12. Nadrenia-Palatynat (Rheinland-Pfalz) 

13. Saksonia (Freistaat Sachsen) 

14. Saksonia-Anhalt (Sachsen-Anhalt) 

15. Szlezwik-Holsztyn (Schleswig-Holstein) 

16. Turyngia (Freistaat Thüringen) 

Grupy etniczne 

Niemcy 91,5%, Turcy 2,4%, inne 6,1% (głównie Serbowie, Chorwaci, Włosi, Polacy, Rosjanie, 

Grecy i Hiszpanie). Na północy, w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn zamieszkuje mniejszość 

duńska, a w Saksonii – mniejszość Serbów (Serbów Połabskich, Łużyczan i Wendów). 

Grupy religijne: 

luteranie 38%, katolicy 34%, muzułmanie 1,7%, bezwyznaniowcy, inne wyznania 26,3%. 

1.3. Powszechne święta narodowe i dni wolne od pracy 

1 stycznia – Nowy Rok 

marzec/kwiecień – Wielki Piątek 

marzec/kwiecień – Poniedziałek Wielkanocny 

1 maja – Święto Pracy 

20 maja – Wniebowstąpienie Chrystusa, Zielone Świątki 

maj/czerwiec – Boże Ciało 

3 października – Święto Zjednoczenia Niemiec 

31 października – Święto Reformacji – dzień ustawowo wolny w Brandenburgii, 

17 listopada – Święto Kościoła Ewangelickiego zwane – dzień ustawowo wolny w: Saksonii 

i Bawarii 

25 grudnia – Boże Narodzenie 

26 grudnia – Boże Narodzenie 

4




1.4. Telefony alarmowe i informacyjne 

Policja 110 (połączenie bezpłatne) 

Staż pożarna 112 (połączenie bezpłatne) 

Pogotowie przez 112 (połączenie bezpłatne) 

Pomoc drogowa ADAC 0180/222 22 22 

Pomoc drogowa ACE 0180/234 35 36 

Informacja kolejowa 0180/599 66 33 

Utrata karty kredytowej 069/79 33 19 10 

Utrata karty bankomatowej 069/74 09 87 lub 0180/502 10 21 

1.5. Adresy polskich placówek dyplomatycznych 

Ambasada RP w Berlinie 

Lassenstr. 19-21 

D-14193 Berlin 

tel. + 49 30 223 13 0, 

fax + 49 30 223 13 155 

Info@botschaft-polen.de 

Ambasada RP Wydział Konsularny 

Richard-Strauss-Str. 11 


tel. (+ 49 30) 223 13-0, 

fax (+ 49 30) 223 13 212 

Konsulat.Berlin@botschaft-polen.de 

Ambasada RP Wydział Ekonomiczno- 

Handlowy 

Glinka Str. 5–7 


tel. (+ 49 30) 229 27 39, 

fax (+ 49 30) 229 24 51 

ambasada@weh-berlin.de 

Ambasada RP Przedstawicielstwo w 

Kolonii 

Lindenallee 7 

D-50968 Köln 

tel. (+ 49 221) 93 730-0, 

fax (+ 49 221) 34 30 89 

Aussenstelle.Koeln@botschaft-polen.de 

Konsulat Generalny RP w Hamburgu 

Gründgensstr. 20 

D-22309 Hamburg 

tel.: (+ 49 40) 631 11 81; 631 20 91, 

5 

fax (+ 49 40) 632 50 30 

Konsulat.Hamburg@botschaft-polen.de 

Konsulat Generalny RP w Hamburgu 

Wydział Ekonomiczno-Handlowy 

Gründgensstr. 20 

D-22309 Hamburg 

tel. (+ 49 40) 632 50 31, 

fax (+ 49 40) 632 50 29 

Konsulat Generalny RP w Lipsku 

Trufanowstr. 25 

D-04105 Leipzig 

tel. + 49 341 562 330-0, 

fax + 49 341 562 33 33 

Konsulat.Leipzig@botschaft-polen.de 

Konsulat Generalny RP w Lipsku 

Wydział Ekonomiczno-Handlowy 

Gerberstr. 14 

D-04105 Leipzig 

tel. + 49 341 980 02 81, 

fax + 49 341 980 20 43 

Konsulat Generalny RP w Monachium 

Ismaninger Straße 62a 

D-81675 München 

tel. + 49 89 418 60 836, 

fax + 49 89 47 13 18 

101617.1456@compuserve.com 

1.6. Adres informacyjnej strony 

internetowej o Niemczech 

http://www.deutschland.de




1.7. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacji z powyższego zakresu 

Urzędy państwowe: 

� Rząd Federalny (http://www.bundesregierung.de) 

� Rząd Federalny (http://www.government.de) 

� Prezydent RFN (http://www.bundespraesident.de) 

� Urząd Kanclerski (http://www.bundeskanzler.de) 

� Bundestag (http://www.bundestag.de) 

� Bundesrat (http://www.bundesrat.de) 

� Resort Spraw Zagranicznych (http://www.auswaertiges-amt.de) 

� Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej (http://www.eu-kommission.de). 

Geografia Niemiec (http://www.erdkunde-online.de/0351.htm) 

Oficjalny portal wielojęzyczny (http://www.deutschland.de) 

Miasta i gminy; baza danych struktury administracyjnej (Statistisches Bundesamt Deutschland) 

Federalny Urząd Statystyczny (http://www.destatis.de/gv/suche_gv2000.htm) 

Historia pojęcia Freistaat (Republika) 

http://www.thueringen.de/de/ontothetop.html#lzt/thueringen/blaetter/freistaat/content.html) 

Prasa niemiecka (http://www.huzia.pl/gazzetta/niemcy.php) 

2. Praca w Niemczech 

2.1. Podejmowanie pracy przez obywateli Polski w Niemczech 

Zgodnie z zasadą swobody przepływu osób, każdy obywatel Unii Europejskiej ma prawo do 

wyboru miejsca zamieszkania i zatrudnienia. Nowe państwa członkowskie będą mogły korzystać 

z pełnej swobody po upływie okresów przejściowych. Niemcy deklarują zastosowanie najdłuższego 

okresu przejściowego, czyli 2 + 3 + 2, łącznie 7 lat, motywując to ochroną własnego rynku pracy. 

Pomimo okresów przejściowych zatrudnienie w Niemczech jest możliwe i może się odbywać na 

poniższych zasadach. 

Praca sezonowa 

Osoby, które ukończyły 18 lat, mogą podjąć pracę maksymalnie do czterech miesięcy w roku 

kalendarzowym w rolnictwie, gastronomii i hotelarstwie, sadownictwie i warzywnictwie oraz 

w tartakach. W tym czasie możliwa jest zmiana pracodawcy. Do tego rodzaju stosunków pracy nie 

znajdują zastosowania dwustronne niemiecko-polskie uregulowania, a nawiązywane są one jedynie 

na podstawie niemieckiego prawa. Oferta kształtuje się według zapotrzebowania niemieckich 

pracodawców. Formalności z podjęciem pracy sezonowej załatwiane są przez za pośrednictwem 

niemieckich Agencji ds. Pracy właściwych dla pracodawcy. Składanie podań oraz dobór 

kandydatów następuje – przy udziale niemieckich pracodawców – za pośrednictwem wojewódzkich 

urzędów pracy. Oferty pracy kierowane są w pierwszym rzędzie do osób bezrobotnych. 

Wojewódzkie urzędy pracy mają do dyspozycji zarówno imienne umowy o pracę – wystawione na 

konkretne nazwisko, jak również – nieliczne – „anonimowe”, do których wybiera się w Polsce 

odpowiedniego kandydata. Decydujące są przy tym kwalifikacje zawodowe oraz znajomość języka. 

Pracownicy-goście 

6




Na podstawie Umowy między Rządem Republiki Federalnej Niemiec a Rządem Rzeczypospolitej 

Polskiej możliwe jest zatrudnianie pracowników w celu podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych 

i językowych do 1000 osób rocznie. Osoby te powinny być w wieku od 18 do 35 lat 

(w wyjątkowych przypadkach do 40 lat), umowa jest zawierana na okres 12 miesięcy (maksymalnie 

18 miesięcy). Pracownikiem gościem można być tylko raz w życiu. Ofertę pracy w Niemczech 

w charakterze pracownika gościa można składać w zawodach: inżynierowie budowy maszyn 

i konstruktorzy, ślusarze budowlani, spawacze, mechanicy samochodowi i przemysłowi, lakiernicy, 

stolarze, cieśle, malarze, pielęgniarze, rolnicy, koniuszy, piekarze, rzeźnicy, pracownicy biurowi, 

sprzedawcy przemysłowi, sprzedawcy detaliczni, fryzjerzy, branża hotelowo-gastronomiczna. 

Wykaz zawodów jest na bieżąco aktualizowany w zależności od potrzeb strony niemieckiej. Nabór 

odbywa się zazwyczaj dwa razy do roku. 

Pracownicy zatrudnieni w ramach realizacji umowy o dzieło – oddelegowanie pracowników 

zatrudnionych w Polsce 

Na podstawie Umowy między Rządem Republiki Federalnej Niemiec a Rządem Rzeczypospolitej 

Polskiej o oddelegowaniu pracowników polskich przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło, 

oddelegowani przez swych pracodawców do Niemiec pracownicy mogą uzyskać zezwolenie na 

pracę na okres przewidywany do realizacji umowy o dzieło (z reguły nie dłużej niż dwa lata). 

Uzgadniane przez właściwe niemieckie i polskie ministerstwa limity dla przedsiębiorstw 

rozdysponowywane są przez polskie Ministerstwo Gospodarki i Pracy. 

Pomoce domowe 

W gospodarstwach domowych, których członkami są osoby wymagające opieki (muszą posiadać 

Pflegestufe od I do III), można zatrudniać osoby na okres maksymalnie do trzech lat w zatrudnieniu 

podlegającym obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. W ciągu tego czasu może być udzielona 

zgoda na zmianę pracodawcy. 

Zatrudnienia jako pomoc domowa w rodzinach z osobą wymagającą opieki nie należy rozumieć jako 

zatrudnienia w zakresie opieki zdrowotnej lub pielęgniarskiej. Kwalifikacje zawodowe i językowe 

nie stanowią warunku dla dopuszczenia do zatrudnienia w charakterze pomocy domowej. 

Pośrednictwo odbywa się przy udziale publicznych służb zatrudnienia w Polsce. Rozróżniamy 

zarówno pośrednictwo anonimowe jak i imienne gdy pracodawca i pracownik znają się wcześniej. 

Wakacyjna praca studentów 

Studenci studiów dziennych (z wyjątkiem studentów ostatniego roku studiów), którzy mogą 

udokumentować znajomość języka niemieckiego w stopniu co najmniej dobrym, mają od 18 do 

30 lat, mogą w czasie wakacji letnich podjąć pracę na okres co najmniej ośmiu tygodni. Ubieganie 

się o tego rodzaju pracę następuje za pośrednictwem wojewódzkiego urzędu pracy w przypadku 

pośrednictwa anonimowego gdy student nie ma jeszcze pracodawcy niemieckiego. Nie ma w tym 

przypadku limitów. Zapotrzebowanie kształtuje się według potrzeb niemieckich pracodawców. 

Dalsze informacje znaleźć można na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki i Pracy: 

http://www.praca.gov.pl. 

Praktyki uczniowskie 

Ministerstwo Gospodarki i Pracy oraz Centralne Biuro Pośrednictwa Pracy (Zentralstelle für 

Arbeitsvermittlung) realizują również program dla praktykantów szkół zawodowych, liceów oraz 

techników zawodowych, w którym uczestniczą całe klasy. Klasa uczestniczy przez okres roku 

w lekcjach szkolnych oraz nauce zawodu w Niemczech. Wśród uczestniczących do tej pory 

w programie około 14 szkół panuje duża konkurencja. Najlepsi uczniowie mają możliwość podjęcia 

7




pracy na okres roku w Niemczech jako pracownicy-goście (bez wymaganego doświadczenia 

zawodowego). 

2.1.1. Zasady dostępu obywateli Polski do rynku pracy w Niemczech 

W okresie dwóch pierwszych lat, obywatele nowo przyjętych Państw Członkowskich będą 

mogli korzystać zarówno ze swobodnego przepływu pracowników, zagwarantowanego w art. 

39 ust. f lit. f Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, jak i ze swobodnego przepływu 

usług przez granice państw, o którym mowa w art. 49 ust. f lit. f. Ww. przepisy podlegają jednak 

warunkom okresu przejściowego określonym w Traktacie o Przystąpieniu do Unii Europejskiej. 

Mówi on, iż swobodny przepływ pracowników został całkowicie zawieszony (z wyjątkiem Malty 

i Cypru). Oznacza to, iż obywatele nowo przyjętych Państw Członkowskich mogą podjąć pracę na 

terytorium Niemiec na warunkach tam obowiązujących lub na podstawie warunków umów 

dwustronnych (pracownicy sezonowi, pracownicy zatrudnieni gościnnie i pracownicy kontraktowi). 

Od dnia 1 maja 2004 r. nie istnieją żadne ograniczenia w swobodzie przepływu usług z wyjątkiem 

przemysłu budowlanego i branż pokrewnych, dekoracji wnętrz i sprzątania budynków, wyposażenia 

budynków i pojazdów. 

Procedura ubiegania się o zezwolenie na pracę 

Po znalezieniu potencjalnego pracodawcy wyrażającego wolę zatrudnienia osoby poszukującej 

pracy, pracodawca powinien udać się do Agencji ds.Pracy (Bundesagentur für Arbeit) znajdującej 

się w danym okręgu, właściwym dla swego miejsca zamieszkania, aby złożyć tam wniosek 

o udzielenie pozwolenia na pracę. Niezależnie od tego, poszukujący pracy mogą zarejestrować się 

w agencji lub skorzystać z systemu informacyjnego SIS w celu samodzielnego poszukiwania pracy. 

Informacje dotyczące procedur wydawania pozwoleń na pracę można znaleźć na stronie 

internetowej 

http://www.arbeitsagentur.de >> Service A-Z >> Vermittlung >> Arbeitsgenehmigung. 

Adresy stron internetowych: 

http://www.praca.gov.pl–Ministerstwo Gospodarki i Pracy 

http://www.arbeitsagentur.de–Federalna Agencja ds. Pracy 

Obowiązuje zasada, że pracownik z Polski, który przepracował legalnie, na podstawie zezwolenia, 

bez przerwy, 12 miesięcy w zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy, i w tym czasie miał miejsce 

pobytu w Niemczech, otrzymuje – na wniosek – nieograniczony dostęp do otwartego rynku pracy 

(ARBEITSBERECHTIGUNG EU) i może poszukiwać zatrudnienia według własnego wyboru. 

Powyższa zasada nie dotyczy jednak praktykantów i au-pair. 

2.1.2. Prowadzenie własnej działalności gospodarczej w Niemczech 

W Niemczech obowiązuje swoboda działalności gospodarczej. Oznacza to, że każdy obywatel, 

zarówno z kraju rodzimego, jak i cudzoziemiec, może założyć firmę bez większych przeszkód. 

Wyjątkiem są jedynie sytuacje, które wymagają specjalnych zezwoleń z uwagi na ich specyfikę, 

bądź konieczność posiadania odpowiednich uprawnień. 

Wyróżniamy następujące formy działalności: 

1. Działalność indywidualna, prowadzenie działalności we własnym imieniu i na własny rachunek; 

odlega zgłoszeniu w lokalnym urzędzie ds. działalności gospodarczej, działalność indywidualna 

może być wpisana do rejestru handlowego pod pojęciem zarejestrowanego kupca – „e.K” lub 

„e.Kfr”. 

8




2. Spółka cywilna (Gessellschaft bürgerlichen Rechts). 

3. Spółka jawna (offene Handelsgesellschaft). 

4. Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft). 

5. Oddział Zweigniederlassung; jednostka wyodrębniona i samodzielna prowadząca oddzielną 

księgowość, posiada własne kierownictwo, obowiązek rejestracji w rejestrze handlowym. 

6. Przedstawicielstwo; nie posiada osobowości prawnej, jego rola sprowadza się do 

reprezentowania firmy polskiej na rynku niemieckim, nie podlega rejestracji w rejestrze 

handlowym, podlega zgłoszeniu w urzędzie ds. działalności gospodarczej gminy lub miasta, 

na terenie którego prowadzona jest działalność. 

7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung – GmbH), do 

założenia spółki wystarcza jedna osoba, wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością 

może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna, kapitał 25.000 EUR należy wpłacić 

w momencie zakładania spółki, organy spółki: zarząd (Geschäftsführer) powołany do 

prowadzenia spółki i do jej reprezentowania (jedna lub więcej osób), zgromadzenie wspólników 

(Gesellschafterversammlung) podejmujące istotne dla spółki decyzje. 

8. Spółka akcyjna (Aktiwngesellschaft AG), kapitał 50.000 EUR. 

Składając wniosek do niemieckiego urzędu ds. gospodarczych (Gewerbeamt) w formie Gewerbe – 

Anmeldung (zgłoszenie działalności), trzeba określić rodzaj planowanej działalności, 

przewidywany adres zamieszkania w Niemczech i przyszłej siedziby przedsiębiorstwa, planowany 

termin rozpoczęcia działalności. 

Wniosek należy uzupełnić ewentualnymi dokumentami uprawniającymi do wykonywania zawodu, 

np. świadectwem mistrzowskim, zaświadczeniem o odbytej praktyce zawodowej, potwierdzeniem 

z cechu lub izby przemysłowej itp. Konieczna jest przynajmniej podstawowa znajomość języka 

niemieckiego. 

Dla podjęcia niektórych rodzajów działalności, np. dla wykonywania usług gastronomicznych, 

wymagane jest uprzednie uzyskanie pozwolenia (koncesji). W przypadku większości usług 

potrzebne jest uzyskanie z izby rzemieślniczej (Handwerkskammer) karty rzemieślniczej 

(Handwerkskarte). O zgłoszeniu działalności gospodarczej powiadamiana jest miejscowa izba 

przemysłowo-handlowa (Industrie – und Handelsakammer) i urząd skarbowy.Adresy stron 

internetowych: 

http://www.arbeitsagentur.de-Federalny Urząd Pracy 

http://www.ihk.pl-Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa 

http://www.twg.pl-Polsko-Niemieckie Towarzystwo Wsparcia Gospodarki SA 

http://www.europa.eu.int/geninfo/legal_notices_pl.htm-Komisja Europejska 

2.2. Sposoby poszukiwania pracy w Niemczech 

Osoby zainteresowane migracją zarobkową do Niemiec mogą poszukiwać pracy poprzez: 

1. Pozyskanie oferty z Ministerstwa Gospodarki i Pracy, informacje na temat dostępnych ofert 

można uzyskać na stronie internetowej htttp://www.praca.gov.pl lub w wojewódzkich 

i powiatowych urzędach pracy. 

9




2. Poszukiwanie odpowiedniej oferty pracy na portalu internetowym EURES, 

http://www.europa.eu.int/eures. Możliwe jest to poprzez przeglądanie dostępnych ofert pracy, 

bądź zalogowanie się na stronie i wprowadzenie własnego życiorysu do bazy osób 

poszukujących pracy. Oferty pracy firmowane poprzez EURES można znaleźć w wojewódzkich 

i powiatowych urzędach pracy. 

3. Poszukiwanie odpowiedniej oferty na portalu internetowym niemieckiego urzędu pracy 

http://www.arbeitsagentur.de. 

4. Zgłoszenie się do prywatnej niemieckiej lub polskiej agencji pośrednictwa pracy. 

5. Udział w organizowanych międzynarodowych giełdach pracy na terenie Polski i Niemiec. 

2.2.1. Publiczne służby zatrudnienia 

Federalny Urząd Pracy składa się z 15 Regionalnych Centrali, uzupełnieniem tej sieci są regionalne 

partnerstwa transgraniczne. Zarówno urzędy pracy, jak i partnerstwa zajmują się doradztwem, 

pośrednictwem oraz udzielają informacji o europejskim rynku pracy. Ponadto w każdym 

regionalnym urzędzie pracy jest możliwość rozmowy z doradcą zawodowym lub z EURO – 

Asystentem, osoba ta udzieli nam niezbędnych informacji, a w razie potrzeby skieruje nas do 

kompetentnej osoby, gdzie będziemy mogli załatwić naszą sprawę. 

2.2.2. Europejskie Służby Zatrudnienia EURES 

Kontakt z niemieckim doradcą EURES można nawiązać poprzez stronę internetową 

http://www.europa.eu.int/eures >> Doradcy EURES >> szukaj doradcy EURES, następnie 

wybieramy kraj Niemcy. Wówczas wybieramy doradcę EURES z wybranego przez nas regionu, 

bądź mówiącego w danym języku. W Niemczech jest 89 nominowanych doradców EURES, 

głównie zatrudnionych w urzędach pracy. Możemy również zwrócić się do doradcy zatrudnionego 

w związkach zawodowych, związkach pracodawców lub w Niemieckim Czerwonym Krzyżu. Przy 

każdym doradcy jest podany dokładny adres do korespondencji, adres e-mailowy, instytucja 

w jakiej jest zatrudniony doradca, telefon i języki w jakich doradca się porozumiewa. 

2.2.3. Niepubliczne agencje pośrednictwa pracy 

Osoba poszukująca pracy korzystająca z usług prywatnego pośrednictwa musi otrzymać umowę od 

pośrednika (umowa ustna jest nieważna). Umowa musi określać warunki, na jakich pośrednik 

udostępnia swoje oferty pracy, a w szczególności określać rodzaj i wysokość opłat. Wysokość opłat 

uzależniona jest od statusu osoby poszukującej pracy oraz od stanowiska, o które się ubiega. 

Dokładne informacje oraz wykaz stawek znajduje się na stronie: 

http://www.arbeitsagentur.de/vam/vamController/CMSConversation/anzeigeContent?navId=4376& 

rqc=17&ls=false&ut=0#Anchor1 

Adresy internetowe niektórych prywatnych agencji pośrednictwa pracy: 

http://www.jobware.de 

http://www.karriere.com 

http://www.stellenanzeigen.de 

http://www.jobs.zeit.de 

http://www.netzmarkt.de/jobs/stb01.htm 

http://www.job-office.com 

10

http://www.cesar.de 

http://www.berufsstart.de 

http://www.deutscher-stellenmarkt.de 

http://www.arbeit-online.de 

http://www.jobworld.de 

http://www.jobnet.de 

http://www.infoservice24.com 

http://www.consultants.de 

http://www.mamas.de 

http://www.jobservice.de 

http://www.jobmarket.de 

http://www.job24.de 

http://www.adp.de 

http://www.mitarbeitersuche.de 




http://www.computerwoche.de/jobs&karriere/ 

http://www4.computer-zeitung.de/bda/int/cz/job/ 

http://www.heise.de/stema/ 

2.2.4. Prasa 

Wybrane gazety mają portale internetowe, gdzie osoba poszukująca pracy może on-line, czyli 

w każdej chwili wprowadzić swoje dane i szukać wolnych miejsc pracy: 

� Donaukurier; http://www.seeq.com/ 

� Sűddeutsche Zeitung 

� http://www.seeq.com/popupwrapper.jsp?referrer=http%3A%2F%2Fwww.germanien.net%2 

Fwerner.eichelberg%2Fjobs.zeitungen.htm&domain=zet.net&direct=true 

� Hamburger Abendblatt; http://www.germanien.net/Jobs/ 

� Social Extra; http://www.sozialextra.de/jobs.htm 

� Amberger Zeitung; http://www.amberger-zeitung.de/stellenmarkt/ 

� Walsroder Zeitug; http://db.pipeline.de/ia/wz/ias/stellenangebote.html 

� Saarbrűcker Zeitung; http://www.sol.de/anz/stellen.html 

� BZ Berlin; http://bz.berlin1.de/fehler/fehler.php?ref=anz404 

� Brigitte; http://www.brigitte.de/job/jobboerse/?nv=redir 

� Berufswelt; http://www.welt.de/chl/36.html 

� Berliner Morgenpost; http://mopojob.berlin1.de/stellen/10/ 

� Frankfurter Allgemeine Zeitung 

http://www.faz.net/s/RubFAEFD2AB4A4F4BEABFF401D6E092AD24/Tpl~Estm~Sres 

sort.html 

11




� Berlin Online http://www.berlinonline.de/rubrikenstartseiten/kleinanzeigen/.html/index.html 

� Neue Musikzeitung http://www.nmz.de/info/vakanzen.shtml 

2.2.5. Inne sposoby poszukiwania pracy 

Poza możliwościami poszukiwania pracy poprzez publiczne służby zatrudnienia oraz prywatne 

agencje pracy możliwe są jeszcze inne sposoby. Jednym z nich jest poszukiwanie pracy na własną 

rękę tzn. osobiście odwiedzając pracodawców. Jednakże wiąże się to ze znacznymi kosztami 

(przejazd, koszt zakwaterowania, koszt wyżywienia). Innym sposobem jest zamieszczanie ogłoszeń 

o poszukiwaniu pracy w prasie, na tablicach ogłoszeń lub poprzez kontakty z innymi osobami. 

Zdarza się, że ogłoszenia są wywieszane na tablicy ogłoszeń w konkretnych firmach. 


http://www.praca.gov.pl-Ministerstwo Gospodarki i Pracy 



2.2.6. Ubieganie się o pracę (wymagane dokumenty – CV, list motywacyjny i inne) 

Likwidacja miejsc pracy i wysokie bezrobocie zmusza osoby poszukujące pracy do bycia 

konkurencyjnym na rynku pracy. 

Jednym z pierwszych kryteriów, które decydują o przyjęciu nas do pracy, są dobrze przygotowane 

dokumenty aplikacyjne: 

1. Życiorys – może być w formacie CV europejskiego, ale dopuszczalne są także inne formy. 

Zdarza się, że pracodawca ma własne dokumenty aplikacyjne, które należy wypełnić przy 

ubieganiu się o dane stanowisko pracy. Życiorys powinien zawierać takie informacje jak: dane 

osobowe, wykształcenie, przebieg pracy zawodowej, dodatkowe kwalifikacje i uprawnienia, 

a także zainteresowania i hobby. 

2. List motywacyjny powinien przedstawiać motywy, dla których ubiegamy się o pracę w danej 

firmie na dane stanowisko. Ponadto prezentujemy w nim siebie jako osobę spełniającą kryteria 

rekrutacyjne. Możemy również wyeksponować nasze cechy charakteru i osobowość, a także 

zawrzeć informacje o naszych szczególnych umiejętnościach i zdolnościach. 

W dokumentach piszemy tylko informacje prawdziwe, unikamy standardowych zwrotów i formuł. 

Używamy krótkich zdań, zawierających konkretne informacje. Znajomość obsługi komputera jest 

obecnie powszechna, dlatego dokumenty powinny być sporządzone przy pomocy komputera. 

Posiadanie własnego adresu e-mailowego ułatwia kontakt z pracodawcą. W dokumentach nie 

powinny znajdować się informacje dotyczące przynależności religijnych, politycznych i innych, 

chyba że mają związek z oferowanym stanowiskiem. 

Na rozmowę z pracodawcą zabierz wszystkie niezbędne dokumenty, takie jak: świadectwa 

szkolne i pracy, dokumenty uprawniające do wykonywania danego zawodu, zaświadczenia 

o ukończonych kursach oraz dokument tożsamości. Możesz również zabrać inne dokumenty, które 

mogłyby być dodatkowym atutem w czasie rozmowy kwalifikacyjnej, np. dobrze napisana praca 

magisterska. 



12






2.3. Warunki pracy 

2.3.1. Rodzaje umów o pracę 

Przepisy prawa pracy reguluje Kodeks Cywilny Bürgerlichen Gesetzesbuch (BGB), który stwarza 

podstawy do zawarcia umowy o pracę pomiędzy dwoma partnerami: pracodawcą a pracownikiem. 

Umowa o pracę na początku nie musi mieć formy pisemnej, jednak do miesiąca od podjęcia pracy 

powinna być zawarta na piśmie. Umowa powinna zawierać warunki pracy i płacy, w tym: okres, 

na jaki umowa została zawarta, czas pracy, stanowisko, zakres czynności, wynagrodzenie, prawo 

do urlopu wypoczynkowego oraz sposób rozwiązania umowy o pracę. W razie nie przestrzegania 

warunków umowy, strony mogą się na nią powołać. Okres wypowiedzenia jest określony 

w umowie, jednak osoby ze stażem pracy powyżej 20 lat mogą skorzystać z przedłużenia tego 

okresu do 7 miesięcy. Umowa może być zawarta na czas określony, najczęściej ma to miejsce 

w gastronomii, hotelarstwie, pracach sezonowych. Umowa nie może zawierać zapisów 

niezgodnych z przepisami dotyczącymi macierzyństwa i młodocianych. Umowa może być zawarta 

na pełny wymiar czasu pracy, bądź w niepełnym wymiarze czasu pracy. 

Pracodawca może zawrzeć umowę na okres próbny nie dłuższy niż 6 miesięcy, 14 dni przed 

rozwiązaniem tej umowy strony ustalają warunki kolejnej. 

W razie wątpliwości związanych z prawem pracy, można skorzystać z infolinii niemieckiego 

Ministerstwa Pracy i Gospodarki tel. 01805615033 ( 0,12 €/min). 

Praca dla młodocianych 

Młodzież ucząca się zawodu w zakładach pracy podpisuje umowy na czas nauki zawodu 

tzw. Lehrvertrag. Istnieje możliwość zawarcia umowy z osobami młodocianymi od 15 do 18 roku 

życia na wykonywanie pracy wakacyjnej, bądź w dni wolne od nauki. Inna formą zatrudnienia 

młodocianych jest nauka języka obcego za granicą jako Au pair. 

2.3.2. Czas pracy 

Tygodniowy czas pracy w Niemczech wynosi średnio 39 godzin (4 dni po 8 godzin i 7 godzin 

w piątek). Za pracę w nadgodzinach obowiązują dodatki w wysokości 25, 50, 75% 

stawki podstawowej. Wynagrodzenie oraz dodatki za nadgodziny, pracę w soboty i niedziele, i za 

pracę w nocy podlegają opodatkowaniu od stawki wynagrodzenia wynoszącej ponad 50 euro 

za godzinę. 

Związki zawodowe walczą o 35-godzinny tydzień pracy i w praktyce umowy zbiorowe skracają 

czas pracy do 38,5 godzin tygodniowo. Czas ten może zostać wydłużony do 50 godzin, jednakże 

nie może on przekroczyć 8 godzin dziennie w rozliczeniu 6-cio miesięcznym. 

2.3.3. Urlop wypoczynkowy 

Minimalny okres urlopu wypoczynkowego wynosi 20 dni roboczych. Urlop ten przysługuje po 

przepracowaniu 6 miesięcy. Liczba dni urlopu wzrasta wraz ze stażem pracy. Umowy zbiorowe 

zazwyczaj wydłużają czas urlopu do 30 dni lub nawet więcej. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie 

za czas urlopu w takiej samej wysokości, jakby pracował. 

13

2.3.4. Wynagrodzenie za pracę 




Stawki godzinowe pracowników w poszczególnych branżach gospodarki regulują układy taryfowe, 

corocznie negocjowane pomiędzy centralami związków zawodowych, a związkami pracodawców. 

Określają one minimalne stawki wynagrodzenia, jakie pracodawca jest zobowiązany wypłacać 

pracownikom. 

Pracodawca zobowiązany jest również przestrzegać postanowień szczegółowych układów 

taryfowych. Niektóre z nich przewidują wypłaty dodatków urlopowych (Urlaubsgeld) 

i świątecznych (Weihnachtsgeld). 

Przeciętne godzinowe wynagrodzenie brutto w poszczególnych landach w 2003 roku 

Land 

EUR 

2003 

Przeciętne godzinowe wynagrodzenie brutto 

Ogółem Mężczyźni Kobiety 

Badenia-Wirtembergia 16,03 16,72 12,51 

Bawaria 15,14 15,68 11,98 

Berlin 14,96 15,35 12,81 

Brandenburgia 11,38 11,65 9,72 

Brema 16,98 17,36 12,63 

Hamburg 17,14 17,44 13,41 

Hesja 15,49 15,95 12,21 

Meklemburgia-Przedpomorze 10,94 11,26 8,64 

Dolna Saksonia 15,80 16,20 12,63 

Północna Nadrenia-Westfalia 15,38 15,76 11,95 

Nadrenia-Palatynat 15,38 15,79 11,78 

Saara 16,01 16,41 12,24 

Saksonia 10,68 11,15 8,54 

Saksonia-Anhalt 11,10 11,39 9,02 

Schlezwik-Holsztyn 14,79 15,31 11,56 

Turyngia 10,47 10,96 8,80 

Niemcy 14,93 15,43 11,65 

Źródło: Statistisches Bundesamt Niemiecki Urząd Statystyczny 

2.3.5. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacje z powyższego zakresu 

http://www.statistik-bund.de-Niemiecki Urząd Statystyczny 

http://www.europa.eu.int/eures-Europejskie Służby Zatrudnienia 

14





2.4. Podatki 

W niemieckim systemie podatkowym rozróżnia się podatki majątkowe – Besitzsteuernl i podatki 

od obrotu handlowego – Verkehrsteuern. Podatki majątkowe stanowią grupę podatków związanych 

z wynikiem przedsiębiorstwa, jego dochodem i mieniem. 

2.4.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych 

Podatek dochodowy od osób fizycznych (Einkommensteuer) – odnosi się on tylko do 

osób fizycznych. Powstaje z łącznej kwoty wszystkich dochodów pomniejszonych 

o zwolnienia. Podlegają mu dochody z gospodarki leśnej i rolnej, prowadzenia działalności 

przemysłowej, pracy samodzielnej i niesamodzielnej, dzierżawy i najmu. Podlegają mu 

także udziałowcy spółek cywilnych, komandytowych i handlowych od przypadających im 

udziałów w zysku. 

Skala podatkowa 2004/2005 

Rok 

Kwota wolna od podatku Podatek 

Osoby 

stanu wolnego 

Małżeństw 

a 

minimalny maksymalny 

Podatek maksymalny przy 

dochodach 

Osoby 

stanu wolnego Małżeństwa 

EURO % EURO 

2004 7664 15.329 16 45 52.152 104.304 

2005 7665 15.330 15 42 52.152 104.304 

Źródło: Statistisches Bundesamt Niemiecki Urząd Statystyczny 

W przypadku osób zatrudnionych podatek dochodowy zwany jest podatkiem od wynagrodzeń 

(„Lohnsteuer”). Osoby te mogą skorzystać z ulg pomiejszających podstawę do opodatkowania jak 

np.: wydatki związane z ubezpieczeniem i utrzymaniem, znalezieniem oraz utrzymaniem pracy lub 

wydatki szczególne. 

Wysokość podatku od płac jest uzależniona od klasy podatkowej, do jakiej należy dana osoba: 

Klasa I – osoby stanu wolnego, osoby rozwiedzione i owdowiałe, jeżeli nie klasyfikują się do klasy 

II i III, 

Klasa II – osoby stanu wolnego w gospodarstwie, w którym zameldowane jest co najmniej jedno 

dziecko, za które otrzymuje kwotę pomniejszenia podatku na dziecko lub zasiłek rodzinny 

(Kindergeld). Dla pracowników owdowiałych przynależność do tej grupy podatkowej następuje 

tylko wtedy, gdy nie byli w klasie III, 

Klasa III – pracownicy zamężni lub żonaci, jak i również osoby owdowiałe w trakcie roku 

kalendarzowego, w którym nastąpił zgon małżonka, 

15




Klasa IV – małżonkowie, jeżeli oboje uzyskują dochody z pracy. Kombinacja klas IV/V korzystna 

jest dla osób zarabiających prawie jednakowo, w wypadku większych różnic w zarobkach (zasada 

40/60) korzystniejsza jest wersja III/V, 

Klasa V – dla jednego z małżonków zamiast klasy IV, jeżeli drugi wybrał klasę III, 

Klasa VI – do tej klasy zakwalifikowani są pracownicy, którzy jednocześnie pobierają wynagrodzenie 

z kilku źródeł zatrudnienia, tzn. w wypadku posiadania dwóch lub więcej klas podatkowych. 

2.4.2. Podatek VAT 

VAT to podatek od towarów i usług. Wyróżniamy dwie stawki tego podatku: 

� podstawowa 16% – na wszystkie towary i usługi, 

� obniżona 7% – na artykuły żywnościowe, z wyjątkiem napojów i obrotu restauracyjnego, 

sprzęt medyczny, transport pasażerski, usługi medyczne. 

Okresowe sprawozdania podatkowe składa się kwartalnie w ciągu 10 dni od końca ostatniego 

miesiąca kwartału. Na koniec roku składa się sprawozdania roczne zawierające sumę wszystkich 

złożonych deklaracji wraz z korektami zapłaconego podatku. Jeżeli kwota zapłaconego VAT 

w ciągu roku wyniesie ponad 6136 euro, wówczas istnieje obowiązek składania miesięcznych 

zeznań podatkowych. 

Podatek akcyzowy – podatkiem tym objęte są: alkohol, papierosy, benzyna. 

2.4.3. Inne podatki i opłaty lokalne 

� podatek dochodowy od osób prawnych (Körperschaftssteuer) – stawka podatku 25% dla 

wszystkich jednakowa, 

� podatek gruntowy (Grundsteuer) – nakładany jest przez gminy za posiadanie na terenie 

Niemiec gruntów (grunty i ziemie wraz zabudowaniami) stawka podatku wynosi średnio 

0,35% wartości gruntu , 

� podatek od spadków i darowizn – stawka podatku wynosi od 7–50% i zależy od stopnia 

pokrewieństwa między darującym/spadkodawcą a obdarowanym/spadkobiercą oraz od 

wartości spadku/darowizny, 

� podatek solidarnościowy na rozwój nowych landów w wysokości 5,5% kwoty podatku 

dochodowego, 

� podatek kościelny (Kirchensteuer), który wynosi między 8% i 9% podatku dochodowego 

w zależności od landu. 

2.4.4. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacj z powyższego zakresu 

http://www.bundesfinanzministerium.de-Bundesfinanzministerium 

http://www.polandconsulting.com/nukepl-PCS Poland Consulting Servises 

Zabezpieczenie społeczne 

2.5.1. Świadczenia z ubezpieczeń społecznych – beneficjenci i warunki uzyskania 

2.5.1.1. Emerytura 

Prawo do emerytury nabywa się z chwilą ukończenia 65 lat, zarówno w wypadku mężczyzn, jak 

i kobiet. Do otrzymania świadczeń emerytalnych w Niemczech konieczne jest wykazanie się 

16




60-miesięcznym stażem opłacania składek. Przesunięcie w czasie przejścia na emeryturę powoduje 

jej wzrost o 0,5% za każdy miesiąc przypadający po ukończeniu 65 roku życia. Osiąganie 

wynagrodzenia za pracę z tytułu kontynuowania zatrudnienia nie powoduje zawieszenia uprawnień 

do świadczeń emerytalnych. Wysokość emerytury uzależniona jest od wysokości składek na 

ubezpieczenie i stażu pracy. 

Wcześniejsza emerytura 

O wcześniejszą emeryturę mogą ubiegać się osoby, które ukończyły 63 lata i były ubezpieczone 

przez co najmniej 35 lat. Prawo do wcześniejszej emerytury po ukończeniu 60 lat mają osoby 

niezdolne do pracy i bezrobotni, jak i kobiety, które opłacały składki przez co najmniej 

180 miesięcy i podlegały obowiązkowi ubezpieczenia powyżej 10 lat po ukończeniu 40 roku życia. 

Osoby rozpoczynające obecnie życie zawodowe w Niemczech, mimo wysokich składek na 

ubezpieczenie emerytalne, decydują się na dodatkowe ubezpieczenie, by w wieku emerytalnym 

móc utrzymać odpowiedni dla siebie standard życia. 

W Niemczech obowiązkowe ubezpieczenia emerytalno-rentowe są prowadzone przez różnorodne 

federalne, jak i regionalne instytucje ubezpieczeniowe. Dla osób prowadzących własną działalność 

gospodarczą nie ma obowiązku ubezpieczenia emerytalnego, dla pracowników jest ono 

obowiązkowe. Państwowy system ubezpieczeniowy oparty jest na finansowaniu bieżącym. Składka 

w wysokości 19,3%, po połowie płacona jest przez pracownika i pracodawcę. Część osób 

pracujących na własny rachunek korzysta z systemów prowadzonych przez stowarzyszenia 

zawodowe, które mają status instytucji prawa publicznego. Osoby ubezpieczone w stowarzyszeniach 

zawodowych są wyłączone z systemu powszechnego, prowadzonego przez państwo. 

W zależności od rodzaju wykonywanej pracy osoba ubezpieczona odprowadza składki do 

właściwych kas. Pracownicy umysłowi ubezpieczeni są w Federalnym Zakładzie Ubezpieczeń 

Pracowników Umysłowych (Bundesversicherungsantalt fűr Angestellte BfA). Pracownicy fizyczni 

ubezpieczeni są w instytucjach ubezpieczenia na szczeblu landów (Landesversicherungsanstalten – 

LVA), a także wyróżniamy branżowe kasy dla kolejarzy – Kasa Ubezpieczenia Kolejarzy 

(Bahnversicherungsanstalt), marynarzy – Kasa Ubezpieczenia Marynarzy (Seekasse) oraz górników 

– Kasa Ubezpieczenia Górników (Bundesknappschaft). 

2.5.1.2. Świadczenia z tytułu choroby 

Zasiłek chorobowy zasadniczo przysługuje ubezpieczonemu przez 42 dni (6 tygodni) w przypadku 

tej samej choroby. 

W Niemczech chory nie ma obowiązku w bardzo krótkim czasie złożenia w kasie chorych 

zaświadczenia o niezdolności do pracy, natomiast w ciągu 3 dni musi poinformować o tym 

pracodawcę. 

Tak więc kolejne etapy, jakie trzeba przejść, aby uzyskać zasiłek chorobowy to: 

� przedłożenie w zakładzie pracy odpowiedniego zaświadczenia o niezdolności do pracy, 

� złożenie w kasie chorych zaświadczenia od pracodawcy o zarobkach, 

� obliczenie przez kasę chorych wysokości należnego zasiłku chorobowego, 

� przekazanie przez kasę chorych tzw. poświadczenia wypłaty dla chorego. 

Jeśli dana osoba przez jakiś czas jest chora, to pracodawca musi przesłać do kasy chorych 

zaświadczenie o zarobkach ubezpieczonego. Kasa chorych musi ustalić, jaki był regularny dochód 

przed wystąpieniem choroby (np. zalicza się godziny nadliczbowe, jeśli zostały one wypracowane 

co najmniej w okresie 3 miesięcy przed wystąpieniem choroby). Na podstawie tych obliczeń kasa 

17




chorych ustala wysokość należnego zasiłku. Następnie osoba, która zachorowała, otrzymuje od 

kasy chorych tzw. poświadczenie wypłaty. Podany jest w nim określony termin, w którym pacjent 

musi zgłosić się do lekarza leczącego, aby wypełnił to poświadczenie w części dotyczącej 

informacji nt. choroby, jej długości i planowanego leczenia itd. Wypłata zasiłku następuje 

w momencie, gdy wszystkie dane są zgromadzone oraz dostarczone jest zaświadczenie od lekarza. 

Kasa chorych ma 6 tygodni na uruchomienie tej procedury. 

2.5.1.3. Renta z tytułu niezdolności do pracy 

Najprawdopodobniej zakładasz, że będziesz w pełni zdolny do pracy do czasu, kiedy zaczniesz 

pobierać emeryturę. W przypadku większości osób tak właśnie się dzieje. Jednakże, Twoim planom 

może zagrozić choroba (np. związana z wiekiem). W Niemczech istnieje kilka zabezpieczeń na tę 

ewentualność. Ustawowa renta inwalidzka została zniesiona 1 stycznia 2001 r. i zastąpiona przez 

Erwerbsminderungsrente (rentą z tytułu ograniczenia zdolności zarobkowych). Jeżeli chcesz 

posiadać dodatkową ochronę poza tą niezwykle małą rentą, wysoce zalecane jest wykupienie 

prywatnego ubezpieczenia. W zasadzie, możesz otrzymywać tę Erwerbsminderungsrente przez 

okres jedynie trzech lat, po czym twój stan zdrowia podlega ponownemu badaniu i, jeżeli jest to 

konieczne, okres wypłaty renty ulega przedłużeniu. 

2.5.1.4. Świadczenia na wypadek macierzyństwa 

Istnieją specjalne środki do zabezpieczenia zdrowia matki i dziecka w okresie ciąży. W przypadku 

niebezpieczeństwa dla zdrowia, bądź zakazu świadczenia pracy dla kobiety w okresie ciąży istnieje 

możliwość skorzystania z 6 tygodniowego okresu ochrony macierzyństwa, który może zostać 

wydłużony. 

Podczas okresu ochrony zapewnione jest zabezpieczenie finansowe tzw. Mutterschultzlohn. 

Domagając się swoich uprawnień należy we wczesnym okresie ciąży powiadomić o tym swojego 

pracodawcę, a także fundusz zdrowia. Urlop macierzyński wynosi 8 tygodni, natomiast dla ciąż 

mnogich i przedwczesnych wzrasta do 12. Podczas tego czasu fundusz zdrowia wypłaca należny 

zasiłek macierzyński, który równa się zasiłkowi chorobowemu – nawet, kiedy matka i dziecko są 

zdrowe i wracają do domu. Za ten okres pracodawca jest zobowiązany do wyrównania różnicy 

aktualnego wynagrodzenia netto. 

2.5.1.5. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych 

Ubezpieczenie to oferują kasy branżowe (Berufsgenossenschaften) oraz federalne i regionalne 

kasy pracowników umysłowych i pracowników sektora publicznego. Objęte są nim następujące 

osoby: 

� pracownicy (fizyczni i umysłowi), 

� rodzice wychowujący dzieci, 

� niektóre kategorie osób pracujących na własny rachunek, 

� uczniowie i studenci, 

� osoby poddawane rehabilitacji. 

Osoby prowadzące własną działalność mogą zawrzeć takie ubezpieczenie w prywatnych 

ubezpieczalniach. 

Instytucjami ubezpieczenia wypadkowego są w Niemczech branżowe organizacje przedsiębiorstw 

działające jako zakład ubezpieczeń w zakresie ubezpieczenia od następstw wypadków przy pracy. 

18




Pracodawcy zobowiązani są do zgłaszania wypadków przy pracy oraz wypadków w drodze do 

pracy i z pracy, jeżeli pracownik na skutek wypadku jest niezdolny do pracy dłużej niż trzy dni. 

Z tytułu wypadku przy pracy poszkodowanemu przysługują świadczenia z ubezpieczenia 

wypadkowego. Inaczej niż w polskim systemie ubezpieczenia wypadkowego z ubezpieczenia 

wypadkowego w Niemczech nie przysługuje świadczenie pieniężne w postaci jednorazowego 

odszkodowania. 


2.5.2. Inne świadczenia socjalne – beneficjenci i warunki uzyskania 

2.5.2.1. Świadczenia rodzinne 

Każdy, kto mieszka w Niemczech, ma prawo do zasiłku rodzinnego na dziecko. Wysokość zasiłku 

wynosi 154 euro miesięcznie na pierwsze, drugie i trzecie dziecko, 179 euro na kolejne dzieci. 

Z reguły zasiłek rodzinny wypłacany jest do 18 roku życia, bądź 21 roku życia – jeśli nadal się 

uczy, a w przypadku gdy nauka jest kontynuowana na studiach wyższych, to zasiłek przeciąga się 

do 27 roku życia. 

Dodatkowo kobiecie po urodzeniu dziecka przysługuje specjalny dodatek wypłacany w dwóch 

formach: 

� przez 24 miesiące po 300 euro miesięcznie, 

� przez 12 miesięcy po 450 euro miesięcznie. 

Otrzymanie tego dodatku uzależnione jest od wysokości osiąganych dochodów. 

2.5.2.2. Świadczenia z tytułu bezrobocia 

Transfer polskiego zasiłku dla bezrobotnych do Niemiec 

Prawo do transferu zasiłku do kraju poszukiwania pracy przysługuje osobie bezrobotnej 

spełniającej następujące warunki: 

� posiada prawo do zasiłku, 

� pozostaje do dyspozycji służb zatrudnienia minimum 4 tygodnie przed wyjazdem, 

� wystąpiła z wnioskiem o wydanie przez wojewódzki urząd pracy formularza E303, który 

potwierdza prawo do transferu zasiłku za granicę, 

� zarejestrowała się w urzędzie pracy w kraju poszukiwania pracy (należy to zrobić 

w przeciągu 7 dni od daty zdeklarowanego wyjazdu, wówczas otrzymasz świadczenie 

również za czas podróży), 

� pozostaje w dyspozycji lokalnych służb zatrudnienia. 

Każdy bezrobotny ma prawo do poszukiwania pracy lub podjęcia działalności na własny rachunek 

za granicą. Wyjeżdżając do krajów Unii Europejskiej w celu poszukiwania pracy, masz prawo do 

transferu zasiłku tylko przez trzy miesiące. Żeby zachować prawo do kontynuacji, musisz powrócić 

do kraju przed upływem tego okresu. Jeżeli w czasie poszukiwania pracy podejmiesz za granicą 

pracę, studia lub założysz własną firmę – stracisz prawo do zasiłku. W okresie poszukiwania pracy 

będzie ci przysługiwał zasiłek w wysokości ustalonej w kraju przed wyjazdem, ale przeliczony na 

walutę kraju, w którym poszukujesz pracy. W okresie wyjazdu musisz pozostawać w dyspozycji 

lokalnych służb zatrudnienia. Rejestrując się w urzędzie pracy, musisz podać adres zamieszkania, 

nie może to być schronisko, czy pole namiotowe. 

19




Prawo unijne przewiduje możliwość sumowania okresów stażu pracowniczego zdobytego 

w państwie członkowskim po to, aby w razie utraty pracy można było pobierać odpowiednie 

świadczenie z tytułu bezrobocia. Okres zatrudnienia i ubezpieczenia w danym kraju potwierdzasz 

formularzem E301, który otrzymujesz od instytucji właściwej danego kraju. Sumowanie okresów 

ubezpieczenia lub zatrudnienia dla uzyskania uprawnień z tytułu bezrobocia dotyczy tylko 

pracowników. Nie dotyczy to natomiast osób pracujących na własny rachunek. Aby ubiegać się 

o formularz E301, należy przedstawić właściwej instytucji dokumenty potwierdzające okresy 

zatrudnienia – świadectwa pracy. 

Warunki nabywania prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Niemczech 

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych nabywa osoba, która w ostatnich trzech latach przepracowała 

360 dni kalendarzowych i była objęta wymaganym ubezpieczeniem. Warunki jakie musi spełnić 

osoba bezrobotna to: 

� rejestracja w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna, 

� przeznaczenie na poszukiwanie pracy co najmniej 15 godzin tygodniowo, 

� pozostawanie w dyspozycji urzędu pracy. 

Wysokość zasiłku jest uzależniona od ostatnio osiąganych dochodów i kształtuje się na poziomie 

60–67% tych dochodów. Okres pobierania zasiłku wynosi 180 dni kalendarzowych i może 

być przedłużony do 960 dni w szczególnych przypadkach. 


3. Warunki życia 

3.1. Zakwaterowanie 

Przeciętny koszt wynajmu mieszkania: 

Hamburg 6,13 euro/m 2 

Stuttgart: 6,50 euro/m 2 

Monachium: więcej niż 11,5 euro/m 2 

Cena nie zawiera opłat za wodę, prąd i ogrzewanie. Przeważnie przy wynajęciach należy doliczyć 

kaucję, która wynosi równowartość 3 miesięcznych opłat. 

Rynek nieruchomości w Niemczech: opiera się przede wszystkim na wynajmie. Więcej niż 

połowa Niemców wynajmuje mieszkania. Wiąże się to głównie z wysokimi cenami zakupu 

mieszkania oraz dużą mobilnością zawodową Niemców. Ponadto istnieje możliwość wynajmu 

mieszkania z innymi osobami, co związane jest automatycznie z niższymi kosztami utrzymania. 

Przykładowe adresy w zakresie wynajmu mieszkań poprzez pośredników (Mitwohnzentralen): 

http://www.mitwohnzentrale.de lub http://www.homecompany.de. 

Koszty utrzymania: przeciętnie 1 /3 uzyskanych dochodów przeznaczana jest na wynajem 

i dodatkowe koszty, takie jak prąd, woda, ogrzewanie. Znacznie mniej przeznacza się na artykuły 

spożywcze, jeżeli przestrzega się następujących zasad: robienie zakupów w dużych centrach, 

korzystanie z promocji, itp. 

Praktyczne informacje dotyczące aktualnych nowości z zakresu życia w Niemczech znajdują się na 

stronie: http://www.campus-germany.de. 

20

3.2. Prawo jazdy 




Prawo niemieckie nakłada na cudzoziemca obowiązek posiadania międzynarodowego prawa jazdy 

albo prawa jazdy wystawionego przez władze kraju, z którego pochodzi. Tym prawem jazdy wolno 

posługiwać się w Niemczech w ciągu pierwszych 6 miesięcy pobytu. Osoby, które uzyskały prawo 

do pobytu dłuższego niż 6 miesięcy, powinny uzyskać niemieckie prawo jazdy. Wymianę polskiego 

prawa jazdy na niemieckie można dokonać pod warunkiem, że wniosek w tej sprawie zostanie 

złożony w okresie nie dłuższym niż 3 lata od uzyskania prawa pobytu. 

Przy wjeździe do Niemiec samochód należy oznaczyć międzynarodowym symbolem kraju, 

w którym jest zarejestrowany. Polisy polskich towarzystw ubezpieczeniowych w zakresie 

ubezpieczeń komunikacyjnych są uznawane bez ograniczeń. 

3.3. System edukacji 

System kształcenia w Niemczech 

System kształcenia w Niemczech uchwala każdy land we własnym zakresie. W związku z tym 

występują znaczne różnice pomiędzy landami w systemie edukacji oraz w planach nauczania. Rok 

szkolny zaczyna się po wakacjach, które kończą się w zależności od landu pomiędzy lipcem 

a wrześniem. Zajęcia szkolne odbywają się do południa, z reguły między godz. 8.00 i 13.00 i trwają 

około 8 godzin. W niższych klasach zajęcia trwają krócej, zazwyczaj kilka godzin dziennie. 

W klasach wyższych uczniowie mogą samodzielnie wybierać część przedmiotów w zależności 

od zainteresowań oraz dodatkowe zajęcia, w których chcą brać udział. Niektóre zajęcia np. 

wychowanie fizyczne odbywają się częściowo w godzinach popołudniowych. 

Wiek 

19 

18 

17 

16 

15 

14 

13 

12 

11 

10 

9 

8 

7 

Nauka zawodu 

w zakładach 

Berufausbildung 

betrieblich 

Szkoła specjalna 

Sonderschule 

Nauka zawodu 

w szkołach 

Berufausbildu 

ng schulisch 

Szkoła główna 

Hauptschule 

21 

Wyższa szkoła 

zawodowa 

Fachhochschule 

Techniczna 

szkoła średnia 

Fachoberschule 

Szkoła realna 

Realschule 

Szkoła ogólna Gesamtschule 

Szkoła podstawowa 

Grundschule 

Uniwersytet 

Wissenschaftliche 

Hochschule 

Gimnazjum 

Gymnasium

6 

5 

4 

3 




Przedszkole Kindergarten 

Wychowanie przedszkolne obejmuje swym zakresem instytucje dla dzieci od 3–6 roku życia – 

w przeważającej części przedszkola, ale także „zerówki”. Uczęszczanie do tego typu instytucji jest 

z reguły nieobowiązkowe, ale płatne. 

Obowiązek szkolny rozpoczyna się od 6 i trwa do 15 roku życia. Uczęszczanie do szkoły jest 

obowiązkowe i w szkołach państwowych bezpłatne. 

Bezpośrednio po ukończeniu trwającej 4 lata nauki w szkole podstawowej (Grundschule), lub po 

dwuletnim okresie przejściowym – tzw. „fazie orientacji bez względu na typ szkoły” 

(w zależności od landu), zapada decyzja o dalszym kształceniu w jednej z następujących szkół: 

Szkoła główna (Hauptschule) kończy się egzaminem (w zależności od landu) po 9-tej lub 10-tej 

tej klasie i zapewnia wykształcenie ogólne. Po niej następuje przeważnie kształcenie zawodowe 

w tzw. systemie dualnym. 

Szkoła realna (Realschule) prowadzi uczniów do 10-tej klasy dając szansę uzyskania tzw. 

„średniej matury”. Ukończenie szkoły realnej jest podstawą do zawodowego etapu kształcenia 

i uprawnia do kontynuowania edukacji w takich szkołach jak: techniczna szkoła średnia 

(Fachoberschule), lub gimnazjum techniczne (Fachgymnasium). Gimnazjum kończy się maturą, 

(w zależności od landu) w 12-stej lub 13-stej klasie. 

Nauka w gimnazjum daje absolwentom rzetelną wiedzę ogólną, dostosowaną do wymogów 

późniejszych studiów. Po egzaminie maturalnym po 13-tym (lub 12-tym) roku nauki uzyskuje się 

świadectwo maturalne uprawniające do kontynuowania nauki na uczelni wyższej. 

Do szkoły ogólnej (występującej nie we wszystkich landach) uczęszczają uczniowie od 5-tej klasy. 

W RFN funkcjonują szkoły ogólne, które skupiają pod jednym dachem więcej typów szkół, dając 

uczniom możliwość uczęszczania na różne zajęcia w zależności od uzdolnień bez konieczności 

wcześniejszego zdawania egzaminów. 

Szkolnictwo specjalne oferuje często zajęcia integracyjne dla dzieci niepełnosprawnych w szkołach 

państwowych. 

Szkoła specjalna (Sonderschule) zapewnia uczniom niepełnosprawnym możliwości nauki 

dostosowane do ich poziomu i umiejętności. Istnieje także rodzaj szkoły dla dzieci mających 

trudności w nauce (Förderschule). W wyniku uczęszczania do szkoły specjalnej uczeń może 

nauczyć się zawodu. 

Poszczególne szczeble edukacji: 

� Wychowanie przedszkolne – dzieci w wieku do 3–5 lat. 

� Szkoła specjalna – dzieci i młodzież niepełnosprawna w wieku od 6–14/15 lat. 

� Szkoła podstawowa – dzieci w wieku od 6–9 lat. 

� Szkoła ponadpodstawowa – dzieci w wieku od 9–14/15 lat. 

� Szkoła realna – dzieci w wieku od 9–15 lat. 

22




� Nauka zawodu w szkołach przyzakładowych na podbudowie szkoły specjalnej, bądź szkoły 

ponadpodstawowej – młodzież w wieku od 16–18 lat. 

� Nauka zawodu w szkole na podbudowie szkoły ponadpodstawowej, bądź szkoły realnej – 

młodzież w wieku od 16–18 lat. 

� Średnia szkoła zawodowa na podbudowie szkoły realnej – młodzież w wieku od 16–18 lat. 

� Liceum – młodzież w wieku od 9–17/18 lat. 

� Uczelnie wyższe zawodowe na podbudowie średniej szkoły zawodowej – młodzież od 

19 roku życia. 

� Uniwersytet na podbudowie gimnazjum – młodzież od 19 roku życia. 

Wakacje i przerwy semestralne 

Rok szkolny zaczyna się po feriach letnich w zależności od landu, pomiędzy lipcem a końcem 

września. W czasie roku szkolnego jest kilka przerw świątecznych i międzysemestralnych: przerwa 

z okazji świąt Bożego Narodzenia, Wielkanocy, Zielonych Świątek, oraz przerwa jesienna 

i zimowa. 

Informacje na temat terminów wakacji i dni wolnych dla uczniów z okazji świąt w poszczególnych 

landach można uzyskać na stronie: 

http://www.bildungsserver.de/zeigenhtml?seite=%20280. 

3.4. Uznawalność dyplomów i kwalifikacji dla celów zawodowych 

Pomiędzy Polską a Niemcami została podpisana Umowa o uznaniu ekwiwalencji 

w szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 1998 r. Nr 92, poz. 584). 

Na podstawie tej umowy uznaje się za równoważne tytuły zawodowe i stopnie naukowe dla celów 

kontynuacji kształcenia. Używanie dokumentów objętych tymi umowami dla celów zawodowych 

jest możliwe jedynie przez uznanie w trybie nostryfikacji. 

Z powodu różnic językowych, braku wiedzy o systemie edukacji kraju ojczystego, mogą pojawić 

się niejasności przy przedstawianiu oryginałów certyfikatów lub ich duplikatów. Zatem warto 

certyfikaty przetłumaczyć u tłumacza przysięgłego na język niemiecki. Jeśli jest to konieczne, to 

należy poprosić o pomoc ekspertów, których można znaleźć w odpowiednich instytucjach 

działających w imieniu kraju, są to np.: 

� Izby Przemysłowe i Handlowe, które są odpowiedzialne za wszystkie kwalifikacje z sektora 

przemysłowo/technicznego i ekonomicznego, gdzie posiadane umiejętności zostają uznane 

za okres krótszy niż 3-letnie studia wyższe, 

� Izba Rzemieślnicza jest odpowiedzialna za kwalifikacje w rzemiośle i handlu, 

� Ministerstwo Rolnictwa lub Izba Rolnictwa są odpowiedzialne za kwalifikacje w zawodach 

związanych z rolnictwem, 

� Ministerstwo Edukacji lub władze oświatowe są odpowiedzialne za zawody sektora 

edukacyjnego, 

� Ministerstwo Zdrowia lub instytucje, które ono nadzoruje np. zrzeszenia medyczne, są 

odpowiedzialne za zawody sektora medycznego 

� Ministerstwo Edukacji lub władze uczelni wyższych są odpowiedzialne za tytuły 

w szkolnictwie wyższym (licencjat lub magister). 

23




Ośrodkiem informacji o systemie uznawania kwalifikacji zawodowych we wszystkich krajach 

członkowskich UE jest ośrodek NARIC (National Academic Recognition Information Center). 

http://euro.pap.com.pl-EURO PAP, 

http://www.ukie.gov.pl-Urząd Komitetu Integracji Europejskiej 

http://www.menis.gov.pl-Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu 

3.5. Kursy języka narodowego 

Naukę języka można rozpocząć w 16-tu oddziałach Goethe Instytut rozmieszczonych w całych 

Niemczech oraz praktycznie w każdym mieście w różnych instytucjach szkolących. Istnieje 

również możliwość nauki języka poprzez Internet. Na wszystkich wyższych uczelniach istnieje 

możliwość skorzystania z przygotowawczych kursów językowych. 

Stopnie organizowanych kursów językowych i możliwości przystąpienia do egzaminów: 

� stopień podstawowy Grundstufe – Zertifikat Deutsch, 

� stopień średni Mittelstufe – Zertifikat Deutsch für den Beruf, Zentrale Mittelstufenprüfung, 

Prüfung Wirtschaftsdeutsch, 

� stopień najwyższy Oberstufe – Zentrale Oberstufenprüfung, Kleines Deutsch Sprachdiplom, 

Großes Deutsch Sprachdiplom. 

Opłaty i terminy przykładowych kursów w Goethe Instytut w Berlinie: 

� kurs intensywny na wszystkich poziomach 8 tygodni 175 godzin 1825 euro, 

� kurs intensywny na wszystkich poziomach 4 tygodnie 85 godzin 995 euro. 

http://www.goethe.de-Instytut Goethego 

3.6. System opieki zdrowotnej 

3.6.1. Ogólne zasady dostępu do usług medycznych 

Cudzoziemiec chcący skorzystać z podstawowych, bezpłatnych usług medycznych na wypadek 

choroby podczas krótkiego pobytu w Niemczech musi przedłożyć formularz E111. Małżonkowie, 

którzy nie pracują oraz dzieci także objęci są tym ubezpieczeniem, jeżeli również wystąpią o ten 

formularz. Osoby zatrudnione w Niemczech posiadają kartę ubezpieczeniową, którą posługują się 

przy każdej wizycie u lekarza. 

W razie potrzeby skorzystania z opieki lekarskiej zaleca się, aby najpierw skorzystać z porady lekarza 

rodzinnego, zanim zasięgnie się porady lekarza specjalisty. Listy lekarzy zgodnie z ich specjalnościami 

znajdują się na „Yellow Pages” „żółtych stronach” (zobacz http://www.gelbeseiten.de). Ponadto 

miejscowi aptekarze mogą polecić lekarzy rodzinnych. Niektórzy specjaliści przyjmują w soboty, 

a tylko służby od nagłych wypadków pracują w niedzielę. Podczas urlopu lekarze wyznaczają 

zazwyczaj zastępcę, który ich reprezentuje. W razie pilnych wypadków i konieczności wezwania 

lekarza w nocy, w czasie weekendu i w czasie świąt, lekarze pogotowia i lekarze na telefon udzielają 

pomocy. Można to sprawdzić w codziennej prasie w działach „Ärztlicher Notdienst” (lekarze 

dyżurujący) lub „Ärztlicher Bereitschaftsdienst” (lekarze na telefon). W codziennej gazecie 

(„Apotheken – Notdienst”) ukazują się także adresy dyżurujących aptek (zobacz www.apoindex.de). 

Każda apteka ma obowiązek wywieszenia na drzwiach informacji o aptekach dyżurujących. 

3.6.2. Ubezpieczenie zdrowotne 

24




W Niemczech ok. 90% społeczeństwa jest ubezpieczone w państwowym ubezpieczeniu zdrowotnym 

(GKV), z tego większość ze względu na istniejący ustawowy obowiązek. W przypadku ubezpieczenia 

jednej osoby, ochroną objęty jest również np. współmałżonek i dziecko, którzy nie mają własnych 

dochodów (tzw. ubezpieczenie rodzinne). Obowiązkowo ubezpieczeni są prawie wszyscy 

pracownicy. Wystąpienie z GKV jest możliwe dopiero w przypadku, gdy pracownik osiąga zarobki 

miesięczne przekraczające brutto 3.862,50 euro. 

W Niemczech system państwowej opieki zdrowotnej zdeterminowany jest przez zasadę 

solidarności, co oznacza, że wszyscy członkowie płacą ten sam procent swojego wynagrodzenia 

i mają prawo do otrzymywania takich samych świadczeń medycznych. Na niemiecki system opieki 

zdrowotnej składają się usługodawcy, płatnicy oraz usługobiorcy, czyli ponad 82 mln obywateli. 

Świadczenia dla członków GKV finansowane są ze składek za dany rok, przy czym ich wysokość 

nie pozwala na budowanie kapitału na przyszłość. Składka jest pokrywana w połowie przez 

pracodawcę i pracownika. 

Ubezpieczony w GKV, poza składką, ponosi dodatkowe opłaty z tytułu korzystania ze świadczeń 

medycznych. I tak np. za świadczenia lekarskie opłata wynosi 10 euro kwartalnie, natomiast przy 

leczeniu szpitalnym 10 euro dziennie przez maksymalny okres 28 dni. 

W Niemczech prywatne ubezpieczenia zdrowotne są drugą co do wielkości, po ubezpieczeniach na 

życie, grupą ubezpieczeń. Mniej więcej co dziesiąty obywatel wykupuje pełne prywatne 

ubezpieczenie od zachorowań. Natomiast co czwarty ubezpieczony w państwowym systemie GKV 

ma wykupione dodatkowe prywatne ubezpieczenia zdrowotne. Ma ono uzupełniać luki w ochronie 

lub zapewniać wyższy poziom zabezpieczenia medycznego np. specjalne warunki w szpitalu, 

protezy zębowe, dzienne leczenie szpitalne itp. 

Każda osoba ubezpieczająca się prywatnie płaci składkę odpowiadającą jej ryzyku skalkulowanemu 

przy zastosowaniu kryterium wieku, płci, przebytych chorób oraz wybranej ochronie 

ubezpieczeniowej (zasada ekwiwalentności). W systemie tym nie funkcjonuje bezskładkowe 

ubezpieczenie rodzinne. Zdarza się, że ze względu na oszacowane ryzyko, wniosek 

ubezpieczeniowy może zostać odrzucony przez ubezpieczyciela. W systemie prywatnych 

ubezpieczeń zdrowotnych obowiązuje zasada pokrycia kapitałowego, czyli budowania rezerwy na 

przyszłość. W pierwszych latach ubezpieczony płaci wyższą składkę, która ma za zadanie 

wyrównać w przyszłości jego większe zapotrzebowanie na usługi medyczne. Pracodawca 

płaci część składek, gdy jego pracownik wykupi pełne ubezpieczenie. Klient ma prawo wyboru 

taryf uwzględniających różne świadczenia medyczne. Generalnie ubezpieczyciele oferują dwa 

rodzaje ubezpieczeń prywatnych – podstawowe i luksusowe. I tak np. pełne ubezpieczenie 

dla trzydziestolatka kosztuje 150 euro, a w wersji luksusowej kosztuje 400 euro miesięcznie. 

Podobne zasady obowiązują w przypadku ubezpieczeń dodatkowych. Osoba dysponująca 

prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym korzysta z ochrony konsumenckiej, a ustawa o nadzorze 

ubezpieczeniowym zapewnia szczególną kontrolę nad ubezpieczeniami prywatnymi. 

3.6.3. Dokumenty niezbędne do uzyskania świadczeń medycznych w Niemczech 

Dokumenty niezbędne do uzyskania świadczeń medycznych w Niemczech to: 

� formularz E111 – zaświadczenie o uprawnieniu do świadczeń rzeczowych podczas pobytu 

w państwie członkowskim, 

� karta Ubezpieczeniowa – w przypadku pracownika zatrudnionego w Niemczech. 

3.7. Adresy stron internetowych zawierających więcej informacji z powyższego zakresu 


25





http://www.europa.eu.int/eures-Komisja Europejska 

http://www.zus.gov.pl-Zakład Ubezpieczeń Społecznych 

http://www.nfz.gov.pl/ue-Narodowy Fundusz Zdrowia 

Data przygotowania informacji: 

Marzec 2005 r. 

26

Niemcy - Centrum Informacji Europejskiej

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?