2007-ci il - Prezident Kitabxanası
2007-ci il - Prezident Kitabxanası
2007-ci il - Prezident Kitabxanası
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI‣ Hər birimizin qəlbi doğma Azərbaycanımızla bir vurmalıdır ................................................................ 133‣ Baltikyanı ölkələrdəki Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atları konqresi yaradılacaqdır .................................. 1363
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIABġ-dakı Azərbaycan icması təzə <strong>il</strong>ə yeni planlarla qədəm qoyurBirləşmiş Ştatlarda yaşayan soydaşlarımız təzə <strong>il</strong>i yeni planlarla başlayır. ABŞ-ın Azərbaycan icması<strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də daha təşk<strong>il</strong>atlanmış şək<strong>il</strong>də fəaliyyət göstərərək, ölkənin siyasi həyatında yaxından iştirak etməkniyyətindədir. Bu barədə AzərTAc-ın xüsusi müxbirinə məlumat verən Amerikanın Azərbaycan CəmiyyətininVaşinqtondakı təms<strong>il</strong>çisi Bədir Məmmədli b<strong>il</strong>dirmişdir ki, Azərbaycanın tarixi <strong>il</strong>ə bağlı mühüm günlərinanılması və qeyd ed<strong>il</strong>məsi <strong>il</strong>ə yanaşı, həmvətənlərimiz ABŞ-ın bu günlərdə fəaliyyətə başlayan yeni Konqresi <strong>il</strong>ədaha yaxından işləmək niyyətindədir. O demişdir: ―Yaşadığımız ştatları və dairələri təms<strong>il</strong> edən senator vəkonqresmenlərlə əlaqə yaradıb onlara Azərbaycan icmasının mövcudluğunu nümayiş etdirməliyik. Bir sözlə,ənənəvi fəaliyyətlə yanaşı, yəni, Xocalı soyqırımı, 20 Yanvar qırğını, işğal ed<strong>il</strong>miş torpaqlarımız barədəhəqiqətləri yaymaqla yanaşı, ABŞ-da siyasi mübarizəmizi də gücləndirməliyik.‖Bu <strong>il</strong> Amerikanın Azərbaycan Cəmiyyəti ABŞ-da yaranan <strong>il</strong>k diaspor təşk<strong>il</strong>atımız kimi 50 <strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyiniqeyd edəcəkdir. Cəmiyyətdən alınan məlumata görə, may ayında təşk<strong>il</strong>at bu münasibətlə Nyu-Yorkun mərkəzisalonlarının birində böyük tədbir keçirməyi planlaşdırır. Cəmiyyətin prezidenti Tomris Azərinin sözlərinə görə,tədbirdə dünyanın hər yerindən gələn qonaqlarla yanaşı, ABŞ rəsm<strong>il</strong>əri və Konqres üzvlərinin iştirakı dagözlən<strong>il</strong>ir. O demişdir: ―Hətta Azərbaycan müstəq<strong>il</strong> olmayan <strong>il</strong>lərdə də AAC çalışırdı ki, Azərbaycan mənşəliamerikalılar Vətənin məğrur tarixi və mədəniyyətini öyrənərək böyüsünlər. Hazırda cəmiyyət üzvləriAzərbaycan mənşəli amerikalıların ikin<strong>ci</strong> və üçüncü nəslini təms<strong>il</strong> edirlər. Keçirəcəyimiz tədbir Konqresdərəsmi olaraq tanınacaq və bu münasibətlə bir çox binaların üstündə Azərbaycan bayrağı dalğalanacaqdır‖.Vir<strong>ci</strong>niya ştatında fəaliyyət göstərən ―Ocaq‖ Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası da təzə <strong>il</strong>i yeni ruhlabaşlayıbdır. Təşk<strong>il</strong>at hər ayın <strong>il</strong>k şənbə gününü ―Azərbaycan axşamı‖ kimi qeyd edərək, mühazirələr, ədəbibədiiaxşamlar vasitəs<strong>il</strong>ə m<strong>il</strong>li-mənəvi dəyərlərimizi soydaşlarımız arasında təbliğ etmək niyyətindədir.Yanvarın 6-da Şant<strong>il</strong>i şəhərində belə axşamlardan birin<strong>ci</strong>sini keçirən həmvətənlərimiz onu görkəmli şair SəmədVurğunun 100 <strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyinə həsr etmişd<strong>il</strong>ər. Tədbirdə şairin həyat və yaradıcılığından söhbət açılmış, onunəsərlərindən parçalar, şeirlərinə bəstələnmiş mahnılar ifa olunmuşdur. Assosiasiya gələcəkdə bu kimi tədbirlərəABŞ-da fəaliyyət göstərən azərbaycanlı alimləri, incəsənət xadimlərini cəlb etməyi planlaşdırır.Hyuston-Bakı Qardaşlaşmış Şəhərlər Assosiasiyası 2006-cı <strong>il</strong>də fəaliyyətinə dair yaydığı hesabatda ötən <strong>il</strong>Texas ştatında həyata keçir<strong>il</strong>ən layihələri sadalamaqla yanaşı, bu<strong>il</strong>ki planlarını da açıqlamışdır. Assosiasiyaüzvləri Azərbaycanı ABŞ-da tanıtmaq üçün bir sıra maraqlı tədbirlər (Azərbaycan bədii f<strong>il</strong>mlərinin nümayişi,mütəmadi keçir<strong>il</strong>əcək Azərbaycan mətbəxi saatları, ―Hyuston Beynəlxalq Festivalında‖ iştirak və s.) nəzərdətutublar. Texasdakı həmvətənlərimiz bu<strong>il</strong>ki tədbirləri yanvar ayında keçirəcəkləri Azərbaycan incəsənət sərgisivə Azərbaycan xalçaçılığının tarixinə dair mühazirə <strong>il</strong>ə başlayacaqlar. Assosiasiya üzvləri 2006-cı <strong>il</strong>də uğurlahəyata keçirdikləri ―Çanta layihəsini‖ də davam etdirəcəklər. Bu layihə ―çantadan‖ çıxan m<strong>il</strong>li kostyumlarımız,dövlət atributlarımız, Bakının emblemi kimi maraqlı əyani vasitələrlə Hyuston məktəbl<strong>il</strong>ərini Azərbaycanmədəniyyəti və ənənələri <strong>il</strong>ə tanış edir.Ötən <strong>il</strong> ABŞ-ın qərb sah<strong>il</strong>ində yaradılmış Kaliforniyanın Amerika-Azərbaycan Cəmiyyəti (KAAC) də<strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də icma <strong>il</strong>ə Konqres arasında əlaqələri möhkəmləndirmək üçün siyasi fəallığını artırmaq niyyətindədir.Cəmiyyət həmçinin 2006-cı <strong>il</strong>də təşk<strong>il</strong> etdiyi ABŞ-Azərbaycan İlk Gənclər Forumunun uğurunu və onunAmerikadakı icmamızın gənc nəsli arasında doğurduğu böyük marağı nəzərə alaraq, forumu <strong>il</strong>lik toplantıyaçevirmək qərarına gəlmişdir.AzərTAc08 Yanvar, <strong>2007</strong>4
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIBelçikadakı diasporumuzun fəallığı artırAzərTAc xəbər verir ki, ―Belçika Azərbaycan evi‖ təşk<strong>il</strong>atının sədri Bülənt Gürcam jurnalistlərəmüsahibəsində b<strong>il</strong>dirmişdir ki, yalnız dahi rəhbər Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra xaricdəyaşayan azərbaycanlılarla əlaqələr inkişaf etmiş və hazırkı yüksək səviyyəyə çatmışdır.M<strong>il</strong>li mətbuatımızın <strong>il</strong>k diaspor qəzeti olan ―EU-Xəbər‖in təsisçisi və baş redaktoru Bülənt Gürcamqəzetin Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasına, xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın vahidtəşk<strong>il</strong>at halında birləşməsinə, ölkəmizin Avropaya və dünyaya inteqrasiyasına xidmət etdiyini söyləmişdir.AzərTAc08 Yanvar, <strong>2007</strong>5
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI―Belçika Azərbaycan Evi‖ Azərbaycanı Avropada təbliğ edirYeddi <strong>il</strong> bundan əvvəl-2000-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in mayında yaradılmış ―Belçika Azərbaycan evi‖ Avropada Azəbaycanıntəbliği, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, Xocalı soyqırımı barədə həqiqətlərin yayılması istiqamətində böyük işlərgörür.―Belçika Azərbaycan Evi‖ndən AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki, 2006-cı <strong>il</strong>də Belçikada ―Terrora vəsoyqırımına yox!‖ adlı aksiya keçir<strong>il</strong>miş, tədbirə İsveç, Fransa, İng<strong>il</strong>tərə, Türkiyə, Avstriya, Almaniya vəHollandiyadakı diasporumuzun nümayəndələri də qatılmışdır. İştirakçılara qurumun hazırladığı ―KhojalyGeno<strong>ci</strong>de‖ (Xocalı soyqırımı) adlı kompakt disk paylanmışdır. ―Belçika Azərbaycan Evi‖nin dəstəyi <strong>il</strong>ə nəşrolunan ―EuXəbər‖ qəzeti Brüsseldə Beynəlxalq Qəzetlər Cəmiyyətinə üzv qəbul ed<strong>il</strong>mişdir.Qurum Azərbaycanın və Belçikanın adət-ənənələrini tanıtmaq istiqamətində də bir sıra layihələr həyatakeçir<strong>il</strong>mişdir. May ayında Bakı şəhərində Avropa Qonşular Bayramı adlı tədbir keçirmişdir. Azərbaycanın m<strong>il</strong>limətbəxinin nümunələrindən, onların təsviri və hazırlanması qaydalarından bəhs edən ―Azərbaycan M<strong>il</strong>liMətbəxi‖ kitabını fransız d<strong>il</strong>ində nəşr etdirmişdir , Kitabda qədim şəhərlərimizi, adət-ənənələrimizi, arxeolojiqazıntılar zamanı aşkarlanmış maddi-mədəniyyət nümunələrimizi əks etdirən şək<strong>il</strong>lər də yer almışdır. 2006-cı <strong>il</strong>avqustun 30-da isə ―Belçika Azərbaycan Evi‖nin sədri, ―EuXəbər‖ qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru BülentGürçam Türkiyənin AKUD alpinistlər klubunun üzvləri <strong>il</strong>ə birlikdə üzərində ulu öndər Heydər Əliyevin şək<strong>il</strong>ivə ―EuXəbər‖ qəzetinin loqosu olan bayrağı Ağrı dağın zirvəsinə sancmışdır.Ötən <strong>il</strong>in əlamətdar hadisələrindən biri də ―London –Azərbaycan Cəmiyyəti‖ <strong>il</strong>ə əməkdaşlıq və tərəfdaşlıqhaqqında müqav<strong>il</strong>ənin imzalanması olmuşdur.―Belçika-Azərbaycan evi‖ <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də də bir sıra tədbirlər həyata keçirəcəkdir. Bunun üçün zəngintədbirlər plan hazırlanmışdır.AzərTAc10 Yanvar, <strong>2007</strong>6
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIRusiyada yaĢayan azərbaycanlıların problemləri diqqət mərkəzindədirAzərTAc xəbər verir ki, Rusiya Federasiyasında yaşayan azərbaycanlıların problemlərinin həlli və onlarınhüquqlarının müdafiəsi <strong>il</strong>ə bağlı tədbirlər davam etdir<strong>il</strong>ir.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin şöbə müdiri Şakir Səlimovdemişdir ki, Azərbaycan <strong>Prezident</strong>inin Sərəncamına əsasən, Rusiya Federasiyası ərazisində ticarətlə məşğul olanvətəndaşlarımızın rastlaşacağı problemlərin həlli məqsədi <strong>il</strong>ə Dövlət Komissiyası yaradılmışdır. Komissiyayadax<strong>il</strong> olan təşk<strong>il</strong>atların - <strong>Prezident</strong>in İcra Aparatının, Dövlət Komitəsinin və müvafiq nazirliklərinnümayəndələrindən ibarət işçi qrupu fəaliyyətə başlamışdır. Moskva şəhərində və Rusiyanın azərbaycanlılaryaşayan daha yeddi federal dairəsində qərargahlar yaradılmışdır. İstər Bakıdakı, istərsə də Rusiyadakıqərargahlara dax<strong>il</strong> olan müra<strong>ci</strong>ətlərə dərhal baxılır və soydaşlarımıza kömək göstər<strong>il</strong>ir. İndiyədək mərkəzlərəmüra<strong>ci</strong>ət etmiş 400-ə yaxın soydaşımızın problemi öz müsbət həllini tapmışdır.Ş.Səlimovun b<strong>il</strong>dirdiyinə görə, bu problemlərin həllində Ümumrusiya Azərbaycanlıları Konqresi (ÜAK)xüsusi rol oynayır. ÜAK-ın prezidenti Məmməd Əliyev həm də Dövlət Komissiyasının üzvüdür. KonqresinRusiyanın federal dairələrindəki mərkəzlərinin rəhbərləri isə ÜAK-ın vitse- prezidentləridir. Dövlət Komitəsi <strong>il</strong>əÜAK birgə fəaliyyət göstərərək, soydaşlarımızın problemlərinin operativ həllinə çalışır. Eyni zamanda,soydaşlarımızı maarifləndirmə işinə də xüsusi diqqət yetir<strong>il</strong>ir. ÜAK-ın nəzdində hüquq müdafiə mərkəziyaradılmışdır ki, burada da azərbaycanlılara hər cür hüquqi yardım göstər<strong>il</strong>ir.Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov bu yaxınlarda Moskvada, ÜAK-ın mərkəzi qərargahındadəyirmi masa keçirmiş, Rusiyanın Xari<strong>ci</strong> İşlər Nazirliyinin, Miqrasiya Xidmətinin və digər dövlət və hökumətqurumlarının rəhbərləri <strong>il</strong>ə görüşmüşdür. Bu görüşlərdə ikitərəfli əlaqələrin inkişaf perspektivləri, Rusiyadakıazərbaycanlıların, eləcə də Azərbaycandakı rusların problemləri və digər məsələlər müzakirə olunmuşdur.Ş.Səlimovun sözlərinə görə, artıq Rusiya hökuməti miqrantlarla bağlı qərarına və müvafiq qanunlara birsıra dəyişikliklər etmişdir. Bunun da soydaşlarımızın problemlərinin həllində müəyyən rolu olacaqdır. Yaxınvaxtlarda Rusiyada pasport qeydiyyatı və bazarların fəaliyyəti <strong>il</strong>ə bağlı qəbul ed<strong>il</strong>əcək yeni qanunlar məsələyəöz müsbət təsirini göstərəcəkdir.―Azərbaycan‖, 12 yanvar <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>7
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan həqiqətləri Kanada gündəmindəAzərbaycan Təhs<strong>il</strong> və Mədəniyyət Mərkəzinin mətbuat xidmətindən AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki, yanvarın17-də Toronto şəhərində Kanada Genosid Muzeyinin növbəti <strong>il</strong>lik iclası keçir<strong>il</strong>mişdir. 40-dan çox təşk<strong>il</strong>atıntəms<strong>il</strong> olunduğu tədbirdə Azərbaycan icmasını Azərbaycan Təhs<strong>il</strong> və Mədəniyyət Mərkəzi təms<strong>il</strong> etmişdir.Mərkəzin üzvləri Naz<strong>il</strong>ə İsgəndərova, Aygün Cavadi, Fərid Zeynallı, Rəşad Əhmədov və Cavid Zeynalovgenosid haqqında müzakirələrdə fəal iştirak etmiş, məktəb dərsliklərində soyqırımı haqqında məlumatlarınqərəzsiz və bərabərlik çərçivəsində əks olunmasını və Genosid Muzeyinin tezliklə bu istiqamətdə fəaliyyətəbaşlaması təklifini irəli sürmüşlər. Tədbirdə iştirak edən Ukrayna, Fələstin, Latviya və digər ölkələrin icmanümayəndələri Azərbaycan tərəfinin irəli sürdüyü təklifi dəstəkləmişlər. Onların fikrincə, bir sıra soyqırımlarınçox keçmiş tarixlərdə baş verməsinə rəğmən hökumətlər tərəfindən qəbul ed<strong>il</strong>diyi halda, yaxın tariximizdə başvermiş Ruanda və Xocalı soyqırımlarının hələ də hüquqi və tarixi qiymət almaması təəssüf doğurur.Azərbaycan Təhs<strong>il</strong> və Mədəniyyət Mərkəzinin üzvləri Kanada Azərbaycan Dərnəkləri Federasiyasıtərəfindən hazırlanmış 20 Yanvar və 31 mart soyqırımını əks etdirən açıqcalar muzey üzvlərinə təqdimed<strong>il</strong>mişdir.AzərTAc18 Yanvar, <strong>2007</strong>,8
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAmerikadakı diasporumuz gücləndir<strong>il</strong>məlidirAzərbaycanın ABŞ-dakı səfiri Yaşar Əliyev: "Konqresin Xocalı soyqırımına münasibət b<strong>il</strong>dirməsidiplomatik danışıqlardan dey<strong>il</strong>, konqresmenlərin təms<strong>il</strong> etdikləri seçi<strong>ci</strong>lərin nümayiş etdirəcəkləri mövqedənasılıdır."Azərbaycanın Amerika BirləĢmiĢ ġtatlarındakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri YaĢar Əliyev APA-yaeksklüziv müsahibə verib. Həmin müsahibəni qısa ixtisarla təqdim edirik:- Azərbaycan-ABġ münasibətlərinin indiki səviyyəsi sizi qane edirmi?- Ümum<strong>il</strong>ikdə iki ölkə arasında münasibətlərin inkişaf tempi bizi qane etsə də, qarşıda görüləcək işlərçoxdur. Ancaq keyfiyyət baxımından ikitərəfli əlaqələrdə müəyyən dissonans mövcuddur. O da artıqanaxronizmə çevr<strong>il</strong>miş "907-<strong>ci</strong> düzəliş"dir. Onun mövcudluğu nə ABŞ-ın, nə də Azərbaycanın maraqlarınaxidmət edir.Təəssüfləndiri<strong>ci</strong> haldır ki, iki ölkə arasında isti münasibətlər ABŞ Konqresində ölkəmizlə bağlı cərəyanedən hadisələrlə uyğunlaşmır. Buna ən yeni nümunə kimi, ötən <strong>il</strong> ABŞ Konqresinin İdxal-İxrac Bankı(ExİmBank) haqda qanuna Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Qars layihəsinin maliyyələşdir<strong>il</strong>məməsi <strong>il</strong>ə bağlı əlavəsini göstərməkolar. Bu, bir daha göstərir ki, ölkəmizin maraqlarının ABŞ-da təmin olunması və Azərbaycana qarşı yönəlmişaddımların qarşısının alınması üçün səylərimizi daha da artırmalıyıq. Fikrimcə, bu istiqamətdə fəaliyyət yalnızAzərbaycan üçün dey<strong>il</strong>, ümum<strong>il</strong>ikdə ABŞ-la ikitərəfli münasibətlərin inkişafı baxımından da əhəmiyyətlidir. İkiölkə arasında təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq inkişaf etməkdədir. 11 sentyabr hadisələrin-dən sonra "907-<strong>ci</strong>düzəliş"in tətbiqi müvəqqəti olaraq dayandırılıb və bu, Azərbaycana ABŞ-dan təhlükəsizlik sahəsində müxtəlifproqramlar çərçivəsində yardım almağa imkanlar yaradıb. Azərbaycanın hərbi sisteminin NATO standartlarınauyğunlaşdırılması istiqamətində islahatların keçir<strong>il</strong>məsi, sərhədlərin mühafizəsinin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi, Xəzərdənizində neft-qaz yataqları və neft borularının təhlükəsizliyinin təmin ed<strong>il</strong>məsi, narkotik maddələrinyayılmasının qarşısının alınması və hüquq-mühafizə orqanlarının gücləndir<strong>il</strong>məsi sahəsində ABŞ Azərbaycanayardımlar göstərir.İki ölkə arasında ikitərəfli ticarətin hazırkı həcmi cəmi 184 m<strong>il</strong>yon dollardır. Əlbəttə ki, bu, qənaətbəxşdey<strong>il</strong> və qarşılıqlı ticarətin artırılması, diversifikasiyası əldə olun-malıdır. Həmçinin, ABŞ şirkətlərininAzərbaycanın qeyri-neft sektoruna investisiya qoyuluşunun təşviq ed<strong>il</strong>məsi istiqamətində işlərin davametdir<strong>il</strong>məsi zəruridir.- Səfirliyin ABġ-dakı Azərbaycan diasporu <strong>il</strong>ə əlaqələri hansı səviyyədədir? Diasporun fəaliyyətisizi qane edirmi? Azərbaycanın diaspor təĢk<strong>il</strong>atları türk diasporu <strong>il</strong>ə birlikdə bu ölkədəki Ermənistanlobbisinin antitəbliğatının qarĢısını almaq istiqamətində hansı addımlar atır?- 2006-cı <strong>il</strong>də səfirliyimiz Amerikada mütəşəkk<strong>il</strong> və işlək diasporun yaradılması is-tiqamətində yerliAzərbaycan icmaları və cəmiyyətləri <strong>il</strong>ə aparılan işi davam etdirib. Belə ki, səfirlik həmvətənləri-miz tərəfindəntəşk<strong>il</strong> ed<strong>il</strong>miş tədbir və mərasimlərdə yaxından iştirak edib, müvafiq planların həyata keçir<strong>il</strong>məsinə əməliyardım göstərib. Eyni zamanda, diaspor nümayəndələri səfirlik tərəfindən keçir<strong>il</strong>ən tədbirlərə cəlb olunublar.Diasporun fəaliyyətinə gəlincə, onun potensialından daha dolğun istifadə ed<strong>il</strong>məsi imkanları mövcuddur və buistiqamət-də səfirlik tərəfindən müvafiq iş aparılır. ABŞ-ın müxtəlif ştatlarında bir neçə Azərbaycan cəmiyyətivə dəməyi var. Zənnimcə, onların fəaliyyətinin əlaqələndir<strong>il</strong>məsi üçün Əlaqələndirmə və ya Məşvərət Şurasınınyaradılması yaxşı olardı.Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları Ermənistanın türk dünyasına qarşı yürütdüyü siyasətə və törətdiyi<strong>ci</strong>nayətlərə qarşı keçirdikləri etiraz aksiyalarında bir-birinə dəstək verməkdə davam edir, konqresmenlərə vəadministrasiya rəsm<strong>il</strong>ərinə birgə məktublar göndərir, müxtəlif, xüsus<strong>il</strong>ə Ermənistan lobbisinin təşk<strong>il</strong> etdiyitədbirlərdə iştirak edərək, konkret faktlarla həqiqəti iştirakçılara çatdırır.- Bakı-Tiflis-Axalkələk-Qars dəmiryolu layihəsinin "Eximbank" tərəfindən maliyyələĢdir<strong>il</strong>məsinəqadağa qoyan qanunun ABġ prezidenti tərəfindən imzalanmasını necə qiymətləndirirsiniz?- Əvvəla, bu sənəd sırf Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Qars dəmir yolu layihəsinin maliyyələşdir<strong>il</strong>məməsini nəzərdə tutmur.ABŞ Konqresi İdxal İxrac Bankı haqqında qanuna BTQ-nin Bank tərəfindən maliyyələşdir<strong>il</strong>məməsinə dairəlavə bir müddəa qəbul edib. Yəni, bu əlavə İdxal İxrac haqqında qanunun müzakirəsi zamanı bir sırakonqresmenlər tərəfindən dax<strong>il</strong> ed<strong>il</strong>ib. Dolayısı <strong>il</strong>ə, ABŞ prezidenti qanunun tərkib hissəsi olan əlavəyə dey<strong>il</strong>,ümum<strong>il</strong>ikdə qanuna veto qoya b<strong>il</strong>ər.Biz ümum<strong>il</strong>ikdə bu əlavənin İdxal İxrac Bankı haqqın-da qanuna dax<strong>il</strong> ed<strong>il</strong>məsinin əleyhinəyik. Çünk<strong>il</strong>ayihəni həyata keçirən ölkələr tərə-findən İdxal İxrac Bankından hansısa kredit və maliyyə yardımıayrılmasının tələb olunmadığını nəzərə aldıq-da, bu cür əlavənin qanuna dax<strong>il</strong> ed<strong>il</strong>məsi absurddur.9
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI- ABġ dövlət katibinin köməkçisi Metyu Brayza dəmiryolu layihəsini Ermənistandan keçmədiyiüçün dəstəkləmədiklərini b<strong>il</strong>dirmiĢdi. Azərbaycanın bu mövqeyə etirazı olubmu? Gələcəkdə dəAzərbaycana qarĢı belə sanksiyaların olmaması üçün hansı addımları atmağı nəzərdə tu-tursunuz?- Təbii ki, məsələ barədə Dövlət Departamenti rəsm<strong>il</strong>əri <strong>il</strong>ə müzakirələr aparılıb və ölkəmizin mövqeyidiqqətə çatdırılıb. Desəm ki, hazırkı dünya praqmatik dünyadır, səhvə yol vermərəm. Fikrim-cə, DövlətDepartamentinin məsələyə bu cür yanaşması layihədə ABŞ-ın iqtisadi marağının olmaması və ATƏT-in Minskqrupunun həmsədri kimi Azərbaycan və Ermənistana münasibətdə balanslaşdırılmış siyasət aparmaq istəməsi <strong>il</strong>əəlaqədar ola b<strong>il</strong>ər.Sualın ikin<strong>ci</strong> hissəsinə gəl-dikdə, deməliyik ki, bu qərar sanksiya xarakteri daşımır və b<strong>il</strong>avasitəAzərbaycanla bağlı dey<strong>il</strong>. O, ABŞ İdxal İxrac Bankına həmin layihəni maliyyələşdirməyə icazə vermir. Banközü də təəccüb edir ki, maliyyə yardımı üçün heç bir müra<strong>ci</strong>ət olmadığı və onun tərəfindən heç bir təşəbbüs irəlisürülmədiyi halda, ona fərz olunan nəyisə etməyə icazə vermirlər. Ümumiyyətlə, bu qanunun məntiqlə necəuzlaşmasına özünüz qiymət verin.- "907-<strong>ci</strong> düzəliĢ"in tamam<strong>il</strong>ə ləğvi üçün hansı iĢlər görülür?- "907-<strong>ci</strong> düzəliş"in tamam<strong>il</strong>ə ləğvi, bütün sahələrdə Azərbaycan-ABŞ əməkdaşlığının strateji səviyyəyəçatması fonunda, artıq günün tələbinə çevr<strong>il</strong>ib. Təbii ki, səfirliyimiz təsis olunduğu gündən bu düzəlişin ləğviniöz fəaliyyətində prioritet məsələlərdən biri olaraq görüb və bu gün də bu istiqamətdə fəaliyyətimiz davam edir.Fikrimcə, "907-<strong>ci</strong> düzəliş"in tam ləğv olunmaması Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin zəifliyi <strong>il</strong>ə xarakterizəed<strong>il</strong>ə b<strong>il</strong>məz. Bu, ABŞ siyasi sisteminin xüsusiyyətlərindən biridir, Konqresdən asılı vəziyyətdir və təəssüf ki,Konqres üzvləri bu tip qərarların qəbulunda ölkənin ümumi maraqlarından çox, təms<strong>il</strong> etdikləri etnik azlıqlarınmaraq-larını nəzərə alırlar. Bu da öz növbəsində, Amerikada uzun müddətdən bəri təşk<strong>il</strong>atlanmış ermənidiasporunun onlara təsir etmək imkanlarını gücləndirir. Bu, düzəlişin ləğvinə mane olan əsas am<strong>il</strong>lərdən biridir.Belə olan şəraitdə "907-<strong>ci</strong> düzəliş"in ləğvi və ümum<strong>il</strong>ikdə Konqresdə Azərbaycanın maraqlarının təminindəAmerikadakı diasporumuzun daha sürətlə təşk<strong>il</strong>atlanması və Konqres üzvlərinə təsir edə b<strong>il</strong>əcək səviyyəyə çatmasıəsas məqsədlərdən biridir.- ABġ konqresində qondarma "erməni soyqırımı" nın müzakirəyə çıxarılması üçün ermənipərəstkonqresmenlər tərəfindən <strong>ci</strong>ddi təbliğat aparılır. Bunun qarĢısının alınması istiqa-mətində hansıaddımları atırsınız?- Xüsus<strong>il</strong>ə, 2006-cı <strong>il</strong> seçk<strong>il</strong>ərindən sonra Konqres rəhbərliyinin dəyişməsi və yeni spiker xanım Pelosininseçk<strong>il</strong>ərdən əvvəl verdiyi bəyanatında qondarma "erməni soyqırımı" haqda qətnamə layihəsini Palatanın səsverməsinəçıxaracağını söyləməsi, erməni lobbisində qət-namənin bu <strong>il</strong> Konqresdə qəbuluna inamını artırıb. Bu səbəbdənerməni lobbisi qət-namənin qəbulu <strong>il</strong>ə bağlı Konqresdə <strong>ci</strong>ddi fəaliyyətlə məşğuldur. Təbii ki, Administrasiyanınbu dəfə də qət-namə layihəsinin Konqresdə qəbul ed<strong>il</strong>məməsi istiqamətində Konqres rəhbərliyinəvə üzvlərinə təzyiq edəcəyi şübhəsizdir. Çünki Konqres üzvlərindən fərqli olaraq, Administraisiya buqətnamənin qəbulunun ABŞ-ın m<strong>il</strong>li maraqlarına cavab vermədiyini və Türkiyə <strong>il</strong>ə münasibətlərə xələlgətirəcəyini anlayır. Şübhəsiz, tərəfimizdən Konqres üzvləri və onların ofislərində keçirdiyimiz gö-rüşlərdəməsələyə dair mövqeyimiz nəzərə çatdırılır.- Xocalı soyqırımı <strong>il</strong>ə bağlı məsələnin ABġ Konqresində müzakirəyə çıxarılması nəzərdə tutulurmu?- 2005-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də İndiana ştatından olan Konqresmen Den Barton Xocalı soyqırımının <strong>il</strong>dönümü <strong>il</strong>ə bağlıbəyanat səsləndirmiş və həmin bəyanat Konqresdə rezonansa səbəb olmuşdu. Belə ki, <strong>il</strong>k dəfə Konqres üzvləri20-<strong>ci</strong> əsrin sonlarında ermən<strong>il</strong>ər tərəfdən insanlığa qarşı <strong>ci</strong>nayətin törəd<strong>il</strong>diyini öz həmkarlarından eşitd<strong>il</strong>ər. Bəyanatındigər əhəmiyyəti on-dan ibarət idi ki, erməni lobbisinin Konqresdə yaratdığı qondarma "yazıq və daimtəcavüzə məruz qalan ermən<strong>il</strong>ər" obrazının heç də reallığa uyğun olmadığı ABŞ Konqresi üzvü tərəfindəngöstər<strong>il</strong>di. Bu tip bəyanatların sayının artırılması gələcəkdə Xocalı soyqırımının Konqresdə tanınmasıbaxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir və bu istiqamət daim diqqət mərkəzimizdədir.Xocalı soyqırımının Konqresin gündəliyinə çıxarılması üçün müəyyən vaxta və buna paralel bir sıraişlərin görülməsinə ehtiyac var. Bu işlərdən ən va<strong>ci</strong>bi, yenə Amerikadakı diasporumuzun gücləndir<strong>il</strong>məsidir.Çünki Konqresin Xocalı soyqırımına münasibət b<strong>il</strong>dirməsi diplomatik danışıqlardan dey<strong>il</strong>, konqresmenlərintəms<strong>il</strong> etdikləri seçi<strong>ci</strong>lərin nümayiş etdirəcəkləri mövqedən asılıdır. Erməni diasporunun qondarma "ermənisoyqırımının" tanınması istiqamətində uzun müddətdən bəri gördüyü işlər buna nümunədir.- ABġ Konqresində Azərbaycanı dəstəkləyən təxminən neçə konqresmen var?- Hazırda Nümayəndələr Palatasındakı Azərbaycan üzrə İşçi Qrupunun 16 üzvü var. Təəssüf ki, İşçiQrupunun respublikaçı həmsədri Kurt Veldon ötən <strong>il</strong> Konqresə keçir<strong>il</strong>miş seçk<strong>il</strong>ərdə məğlub oldu. Görulmüşişlər nəticə-sində Pens<strong>il</strong>vaniya ştatından respublikaçı konqresmen B<strong>il</strong> Şuster İşçi Qrupunun həm-sədri olub.Hazırda Konqresin bir qrup üzvünün Azərbaycana səfəri istiqamətində iş aparılır.Təbii ki, Azərbaycan üzrə İşçi Qrupunun hazırkı sayı kifayət dey<strong>il</strong> və Konqreslə münasibətdə gələcəkfəaliyyəti-mizdə tərkibin sayının artırılması prioritet olaraq qalır. Lakin bu o demək dey<strong>il</strong> ki, Konqresdə10
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycanı dəstəkləyənlər yalnız Azərbaycan üzrə İşçi Qrupun üzvləridir. Bu İşçi Qrupun üzvü olmayanİndiana ştatından Riçard Luqar, Kanzas ştatından Sem Braunbek, Nebraska ştatından Çak Heygel kimisenatorlar, Şimali Karcüna ştatından Vir<strong>ci</strong>niya Foks, Arkanzas ştatından Vik Snayder, Nyu-York ştatından PiterKinq kimi Nümayəndəiər Palatasının üzvləri və digərləri müxtəlif bəyanatlar verməklə, dəfələrlə Azərbaycanınmövqeyini dəstəkləyiblər.―Palitra‖, 6 fevral <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>11
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI―Ġrəli‖ diaspor təĢk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə əməkdaĢlığı geniĢləndirir―İrəli‖ Ümumrespublika Gənclər Hərəkatı ölkəmizin beynəlxalq aləmdə tanınması və Azərbaycanhəqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması üçün səmərəli fəaliyyət göstərir, əlaqələrini genişləndirir,müxtəlif təşk<strong>il</strong>atlarla əməkdaşlıq edir.Hərəkatdan AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki, təşk<strong>il</strong>atın həmtəsisç<strong>il</strong>əri Londonda fəaliyyət göstərənAzərbaycan diasporunun nümayəndələri, Dünya Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin Iforumunda iştirak etmək üçün Bakıya gəlmiş ―Araz‖ qəzetinin baş redaktoru Vüsal Həmzəyev və ―CaspianXazri‖ Azərbaycan məktəbinin direktoru Simuzər Baloğlanova <strong>il</strong>ə görüşmüşlər.Qonaqlara təşk<strong>il</strong>at haqqında geniş məlumat ver<strong>il</strong>miş və gələcək əməkdaşlığın perspektivləri müzakirəolunmuşdur. Qərara alınmışdır ki, ―Araz‖ qəzetində ―İrəli‖ haqqında, ―İrəli-press‖ qəzetində isə AzərbaycanlıGənclər Klubunun (AGK) fəaliyyəti haqqında müntəzəm olaraq məlumatlar dərc ed<strong>il</strong>sin.AGK- nın təşəbbüsü <strong>il</strong>ə Londonda fəaliyyətə başlayan ―Azərbaycan Evi‖ kitabxanasınınzənginləşdir<strong>il</strong>məsi üçün birgə layihələrin həyata keçir<strong>il</strong>məsi barədə fikr mübad<strong>il</strong>əsi aparılmışdır.AzərTAc9 mart <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>12
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan diasporu PolĢada öz fəaliyyətini gücləndirirAzərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmsı işində diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətiningücləndir<strong>il</strong>məsi getdikcə daha çox aktuallıq kəsb edir. Martın 9-da Bakıda, Heydər Əliyev adına Saraydakeçir<strong>il</strong>miş dünya Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin I forumu Azərbaycan və bütövlükdə türkdünyası üçün müstəsna əhəmiyyətə malik tarixi hadisədir. Forumun iştirakçısı, Polşada fəaliyyət göstərənAzərbaycan Məlumat Mərkəzinin rəhbəri Hicran Əliyeva <strong>il</strong>ə söhbətimiz də bu barədədir:— 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də mən AzTV-nin beynəlxalq əlaqələr redaksiyasında çalışarkən Polşa dövlətinin Konstitusiyagünü <strong>il</strong>ə əlaqədar bir ver<strong>il</strong>iş hazırlamışdım. Həmin ver<strong>il</strong>iş Polşanın Azərbaycandakı səfirliyi tərəfindən rəğbətləqarşılandı və ondan sonra mən Varşava Universitetinin təşk<strong>il</strong> etdiyi müsabiqəyə dəvət aldım. Müsabiqədənuğurla keçdikdən sonra Varşava Universitetinin magistraturasına qəbul olundum.İki <strong>il</strong>lik təhs<strong>il</strong>dən sonra mən 6 ay ATƏT-in Varşava ofisi <strong>il</strong>ə əməkdaşlıq etdim. ATƏT-in proqramıəsasında bir ver<strong>il</strong>iş hazırladım. Həmin ver<strong>il</strong>iş Polşanın Kentcen şəhərində təlim keçən 15 nəfər azərbaycanlısərhədçi haqqında idi. Sonra mən sənədlərimi Polşa Elmlər Akademiyasına verdim və <strong>il</strong>k azərbaycanlı olaraqora qəbul olundum. Elmi işimin mövzusu maraqla qarşılandı. ―İnformasiya siyasəti‖ adlanan bu mövzu çoxaktual, həm də maraqlıdır. Polşa Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunda müdafiə edəcəyimelmi işimin həm də Azərbaycan d<strong>il</strong>i <strong>il</strong>ə bağlılığı vardır. Burada əsasən Avropa dəyərlərinin d<strong>il</strong>imizdə necə əksolunması məsələləri əhatə olunmuşdur.Onu da deyim ki, Polşaya gələn kimi mən soydaşlarımızı axtarmağa başladım. Azərbaycanlılarınfəaliyyət göstərdiyi yerləri öyrənib onlarla ünsiyyət yaratmağa na<strong>il</strong> oldum. Tanışlıq zamanı aydın oldu ki,Polşada yaşayan azərbaycanlıların bəz<strong>il</strong>ərinin sənədləri tam qaydasında dey<strong>il</strong>. Belədə çalışırdım ki, bu ölkədəsənədləri qaydasında olan və müəyyən sahələrdə fəaliyyət göstərən soydaşlarımızdan, heç olmasa, 5-10 nəfərinibir yerə toplaya b<strong>il</strong>im. Şükür ki, buna na<strong>il</strong> oldum və sonralar sıralarımıza qatılan azərbaycanlıların sayı get-gedəartdı. Tez-tez görüşlərimiz və söhbətlərimiz olsa da, mən deyərdim ki, ən va<strong>ci</strong>b tədbirimizi 2004-cü <strong>il</strong>in mayayında keçirdik. Belə ki, Polşa Avropa İttifaqına dax<strong>il</strong> olan ərəfədə biz Varşava şəhərində ―Azərbaycan Avropaİttifaqına gedən yolda‖ adlı beynəlxalq konfrans təşk<strong>il</strong> etdik. Konfransa soydaşlarımızla yanaşı, polyakları vəxari<strong>ci</strong> vətəndaşları dəvət etmişdik.O zaman polyaklar bizə deyird<strong>il</strong>ər ki, sizin üçün Avropa Birliyi haqqındadanışmaq hələ tezdir. Biz isə onlara deyirdik ki, tez olsa da Avropa İttifaqına qoşulmaq uzun bir prosesdir və bizbu məqsədlə indidən fəal iş aparmalıyıq. Onu da deyim ki, həmin ərəfədə – mayın 9-da Polşa paytaxtındaAvropa gününə həsr olunmuş parad keçir<strong>il</strong>di. Biz azərbaycanlılardan ibarət böyük bir nümayəndə heyəti <strong>il</strong>əüçrəngli bayrağımızla həmin parada qoşulduq. Məlumat üçün deyim ki, tədbirə Xaricdə YaşayanAzərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin işç<strong>il</strong>əri də qatılmışdılar.Polşada Azərbaycan səfirliyinin fəaliyyətə başlaması bu ölkədəki diaspor fəaliyyətimizin xeylicanlanmasına səbəb olmuşdur. Qeyri-rəsmi məlumatlara görə, hazırda Polşada 5 minədək azərbaycanlı yaşayır.Çox təəssüf ki, bəz<strong>il</strong>ərinin sənədlərinin qaydasında olmaması onları arayıb-axtarmaqda müəyyən çətinliklərtörədir. Yeri gəlmişkən qeyd etmək istəyirəm ki, 1992–93-cü <strong>il</strong>lərdə Polşada ―Azərbaycanın dostları təşk<strong>il</strong>atı‖tərəfindən çox maraqlı bir jurnal nəşr olunurdu. Təşk<strong>il</strong>atın yaradıcıları Fransaya köçdükdən sonra qurumarəhbərlik Kərim Hacıyev adlı digər soydaşımıza həvalə olunub. Bütövlükdə isə, hazırda Polşada dördAzərbaycan təşk<strong>il</strong>atı fəaliyyət göstərir. Mən bunu böyük uğur hesab edərək b<strong>il</strong>dirmək istəyirəm ki, Avropadafəaliyyət göstərən Azərbaycan təşk<strong>il</strong>atları arasında öyünməli bir faktdır ki, biz lazımi anlarda bir yerə toplaşab<strong>il</strong>irik. Siyasi yönümündən asılı olmayaraq bu təşk<strong>il</strong>atlar Vətənimiz, m<strong>il</strong>lətimiz naminə, diaspor hərəkatımızınmöhkəmlənməsi naminə bir masa ətrafına yığışırlar. 20 Yanvar, Xocalı fa<strong>ci</strong>ələrinin acı nəticələrinin Polşaictimaiyyətinə doğru, düzgün şək<strong>il</strong>də çatdırılması üçün birgə tədbirlər müəyyənləşdirib onları həyata keçiririk.Diaspor məsələləri, lobbiç<strong>il</strong>ik fəaliyyəti <strong>il</strong>ə bağlı Polşadakı səfirliyimiz tərəfindən lazımi işlər görülür. O kiqaldı bizim təşk<strong>il</strong>atımıza, fəaliyyətimizi, əsasən Azərbaycan həqiqətlərinin təbliği və xari<strong>ci</strong>lərlə əlaqələrinyaradılması sahəsində qurmuşuq. Belə ki, xari<strong>ci</strong>ləri Azərbaycana dəvət etməklə onlarda ölkəmiz haqqındadolğun, düzgün təsəvvür yaratmağa səy göstəririk. Fikrimi əsaslandırmaq üçün belə bir misal çəkmək istərdim.Bir var ki, biz özümüz polyak d<strong>il</strong>ində Azərbaycan haqqında kitab çap etdirək, bir də var ki, Polşa vətəndaşıgəlib ölkəmizlə yaxından tanış olduqdan sonra kitab yazıb nəşr etdirsin. Heç şübhəsiz, ikin<strong>ci</strong> daha səmərəli olar.Bu məqsədlə biz, çətinliklə də olsa, bir qrup yarada b<strong>il</strong>mişik. Dünyada ölkəmizin mövqeyini yaxşılaşdırmaqüçün Vətəndə və diasporda Azərbaycan sosial maraqlar qrupunun yaradılması məsələsi üzrə və Qarabağproblemi <strong>il</strong>ə bağlı xari<strong>ci</strong>lərlə birlikdə memorandum hazırladıq. Bu sənəddə adı çək<strong>il</strong>ən qrupun konkret fəaliyyətistiqaməti göstər<strong>il</strong>ib. Orada dünyanın Azərbaycana və azərbaycanlılara baxış xəritəsinin hazırlanması prioritetkimi qeyd olunur. Bu məqsədlə Azərbaycanın keçmiş, müasir və gələcək dövrləri üçün strateji partnyorlarıhaqqında araşdırmalar aparılacaq. Müəyyənləşdirmək istəyirik ki, bu ölkələrdən hansı və nə üçün Azərbaycanadaha çox dəstək verməyə hazırdır? Fikrimcə, biz müxtəlif ölkələrdə fərqli vətəndaş diplomatiyası aparmalıyıq.13
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIOnu araşdırmaq lazımdır ki, hansı ölkəyə nə kimi yollarla biz öz fikirlərimizi çatdıra b<strong>il</strong>ərik. Digər məsələondan ibarətdir ki, çox zaman ermən<strong>il</strong>ərin bizdən daha yaxşı təbliğat apardıqlarını deyirik. Belə olan təqdirdəaydınlaşdırmalıyıq ki, Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması üçün biz nədən başlamalıyıq, təbliğatişini necə qurmalıyıq? Üçüncüsü, mən deyərdim ki, ən va<strong>ci</strong>bi Avropa regionundakı informasiya məkanınınstrukturunu öyrənməkdən ibarətdir. Görək, onlar bizim haqqımızda nə yazırlar və biz bu barədə hansı məqalələriçap etdirə b<strong>il</strong>ərik. Fikrimcə, bizə məhz bu cür lobbiç<strong>il</strong>ik lazımdır. İnformasiya məkanını müəyyənləşdirməklətəbliğat işini gücləndirə b<strong>il</strong>sək, biz çox şeyə na<strong>il</strong> olarıq.Dünya Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin martın 9-da Bakıda keçir<strong>il</strong>miş I forumu çoxböyük ictimai-siyasi əhəmiyyətli hadisədir. Bu tədbirin ən böyük uğurlarından biri də ondan ibarətdir ki, xaricdəlobbiç<strong>il</strong>ik fəaliyyəti <strong>il</strong>ə məşğul olan hər bir şəxs Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətstrategiyasını əks etdirən kitabçanı əldə edə bidi. Hesab edirəm ki, sənəd diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətiüçün mükəmməl bir layihə, proqramdır. Açığını deyim ki, bu sənədi biz çoxdan gözləyirdik. Polşaya belə birdolğun layihə <strong>il</strong>ə qayıtmağıma görə bu tədbirin təşk<strong>il</strong>atçılarına minnətdarlığımı b<strong>il</strong>dirirəm. Layihənin diasportəşk<strong>il</strong>atları arasında səmərəli əməkdaşlıq qurmaq baxımından böyük əhəmiyyəti var. Sənədin ―Azərbaycan vətürk diaspor təşk<strong>il</strong>atları arasında əməkdaşlığın prinsipləri‖ bəndində Avropa regionu <strong>il</strong>ə bağlı maraqlı məsələləröz əksini tapmışdır. Bundan əlavə, ―Azərbaycan və Türkiyənin Avropaya inteqrasiya siyasətinə dəstək vermək‖bəndi də xüsusi maraq doğurur. Məhz biz Türkiyənin Avropa Birliyinə qəbul olunması işinə var gücümüzlədəstək verməliyik. Azərbaycan və türk icmalarının fəaliyyətini məqsədyönlü və səmərəli şək<strong>il</strong>dəəlaqələndirmək, bu sahədə mövcud olan boşluqları aradan qaldırmaq məsələsi də sənəddə xüsusi qeyded<strong>il</strong>mişdir. Zənnimcə, araşdırmalar aparmaqla, informasiya məkanı yaratmaqla və dünyanın Azərbaycan vəazərbaycanlılara baxış xəritəsini hazırlamaqla qeyd olunan boşluqları aradan qaldırmaq olar. Avropanın ictimaisiyasivə iqtisadi həyatının sə<strong>ci</strong>yyəvi xüsusiyyətlərini nəzərə alan birgə fəaliyyət mexanizminin yaradılmasıməsələsi də sənəddə xüsusi qeyd olunmuşdur. Sənəddə bu mexanizm dəqiq göstər<strong>il</strong>məsə də, hesab edirəm ki,vahid informasiya sisteminin yaradılması, Azərbaycan-türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının vahid informasiya siyasətininmüəyyənləşdir<strong>il</strong>məsi bu sahədə ən səmərəli mexanizm ola b<strong>il</strong>ər. Bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, diasportəşk<strong>il</strong>atlarının əlaqələndir<strong>il</strong>məsi baxımından belə tədbirlərin müntəzəm keçir<strong>il</strong>məsi son dərəcə zəruridir və bu,xaricdə lobbiç<strong>il</strong>ik fəaliyyətinin daha da genişlənməsi baxımından müstəsna əhəmiyyətə malikdir.Söhbəti yazdı:Mirbağır YAQUBZADƏ,―Xalq qəzeti‖, 12 mart <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>14
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAvropa Azərbaycanlıları Konqresinin II Qurultayı keçir<strong>il</strong>di.Əli Həsənov: "2006-cı <strong>il</strong>ə qədər olan müddətdə Avropa ölkələrində 300-dən çoxdiaspor təĢk<strong>il</strong>atı yaradıldı"Martın 10-da Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin təşk<strong>il</strong>atçılığı <strong>il</strong>ə "Parkİnn" otelində Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin (AAK) II Qurultayı keçir<strong>il</strong>di. Qurultayın işində 30-dan çoxölkədə fəaliyyət göstərən 84 Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atının 139 nəfərədək nümayəndəsi iştirak edirdi.Qurultayı açıq elan edən XYAİDK-nın sədri Nazim İbrahimov qonaqları təbrik etmək üçün sözü <strong>Prezident</strong>inİcra Aparatının ictimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri Əli Həsənova verdi.Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin II Qurultayının nümayəndələrini təbrik edərək onlara uğurlararzulayan Ə.Həsənov b<strong>il</strong>dirdi ki, 1993-cü <strong>il</strong>də Heydər Əliyevin hakimiyyətə yenidən qayıdışından sonradekabrın 31-i Dünya Azərbaycanlılarının Birliyi və Həmrəyliyi Günü kimi rəsmi dövlət bayramı statusuqazandı. 1993-cü <strong>il</strong>dən başlayaraq, azərbaycanlılarla əlaqələr, xaricdə yaşayan diasporun təşk<strong>il</strong>atlanmasıAzərbaycanın dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırıldı. 1993-cü <strong>il</strong>dən başlayaraq, ümumm<strong>il</strong>li liderimizin bütünxari<strong>ci</strong> səfərlərində, təmaslarında diaspor Azərbaycan xalqının, dövlətinin bir hissəsi kimi tədbirlərə cəlb ed<strong>il</strong>di,onlarla görüşlər keçir<strong>il</strong>di.2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının Bakıda keçir<strong>il</strong>məsi də, məhz 1993-cü <strong>il</strong>dəbaşlayan dünya azərbaycanlılarının birləşdir<strong>il</strong>məsinin tərkib hissəsi olaraq həyata keçir<strong>il</strong>di: "2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də <strong>il</strong>kdəfə Azərbaycanda dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan və Azərbaycanla bağlı olan, azərbaycanlı adınıdaşıyan insanları biz Bakıya topladıq. Elə həmin <strong>il</strong>dən başlayaraq, dövlətin xari<strong>ci</strong> siyasətində dünyaazərbaycanlılarını təşk<strong>il</strong>atlandırmaq mərhələsi başlandı.Əgər o vaxta qədər biz yalnız dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların ünvanınıtoplayırdıqsa, onlarla ünsiyyət qururduqsa, ölkə <strong>Prezident</strong>inin xari<strong>ci</strong> səfərləri zamanı onları fəaliyyətəruhlandırırdıqsa, 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>dən dünya ölkələrində azərbaycanlıların təşk<strong>il</strong>atlandırılması və üz ölkələrininhəyatında <strong>ci</strong>ddi ictimai-siyasi am<strong>il</strong>ə çevr<strong>il</strong>məsi istiqamətində addımlar atmağa başladıq. Qısa bir zamanda, yəni2006-cı <strong>il</strong>ə qədər olan bir müddətdə dünyada yaşayan azərbaycanlılardan ibarət 300-ə yaxın icma və təşk<strong>il</strong>atlaryaradıldı. Bu təşk<strong>il</strong>atlar üz ölkələrində dövlət qeydiyyatına salındı, üz ölkələrinin ictimai-siyasi həyatında <strong>ci</strong>ddiam<strong>il</strong>ə çevr<strong>il</strong>məsi istiqamətində müəyyən bir yüksəlişə na<strong>il</strong> olundu.2006-cı <strong>il</strong>də Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin II Qurultayında artıq Dünya Azərbaycanlılarını təms<strong>il</strong>edən 300-ə yaxın təşk<strong>il</strong>atın nümayəndəsi iştirak edirdi. Dünya miqyasında təşk<strong>il</strong>atlanma isə <strong>il</strong>k dəfə Avropadanbaşlayıb. Əvvəl dünya azərbaycanlılarının təşk<strong>il</strong>atlandırılması, regionlar, bölgələr üzrə təşk<strong>il</strong>atlar şəklindəaparılırdı. Yəni, hər ölkədə kütləvi, kompakt yaşayan azərbaycanlıların bölgələr üzrə təşk<strong>il</strong>atlanması işi gedirdi.Sonra təxminən, 1998-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də <strong>il</strong>k dəfə Ukraynada, ondan sonra Rusiyada, Almaniyada və Avropanın başqaölkələrində təşk<strong>il</strong>atlanma prosesi başlandı. Hazırda tərkibində 35-ə yaxın dövlət olan Avropa miqyasında dünyaazərbaycanlılarının təşk<strong>il</strong>atlanması 2004-cü <strong>il</strong>də <strong>il</strong>k dəfə Almaniyada reallaşdırılaraq Avropa AzərbaycanlılarıKonqresi adlı təşk<strong>il</strong>at təsis ed<strong>il</strong>di. Həmin Konqresin təsis qurultayında iştirak edən şəxs kimi deyə b<strong>il</strong>ərəm ki, <strong>il</strong>kdəfə olaraq qitə miqyasında azərbaycanlıları təşk<strong>il</strong>atlandırdıq. Bu gün qitə miqyasında təşk<strong>il</strong>atlanma geniş vüsətalıb. Hazırda ABŞ qitəsində təşk<strong>il</strong>atlanmaq istiqamətində iş gedir, gələcəkdə isə Asiya qitəsində də bu işaparılacaq. Nəzərə alsaq ki, Afrikada, Avstraliyada və Cənubi Amerikada azərbaycanlılar az yaşayır, deməli, hərüç qitədə azərbaycanlıları qitə miqyasında təşk<strong>il</strong>atlandırmaqla biz bu diaspor hərəkatına yeni bir stimulverəcəyik". Avropa Azərbaycanlılarının II Qurultayının Bakıda keçir<strong>il</strong>məsini təsadüfi saymayan Ə.Həsənovməhz bu forum ərəfəsində dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarınınAzərbaycana toplanmasına imkan verdiyini və eyni zamanda, Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin IIQurultayının keçir<strong>il</strong>diyini vurğuladı. Türkiyə-Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının bir araya gətir<strong>il</strong>məsininAzərbaycan dövlətinin disapor fəaliyyətində 3-cü mərhələ olduğunu qeyd edən PA rəsmisi mərhələləri sadaladı.B<strong>il</strong>dirdi ki, 1-<strong>ci</strong> mərhələdə azərbaycanlıları təşk<strong>il</strong>atlandırmaq, 2-<strong>ci</strong> mərhələdə onların ölkələr və qitələr üzrəbirləşdir<strong>il</strong>ib <strong>ci</strong>ddi bir am<strong>il</strong>ə çevirmək, 3-cü mərhələdə isə dünyada yaşayan azərbaycanlılarla türklər arasındaəlaqələri yüksək səviyyəyə qaldırmaqdır. Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin işi bundan sonra Avropadayaşayan Türkiyə diaspor təşk<strong>il</strong>atlarını, icmalarını və Türkiyəni təms<strong>il</strong> edən vətəndaşları birləşdirməkdən ibarətolacaq: "Avropanın bu günkü dünya siyasətində oynadığı rolu nəzərə alsaq, düşünürəm ki, bu konqres dünyaazərbaycanlılarının ümumi fəaliyyətində mühüm yer tutacaq. Dünyada istehsal ed<strong>il</strong>ən iqtisadi, sosial, siyasiresursların üçdən biri Avropa qitəsindədir. Dünya güc mərkəzlərinin, təhlükəsizlik, qloballaşma, transm<strong>il</strong>lifəaliyyətin əksər mərkəzləri Avropa və ona bağlı ölkələrdə həyata keçir<strong>il</strong>ir. İnanırıq ki, Avropa AzərbaycanlılarıKonqresi də dünya azərbaycanlıları və dünya türklərinin birləşməsi, bu fəaliyyətin daha da gücləndir<strong>il</strong>məsindəmühüm am<strong>il</strong> olaraq fəaliyyətin üçdə birini üz üzərinə götürəcək".15
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIToplantıda təsis qurultayından keçən dövr ərzində təşk<strong>il</strong>atın Avropa ölkələri ərazisində Azərbaycandiasporunun formalaşdırılması istiqamətindəki fəaliyyətinə həsr ed<strong>il</strong>miş hesabat məruzəsi dinlən<strong>il</strong>di. TədbirdəAAK-ın Avropadakı diaspor fəaliyyətinin genişləndir<strong>il</strong>məsi, buradakı soydaşlarımızın ideya-siyasi birliyinindaha da gücləndir<strong>il</strong>məsi, qitədəki Azərbaycan dərnəklərinin, icmalarının, federasiyalarının və başqa diasportəşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətinin koordinasiya imkanlarının artırılması məsələləri geniş müzakirə ed<strong>il</strong>di. Bundanbaşqa, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli yolundakı ölkəmizin ədalətli mövqeyininAvropanın aparıcı ölkələrində dəstəklənməsi və bu sahədə <strong>ci</strong>ddi addımların atılması <strong>il</strong>ə bağlı təkliflərsəsləndir<strong>il</strong>di.Qurultayda Azərbaycan icmalarının türk diasporu <strong>il</strong>ə əməkdaşlıq imkanları, Avropada Azərbaycanlobbisinin yaradılması istiqamətində görüləcək tədbirlər, AAK-ın digər regionlardakı federasiya və təşk<strong>il</strong>atlarlaəlaqələrinin qurulması, qurumun operativ idarə olunması məqsəd<strong>il</strong>ə daimi qərargahın yaradılması da diqqətmərkəzində oldu. Qurultayın sonunda Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin Mərkəzi Şurasının 101 nəfərdənibarət yeni tərkibi, AAK-ın <strong>Prezident</strong>i, birin<strong>ci</strong> vitse-prezidentləri və vitse-prezidentləri seç<strong>il</strong>d<strong>il</strong>ər. Bundan başqa,qurumun İcraiyyə Komitəsinə 27 nəfər yeni üzv seç<strong>il</strong>di. Toplantının sonunda qurultay iştirakçıları adındanAzərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevə müra<strong>ci</strong>ət qəbul ed<strong>il</strong>di. Bundan başqa, Ermənistan-Azərbaycan, DağlıqQarabağ münaqişəsi <strong>il</strong>ə bağlı beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlara müra<strong>ci</strong>ət və qurultayın qətnaməsi qəbul ed<strong>il</strong>di.Sevda ƏSGƏROVA―Səs‖, 13 mart <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>16
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDAK mücad<strong>il</strong>əni sonadək aparmalıdır.Çünki türk dünyasının yolu Qarabağdan və Güneydən keçirAzərbaycan və Türkiyə diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının Bakı Forumuna 12 dövlətdən gəlmiş nümayəndələri <strong>il</strong>əqatılan Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Cavad Derəxti dünən mətbuat nümayəndələri <strong>il</strong>ə də görüşdü.Amma DAK sədrinin dünənki toplantısı DAK-ın və eləcə də xaricdəki diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının qarşıdakıvəzifələrini xatırlatmaqdan daha çox, qurumun ünvanına səslənən tənqidlərlə yadda qaldı.Tənqidlər isə qıraqdan və ya jurnalistlərdən yox, elə DAK-ın Sədr Aparatının öz içindən gəldi. DAK üzvləriqurumun keçirdiyi tədbirlərə dəvət olunmamalarından tutmuş, sədr tərəfindən ver<strong>il</strong>ən təkliflərin DAKMəclisində müzakirə ed<strong>il</strong>məməsinə qədər öz narazılıqlarını b<strong>il</strong>dird<strong>il</strong>ər. <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>i Xocalı <strong>il</strong>i elan etdiklərinideyən DAK sədri Cavad Derəxti b<strong>il</strong>dirdi ki, bundan sonra rəhbərlik etdiyi qurumun nəzdində Qarabağla bağlı daayrıca bir qurum yaranacaq. DAK sədri artıq Səyavuş Mustafayevi həmin quruma rəhbər təyin etdiyini dəb<strong>il</strong>dirdi. ―Bizim Türkiyədə ―Sözdə erməni soyqırımı türk və Azərbaycan diasporunun gündəmində‖mövzusunda keçirdiyimiz görüşlər erməni və kürd terror təşk<strong>il</strong>atlarını həddən artıq qıcıqlandırıb. Bizim və eləcədə türk dünyası üzrə məsulumuz Vəli Küçük Paşanın ünvanına bir sıra şayiələr yaratdılar. Lakin biz vargücümüzlə çalışacağıq ki, bütün dünyada Azərbaycanın dərdlərini tanıdaq‖. DAK-ın Məclis sədri SabirRüstəmxanlı isə b<strong>il</strong>dirdi ki, Forumun bütün işi DAK-ın qarşısına qoyduğu vəzifələrlə demək olar ki, üst-üstədüşür. Forum Azərbaycan və Türkiyə tarixində <strong>ci</strong>ddi hadisə idi. Azərbaycanın prezidenti b<strong>il</strong>dirdi ki, o, 50m<strong>il</strong>yonluq bir xalqın prezidentidir. İlk dəfə olaraq Azərbaycan və Türkiyə rəhbərləri öz siyasi iradələrini ortayaqoydular, demək biz düz yoldayıq. Forumda Güney məsələsinə diqqət az yönəld<strong>il</strong>di, amma bu dabaşadüşüləndir. Çünki dövlətin təşk<strong>il</strong> etdiyi tədbirlərdə belə məsələlərə bir qədər ehtiyatla yanaşılır. Lakin DAKolaraq biz öz mücad<strong>il</strong>əmizi sonadək aparmalıyıq. Çünki bütün türk dünyasının yolu Qarabağdan və Güneydənkeçir‖. Zaman keçdikcə türklük mücad<strong>il</strong>əsinin Güneyə keçməsinin hamının şahidi olacağını deyən Məclis sədrib<strong>il</strong>dirdi ki, martın sonunda Güneyin çağdaş durumuna həsr olunan forum təşk<strong>il</strong> olunacaq. ―Bəzən DAK-ıniçində də xırda söz-söhbətlər olur. Lakin biz bunların hamısını adlayıb keçməliyik. Çünki DAK-a uzanan əllərtəkcə İrandan uzanmır‖. DAK-ın Məclis üzvü Əjdər Tağızadə isə forumda Güney məsələsininqabardılmamasından narazı qalıb. ―DAK-ın birin<strong>ci</strong> qurultayından belə qərarlaşıb ki, Güneyin istiqlalı vəAzərbaycanın bütövlüyü, m<strong>il</strong>li bayrağımız və Qarabağ amalımız olacaq. M<strong>il</strong>lətin istəyi bundadır. Dost və yadüşmən cərgəsində olanların xeyrinə Güney məsələsini kölgədə qoymaq olmaz. Güney türklərinə ed<strong>il</strong>ənsoyqırımın başında Tehran rejimi durur, bunu niyə gizlətməliyik? Bizdən istəməsinlər ki, Güneyin problemləriniört-basdır edək. Azərbaycanın Güneyində m<strong>il</strong>lətimiz böyük zülmə məruz qalıb. Sabah Güneydə GüneyAzərbaycan Türk Cümhuriyyətinin bayrağı dalğalananda çoxları indiki mövqeyinə görə bundan utanacaq‖.―Çıxışlarda b<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>ir ki, DAK yaxşı fəaliyyət göstərib. Belə təsəvvür yaranır ki, artıq bir neçə ölkə Xocalısoyqırımını tanıyıb. Lakin burdan-bura canımız-gözümüz olan Türkiyədə biz buna na<strong>il</strong> ola b<strong>il</strong>məmişik. Bu günnə Azərbaycan dövlətinin, nə də Türkiyənin Güneylə bağlı <strong>ci</strong>ddi proqramı yoxdur. Görüşlərdə bunlardanışılmalı idi‖. Bu fikrlərin müəllifi DAK sədrinin Türk dünyası üzrə müşaviri Tənz<strong>il</strong>ə Rüstəmxanlı hesab edirki, DAK görə b<strong>il</strong>əcəyi işlərin heç də hamısını görməyib. ―Görüləsi işlərimiz çoxdur. DAK-ın sədri və Məclisidaha çevik işləyə b<strong>il</strong>ər‖. DAK-ın Məclis üzvü Qüdrət Həsənquliyev isə b<strong>il</strong>dirdi ki, DAK xari<strong>ci</strong> ölkələrdəkeçirdiyi tədbirlərə xari<strong>ci</strong> təşk<strong>il</strong>atların və xari<strong>ci</strong> mətbuat orqanlarının diqqətini cəlb etməkdə bir qədər geri qalır.―Burdan gedən nümayəndələr özlərini çəkib dərhal Azərbaycana göndərirlər və özlərini reklam edirlər. Lakin butədbirlər xari<strong>ci</strong> mətbuatın gündəminə çıxırmı, keçir<strong>il</strong>ən ölkələrin siyasi dairələrində müzakirə olunurmu, bunlarçox az adamı maraqlandırır‖.―ġərq‖, 13 mart <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>17
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIABġ-dakı diasporumuz fəallaĢırAmerika Mədəniyyət Assosiasiyası prezidenti Töhfə Eminova: "Belə bir ölkədə Azərbaycanı təbliğetmək, onun necə böyük tarixə, mədəniyyətə, adət-ənənələrə malik olduğunu onlara başa salmaq lazımdır"Hər bir ölkənin tarixinin, mədəniyyətinin, adət-ənənələrinin başqa xalqlar tərəfindən tanınmasındadiaspor təşk<strong>il</strong>atlarının olduqca böyük rolu var. Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atları da məhz bu istiqamətdə sondövrlərdə fəaliyyətini daha da gücləndirir, bununla yanaşı, bu kimi təşk<strong>il</strong>atların sayı durmadan artır. Bu günartıq bir çox dünya ölkələrində diaspor təşk<strong>il</strong>atı var və onlar Azərbaycan həqiqətlərini çatdırmağa çalışırlar.ABŞ-da bir neçə müddət öncədən fəaliyyət göstərən diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə yanaşı, yeni yaranancəmiyyətlər də var. Onlar da eyni məqsəd uğrunda mübarizə aparırlar. Belə ki, yeni yaranan diasportəşk<strong>il</strong>atlarından biri də Azərbaycan-Amerika Mədəniyyət Assosiasiyasıdır. Assosiasiyanın prezidenti TöhfəEminovanın sözlərinə görə, 2006-cı <strong>il</strong>in noyabr ayında yaradılan və hazırda 150 nəfər üzvü olan bu təşk<strong>il</strong>atartıq güclü fəaliyyət qurub. - Assosiasiya fəaliyyətə başladığı andan qarşısına qoyduğu məqsədlərdən biri dəməhz oradakı digər diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə sıx əlaqə qurmaqdır ki, biz də artıq buna na<strong>il</strong> olmuşuq. Komitəyəbir <strong>il</strong>lik proqram təqdim etmişik və proqrama əsasən, işlərimizi qururuq. Florida ştatında müxtəlif təbəqədənolan soydaşlarımız yaşayır. Onların da müxtəlif problemləri var. Biz hələ yeni fəaliyyətə başlamışıq, ammagələcəkdə onlara kömək etmək fikrindəyik. Hazırda Amerika əhalisinin həm sayı, həm də tərkibi çoxdur. Beləbir ölkədə Azərbaycanı təbliğ etmək, onun necə böyük tarixə, mədəniyyətə, adət-ənənələrə malik olduğunuonlara başa salmaq lazımdır.Bunun üçün də ABŞ-da yaşayan hər bir azərbaycanlının, xüsus<strong>il</strong>ə də diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının üzərinəböyük bir vəzifə düşür. Əgər bir neçə <strong>il</strong> öncə erməni lobbisinin güclü olduğu dey<strong>il</strong>irdisə, bəlkə də bu bir qədərhəqiqət idi. Ancaq indi belə dey<strong>il</strong>. Onlar bizə çata b<strong>il</strong>məz. Çünki gündən-günə bizim diaspor təşk<strong>il</strong>at-larıarasında "tərəqqi" gedir. Burada sözsüz ki, <strong>Prezident</strong> İlham Əliyevin və xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayanazərbaycanlılarla iş üzrə dövlət komitəsinin sədri Nazim İbrahimovun böyük rolu var. Onlar nəinki yerlərdəkidiaspor təşk<strong>il</strong>atlarına dəstək olurlar, hətta ardıcıl olaraq Azərbaycanda müxtəlif toplantılar keçirirlər. Onu daqeyd edim ki, bizim assosiasiyanın açılışı zamanı komitə sədri N.İbrahimov Florida ştatına gəlmişdi. Bu, bizimüçün dövlətimiz tərəfindən böyük bir dəstəkdir.- Assosiasiyanın təĢk<strong>il</strong>atçılığı <strong>il</strong>ə keçir<strong>il</strong>ən tədbirlərdə Azərbaycan reallıqlarını lazımınca çatdırab<strong>il</strong>irsizmi?- Biz müxtəlif səviyyəli tədbirlər həyata keçirməyə çalışırıq. Ardıcıl olaraq keçir<strong>il</strong>ən tədbirlərdəistəyirik ki, burada iştirakçı olan hər kəsə həmin tədbirin mahiyyətini çatdıraq. Çünki orada yalnız soydaşlarımızdey<strong>il</strong>, başqa xalqların da nümayəndələri iştirak edir. Orada bayramlarımızla yanaşı, 20 Yanvar və Xocalı fa<strong>ci</strong>əsi<strong>il</strong>ə bağlı anım mərasimləri keçiririk. Son tədbirlərimizdən biri kimi Xocalı fa<strong>ci</strong>əsi <strong>il</strong>ə bağlı fotosərgi təşk<strong>il</strong> etdik.İstədik ki, bu sərgiyə baxan hər bir insan ermən<strong>il</strong>ər tərəfindən xalqımızın başına gətir<strong>il</strong>ən müsibətlərigörsün, dərk etsin. Assosiasiyanın üzvləri anım mərasiminin iştirakçılarına xalqımıza qarşı törəd<strong>il</strong>ən busoyqırımı haqqında fikirlərini söyləd<strong>il</strong>ər. Eyni zamanda orada bu fa<strong>ci</strong>ə <strong>il</strong>ə əlaqədar sənədli f<strong>il</strong>m nümayiş olundu.Novruz bayramı ərəfə-sində Bakıda Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının I Forumu keçir<strong>il</strong>di və biz goradanbayram üçün lazım olan hədiyyələr aldıq. Novruz bayramını biz burada konsert proqramı <strong>il</strong>ə keçir-dik.- Assosiasiya orada Azərbaycan mədəniyyətinin təbliği istiqamətində hansı addımlar atır?- Mən teatrşünas olduğum üçün bizim təşk<strong>il</strong>ata məhz Mədəniyyət Assosiasiyası adı verdik. ÇünkiABŞ-da olan soydaşlarımız Azərbaycan mədəniyyəti, musiqisi üçün çox darıxırlar. Hamının evində müxtəlifkasetlər, videolentlər olsa da bu sahədə canlı olaraq mədəni tədbirlərin keçir<strong>il</strong>-məsi va<strong>ci</strong>bdir. Burada hər hansıbir festivallar keçirmək üçün güclü bir təşk<strong>il</strong>atçılıq olmalıdır. Bu amerikalılara xalqımızın musiqisini tanıtmaqlayanaşı, həm də soydaşlarımız üçün lazımdır. Azərbaycan hökuməti tərəfindən konsertlərin təşk<strong>il</strong> ed<strong>il</strong>məsi <strong>il</strong>əbağlı köməklik ed<strong>il</strong>ir. Biz hazırda böyük bir layihə üzərində işləyirik və onu həyata keçirəcəyik. Belə ki, aprelayında "Rast qrupunu oraya dəvət edəcəyik. Bu konsert proqramını Florida ştatının mərkəzində təşk<strong>il</strong> etməyinəzərdə tutmuşuq. Bundan başqa m<strong>il</strong>li xörəklərdən hazırlanmış "Mətbəx günü" adlı bir sərgi keçirməkniyyətindəyik. İstərdik ki, burada iştirak edənlər gəlib Azərbaycanın necə zəngin bir mətbəxə malik olduğununşahidi olsunlar. Həmçinin digər layihələrimiz də var.- Bakıda keçir<strong>il</strong>ən Forumun nəticələrindən nə gözləyirsiniz?- Orada keçirdiyimiz tədbirlərdə soydaşlarımız, assosiasiyanın üzvləri fəal iştirak edirlər. Bizim təşk<strong>il</strong>atnəinki Mayami, hətta Florida ştatındakı azərbaycanlıları öz ətrafında cəmləşdirib. Yalnız azərbaycanlılar dey<strong>il</strong>,türklərlə də birgə fəaliyyət va<strong>ci</strong>bdir. Çox şeylər bizi birləşdirir. Bakıda keçir<strong>il</strong>ən forum hər iki xalqın birgəfəaliyyəti, əlaqələrin daha da genişləndir<strong>il</strong>məsi isti-qamətində böyük bir addım oldu. Forumda da mən tək-lifetdim ki, əlaqələr daha da möhkəm olsun. Ştatlar arasında əlaqə güclənsin. Yəni, bir ştatda hansısa tədbir18
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIkeçir<strong>il</strong>irsə, digər yerlərdə olan təşk<strong>il</strong>atlar da birgə burada iştirak etsin. Bakıda keçir<strong>il</strong>ən Forum da bu əlaqələrindaha da möhkəmlənməsinə imkan verir. Belə qurultaylarda, forumlarda biz Amerikanın digər ştatlarında olancəmiyyətlərlə daha yaxından tanış oluruq. İnanıram ki, bu sahədə daha da irəl<strong>il</strong>əyişlərə na<strong>il</strong> olacağıq. Çünki busahədə XÖYAİDK güclü fəaliyyət qurub.SoydaĢlarımız Floridada mitinq keçirəcəkBu gün ABŞ-da fəaliyyət göstərən Azərbaycan-Amerika Mədəniyyət Assosiasiyasının üzvlərindən biridə Əjdər Eminovdur. Onun sözlərinə görə, Bakıda keçir<strong>il</strong>ən Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının I Forumubütün diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının bir araya gəl-məsində böyük rol oynayıb: "Belə toplantılar təkcə Bakıda dey<strong>il</strong>,bütün dünya-da keçir<strong>il</strong>məlidir. Yəni, harada Azərbaycan cəmiyyəti varsa, hər <strong>il</strong> bir ölkədə bu tədbirlərkeçir<strong>il</strong>məlidir. Biz bütün dünyaya böyük m<strong>il</strong>lət olduğumuzu göstərməliyik. Türk və azərbaycanlı bir xalqdır vəhər iki xalq birgə mübarizə aparmalıdır. Forum diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətində irəliyə doğru daha bir addımoldu. İnanırıq ki, növbəti forumda bundan da çox Azərbaycan və türk diaspor nümayəndələri iştirak edəcək.Belə forumların bir müsbət cəhəti də odur ki, burada iştirak edən hər bir təşk<strong>il</strong>atın nümayəndəsi öz təklifinideyir.Bu gün ermən<strong>il</strong>ər bizim musiqini, m<strong>il</strong>li xörəkləri mənimsəyib və bütün dünyaya bunu özlərininki kimitəqdim edirlər. Ancaq bizim böyük bir tariximiz var və bütün dünya da bu həqiqətləri b<strong>il</strong>məlidir".Ermən<strong>il</strong>ərin əvvəllər Azərbaycan diasporunun zəif fəaliyyətinin olmasın-dan istifadə etdiklərini deyənƏ.Eminovun sözlərinə görə, bu gün artıq güclənməkdə olan bir diaspor var və ermən<strong>il</strong>ərə heç nədən istifadəetməyə imkan ver<strong>il</strong>məməlidir: "Mən amerikalılarla görüşərkən onlar mənim hansı ölkədən olduğumuöyrəndikdə bir qrup ziyalılar Azərbaycanı tanısa da, bəz<strong>il</strong>ərinin məlumatı yox idi. Ancaq Ermənistan deyəndətanıyırdılar. Biz orada keçirdiyimiz tədbirlərə amerikalıları da dəvət etdik və faktlarla göstərdik ki, ermən<strong>il</strong>ərbizim torpaqları işğal edib, insanlara qarşı necə vəhş<strong>il</strong>iklər törədiblər. Bu gün ölkə başçısı tərəfindən də buistiqamətdə çox işlər görülür və artıq dünya ölkələri həqiqəti görməyə başlayıblar. Harada yaşamasın-dan asılıolmayaraq hər bir azərbaycanlı torpaqlarımızın erməni işğalçılarımdan azad olunması günü səbirsizlikləgözləyir. Biz b<strong>il</strong>irik ki, torpaqların azad olunması bir gündə mümkün dey<strong>il</strong> və bu işə addım-addım na<strong>il</strong>olmalıyıq".Orada keçir<strong>il</strong>əcək növbəti tədbirlərə gəldikdə isə Ə.Eminov b<strong>il</strong>dirdi ki, hazır-da mitinq keçirməkplanlaşdırılıb. Assosiasiya Florida ştatında olan konqresin üzvlərinin də bu mitinqdə iştirakını nəzərdə tutub.Bunun üçün <strong>il</strong>k növbədə şərait yaradılmalı olduğunu deyən Ə.Eminov qeyd etdi ki, bu mitinq təklifi <strong>il</strong>ə komitəsədri N.İbrahimovun da razılaşacağına əmindirlər.Nigar―Palitra‖, 30 mart <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>19
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI"Aziz" ən güclü diaspor təsk<strong>il</strong>atlarımızdan olacaq"Yevda Abramov: "Yəhudi, türk və Azərbaycan diasporlarını birləĢdirməliyik"Aprelin 12-də Ġsra<strong>il</strong>də Azərbaycan diasporunun <strong>il</strong>k təsis konfransı baĢ tutacaq. Azərbaycan-Ġsra<strong>il</strong>Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun rəhbəri, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Yevda Abramovun sözlərinə görə, Azərbaycandan20 nəfər həmin təsis konfransında iĢtirak edəcək. Nümayəndə heyətinin tərkibində m<strong>il</strong>lətvək<strong>il</strong>ləri, Xaricdə YaĢayan Azərbaycanlılarla ĠĢ üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim Ġbrahimov, ocümlədən Azərbaycanda olan yəhudi iĢ adamları təms<strong>il</strong> olunacaq.- Artıq bir müddətdir ki, İsra<strong>il</strong> dövlətində Azərbaycan diasporunun yaradılacağı barədə məlumatlargetməkdədir. Diqqətinizə çatdırım ki, bu məsələ <strong>il</strong>ə bağlı təşk<strong>il</strong>ati işlər başa çatmaq üzrədir. İsra<strong>il</strong> Knessetininİsra<strong>il</strong>-Azərbaycan Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun sədri, bizim həmyerlimiz İosif Şaqal bütün ölkələrdəAzərbaycan diasporunun mövcud olduğunu, amma İsra<strong>il</strong>də bu diasporun tam mütəşəkk<strong>il</strong> formada bərqərarolmadığını b<strong>il</strong>dirmişdi. Bundan sonra diasporun yaradılması gündəmə gətir<strong>il</strong>di. İosif Şaqal bununla bağlı Azərbaycanasəfər də edib. O, burada apardığı danışıqlardan sonra belə bir diasporun təsis ed<strong>il</strong>məsi razılaşdırıldı.- Təsis konfransı nə vaxt keçir<strong>il</strong>əcək?- Aprelin 12-də İsra<strong>il</strong>də Azərbaycan diasporunun <strong>il</strong>k təsis konfransı baş tutacaq. Məndə olan məlumatagörə, Azərbaycandan 20 nəfər həmin təsis konfransında iştirak edəcək. Nümayəndə heyətinin tərkibində m<strong>il</strong>lətvək<strong>il</strong>ləri, Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov, o cümlədənAzərbaycanda olan yəhudi iş adamları təms<strong>il</strong> olunacaq. Bundan başqa, Sankt-Peterburqda, Moskvada olanyəhudi iş adamları da konfransa qatılacaq. Konfransda bütün təşk<strong>il</strong>ati məsələlərə də baxılacaq. Qurumun İdarəHeyəti və digər rəhbər strukturları təsis olunacaq.- Diaspor təĢk<strong>il</strong>atında təqribən nə qədər insanın təms<strong>il</strong> olunacağı məlumdurmu?- Mən indidən bu barədə dəqiq rəqəm deyə b<strong>il</strong>mərəm. B<strong>il</strong>diyimə görə, diaspor təşk<strong>il</strong>atı "Azİz"adlanacaq. Yəni burada Azərbaycan və İsra<strong>il</strong> dövlətlərinin baş hərfləri götürülüb. Diasporda təkcəAzərbaycandan İsra<strong>il</strong>ə köçən yəhud<strong>il</strong>ər dey<strong>il</strong>, ümumiyyətlə, Azərbaycan vətəndaşları olmuş və bu gün İsra<strong>il</strong>dəvətəndaşlıq hüququ əldə edən təqribən 130 min həmvətənimiz təms<strong>il</strong> olunacaq. Azərbaycan dövləti İsra<strong>il</strong>də olanbu güclü diaspordan hərtərəfli istifadə etməlidir. Çün-ki xari<strong>ci</strong> ölkələrdə Azərbaycan mədəniyyətini, tarixini,ənənələrini İsra<strong>il</strong>də olan diaspor qədər b<strong>il</strong>ən xalq yoxdur. Ən azı ona görə ki, bu diasporun 80 faizi bizimAzərbaycan d<strong>il</strong>ini, tarixini, musiqisini, incəsənətini çox gözəl b<strong>il</strong>ir. Onlar Azərbaycan həqiqətlərini bütündünyada təbliğ etmək imkanına malikdirlər. Ona görə də bu diaspordan bərk yapışmaq lazımdır. Gələcəkdəxari<strong>ci</strong> ölkələrdə siyasətimizin həyata keçir<strong>il</strong>məsində bu diasporun əvəzsiz xidmətləri olacaq. DiaspordaAzərbaycan tarixini, musiqisini, incəsənətini, hətta idmanını öyrənib təbliğ edən ayrı-ayrı şöbələr fəaliyyətgöstərəcək. Diasporun İsra<strong>il</strong>in əsas şəhərlərində f<strong>il</strong>i-alları olacaq. Həmin insanlara əmək haqqı ödən<strong>il</strong>əcək. Birsözlə, onların bütün maliyyə problemləri həll olunacaq. Yəqin ki, İsra<strong>il</strong>də yaşayan bizim keçmişhəmvətənlərimiz arasında olan iş adamları, həm də Rusiyada və Azərbaycanda olan yəhudi iş adamları "Azİz"təşk<strong>il</strong>atına maliyyə dəstəyi göstərəcəklər. Mən sizi əmin etmək istəyirəm ki, "Azİz" 3-4 ay içərisində xaricdəmövcud olan ən güclü diasporlarımızdan biri olacaq. Diaspor üçün gözəl yer ayrılacaq, bütün texniki vasitələrlə,əyani vəsaitlə təmin olunacaq. Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsi də onlara mənəvidəstək verəcək. Biz konfransa gedəndə özümüzlə Xocalı soyqırımına və ümumiyyətlə, ermən<strong>il</strong>ərin azərbaycanlılaraqarşı törətdikləri soyqırımı <strong>il</strong>ə bağlı ədəbiyyatlar aparacağıq. Mütəmadi olaraq diaspor <strong>il</strong>ə əlaqələrimizolacaq. Mən M<strong>il</strong>li Məclisin üzvü və Azərbaycan-İsra<strong>il</strong> Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun rəhbəri kimi buistiqamətdə fəaliyyət göstərəcəyəm. Bu diaspor bizə lazımdır. B<strong>il</strong>irsiniz ki, yəhudi lobbiç<strong>il</strong>iyi bizə qarşı büründünyada düşmənç<strong>il</strong>ik siyasəti aparan və bütün dünyada kök salan erməni lobbiç<strong>il</strong>iyinə qarşı mübarizə aparıbqalib gələ b<strong>il</strong>ər. Mən bu məsələni ABŞ Konqresində keçirdiyim görüşlərdə də, Türkiyənin ABŞ-dakı səfiri <strong>il</strong>əgörüşüm-də də b<strong>il</strong>dirmişəm. Ümdə məsələmiz yəhudi, türk və Azərbaycan diasporlarının birləşdirib üçlükdəmübarizə aparmaq olmalıdır. Başqa çıxış yolumuz yoxdur.- Diasporda Ġosif ġaqaldan baĢqa daha hansı tanınmıĢ Ģəxslər təms<strong>il</strong> olunacaq?- Ondan başqa bu gün İsra<strong>il</strong> Knessetində İsra<strong>il</strong>-Azərbaycan Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun çoxgüclü üzvləri var. Onlar ümum<strong>il</strong>ikdə 9 nəfərdir. Hə-min 9 deputat İsra<strong>il</strong>in ictimai-siyasi həyatında çox tanınmış,nüfuzlu şəxslərdir. Onlar hamısı Azərbaycanpərəstdirlər. Yəqin ki, "Azİz" təşk<strong>il</strong>atında onlar çox fəal mövqelərəmalik olacaqlar. Mən demirəm ki, onların hamısına vəzifə ver<strong>il</strong>əcək. Diasporda prezidentlik və vitseprezidentlikinstirutları olacaq. Yalnız onu deyə b<strong>il</strong>ərəm ki, vitse-prezidentlərdən biri Azərbaycanda, digəri isəMoskvada yaşayan yəhudi iş adamı olacaq.- Yeni yaranan diaspor təĢk<strong>il</strong>atının Amerikada yaĢayan yəhud<strong>il</strong>ərə müra<strong>ci</strong>ət etməsi və onları ABġKonqresində Azərbaycanın mövqeyini müdafiə etməyə çağırması gözlən<strong>il</strong>irmi?20
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI- Əlbəttə ki, Azərbaycan əs<strong>il</strong>li yəhud<strong>il</strong>ərin ABŞ-da, Al-maniyada və digər ölkələrdə çox böyükdayaqlan var. Yəqin ki, "Azlz" təşk<strong>il</strong>atı hüquqi status aldıqdan sonra Konqres qarşısında bir sıra məsələlərqaldıracaq. Nəzərinizə çatdırım ki, keçən ayın 16-da İsra<strong>il</strong> Knessetində "erməni soyqırımı" məsələsi gündəməgətir<strong>il</strong>mişdi. Knessetdə yalnız iki deputat özü deyib, özü eşitdi. Knesset bu məsələyə heç bir re-aksiya vermədi.Çünki Azərbaycanla İsra<strong>il</strong> arasında dostluq əlaqəsi var. Heç vaxt İsra<strong>il</strong> dövləti razı olmaz ki, uydurma soyqırımıqanunveri<strong>ci</strong>lik orqanında müzakirəyə çrxarılmaqla iki ölkənin dostluq münasibətlərinə xələl gətir<strong>il</strong>sin. Bundansonra bu məsələ heç vaxt gündəmə gətir<strong>il</strong>məyəcək.Elman BABAYEV―Ayna‖, 4 aprel <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>21
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIQazaxıstanda m<strong>il</strong>li diasporumuz mütəĢəkk<strong>il</strong> qüvvəyə çevr<strong>il</strong>irQazaxıstanda yaşayan azəri türklərinin sayı 100 mindən çoxdur. Soydaşlarımızın daha çox məskunlaşdığıbölgə—Canbul, Çimkənd, Al-matı və Taldı-Kurqandır. Bu ölkədə yaşayan azərbaycanlılar Qazaxıstanınictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edir. Azərbaycan <strong>il</strong>ə Qazaxıstan arasında əlaqələr çox uğurla inkişaf edir.Müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq genişlənir, Azərbaycan ölkəni özünə dost, layiqli tərəfdaş hesab edir. QazaxıstanMDB məkanında dünyanın ən inkişaf etmiş və müasir texnologiyaya malik ölkələrindəndir.M<strong>il</strong>li öndərimiz Heydər Əliyev 11 iyun 1997-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Qazaxıstanda rəsmi səfərdə olarkən buradakısoydaşlarımızla yaddaqalan görüş keçirmiş, diaspor fəalları qarşısında çıxış edərək demişdir: "Qazaxıstandamüxtəlif ixtisaslar üzrə kadrlar, ziyalılarımız var. Azərbaycanın çiçəklənməsi, inkişafı üçün onların gücündənistifadə etmək olar. Biz buna hazırıq, bizim köməyimizə inamınız ola b<strong>il</strong>ər".Bu <strong>il</strong>in mart ayında Bakıda keçir<strong>il</strong>ən dünya Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin I forumundaiştirak edən çoxsaylı nümayəndələr arasında Şimali Qazaxıstandan olan m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i, bu ölkədəkiAzərbaycan cəmiyyətinin sədri, həmyerlimiz Gülağa İldırımov da var idi. Forum öz işini uğurla başa çatdırdıqdansonra qürbət bir ölkədə m<strong>il</strong>li diasporumuzu bacarıqla təms<strong>il</strong> edən, Vətən təəssübkeşi olan bu insanlamehmanxananın foyesində üzbəüz əyləşib söhbət etdik.Xalq elçisi olan G. İldırımov vurğuladı ki, o, əslən bu gün erməni tapdağı altında olan Qubadlırayonundandır. Uşaqlıq <strong>il</strong>ləri atlas geyimli dağlar qoynunda keçib, Həkəri, Bərgüşad çaylarının nəğməlisah<strong>il</strong>lərində ayaq izləri qalıb.Tale elə gətirib ki, qəlbinin hökmü <strong>il</strong>ə bir neçə <strong>il</strong> öncə Qazaxıstanda məskunlaşıb, az zaman çərçivəsindəinsanların gözündə p<strong>il</strong>lə-p<strong>il</strong>lə ucalıb, güc və qüdrətini m<strong>il</strong>li diasporumuzun təşəkkül tapmasına həsr edib. Soydaşlarımızınarxa və dayağına, ümid çırağına çevr<strong>il</strong>ib.Cəmiyyət sədri kimi Gülağa həmvətənlərimizin fəaliyyətindən məmnun qaldığını b<strong>il</strong>dirdi. Qeyd etdi ki,Şimali Qazaxıstanda statistik məlumata görə, 1600 nəfər azərbaycanlı yaşayır. Oxuyanı da, işləyəni də çoxdur.Bütün sahələrdə çalışanlar var. Azərbaycan cəmiyyətinin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə tarixi bayramlarımız təntənə <strong>il</strong>ə qeydolunur, mərasimlərdə m<strong>il</strong>li musiqimizə böyük maraq göstər<strong>il</strong>ir. Həmçinin 20 Yanvar, Xocalı soyqırımı, Martqırğını <strong>il</strong>ə bağlı geniş tədbirlər keçir<strong>il</strong>ir. Zaman-zaman Azərbaycan xalqına qarşı erməni terrorçuları tərəfindəntörəd<strong>il</strong>ən qanlı <strong>ci</strong>nayətlərdən, vəhş<strong>il</strong>iklərdən söhbət açılır, sənədli f<strong>il</strong>mlər, jurnal və kitablar nümayiş etdir<strong>il</strong>ir.Soydaşlarımız ümid edirlər ki, <strong>Prezident</strong> İlham Əliyevin titanik səyi nəticəsində işğal altında olan torpaqları-mızdaşnak quldurlardan azad olunacaq, Cənubi Qafqazda lider dövlətə çevr<strong>il</strong>ən Azərbaycan ermən<strong>il</strong>ərin yalançıtəbliğatını minimuma endirəcəkdir.Gülağa İldırımov həmçinin qeyd etdi ki, mütəmadi olaraq yerli radioda Azərbaycan d<strong>il</strong>ində ver<strong>il</strong>işlər vəmusiqi parçaları səsləndir<strong>il</strong>ir, türk xalqlarının qədim tarixindən və sıx birliyindən söhbət açılır.Cəmiyyətin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə soydaşlarımız şənbə və bazar günü məktəblərinə cəlb olunmuşlar. OnlarAzərbaycan d<strong>il</strong>ini, tarixini və coğrafi-yasını maraqla öyrənir, müxtəlif kanallarla onlara doğma Vətəndən kitablargöndər<strong>il</strong>ir.Diaspor fəallarından Tahir Hüseynov, Rəsul Dadaşov, Kamal Hüseynov, Atamoğlan Mirzəyev vəbaşqaları müxtəlif tədbirlərin hazırlanıb həyata keçir<strong>il</strong>məsində səy və təşəbbüskarlıq göstərirlər.Söhbət əsnasında Gülağa müəllim dünya Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin Iforumunun tarixi əhəmiyyətindən qürurla danışdı. Vurğuladı ki, dünyanın 48 ölkəsindən 513 nəfər iştirak edənforum türkd<strong>il</strong>li xalqların diaspor təşk<strong>il</strong>atları arasında əməkdaşlığının inkişafı, ölkələrimizin m<strong>il</strong>li maraqlarınınmüdafiəsi, mənəvi dəyərlərimizin, mədəni irsimizin təbliği baxımından müstəsna rol oynayacaqdır.Biz indi tarixi bir mərhələnin asta-nasındayıq. Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin Iforumu bu yeni mərhələnin başlanğıcı olacaqdır.M<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i, Azərbaycan cəmiyyətinin sədri Gülağa İldırımov söhbətinin sonunda forumda QazaxıstanınYUNESKO yanında səfiri, yazıçı Oljas Süleymenovun dərin və məzmunlu çıxışını, Azərbaycan və türk diasportəşk<strong>il</strong>atlarının sıx həmrəyliyi haqqında onun dəyərli fikirlərini bir daha yada saldı. Sağollaşıb ayrıldıq bu Vətənoğlundan. Dodaqlarından bir pıçıltı qopdu: "Bakıdan xoş təəssüratla qayıdıram. Əminəm ki, jurnalistlərə növbətimüsahibələri, qədim oğuz ellərində, sazlı, sözlü Qubadlı torpağında verəcəyəm".Amin, o gün heç də uzaqda dey<strong>il</strong>.Qədir ASLAN,―Respublika‖, 5 aprel <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>22
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIÜmumrusiya Azərbaycan Konqresinin lideriKeçən əsrin 80-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərinin sonu, 90-cı <strong>il</strong>lərinin əvvəlində SSRİ kimi nəhəng bir dövlətin—bütöv bir siyasisistemin çökməsi başlandı. İmperiyanın süqutu və müstəq<strong>il</strong> respublikaların yaranması prosesi çoxsaylı m<strong>il</strong>limünaqişələr, müharibələr və insanların kütləvi miqrasiyası <strong>il</strong>ə müşayiət ed<strong>il</strong>irdi. Rusiyada yaşayan müxtəlifxalqların m<strong>il</strong>li oyanışı çox-saylı m<strong>il</strong>li-ictimai qurumların yaranmasına səbəb oldu. Belə bir şəraitdəazərbaycanlıların da m<strong>il</strong>li icmaları meydana gəldi. İllər keçdikdən sonra Rusiyanın müxtəlif regionlarındapərakəndə halda fəaliyyət göstərən belə icmalar vahid bir qurumda—Ümumrusiya Azərbaycan Konqresindəbirləşdi.Konqresin prezidenti, tibb elmləri doktoru, professor Məmməd Əliyevlə söhbətimiz ÜAK-ınyaranması, bugünkü fəaliyyəti və perspektivləri haqqındadır. Məmməd müəllim Rusiyada yaşayanhərnvətənlərimizi hansı ideya və prinsiplər birləşdirdiyi, ümumiyyətlə, Azərbaycan diasporunun hansı dayaqlarüzərində təşəkkül tapdığı və əsas fəaliyyət istiqamətləri barəsindəki suallarımızı cavablandıraraq dedi:—Hər şeydən əvvəl onu deyim ki, Rusiyada yaşayan azərbaycanlıları azərbaycançılıq ideologiyası,doğma Vətənə olan sevgi duyğusu, m<strong>il</strong>li mədəniyyətimiz, d<strong>il</strong>imiz və adət-ənənələrimiz birləşdirir. Bundanbaşqa, yeni cəmiyyətdə yaşa-maq, Rusiya mühitinin ortaya atdığı yeni qayğılar, problemlər də həmyerl<strong>il</strong>ərimizarasında həmrəylik yaradır.Təşk<strong>il</strong>atımızın yaranmasına gəlincə, azərbaycanlıların həmrəyliyinə na<strong>il</strong> olmaq, onları vahid bir qurumdabirləşdirmək zərurəti müasir tariximizin ən mürəkkəb məqamlarından birində—Qarabağ münaqişəsininkəskinləşdiyi dövrdə və 20 Yanvar hadisələri zamanı meydana çıxmışdı. Tarixi Vətənlə həmrəylik duyğusu o<strong>il</strong>lər çoxlarını Moskva-da və Rusiyanın digər şəhərlərində əsasən ziyalıların yaratdıqları kiçik ictimai birliklərdəbirləşdirirdi. Zaman keçdikcə Azərbaycan mədəniyyətini və dəyərlərini Rusiya cəmiyyətində layiqincə təms<strong>il</strong>etmək, eyni zamanda Azərbaycanda baş verən hadisələri buradakı həmvətənlərimizə çatdırmaq zərurəti yarandı.Və bu zərurət 90-cı <strong>il</strong>lərdə Rusiyada müxtəlif diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının vahid qurumda birləşdir<strong>il</strong>məsi <strong>il</strong>ənəticələndi. Beləliklə, 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Ümumrusiya Azərbaycan Konqresi (ÜAK) təsis ed<strong>il</strong>di. Sevindiri<strong>ci</strong> haldır ki,təşk<strong>il</strong>atlanma istiqamətində <strong>il</strong>k addımlarımız m<strong>il</strong>li liderimiz Heydər Əliyev və Rusiya Federasiyasının prezidentiVladimir Putin tərəfindən dəstəkləndi. Ümumm<strong>il</strong>li liderimizin konqresin təsis qurultayındakı çıxışı sonrakıfəaliyyətimiz üçün stimul oldu.Qısa müddət ərzində yüzlərlə həmvətənimiz ÜAK-ın ətrafında birləşdi. Bu gün Rusiya Federasiyasının 67subyektində konqresin regional bölmələri fəaliyyət göstərir. Onlar yaşadıqları regionların ictimai-mədənihəyatında fəal iştirak etməklə yanaşı, tarixi Vətənimizi də ləyaqətlə təms<strong>il</strong> edirlər.Konqresin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən hər birinə ÜAK-ın vitse-prezidentləri, Mərkəzi Şuranın üzvlərirəhbərlik edirlər. Onların əksəriyyəti həm Azərbaycanda, həm də Rusiyada tanınmış həm-vətənlərimizdir.Tanınmış neftçi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü mərhumF.Salmanov, görkəmli yazıçı-dramaturq, Beynəlxalq Kinematoqrafçılar İttifaqının sədri R.İbrahimbəyov, İTAR-TASS-ın baş direktorunun birin<strong>ci</strong> müavini M.Qusman, "Lukoyl" Neft Şirkətinin prezidenti V.Ələkbərov,Rusiyada <strong>il</strong>k azərbaycanlı senator F.Əhmədov, "AST" şirkətlər qrupunun prezidenti T.İsmayılov, "Krokusinternational" şirkətinin prezidenti A.Ağalarov, İSR Plaza holdinqin prezidenti İ.Xəl<strong>il</strong>ov, f<strong>il</strong>ologiya elmləri doktoru,professor T.Məlikov, hüquq elmləri doktoru, Rusiya Hüquqşünaslar İttifaqının vitse-prezidenti Ə.Tağıyey,Rusiya Vək<strong>il</strong>lər G<strong>il</strong>diyasının vitse-prezidenti V.İqonin və başqaları təşk<strong>il</strong>atın hərtərəfli inkişafı üçün əllərindəngələni əsirgəməyiblər.Konqresin qarşısında duran vəzifələr diasporun formalaşdırılması, həmvətənlərimizin hüquq vəmaraqlarının müdafiəsi, adət-ənənələrimizin, mədəniyyətimizin qorunub saxlanılması, Rusiya-ya gələnazərbaycanlıların yerli mühitə uyğunlaşdırılması, diasporun Rusiya ictimaiyyəti və dövləti <strong>il</strong>ə, habeləAzərbaycanla əlaqələrinin daha da genişləndir<strong>il</strong>məsidir. Bu vəzifələri həyata keçirmək üçün ən müxtəlif formavə istiqamətlərdə iş aparırıq.Fəaliyyətimizin əsas istiqamətlərindən biri də Rusiya ictimaiyyəti <strong>il</strong>ə, eləcə də federal hakimiyyətorqanları və regional rəhbərliklə dialoq qurmaqdır. Bunun üçün Rusiya prezidentinin administrasiyası vəhökumətlə təmaslar yaradır, ölkənin bir çox v<strong>il</strong>ayətlərinin qubernatorları, habelə ictimai-siyasi, yaradıcılıqtəşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə sıx əlaqələr saxlayırıq.ÜAK-ın təşk<strong>il</strong>atlanmasının bütün mərhələlərində Azərbaycanın Rusiyadakı diplomatik korpusunun bütünəməkdaşları bizə yaxından köməklik göstərirlər.Onu da qeyd edək ki, həmyerlimiz Məmməd Əliyev təkcə Rusiya və Azərbaycanda dey<strong>il</strong>, onunhüdudlarından kənarda tanınan və qəbul ed<strong>il</strong>ən onkoloq cərrahlardan biridir. Onun şəfalı əlləri həyatdan ümidiniüzmüş yüzlərlə xəstəyə yeni həyat bəxş edib.23
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIProfessor M.Əliyev iri oynaqların endoprotezləşdir<strong>il</strong>məsi orqanhifzedi<strong>ci</strong> əməliyyatların yerinəyetir<strong>il</strong>məsinin işlənib hazırlanmasına, habelə sümük və yumşaq toxuma şişlərinin kəs<strong>il</strong>ib götürül-məsi zamanırekonstruktiv-plastik cərrahi müdax<strong>il</strong>ələrə xüsusi diqqət yetirir. Onun rəhbərliyi altında onkoortopediyada yeniistiqamətlər başlanmışdır. Bunlar Rusiya üçün prioritet istiqamətlərdir və mətbuatda, o cümlədən dissertasiyatədqiqatlarında öz əksini tapmışdır. İlizarovun metodu <strong>il</strong>kin sümük şişlərinin müalicəsi zamanı, habelə sümükdəxərçəng metastazlarının patoloji sınıqlarının fiksasiyası üçün onkoloji praktikaya tətbiq ed<strong>il</strong>mişdir.Professor M.ƏIiyevin rəhbərliyi altında sümük və yumşaq toxumalarının şişləri olan xəstələrin müalicəsizamanı damar cərrahiyəsi və mikrocərrahiyyə fəal tətbiq ed<strong>il</strong>ir.Həmçinin sümüklərdə yüksək bədxassəli şişlərin kompleks müalicəsinin yeni protokolları işlənibhazırlanmış və təsdiq ed<strong>il</strong>mişdir ki, bu da beş <strong>il</strong>lik sağalma müddətini 74 faizədək artırmağa imkan vermişdir.M.Əliyev bu sahədə Rusiya Federasiyasının aparıcı elmi məktəbinin rəhbəridir.Beləcə, Məmməd Cavad oğlu Əliyev bütün həyatını bir həkim kimi insanlığın rifahına həsr etməkdədir.Bu humanist missiyanın emissarı öz çiyinlərinə daha bir vəzifə götürüb: Vətənə, azərbaycançılığa xidmətvəzifəsini. Bu çətin və şərəfli işdə həmyerlimizə uğurlar arzulayırıq.Süleyman ƏLĠSA―Respublika‖, 6 aprel <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>24
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan dövləti və diasporu beynəlxalq aləmdə öz sözlərinidaha qətiyyətlə deyirlərSuzan Xardalyan: İsveçdəki azəri-türk icmalarına İrandan gəlmiş azərbaycanlıların da qoşulmasıonları böyük qüvvəyə çeviribBu gün dünyanın elə bir ölkəsi yoxdur ki, Azərbaycanla əməkdaşlığa maraq göstərməsin. Bir neçə <strong>il</strong>əvvələ qədər dünyadakı erməni diasporunun və bədnam qonşularımıza lobbiç<strong>il</strong>ik edən bəzi siyasətç<strong>il</strong>ərin qeyriobyektivmövqeyi nəticəsində ölkəmiz ik<strong>il</strong>i standartların ağır nəticələrini yaşayırdı. İndi isə vəziyyət tamam<strong>il</strong>ədəyişmişdir. Həm ulu öndərimiz Heydər Əliyev, həm də dövlət başçısı cənab İlham Əliyev bütün səfərləriçərçivəsində xari<strong>ci</strong> ölkələrdəki Azərbaycan icmalarının nümayəndələri <strong>il</strong>ə görüşmüş, soydaşlarımızın müstəq<strong>il</strong>Azərbaycanın ətrafında daha mütəşəkk<strong>il</strong> surətdə birləşməsi üçün mühüm addımlar atmışlar.Ancaq soydaşlarımızın qüvvəsini birləşdirmək, onları daha monolit bir güc mərkəzinə çevirmək üçün xaricdəkidiaspor nümayəndələri <strong>il</strong>ə görüşmək kifayət etmirdi. Bu məsələyə böyük önəm verən və ali məqsədə çatmaqüçün xüsusi dövlət proqramı işləyib hazırlayan ümumm<strong>il</strong>li liderimiz Heydər Əliyev Bakıda dünyaazərbaycanlılarının möhtəşəm qurultayının keçir<strong>il</strong>məsinə na<strong>il</strong> olmuşdu. ―Azərbaycanlı hər yerdə yaşaya b<strong>il</strong>ər,ancaq azərbaycançılığını, öz d<strong>il</strong>ini, dinini, m<strong>il</strong>li ənənələrini unutmamalıdır. Onun qəlbi daim doğmaAzərbaycanla bir vurmalıdır‖ – deyən ulu öndər ölkəmizə ikin<strong>ci</strong> dəfə rəhbərlik etdiyi 10 <strong>il</strong>də bu sahədəmöhtəşəm uğurlara imza atmışdır. Hələ Naxçıvan Muxtar Respublikasına rəhbərlik edərkən ―azərbaycançılıqməfkurəsi‖ barədə <strong>il</strong>k dəfə söz açan və həmin qayəni sözdən işə çevirən ulu öndər sonralar DünyaAzərbaycanlılarının Həmrəylik Gününü təsis etmiş, Dünya Azərbaycanlılarının I qurultayının keçir<strong>il</strong>məsinə,―Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında‖ Azərbaycan Respublikasının Qanunununqəbul ed<strong>il</strong>məsinə na<strong>il</strong> olmuş, Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsininyaradılması üçün fəraman imzalamışdır.Ulu öndərin həmin siyasətini çox böyük uğurla davam etdirən <strong>Prezident</strong> İlham Əliyev isə xari<strong>ci</strong>ölkələrdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan icmalarının türk icmaları <strong>il</strong>ə birgə fəaliyyətinə na<strong>il</strong> oldu. Bu ənənənintəməlini isə 1994-cü <strong>il</strong>in sentyabrında ABŞ-dakı Azərbaycan diasporunun nümayəndələri <strong>il</strong>ə görüşən ulu öndərHeydər Əliyev qoymuşdu: ―Buradakı Azərbaycan icmalarının nümayəndələri türk icmaları <strong>il</strong>ə bərabər şək<strong>il</strong>dəfəaliyyət göstərməlidir‖. Ümumm<strong>il</strong>li liderin həmin arzusu bu gün reallığa çevr<strong>il</strong>mişdir. Cənab İlham Əliyevhəmin tövsiyənin gerçəkləşməsinə mis<strong>il</strong>siz töhfələr vermişdir. O, Azərbaycan parlamentinin AŞPA-dakı daiminümayəndə heyətinə rəhbərlik etdiyi zaman ―biz birlikdə daha güclü, daha qətiyyətli oluruq‖ – deyə Azərbaycanvə Türkiyə parlamentar<strong>il</strong>ərinin birgə fəaliyyəti nəticəsində Avropa Şurası Parlament AssambleyasınınErmənistanı işğalçı dövlət kimi tanıyan qətnamə qəbul etməsinə na<strong>il</strong> olmuşdu. Ancaq cənab İlham Əliyev dövlətbaşçısı vəzifəsinə seç<strong>il</strong>əndən sonra Azərbaycan və Türkiyə diasporlarının birgə fəaliyyət göstərməsi üçün dahamükəmməl tədbirlər reallaşdırdı. Bu <strong>il</strong> martın 9-da Bakıda Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin Iforumunun keçir<strong>il</strong>məsi, forumda qardaş ölkənin Baş naziri cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirak etməsi,dünyanın bütün ölkələrindəki Azərbaycan və türk diasporlarının aparıcı simalarının müstəq<strong>il</strong> Azərbaycanınpaytaxtına toplaşması bədxahlarımızın, xüsusən torpaqlarımızın 20 faizini işğal etmiş Ermənistan rəsm<strong>il</strong>ərininböyük təlaşına, narahatlığına səbəb olmuşdur. ―Azərbaycan dövləti beynəlxalq aləmdə öz sözünü dahaqətiyyətlə deyir‖ — ifadəsi <strong>il</strong>ə erməni diasporunu qınayan Yerevan rəsm<strong>il</strong>əri diaspor rəhbərlərinin daha güclüiradları <strong>il</strong>ə üzləşirlər.―Reqnum‖ İnformasiya Agentliyi Kanadadakı Erməni M<strong>il</strong>li Komitəsinin rəhbəri Aris Papikyanaistinadən xəbər verir ki, ABŞ və Kanadadakı türk və Azərbaycan diasporları Ermənistan əleyhinə təbliğataparmaq üçün (bizim diasporun söylədiyi həqiqətləri bədnam qonşuların Ermənistan əleyhinə təbliğat kimiqiymətləndirməsi yeni məsələ dey<strong>il</strong>dir) hər <strong>il</strong> 10 m<strong>il</strong>yon ABŞ dollarından çox vəsait sərf edirlər. Papikyan―Reqnum‖un müxbir<strong>il</strong>ə müsahibəsində deyib: ―Ermənistanın bu ölkələrdəki səfirliklərindən fərqli olaraqTürkiyə və Azərbaycan səfirlikləri çox böyük fəallıq göstərirlər. Qonşularımızın bu hücumlarının qarşısınıalmaq üçün Ermənistan rəsm<strong>il</strong>əri ümumm<strong>il</strong>li strategiya işləyib hazırlamalıdırlar‖. Bir daha qeyd edirik ki, bucümlələr Kanadadakı erməni diasporunun rəhbərinin Azərbaycan və Türkiyə diasporlarının birgə fəaliyyətindənsonra yaranan əndişəsidir.Skandinaviya ölkələrində fəaliyyət göstərən ―Ay Dat‖ erməni təşk<strong>il</strong>atının rəhbəri Suzan Xardalyanınnarahatlığı isə daha böyükdür. Çünki Aris Papikyan təkcə Azərbaycan və Türkiyə dövlətləri tərəfindəndəstəklənən diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətindən qorxuya düşürsə, xanım Suzan Xardalyanın ―dərdi‖ dahaböyükdür: ―İsveçdəki Azəri-türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyət göstərməsi az imiş kimi indi də İrandanmüha<strong>ci</strong>rət etmiş çoxsaylı azərbaycanlılar bu diaspor təşk<strong>il</strong>atlarına qoşulur‖. Xardalyanı daha çox narahat edənikin<strong>ci</strong> məsələ isə onların İsveçdəki azlığıdır: ―Bu gün İsveçdəki erməni icması cəmi 5 min nəfərdən ibarətdirsə,25
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIbu ölkədə 100 min azərbaycanlı və bir o qədər də türk icması mövcuddur. Üstəlik onlar əlbir işləyirlər. Ona görədə biz Skandinaviya ölkələrindəki assurlar və kürdlərlə iş birliyi qurmalıyıq‖. ―Reqnum‖ əlavə edir ki, İsveçdəki―Ay Dat‖ erməni təşk<strong>il</strong>atının işini əngəlləyən növbəti məqam isə bu Skandinaviya ölkəsində iqtidarda olansosial-demokrat partiyasının Türkiyə <strong>il</strong>ə sıx əməkdaşlıq etməsidir.Cənab İlham Əliyevin Azərbaycan və Türkiyə diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətini birləşdirməsindənsonra beynəlxalq aləmdə əks-sədanı, xüsusən Bakıda keçir<strong>il</strong>ən I Forumun qətnaməsindən sonrakı vəziyyəti―Daşnaksütyun‖ partiyası da həm maraqla, həm də təlaşla izləyir. Bu dağıdıcı erməni partiyasının Rusiyakomitəsinin nümayəndəsi Yuri Navoyan özünü təmkinli göstərməyə çalışsa da erməni məkrini də gizlədəb<strong>il</strong>məyib: ―Doğrudur, Azərbaycan və Türkiyə diaspor təşk<strong>il</strong>atları birləşd<strong>il</strong>ər. Bu, bizim üçün xoş xəbər olmasada, vahiməyə də düşməməliyik. Bəzi erməni təşk<strong>il</strong>atlarının qaldırdığı hay-küy yersizdir‖. ―Bundan sonra bizdaha ağıllı addımlar atmalıyıq‖ – deyən Navoyan indiki Ermənistan rəhbərliyini Azərbaycan qarşısında a<strong>ci</strong>zlikgöstərməkdə qınayıb.Beləliklə, ulu öndər Heydər Əliyevin uzaqgörənliklə işləyib hazırladığı diaspor quruculuğu siyasəti vəİlham Əliyevin Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının Türkiyə diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə birgə fəaliyyətinə na<strong>il</strong> olmasıbeynəlxalq aləmdə öz müsbət nəticələrini verməkdədir.Ġttifaq MĠRZƏBƏYLĠ,―Xalq qəzeti‖, 6 aprel <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>26
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan-Ġsra<strong>il</strong> Beynəlxalq Assosiasiyası ölkələrimiz arasında münasibətlərininkiĢafında mühüm rol oynayacaqdırAzərTAc xəbər verir ki, Təl-Əviv şəhərində Azərbaycan-İsra<strong>il</strong> Beynəlxalq Assosiasiyası yaradılmışdır.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən b<strong>il</strong>dirmişlər ki,Assosiasiyanın yaradılması <strong>il</strong>ə bağlı aprelin 12-də Təl-Əvivdə keçir<strong>il</strong>miş təsis qurultayında İsralin 26 şəhərindəyaşayan 30 minə yaxın Azərbaycandan köçmüş yəhudini təms<strong>il</strong> edən 30 Azərbaycan icmasından 408 nəfərnümayəndə iştirak etmişdir. Qurultayda, həmçinin İsra<strong>il</strong>in dövlət, hökumət, parlament üzvləri, Türkiyəninİsra<strong>il</strong>dəki səfiri Mehmet Tan, ―Mərmərə Qrupu‖nun rəhbəri Akkan Suverin başçılığı <strong>il</strong>ə nümayəndə heyəti,ABŞ, İsveçrə, Ukrayna, Rusiya, Moldova, Özbəkistan və digər ölkələrdəki yəhudi icmalarının rəhbərləri dəiştirak etmişlər.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovqurultaydakı çıxışında Azərbaycan-İsra<strong>il</strong> Beynəlxalq Assosiasiyasının yaradılmasını Azərbaycan diasporununhəyatında mühüm hadisə adlandırmış, bu təşk<strong>il</strong>atın xalqlarımız və ölkələrimiz arasında münasibətlərə böyüktöhfə verəcəyinə inandığını b<strong>il</strong>dirmişdir. Yəhud<strong>il</strong>ərin Azərbaycanda əsrlər boyu yaşadığını xatırladan komitəsədri qeyd etmişdir ki, ölkəmizdəki tolerantlıq bütün digər azsaylı m<strong>il</strong>lətlər kimi, yəhud<strong>il</strong>ərin də tamhüquqluvətəndaş olaraq təhlükəsiz şəraitdə yaşamasına zəmin yaratmışdır. N.İbrahimov qeyd etmişdir ki, yəhud<strong>il</strong>ərdaim azərbaycanlılarla dostluq və mehribanlıq şəraitində yaşamış, ən çətin məqamlarda bir-birinə dayaqolmuşlar. O, Azərbaycanda antisemitizm mey<strong>il</strong>lərinin heç vaxt mövcud olmadığını xatırlatmış, ölkəmizdəyəhudi sinaqoqlarının sərbəst fəaliyyət göstərdiyini, dövlətin daim yəhud<strong>il</strong>ərə diqqət və qayğı <strong>il</strong>ə yanaşdığınıb<strong>il</strong>dirmişdir.N.İbrahimov Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında yəhudi diasporunundəstəyinə böyük ehtiyac duyulduğunu vurğulamışdır.İsra<strong>il</strong> Baş nazirinin müavini, strateji planlaşdırma naziri Aviqdor Liberman çıxışında AssosiasiyanınAzərbaycan-İsra<strong>il</strong> münasibətlərinin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayacağına ümidvar olduğunu b<strong>il</strong>dirmiş,Azərbaycanda yəhud<strong>il</strong>ərə qarşı yüksək tolerantlığın olduğunu, bunu Azərbaycan xalqının müdrikliyinin, ölkərəhbərliyinin uzaqgörən siyasətinin nəticəsi kimi dəyərləndirmişdir. A.Liberman iki ölkə arasındamünasibətlərin inkişafı üçün böyük potensialın mövcudluğunu vurğulayaraq, bundan səmərli istifadə etməyiqarşıda duran əsas vəzifə adlandırmışdır.İsra<strong>il</strong>in nəqliyyat naziri Şaul Mofaz yeni təşk<strong>il</strong>atın yaradılmasını böyük hadisə hesab edərəkAzərbaycandan köçmüş yəhud<strong>il</strong>ərin bir araya gəlməsini, vahid bir qurumda birləşərək Azərbaycanın maraqlarınımüdafiə etməsini onların bu ölkəyə sevgisinin təzahürü kimi qiymətləndirmişdir. Turizm naziri İsax Aranoviçisə Azərbaycandan köçmüş yəhud<strong>il</strong>əri ölkələrimiz arasında körpü adlandırmışdır. Nazir İsralin Azərbaycanlaturizm sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsində maraqlı olduğunu qeyd etmişdir.Türkiyənin ―Mərmərə Qrupu‖nun rəhbəri Akkan Suver tədbirdə İsralin üç nazirlə təms<strong>il</strong> olunmasınıdövlətin bu qurultaya <strong>ci</strong>ddi önəm verdiyinə dəlalət etdiyini diqqətə çatdırmışdır.Çıxış edən digər natiqlər də Assosiasiyanın yaradılmasının əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirmiş,təşk<strong>il</strong>atın işinə uğurlar arzulamışlar.Qurultayda təşk<strong>il</strong>ati məsələlərə baxılmış, Assosiasiyanın proqram və nizamnaməsi təsdiq ed<strong>il</strong>miş, İsra<strong>il</strong>parlamentinin deputatı İosif Şaqal Azərbaycan-İsra<strong>il</strong> Beynəlxalq Assosiasiyasının sədri seç<strong>il</strong>mişdir. Daha sonraregionlar üzrə sədr müavinləri, rəyasət heyətinin, idarə heyətinin, ictimai şura və ağsaqqallar şurasının üzvləriseç<strong>il</strong>miş, təşk<strong>il</strong>atın nəzdində müxtəlif sahələr üzrə fəaliyyət göstərəcək 12 komitə yaradılmışdır.Sonda qurultayın qətnaməsi və iştirakçılar adından Azərbaycan <strong>Prezident</strong>inə və İsra<strong>il</strong> Baş nazirinəmüra<strong>ci</strong>ət qəbul ed<strong>il</strong>mişdir.AzərTAc13 aprel <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>27
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIĠsra<strong>il</strong>-Azərbaycan Beynəlxalq Assosiasiyası yaradıldıİsra<strong>il</strong>in baş nazirinin müavini Aviqdor Liberman: "Azərbaycanlılar müdrik xalqdır "Aprel ayının 12-də Təl-Əviv şəhərində Azərbaycan - İsra<strong>il</strong> Beynəlxalq Assosiasiyasının təsisQurultayının keçir<strong>il</strong>məsi əhəmiyyətli hadisə kimi qeyd ed<strong>il</strong>ib. Qurultayın ölkələr arasındakı mədəni əlaqələringenişlənməsində oynadığı rol xüsus<strong>il</strong>ə önə çək<strong>il</strong>ib. Qurultayda Azərbaycan Respublikasını Xari<strong>ci</strong> ÖlkələrdəYaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovun rəhbərlik etdiyi nümayəndəheyəti təms<strong>il</strong> edib.Komitənin mətbuat xidmətindən ver<strong>il</strong>ən məlumata görə, qurultayda İsra<strong>il</strong>in 26 şəhərində yaşayan 30minə yaxın Azərbaycandan köçmüş yəhudini təms<strong>il</strong> edən 30 Azərbaycan icması tərəfindən seç<strong>il</strong>miş 408 nəfərnümayəndə iştirak edib.Komitənin sədri Nazim İbrahimov assosiasiyanın yaradılmasını azərbaycanlı diasporunun həyatındamühüm hadisə kimi qiymətləndirərək, bu təşk<strong>il</strong>atın xalqlarımız və ölkələrimiz arasında münasibətlərə böyüktəkan verəcəyinə inandığını vurğulayıb. O, yəhud<strong>il</strong>ərin 2500 <strong>il</strong>ə yaxın tarixi ərzində Azərbaycanda yaşadığınıxatırladaraq, ölkəmizdəki tolerantlığın bütün digər azsaylı m<strong>il</strong>lətlər kimi, yəhud<strong>il</strong>ərin də tamhüquqlu vətəndaşolaraq təhlükəsiz şəraitdə yaşaması üçün zəmin yaratdığını qeyd edib. N. İbrahimov b<strong>il</strong>dirib ki, yəhud<strong>il</strong>ər daimazərbaycanlılarla dostluq və mehribanlıq şəraitində yaşayıb. O, Azərbaycanda antisemitizm meyllərinin heç vaxtmövcud olmadığını xatırladaraq, ölkəmizdə yəhudi sinaqoqlarının sərbəst fəaliyyət göstərdiyini, dövlətin daimyəhud<strong>il</strong>ərə diqqətlə yanaşdığını önə çəkib. N. İbrahimov öz nitqində Azərbaycan və yəhudi xalqlarınıntarixindəki paralellərə diqqət çəkib və hər iki xalqın daim deportasiyalara və soyqırımlara məruz qaldığını xatırladıb:"Öz çoxəsrlik tarixi ərzində dəfələrlə soyqırım və deportasiyalara məruz qalmış Azərbaycan xalqıyəhudi xalqının hisslərini çox yaxşı başa düşür". Dövlət komitəsinin sədri Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaictimaiyyətinə çatdırılması üçün yəhudi diasporunun dəstəyinə böyük ehtiyac duyulduğunu qeyd edib. O,Azərbaycan-İsra<strong>il</strong> Beynəlxalq Assosiasiyasının bu istiqamətdə uğurlu fəaliyyət göstərəcəyinə əmin olduğunuqeyd edib.İsra<strong>il</strong> baş nazirinin müavini, strateji planlaşdırma naziri Aviqdor Liberman isə assosiasiyanınAzərbaycan-İsra<strong>il</strong> münasibətlərinin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayacağına inandığını söyləyib. O,Azərbaycanda həmişə yəhud<strong>il</strong>ərə qarşı yüksək tolerantlığın olduğunu, bunu Azərbaycan xalqının müdrikliyinin,ölkə rəhbərliyinin uzaqgörən siyasətinin nəticəsi kimi qiymətləndirib: "II Dünya müharibəsi dövründəminlərlə yəhudi başqa ölkələrdə təhdid və təzyiqlərlə üzləşəndə məhz Azərbaycana pənah aparıb. Azərbaycandabu gün yəhudi sinaqoqları, məktəbləri fəaliyyət göstərir. Biz bunu çox yüksək qiymətləndiririk". A. ü-bərman iki ölkə arasında münasibətlərin inkişafı üçün böyük potensialın mövcud olduğunu qeyd edərək, bu potensialdansəmərəli istifadə etməyi qarşıda duran əsas vəzifə kimi sə<strong>ci</strong>yyələndirib.İsra<strong>il</strong>in nəqliyyat naziri Şaul Mofaz assosiasiyanın yaradılmasını qeyri-adi hadisə kimi qiymətləndirib.O, İsra<strong>il</strong> əhalisinin repetriantiardan ibarət olduğuna diqqəti çəkərək qeyd edib ki, Azərbaycandan köçmüşyəhud<strong>il</strong>ərin bir araya gəlməsi, vahid bir təşk<strong>il</strong>atda birləşməsi və Azərbaycanın maraqlarını müdafiə etməyəçalışması onların bu ölkəyə sevgisinin təzahürüdür.İsra<strong>il</strong>in turizm naziri İsax Aranoviç Assosiasiyanın yaradılması münasibət<strong>il</strong>ə qurultay iştirakçılarınıtəbrik edib. O, Azərbaycandan köçmüş yəhud<strong>il</strong>əri İsra<strong>il</strong>lə Azərbaycan arasında körpü adlandırıb. "İsra<strong>il</strong>də 80mindən çox Azərbaycandan köçmüş yəhudi yaşayır. Onlar bizim ölkələrimizi birləşdirən körpüdür". Nazirİsra<strong>il</strong>in Azərbaycanla turizm sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>-məsində maraqlı olduğunu da qeyd edib.Türkiyənin Mərmərə Sosial-Siyasi Araşdırmalar vəqfinin rəhbəri Akkan Suver təbrik nitqində qeyd edibki, qurultayda İsra<strong>il</strong>in üç nazirlə təms<strong>il</strong> olunması dövlətin bu qurultaya verdiyi əhəmiyyətin təzahürüdür.Çıxışlardan sonra qurultay təşk<strong>il</strong>ati məsələlərə baxıb. Assosiasiyanın proqram və nizamnaməsi təsdiqed<strong>il</strong>-dikdən sonra qurultay nümayəndələrinin yekd<strong>il</strong> rəyi əsasında İsra<strong>il</strong> parlamentinin deputatı İosif ŞaqalAzərbaycan-İsra<strong>il</strong> Beynəlxalq Assosiasiyasının sədri seç<strong>il</strong>ib. Daha sonra regionlar üzrə sədr müavinləri, RəyasətHeyətinin, İdarə heyətinin, İctimai Şura və Ağsaqqallar Şurasının üzvləri seç<strong>il</strong>ib, təşk<strong>il</strong>atın nəzdində müxtəlifsahələr üzrə fəaliyyət göstərəcək 12 komitə yaradılıb. Sonda qurultayın qətnaməsi və iştirakçılar adından Azərbaycanprezidentinə və İsra<strong>il</strong> baş nazirinə müra<strong>ci</strong>ət qəbul ed<strong>il</strong>ib.Onu da deyək ki, qurultayın işində Türkiyədən bu ölkənin İsra<strong>il</strong>dəki səfiri Mehmet Tan, ABŞ, Türkiyə,İsveçrə, Ukrayna, Rusiya, Moldova, Özbəkistan və digər ölkələrdəki yəhudi icmalarının nümayəndələri qonaqqismində iştirak ediblər.―Paritet‖, 14-16 aprel <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>28
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDünya Azərbaycanlı alimlərinin birin<strong>ci</strong> forumu Türkiyədə keçir<strong>il</strong>əcəkdirAzərTAc xəbər verir ki, Dünya azərbaycanlı alimlərinin birin<strong>ci</strong> Forumu iyunun 4-dən 10-dək Türkiyədəkeçir<strong>il</strong>əcəkdir. Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovdemişdir ki, Türkiyənin Antalya şəhərində keçir<strong>il</strong>əcək Foruma dünyanın 40 ölkəsindən 300-dən artıqazərbaycanlı elm adamı dəvət olunmuşdur.Dövlət Komitəsinin sədri onu da b<strong>il</strong>dirmişdir ki, dünya azərbaycanlı jurnalistlərin <strong>il</strong>k Forumunun isəsentyabrda Bakıda keçir<strong>il</strong>məsi planlaşdırılmışdır. N.İbrahimovun dediyinə görə, dünyanın müxtəlif ölkələrindəyaşayan jurnalistlərin məhz Azərbaycana gəlməsi daha məqsədəuyğundur. Yaxın vaxtlarda forumun dəqiq günümüəyyən ed<strong>il</strong>əcəkdir.AzərTAc30 aprel <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>29
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan diaspor təĢk<strong>il</strong>atları artıq böyük bir gücdürİYUNUN 4-dən 10-dək ANTALYADA XARİCİ ÖLKƏLƏRDƏ YAŞAYAN AZƏRBAYCANLI ALİMLƏRİNFORUMU KEÇİRİLƏCƏKMüsahibimiz Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 4-cü ərazibölməsinin şöbə müdiri Nazim Qaraxanovdur.- Nazim müəllim, xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı alimlərin iştirakı <strong>il</strong>ə Türkiyənin Antalyaşəhərində keçir<strong>il</strong>əcək forumun əhəmiyyəti haqqında fikirlərinizi b<strong>il</strong>mək maraqlıdır...- B<strong>il</strong>diyiniz kimi, ötən <strong>il</strong> də sözü gedən ölkədə xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan, mədəniyyət sahəsində çalışanazərbaycanlıların forumunu keçirmişik.Eyni zamanda, bu <strong>il</strong>in sentyabr ayında xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan və fəaliyyət göstərən azərbaycanlı jurnalistlərində forumunu keçirməyi planlaşdırırıq. Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə DövlətKomitəsinin təşəbbüsü və təşk<strong>il</strong>atçılığı <strong>il</strong>ə keçir<strong>il</strong>məsi nəzərdə tutulan tədbirin dəqiq vaxtı hələ müəyyənləşdir<strong>il</strong>məyib.Qeyd edim ki, martda Bakıda keçir<strong>il</strong>ən Türk və Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərininbirin<strong>ci</strong> forumundan sonra biz Türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə birlik-də vahid qurum kimi fəaliyyət göstəririk.Məlumat üçün deyim ki, ziyalı-ların birin<strong>ci</strong> forumunda Azərbaycanı 300 nəfərlik nümayəndə heyəti təms<strong>il</strong>edəcək. Eyni zamanda tədbirə bütün türkd<strong>il</strong>li dövlətlərdən də nümayəndələr qatılacaq. Ziyalılar cəmiyyətinaparıcı qüvvəsidir və bu qüvvədən yetərincə yararlanmaq məqsəd<strong>il</strong>ə ölkəmizin hüdudlarından kənarda yaşayansoydaşlarımızın bir araya gəlməsi, eləcə də Azərbaycanda baş verən ictimai-siyasi hadisələrin dünyaictimaiyyətinə çatdırılması baxımından forumu kifayət qədər əhəmiyyətli hesab etmək olar.Bunun üçün də elm adamlarının, yaradıcı insanların prosesə qoşulmasına ehtiyac var. Ziyalıların Iforumunun keçir<strong>il</strong>məsində əsas məqsədlərimizdən birində ondan ibarətdir ki, Ermənistan-Azərbaycan, DağlıqQarabağ münaqişəsi <strong>il</strong>ə bağlı əsl həqiqətləri, elan olunmamış müharibə nəticəsində öz dədə-baba yurdların-dandidərgin düşmüş qaçqın və məcburi köçkünlərin, həmçinin əsir və girov götürülmüş insanların, o cümlədən zəbtolunmuş tarixi torpaqlarımızda m<strong>il</strong>li-mənəvi sərvətləri-mizin, abidələrimizin məhv ed<strong>il</strong>məsi <strong>il</strong>ə bağlı dünyaictimaiyyətini ətraflı məlumatlandırmaqdır.- Xari<strong>ci</strong> ölkələrdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətini qənaətbəxş hesabetmək olarmı?- Bəli, bu gün artıq bizim diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımız böyük bir gücdür. Əgər biz istəyiriksə səsimiz dahaucadan eşid<strong>il</strong>sin, bizi narahat edən problemlər daha asanlıqla öz həllini tapsın, haqq ədalət bərpa olunsun buyönümdə görülən işləri daha da gücləndirməliyik.Xaricdə yaşayan soydaşlarımıza qarşı dövlət tərəfindən diqqət və qayğının təməli məhz ümumm<strong>il</strong>li liderimizHeydər Əliyev tərəfindən qoyulub. Dünyanın bir çox ölkələrində səfərlərdə olduğu zaman ulu ön-dərorada fəaliyyət göstərən diaspor nümayəndələri, Azərbaycan ziyalıları <strong>il</strong>ə görüşüb. 1993-1998-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lər ərzindəsəfərdə olan Heydər Əliyev onlardan 74-də diaspor nümayəndələri <strong>il</strong>ə görüşlər keçirib. Məhz bundan sonrapərakəndə şək<strong>il</strong>də fəaliyyət göstərən bu təşk<strong>il</strong>atları bir araya gətirmək məqsədi <strong>il</strong>ə 2002-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də ulu öndər Xari<strong>ci</strong>Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsi yaradılması haqqında sərəncam imzalayıb. Azərbaycanmüstəq<strong>il</strong> ölkə olandan sonra artıq vətəndən kənarda yaşayan soydaşlarımız arasında təşk<strong>il</strong>atlanmaprosesi başlayıb və indi də bu iş sürətləndir<strong>il</strong>ir. Azərbaycanın hüdud-larından kənarda yaşayan soydaşlarımızınfəallığı bizi çox sevindirir. B<strong>il</strong>diyiniz kimi, Bakıda <strong>il</strong>k dəfə 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də və 2006-cı <strong>il</strong>də dünyaazərbaycanlılarının qurultayı keçir<strong>il</strong>ib və bunların da nəticəsi çox müsbət olub.- Beynəlxalq səviyyəli tədbirlərin Ölkəmiz üçün əhəmiyyəti haqda nə deyə b<strong>il</strong>ərsiniz?- Ötən 15 <strong>il</strong> ərzində siyasi proseslər normal macəraya yönəlib. Ölkəmiz möhkəmlənir, öz iqtisadi potensialınıgücləndirir, siyasi imkan-larımız artır, bölgədə gedən proseslərdə biz daha fəal iştirak edir və onlaratəsir edirik. Azərbaycanın Cənubi Qafqazda lider dövlətə çevr<strong>il</strong>-məsi, İpək yolunun, Transm<strong>il</strong>li energetikxətlərin və nəqliyyat dəhlizlərinin ölkəmizin ərazisindən keçməsi Avropanın Azərbaycana olan marağını güngündənartırır. Dövlətimizin demokratik istiqamətdə inkişafı, müstəq<strong>il</strong> dövlət kimi qarşımızda duranproblemlərin həlli istiqamətində görülən işlər mənə elə gəlir ki, xaricdə yaşayan azərbaycanlı alimlərin dəqürurla toxunduqları bir mövzudur. İnanırıq ki, beynəlxalq əhəmiyyətli forumun keçir<strong>il</strong>məsi Azərbaycanhəqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə daha dəqiq çatdırlmasına yardımçı olacaq. Bu kimi tədbirlərin keçir<strong>il</strong>məsimühüm hadisədir. Xaricdə yaşayan insanların böyük əksəriyyəti yaşadıqları ölkələrin vətəndaşları olsalar daonlar, türkdürlər, azərbaycanlıdırlar. Bizim m<strong>il</strong>lətə xas olan vətənpərvərlik, öz vətəninə bağlılıq, m<strong>il</strong>li ənənəlrinqorunmasına hörmət, əlbəttə ki, onların m<strong>il</strong>li mənsubiyyətini qoruyub saxlamaqdır. Vətənlə əlaqələrin daha dasıx olması üçün mütəmadi qaydada heyətlərin, iş adamlarının, siyasətç<strong>il</strong>ərin, parlament üzvlərinin, xari<strong>ci</strong> ölkələrəsəfərlərə göndər<strong>il</strong>məsi bizi narahat edən problemlərin çözülmə-si <strong>il</strong>ə nəticələnir. Ziyalıların, elm30
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIadamlarının bir araya gəlməsi <strong>il</strong>ə biz onları diaspor hərəkatına qoşulmağa sövq edirik. Yaradıcı insanlarınbaxışları daha dolğun olur.Forumda həmçinin xari<strong>ci</strong> ölkələrdə fəaliyyət göstərən diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə bağlı hansı istiqamətlər-dəişlərin aparılması yönündə fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılacaq.<strong>Prezident</strong> İlham Əliyev xari<strong>ci</strong> ölkələrə səfəri zamanı nüfuzlu tribunalardan Azərbaycanın haqq səsinibeynəlxalq ictimaiyyətə çatdırmaq məqsəd<strong>il</strong>ə təqdirəlayiq işlər görür. Eyni zamanda, Azərbaycan hökuməti,ölkəmizin xaricdə fəaliyyət göstərən səfirlikləri, parlamentlərarası dostluq qrupları da bu yolda dövlət başçısınadəstək olur. Xaricdə yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsi də bu istiqamət-də dövlətimiz vəhökumətimizlə birlikdə xalq diplomatiyasına üstünlük verir. Çünki dövlətlərarası münasibətlərin qurulmasındaalimlərin, cəmiyyətin ziyalı zümrəsinin rolu böyükdür.Sevinc Məmmədova,"Ġki sah<strong>il</strong>", 2 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>31
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIKanada Parlamentinin deputatı hökumətinin Türkiyəyə olan siyasətini pisləyirKanada Azərbaycan Dərnəkləri Federasiyasından AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki, Liberal Partiyasindan olanm<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Ken Dryden mayın 4-də Federasiyanın qərargahında Azərbaycan və türk icmalarının fəalları <strong>il</strong>əgörüşmüşdür.Görüşdə hər iki icmanı maraqlandıran məsələlər, eləcə də Kanada ictimaiyyətinin problemləri müzakirəed<strong>il</strong>mişdir. Uşaqlar, tələbə və gənclərlə bağlı hökumətin siyasəti, Liberal Partiyasının bu məsələlərə fərqlibaxışları əsas müzakirə mövzusu olmuşdur. Ken Dryden bu problemlərin Liberal Partiyasının seçkiplatformasında əks olunacağını və bu <strong>il</strong>in sentyabr ayına planlaşdırılan seçk<strong>il</strong>ər zamanı ictimaiyyətə təqdimed<strong>il</strong>əcəyini b<strong>il</strong>dirmişdir.Kanada-Azərbaycan Dərnəkləri Federasiyasnın sədri Əkbər Mə<strong>ci</strong>dov, icmanın üzvü, YorkUniversitetinin professoru Ulduz Rəhimov, Kanada-Turk Dərnəkləri Federasiyasının sədri Nədim Düzənli vəbaşqaları qondarma erməni soyqırımının bu ölkənin baş naziri Stefan Harper tərəfindən d<strong>il</strong>ə gətir<strong>il</strong>diyinin hər ikiicmanı narahat etdiyini b<strong>il</strong>dirmiş, belə bir siyasətin çoxmədəniyyətli və sülhsevər bir ölkə olan Kanadanınimi<strong>ci</strong>nə zərbə vurduğunu, həmçinin seçk<strong>il</strong>ərin nəticələrinə təsir göstərəcəyini b<strong>il</strong>dirmişlər.Azərbaycan Qadınlarına Dəstək Mərkəzinin rəhbəri Naz<strong>il</strong>ə İsgəndərova bəzi Kanada şirkətlərininermən<strong>il</strong>ərin işğal etdikləri Azərbaycan torpaqlarındakı qeyri-qanuni fəaliyyətindən narahat olduğunu b<strong>il</strong>dirmişvə bununla bağlı ölkənin müvafiq qurumlarına etdikləri müra<strong>ci</strong>ətlərin cavabsız qalmasından narazılığını ifadəetmişdir. Kanada şirkətlərinin ermən<strong>il</strong>ərlə qanunsuz işbirliyi quraraq Azərbaycanın işğal altında olanəraz<strong>il</strong>ərindəki fəaliyyətini sübut edən materiallar deputata təqdim olunmuşdur.M<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Ken Dryden hökumətin qondarma erməni soyqırımı məsələsində balanslaşdırılmamışsiyasət yürütməsindən təəssüf hissi keçirdiyini b<strong>il</strong>dirmiş, bu addımın Türkiyə və Kanadanın NATO çərçivəsindəYaxın Şərqdəki birgə fəaliyyətinə kölgə saldığını etiraf etmişdir. O, həmçinin Kanada şirkətlərininAzərbaycanın işğal altında olan əraz<strong>il</strong>ərindəki qanunsuz fəaliyyətlərini də tənqid etmiş və bununla bağlıməsələni parlament və digər dövlət strukturları qarşısında qaldıracağını b<strong>il</strong>dirmişdir.AzərTAc5 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>32
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIStrasburqda ġuĢanın iĢğalının 15 <strong>il</strong>liyi <strong>il</strong>ə bağlı elmi-praktiki konfranskeçir<strong>il</strong>miĢdirAzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, Şuşanın ermən<strong>il</strong>ər tərəfindən işğal ed<strong>il</strong>məsinin 15 <strong>il</strong>liyi <strong>il</strong>əbağlı mayın 5-də Strasburq şəhərində Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə elmi-praktik konfranskeçir<strong>il</strong>mişdir.M<strong>il</strong>li Məclisin deputatları, Bakıdan gəlmiş nümayəndə heyətinin, Almaniya və İsveşdəki diasporuntəms<strong>il</strong>ç<strong>il</strong>ərinin, Azərbaycanın Avropa Şurası yanındakı daimi nümayəndəliyi əməkdaşlarının, Strasburqda vəAlzas bölgəsində yaşayan soydaşlarımızın, tələbələrimizin iştirakı <strong>il</strong>ə keçir<strong>il</strong>miş konfransın əvvəlində―Azərbaycan‖ himni səslənmişdir. DAK-ın sədri Cavad Dərəxti qonaqları salamlamış, Azərbaycanın əbədi vəəzəl bir parçası olan Qarabağın paytaxtı, vətənimizin d<strong>il</strong>bər guşəsi Şuşanın 1992-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> mayın 8-də torpaqlarımızhesabına öz ərazisini genişləndirməyə çalışan, xalqımıza qarşı soygırımı siyasəti aparan ermən<strong>il</strong>ər tərəfindənişğal ed<strong>il</strong>diyini xatırlatmışdir.Konfransda Azərbaycanın Avropa Şurası yaninda daimi nümayəndəliyinin rəhbəri Arif Məmmədov,DAK sədrinin müavini Xəzər Eminov, M<strong>il</strong>li Məclisin deputatları Gülər Əhmədova və Qənirə Paşayeva,İsveçdəki diasporun numayəndəsi Nasir Məmmədi, Strasburqdakı ―Azərbaycan Evi‖ Cəmiyyətinin sədriMustafa Alınca, xalq artistləri İlhamə Quliyeva və Niyaməddin Musayev çıxış edərək X.Nətəvan, Q.Zakir,Ü.Hacıbəyov, Ə.Haqverdiyev, C.Qaryağdıoğlu, X.Şuşinski kimi tanınmış şair, yazıcı, bəstəkar vəxanəndələrimizin vətəni, Azərbaycanin mədəniyyət beşiyi Şuşani işğal etmiş erməni qəsbkarlarının əhaliyə qarşıtörətdikləri vəhş<strong>il</strong>iklərdən bəhs etmiş, xalgımızın tarixini əks etdirən dünya əhəmiyyətli abidələrini, yüzlərlətəhs<strong>il</strong> və mədəniyyət ocağını məhv etdiklərini b<strong>il</strong>dirmiş, Şuşa üzərindəki ―qələbə‖nin 15 <strong>il</strong>liyini Fransa və digərdövlətlərdə qeyd etməyə hazırlaşan ermən<strong>il</strong>ərin bu hərəkətinə qarşı bütün azərbaycanlıların müvafiq addimlaratmalarının zərur<strong>il</strong>iyi geyd olunmuş, <strong>Prezident</strong> İlham Əliyevin dəfələrlə ―Dağlıq Qarabağ heç vaxt Ermənistanıntərkibində olmamış və olmayacaqdir‖ sözləri xüsusi diqqətə çatdırılmış, həmişə türk və Azərbaycan xalqlarınaqarşı böhtan və iftiralar yağdırmaq iddiasından əl çəkməyən ermən<strong>il</strong>ərin uydurma ―soyqırımı‖ pərdəsi altindadünya ictimaiyyətinin diqqətini özlərinin əsas işğalçılıq siyasətini gizlətdiklərini açıqlamış, Azərbaycanıniqtisadi qüdrətinin gündən-günə gücləndiyi xüsusi vurğulanmış, xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan bütünazərbaycanlıların öz doğma vətənləri ətrafında daha da sıx birləşmələrinə dair çağırışlar səslənmişdir.Tanınmış yazıcı -dramaturq Əmir Pəhləvan Şuşanin Daşaltı kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhidolmuş M<strong>il</strong>li Qəhrəman, polkovnik Riad Əhmədovun unudulmaz xatirəsinə həsr etdiyi ―Əsl qəhrəman‖poemasını oxumuş, xalq artistləri İlhamə Quliyevanın və Niyaməddin Musayevin ifasinda Qarabağ haqqındamahnılar səslənmişdir.Sonda Dunya Azərbaycanlıları Konqresinin gələcəkdəki fəaliyyətininin genişləndir<strong>il</strong>məsi barədə fikirmübad<strong>il</strong>əsi aparılmışdır.AzərTAc8 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>33
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan daha güclü lobbi yarada b<strong>il</strong>ər - "enerji"Dünya şöhrətli alim, Azərbaycanın ən yeni tarixinin öyrənən ABŞ və Polşanın ən görkəmlialimlərindən biri Tadeuş Svyatoxovski bu yaxınlarda "Qafqaz və Mərkəzi Asiya qloballaşma proseslərində"adlıkonfransında iştirak etmək üçün ölkəmizdə səfərdə olub. Bununla əlaqədar olaraq məşhur sovetşünasla nüfuzlu"lnews.az" saytı özəl müsahibə götürüb. Müsahibə bir çox məqamları <strong>il</strong>ə diqqəti cəlb etdiyindən onun mətninisizlərə çatdırı-rıq.— Cənab Svyato-xovski, siz diinya qloballaşma prosesində Azərbaycanın rolunu necəgörürsünüz?— Son dövrlərdə Azərbaycan dünya ictimaiyyətinin gözü önündə öz əhəmiyyətini çox güclü şək<strong>il</strong>dəartırıb. Sizin ölkənin nüfuzu daha çox ona görə artır ki, respublikanız getdikcə həqiqətən də ən iri neft ixracatçılarındanbirinə çevir<strong>il</strong>ir. Həmçinin Azərbaycanın dünya ictimaiyyətinin gözündə daha əhəmiyyətli roloynamağa başladığını müəyyənedi<strong>ci</strong> am<strong>il</strong>lərindən biri də Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Ceyhan neft boru kəmərinin açılışı olub.Məsələ yalnız bunda dey<strong>il</strong>. Ən önəmlisi budur ki, Azərbaycan öz beynəlxalq əlaqələrində çox düzgün siyasətseçib. Neft istehsal edərək onu ixrac etməklə sizin ölkəniz ABŞ-ın da diqqətini özünə cəlb edib. Eyni zamandasiz Rusiya <strong>il</strong>ə - sizin daha yaxın və güclü qonşunuzla əlaqələri nəinki pozdunuz, əksinə, daha damöhkəmləndirdiniz. Azərbaycanın digər qonşu respublikalarla münasibətləri də tamam<strong>il</strong>ə ölçülüb-biç<strong>il</strong>ibdir.İstisna təşk<strong>il</strong> edən yalnız Ermənistandır, lakin mən ümid edirəm ki, yaxın gələcəkdə bu da düzələcək. Mən birdaha qeyd edirəm ki, neft ən qiymətli yanacaq mənbəyi kimi Azərbaycanın digər ölkələrlə münasibətlərindəböyük rol oynayır. Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Ceyhan neft boru kəməri nəinki təkcə Azərbaycan və region ölkələri, eləcə dəbütün Mərkəzi Asiya üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Qısaca desək, beynəlxalq səhnədə hazırkı Azərbaycanındəyərləndir<strong>il</strong>məsi olduqca müsbətdir.— Bütün bunlar xoş səslənir, lakin Azərbaycan Respublikası nisbətən kiçik ölkə hesab ed<strong>il</strong>ir vəqloballaşma prosesi bizim üçün olduqca çətin və mürəkkəb ola b<strong>il</strong>ər. Bizim ölkənin gələcəyini necəgörürsünüz, axı həmişə keçmişə nəz.ərən analiz vermək daha asan olur.— Sizin ölkənin gələcəyi öz əlinizdədir. Siz indi onu edirsiniz. Azərbaycan bu gün iqtisadi inkişaftempi-nə görə regionda liderdir. Bunun nə qədər davam edəcəyi isə tamam<strong>il</strong>ə başqa məsələdir. Heç kəs b<strong>il</strong>mirki, neft sıçrayışı nə qədər sürəcək, 10 <strong>il</strong>, 20 <strong>il</strong>, hətta ola b<strong>il</strong>ər ki, hansısa 2 <strong>il</strong>. Buna görə də, bu sahədə heç kəsdəqiq proqnoz verə b<strong>il</strong>məz. Sizin ölkənizin nisbətən kiçik olmasından danışdıqda isə bu, məsələyə hansısəmtdən baxılmasından da asılıdır.Əlbəttə, Azərbaycan dünya standartlarına görə o qədər də böyük dey<strong>il</strong>, bununla belə o, regionunnisbətən daha iri ölkəsi və əhalisi daha çox olan, bununla yanaşı həm də etiraf ed<strong>il</strong>miş liderdir.Daha bir mühüm am<strong>il</strong> budur ki - özü də bu barədə nədənsə nadir hallarda söhbət açırlar - Azərbaycandünya üçün açıqdır. Həm intellektual, həm də siyasi nöqteyi - nəzərdən açıqdır. Əlbəttə, Avropa mədəniyyətinintəsiri olduqca böyükdür, lakin bununla belə, bir Şərq ölkəsi kimi siz öz köklərinizi itirməməlisiniz. Sizöz ənənələrini qoruyub-saxlamalı və istədikdə onu Avropa mədəniyyəti <strong>il</strong>ə uyğunlaşdırmağı öyrənməlisiniz.— Əgər qloballaşma, neft və demokratiya barəsində danışdıqda, nədənsə elə o dəqiqə ABŞ və onunümumi qloballaşma, demokratikləşmə siyasəti xatırlanır. İraq artıq belə zorla demokratikləşmənin qurbanıolub. Bəs Amerikanın bizim ölkəmizdə hansı maraqları var?— B<strong>il</strong>irsiniz, mən həmişə İraqdakı müharibənin Birləşmiş Ştatların iri səhvlərindən ən böyüyü hesabetmişəm. ABŞ-ın belə böyük səhvə yol ver-məsinin səbəbini söyləmək olduqca çətindir. Buna görə ki, ətraflıməlumat yoxdur. İraqda müharibənin nə <strong>il</strong>ə əlaqədar olduğunu və onun Amerika və İraq üçün hansı nəticələrəgətirib çıxaracağı yalnız bir neçə <strong>il</strong>dən sonra bəlli olacaq. Lakin mənim fikrimcə, ABŞ hökumətinin əsas səhvibu olub ki, İraqdakı vəziyyəti, onun strukturunu və cəmiyyətini düzgün qiymətləndirə b<strong>il</strong>məyib. Səhvqiymətləndirmək isə amerikalılarla "qəddar zarafat" edib.İndi bir çox siyasətç<strong>il</strong>ər, eləcə də bütün ictimaiyyət demək olar ki, İraqdan qoşunların çıxarılmasın-datəkid edir. Ancaq bu, hökumət üçün olduqca ağır addımdır və ordu kontingentinin çıxarılması BirləşmişŞtatların nüfuzuna ağır zərbə olacaq. Həm də burada məsələnin texniki tərəfini də nəzərə almaq lazımdır.Amerikanın Azərbaycanla əlaqələrinə gəlincə isə mən onları olduqca isti kimi qiymətləndirirəm və ağlıma beləgətirmirəm ki, sizin ölkənin ABŞ-la hansısa <strong>ci</strong>ddi münaqişəsi yarana b<strong>il</strong>ər.— Azərbaycan haqqında danışarkən ölkəmizin iqtisadiyyatına, eləcə də onun digər ölkələrarasında nüfuzuna zərbə vuran Dağlıq Qarabağ probleminə toxunmamaq heç cür mümkün dey<strong>il</strong>. Bəs buproblemin həllini siz necə görürsünüz?— B<strong>il</strong>irsiniz, Dağlıq Qarabağ problemi haqqında danışarkən mən qısa olacağam. Bu barədə nədey<strong>il</strong>mə-si mümkündürsə, mənədək açıqlanıb. Mən isə öz nöqteyi-nəzərimi belə ortaya qoya b<strong>il</strong>ərəm ki, sizin34
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIölkənizdə, eləcə də xaricdə haqqında çox danışılan erməni lobbisi əlbəttə, çox güclü qüvvədir. Lakin məsələburasındadır ki, Azərbaycan öz növbəsində ona qarşı bundan daha güclü lobbi - enerji gücünü qoya b<strong>il</strong>ər. .Ermənistan get-gedə öz müstəq<strong>il</strong>liyini daha çox itirir. öz iqtisadiyyatını daha da dağıdır və Dağlıq Qarabağproblemi mütləq sizin xeyrinizə həll olunacaq. Müddəti barədə danışmaq hələ çox tezdir.―Azad Azərbaycan‖, 8 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>35
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIABġ Azərbaycanlıları ġuĢanın iĢğalının <strong>il</strong>dönümü <strong>il</strong>ə bağlı Nyu-York vəVaĢinqtonda etiraz aksiyaları keçirmiĢlərAzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, Birləşmiş Ştatlarda yaşayan həmvətənlərimiz mayın 8-də,Şuşanın işğalının 15-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>dönümü <strong>il</strong>ə bağlı Nyu-Yorkda BMT-nin iqamətgahı və Vaşinqtonda Ermənistansəfirliyi qarşısında etiraz aksiyaları keçirmişlər. Amerika azərbaycanlıları bu aksiyalara onlara qoşulan türkicmasının nümayəndələri <strong>il</strong>ə birgə əllərində Ermənistanın etnik təmizləmə və işğal siyasətini pisləyən şüarlarlaçıxmışdılar.―Əgər həyata keçir<strong>il</strong>mirsə, BMT Təhlükəsizlik Şurası və BMT Baş Məclisi qətnamələrinin qəbuled<strong>il</strong>məsi nəyə lazımdır?‖ - həmvətənlərimiz BMT-nin baş katibi Pan Gi Muna ünvanladıqları məktubda busualla müra<strong>ci</strong>ət etmişlər. Amerikanın Azərbaycan Cəmiyyətinin prezidenti Tomris Azəri dünya azərbaycanlılarıadından BMT-ni Azərbaycanın işğal olunmuş əraz<strong>il</strong>ərinə dair qəbul etdiyi sənədlərin yerinə yetir<strong>il</strong>məsi üçün<strong>ci</strong>ddi addımlar atmağa çağırmışdır. Baş katibə münaqişənin tarixini və onun haqqında faktları xatırladan TomrisAzəri b<strong>il</strong>dirmişdir ki, erməni qüvvələrinin zəbt etdiyi torpaqlardakı şəhərlər və kəndlər tamam<strong>il</strong>ə dağıdılmışdır.Bu, xüsus<strong>il</strong>ə, Azərbaycan tarixi, mədəniyyət abidələrinə aiddir. Məktubda həmçinin dey<strong>il</strong>ir ki, 15 <strong>il</strong> əvvəl Şuşaşəhərini işğal edən ermən<strong>il</strong>ər hazırda orada yeni k<strong>il</strong>sələr tikir, şəhərin tarixən özlərinə aid olduğunu iddia edirlər.ABŞ azərbaycanlıları BMT baş katibini Azərbaycan əraz<strong>il</strong>ərinin Ermənistan tərəfindən işğalına son qoymağıözünün fəaliyyət prioritetinə çevirməyə və BMT-ni məsələyə yenidən müdax<strong>il</strong>əyə çağırmışlar.AzərTAc9 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>36
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIBrüsseldə Avropada təhs<strong>il</strong> alan Azərbaycanlı tələbələrin ikin<strong>ci</strong> forumuiĢə baĢlamıĢdırXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki,mayın 14-də Brüsseldə Avropada təhs<strong>il</strong> alan azərbaycanlı tələbələrin ikin<strong>ci</strong> Forumu işə başlamışdır.Avropa Parlamentinin binasında keçir<strong>il</strong>ən forumda Azərbaycanın gənclər və idman naziri AzadRəhimov, ölkəmizin Avropa İttifaqı və Avropa Şurası yanındakı nümayəndəliklərinin rəhbərləri Emin Eyyubovvə Arif Məmmədov, Avropa İttifaqının (Aİ) Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi Peter Semnebi və digərrəsmi şəxslərlə yanaşı, Azərbaycandan gəlmiş gənclər təşk<strong>il</strong>atlarının nümayəndələri də iştirak edirlər.E.Eyyubov Avropada təhs<strong>il</strong> alan azərbaycanlı tələbələrin bir yerə toplanıb fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparmasınınmühüm hadisə olduğunu qeyd etmişdir.Aİ-nin Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi Peter Semnebi Avropada təhs<strong>il</strong> alan azərbaycanlıtələbələrin fəallığını yüksək qiymətləndirmişdir. O, Azərbaycan <strong>il</strong>ə Aİ arasındakı əməkdaşlığın getdikcə daha dagenişləndiyini və inkişaf etdiyini qeyd etmiş, Avropada təhs<strong>il</strong> alan azərbaycanlı tələbələrin Azərbaycan <strong>il</strong>əAvropa arasında xüsusi körpü rolu oynadığını vurğulamışdır.Gənclər və idman naziri Azad Rəhimov belə forumların Azərbaycanın Avropada tanıdılmasındaəhəmiyyətli rol oynadığını diqqətə çatdırmışdır. Forumun fəaliyyətini yüksək qiymətləndirən nazir, diaspor vəlobbiç<strong>il</strong>ik fəaliyyətlərində də gənclərin fəallıq göstərməsinin əhəmiyyətinə toxunmuşdur.Üç gün davam edəcək Forum çərçivəsində Avropa Parlamentində və NATO-da müxtəlif görüşlərkeçir<strong>il</strong>əcək, konfranslar təşk<strong>il</strong> olunacaqdır.AzərTAc14 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>37
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIABġ-da diaspor təĢk<strong>il</strong>atlarının iĢtirakı <strong>il</strong>ə Azərbaycanın problemlərimüzakirə olunacaqdırAzərTAc xəbər verir ki, Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədriNazim İbrahimov mayın 17-dən 22-dək ABŞ-da səfərdə olacaqdır.Dövlət Komitəsindən b<strong>il</strong>dirmişlər ki, səfər zamanı N.İbrahimov Nyu-York, Los-Anceles və San-Fransisko şəhərlərində Azərbaycan diasporu, həmçinin yəhudi, türk və digər dost xalqların icmaları <strong>il</strong>ə görüşlərkeçirəcəkdir.Görüşlərdə Azərbaycan həqiqətlərinin ABŞ ictimaiyyətinə çatdırılması, diasporumuzun təşk<strong>il</strong>atlanması,möhkəmlənməsi və digər məsələlər müzakirə ed<strong>il</strong>əcəkdir.AzərTAc14 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>38
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIM<strong>il</strong>li mədəniyyətimiz və m<strong>il</strong>li diasporumuz...(S<strong>il</strong>s<strong>il</strong>ədən <strong>il</strong>k məqalə)―Azərbaycanlılar, harada olursunuzsa olun, Hansı ölkədə yaĢayırsınızsa yaĢayın, ancaqAzərbaycan xalqının bu günü və gələcəyi haqqında düĢünməlisiniz‖.Heydər ƏliyevMəlum olduğu kimi hazırda dünyanın 70-dən artıq ölkəsində 50 m<strong>il</strong>yona qədər azərbaycanlı yaşayır.Lakin onların yalnız 10 m<strong>il</strong>yona yaxını diaspor qurumlarda fəaliyyət göstərir. Belə qurum, cəmiyyət, təşk<strong>il</strong>at,mərkəz və dərnəklərin ümumi sayı 180-ə yaxındır.Bu baxımdan məsələnin kəmiyyətlə dey<strong>il</strong>, keyfiyyətlə bağlılığını xatırlatmaq yerinə düşərdi. Onu daqeyd etmək lazımdır ki, Avropada m<strong>il</strong>li mədəniyyətimizin, tarixi-mizin, ədəbiyyatımızın təbliği <strong>il</strong>ə məşğul olan<strong>il</strong>k belə qurum, İkin<strong>ci</strong> Dünya savaşından sonra - 1949-cu <strong>il</strong>in fevral ayında Ankarada M.Ə.Rəsulzadəninrəhbərliyi <strong>il</strong>ə fəaliyyətə başlayan və tez bir zamanda da qapanan "Azərbaycan Kültür Dərnəyi" olmuşdur.Əlbəttə, xaricdə yaşayan bir çox soydaşlarımız sonrakı <strong>il</strong>lərdə də m<strong>il</strong>li mədəniyyətimizin, ədəbiyyatımızın,tariximizin təbliği <strong>il</strong>ə məşğul olan bir sıra təşk<strong>il</strong>at və qurumların yaradılmasına təşəbbüsgöstərmişlər. Lakin obyektiv və-subyektiv səbəblər ucbatından bu diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımızın ömrü çox sürməmiş,onlar. inkişaf edib formalaşa b<strong>il</strong>məmişlər. Bu baxımdan 1956-cı <strong>il</strong>də ABŞ-ın Nyu-Cersi ştatında təsis olunan"Azərbaycan Amerika Cəmiyyəti"nin taleyi tamam<strong>il</strong>ə fərqlənir. Təqribən yarım əsr bundan əvvəl m<strong>il</strong>limədəniyyətimizi okeanın o tayında tanıdan bu qurum bu gün də öz fəaliyyətini uğurla davam etdirməkdədir.Azərbaycan həqiqətlərini, m<strong>il</strong>li mədəniyyətimizi geniş diapazonda təbliğ edən bu təşk<strong>il</strong>at hətta yerləşdiyiərazinin yaxınlığında klassik şərq arxitekturası üslubunda məs<strong>ci</strong>d tikdirməyə belə na<strong>il</strong> olmuş, m<strong>il</strong>limənəvidəyərlərimizlə amerikalıların yaxından tanış olmasında müstəsna rol oynamış və oyna-maqdadır.Xatırlatmaq yerinə düşər ki, Amerika tarixində <strong>il</strong>k dəfə olaraq Azərbaycanın üçrəngli bayrağı məhz bucəmiyyətin qərargahının yerləşdiyi binanın üzə-rində dalğalanmışdır. Fəaliyyətini bu günə kimi davam etdirən"Azərbaycan Amerika Cəmiyyəti"nə 1994-cü <strong>il</strong>dən etibarən həmyerli-miz, xanım Tomris Azəri rəhbərlik edir.Təkcə belə bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki, sözügedən m<strong>il</strong>li diaspor təşk<strong>il</strong>atımız ABŞ-da digər diasportəşk<strong>il</strong>atları arasında da öz nüfuzu və sambalı <strong>il</strong>ə fərqlənir.ARAYIġ:"Azərbaycan Amerika Cəmiyyəti"nin sədri xanım Tomris Azəri 1918-1920-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə o zamankıAzərbaycan Demokratik Cəmiyyətində <strong>il</strong>k m<strong>il</strong>li təhlükəsizlik nazirimiz olmuş Nağı Şeyxzamanlının nəvəsidir.Sözügedən cəmiyyətin qurucusu və sədri olmuş Saleh Şeyxzamanov isə Nağı bəyin qardaşıdır. Hazırda Tomrisxanım ABŞ-da müstəq<strong>il</strong> Azərbaycanın dövlətç<strong>il</strong>iyini və m<strong>il</strong>li maraqlarını, habelə, m<strong>il</strong>li mədəniyyətimizimüdafiə etməkdə, tanıtmaqda və ləyaqətlə təbliğ etməkdədir. Avropada - Azərbaycan mədə-niyyətini,ədəbiyyatını, tarixini böyük vətənpərvərlik və təəssübkeşliklə təbliğ edən diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımızdan biri dəşöhrətli həmyerlimiz xanım Nuridə Atəşinin 2003-cü <strong>il</strong>də Berlində yaratdığı "Nizami Gəncəvi adına AzərbaycanMədəniyyət İnstitutudur.Fəaliyyətə başladığı qısa bir zaman kəsiyində nəinki Almaniyada, habelə bütün Avropada Azərbaycanmədəniyyətinin təbliğat ocağına çevr<strong>il</strong>ən bu təşk<strong>il</strong>at həm-çinin Qarabağ həqiqətlərinin, erməni vəhş<strong>il</strong>iklərinin,xalqımızın başına gətir<strong>il</strong>ən müsibətlərin Qərb dünyasına çatdırılmasında əvəzsiz xidmətlər göstərmişdir. Məkrlierməni siyasətinin nəticəsi olaraq, Qarabağ həqiqətlərini, torpaqlarımızın ermən<strong>il</strong>ər tərəfindən işğalının təhrifolunmuş şək<strong>il</strong>də ver<strong>il</strong>diyi dərsliklərə öz etirazını b<strong>il</strong>dirən, bu əməllərin qarşısını alan, alman xalqınıAzərbaycanın haqq işinə inandıran xanım Nuridə Atəşi, həmçinin Potsdam Universitetində Azərbaycan d<strong>il</strong>inintədris olunma-sına na<strong>il</strong> olmuş, Almaniyanın kütləvi informasiya vasitələrində çıxış edərək, düşmənə qarşı özqələmini süngüyə çevirmişdir.M<strong>il</strong>li mədəniyyətimizi, zəngin ədəbiyyatımızı, keşməkeşli tariximizi, erməni işğalçılarının Azərbaycantorpaqlarında törətdikləri vəhş<strong>il</strong>ikləri, Xocalı dəhşətlərini, öz yurdyuvalarından didərgin düşmüş m<strong>il</strong>yona yaxınqaçqın və məcburi köçkünlərimizin müsibətini mədəni və demokratik Avropaya çatdıran digər m<strong>il</strong>li diasportəşk<strong>il</strong>atımız isə İsveçrədəki "Xəzər" cəmiyyətidir.Qurumun sədri xanım Leyla Kənis bu sətirlərin müəllifi <strong>il</strong>ə söhbəti zamanı belə bir məqamı da xüsus<strong>il</strong>əvurğuladı ki, "hazırda Avropadakı digər diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə müqayisədə Azərbaycan diasporu çox gənc vənisbətən təcrübəsizdir. Onun sözlərinə görə m<strong>il</strong>li diasporumuz getdikcə daha da güclənməli, bir yumruq kimi ölmalıyıq".Bu da bir həqiqətdir ki, sərhədlərinin "yeddi qıfılla" bağlandığı, SSRİ məkanında "sovet xalqı" adıaltında bir çox m<strong>il</strong>lət və xalqların dünyadan təcrid olunduğu zamanlarda bizləri hətta şəxsi anketləri-mizdə -"Xaricdə qohumun varmı?" sualına birmənalı şək<strong>il</strong>də "Yox!" cavabı verməyə, taleyin hökmü <strong>il</strong>ə qürbət ellərə üz39
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASItutmuş bacı və qardaşlarımızı danmağa məcbur etmişlər. Nə yaxşı ki, müstəq<strong>il</strong>liyimiz bütün bu qeyri-insanidavranış və əxlaq kodekslərinə son qoydu.Azərbaycanın öz müstəq<strong>il</strong>liyini elan etdiyi son 15 <strong>il</strong>də m<strong>il</strong>li diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının yaranması prosesindəqüvvətli bir sıçrayış yarandı. Bu proses bu gün də davam etməkdədir,Sonda yenə də ulu öndər Heydər Əliyevin sözlərini xatırlatmaq yerinə düşür: "Biz artıq dünya birliyindəözümüzə yer tutmuşuq. İndi Azərbaycanla hesablaşırlar".P.S. M<strong>il</strong>li diasporamızın çoxşaxəli fəaliyyəti <strong>il</strong>ə bağlı kiçik bir yazıda geniş söhbət açmaq qeyrimümkündür.Gələcəkdə "Mədəniyyət" qəzetinin oxucularına bu mövzu ətrafında daha geniş və maraqlı yazılarvəd edirik.Cəlal Tağıyev―Mədəniyyət‖, 18 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>40
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIHollandiyada 28 May- Respublika günü <strong>il</strong>ə bağlı tədbir keçir<strong>il</strong>miĢdirAzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, 28 May – Respublika Günü münasibət<strong>il</strong>ə Hollandiyadafəaliyyət göstərən ―Ana vətən‖ Avropa Azərbaycanlı Qadınlar Birliyinin İdarə Heyəti Haaqada təntənəli tədbirkeçirmişdir.Toplantıda birliyin sədri və Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin vitse-prezidenti Gülşən Kazımovaəlamətdar bayramla əlaqədar iştirakçıları təbrik etmiş, XX əsrdə Şərqdə <strong>il</strong>k demokratik dövlət olmuşAzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin layiqli varisi-müstəq<strong>il</strong> Azərbaycan Respublikasının hazırda yüksəliş yolundainamla addımladığını, dünyada nüfuzunun getdikcə artdığını, xari<strong>ci</strong> ölkələrdə fəaliyyət göstərən Azərbaycandiasporlarının daha da möhkəmləndiyini qöstərmiş, müxtəlif azlıqların yaşadıqları Azərbaycanın tolerant birdövlət olduğunu qeyd etmişdir.Tədbirin qonağı, valideyn qayğısından məhrum olmuş uşaqlarla bağlı Hollandiyada keçir<strong>il</strong>ən Birin<strong>ci</strong>Dünya Konfransının nümayəndəsi Azərbaycan Respublikasının insan hüquqları üzrə müvəkk<strong>il</strong>i (Ombudsman)Elmira Suleymanova azərbaycanlı qadınların İctimai-siyasi həyatdakı fəaliyyətlərinə toxunmuş, onlarIn elm,təhs<strong>il</strong> və mədəniyyət sahələrinə verdikləri töhfələrdən bəhs etmiş, bariz nümunə kimi Heydər Əliyev fondununprezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Mehriban xanım ƏliyevanInölkəmizdəki xidmətlərindən danışmış, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması sahəsindəgöstərdiyi təşəbbüsləri xüsusi vurğulamış, xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı qadınları M.Əliyevadannümunə götürməyə çağırmış, onun m<strong>il</strong>li maraqlarımıza uyğun müxtəlif layihələrin həyata keçir<strong>il</strong>məsi, ölkəmizinAvropa qitəsində layiqincə təms<strong>il</strong> olunması, Azərbaycanın haqq səsinin bütün dünyaya çatdIrIlması sahəsindəkifəaliyyətindən danışmışdır.Azərbaycanın Niderland krallığındakı səfirliyinin birin<strong>ci</strong> katibi Elçin Bəşirov azərbaycançılıq uğrundafəaliyyət göstərən təşk<strong>il</strong>at üzvlərini səfirlik adından 28 May-Respublika Günü münasibət<strong>il</strong>ə təbrik etmişdir.AzərTAc28 may <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>41
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAlmaniyada Azərbaycanın Avropada lobbiç<strong>il</strong>iyinin gücləndir<strong>il</strong>məsinə həsr olunmuĢforum keçir<strong>il</strong>əcəkdirAzərTAc xəbər verir ki, iyulun 4-dən 11-dək Almaniyanın Frayburq şəhərində Azərbaycanın Avropadalobbiç<strong>il</strong>iyinin gücləndir<strong>il</strong>məsinə həsr olunmuş Yay Forumu keçir<strong>il</strong>əcəkdir. Azərbaycanlı Tələbələrin AvropaForumunun (ATAF) Strasburq f<strong>il</strong>ialının təşk<strong>il</strong> etdiyi tədbirin əsas məqsədi xari<strong>ci</strong> ölkələrdə, xüsusən dəAvropada yaşayan azərbaycanlıları daha sıx birləşdirmək, lobbiç<strong>il</strong>iyi inkişaf etdirməkdir.Bir həftə davam edəcək Forum çərçivəsində Azərbaycanın Avropada və dünyada lobbiç<strong>il</strong>iyiningücləndir<strong>il</strong>məsində kütləvi informasiya texnologiyalarından istifadə mövzusunda təlim kursları keçir<strong>il</strong>əcək,sonda iştirakçılara sertifikatlar ver<strong>il</strong>əcəkdir. Eyni zamanda azərbaycanlı tələbələrin sosial fəaliyyətininartırılması barədə fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılacaq, yarışlar, əyləncəli proqramlar təşk<strong>il</strong> olunacaqdır.Yay Forumunun iştirakçıları, həmçinin Fransanın və Almaniyanın tarixi və mədəniyyət abidələri <strong>il</strong>ə tanışolacaqlar.Tədbirdə iştirak etmək istəyənlər strasforum@gma<strong>il</strong>.com elektron ünvanına müra<strong>ci</strong>ət edə b<strong>il</strong>ərlər.AzərTAc4 iyun <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>42
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycanın Niderland Krallığındakı səfirliyində diaspor nümayəndələri <strong>il</strong>ə görüĢkeçir<strong>il</strong>miĢdirHollandiyada fəaliyyət göstərən Ben<strong>il</strong>üks Azərbaycanlıları Konqresinin mətbuat xidmətindən AzərTAcınxüsusi müxbirinə b<strong>il</strong>dirmişlər ki, Niderland krallığında yenicə fəaliyyətə başlamış AzərbaycanRespublikasının fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Fuad İsgəndərov iyunun 2-də ölkənin inzibati mərkəzi sayılanHaaqada Ben<strong>il</strong>üks Azərbaycanlıları Konqresi (BAK) idarə heyətinin üzvləri <strong>il</strong>ə görüşmüşdür.Səfir son <strong>il</strong>lər olkəmizin diplomatik sahədəki uğurları, beynəlxalq aləmdə nüfuzunun yüksəlməsi vəiqtisadi qüdrətinin artması barədə məlumat vermiş, BAK təşk<strong>il</strong>atının da uğurlu işinin Azərbaycanda təqdired<strong>il</strong>diyini b<strong>il</strong>dirmişdir.BAK-ın sədri Sah<strong>il</strong> Qasımov rəhbərlik etdiyi qurumun Azərbaycanla bağlı həqiqətləri Hollandiyada,Belçikada və Lüksemburqda təbliği sahəsində gördüyü işlərdən söhbət açmış, təşk<strong>il</strong>at üzvlərinin ölkəmiz<strong>il</strong>ayiqincə təms<strong>il</strong> etdiklərini b<strong>il</strong>dirmişdir. O, Hollandiyada diasporun təşk<strong>il</strong>atlanmasında və güclənməsində Xari<strong>ci</strong>Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyini həmişə hiss etdiklərini b<strong>il</strong>dirmişdir.BAK sədrinin müavini Elsevər Məmmədov və İraq Türkmən Cəmiyyətləri başqanı Guney Avçı beləgörüşlərin ümumi işə faydasını vurğulamışlar.Səfir F.İsgəndərov BAK-a Heydər Əliyev Fondu tərəfindən buraxılmış ―Qarabağ xanəndələri‖ musiqialbomunu hədiyyə vermişdir.AzərTAc4 iyun <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>43
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASICorc BuĢ: ―Fəxr edirik ki, bir çox Amerika Azərbaycanlıları vətənimizi yaĢamaq üçündaha yaxĢı yerə çeviriblər‖ABŞ prezidenti Corc Buş Amerika Azərbaycan Cəmiyyətinin (AAC) 50 <strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyi münasibət<strong>il</strong>ətəşk<strong>il</strong>ata təbrik məktubu göndərib. AAC prezidenti Tomris Azərinin APA-ya verdiyi məlumata görə,məktubda cəmiyyətin son yarım əsrdə ABŞ-ın ictimai həyatında oynadığı rol xüsusi vurğulanıb. Məktubdadey<strong>il</strong>ir: ―Mən Amerikanın Azərbaycan icmasının 50 <strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyini qeyd edən bütün insanlara öz təbrikimiçatdırıram. Əsrlər boyu bütün dünyadan insanlar bizim ölkəyə pənah gətirərək azadlığa na<strong>il</strong> olmaq və özarzularını həyata keçirmək istəyiblər. Amerika müxtəlif m<strong>il</strong>lətlərin köməyi və xidməti sayəsində dahaümidveri<strong>ci</strong> və parlaq ölkəyə çevr<strong>il</strong>ib. İstedadınız, bacarığınız və işgüzarlığınız sayəsində Amerikaazərbaycanlıları digər m<strong>il</strong>lətlərə nümunə olmuş, ölkəmizin uğuruna və varlanmasına xidmət etmişdir. Mənadətlərinizi, mədəniyyətinizi və tarixinizi saxlamağınızı alqışlayıram. Fəxr edirik ki, bir çox Amerikaazərbaycanlıları vətənimizin varlığına xidmət edərək Amerikanı yaşamaq üçün daha yaxşı yerə çeviriblər.Həyat yoldaşım Laura və mən bu xüsusi mərasimlə bağlı sizə öz təbrikimizi yollayırıq‖.Qeyd edək ki, Amerika Azərbaycan Cəmiyyətinin 50 <strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyi münasibət<strong>il</strong>ə bu <strong>il</strong> oktyabrın 18-də Nyu-Yorkun mərkəzində təntənəli mərasim keçir<strong>il</strong>əcək.AzərTAc7 iyun <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>44
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIĠsveçrədə Azərbaycanı tanıtım günü keçir<strong>il</strong>miĢdirXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin mətbuat xidmətindənAzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki, iyunun 17-də İsveçrədəki Reform k<strong>il</strong>səsində Azərbaycanla bağlı informasiya günüke<strong>ci</strong>r<strong>il</strong>mişdir.Azərbaycanlıların İsveçrədəki Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbəri Qasım Nəsirov tədbir iştirakçılarınaAzərbaycan reallıqları haqqında məlumat vermiş, o cümlədən torpaqlarımızın bir hissəsinin Ermənistan s<strong>il</strong>ahlıbirləşmələrinin işğalı altında olmasından, bu təcavüz nəticəsində 1 m<strong>il</strong>yonadək qaçqın və məcburi köçkünordusunun əmələ gəlməsindən, didərgin soydaşlarımızın çətin vəziyyətdə yaşamasından danışmışdır.Ənənəvi muğam üçlüyü Azərbaycan m<strong>il</strong>li musiqisindən ibarət maraqlı repertuarla çıxış etmişdir.Qonaqlar Mədəniyyət Mərkəzinin qadın üzvlərinin bişirdiyi Azərbaycan paxlavasından dadmış, musiqiç<strong>il</strong>ərimizonların ölkəmizlə bağlı çoxsaylı suallarına cavab vermişlər.Proqram böyük marağa səbəb olduğundan Reform k<strong>il</strong>səsinin rəsmi qəzetində bu tədbirə geniş yerayrılmışdır.AzərTAc18 iyun <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>45
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAvropa Azərbaycanlıları Konqresi Ġcraiyyə Komitəsinin <strong>il</strong>k toplantısıkeçir<strong>il</strong>əcəkdirAzərTAc xəbər verir ki, iyulun 6-da Almaniyanın Maynts şəhərində Avropa Azərbaycanlıları Konqresiİcraiyyə Komitəsinin <strong>il</strong>k toplantısı keçir<strong>il</strong>əcəkdirXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla iş üzrə Dövlət Komitəsinin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə keçir<strong>il</strong>əcəktoplantıda AAK-ın II Qurultayında qəbul ed<strong>il</strong>miş sənədlər, qurultayın Qətnaməsinə uyğun hazırlanmış <strong>2007</strong>-2009-cu <strong>il</strong>lər üçün Fəaliyyət Proqramının layihəsi, ―Azərbaycan və Türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətstrategiyası‖ndan irəli gələn məsələlər müzakirə ed<strong>il</strong>əcək, quruma üzv olan təşk<strong>il</strong>atların təklifləridinlən<strong>il</strong>əcəkdir. Eləcə də Avropa ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların təşk<strong>il</strong>atlanması, doğma Vətənləəlaqələrinin inkişafı, insan hüquq və azadlıqıarının qorunması, ictimai-siyasi həyata inteqrasiyasınınsürətləndir<strong>il</strong>məsi yolları barədə fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılacaqdır. Bundan əlavə, Azərbaycan xalqının mədəniirsinin təbliği, xalqımızın tarixi və müasir həyatı <strong>il</strong>ə bağlı həqiqətlərin Avropa ictimaiyyətinə çatdırılmasıistiqamətində görülməsi zəruri olan tədbirlərdən danışılacaq, onların reallaşdırılması yolları müzakirəolunacaqdir.Qeyd edək ki, iyulun 6-da XÖYAİDK və Azərbaycanın Almaniyadakı səfirliyinin birgə təşəbbüsü <strong>il</strong>əbu ölkədə fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının Məşvərət Şurası yaradılacaqdır.Hər iki tədbirdə Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla iş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazimİbrahimovun başçılığı <strong>il</strong>ə nümayəndə heyəti iştirak edəcəkdir.AzərTAc4 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>46
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDünya Azərbaycanlıları Konqresinin IX qurultayıkeçir<strong>il</strong>əcəkdirAzərTAc xəbər verir ki, iyulun 7-8-də Almaniyanın Köln şəhərində DünyaAzərbaycanlılarıKonqresinin IX qurultayı keçir<strong>il</strong>əcəkdir.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən (XÖYAİDK) b<strong>il</strong>dirmişlər ki,qurultayda təşk<strong>il</strong>atın <strong>il</strong>lik fəaliyyətinə dair hesabat dinlən<strong>il</strong>əcək, nizamnaməsinə dəyişiklik olunacaqdır. Yeninizamnaməyə görə, təşk<strong>il</strong>atın məclisi ləğv ed<strong>il</strong>əcək və həmin funksiya İdarə Heyətinə ver<strong>il</strong>əcəkdir. Bununla daİdarə Heyəti həm qanunveri<strong>ci</strong>, həm də icraedi<strong>ci</strong> funksiyanı yerinə yetirəcəkdir. DAK İdarə Heyətinin sədri həmdə təşk<strong>il</strong>ata rəhbərlik edəcəkdir. Təşk<strong>il</strong>atın digər rəhbər şəxsləri də İdarə Heyəti tərəfindən seç<strong>il</strong>əcəklər.Tədbirdə XÖYAİDK-nin sədri Nazim İbrahimov, Azərbaycan M<strong>il</strong>li Məclisinin deputatları, ziyalılar iştirakedəcəklər.Qeyd edək ki, 1997-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>dən fəaliyyət göstərən DAK indiyədək 8 qurultay və bir neçə beynəlxalq tədbirkeçirmişdir.AzərTAc4 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>47
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDAK: qurultaydan-qurultayaDünya Azərbaycanlıları Konqresinin (DAK) 9-cu qurultayı ötən toplantılardan bir sıracəhətlərinə görə fərqlənir. DAK-ın türk dövlətlərinin və diaspor təĢk<strong>il</strong>atlarının ikin<strong>ci</strong> forumundaAzərbaycanı xaricdə təms<strong>il</strong> edən qurumlar qarĢısında müəyyənləĢmiĢ vəzifələrin həllinə hesablanmıĢfəaliyyəti qurumun üzvlərinin ali toplantısında növbəti dəfə nəzərdən keçir<strong>il</strong>əcək. Xatırladaq ki, 9-cuqurultayda DAK-ın nizamnaməsinə dəyiĢikliklər ed<strong>il</strong>məklə yanaĢı, qurumun rəhbərliyində də bir sırayen<strong>il</strong>iklərin Ģahidi olacağıq. Konqresin fəalları <strong>il</strong>ə və rəhbərlikdə təms<strong>il</strong> olunan Ģəxslərlə söhbətimizdəDAK-ın keçdiyi yola, qurultaydan gözlən<strong>il</strong>ən dəyiĢikliklərə və digər məsələlərə aydınlıq gətirdik.DAK sədri Cavad Derəxti isə qurultayın 2 <strong>il</strong>dir keçir<strong>il</strong>mədiyini xatırladaraq bunu bir sıra səbəblərləəlaqələndirdi. O, Xocalı, 31 Mart soyqırımı və digər fa<strong>ci</strong>ələrin <strong>il</strong>dönümü <strong>il</strong>ə bağlı təşk<strong>il</strong> olunan tədbirlərin hərbirinin elə qurultay kimi düzənləndiyini d<strong>il</strong>ə gətirdi. Təşk<strong>il</strong>at rəhbəri 9-cu qurultaydan çox şey gözlədiyinigizlətməyərək bunu <strong>il</strong>k Konqresin dünya ictimaiyyəti, beynəlxalq qurumlar qarşısındakı nüfuzu <strong>il</strong>əəlaqələndirdi: "DAK beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlar tərəfindən tanınmış nüfuzlu qurumdur.Qurultayda əsasən 3 məsələni gündəliyə salmışıq. Birin<strong>ci</strong> müzakirə mövzusu "Güney Azərbaycan -problemlər, perspektivlər" məsələsidir. Dünya azərbaycanlılarının ən qlobal problemlərindən olan GüneyləQuzeyin 200 <strong>il</strong>dən bəri davam edən birliyi mövzusu nəzərdən keçir<strong>il</strong>əcək predmetlər sırasındadır.Əraz<strong>il</strong>ərimizin 2 yerə parçalanmasına baxmayaraq m<strong>il</strong>li-mənəvi dəyərlərimiz heç zaman bölünməyib. 50m<strong>il</strong>yonluq Azərbaycan xalqı dünyada adət, ənənə, d<strong>il</strong> və din baxımından vahiddir". Azərbaycanın ikiyəparçalanmasını xari<strong>ci</strong> faktorlarla əlaqələndirən DAK sədri mənəvi birliyə, haqqı olan hər bir xalqın yer üzündəyaşamaq hüququndan yararlanmaq imkanlarını qabartdı: "Qurultayda müzakirə edəcəyimiz ikin<strong>ci</strong> məsələQarabağ problemidir. Münaqişənin həlli yolları vahid Azərbaycan dünyasının ən va<strong>ci</strong>b problemlərindən biridir.DAK Qarabağla bağlı bir sıra mühüm tədbirlər - Brüsseldə elmi-praktik kofrans, etiraz mitinqləri keçirmiş vəbeynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlara müra<strong>ci</strong>ətlər qəbul etmişdir. Eyni zamanda Strasburqda Güney Azərbaycan məsələləri <strong>il</strong>əbağlı elmi-praktik konfrans təşk<strong>il</strong> etdik. Pişəvəri hərəkatının 61-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>dönümü münasibət<strong>il</strong>ə düzənlənən tədbirlərəAvropa Şurasının da nümayəndələri qatılmışdı. Fransanın m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>lərinin, ziyalılarının və jurnalistlərininiştirak etdiyi mərasim bir sıra cəhətlərinə görə yadda qaldı".BölünmüĢ xalq statusu almalıyıqDAK-ın tədbirlərinin bununla yekunlaşmadığını vurğulayan qurumun sədr müavini Xəzər EminTürkiyə, Rusiya, İsveç və digər ölkələrdə düzənlənən tədbirlərin bu qəb<strong>il</strong>dən olduğunu önə çəkdi. O, Konqresindünyanın 13 dövlətindəki nümayəndə heyətinin qatıldığı İstanbul görüşünün əhəmiyyətini xüsus<strong>il</strong>əvurğulayaraq Azərbaycanın ən böyük diaspor təşk<strong>il</strong>atının Demokratik Cümhuriyyətin qurucusu Məmməd ƏminRəsulzadənin xatirəsinə həsr olunmuş mərasimləri yaddan çıxarmadığını d<strong>il</strong>ə gətirdi: "Türkiyədə baş tutantədbirlərdə M<strong>il</strong>liyyətçi Hərəkat Partiyası lideri Dövlət Baxçalı da iştirak edirdi. Biz bir daha Dövlət BaxçalıyaAzərbaycanın yalnız Quzeydən ibarət olmadığını xatırlatdıq. 35 m<strong>il</strong>yon soydaşımız İranda yaşayır. Azər<strong>il</strong>ər dədünya türklərinin bir hissəsidir. M<strong>il</strong>liyyətçi Hərəkat Partiyası lideri isə b<strong>il</strong>dirdi ki, bizim problemlərimizin çoxuümumi türkçülüklə əlaqədardır. İstanbulda Türk Dünyası Araşdırmaları Vəqfinin sədri Turan Yazqanın DAK-ınödülü <strong>il</strong>ə təltiflənməsi məqsəd<strong>il</strong>ə təşk<strong>il</strong> ed<strong>il</strong>miş tədbiri sözün həqiqi mənasında tarixi görüş adlandırmaq olar.Görüşün əsas məziyyətlərindən biri də onun Qarabağ problemi <strong>il</strong>ə əlaqədar olması idi". DAK rəhbərlərininQuzey Kipr Türk Cümhuriyyətinin sabiq prezidenti Rauf Denktaşla görüşlərinə toxunan X.Emin bu işləriqurultaylararası əldə ed<strong>il</strong>ən na<strong>il</strong>iyyətlərdən biri kimi sə<strong>ci</strong>yyələndirdi. Tatarıstanın Kazan şəhərində keçir<strong>il</strong>əntədbirlərin nəticəsini müsbət qiymətləndirən müavin Dünya Tatarları Konqresinin vitse-prezidenti <strong>il</strong>ə görüşdəmemorandumun imzalandığını xəbər verdi: "Dünya Azərbaycanlıları Konqresi şərəfli yol keçib. Konqresinplatformasında, məramnaməsində Qarabağ problemi, dünya türklərinin, Azərbaycan diasporunun beynəlxalqaləmdə tanıdılması, eyni zamanda türk diasporları <strong>il</strong>ə bizim təşk<strong>il</strong>atlarımızın fəaliyyətlərinin əlaqələndir<strong>il</strong>məsiməsələləri qarşıya məqsəd qoyulub. Amma nə qədər ki bölünmüş xalq statusunu almamışıq, Güney Azərbaycanproblemi həllini tapmayıb, torpaqlarımız düşmən tapdağından azad ed<strong>il</strong>məyib, mübarizəni sonadək davametdirəcəyik. <strong>Prezident</strong> İlham Əliyev türk və Azərbaycan diasporuna müra<strong>ci</strong>ət edərək müdafiədən hücumakeçməyimizin va<strong>ci</strong>bliyini bəyanladı. Dövlət başçısının müra<strong>ci</strong>ətindən sonra ideoloji müharibəyə başlamışıq".DAK-ın artıq dünyanın 40-dan artıq ölkəsində nümayəndəliyinin olduğunu b<strong>il</strong>dirən X.Emin ideolojimüharibənin torpaqlarımızın işğaldan azad ed<strong>il</strong>diyi günədək aparılacağını açıqladı: "Dünyanın 4 tərəfindəyaşayan soydaşlarımız Azərbaycan adı altında Köln şəhərinə toplaşaraq 9-cu qurultayı keçirəcəklər. Nümayəndəheyətlərinin tərkibində m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>ləri, ziyalılar, iş adamları, jurnalistlər - bir sözlə, Azərbaycanı sevən hər kəsvar. Qarabağımızın, Güneyimizin azadlığı m<strong>il</strong>li birlikdən keçir".48
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDAK fəaliyyətini daha da gücləndirməlidirDAK-ın digər fəalı İlhamə Quliyeva da Konqresin yarandığı gündən gördüyü işlərin əvəzsiz olduğunub<strong>il</strong>dirsə də, bundan da yaxşı nəticələrə imza atmağın mümkünlüyünü önə çəkdi. Diaspor üzvü hesab edir ki,məhz fəaliyyətin gücləndir<strong>il</strong>məsi <strong>il</strong>ə buna qadir olmaq mümkündür: "Ermən<strong>il</strong>ər torpaqlarımızı işğal altındasaxlamaqla kifayətlənməyərək əraz<strong>il</strong>ərimizdə təxribatçı hərəkətlərə yol verməklə məşğuldurlar. Onlar işğalaltında saxladıqları rayonların zəngin meşə örtüyünü, canlı aləmini məhv edirlər. Azərbaycanımızın tariximədəniyyət abidələri <strong>il</strong>ə barbarcasına rəftar edir, eləcə də fauna və floramıza ziyan vururlar. DünyaAzərbaycanlıları Konqresinin bu məsələləri dünyaya çatdırmağımız istiqamətində gördüyü işləriqiymətləndirməmək mümkün dey<strong>il</strong>. Amma hesab edirəm ki, diaspor təşk<strong>il</strong>atımız işini daha yaxşı qursa,fəaliyyətini gücləndirsə, qurum bundan da güclü orqana çevr<strong>il</strong>ə b<strong>il</strong>ər. Bizim yolumuz budur, hər birazərbaycanlı Konqresimizin fəaliyyətinə dəstək verməklə Azərbaycan həqiqətlərini yaya b<strong>il</strong>əcəyik. Bunun üçün<strong>il</strong>k növbədə daha yaxşı çalışmaq və soydaşlarımızın üzərinə düşən mənəvi məsuliyyətini dərindən dərk etməklazımdır"."DAK bütün sınaqları keçib"Konqresin 8-<strong>ci</strong> qurultayı <strong>il</strong>ə 9-cusu arasındakı zaman kəsiyində bir sıra hadisələrin baş verməsinə işarəedən DAK Məclisinin sədri, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Sabir Rüstəmxanlı diqqətimizi Güney türklərinin Zəncandanbaşlayaraq Təbriz, Ərdəb<strong>il</strong>, Xoy, Maku və Sulduz şəhərlərində azəri türklərinin çox böyük xalq hərəkatınınbaşlamasına yönəltdi. O xatırlatdı ki, ötən <strong>il</strong>in mayında başlamış bu proses bütün dünyanın diqqətmərkəzindədir: "Bu, ötəri, adi hərəkat dey<strong>il</strong>. Proses ötən əsrin əvvəllərində baş vermiş Şeyx MəhəmmədXiyabani, Pişəvəri hərəkatı <strong>il</strong>ə müqayisə oluna b<strong>il</strong>əcək gücdədir. Bu isə azərbaycanlıların m<strong>il</strong>li-azadlıqideallarından əl çəkmədiyini göstərir. Baş verənlər İranın az qala yarısını təşk<strong>il</strong> edən soydaşlarımızın istiqlalmübarizəsindən əl çəkməməsinin əyani göstəri<strong>ci</strong>sidir. Müşahidələr prosesin davam edəcəyini deməyə əsas verir.DAK da belə bir mühüm vaxtda öz qurultayını keçirir. Qurultayda həmin məsələ müzakirə ed<strong>il</strong>ərək Konqresinişinin gücləndir<strong>il</strong>məsi nəzərdən keçir<strong>il</strong>əcək". DAK-ın Azərbaycanın ən böyük və güclü diaspor təşk<strong>il</strong>atıolduğunu vurğulayan Məclis sədri qurumun üzləşdiyi maneələri də yaddan çıxarmadı. O qeyd etdi ki, DAK-ınparçalanmasına, dağılmasına uzanmış əllər təşk<strong>il</strong>atda təfriqələr törətməyə hesablandığından bütün bunlarmüəyyən çətinliklər yaradır: "DAK bütün sınaqları keçib. 9-cu qurultay Konqresin güclədiyini sübut edir.Toplantıda DAK-ın fəaliyyəti və Güney hadisələri nəzərdən keçir<strong>il</strong>məklə yanaşı, Qarabağ məsələsi ayrıcamüzakirə mövzusu olacaq. Həmin məsələlərlə bağlı məruzələr hazırlanıb. Bununla yanaşı, Konqresin Türkdünyası və diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə əlaqələrinin gücləndir<strong>il</strong>məsi ətrafında fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılacaq". M<strong>il</strong>lətvək<strong>il</strong>i DAK-ın dünyanın bir sıra beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlarına sənədlər, müra<strong>ci</strong>ətlər hazırladığını xəbər verdi. O qeydetdi ki, qurumun İdarə Heyətinə və ümumiyyətlə rəhbərliyinə seçk<strong>il</strong>ər keçir<strong>il</strong>əcək, nizamnaməyə müəyyəndəyişikliklərlə bağlı təkliflərə baxılacaq: "Biz iki gün gərgin şəraitdə işləyəcəyik. Qurultayların hər birindətəşk<strong>il</strong>atın rəhbərliyində dəyişikliklər olur. Ali toplantılararası dövrdə zəif fəaliyyət göstərən üzvlər qurumdankənarlaşdırılır və yaxud özləri təşk<strong>il</strong>atdan uzaqlaşırlar. Yəqin ki, İdarə Heyətində müəyyən dəyişikliklər olacaq.Nizamnaməmizə görə, təşk<strong>il</strong>atda İdarə Heyəti fəaliyyət göstərirdi. Sonradan bütün strukturlar dəyişdir<strong>il</strong>sə də, 8-<strong>ci</strong> qurultayda onu təsdiqləməyə vaxt tapmamışdıq. Bu qurultayda isə həmin məsələlər dəqiqləşdir<strong>il</strong>əcək". DAKınarxada qalan <strong>il</strong>lər ərzindəki fəaliyyətini digər diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə müqayisədə qənaətbəxş sayan Məclissədri təşk<strong>il</strong>atın aparıcı qurum kimi çalışdığını vurğuladı. Onun sözlərinə görə, bütün bunlara baxmayaraqKonqres rəhbərliyinin razı olmadığı işlər də var: "Xüsusən Güneylə əlaqələrimiz hələ də güclü dey<strong>il</strong>. Mən"Bakı-Təbriz" jurnalını nəşr etdirirəm. Təəssüf ki, Konqresin ayrıca televiziya kanalı və radiosu mövcud dey<strong>il</strong>.Bir sözlə, maliyyə sıxıntılarının olması səbəbindən istədiyimiz adamları DAK-a cəlb edə b<strong>il</strong>mirik. Bütün bunlarbizi narahat edir və qurultaylarda həmin problemləri aradan qaldırmaq üçün müəyyən işlər görülür". O, DAK-ınnövbəti qurultayının türk dövlətlərinin diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının forumundan sonrakı mərhələyə təsadüf etməsibarədə eyhamlarımızı da bölüşdü. Təşk<strong>il</strong>at yetk<strong>il</strong>isi qurultayın bir neçə ay öncə keçir<strong>il</strong>miş toplantıda qarşıyaqoyulan məqsəd və vəzifələrə çatmaq istiqamətindəki çalışmaların qiymətləndir<strong>il</strong>məsi baxımından mühüməhəmiyyət kəsb etməsi haqda fikirlərimizlə razılaşdığını b<strong>il</strong>dirdi: "Forum bir sıra ideyaları, iş istiqamətlərinimüəyyənləşdirdi. Bəzi tapşırıq və tövsiyələr DAK-ın fəaliyyəti <strong>il</strong>ə uyğun gəlir. Digərləri isə başqa istiqamətdəçalışan təşk<strong>il</strong>atların hədəflərini özündə ehtiva edir. Biz nizamnaməmizə uyğun olan işləri həyata keçiririk.Düzdür, türk dövlətləri diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətlərinin əlaqələndir<strong>il</strong>məsi Konqresi daim maraqlandıranməsələlərdən biridir. Şübhəsiz, bu istiqamətdə də qurultayda müəyyən müzakirələr aparılacaq"."TəĢk<strong>il</strong>atdan çox Ģey gözləyirik"DAK-ın Qadınlar Şurasının sədr müavini, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Həvva Məmmədova 9-cu qurultayın əvvəlkitoplantılardan kəskin fərqlənəcəyini vurğulayaraq diaspor təşk<strong>il</strong>atının daha da təkm<strong>il</strong>ləşdiyini önə çəkdi. M<strong>il</strong>lət49
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIvək<strong>il</strong>inin sözlərinə görə, Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında DAK əvəzsiz rol oynayır: "DünyaAzərbaycanlıları Konqresi həqiqətlərimizin dünyaya çatdırılmasındakı fəaliyyətinə görə əvvəlki qurum dey<strong>il</strong>.Bu istiqamətdə atılan addımlar, təşk<strong>il</strong>atın ətrafına toplaşan soydaşlarımızın çalışmaları Konqresinazərbaycançılıq amalının bir daha reallaşacağını göstərir. Heç bir soydaşımız düyanın hansı ölkəsindəyaşamasından asılı olmayaraq həqiqətlərimizin beynəlxalq aləmə çatdırılmasında üzərinə düşən mənəvivəzifədən imtina edə b<strong>il</strong>məz. Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin qarşısına qoyduğu məqsədlərdən biri və ənmühümü Qarabağ probleminə beynəlxalq birlik tərəfindən qiymət ver<strong>il</strong>məsindən ibarətdir". Azərbaycanın işğalaltındakı əraz<strong>il</strong>ərdəki mədəniyyət abidələrinin erməni vandalizminin hücumuna məruz qalması faktının dünyayaçatdırılmasında DAK-ın gördüyü işlərə toxunan H.Məmmədova bu fəaliyyətin davamlı olacağını dedi. Ob<strong>il</strong>dirdi ki, Konqres soydaşlarımıza qarşı haqsızlıqlara <strong>ci</strong>ddi etirazını əməli fəaliyyəti <strong>il</strong>ə ifadə edir: "DünyaAzərbaycanlıları Konqresinin indiyə qədər gördüyü ən mühüm işlərdən biri xalqımızın haqq səsinin dünyayaçatdırılmasından ibarətdir. Bu istiqamətdə aparılan işlər göz qabağındadır. Konqresin hər <strong>il</strong> fevralın 26-da -Xocalı soyqırımının <strong>il</strong>dönümündə müxtəlif ölkələrdə keçirdiyi mitinqlər, elmi-praktik konfranslarda sədraparatından tutmuş sıravi üzvlərə qədər hamı iştirak edir. Başda Cavad Derəxti olmaqla təşk<strong>il</strong>atımızın bütünfəalları yaşadıqları ölkələrdə XX əsrin ən böyük soyqırımlarından biri olan Xocalı qətliamının bəşəriyyətəçatdırılması üçün ən zəruri addımlar atırlar. Həmin fa<strong>ci</strong>əyə dair kitabların yayımı, eləcə də Şuşanın işğalının<strong>il</strong>dönümü ərəfəsində keçir<strong>il</strong>ən mərasimlər Konqresin əməli fəaliyyətlərindən hesab oluna b<strong>il</strong>ər. Konqres üzvləridövlətç<strong>il</strong>ik ənənələrindən çıxış etməklə 28 Mayın - Respublika gününün əhəmiyyətini lazımıncaqiymətləndirərək digər diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətlərinin əlaqələndir<strong>il</strong>məsinə yardımlar göstərirlər". DAKınyaranma tarixinin 15 <strong>il</strong>ə yaxın olduğunu xatırladan m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i bununla yanaşı, Azərbaycanın ən böyükdiaspor təşk<strong>il</strong>atından çox şey gözlədiklərini etiraf etdi: "Biz Konqresin fəaliyyətini tənqid edə b<strong>il</strong>mərik. Çünkirespublikamızın lobbiç<strong>il</strong>iyi istiqamətində aparılan işlərin cəmi 15 yaşı var. Amma ermən<strong>il</strong>ər yarım əsrdənartıqdır diaspor qurumlarının işini davam etdirirlər. Onu da qeyd edim ki, təşk<strong>il</strong>atdan çox şey gözləyirik".Maliyyə problemləri aradan qaldırılmalıdırDAK-ın fəxri üzvü, "Həftə içi" qəzetinin baş redaktoru Sevinc Seyidova 9-cu qurultayda iştirak edəb<strong>il</strong>məməsindən təəssüfləndiyini deyərək sözügedən təşk<strong>il</strong>atın 8-<strong>ci</strong> ali toplantısına Stokholmda qatıldığınıxatırlatdı. O, Azərbaycanın ən böyük diaspor təşk<strong>il</strong>atının fəaliyyətini müsbət qiymətləndirsə də, qurumunproblemlərdən xali olmadığını da vurğuladı: "Əgər 9-cu qurultaya qatılsaydım, bir sıra təkliflərlə çıxış edərdim.Hesab edirəm Konqresin maliyyə problemlərinin aradan qaldırılmasına yönəlik addımlar atılmalıdır. Bununlayanaşı, Konqresə üzv olmaq istəyən bəzi şəxslər bunun müqab<strong>il</strong>ində DAK sıralarında müəyyən vəzifələrəiddialı olurlar. Məncə, Konqresə elə adamlar cəlb ed<strong>il</strong>məlidir ki, onlar heç bir təmənna güdmədən çalışsınlar.Ötən <strong>il</strong> ərzində dünya Azərbaycanlıları Konqresinin Fransa, İstanbul, Brüssel, Hollandiya və digər ölkələrdədüzənlədiyi tədbirlər Azərbaycanın haqq səsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında mühüm əhəmiyyətdaşıyır"."Konqres Ģərəfli yol keçib"DAK-ın fəalı, Ana Vətən Partiyasının (AVP) sədri, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Fəza<strong>il</strong> Ağamalı Kölnə gedəb<strong>il</strong>məməsindən təəssüfləndiyini deyərək Konqresin növbəti toplantısının nəticələrinə böyük ümidlər bəslədiyinid<strong>il</strong>ə gətirdi: "Təəssüf ki, başqa ölkəyə səfərimlə əlaqədar Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin 9-cu qurultayındaiştirak edə b<strong>il</strong>məyəcəm. Amma ümid edirəm ki, digər ali toplantıların nəticəsi kimi bu qurultay da DünyaAzərbaycanlıları Konqresinin işinin gücləndir<strong>il</strong>məsinə xidmət edəcək. Mən həmkarlarıma uğurlar arzulayıram.Konqres Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında olduqca şərəfli yol keçib. Ümid edirəm ki, bundan sonra da beləolacaq. Biz isə m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>ləri olaraq təşk<strong>il</strong>atımızın fəaliyyətinin gücləndir<strong>il</strong>məsində əlimizdən gələn köməyiəsirgəməyəcəyik. 9-cu qurultayın nəticələrinə gəlincə, toplantıda mühüm qərarların qəbulunu gözləyirəm".Diasporlar mədəniyyət üçün də çalıĢmalıdırDAK-ın Mədəniyyət və İncəsənət Akademiyasının sədr müavini Niyaməddin Musayev Konqresindünyanın bir sıra ölkələrində aktiv fəaliyyət göstərdiyini vurğulayaraq təşk<strong>il</strong>atın azərbaycanlıların beynəlxalqmiqyasda fəaliyyətinin əlaqələndir<strong>il</strong>məsində mis<strong>il</strong>siz xidmətlərindən söhbət açdı: "Doqquzuncu qurultayın beləbir dövrdə keçir<strong>il</strong>məsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Mən və İlhamə xanım orada vətənpərvər ruhlu mahnılaroxuyacağıq. Qurultaydan sonra konsert proqramı <strong>il</strong>ə çıxış edəcəyik. Bununla yanaşı, toplantıda çıxış edərək birsıra məsələlərə münasibətimizi b<strong>il</strong>dirəcəyik. Mən həmişə DAK-ın MDB ölkələrindəki təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətiniizləyirəm. Konqres dövlətç<strong>il</strong>ik ənənələrinin gücləndir<strong>il</strong>məsində, diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətlərininkoordinasiya ed<strong>il</strong>məsində əvəzsiz rol oynayır. Diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımızın istər mədəniyyət, istər siyasət, istərsə dədigər sahələrdə birgə çalışması olduqca va<strong>ci</strong>bdir". Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə DövlətKomitəsinin DAK-a dəstək verdiyini xüsus<strong>il</strong>ə vurğulayan N.Musayev buna baxmayaraq çətinliklərin hələ də50
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASImövcud olmasını nəzərdən qaçırmadı. DAK yetk<strong>il</strong>isi bütün soydaşlarımızın, o cümlədən iş adamlarınınKonqresin bundan da yaxşı çalışması üçün qüvvələrini səfərbər etməsi va<strong>ci</strong>bliyindən danışaraq qurultaydaqurumun MDB ölkələrində gücləndir<strong>il</strong>məsi təkliflərini irəli sürəcəyini söylədi: "Biz əsrlər boyu güclü diasportəşk<strong>il</strong>atının formalaşdırılmasına çalışmışıq. Yəhudi və türk diasporları birləşib ermən<strong>il</strong>ərin fəaliyyətinə yönəlikdaha <strong>ci</strong>ddi işlər görməlidir".O vurğuladı ki, Azərbaycan torpaqlarını işğal etmiş təcavüzkar Ermənistanın büdcəsi əslində bu ölkənindünyaya səpələnmiş diasporlarının maddi vəsaiti hesabına dolur. H.Məmmədova DAK-ın gələcəkdə görəcəyiişlərin indi olduğu kimi, azərbaycançılıq ideyalarına söykənəcəyini vurğuladı: "DAK bundan sonra da özfəaliyyətini Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasına yönəltməlidir. Ümid edirəm ki, Konqresinkişafını sürətləndirmiş respublikamıza yeni töhfələr bəxş edəcək. Təşk<strong>il</strong>at öz gücünü dünyanın müxtəlifdövlətlərində yaşayan azərbaycanlıların bir yerə toparlamasıa yönəltməlidir. Hesab edirəm 9-cu qurultayda digərpredmetlərlə yanaşı, bu məsələlərə də aydınlıq gətir<strong>il</strong>əcək. Dünyada gedən son proseslər həm Türkiyənin, həmdə Azərbaycanın müvafiq qurumlarının fəaliyyətlərinin bundan da artıq gücləndir<strong>il</strong>məsini diktə edir. Son <strong>il</strong>lərümumm<strong>il</strong>li məsələlər ətrafında keçir<strong>il</strong>ən elmi-praktik konfranslar soydaşlarımızın bu istiqamətdəmaarifləndir<strong>il</strong>məsi va<strong>ci</strong>bliyinin necə aktual olduğunu sübuta yetirdi". M<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i həmvətənlərimizin dünyanın200-dən çox dövlətində yaşadığını önə çəkərək DAK-ın maarifləndirmə işlərinə başlamağı təklif edir: "Konqressoydaşlarımızı maarifləndir<strong>il</strong>mə işləri həyata keçirmək üçün mütəmadi olaraq həmvətənlərimizin məskənsaldıqları dövlətlərdə olmalıdır. Təşk<strong>il</strong>at üzvləri ən uzaq ölkələrdən sayılan Kuba və Kanadada beləazərbaycanlılarla görüşməlidir. Hesab edirəm ki, buna görə Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin özəklərifəaliyyət göstərməlidir. Həmin qurumlar bu istiqamətdə çalışaraq müsbət nəticələrə na<strong>il</strong> olmaq üçün bütüngüclərini ortaya qoymalı, soydaşlarımızı da bu işə cəlb etməlidirlər. İstər elm, texika, istərsə də digər sahələrolsun, elə bir ixtisas yoxdur ki, azərbaycanlı alimlərin intellektual səviyyəsi ermən<strong>il</strong>ərdən az olsun. Bizimgücümüz, qüvvəmiz, eləcə də elmi potensialımız bədnam qonşularımızdan çoxdur". DAK-ın işinin aparılmasınaAzərbaycanın diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının hamısının cəlb ed<strong>il</strong>məsi zərur<strong>il</strong>iyinə toxunan Qadınlar Şurası sədrininmüavini hesab edir ki, bütün qurumlar bir ad altında birləşməlidir. Onun qənaətincə, diaspor təşk<strong>il</strong>atları tək-təkgüclü ola b<strong>il</strong>mədiklərindən qurumlar yalnız vahid mövqedən çıxış etməlidirlər:"Diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımızın hamısı bir araya gəldikdə bu, müəyyən effekt verə b<strong>il</strong>ər. Buna görə də hesabedirəm ki, yaradılmış təşk<strong>il</strong>atlarımızın birliyinə <strong>ci</strong>ddi ehtiyac var. Arzu edərdim ki, Dünya AzərbaycanlılarıKonqresinin 9-cu qurultayında bütün beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atların nümayəndələri iştirak etsin. Biz o zaman güclüolacağıq ki, Azərbaycan həqiqətlərinə birgə aydınlıq gətirək və ümumm<strong>il</strong>li məsələlərin həllinə hesablanmışişimizi sürətləndirək". H.Məmmədova yalnız bu zaman ermən<strong>il</strong>ərin haqqımızda uydurduğu yalaninformasiyaların əkseffekt verəcəyini düşünür. Onun sözlərinə görə, bədnam qonşularımız nəinkiazərbaycanlılarla birgə yaşadıqları ölkələrdə soydaşlarımızın, eləcə də həmin dövlətlərdəki digər xalqlarınhüquqlarını pozur, onların haqqını tapdayır: "Ermən<strong>il</strong>ərin haqqımızda yalan informasiyalar yayması beynəlxalqhüquq normalarına sığmayan məsələdir. Beynəlxalq hüquq çərçivəsində elə qanunlar işlənib-hazırlanmalıdır ki,bədnam qonşularımız azərbaycançılıq ideyası <strong>il</strong>ə bağlı danışdıqları yalanlara görə beynəlxalq hüquqməhkəmələrinə cəlb ed<strong>il</strong>sinlər. Avropa ölkələrində yaşayan xalqlar bu zaman Azərbaycanın səsinin haqq səsiolduğunu anlayacaqlar. Onlar respublikamızın torpaqlarını işğal ed<strong>il</strong>diyini, m<strong>il</strong>yondan artıq soydaşımızınməcburi köçkün kimi yaşadığını başa düşəcək, digər həqiqətlərlə də məlumatlandırılacaqlar".Türkçülük vahid ideya olmalıdırDAK üzvü, rejissor Əmir Pəhləvan 9-cu qurultaydan çox yen<strong>il</strong>iklər gözləyir. O, ali toplantının türksoyluxalqları qurultayı olmasını arzulayır. Konqres fəalı hesab edir ki, ali toplantı türkçülüyü tam təsdiqləməli, m<strong>il</strong>likimliyimizi möhürləməlidir: "Mən Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin 9-cu qurultayından çox şey gözləyirəm.Əgər orada türkçülüyün vahid ideya kimi tam təsdiqlənməsini təmin edə b<strong>il</strong>məsək, bundan sonra heç birtoplantıdan söhbət gedə b<strong>il</strong>məz. Çünki vətənindən pərən-pərən düşmüş və Azərbaycanından kənarda müha<strong>ci</strong>rhəyatı yaşayan soydaşlarımızın bir arzusu, şüarı, bir nəğməsi olmalıdır - mən türk m<strong>il</strong>lətindən, islamümmətindənəm, Azərbaycan məmləkətindənəm. Bugünkü azərbaycançılıq məhz həmin 3 təməl üzərindəqurulub. Ümumm<strong>il</strong>li ideyalarımız öz gələcəyini bununla müəyyənləşdirir". DAK-ın indiyə qədərkifəaliyyətindən razı qaldığını vurğulayan Konqres fəalı digər həmkarları kimi, təşk<strong>il</strong>atın keşməkeşli həyat yolukeçdiyini b<strong>il</strong>dirdi. O vurğuladı ki, diaspor təşk<strong>il</strong>atının addımladığı cığırlarda xeyli maneələr, daş-kəsək olub:"Dünya Azərbaycanlıları Konqresi keçdiyi keşməkeşli yolda özünü Konqres kimi təsdiq edə b<strong>il</strong>ib. Hər halda,bütün bu cür işlərə görə Konqresin fəaliyyətini müsbət qiymətləndirirəm. 9-cu qurultay bütün məsələləriaçacaq".Anar Rasimoğlu―Həftə içi‖, 6 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>51
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAlmaniyada fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təĢk<strong>il</strong>atlarınınMəĢvərət ġurası yaradılmıĢdırXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki, bumünasibətlə Maynts şəhərində təntənəli tədbir keçir<strong>il</strong>mişdir.Azərbaycanın Almaniyadakı səfiri Pərviz Şahbazov çıxış edərək, ölkələrimiz arasında münasibətlərinbugünkü səviyyəsi barədə məlumat vermişdir. Səfir b<strong>il</strong>dirmişdir ki, Almaniyanın Azərbaycana marağı getdikcəartır və bütün sahələrdə əməkdaşlıq genişlənir. Bu günlərdə Bakıda keçir<strong>il</strong>məsi nəzərdə tutulan Azərbaycan-Almaniya Enerji Forumu da əməkdaşlığın daha bir təzahürüdür.Tədbirdə iştirak edən Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədriNazim İbrahimov Azərbaycan diasporunun hazırkı vəziyyəti barədə məlumat vermiş, Almaniyadakı diasportəşk<strong>il</strong>atlarımızın Dövlət Komitəsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini b<strong>il</strong>dirmişdir. Nazim İbrahimovMəşvərət Şurasının Dövlət Komitəsi tərəfindən dəstəklənəcəyini qeyd etmişdir.Sonda Məşvərət Şurasında birləşən diaspor təşk<strong>il</strong>atları birgə bəyanat qəbul etmişlər.AzərTAc6 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>52
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAlmaniyada Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin fəaliyyət proqramıtəsdiq ed<strong>il</strong>miĢdirXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla iş üzrə Dövlət Komitəsinin mətbuat xidmətindən AzərTAcab<strong>il</strong>dirmişlər ki, iyulun 6-da Almaniyanın Maynts şəhərində Avropa Azərbaycanlıları Konqresi İcraiyyəKomitəsinin iclası keçir<strong>il</strong>mişdir. Maynts bələbiyyəsinin binasında keçir<strong>il</strong>ən iclasda bələdiyyə başçısı YensBoytel iştirakçıları salamlamış, Mayntsda Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyəti üçün hər cür şəraityaradıldığını b<strong>il</strong>dirmiş və şəhər bələdiyyəsinin nəzdindəki Azsaylı Xalqlar Məclisinə iki azərbaycanlının da üzvseç<strong>il</strong>məsini yüksək dəyərləndirmişdir.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovçıxışında qurumun gördüyü işlər barədə məlumat vermiş, Azərbaycan diasporunun yaşadıqları cəmiyyətlərdədaha yüksək mövqe tutmasına yardım məqsədi <strong>il</strong>ə xüsusi proqramlar işlənib hazırlandığından danışmışdır.Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin II qurultayından keçən dövr ərzində görülən işlər barədə iclasiştirakçılarına məlumat verən təşk<strong>il</strong>atın prezidenti Natiq Ağamirov isə həmin qurultayın Qətnaməsinə uyğunolaraq hazırlanmış <strong>2007</strong>-2009-cu <strong>il</strong>lər üçün Fəaliyyət Proqramını müzakirəyə təqdim etmişdir. İclasda FəaliyyətProqramı təsdiqlənmiş və qərara alınmışdır ki, bu sənəddən irəli gələn vəzifələr barədə iki ay müddətindətədbirlər planı işlənib hazırlansın. Proqramdan irəli gələn vəzifələrin həyata keçir<strong>il</strong>məsini əlaqələndirməkİcraiyyə Komitəsinin üzvlərinə və AAK-ın Əlaqələndiri<strong>ci</strong> Katibliyinə həvalə ed<strong>il</strong>mişdir. Katiblik sənədin icrasıistiqamətində həyata keçir<strong>il</strong>əcək bütün tədbirlər barədə İcraiyyə Komitəsinin üzvlərinə mütəmadi məlumatverəcək və hər <strong>il</strong>in sonunda Fəaliyyət Proqramının icrası barədə hesabat hazırlayacaqdır. Tezliklə AvropaAzərbaycanlıları Konqresinin fəaliyyətinin operativliyini təmin etmək məqsədi <strong>il</strong>ə Berlin şəhərində AAK-ınƏlaqələndiri<strong>ci</strong> Katibliyinin ofisi yaradılacaqdır.Həmçinin ―Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyət strategiyası‖ndan irəli gələnməsələlərin də diqqət mərkəzində olduğu iclasda quruma üzv olan təşk<strong>il</strong>atların təklifləri dinlən<strong>il</strong>miş, eləcə dəAvropa ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların təşk<strong>il</strong>atlanması, doğma Vətənlə əlaqələrinin inkişafı, insan hüquqvə azadlıqlarının qorunması, ictimai-siyasi həyata inteqrasiyanın sürətləndir<strong>il</strong>məsi yolları barədə fikirmübad<strong>il</strong>əsi aparılmışdır. Bundan başqa Avropa Azərbaycanlıları Konqresi İcraiyyə Komitəsinin tədbirindəAzərbaycan xalqının mədəni irsinin təbliği, xalqımızın tarixi və müasir həyatı <strong>il</strong>ə bağlı həqiqətlərin Avropaictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində görülməsi zəruri olan tədbirlərdən danışılmış, onların həyatakeçir<strong>il</strong>məsi yolları müzakirə olunmuşdur.İclasda Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin xüsusi mükafatı da təsis ed<strong>il</strong>mişdir. Mükafatın hər <strong>il</strong>dekabrın 31-də – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi günündə Avropa ölkələrində yaşayan azərbaycanlılarıntəşk<strong>il</strong>atlanması, hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, m<strong>il</strong>li-mənəvi dəyərlərimizin qorunması, mədəni irsimizintəbliği, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, digər xalqların diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>əəməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi sahəsində xüsusi xidmətləri olan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarına, ayrı-ayrı şəxslərətəqdim ed<strong>il</strong>məsi nəzərdə tutulmuşdur.Tədbir çərçivəsində Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin internet saytının təqdimatı keçir<strong>il</strong>mişdir.Yaxın vaxtlarda Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin mətbu orqanının da nəşrə başlaması təklif ed<strong>il</strong>mişdir.Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin iclasında Almaniya, Litva, Bolqarıstan, Macarıstan, Çexiya və Rusiyadakıdiaspor təşk<strong>il</strong>atlarımızın, o cümlədən Ben<strong>il</strong>üks Azərbaycanlıları Konqresinin rəhbərləri iştirak etmişlər.AzərTAc6 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>53
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDünya Azərbaycanlıları Konqresinin yeni sədri seç<strong>il</strong>miĢdirXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki,Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin (DAK) iyulun 7-8-də Almaniyanın Köln şəhərində keçir<strong>il</strong>miş IXqurultayında qurumun yeni sədri seç<strong>il</strong>mişdir. Dünya Azərbaycanlıları Əlaqələndirmə Şurası idarə heyətininüzvü Qulamrza Təbrizi üç namizəd arasında daha çox səs toplayaraq Konqresin sədri seç<strong>il</strong>mişdir.Qurultayda Azərbaycandan səsvermə hüququna malik 80 nəfər, həmçinin qonaq qismində 50-yə yaxınsoydaşımız iştirak etmişdir. Ümum<strong>il</strong>ikdə, toplantıya müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərən təşk<strong>il</strong>atlardan 200-dəknümayəndə qatılmışdır.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovtədbirdə çıxış edərək, <strong>Prezident</strong> İlham Əliyevin təbriklərini çatdırmışdır.DAK-ın əvvəlki sədri Cavad Derəxti hesabat vermiş, təşk<strong>il</strong>atın bugünkü vəziyyəti, 10 <strong>il</strong>lik fəaliyyətidövründə görülən işlər, diaspora problemləri geniş müzakirə olunmuşdur.Konqresin nizamnamə və strukturunda dəyişiklik ed<strong>il</strong>mış, 17 nəfərdən ibarət yeni idarə heyətiyaradılmışdır.Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov Cavad Derəxti və Qulamrza Təbrizi <strong>il</strong>ə görüşmüş, hərikisinə uğurlar arzulamışdır.DAK-ın qurultaylarının <strong>il</strong>də bir dəfə keçir<strong>il</strong>məsi qərara alınmışdır.AzərTAc9 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>54
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDünya Azərbaycanlıları Konqresinin yeni sədri – Qulamrza Səbri TəbriziDünya Azərbayanlıları Konqresinin (DAK) Almaniyanın Köln şəhərində keçir<strong>il</strong>ən IX qurultayı öz işinibaşa çatdırdı. İki gün davam edən qurultay Cənubi Azərbaycanda baş verən hadisələr, Dağlıq Qarabağprobleminin həlli yolları, xaricdəki Azərbaycan diasporlarının fəaliyyətlərinin əlaqələndir<strong>il</strong>məsi, müha<strong>ci</strong>r həyatısürən soydaşlarımızın bir araya gətir<strong>il</strong>məsi və digər məsələləri müzakirə etmiş, habelə təşk<strong>il</strong>ati məsələlərəbaxmışdır.Qurultayda Azərbaycandan səsvermə hüququna malik 80 nəfər, həmçinin qonaq qismində 50-yə yaxınsoydaşımız iştirak etmiş, ümum<strong>il</strong>ikdə, toplantıya müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərən təşk<strong>il</strong>atlardan 200-dəknümayəndə qatılmışdır.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovtədbirdə çıxış edərək, <strong>Prezident</strong> İlham Əliyevin təbriklərini çatdırmışdır.Qurultay DAK-ın yeni nizamnaməsini müzakirəyə çıxararaq qəbul etmişdir. Yeni nizamnaməyə görə,DAK-ın Məclisi ləğv olunmuş, əvəzində 17 nəfərdən ibarət İdarə Heyəti yaradılmışdır. İdarə Heyəti üzvlərinin4-ü Azərbaycandan, 4-ü MDB respublikalarından, 9-u isə digər ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız arasındanseç<strong>il</strong>mişdir. Ölkəmizi DAK-ın İdarə Heyətində tanınmış ziyalılar – m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Sabir Rüstəmxanlı, professorlarPaşa Qəlbinur, Vaqif Sultanlı və Ad<strong>il</strong> Minbaşı təms<strong>il</strong> edirlər.Qurultayda həmçinin DAK-ın sədri seç<strong>il</strong>mişdir. İndiyədək qurumun sədrini qurultay seçirdi. Yeninizamnaməyə görə, bu səlahiyyət İdarə Heyətinə ver<strong>il</strong>ib. Böyük Britaniyanın Edinburq Universitetininprofessoru Qulamrza Səbri Təbrizi alternativ əsasda İdarə Heyətinin 17 üzvündən 10-nun səsini qazanaraqDünya Azərbaycanlıları Konqresinin sədri seç<strong>il</strong>mişdir.Qulamrza Səbri Təbrizi 1934-cü <strong>il</strong>də Təbrizdə anadan olmuşdur. Əvvəlcə mollaxanada, sonra isə xüsusiməktəblərdə təhs<strong>il</strong> almışdır. 1953–58-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə Təbriz Universitetinin fars və ing<strong>il</strong>is f<strong>il</strong>ologiyası fakültəsinibitirmişdir.Yeniyetmə və gənclik <strong>il</strong>ləri Seyid Cəfər Pişəvərinin rəhbərlik etdiyi Azərbaycanın M<strong>il</strong>li Hökumətidövrünə düşdüyü üçün bu tarixi hadisə onun yaddaşında s<strong>il</strong>inməz izlər buraxaraq, sonrakı həyat və mübarizəyolunu müəyyənləşdirmişdir. Daimi təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün Q.Təbrizi 1959-cu <strong>il</strong>də Təbrizi tərketməyə məcbur olmuşdur. Əvvəlcə Türkiyədə yaşamış, İstanbul Universitetinin doktoranturasına qəbulolmuşdur.O, 1960-cı <strong>il</strong>də Türkiyədə hökumət çevr<strong>il</strong>işi <strong>il</strong>ə əlaqədar İng<strong>il</strong>tərəyə müha<strong>ci</strong>rət etmişdir. Londondamüxtəlif yerlərdə çalışmaqla bərabər, ali təhs<strong>il</strong>ini də davam etdirmişdir. Təkrar magistr təhs<strong>il</strong>i almış vədoktorluq dissertasiyası üzərində işləməyə başlamşdır. Bir müddət BBC şirkətində jurnalistlik fəaliyyət<strong>il</strong>əməşğul olmuşdur.Soydaşımız 1969-cu <strong>il</strong>də Edinburq Universitetində ―V<strong>il</strong>yam Bleykin dialektik fikri: ədəbi və sosialgörüşləri‖ mövzusunda uğurla doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1973-cü <strong>il</strong>də Londonda nəşr etdirdiyi―V<strong>il</strong>yam Bleykin behişti və cəhənnəmi‖ kitabı Qulamrza Təbriziyə böyük şöhrət qazandırmışdır. O vaxt ing<strong>il</strong>ismətbuatı yazırdı ki, bu əsər V<strong>il</strong>yam Bleyki özümüzə qaytardı.Q.S.Təbrizi təkcə elm sahəsində dey<strong>il</strong>, poeziya aləmində də böyük uğur qazanmışdır. İndiyədək onunonlarca şer kitabı, publisistik əsərləri işıq üzü görmüşdür. Zəmanəmizin bir sıra ümumbəşəri problemlərinəAzərbaycan dünyasından baxan f<strong>il</strong>osof-şairin yaradıcılığının əsas leytmotivi Vətən eşqi, yurd həsrətidir.Professor Təbrizi öz xalqının, onun zəngin tarixinin, mədəniyyətinin, m<strong>il</strong>li-mənəvi dəyərlərinin yorulmaztəbliğatçısıdır. Dünyanın müxtəlif ölkələrində keçir<strong>il</strong>ən konfranslarda, simpoziumlarda çıxış etmiş, mötəbəruniversitetlərdə mühazirələr oxumuşdur.Qulamrza bəyin Bakıya <strong>il</strong>k gəlişi 20 <strong>il</strong> bundan əvvəl – professor Abbas Zamanovun dəvəti <strong>il</strong>ə baştutmuşdur. Bir <strong>il</strong> sonra Mirzə Fətəli Axundovun 175 <strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>ey təntənələrində iştirak etmək üçün yenidənAzərbaycana gəlmişdir. Azərbaycan dövlət müstəq<strong>il</strong>liyi qazandıqdan sonra bu gediş-gəliş müntəzəm xarakteralmışdır. Bakını da Təbriz qədər özünə doğma b<strong>il</strong>ir.Q.S.Təbrizinin xaricdəki Azərbaycan diasporlarının işinin təşk<strong>il</strong>i və onların fəaliyyətlərininəlaqələndir<strong>il</strong>məsi sahəsində sanballı xidmətləri var. O, Dünya azərbaycanlılarının Bakıda keçir<strong>il</strong>ən hər ikiqurultayının iştirakçısı olmuşdur. Ümumm<strong>il</strong>li lider Heydər Əliyevin təklifi <strong>il</strong>ə Qulamrza Təbrizi I qurultaydaDünya Azərbaycanlıları Əlaqələndirmə Şurası İdarə Heyəti sədrinin müavini seç<strong>il</strong>mişdir. Onun bu sahədəkifəaliyyəti <strong>Prezident</strong> İlham Əliyev tərəfindən də yüksək qiymətləndir<strong>il</strong>mişdir. Dövlət başçısının sərəncamı <strong>il</strong>əQ.S.Təbrizi ―Tərəqqi‖ medalına layiq görülmüşdür.Qulamrza bəy qayğıkeş a<strong>il</strong>ə başçısıdır, iki oğul və iki qız atasıdır. Doğma xalqının yolunda hər cürsınaqlardan ləyaqətlə çıxmış, böyük ürək sahibi olan professor Qulamrza Səbri Təbrizi, şübhəsiz, Dünya55
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycanlıları Konqresinin rəhbəri kimi məsuliyyətli bir işin öhdəsindən də bacarıqla gələcək, bu nə<strong>ci</strong>bmissiyanı şərəflə yerinə yetirəcəkdir. Ona uğurlar arzulayırıq!Qüdrət PĠRĠYEV,―Xalq qəzeti‖, 10 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>56
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAvropa Azərbaycanlıları Konqresinin internet saytı yaradılmıĢdırAzərTAc xəbər verir ki, Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin (AAK) internet saytı yaradılmışdır.Yaxın vaxtlarda Konqresin mətbu orqanının nəşrə başlaması da nəzərdə tutulmuşdur. İnternet saytı və mətbuorqanı AAK-ın fəaliyyəti barədə tam, dolğun məlumatların əldə olunmasında, eləcə də Azərbaycanhəqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında mühüm rol oynayacaqdır.AzərTAc12 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>57
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDiaspor hərəkatı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyurNazim İbrahimov: Məşvərət Şurası vahid təşk<strong>il</strong>atın yaradılmasına doğru atılan addımdırÜmumm<strong>il</strong>li lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü və fədakarlığı sayəsində yaradılan, formalaşan və vahid qüvvəkimi fəaliyyət göstərən diaspor təşk<strong>il</strong>atlarında birləşən soydaşlarımız məşkunlaşdıqları ölkələrin ictimai-siyasihəyatında mühüm rol oynayırlar. Bakıda keçir<strong>il</strong>ən Dünya Azərbaycanlılarının qurultaylarını diasporumuzuninkişafı naminə atılan mühüm, əhəmiyyətli addım hesab edən və ―Azərbaycan dövlətinin möhkəm olmasıdünyada yaşayan azərbaycanlıların mövqeyini möhkəmləndirir ― söyləyən <strong>Prezident</strong> İlham Əliyev bu sahədəhəyata keçir<strong>il</strong>ən tədbirlərin yeni mərhələ üzrə, zamanın tələbinə uyğun istiqamətləndir<strong>il</strong>məsi üçün bütünimkanlardan bəhrələnməyi tövsiyə edir. Xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın qüvvəsindən istifadəni hərzaman üçün prioritet hesab edən dövlət başçısı b<strong>il</strong>dirmişdir ki, Azərbaycan həqiqətlərini, problemlərini, eynizamanda ölkəmizin artan nüfuzunu, önəmini, dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq, əlbəttə ki, bizim ümumi işimizəçox böyük töhfə olacaqdır. Ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə yaradılan Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə YaşayanAzərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (XÖYAİDK) fəaliyyətə başlaması isə diaspor hərəkatınıngüclənməsini və soydaşlarımızın təşk<strong>il</strong>atlanmasını intensivləşdirdi.Komitənin sədri Nazim İbrahimovun Almaniya Federativ Respublikasına iyulun 3-dən 9-dək davamedən səfəri bu baxımdan maraqlı və uğurlu olub.Cari <strong>il</strong>in may ayında Bakıya gələn Mayns şəhər bələdiyyə başçısı Yens Voytelin dəvəti <strong>il</strong>ə baş tutansəfərin yekunlarına dair keçir<strong>il</strong>ən mətbuat konfransında bir daha b<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>mişdir ki, artıq vahid qüvvə kimiformalaşan diaspor təşk<strong>il</strong>atımızın fəaliyyəti Almaniya -Azərbaycan arasında əməkdaşlığın güclənməsinə şəraityaradır. Ölkəmizə daim dost münasibətdə olan Almaniyaya səfərinin məqsədi barədə məlumat verən komitəsədri qeyd etdi ki, bu ölkədə fəaliyyət göstərən diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımızın Məşvərət Şurasının yaradılması <strong>il</strong>ə dahaböyük perspektivlərin təməli qoyuldu.―Mayns şəhərində Məşvərət Şurasının yaradılması bir çox cəhətdən əhəmiyyətlidir‖ söyləyən komitəsədri ən va<strong>ci</strong>b məqamlara toxundu:- Azərbaycanın Almaniyadakı səfiri Pərviz Şahbazovun da iştirak etdiyi tədbirdə yeni yaradılanMəşvərət Surası diaspor təşk<strong>il</strong>atımızın keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyması kimi xarakterizəolunmalıdır. Qitə dövlətləri arasında iqtisadi potensialı və nüfuzu <strong>il</strong>ə seç<strong>il</strong>ən, qüdrətli dövlət kimi tanınan vəsoydaşlarımızın daha sıx məskunlaşdığı Almaniyada belə bir qurumun yaradılması hər şeydən əvvəlAzərbaycanın Avropaya inteqrasıya siyasətinə dəstəkdir. Şuranın fəaliyyəti <strong>il</strong>ə Azərbaycan həqiqətlərinin, ocümlədən xalqımızın məruz qaldığı terror aktlarının, Ermənistan- Azərbaycan , Dağlıq Qarabağ münaqişəsininyaranma səbəblərinin təbliğatına böyük imkan yaranacaq. Başlıca məqsədlərdən biri də Azərbaycan xalqınınqədim tarixi, zəngin mədəni irsi barədə Avropa xalqlarına məlumat çatdırmaq , bu ölkədəki icmalarınfəaliyyətini koordinasiya etmək, səyləri birləşdirməkdir.Qeyd olundu ki, yeni yaradılan qurum diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının könüllü şək<strong>il</strong>də iştirak edəcəkləriməşvərətçi orqan olmaqla birliklər arasında əlaqələndirmə missiyasını da həyata keçirəcək.Altı ay ərzində formalaşacaq Şuraya rəhbərlik rotasiya qaydası <strong>il</strong>ə həyata keçir<strong>il</strong>əcək. Sədrlik MŞ-ya üzvtəşk<strong>il</strong>atların adlarına uyğun olaraq, Azərbaycan əlifbasının qaydalarına müvafiq sıra <strong>il</strong>ə onların rəhbərləriarasından seç<strong>il</strong>əcək.Almaniyaya səfəri zamanı Avropa Azərbaycanlıları Konqresi (AAK) İcraiyyə Komitəsinin iclasındaiştirakı barədə məlumat verən Nazim İbrahimov b<strong>il</strong>dirdi ki, aparılan müzakirələrdə Azərbaycan diasporununfəaliyyət göstərdiyi cəmiyyətlərdə daha yüksək mövqe qazanması üçün nəzərdə tutulan və <strong>2007</strong>-2009-cu <strong>il</strong>ləriəhatə edən Fəaliyyət Proqramı qəbul olundu. AAK-nin II qurultayının Əsasnaməsinə uyğun olaraq hazırlanmışProqramdan irəli gələn vəzifələrin icrası Konqresin İcraiyyə Komitəsinə və AAK-nin Əlaqələndiri<strong>ci</strong> Katibliyinəhəvalə olundu.Perspektivlər barədə məlumat verən N.İbrahimovun açıqlamalarından bəlli oldu ki, Konqresinfəaliyyətinin operativliyini təmin etmək məqsəd<strong>il</strong>ə AAK-nin Berlində ofisi yaradılacaq, həmçinin ― Azərbaycanvə Türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyət strategiyası‖ndan irəli gələn məsələlər diqqət mərkəzindəsaxlanılacaq.Hər <strong>il</strong> dekabrın 31-də- Dünya Azərbaycanlılarının həmrəyliyi günündə ver<strong>il</strong>məsi üçün təsis olunanAvropa Azərbaycanlıları Konqresinin Xüsusi mükafatı haqqında məlumat verən sədr b<strong>il</strong>dirdi ki, təltif bir neçənominasiya üzrə keçir<strong>il</strong>əcək. Avropa ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların təşk<strong>il</strong>atlanması, hüquq vəazadlıqlarının müdafiəsi, m<strong>il</strong>li-mənəvi dəyərlərimizin qorunması, mədəni irsimizin təbliği sahəsindəfərqlənənlər, digər xalqların diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə əlaqələrin yaradılıb, möhkəmlənməsində xidmətləri olanlarbu mükafata layiq görüləcəklər.58
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI― AAK-nin internet saytının açılması da təbliğatımızın güclənməsinə imkan yaradacaq‖ söyləyənkomitə sədri b<strong>il</strong>dirdi ki, yaxın zamanlarda Konqresin mətbu orqanının nəşrə başlaması da nəzərdə tutulub.Almaniyada olarkən Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin IX qurultayında iştirak etdiyini diqqətə çatdıranN.İbrahimov ―Azərbaycanın dövlət siyasətinə uyğun fəaliyyət göstərən bütün diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə əlaqəyaratmaq, əlbir fəaliyyət göstərmək ümumi işimizə xeyir gətirər‖ söylədi.― Bizim bir prinsipimiz var. Azərbaycanın səsisini dünyaya çatdıran , dövlətç<strong>il</strong>iyimizin, m<strong>il</strong>liideyalarımızın və azərbaycançılığın təbliğinə çalışan bütün təşk<strong>il</strong>atlarla əməkdaşlıqda maraqlıyıq. DAK-in yenirəhbərliyini dəstəkləyirik. Qurultayda söylədiyim sözləri bir daha təkrarlayıram: Azərbaycan dövləti sizinbaşınızın üstündə, hökuməti isə yanınızda olsun‖.N.İbrahimov mətbuat konfransında jurnalistlərin çoxsaylı suallarını cavablandırdı.Xuraman Ġsmayılqızı,―Ġki sah<strong>il</strong>‖, 13 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>59
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDAK Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi <strong>il</strong>ə bağlı s<strong>il</strong>s<strong>il</strong>ə tədbirlər keçirəcəkdirAzərTAc xəbər verir ki, bu fikir Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin yeni seç<strong>il</strong>miş sədri, EdinburqUniversitetinin professoru Qulamrza Səbri-Təbrizinin iyulun 17-də keçirdiyi mətbuat konfransındasəslənmişdir.Qulamrza Səbri-Təbrizi demişdir ki, iyulun 7-8-də Almaniyanın Köln şəhərində DAK-ın doqquzuncuqurultayı keçir<strong>il</strong>mişdir. 20 ölkədən 250 nümayəndənin iştirak etdiyi qurultayda yeni sədr seçkisi <strong>il</strong>ə yanaşı,struktur dəyişikliyi də ed<strong>il</strong>mişdir. Yeni nizamnaməyə əsasən məclis ləğv ed<strong>il</strong>miş, əvəzində 17 nəfərdən ibarətidarə heyəti yaradılmışdır. İdarə heyətinə Avropa və Amerika ölkələrindən 9 nəfər, MDB dövlətlərindən 4,Azərbaycandan isə 4 nəfər seç<strong>il</strong>mişdir.DAK Azərbaycanın m<strong>il</strong>li dövlətç<strong>il</strong>ik maraqlarını əsas götürməklə, xalqımızın adət-ənənələrinin dünyadatanıdılmasında, eləcə də üzləşdiyi problemlərin beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılmasında, azərbaycanlılarınhüquqlarının müdafiəsində səylərini artıracaqdır. Qurum Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi<strong>il</strong>ə bağlı s<strong>il</strong>s<strong>il</strong>ə tədbirlər planı hazırlamışdır. DAK rəhbəri demişdir ki, erməni diasporunun yalan və iftiralarınınqarşısının alınması və problemin əsl mahiyyətinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması məqsəd<strong>il</strong>ə EdinburqUniversitetində azərbaycanlı alim və ziyalıların iştirakı <strong>il</strong>ə seminar keçir<strong>il</strong>məsi nəzərdə tutulmuşdur. DağlıqQarabağ münaqişəsinə həsr olunan belə seminarların Fransada, Avropanın digər ölkələrində, MDB-də, eləcə dəABŞ-da keçir<strong>il</strong>məsi də planlaşdırılmışdır.Sonra DAK sədrinin müavinləri, idarə heyətinin bəzi üzvləri çıxış etmiş, görüləcək işlərdən danışmış,problemlərdən söz açmışlar.AzərTAc17 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>60
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIÜAK-da azərbaycanlı abituriyentlərin Rusiya ali məktəblərinə qəbul imtahanlarıkeçir<strong>il</strong>miĢdirİyulun 18-də Moskvada, Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin binasında Rusiyada yaşayan və Rusiyaməktəblərini bitirən Azərbaycan vətəndaşları üçün qəbul imtahanları keçir<strong>il</strong>mişdir.Rusiya Təhs<strong>il</strong> Nazirliyi ikitərəfli sazişə əsasən öz ali məktəblərinə Azərbaycandan olan abituriyentlərüçün norma ayırır. Azərbaycan Təhs<strong>il</strong> Nazirliyi isə bu yerlərin bir hissəsini, m<strong>il</strong>liyyətindən asılı olmayaraqmüəyyən səbəblərdən Rusiyada yaşayan və orada kamal attestatı alan Azərbaycan vətəndaşları üçün ayırır.Bu <strong>il</strong> <strong>il</strong>k dəfə ÜAK qəbul imtahanlarını Heydər Əliyev Fondunun Rusiya Federasiyasındakı nümayəndəliyi <strong>il</strong>əbirlikdə keçirmişdir. İmtahanlardan əvvəl keçir<strong>il</strong>ən rəsmi hissədə Heydər Əliyev Fondunun RusiyaFederasiyasındakı nümayəndəsi Leyla xanım Əliyeva, habelə ÜAK-ın Təhs<strong>il</strong> Komitəsinin sədri Tofiq Məlikli,komitənin sədr müavini Xumar Əliyeva, Konqresin icraçı direktoru Eldar Quliyev, abituriyentlərin valideynləriçıxış etmişlər.Leyla Əliyeva ali məktəblərə qəbul imtahanlarında iştirak edən həmvətənlərimizi təbrik edərək onlarauğurlar arzulamış və əmin olduğunu b<strong>il</strong>dirmişdir ki, gənclərin hamısı sınaqdan müvəffəqiyyətlə çıxacaqlar.Leyla Əliyeva demişdir: "Biz, Rusiyada oxuyan və işləyən gənclər Azərbaycanı ləyaqətlə təms<strong>il</strong> etməli vətanıtmalıyıq. Heydər Əliyev Fondu təhs<strong>il</strong>ə çox böyük diqqət yetirir. Yarandığı vaxtdan ötən üç <strong>il</strong> ərzindəFondun təşəbbüsü <strong>il</strong>ə Azərbaycanda 190-a yaxın məktəb tik<strong>il</strong>miş və yenidən qurulmuşdur. Fond dünyada -Pakistanda, Rusiyada, Türkiyədə, Rumıniyada məktəblər tikir və təhs<strong>il</strong>ə yardım edir. Hazırda Rusiyada daFondun nümayəndəliyi fəaliyyət göstərir. Biz bütün sahələrdə çox işlər görəcəyik və düşünürəm ki, böyükuğurlar qazanacağıq".Tofiq Məlikli, Xumar Əliyeva və Eldar Quliyev qəbul imtahanlarının təşk<strong>il</strong>inə görə Heydər ƏliyevFondunun nümayəndəsi L.Əliyevaya, Azərbaycan və Rusiya hökumətlərinə təşəkkürlərini b<strong>il</strong>dirmişlər.Diasporun nümayəndələri vurğulamışlar ki, bu, Rusiya ərazisində yaşayan bütün azərbaycanlılar üçün fərəhlihadisədir və həmvətənlərimizə Rusiyanın aparıcı dövlət ali məktəblərində təhs<strong>il</strong> almaq imkanı verəcəkdir.Abituriyentlərin valideynləri övladlarına Rusiyada təhs<strong>il</strong>lərini davam etdirmək imkanı yaratdıqlarına görəAzərbaycan dövlətinə, ölkə <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevə, habelə Heydər Əliyev Fonduna, Ümumrusiya AzərbaycanKonqresinə və hər iki ölkənin təhs<strong>il</strong> nazirliklərinə minnətdarlıqlarını b<strong>il</strong>dirmişlər.Təntənəli hissədən sonra Leyla Əliyeva test tapşırıqları olan zərfi açmışdır.Bu <strong>il</strong> Rusiyanın müxtəlif regionlarında orta məktəbləri uğurla, bəz<strong>il</strong>əri isə qızıl və gümüş medallarla bitirən 26abituriyent imtahan vermişdir. Son <strong>il</strong>lər Rusiyada bu sistem üzrə 30 nəfər azərbaycanlı tələbə təhs<strong>il</strong> alır.Sonra Leyla Əliyeva ÜAK-ın Təhs<strong>il</strong> komitəsinin üzvləri <strong>il</strong>ə görüşmüşdür. Onlar qurumun fəaliyyəti, əldəolunmuş na<strong>il</strong>iyyətlər barədə ətraflı məlumat vermişlər.Asya HACIZADƏ,AzərTAc-ın xüsusi müxbiriMoskva―Azərbaycan‖, 19 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>61
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDiaspora mətbuatıAzərbaycan diasporunun coğrafi mövqeyi geniĢlənərək, Asiya və Avropadan baĢlayaraq,Amerika, Afrika və Avstraliyayadək yayılmıĢdırBu gün Azərbaycan m<strong>il</strong>li mətbuatının 132 <strong>il</strong>lik tarixini qeyd edirik. M<strong>il</strong>li mətbuatımız böyükmütəfəkkirlərinin əməyi sayəsində zaman-zaman inkişaf edərək, genişlənmiş, xalqın istək və arzularını,Azərbaycan həqiqətlərini - ictimai, siyasi, mədəni hadisələri işıqlandıran orqana çevr<strong>il</strong>mişdir. Qələm, sözəhlinin fədəkarlığı m<strong>il</strong>li mətbuatın inkişafına mane olan kəslərin üzərində qələbə çalaraq formalaşdı, "Sözündüzünü demək hünərdir" prinsipi <strong>il</strong>ə ziyalıları ətrafına toplaya b<strong>il</strong>di. Dövrün, zamanın carçısına çevr<strong>il</strong>di. M<strong>il</strong>limətbuatın təşəkkül tapması prosesi o qədər sürətlə gedirdi ki, onların sayı durmadan artırdı. Qeyd edək ki, m<strong>il</strong>limətbuatın nümayəndələri Azərbaycanda nəşr olunan nümunələrlə kifayətlənməyib, dünyanın müxtəlifölkələrində belə qəzetlərin nəşrinə başlamışdılar. Müxtəlif maneələrə baxmayaraq, diaspor mətbuatının təməldaşı qoyuldu. Beləliklə, zaman ötdükcə m<strong>il</strong>li mətbuatımız təşəkkül taparaq, dünyanın müxtəlif ölkələrindəçətinliklərlə olsa da çap olunur, ana d<strong>il</strong>ində soydaşlarımıza ictimai, siyasi, iqtisadi, mədəni həyatdan söz açılırdı.Yetişən ziyalılar qələmə güc verərək xalqa həqiqəti çatdırmaq, onları qəflət yuxusundan oyatmaq üçün bütünimkanlardan istifadə edib, qorxu hissini özlərindən uzaqlaşdırırdılar.XIX əsrin ortalarından başlayaraq Azərbaycan diaspor mətbuatı formalaşmış, XX əsrin <strong>il</strong>k <strong>il</strong>lərindəartıq mətbuat orqanlarının inkişafı sürətlənmişdi. 1903-cü <strong>il</strong>də yeni bir diaspora mətbuatı işıq üzü görməyəbaşladı. Bu maarifpərvər ziyalı Məmmədağa Şaxtaxtlının böyük əziyyətlər hesabına nəşr etdirdiyi "Şərqi-Rus"qəzeti idi. Həftədə üç dəfə türk d<strong>il</strong>ində çap ed<strong>il</strong>ən "Şərqi-Rus" Tiflisdəki Azərbaycan diasporunun böyükxidməti nəticəsində oxuculara təqdim olunmuşdur. 1903-cü <strong>il</strong>dən 1905-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>ə qədər iki <strong>il</strong> müddətində işıq üzügörən qəzetin cəmi 377 nömrəsi çıxmışdı.B<strong>il</strong>diyimiz kimi, bir qisim Azərbaycan ziyalılarının həyatı, fəaliyyəti Tiflislə sıx bağlı olmuş və onlarhəmin şəhərdə ana d<strong>il</strong>inda qəzet və məcmuələr çap etdirərək, orada yaşayan soydaşlarımıza xidmət göstərib,problemləri müxtəlif yollarla dövri mətbuatda əks etdirird<strong>il</strong>ər. 1905-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də "Şərqi-Rus" qapandıqdan sonra,1918-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Tiflisdə yeni bir mətbu orqan "Gələcək" ictimai-siyasi, ədəbi qəzet çap olunur. Bu qəzet MərkəziMüsəlman Təşk<strong>il</strong>atı olan "Hümmət" Menşevik Sosial-Demokrat Firqəsinin orqanı idi. Elə həmin <strong>il</strong> Tiflisdə yenibir məcmuə də - "Gənclər yurdu" çap ed<strong>il</strong>ir. Bala Məmmədzadə və F.T.Hacızadə məcmuənin redaktoruolmuşlar. Qeyd edim ki, "Gənclik" qəzeti həftədə iki dəfə, "Gənclik yurdu" isə <strong>il</strong>kin mərhələrdə ayda iki dəfə,sonra isə həftədə bir dəfə buraxılmışdır."Bürhani-Tərəqqi"Zaman ötdükcə Azərbaycan diaspor mətbuatı bu və digər ölkələrdə daha da inkişaf edərək formalaşırdı.Rusiya imperiyasının tərkibində olan bölgələrdə də belə qəzetlər çap olunaraq, xalqın mədəniyyətini, m<strong>il</strong>lidəyərlərini təms<strong>il</strong> etdirdi. Azərbaycan ziyalılarından olan Mustafa Lütfü İsmayıl Şirvanski 1911-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>dəHəştərxanda "Bürhani-Tərəqqi" adlı ədəbi, ictimai-siyasi qəzet yaradır. Bu uğurlu hadisədən sonra Krımda da(1918-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də) "M<strong>il</strong>lət" adlı qəzet fəaliyyətə başlamış və bu mətbu orqan Krım Müsəlmanları İcra Komitəsitərəfindən işıq üzü görmüşdür. Qeyd etdiyim qəzetlər orada yaşayan azərbaycanlılarla yanaşı, bu və ya digərxalqların nümayəndələrinə də təsir göstərmiş, Azərbaycan və onun mədəniyyəti <strong>il</strong>ə bağlı təsəvvür oyatmışdır.XX əsrin <strong>il</strong>k <strong>il</strong>lərində Rusiyanın paytaxt şəhəri olan Sankt-Peterburuqda yaşayan soydaşlarımızın sayı kifayətqədər olduğundan, həmin məkanda da Azərbaycan diaspora mətbuatının formalaşması təbii proses idi. Bubaxımdan, qeyd edim ki, 1906-cı <strong>il</strong>lərdə çıxan həftəlik "Nur" qəzeti azəri türklərinin elmi, ictimai-mədənihəyatını səhifələrində işıqlandırırdı.Almaniyada Azərbaycan diaspora mətbuatının əsasının qoyulma tarixiDünyanın bir çox ölkələrinə qapı açan azərbaycanlılar XX əsrin inkişaf etmiş dövlətlərindən olanAlmaniyaya da üz tutur, oranın mədəniyyətini öyrənməyə çalışırdılar. Azərbaycan diaspora mətbuatınıntədqiqatçılarından biri qeyd edir ki, yazırki, Almaniya da öz demokratik yönümü <strong>il</strong>ə, mədəni inşikafı və XXəsrin başlanğıcında azəri türklərinin diqqətini cəlb etmiş ölkələrdəndir. Dünyaya qot memarlığını, Albrext Dürerrəsmlərini, Bethoven musiqisini, Vaqner bəstələrini, Kant, Hegel, Feyerbax fəlsəfəsini, Göte, Ş<strong>il</strong>ler poeziya vədramaturgiyasını vermiş Almaniya istibdad quruluşunun İrandan qovub-dağıtdığı Azərbaycan müha<strong>ci</strong>rlərininsığınacağına dönmüşdür.Berlinə pənah gətirən və orada yaşayan görkəmli ictimai xadim, qələm sahibi olan Seyid HəsənTağızadə həmin məkanda 1915-1921-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə "Gavə" adlı aylıq qəzet çıxararaq oxuculara təqdim edir. Altı <strong>il</strong>müddətində çap olunan "Gavə" qapandıqdan sonra elə həmin <strong>il</strong> Berlində ziyalı Hüseyn Kazımzadə jurnal62
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIburaxdırır. Bundan sonra isə Berlində doktor Təqi Əfəndinin rəhbərliyi altında çıxan "Dünya" jurnalı Köln,Hamburq, Vann, Münhen kimi şəhərlərdə Azərbaycan diaspora mətbuatının əsasını qoymuşdur.Tarixdən bizə məlum olan 1917-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> inq<strong>il</strong>abı baş verdikdən sonra Rusiyanın paytaxtında iri şəhərlərindəAzərbaycan diasporunun qəzeti və jurnalları çap ed<strong>il</strong>məyə başlamışdır. Petroqradda çıxan "Hürriyyət" qəzetiBakıdan qaçmış bolşeviklər Çingiz İldırımın, Böyükağa Tağızadənin və Mirəli Mirsadıqovun redaktorluğu <strong>il</strong>əçap ed<strong>il</strong>mişdir. Qeyd edim ki, bu qəzet Petroqrad Müsəlman Komissariatının həftəlik qəzeti idi. Qəzetin yaradıcıvə məsul işç<strong>il</strong>əri Azərbaycan həqiqətlərini mətbu orqanlar vasitəs<strong>il</strong>ə yaymağa çalışır, mübariz ruhlu qələmləri<strong>il</strong>ə həqiqətə, xalqa, insanlara humanizmə xidmət edird<strong>il</strong>ər.Sovet imperiyası dövründə diaspora mətbuatıAzərbaycan diaspora mətbuatının dünya ölkələrinin bir qismində təməl daşının qoyulmasından vəinkişaf mərhələlərindən söz açaraq, qeyd etməliyik ki, dünyanın bir çox ölkələrinə qapı açan ziyalılarımızvətənpərvərlik prinsipindən çıxış edərək, müxtəlif ad altında mətbu orqanlarının işıq üzü görməsinə çalışmışlar.M<strong>il</strong>li Mətbuat Günündə diaspora mətbuatına nəzər salaraq, Azərbaycan mətbuatının, bu və ya digər ölkələrdəformalaşmasına toxunaraq, istedadlı, tanınmış qələm, zəka sahiblərinin xalqın tarixinin, m<strong>il</strong>li mədəniyyətinin,adət-ənənəsinin təbliği istiqamətində yorulmaq b<strong>il</strong>mədən çalışdığının şahidi oluruq. Diaspora mətbuatından sözaçarkən sovet imperiyası yarandıqdan sonra təşəkkül tapan mətbu orqanlarına nəzər salmaq yerinə düşərdi.Sovet imperiyası yarandığı zamanda Tiflisdə Azərbaycan diaspora mətbuatı işıq üzü görür, bolşevikruhlu yazılar dövrü mətbuatda nəşr etdir<strong>il</strong>irdi. 1918-1920-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə nəşr olunan "Al bayraq" qəzeti müsəlmanictimayyətinin orqanı idi. Ə.Qarayevin, Ə.Sadıqovun, M.Məhərrəmovun redaktorluğu və təşk<strong>il</strong>atçılığı <strong>il</strong>ə çıxanqəzet həftədə iki dəfə nəşr olunurdu. Tiflisdə sovet dövrünün <strong>il</strong>k on <strong>il</strong>i ərzində müxtəlif adda Azərbaycanziyalılarının təşəbbüsü <strong>il</strong>ə qəzetlər nəşr olunurdu. Bu haqda əldə etdiyimiz mənbələrdən belə oxuyuruq: "1921-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Tiflisdə məşhur teatr rejissoru və aktyoru Mirseyfəddin Kirmanşahlının məsul müdirliyi <strong>il</strong>ə İranKommunist Firqəsi Xari<strong>ci</strong> idarəsinin orqanı "Ədalət" qəzeti həftədə iki dəfə, cəmisi 13 sayda çap ed<strong>il</strong>mişdi.1922-1927-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də isə Mavərayi-Qafqaz Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi və Xalq Komissarlar Şurasının "Yeni fikir"qəzeti nəşr olundu. 1927-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>dən qəzet "Yeni kənd" adlandırıldı. Beş <strong>il</strong>də qəzetin 1397 sayı işıq üzü gördü.Bundan sonra, Tiflisdə 1924-cü <strong>il</strong>də Yeni Türk Əlifbası Komitəsinin ərəb və latın əlifbası <strong>il</strong>ə "İşıq yol" adlıqəzeti çıxmışdır. 20-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərin ikin<strong>ci</strong> yarısında azəri türkcəsində "Qızıl şəfəq" aylıq məcmuəsi (1926-1928) dənəşr olunmuşdur"."Dağıstan firqəsi" və "Maarif yolu"Sovet dövründə Dağıstanın Mahaçqala və Buynaksk şəhərlərində də Azərbaycan d<strong>il</strong>ində olan mətbuorqanlarının nəşrinə başlanılır. Belə ki, 1923-1929-cu <strong>il</strong>lərdə çap ed<strong>il</strong>ən "Dağıstan firqəsi" və 1925-1929-cu<strong>il</strong>lərdə çıxan "Maarif yolu" qəzetləri Azərbaycan diaspora mətbuatının nümunələridir.Türkiyədə yaşayan azərbaycanlıların da fəaliyyət dairəsi geniş idi. Belə ki, 1952-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Ankaradaburaxılan "Azərbaycan" jurnalı Türkiyədəki Azərbaycan diasporu mətbuatının nümunələrindən idi. Tanınmışziyalıların rəhbərliyi <strong>il</strong>ə çıxan qəzet Azərbaycan ədəbiyyat və incəsənətini, azadlıq mübarizəsini əks etdirərək,xalqın m<strong>il</strong>li mənafeyinin müdafiəçisi kimi çıxış edirdi.Almaniyanın bir çox şəhərlərində Azərbaycan diaspora mətbuatının təməl daşı qoyulduqdan sonra, budövlətdə m<strong>il</strong>li mətbuatımızı təms<strong>il</strong> edən qəzet və jurnalların sayı artmaqda davam edirdi. Almaniyanın Berlinşəhərində azərbaycanlılar "M<strong>il</strong>li yol" qəzetinin nəşrinə na<strong>il</strong> olurlar. Ədəbi, siyasi, elmi, iqtisadi və m<strong>il</strong>li məcmuəolan "M<strong>il</strong>li yol" ayda iki dəfə nəşr olunurdu. Çox keçmir ki, elə həmin şəhərdə Məmmədəmin Rəsulzadəninredaktorluğu <strong>il</strong>ə ayda üç dəfə işıq üzü görən "İstiqlal" qəzeti (1932-1934) və "Qurtuluş" (1934-1938) jurnalı çapetdir<strong>il</strong>ir.XX əsrin 40-cı <strong>il</strong>lərində Tehranda yeni bir diaspora mətbuatı fəaliyyətə baĢlayırİranda da Azərbaycan diaspora mətbuatı davamlı olaraq nəşr olunurdu. 1941-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də İranda baş verənməlum hadisədən sonra 11 <strong>il</strong>lik qapalı zindan həyatından qurtulan Seyid Cəfər Pişəvəri 1942-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Tehranda"Açır" qəzetinin nəşrinə başladı. Demokratik ruhlu qəzetdə o, azadlıq ideyalarını təbliğ edən yazılar çapetdirirdi. XX əsrin 40-cı <strong>il</strong>lərinin sonunda, Tehranda yeni bir diaspora mətbuatı fəaliyyətə başlayır. Bu isəMehdizadə Rəhimlinin təsisç<strong>il</strong>iyi və Rəhim Zöhtabın redaktorluğu <strong>il</strong>ə olan "İradeyi-Azərbaycan" qəzetidir.Qeyd edim ki, hər iki qəzet oxuculara fars d<strong>il</strong>ində təqdim olunurdu. 1979-1983-cü <strong>il</strong>lər arasındaTehranda Azərbaycan d<strong>il</strong>ində "Ülkər", "Dədə Qorqud", "Günəş", "Çənlibel", "Koroğlu" və başqa qəzetlər nəşrolunur, ideoloji səpkidə təbliğat işləri görülürdü. Zaman ötdükcə Azərbaycan diasporunun coğrafi mövqeyigenişlənərək, Asiya və Avropadan başlayaraq, Amerika, Afrika və Avstraliyayadək yayılmışdı. Almaniyada1976-cı <strong>il</strong>dən başlayaraq, müxtəlif qəzet və məcmuələr "Səttarxan bayrağı", "Savalan" jurnalı", Azərbaycanın63
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIsəsi", "Ocaq" və s. mətbu orqanları fəaliyyətə başlayır. Almaniyada çıxan "Girdə miz", "Ana d<strong>il</strong>i" qəzetləri,"Azərbaycan" jurnalı və digər nümunələr Azərbaycan diaspora mətbuatının fəaliyyətini təcəssüm etdirir.Qeyd edim ki, Polşada yaşayan həmyerl<strong>il</strong>ərimiz də Azərbaycan diaspora mətbuatının inkişafında fəallıqnümayiş etdirmişlər. "Xudafərin" adlı ictimai-siyasi, ədəbi-bədii, elmi-kulturoloji dərgi 1995-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də PolşanınLukov şəhərində işıq üzü görür. Bu dərgi son yarım əsrdə Avropada kütləvi tirajla nəşr olunan <strong>il</strong>k mətbuorqandır.Bu gün də diaspora mətbuatı ideologiyasına xidmət edərək dünyanın müxtəlif ölkələrindəfəaliyyətdədir.Nəzakət ƏLƏDDĠNQIZI―Səs‖, 21 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>64
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIErmən<strong>il</strong>ər təĢviĢə düĢübBülənt Gürçam: "Onlar Azərbaycan diaspora təşk<strong>il</strong>atının inkişaf etməsinə, əldə etdiyi yeni-yenina<strong>il</strong>iyyətlərə qısqanclıqla yanaşırlar"Avropa ölkələrində Azərbaycanın diaspora həyatı, bu sahədə əldə ed<strong>il</strong>ən na<strong>il</strong>iyyətlər barədə kifayətqədər təbliğat işləri aparan "EURO Хəbər" qəzetinin nəşrə başlamasının üç <strong>il</strong>i tamam olur. Ötən üç ərzindəAzərbaycanın həqiqətləri, üzləşdiyi problemlər və Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə Avropa ictimaiyyətiniyetərincə məlumatlandıran və yalançı erməni təbliğatına qarşı adekvat addımlar atan qəzet bu sahədəkifəaliyyətini qarşıdakı <strong>il</strong>lərdə də davam etdirəcək. "EURO Хəbər" qəzetinin baş redaktoru Bülənt Gürçamqarşıda duran vəzifələr və yaхın gələcəkdə görüləcək işlər barədə danışıb. Eyni zamanda Belçikadakı"Azərbaycan Evi"nin sədri vəzifəsini icra edən Bülənt Gürçam Azərbaycan diasporasının Avropa məkanındakıyeri və rolundan, diaspora sahəsində son <strong>il</strong>lər ərzində əldə ed<strong>il</strong>ən uğurlar və "Azərbaycan Evi"nin fəaliyyətistiqamətləri barədə də məlumat verib.Bülənt bəy, "EURO Хəbər" qəzeti fəaliyyət göstərdiyi üç <strong>il</strong> müddətində qarşıya qoyduğu məqsədlərəçatıbmı və rəhbərlik etdiyiniz mətbu orqan bundan sonrakı fəaliyyətini hansı istiqamətdə quracaq?-Belçikada fəaliyyət göstərən "Azərbaycan Evi" olaraq "EURO Хəbər" qəzetini çıхarmaqdaməqsədimiz Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasına na<strong>il</strong> olmaq idi. Biz bir Avropa ölkəsində yaşadığımızagörə, Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasında fəal rol oynamağı qarşımıza məqsəd qoymuşduq. Mövcudvəziyyətə nəzər salanda görürük ki, bir diaspora təşk<strong>il</strong>atı və mətbu orqan olaraq qarşıya qoyduğumuzməqsədlərə qismən na<strong>il</strong> olmuşuq. Belçikada fəaliyyət göstərən "Azərbaycan Evi"nə və rəhbərlik etdiyim mətbuorqana daх<strong>il</strong> olan məktubları oхuyanda belə bir qənaətə gəlmək olur. Bu, bizim üçün sevindri<strong>ci</strong> haldır və bütünbunlardan ruhlanaraq fəaliyyətimizi bir qədər də aktivləşdiririk. Qəzetin tirayı tədricən artır və ölkədə fəaliyyətgöstərən qabaqcıl qəzetlər sırasına daх<strong>il</strong> olur. Təbii ki, bu günə qədər əldə olunan na<strong>il</strong>iyyətlər o qədər də biziqane etmir və daha böyük uğurlara imza atmaq istiqamətində çalışırıq. Əminəm ki, yaхın gələcəkdə qarşımızaqoyduğumuz məqsədlərə çatacaq və Azərbaycanın Avropaya inteqrasiya etməsinə əlimizdən gələn töhfəniverəcəyik.Rəhbərlik etdiyiniz qəzeti Avropada tanıtmaq və yaymaq nə dərəcədə asan oldu?- "EURO Хəbər" qəzetini Avropa üslubunda nəşr etdiyimiz üçün o qədər də problemlə üzləşmədik.Eyni zamanda Avropa Parlamentində yurnalist kimi akkreditə olunmuşam. Avropada gördüyüm və öyrəndiyimtəcrübəni burada tətbiq etmişəm. "EURO Хəbər" qəzetinin üz qabığına baхanda görünür ki, Azərbaycanda nəşrolunan digər qəzetlərdən fərqlənir. Bizim qəzet siyasətdən tamam<strong>il</strong>ə uzaq olan, yalnız Azərbaycanın haqqsəsinin dünyaya çatdırılmasına, diaspora quruculuğuna, Avropaya inteqrasiyaya хidmət edən mətbu orqandır.Avropanın bir sıra ölkələrində fəaliyyət göstərən diaspora təşk<strong>il</strong>atlarımıza bizim qəzet göndər<strong>il</strong>ir, o cümlədənTürkiyədə geniş şək<strong>il</strong>də yayılır. Əldə etdiyimiz məlumatlara görə, həmin ölkələrdə qəzet yüksək səviyyədəqarşılanır. Sanki Belçikada fəaliyyət göstərən "Azərbaycan Evi" digər ölkələrdə fəaliyyət göstərən diasporatəşk<strong>il</strong>atlarına bir örnək oldu. Bizdən sonra İng<strong>il</strong>tərədə fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspora təşk<strong>il</strong>atı da "Araz"adlı qəzet nəşr etdi. Həmçinin Almaniyada soydaşlarımız tərəfindən yeni bir qəzet nəşr olundu. HazırdaHollandiyada yaşayan azərbaycanlılar da qəzet nəşr etmək istiqamətində çalışırlar. Həmçinin DünyaAzərbaycanlıları Konqresi də qəzet nəşr etmək istiqamətində düşünür.Belçikadakı "Azərbaycan Evi"nin sədri kimi Azərbaycan diasporasının mövcud durumu və onun inkişafetməsi istiqamətində atılan addımlar və həyata keçir<strong>il</strong>ən tədbirlər sizi nə dərəcədə qane edir?- Bu, bizim ən yaralı yerimizdir. Azərbaycan diasporasının dünya və Avropa ölkələrindəki fəaliyyəti hərkəsə məlumdur. 25 <strong>il</strong> Belçikada yaşayan bir şəхs kimi məni ən çoх narahat edən məsələ budur. Təəssüf ki, bugünə qədər Azərbaycan diasporasının inkişafına tam mənada na<strong>il</strong> ola b<strong>il</strong>məmişik. Parçalanma, yeni təşk<strong>il</strong>atlarınyaranması, mövcud olan təşk<strong>il</strong>atların üzər<strong>il</strong>ərinə düşən missiyanı yerinə yetirə b<strong>il</strong>məmələri və s.başlıcaproblemlərdəndir. Mövcud olan təşk<strong>il</strong>at və qurumları aktivləşdirmək əvəzinə yeni təşk<strong>il</strong>at və qurumlar yaratmaqəksinə parçalanmaya səbəb olur. Hesab edirəm ki, bir təşk<strong>il</strong>at fəaliyyət göstərdiyi halda, yenisini yaratmağaehtiyac yoхdur. Ona görə də işimiz irəli getmir.Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin IХ qurultayı ərəfəsində Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin dətoplantısı oldu və qarşıdakı <strong>il</strong>lərlə bağlı konqresin fəaliyyət proqramı təsdiqləndi. Həmin fəaliyyət proqramıAvropada fəaliyyət göstərən diaspora təşk<strong>il</strong>atlarının daha da aktivləşməsinə hansı müsbət təsir göstərəcək?Ümumiyyətlə, AAK-ın fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz?-Azərbaycan və türk diaspora təşk<strong>il</strong>atlarının I Bakı forumu çərçivəsində Avropa AzərbaycanlılarıKonqresinin Azərbaycanda keçir<strong>il</strong>ən toplantısında iştirak etmişəm və həmin toplantıda müəyyən təkliflər irəlisürmüşəm. Ümumiyyətlə, məni konqresin fəaliyyəti tam mənada qane etmir. Çünki Avropa təkcə Almaniya65
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIdemək dey<strong>il</strong>. Avropanın mərkəzi Brüssel hesab olunur və Avropada hər hansı bir fəaliyyət göstər<strong>il</strong>irsə, <strong>il</strong>knövbədə bu fəaliyyət özünü Brüsseldə büruzə verməlidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, əksər beynəlхalqtəşk<strong>il</strong>atların mərkəzi ofisi məhz Brüsseldə yerləşir. Zənnimcə, Avropa Azərbaycanlıları Konqresini Brüsseldənidarə etmək lazımdır. Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin fəaliyyət proqramına gəlincə, həmin proqramdanələrin nəzərdə tutulduğu, qarşıya hansı məqsədlərin qoyulduğundan хəbərdar dey<strong>il</strong>əm. Ona görə də indidənnəsə söyləmək çətindir.Azərbaycan və türk diaspora rəhbərlərinin I Bakı forumundan sonra hər iki ölkənin diasporatəşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyəti istiqamətində Belçikada hansı işlər həyata keçir<strong>il</strong>ib?- Təkcə Azərbaycan və türk diaspora təşk<strong>il</strong>atlarının I Bakı forumundan sonra dey<strong>il</strong>, eləcə də ondanəvvəl hər iki ölkənin diaspora təşk<strong>il</strong>atları birgə fəaliyyət göstərib, ümumi məqsədlərə çatmaq uğrunda çalışıb.Bu sıraya İrandan Belçikaya köç etmiş azərbaycanlıları da aid etmək olar. Brüsseldə keçirdiyimiz bütüntədbirlər, anım mərasimləri, yürüş və mitinqlərdə türk təşk<strong>il</strong>atları yaхından iştirak edir. Davamlı olaraq buistiqamətdə fəaliyyət göstəririk.Belçikada fəaliyyət göstərən "Azərbaycan Evi" olaraq ölkəmizin haqq səsinin dünyaya çatdırılması,Dağlıq Qarabağ problemi və onun doğurduğu mənfi fəsadlar barədə dünya ictimaiyyətinin məlumatlandırılmasıməqsəd<strong>il</strong>ə indiyə qədər hansı işlər görmüsünüz?- Diaspora təşk<strong>il</strong>atı kimi bu istiqamətdə bir çoх tədbirlər həyata keçirmişik. Хocalı fa<strong>ci</strong>əsi <strong>il</strong>ə əlaqədarhər <strong>il</strong> Belçikanın türist meydanlarında çadırlar qurulur, həm ölkə ictimaiyyəti, həm də Belçikaya təşrifbuyurmuş turistlərə bu barədə məlumat ver<strong>il</strong>ir. Hər <strong>il</strong> Хocalı soyqırımı ərəfəsində Belçikadakı "AzərbaycanEvi"nin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə 4 d<strong>il</strong>də "Soyqırım" adlı yurnal nəşr olunur. Həmin dərgini bu ölkədə fəaliyyət göstərənsiyasi partiyalar, Avropa parlamentinin nümayəndələri və tanınmış ictimai-siyasi хadimlərə təqdim edirik. Eynizamanda Хocalı fa<strong>ci</strong>əsindən bəhs edən disklər yayır, fotoşək<strong>il</strong>lər paylayırıq. Bu kimi tədbirlər DünyaAzərbaycanlıları Konqresi <strong>il</strong>ə birlikdə də həyata keçir<strong>il</strong>ir. Artıq iki <strong>il</strong>dir ki, Avropa parlamentinə yaхın birərazidə həmin ərəfədə geniş bir konfrans keçirir və həmin konfransa Belçikanın tanınmış simalarını da dəvətedirik. Bu istiqamətdə tədbirlərimiz bundan sonra da davam edəcək. Qarşıdakı <strong>il</strong>də də Хocalı fa<strong>ci</strong>əsinin<strong>il</strong>dönümünü dəyişik şək<strong>il</strong>də tədbirlər keçirməklə qeyd edəcəyik. Həmin tədbirlərin bir qismi təbii ki, yenə dəDünya Azərbaycanlıları Konqresi <strong>il</strong>ə birlikdə həyata keçir<strong>il</strong>əcək.Belçikadakı "Azərbaycan Evi"nin təşk<strong>il</strong> etdiyi tədbirlərə əngəl olmaq üçün bu ölkədə fəaliyyət göstərənerməni diaspora təşk<strong>il</strong>atları hər hansı formada maneç<strong>il</strong>ik törədirlərmi? Ümumiyyətlə, erməni diasporatəşk<strong>il</strong>atlarının Belçikanın ictimai-siyasi dairələrinə təsir imkanları hansı səviyyədədir?- Belçikada fəaliyyət göstərən erməni diaspora təşk<strong>il</strong>atlarının internet saytlarında Azərbaycan diasporatəşk<strong>il</strong>atlarının həyata keçirdikləri tədbirlər, görülən işlərlə bağlı mütəmadi məlumat dərc olunur. Ancaq vaхtıləAzərbaycan və türk diaspora təşk<strong>il</strong>atlarının rəhbərlərinə qarşı həyata keçirdikləri terror aksiyası, fiziki güc tətbiqetmək kimi hadisələr təkrar olunmur. Artıq bu kimi mənfi tendensiyalar arхada qalıb. Ancaq həyatakeçirdiyimiz tədbirlər, gördüyümüz işlərə diqqətlə nəzarət edir, fəaliyyətimizi bir növ təqib edirlər. Eynizamanda Azərbaycan və türk diaspora təşk<strong>il</strong>atlarının həyata keçirdikləri tədbirlərə adekvat olaraq ermən<strong>il</strong>ər dəmüəyyən tədbirlər təşk<strong>il</strong> edirlər. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan diasporası hələ gəncdir vəerməni diaspora təşk<strong>il</strong>atı kimi güclü şək<strong>il</strong>də təşk<strong>il</strong>atlanmayıb. Buna baхmayaraq, yenə də ermən<strong>il</strong>ər Azərbaycandiaspora təşk<strong>il</strong>atının inkişaf etməsinə, əldə etdiyi yeni-yeni na<strong>il</strong>iyyətlərə qısqanclıqla yanaşırlar. Azərbaycandiaspora təşk<strong>il</strong>atının inkişaf etməsi və хari<strong>ci</strong> ölkələrdə möhkəmlənməsi təbii ki, dövlətimizin iqtisadi və siyasisahədə inkişaf etməsi, beynəlхalq aləmdə nüfuzunun artması <strong>il</strong>ə bağlıdır. Azərbaycan bir ölkə olaraq inkişafetdikcə və iqtisadiyyatımız gücləndikcə bizim diasporamızın da gücü artır. Nəticə etibar<strong>il</strong>ə, geniş miqyasdatədbirlər həyata keçirir, dünyaya Azərbaycan diasporasının güclü, qüvvətli bir diaspora təşk<strong>il</strong>atı olduğunu sübutedirik. Bu da təbii ki, ermən<strong>il</strong>əri təşvişə salan bir məsələdir. Çünki erməni yalanlarını Avropaya və dünyayadoğru şək<strong>il</strong>də çatdırır, onların iç üzünü açırıq. Hesab edirəm ki, zaman keçdikcə erməni diaspora təşk<strong>il</strong>atlarınınbu sahədə qorхu və təşvişi daha da artacaq və Azərbaycan diasporasının tam şək<strong>il</strong>də formalaşması vətəşk<strong>il</strong>atlanması erməni diasporasının indiyə qədər dünyada həyata keçirmək istədiyi məkrli planı alt-üst edəcək.Hesab edirəm ki, bu gün uzaqda dey<strong>il</strong>. Çünki son <strong>il</strong>lər ərzində dövlət səviyyəsində də diaspora quruculuğunadiqqət və qayğı хeyli artıb. İstər Dünya Azərbaycanlılarının Bakıda keçir<strong>il</strong>ən I və II forumları, istərsə dəAzərbaycan və türk diaspora təşk<strong>il</strong>atlarının İ Bakı forumu buna əyani sübutdur.Süleyman Ġsmayılbəyli―Olaylar‖, 25 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>66
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI"DAK-da hər Ģey təzələnməlidir".Qulamrza Səbri-Təbrizi: "Sədr seç<strong>il</strong>məkdə məqsədim var"Professor Qulamrza Səbri-Təbrizi 18 gündür Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin sədridir. HazırdaBakıda olan Q.Təbriz<strong>il</strong>ə görüşüb, planları <strong>il</strong>ə bağlı onunla söhbətləşdik.- DAK sədri olaraq bu 18 günü necə dəyərləndirirsiniz, görüləsi iĢlər çoxdurmu?- Qurultayın yorğunluğu hələ çıxmayıb. Bununla belə, daha çox işlər görəcəyimizə ümidvaram. Biz hələyeni strukturumuzu, əsasnaməmizi, nizamnaməmizi tətbiq etməyə başlayırıq. Kimlər bizə köməklik edə b<strong>il</strong>ər,özümüz nələri etməliyik, kimi məsələləri müzakirə edirik. Avqustun 3-də Bakıda DAK-ın İdarə Heyətininiclasını toplamaq niyyətindəyik.Mənim DAK sədrliyinə seç<strong>il</strong>məkdə məqsədlərim var. B<strong>il</strong>irsiniz ki, əvvəl bir DAK vardı, sonraparçalandı iki dənə oldu. Bu təşk<strong>il</strong>atlar birləşməlidir. Mən bu məsələni İdarə Heyətimizdə <strong>ci</strong>ddi şək<strong>il</strong>dəqaldıracağam. Bir tanınmış alim olaraq, şair olaraq, 40 <strong>il</strong>dir diaspor işi <strong>il</strong>ə məşğul olan bir insan kimi mən bubirliyi istəyirəm və bunda israrım var. Biz istəyirik ki, uğurlar qazanaq, balalarımız Güneydə əziyyət çəkirlər,"haray, haray mən türkəm" deyən soydaşlarımızı həbs edib zindana salırlar. Bunların qabağı alınmalıdır. Bununda yolu bizim birliyimizdən keçir. Bəs nə üçün mən bu yükü götürmüşəm? Burda nə vəzifə var, nə pul var, çoxvaxt da öz <strong>ci</strong>bimdən xərcləyirəm. Amma bu yükü m<strong>il</strong>lətimin xaritirə götürmüşəm. Əgər Çingiz Bəxtavər kimiinsanları "Haray, haray mən türkəm" dediyinə görə, pantürkist damğası <strong>il</strong>ə zindana atırlar, bizim sakitdayanmağa haqqımız yoxdur. Bu haqsızlıqları dünyaya duyurmalıyıq. Biz beynəlxalq hüquq prinsipləriçərçivəsində bu basqıların qarşısını almalıyıq. Bizim ayrı s<strong>il</strong>ahımız yoxdur, nə topumuz var, nə tüfəngimiz. Bizimdə heç başqa dövlətlərdən gözlədiyimiz də yoxdur. Bir Azərbaycandandır ki, o da bizi müstəq<strong>il</strong> tanıyır. Xari<strong>ci</strong>dövlətlər öz mənafelərini düşünürlər. Bizim gücümüz içəridədir, xalqımızdır. Ötən <strong>il</strong>in 22 mayında xalqımız özgücünü göstərdi. Xalqımız öz d<strong>il</strong>ində yazıb-oxumaq istəyir, məktəb, d<strong>il</strong> azadlığı istəyir. Bunlar bəşər hüquqlarıdırvə biz bu hüquqları almalıyıq. Mən bu vəzifəyə seç<strong>il</strong>məmişdən əvvəl 5 <strong>il</strong> Dünya Azərbaycanlıları ƏlaqələndirməŞurasının sədr müavini olmuşam. Avropada universitet professorları assosiyasiyasının başçısı olmuşam, yazıçılarittifaqının vitse-prezidenti olmuşam. Böyük vəzifələr görmüşəm. Yəni mən vəzifə davasında dey<strong>il</strong>əm. Mən fikirdavası eləyirəm. Qəzetiniz vasitəs<strong>il</strong>ə də quzeyli, güneyli azərbaycanlılardan xahiş edirəm, analarını, d<strong>il</strong>ləriniistəyirlər, mənə köməklik etsinlər. Mənim köməyə ehtiyacım var. Keçmişdə DAK necə olub, bunu araşdırmaqniyyətim yoxdur. DAK təzə bir yola düşüb. Hər şey təzələnməlidir. Biz burda özümüz deyib, özümüz eşidirik.Amma diasporun vəzifəsi məsəlləri xaricə çıxarmaqdır. Biz ziyalılarla, sahibkarlarla sıx-sıx işləməliyik.Eşitmişəm, Los-Ancelesdə azərbaycanlıların m<strong>il</strong>yardlarla sərmayəsi var. Bunlar əsasən də güneyl<strong>il</strong>ərdir. Bizbunlardan faydalanmalıyıq. Amma göstərməliyik ki, biz doğrudan da çalışırıq, m<strong>il</strong>lətə nəsə eləmək istəyirik.- B<strong>il</strong>diyimizə görə, o biri DAK-da olanlar da sizi qəbul edir. TəĢk<strong>il</strong>atların birləĢməsi üçün konkrethansı addımları atmağı düĢünürsünüz? Məsələn, qarĢı tərəfin rəhbərliyi <strong>il</strong>ə birbaĢa danıĢıqlaragedəcəksinizmi?- Mən bu günlərdə "GünAz" TV-yə müsahibəmdə də fikrimi açıq b<strong>il</strong>dirmişəm. Bu ideyanıqaldırmışamsa, demək davam etdirəcəyəm. Mən bu yolu getməliyəm. Onlar da, biz də danışıqlar üçünnümayəndələr təyin etməliyik. Birləşmək üçün mexanizm tapılmalıdır. Güllə qabağında, faşist reжimi <strong>il</strong>əüzbəüz olan xalqımızı müdafiə etməliyik.- "GünAz" TV-nin adını çəkdiniz. DAK-ın televiziyasının yaradılması <strong>il</strong>ə bağlı bu günlərdə fikirsəsləndir<strong>il</strong>di. Olmazmı, yeni televiziya yaratmaqdansa, dəstəyi çətin durumda olan "GünAz" TV-yəyönəldəsiniz?- Mən istərdim ki, "GünAz" TV-yə yardım eləsinlər, onu çətinliklərdən qurtarsınlar. Amma tək bizimdərdlərimizi dünyaya çatdırmaq üçün tək "GünAz" TV yetməz. Bizim başqa televiziyalarımız da olmalıdır.Mənim g<strong>il</strong>eyim imkanları soydaşlarımızdandır. Elələri var ki, "GünAz" TV-nin bir<strong>il</strong>lik xər<strong>ci</strong>ni ödəyə b<strong>il</strong>ərlər.Bunu eləmirlər. M<strong>il</strong>lətin yolu, Allah yoludur. M<strong>il</strong>lətə də xərcləməyəcəksə, kimə xərcləyəcək? Bunu dərk etsələr,bəlkə canlarından da keçərlər.- DAK <strong>il</strong>k yarandığı vaxtlar daha çox Güney Azərbaycan məsələsi <strong>il</strong>ə məĢğul olurdu. Elə DAK-ınyaradıcılarının da böyük əksəriyyəti güneyl<strong>il</strong>ər idi. Amma son dövrlər bu təĢk<strong>il</strong>at sanki, AzərbaycanRespublikasının ictimai təĢk<strong>il</strong>atlarından birinə çevr<strong>il</strong>ib. B<strong>il</strong>mək istərdik, sizin nəzərinizdə DAK birdiaspor təĢk<strong>il</strong>atıdır, yoxsa, hərəkatdır?- DAK diaspor hərəkatıdır. Amma məqsədi var, dünya azərbaycanlılarının hüquqlarını qorumalıdır. Bumüdafiə siyasi də ola b<strong>il</strong>ər, ictimai də, insani də. Necə ki, ötən <strong>il</strong> 22 mayda Güneydə insanlarımızı qırırdılar, bizgedib Avropada yas tutmamalıyıq. Əksinə, toplantılar keçirib dərdlərimizi dünyaya çıxarmalıyıq.Aq<strong>il</strong> CAMAL―Ekspress‖, 26 iyul <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>67
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIHollandiyada Azərbaycan diasporu "Açıq qapı" günləri keçirdiBENELÜKS AZƏRBAYCANLILARI KONQRESĠNĠN TƏġKĠLATÇILIĞIYLA BAġ TUTANTƏDBĠRDƏ AZƏRBAYCANLA BAĞLI MƏSƏLƏLƏR MÜZAKĠRƏ OLUNDUBu günlərdə mərkəzi qərargahı Hollandiyada yerləşən Benelüks Azərbaycanlıları Konqresi (BAK)Azərbaycan həqiqətlərini Benelüks ölkələrində yaymaq və Azərbaycan icmasını öz fəaliyyəti <strong>il</strong>ə tanış etməkməqsəd<strong>il</strong>ə "açıq qapı" günü keçirdi. Tədbirdə məqsəd Belçika, Hollandiya, Lüksemburq və Avropanın digərölkələrində yaşayan soydaşlarımızın fikirlərini öyrənmək, onları narahat edən məsələləri müzakirə etmək,ictimaiyyətin arzu və təkliflərini nəzərə almaq olub. Üç aydan bir keçir<strong>il</strong>əcək "açıq qapı" günləri qürbətdəyaşayan azərbaycanlıların diaspor birliklərinin təşk<strong>il</strong>atlanmasına, onların ölkəmiz ətrafında daha sıxbirləşməsinə, Azərbaycan həqiqətlərini Avropa ölkələrinə çatdırmaq üçün fəaliyyətlərini genişləndirməsinəyönəlib. İlk "açıq qapı" günü avqustun 5-də BAK-ın Rotterdam qərargahında keçir<strong>il</strong>di. Onlarla soydaşımızınqatıldığı tədbirdə maraqlı məsələlər müzakirə ed<strong>il</strong>di. Ağsaqqal ziyalılarımızın da iştirak etdiyi "açıq qapı"tədbirində iştirakçıların suallarını BAK-ın icraçı direktoru Elman Mustafazadə və təşk<strong>il</strong>atın sədr müaviniElsevər Məmmədov cavablandırdılar.İlk öncə E.Mustafazadə BAK-ın yaranma tarixindən, fəaliyyət istiqamətlərindən, gördükləri vəgörəcəkləri işlər haqda danışdı.Çıxışçılardan Hollandiyada yaşayan azərbaycanlı kinorejissor Ramiz Hindarxlı (Əliyev) BAK-ınfəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək b<strong>il</strong>dirdi ki, təşk<strong>il</strong>at qısa müddət ərzində çox iş görüb, ziyalılara olduqcadiqqətlə yanaşıb. O, belə bir təşk<strong>il</strong>ata uzun <strong>il</strong>lər ehtiyac olduğunu b<strong>il</strong>dirdi. Yeri gəlmişkən, bu günlərdə RamizHindarxlının çəkdiyi üç sənədli f<strong>il</strong>m rejissor ("Azərbaycan: dünən, bu gün", "Azadlığa gedən yol", "Vətən mənəoğul desə...") BAK-ın dəstəyi <strong>il</strong>ə Hollandiyada nümayiş etdir<strong>il</strong>ib. Ramiz Hindarxlı BAK-la birgə işlərindənməmnunluqla danışdı və bir çox layihə üzərində çalışdıqlarını b<strong>il</strong>dirdi.Bundan sonra bir neçə gənc maraqlı təkliflərlə çıxış etdi. Çıxışlarda tələbə mübad<strong>il</strong>əsi, Hollandiyadaermən<strong>il</strong>ərin internet saytlarının bizimk<strong>il</strong>ərdən çox olması, gənclərin vətənpərvərlik ruhunda yetişdir<strong>il</strong>məsiməsələsi qaldırıldı.Tədbirdə çıxış edən "Azəri unayted" Cəmiyyətinin sədri Əli Hacılı isə BAK-ın fəaliyyətindən narazıolduğunu dedi. O, BAK-ın Azərbaycanda jurnalistlərin həbsinə münasibət b<strong>il</strong>dirmədiyini, Qarabağda keçir<strong>il</strong>ənqondarma "prezident seçkisi" və ümumiyyətlə, Qarabağ probleminə seyrçi mövqedən yanaşdığını iddia etdi. Buittihamlarla razılaşmayan E.Mustafazadə dedi ki, BAK bu <strong>il</strong> Xocalı soyqırımı günü <strong>il</strong>ə bağlı BrüsseldəErmənistan səfirliyinin önündə aksiya keçirib. E.Mustafazadənin sözlərinə görə, BAK hər zamantorpaqlarımızın güc yolu <strong>il</strong>ə azad oluna b<strong>il</strong>əcəyini mümkün sayır və bunu bəyan edir: "BAK Azərbaycanhökumətinə yox, Azərbaycan dövlətinə xidmət edir". Qurumun haradan maliyyələşməs<strong>il</strong>ə bağlı sualıcavablandıran E.Mustafazadə söylədi ki, BAK-a Amsterdamda yerləşən "Kaspian international" şirkəti maddidəstək verir. Bundan başqa, BAK-da təms<strong>il</strong> olunan hər bir cəmiyyət və qurumlar ayda 50 avro üzvlük haqqıödəyir: "Amma təəssüf ki, bütün bunlar bizim keçirdiyimiz və keçirmək istəyimiz tədbirlərə bəs etmir. BAK <strong>il</strong>inəvvəlindən bu günədək 50-dən artıq ir<strong>il</strong>i-xırdalı tədbir keçirib. Bunların içərisində erməni təcavüzünə, ermənitəbliğatına qarşı tədbirlər, tələbə gənclərimizə, Bakıdan gələn qonaqlara maddi və mənəvi dəstək əsas yer tutub.Biz BAK-ın tədbirlərinin heç yarısından çoxunu reklam etmirik. Biz vətənimiz Azərbaycana xidmət edirik".Elsevər Məmmədov isə b<strong>il</strong>dirdi ki, BAK Qarabağ məsələsində olduqca radikal mübarizə aparır: "Elə busəbəbdəndir ki, Hollandiyada bütün ictimai siyasi təşk<strong>il</strong>atlar hər kvartal dövlətdən maliyyə yardımı aldığı halda,BAK-da təms<strong>il</strong> olunan 15 cəmiyyətdən heç biri indiyədək belə köməyi görməyib. Bizə deyirlər ki, müharibənitəbliğ edirik, Qarabağı güzəştə getmirik".E.Mustafazadə b<strong>il</strong>dirdi ki, "açıq qapı" günlərinin məqsədi kimisə müdafiə etməyə yönəlməyib. TədbirdəXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovunGürcüstandakı Azərbaycan məktəbləri <strong>il</strong>ə bağlı bu günlərdə səsləndirdiyi bəyanat ətrafında da müzakirə getdi.Elman Mustafazadə komitə sədrinin çıxışlarını mətbuatdan izlədiyini söylədi: "Ancaq Nazim İbrahimovAmsterdamda kiçik yaşlı azərbaycanlı uşaqlarla söhbət edəndə anladı ki, onların bəz<strong>il</strong>əri ana d<strong>il</strong>lərini b<strong>il</strong>mir,hollandca danışırlar. Nazim müəlim təklif etdi ki, Amsterdamda ana d<strong>il</strong>ində bir bazar günü məktəbi açaq ki,uşaqlar doğma d<strong>il</strong>lərini unutmasın. Bununla əlaqədar bizə Bakıdan çoxlu dərslik də göndərdi. Ancaq bəzi maddisıxıntı ucbatından bazar günü məktəbinin açılması ləngiyir. Avropada uşaqlarımızın ana d<strong>il</strong>ini b<strong>il</strong>məməsindənnarahatlıq keçirən Nazim İbrahimovun Gürcüstanda Azərbaycan məktəblərinin bağlanmasını istəməsi <strong>il</strong>ə bağlıdey<strong>il</strong>ənlər inandırıcı görünmür. Bizim Diaspor Komitəsi yeni yaradılıb. Nazim İbahimov bir insan kimi çoxsəmimidir. Mən onu həmişə tənqid etmişəm. Ancaq komitə sədrini və qurumun əməkdaşlarını mətbuatda təhqirvə onları gözdən salmağa cəhd edənlər bizim diasporumuzun güclü olmasını istəməyənlər ola b<strong>il</strong>ər. 1980-<strong>ci</strong>68
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI<strong>il</strong>lərin əvvəllərində Yerevanda Teatr meydanı yaxınlığında bir lövhəyə rast gəldim. Bu lövhədə xaricdə yaşayanermən<strong>il</strong>ər komitəsi barədə məlumat əksini tapmışdı. Maraqlandım, ded<strong>il</strong>ər ki, bu qurum hələ 1960-cı <strong>il</strong>lərdənmövcuddur. Bizim komitə isə yeni yaransa da, az iş görməyib. Siz də b<strong>il</strong>irsiniz ki, diaspor qurumları <strong>il</strong>ə işləməkolduqca çətindir. Hərə bir hava çalır, təkcə Hollandiyada 40-a yaxın Azərbaycan cəmiyyəti var. Son <strong>il</strong>lər hansıtəşk<strong>il</strong>atın həqiqətən Azərbaycan uğrunda çalışdığı müəyyənləşib. Komitə məhz bu qurumlarla əməkdaşlıq edir".Görüşdə Azərbaycan diasporunun üzvləri - Telman Həsənov, Azər Qəhrəmanlı, Davud Mə<strong>ci</strong>dsər, SamirYaquboğlu, Cavan Maştağalı, Samir Tahiroğlu və başqaları maraqlı təkliflərlə çıxış etd<strong>il</strong>ər.Çox qəribədir ki, BAK-ın "açıq qapı" tədbiri Benelüks ölkələrindəki bəzi Azərbaycan cəmiyyətləritərəfindən mənfi qarşılanıb. Görünür, onlar diaspor qurumlarının BAK-a artan marağından əndişələnməyəbaşlayıblar.Tural AYDINOĞLURotterdam, Niderland Krallığı―525-<strong>ci</strong> qəzet‖, 8 avqust <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>69
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIKanadada yaĢayan Azərbaycan və Türk icmaları erməni terrorunu pisləyənmitinq keçirmiĢlərAzərbaycanın Kanadadakı səfirliyindən AzərTAc-a dax<strong>il</strong> olmuş məlumatda dey<strong>il</strong>ir ki, 1982-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>avqustun 27-də Türkiyə səfirliyinin hərbi attaşesi polkovnik At<strong>il</strong>la Altıkatın erməni terrorçuları tərəfindənöldürülməsinin 25-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>dönümü <strong>il</strong>ə əlaqədar Ottava şəhərində onun qətlə yetir<strong>il</strong>diyi yerdə Kanada TürkAssosiasiyaları Federasiyası mitinq keçirmişdir.Mitinqdə Ottava, Toronto və Montreal şəhərlərində yaşayan türk və Azərbaycan icmalarının, Kanadaparlamentinin, mətbuatın, yerli ictimaiyyətin, Azərbaycan və Türkiyə səfirliklərinin nümayəndələri iştiraketmişlər.Erməni terrorçuluğundan, bu qətli törədən <strong>ci</strong>nayətkarların hələ də cəzasız qalmasından danışan mitinqiştirakçıları birtərəfli informasiya nəticəsində Kanadanın qondarma erməni ―soyqırımını‖ tanımasındantəəssüfləndiklərini b<strong>il</strong>dirmiş, bu tarixi ədalətsizliyə son qoyulacağına əmin olduqlarını söyləmişlər.Mitinqdə çıxış edən Ottava Azərbaycan İcmasının nümayəndəsi Yaşar Muğan, At<strong>il</strong>la Altıkatın erməniterrorçularının Kanadada və dünyada törətdikləri terror aktlarının qurbanlarından biri olduğunu vurğulayaraq,ermən<strong>il</strong>ərin keçən əsrin əvvəllərindən başlayaraq indiyə qədər Azərbaycan xalqına qarşı təcavüzü davametdirdiklərini diqqətə çatdırmışdır. Y.Muğan demişdir ki, etnik təmizləmə siyasəti aparan erməni dövlətiazərbaycanlıları öz əzəli torpaqlarından s<strong>il</strong>ah gücünə çıxarmış, Azərbaycan əraz<strong>il</strong>ərini işğal etmiş, hərbi təcavüznəticəsində 1 m<strong>il</strong>yondan çox azərbaycanlı öz Vətənində qaçqın və məcburi köçkünə çevr<strong>il</strong>mişdir. Ermən<strong>il</strong>ərAzərbaycanın Xocalı şəhərini yer üzündən s<strong>il</strong>ərək, XX əsrin ən dəhşətli fa<strong>ci</strong>əsini törtmişlər. Terroru iyrəncməqsədə çatmaq üçün vasitəyə çevirən ermən<strong>il</strong>ər Azərbaycanın dəmir yollarında, paytaxt Bakının metrosundaçoxlu insan tələfatı <strong>il</strong>ə nəticələnən partlayışlar törətmişlər. O, Kanada siyasətç<strong>il</strong>ərini terroru dövlət səviyyəsindədəstəkləyən Ermənistanı pisləməyə çağırmışdır.Sonra Kanada parlamenti binasının qarşısında türk diplomatının xatirəsinə şamlaryandırılmışdır.Ottava Azərbaycan İcmaları Assosiasiyası adından Kanadanın dövlət və hökumət qurumlarına,parlamentinə müra<strong>ci</strong>ət qəbul olunmuşdur.AzərTAc28 avqust <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>70
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASISəfir Azərbaycan diasporunun nümayəndələri <strong>il</strong>ə görüĢmüĢdürHollandiyadakı Ben<strong>il</strong>üks Azərbaycanlıları Konqresinin (BAK) mətbuat xidmətindən AzərTAc-ın xüsusimüxbirinə b<strong>il</strong>dirmişlər ki, Amsterdam şəhərindəki məşhur Heineken a<strong>il</strong>əsinə məxsus möhtəşəm ―Hotel deL`Europe‖ mehmanxanasının konfrans zalinda Azərbaycanın bu ölkədəki səfiri Fuad İsgəndərov və Xari<strong>ci</strong>Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsi Avropa şöbəsinin rəhbəri İlham MəmmədovBAK idarə heyətinin üzvləri <strong>il</strong>ə görüşmüşdür.Görüşdə BAK prezidenti Sah<strong>il</strong> Qasımov bu ölkəyə səfir təyin olunmuş Fuad İsgəndərovu idarəheyətinin üzvlərinə təqdim etmiş, rəhbərlik etdiyi təşk<strong>il</strong>atın doğma Vətənimizlə bağlı həqiqətləri hollandlaraçatdırmaq sahəsindəki fəaliyyətindən, bu ölkəyə inteqrasiyasından, Azərbaycan diasporunun problemlərindən vəgələcəkdə görüləcək işlərdən danışmışdır.S.Qasımov Amsterdam şəhərində artıq fəaliyyətə başlamış Azərbaycan d<strong>il</strong>ini tədris edən məktəb barədəqonaqlara məlumat vermişdir. Bu məktəbdə azərbaycanlı uşaqlarla yanaşı, Azərbaycan d<strong>il</strong>inə böyük həvəsgöstərən başqa m<strong>il</strong>lətlərin, o cümlədən hollandiyalı uşaqların da təhs<strong>il</strong> almağa maraq göstərdiklərini xüsusivurğulamışdır.Görüşdə səfir F.İsgəndərov bu ölkədəki diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının fəaliyyətini daim izlədiyini b<strong>il</strong>dirmiş,ölkəmizi tanıtmaq sahəsində apardıqları səmərəli işi yüksək qiymətləndirmiş, Azərbaycan RespublikasınınNiderland Krallığında ləyaqətlə təms<strong>il</strong> olunduğunu qeyd etmişdir. Diplomat eyni zamanda diasporumuzunproblemlərinin həllinə yardım göstər<strong>il</strong>əcəyini b<strong>il</strong>dirmişdir.Sonda F.İsgəndərov səfir kimi fəaliyyətə başladığı müddətdən bəri gördüyü işlər, keçirdiyi rəsmigörüşlər haqqında diaspor fəallarına dolğun məlumat vermişdir.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsi Avropa şöbəsinin müdiri İlhamMəmmədov komitənin sədri Nazim İbrahimovun salamlarını Ben<strong>il</strong>üks Azərbaycanlıları Konqresinin idarəheyətinin üzvlərinə çatdırmış, BAK-ın Azərbaycan həqiqətlərinin Avropaya və dünyaya çatdırılmasında böyükrol oynadığını b<strong>il</strong>dirmişdir. İ.Məmmədov eyni zamanda BAK və səfirlik arasında yaranmış sıx əlaqələrdənməmnunluğunu vurğulamış və bu münasibətlərin digər ölkələrdəki diaspor təşk<strong>il</strong>atlarına və diplomatikkorpuslara nümunə ola b<strong>il</strong>əcəyini diqqətə çatdırmışdır.Sonda BAK prezidenti S.Qasımov belə görüşlərin səmərəsini və onların gələcək fəaliyyətlərinə əməlitəsir göstərəcəyini qeyd etmiş və qonaqlara minnətdarlığını b<strong>il</strong>dirmişdir.AzərTAc5 sentyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>71
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIPolĢada fəaliyyət göstərən ―Qafqaz evi‖ rəsmi qeydiyyatdan keçmiĢdirXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki,Polşadakı ―Qafqaz evi‖ cəmiyyəti öz fəaliyyətini rəsm<strong>il</strong>əşdirmişdir.Bu <strong>il</strong>in martında Varşava şəhərində təsis ed<strong>il</strong>miş ―Qafqaz evi‖ rəsmi qeydiyyata alınmışdır.Azərbaycanlı Hicran Əliyeva ―Qafqaz evi‖nin prezidenti seç<strong>il</strong>mişdir.Hicran Əliyeva b<strong>il</strong>dirmişdir ki, ―Qafqaz evi‖ndə bu ölkədə yaşayan Azərbaycan, Gürcüstan vəErmənistandan olan nümayəndələr iştirak edəcəklər. Digər Qafqaz xalqları nümayəndələrinin də qurumdaiştirakı nəzərdə tutulur.―Qafqaz evi‖ adlı qurum <strong>il</strong>k dəfə Birin<strong>ci</strong> Dünya müharibəsi zamanı Polşaya köçən qafqazlı miqrantlartərəfindən yaradılmışdır.Maraqlananlar qurumun fəaliyyəti <strong>il</strong>ə www.domkaukaski.org saytında tanış ola b<strong>il</strong>ərlər.AzərTAc8 sentyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>72
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIBerlində Alman-Azərbaycan Forumunun fəxri idarə heyətinin <strong>il</strong>k iclasıkeçir<strong>il</strong>miĢdirXari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən AzərTAc-a b<strong>il</strong>dirmişlər ki,sentyabrın 20-də Berlində, şəhər parlamentinin binasında Alman-Azərbaycan Forumunun fəxri idarə heyətinin<strong>il</strong>k iclası keçir<strong>il</strong>mişdir.Toplantıda Bundestaqın bir neçə üzvü, müxtəlif alman şirkətlərinin nümayəndələri, elm, mədəniyyətxadimləri, Azərbaycan diasporasının fəalları iştirak etmişlər.İlk iclasda yeni sədr, idarə heyətinin üzvləri seç<strong>il</strong>mişdir. Hazırda foruma Otto Hauzer sədrlik edir. O, 14<strong>il</strong> Bundestaqın üzvü olmuşdur, Helmut Kol hökumətində dövlət katibi vəzifəsində işləmişdir. ForumAlmaniyada Azərbaycanla bu səviyyədə məşğul olan yeganə cəmiyyətdir. Qurumun məqsədi iki ölkə arasındasiyasi, iqtisadi, mədəni, humanitar sahədə münasibətlərin inkişafına töhfə verməkdir.Dövlət Komitəsindən onu da b<strong>il</strong>dirmişlər ki, Forum 1996-cı <strong>il</strong>də yaradılsa da, uzun müddət fəaliyyətsizqalmışdır. 2006-cı <strong>il</strong>də Azərbaycanın Almaniyadakı səfirliyinin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə qurum fəaliyyətini bərpa etmişdir.AzərTAc21 sentyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>73
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI―Diaspor: izahlı sözlük və məlumat kitabı‖ çapdan çıxmıĢdırAzərTAc xəbər verir ki, Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi<strong>il</strong>ə ―Diaspor: izahlı sözlük və məlumat kitabı‖ çapdan çıxmışdır.Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovun və AMEA-nın prezidenti, Dünya AzərbaycanlılarınınƏlaqələndirmə Şurası idarə heyətinin sədri Mahmud Kərimovun məsləhətç<strong>il</strong>iyi <strong>il</strong>ə hazırlanan kitabda diasporlabağlı önəmli olan söz və ifadələr, termin və anlayışlar əksini tapmışdır. Diaspora aid nəzəri və təcrübiməlumatlarla yanaşı lobbiç<strong>il</strong>ik, miqrasiya və digər anlayışlarla bağlı geniş izahlar ver<strong>il</strong>mişdir.―Diaspor: izahlı sözlük və məlumat kitabı‖nda xaricdəki diaspor təşk<strong>il</strong>atları, ―Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarlabağlı dövlət siyasəti haqqında‖ Qanun, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Miqrasiya Proqramı (2006-2008-<strong>ci</strong><strong>il</strong>lər), mövzu <strong>il</strong>ə bağlı Azərbaycanda nəşr ed<strong>il</strong>ən kitabların adları, Azərbaycan diasporuna məxsus internetsaytlarının unvanları, Dünya Azərbaycanlılarının Əlaqələndirmə Şurasının tərkibi, Ginnesin ―Rekordlarkitabı‖na düşən soydaşlarımızın adları, müxtəlif xalqların diaspor təşk<strong>il</strong>atları, diaspor quruculuğu barədə nəzərifikirlər, təcrübi işlər və digər məsələlər barədə məlumatlar da toplanmışdır.Mənbə kimi Amerika Birləşmiş Ştatları, Böyük Britaniya, Rusiya, Fransa, Skandinaviya ölkələri, İsra<strong>il</strong>və başqa dövlətlərin kitabxanaları, internet saytlarından və ali məktəb dərsliklərindən istifadə olunmuşdur.Kitabın müəllifi gənc tədqiqatçı Zaur Əliyevdir.AzərTAc22 sentyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>74
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan Respublikası dünya azərbaycanlılarının VətənidirMüsahibimiz Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin IX qurultayında böyük səs çoxluğu <strong>il</strong>ə DAK-ın sədriseç<strong>il</strong>miş professor Qulamrza Səbri TəbrizidirQ. S. Təbrizi 1934-cü <strong>il</strong>də Təbrizdə anadan olmuşdur. 1953-58-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə Təbriz Universitetinin fars vəing<strong>il</strong>is f<strong>il</strong>ologiyası fakültəsini bitirmişdir.Yeniyetmə və gənclik <strong>il</strong>ləri Seyid Cəfər Pişəvərinin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan M<strong>il</strong>li hökumətidövrünə düşdüyündən bu tarixi hadisə onun yaddaşında s<strong>il</strong>inməz izlər buraxmış, sonrakı həyat və mübarizəyolunu müəyyənləşdirmişdir. Siyasi baxışlarına görə daimi təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün Qulamrza bəy1959-cu <strong>il</strong>də Təbrizi tərk etməyə məcbur olmuş və bununla da ömrünün müha<strong>ci</strong>r dövrü başlanmışdır.Əvvəlcə Türkiyəyə pənah gətirmiş, İstanbul Universitetinin doktoranturasına qəbul olunmuşdur. Lakin 1960-cı<strong>il</strong>də Türkiyədə hökumət çevr<strong>il</strong>işi baş verdiyinə və İstanbul Universiteti bağlandığına görə İng<strong>il</strong>tərəyə getmişdir.Londonda müxtəlif yerlərdə işləməklə bərabər ali təhs<strong>il</strong>ini də tamamlamağı unutmamışdır. Təkrar magistr təhs<strong>il</strong>ialdıqdan sonra doktorluq dissertasiyası üzərində işləmişdir. Bir müddət BBC və digər kanallarda siyasiicmalçılıqla məşğul olmuşdur.Q. S. Təbrizi 1969-cu <strong>il</strong>də Edinburq Universitetində ―V<strong>il</strong>yam Bleykin dialektik fikri: Ədəbi və sosialgörüşləri‖ mövzusunda uğurla doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1973-cü <strong>il</strong>də Londonda və Nyu-Yorkda nəşr etdirdiyi ―V<strong>il</strong>yam Bleykin behişti və cəhənnəmi‖ əsəri Qulamrza bəyə böyük şöhrətqazandırmışdır.Edinburq Universitetinin professoru Q. S. Təbrizi təkcə elmi-pedaqoji fəaliyyətlə dey<strong>il</strong>, ədəbi-bədiiyaradıcılıqla da məşğul olmuş, xüsus<strong>il</strong>ə poeziya və publisistika sahəsində sanballı uğurlara imza atmışdır.İndiyədək onun onlarca şer kitabı, publisistik əsəri işıq üzü görmüşdür.Ömrünün 45 <strong>il</strong>dən çoxunu müha<strong>ci</strong>rətdə yaşayan, dünyanı, neçə deyərlər, əriş-arğac bir neçə dəfədolaşan, Şərq müdrikliyi <strong>il</strong>ə Qərb siv<strong>il</strong>izasiyasının sintezini özündə daşıyan, geniş erudisiyaya, çoxşaxəli zənginb<strong>il</strong>iyə sahib olan f<strong>il</strong>osof – şairin həyat və yaradıcılığının əsas leytmotivi Vətən eşqi, m<strong>il</strong>lət dərdi, bütün cahandahaqq-ədalət axtarışıdır. O, doğma xalqının haqq işinin, onun tarixinin, mədəniyyətinin, mənəvi dəyərlərininyorulmaz təbliğatçısıdır. Dünyanın onlarca ölkəsində keçir<strong>il</strong>ən mötəbər tədbirlərdə, konfranslarda,simpoziumlarda, toplantılarda çıxış etmiş, nüfuzlu universitetlərdə mühazirələr oxumuşdur.Professor Təbrizinin xaricdəki Azərbaycan diasporlarının təşk<strong>il</strong>i, onların fəaliyətlərininəlaqələndir<strong>il</strong>məsi sahəsində danılmaz xidmətləri var. O, dünya azərbaycanlılarının Bakıda keçir<strong>il</strong>miş hər ikiqurultayının iştirakçısı olmuşdur. Ümumm<strong>il</strong>li lider Heydər Əliyevin təklifi <strong>il</strong>ə I qurultayda DünyaAzərbaycanlıları Əlaqələndirmə Şurası İdarə Heyəti sədrinin müavini seç<strong>il</strong>mişdir. Onun bu sahədəki xidmətləri<strong>Prezident</strong> İlham Əliyev tərəfindən də yüksək qiymətləndir<strong>il</strong>mişdir. Dövlət başçısının sərəncamı <strong>il</strong>ə ―Tərəqqi‖medalına layiq görülmüşdür. Qulamrza bəy qayğıkeş a<strong>il</strong>ə başçısı, dörd övlad atasıdır.– Professor, 50 m<strong>il</strong>yonluq böyük Azərbaycan xalqını təms<strong>il</strong> edən mötəbər beynəlxalq təşk<strong>il</strong>ata – DünyaAzərbaycanlıları Konqresinə rəhbər seç<strong>il</strong>məyiniz münasibət<strong>il</strong>ə sizi təbrik edirik. İlk növbədə istərdik ki, DAKınyaranma zərurəti və fəaliyyəti barədə oxuculara, qısaca da olsa, məlumat verəsiniz...– Təbrikə və dəvətə görə ―Xalq qəzeti‖nin rəhbərliyinə və kollektivinə təşəkkür edirəm. DünyaAzərbaycanlıları Konqresi 1997-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in oktyabr ayında ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində yaradılıb. Məqsəd tarixənən böyük ədalətsizliklərlə üzləşmiş, müstəq<strong>il</strong>liyi əlindən alınmış, torpağı yağmalanmış, ikiyə parçalanmışAzərbaycan xalqının haqq səsini dünyaya çatdırmaq, güneyli-quzeyli soydaşlarımızın üzləşdikləri problemlərinçözülməsi üçün yollar axtarmaq, xüsusən, 35 m<strong>il</strong>yonluq güneyli qardaş-bacılarımızın dərd-sərini, DağlıqQarabağ münaqişəsi <strong>il</strong>ə bağlı əsl həqiqətləri beynəlxalq müstəvidə bəyan etmək və sair məsələləri gündəməgətirmək idi.Şübhəsiz, bu <strong>il</strong>lər ərzində DAK qarşıya qoyduğu vəzifələrdən müəyyən qismini görə b<strong>il</strong>mişdir. Düzdür,bəz<strong>il</strong>əri görülən işlərin də üstündən xətt çəkmək istəyir, təşk<strong>il</strong>atın fəaliyyətsizliyi haqqında rəy formalaşdırmağaçalışırlar. Belə yanaşmanı doğru hesab etmirəm. DAK indiyədək 9 qurultayını keçirmiş, Avropa, Amerika,Türkiyə, MDB ölkələrində yaşayan soydaşlarımızın fəaliyyətinin canlandırılmasında iştirak etmiş, GüneyAzərbaycan, Dağlıq Qarabağ, Xocalı, qondarma ―erməni soyqırımı‖ kimi <strong>ci</strong>ddi məsələlərin aktiv siyasimüzakirəyə çıxarılmasına səy göstərmiş və bəzi hallarda buna na<strong>il</strong> olmuşdur. DAK-ın təşəbbüsü <strong>il</strong>ə Haaqa,Stokholm, Paris, Brüssel və dünyanın başqa iri şəhərlərində beynəlxalq forumlar, konfranslar, simpoziumlar vədigər tədbirlər keçir<strong>il</strong>mişdir.Lakin bununla belə, bir təşk<strong>il</strong>at kimi, DAK-da müəyyən problemlər də mövcuddur. Hər şeydən əvvəl,bir zamanlar DAK-ın sıralarından ayrılmış və indiyədək Demokratik Dünya Azərbaycanlıları Konqresi (DDAK)adı <strong>il</strong>ə fəaliyyət göstərən təşk<strong>il</strong>atla (iqamətgahı Çikaqodadır) birləşməyə ehtiyac var. DDAK-la birləşmədən75
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIdigər qurumlarla birlik məsələsini müzakirə etmək mümkün dey<strong>il</strong>. Bu və digər məsələlər haqqında IXqurultayda ətraflı söhbət getdi.– DAK-ın son qurultayı necə keçdi, qurumun strukturunda və nizamnaməsində nə kimi dəyişiklikləred<strong>il</strong>di?– DAK-ın IX qurultayı iyul ayının 7-8-də Almaniyanın Köln şəhərindəki ―Ramada‖ otelinin konfranszalında keçir<strong>il</strong>di. Azərbaycan dövlətinin üçrəngli bayrağı və DAK-ın rəmzi əks olunmuş plakatlarla bəzəd<strong>il</strong>mişzalda Azərbaycan Respublikasının dövlət himninin sədaları altında öz işinə başlayan ali məclisə dünyanın 20ölkəsindən 250-dək nümayəndə və qonaqlar qatılmışdı. DAK-ın sədri Cavad Derəxti giriş sözü <strong>il</strong>ə qurultayıaçdı. İclası idarə etmək üçün Divan və say komissiyası seç<strong>il</strong>di. Qurultayın gündəliyi təsdiqləndi. AzərbaycanRespublikasının <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyevin göndərdiyi təbrik qurultay iştirakçıları tərəfindən alqışlarlaqarşılandı. DAK sədrinin və təftiş komissiyasının hesabatları dinlən<strong>il</strong>di.Gündəlikdəki məsələlərlə bağlı Sabir Rüstəmxanlı, Tofiq Məlikov və mən məruzə etdik. XaricdəYaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov, Azərbaycan Respublikası<strong>Prezident</strong>inin İcra Aparatının məsul əməkdaşı Qafar Əliyev və başqaları çıxış etd<strong>il</strong>ər.Qurultay təşk<strong>il</strong>atın yeni nizamnaməsini qəbul etdi. Yeni nizamnaməyə görə, DAK-ın Məclisi ləğvolundu, əvəzində 17 nəfərdən ibarət İdarə Heyəti yaradıldı. Qərara alındı ki, İdarə Heyətinin üzvlərindən 4-üAzərbaycandan, 4-ü MDB respublikalarından, 9-u isə digər ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız arasından seç<strong>il</strong>sin.Azərbaycandan DAK-ın İdarə Heyətinə diaspor sahəsində xidmətləri olan tanınmış ziyalılar – m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i , şairSabir Rüstəmxanlı, professorlar Vaqif Sultanlı, Paşa Qəlbinur və hüquqşünas Ad<strong>il</strong> Minbaşı seç<strong>il</strong>d<strong>il</strong>ərBu vaxtadək <strong>il</strong>də bir dəfə DAK-ın qurultayı keçir<strong>il</strong>irdi. Yeni nizamnamə qurultayın iki <strong>il</strong>dən bir çağrılmasınaqərar verdi. Bundan əlavə, yeni nizamnaməyə əsasən, qurumun sədrini seçmək səlahiyyəti indən belə qurultayayox, İdarə Heyətinə ver<strong>il</strong>di. İdarə Heyətinin <strong>il</strong>k iclasında alternativ əsasda səs çoxluğu <strong>il</strong>ə DünyaAzərbaycanlıları Konqresinin sədri seç<strong>il</strong>dim.– Professor Təbrizi yeni vəzifədə özünü necə hiss edir?– Bu fəaliyyət sahəsində, əslində, yeni dey<strong>il</strong>əm. İki <strong>il</strong>dən sonra yarım əsr tamam olacaq ki, müha<strong>ci</strong>römrü yaşayıram. Bu da mənim diaspor fəaliyyəti <strong>il</strong>ə məşğul olmağıma təbii imkanlar yaratmışdır.Ümumiyyətlə, qəlbində az-çox Vətən sevgisi daşıyan insan üçün qürbətdə yaşayıb Vətənin bir parçası anlamınagələn diaspor fəaliyyətindən kənarda qalmaq mümkün dey<strong>il</strong>. Mən də təbii olaraq qürbətdə yaşadığım bumüddətdə diaspor fəaliyyətimə üstünlük vermişəm. Ona görə də DAK sədri seç<strong>il</strong>ərkən, bir tərəfdən mənəgöstər<strong>il</strong>ən yüksək etimadın məsuliyyətinin yaratdığı narahatlığı keçirməklə yanaşı, qarşı tərəfdən uzun <strong>il</strong>lərməşğul olduğum və kifayət qədər təcrübə topladığım sahədə çalışacağım üçün içimdə bir rahatlıq duydum.Bundan əvvəl uzun <strong>il</strong>lər boyu Böyük Britaniyada Azərbaycan Cəmiyyətinə rəhbərlik etmişəm. Azərbaycantarixini, mədəniyyətini, adət-ənənələrini kifayət qədər geniş təbliğ etməyə çalışmışam, xalqımıza qarşı törəd<strong>il</strong>ənhaqsızlıqların, Dağlıq Qarabağ problemi, 20 Yanvar, Xocalı fa<strong>ci</strong>ələri barədə həqiqətlərin dünyaya çatdırılmasıüçün əlimdən gələni əsirgəməmişəm.1999-cu <strong>il</strong>də dünyadan nakam köçmüş sevimli qızım Leyla Təbrizinin adına Londonda Ana d<strong>il</strong>iFondunu təsis etmişəm. Həmin fondun vəsaiti <strong>il</strong>ə Azərbaycan ədəbiyyatının, mədəniyyətinin təbliğiistiqamətində <strong>ci</strong>ddi işlər görülüb. İndiyədək fondun vəsaiti <strong>il</strong>ə 50 adda on minlərlə nüsxədə kitablar buraxılmış,SD, kompakt disk və sair yayılmışdır.Mənim diaspor fəaliyyətimin ən parlaq anı 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in noyabr ayına təsadüf edir. Həmin <strong>il</strong> noyabrın 9-10-da Azərbaycan xalqının ümumm<strong>il</strong>li lideri Heydər Əliyevin təşəbbüsü və təşk<strong>il</strong>atçılığı <strong>il</strong>ə Bakıda DünyaAzərbaycanlılarının I qurultayı keçir<strong>il</strong>di. Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəq<strong>il</strong>liyinin bərpa olunmasının10-cu <strong>il</strong>dönümünə təsadüf edən həmin möhtəşəm tədbirdə mənə böyük etimad göstər<strong>il</strong>di. DünyaAzərbaycanlılarının Əlaqələndirmə Şurası (DAƏŞ) sədrinin müavini seç<strong>il</strong>dim.Dünya Azərbaycanlılarının I qurultayı bütövlükdə Azərbaycan diasporunun fəaliyyətinə güclü təkanverdi. Həmin forumda qəbul olunmuş qətnamə uzunmüddətli fəaliyyət proqramı idi. Həm qurultayınqətnaməsində, həm də müdrik rəhbər Heydər Əliyevin çıxışında xüsusi olaraq vurğulandı ki, hər birazərbaycanlı öz m<strong>il</strong>li mənsubiyyətinə görə qürur hissi keçirməlidir. Biz azərbaycançılığı, m<strong>il</strong>li-mənəvidəyərlərimizi, adət-ənənələrimizi yaşatmalıyıq. ―Həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mənazərbaycanlıyam‖.– Heydər Əliyevin böyük qürur hissi <strong>il</strong>ə dediyi bu qanadlı sözlər qurultay nümayəndələrini ayağaqaldırdı. Azərbaycanda və xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan çox soydaşımızı s<strong>il</strong>kələdi, mənsub olduğu xalqınböyüklüyünü, şərəfli keçmişini duymağa, özünü dərk etməyə, anlamağa sövq etdi. Həmin qurultayda qeydolundu ki, müstəq<strong>il</strong> Azərbaycan Respublikası bütün dünya azərbaycanlıları üçün cazibə mərkəzidir. Haradayaşamasından asılı olmayaraq hər bir azərbaycanlı b<strong>il</strong>məlidir ki, onun arxasında Azərbaycan dövləti durur.Azərbaycanı özünün tarixi Vətəni hesab edən insanlar Azərbaycan dövlətç<strong>il</strong>ik ideyaları ətrafında birləşməli,76
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIümümm<strong>il</strong>li məsələlərdə sarsılmaz birlik nümayiş etdirməlidirlər. Bütün bunlar bizim sonrakı işimizdə mühümrol oynadı, fəaliyyətimizin istiqamətini müəyyənləşdirdi.– DAƏŞ-in fəaliyyətində əsas ağırlıq sizin üzərinizə düşürdü. Çətin dey<strong>il</strong>dimi?– Şübhəsiz ki, çətin idi. Lakin mən heç vaxt çətinlikdən qorxmamışam. Həmişə arayıb-axtarıb çətin işinqulpundan yapışmışam. Digər tərəfdən, həmin işi mənə xalqımın x<strong>il</strong>askarı, məni özünə dost hesab edənümumm<strong>il</strong>li liderimiz tapşırmışdı. Bundan əlavə, o, bizə aydın fəaliyyət proqramı da vermişdi. Şura özfəaliyyətini həm qurultayda, həm də 2002-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> dekabrın 27-də ölkə rəhbəri tərəfindən imzalanmış ―Xaricdəyaşayan azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında‖ Azərbaycan Respublikasının Qanununda irəlisürülmüş vəzifələrə uyğun tənzimləmişdir. Görülən tədbirlər içərisində xari<strong>ci</strong> ölkələrdə Azərbaycan d<strong>il</strong>indəfəaliyyət göstərən məktəblərin yaradılmasını, onların tədris-metodik, maddi-texniki təminatına və inkişafına,eləcə də həmin məktəblər üçün kadrların hazırlanması işinə yardım ed<strong>il</strong>məsini... misal göstərmək olar. DAƏŞolaraq biz İng<strong>il</strong>tərədə, İsveçdə, Norveçdə, ABŞ-da və başqa ölkələrdə Azərbaycan d<strong>il</strong>i kursları, ana d<strong>il</strong>iniöyrənən dərnəklər açdıq və oraya yüzlərlə dərs vəsaiti, bədii, tarixi aspektdə yazılmış kitablar göndərdik.Azərbaycan mədəni irsinin qorunması <strong>il</strong>ə bağlı müxtəlif beynəlxalq tədbirlər, konfrans, seminar və görüşlərkeçirdik. Bakıda və soydaşlarımızın sıx yaşadıqları bir sıra ölkələrdə ―Azərbaycan Respublikasının xaricdəyaşayan azərbaycanlılarla bağlı d<strong>il</strong> və təhs<strong>il</strong> siyasəti‖ mövzusunda konfranslar təşk<strong>il</strong> etdik. Neçə <strong>il</strong>dir ki,Avropanın bir sıra iri şəhərlərində Xocalı və 20 Yanvar fa<strong>ci</strong>ələrinin, 1918-20-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə daşnakların törətdikləriqırğınların <strong>il</strong>dönümü günlərində tədbirlər keçirir, dünya xalqlarının diqqətini erməni vəhş<strong>il</strong>iyinə yönəldirik...Yəni, dediyim odur ki, biz bu işi indiyədək görmüşük, indən belə də daha geniş miqyasda görəcəyik. Şübhəsiz,qarşıda görüləcək işlərimiz çoxdur. Bütün bunlar DAK sədri kimi, üzərimə düşən hüquqi və mənəviməsuliyyətin sərhədlərini genişləndirir.– Qarşıda duran həlli va<strong>ci</strong>b məsələləri, görüləcək işləri bir qədər konkretləşdirmək olarmı?– Bunlardan ən mühümü DAK-ın təşk<strong>il</strong>atlanması, onun işlək mexanizminin formalaşdırılmasıdır.Təəssüf doğurası haldır ki, DAK-ın idarəç<strong>il</strong>ik mexanizmi indiyədək aydın şək<strong>il</strong>də müəyyənləşdir<strong>il</strong>məmişdir.Odur ki, bu sahədəki işləri tezliklə sahmana salıb, idarəetmədə qayda-qanun yaratmaq niyyətindəyik.Digər va<strong>ci</strong>b məsələyə bayaq ötəri toxundum. Bu, DAK-ın bütövlüyünə na<strong>il</strong> olmaq vəzifəsidir. Bir vaxtlarmüəyyən səbəbdən onun sıralarından ayrılmış qrupların və insanların təşk<strong>il</strong>ata qayıtmasını təmin etməliyik.Birlik, bütövlük olmayan yerdə heç bir uğurdan, ümumm<strong>il</strong>li problemlərimizin həllindən söhbət gedə b<strong>il</strong>məz.Nəzərə alsaq ki, bizim yaşı əsri adlamış erməni lobbisi kimi güclü düşmənimiz var və o, monolit birliyə, böyükmaliyyə qaynaqlarına sahibdir, bu gün ona qarşı duruş gətirmək istəyiriksə, birləşməkdən, bütövləşməkdən,zərbəni bir yerə vurmaqdan ayrı əlacımız yoxdur. Sevindiri<strong>ci</strong> haldır ki, bizim öz mövqeyimiz DDAK-ınrəhbərliyi səviyyəsində başa düşüldü və müdafiə olundu. Məlumat verim ki, bir neçə gün bundan əvvəlBrüsseldə DDAK-ın sədri Əhməd Obalı <strong>il</strong>ə görüşdük, ümumi fəaliyyətimiz barədə geniş fikir mübad<strong>il</strong>əsiapardıq. Şübhəsiz ki, birləşmək məsələsi söhbətimizin canını təşk<strong>il</strong> etdi. Qərara aldıq ki, hər iki təşk<strong>il</strong>atın idarəheyətləri üzvlərinin iştirakı <strong>il</strong>ə yaxın vaxtlarda Londonda görüşək və birləşmək məsələsini birdəfəlik həll edək.Bundan əlavə, Dünya Azərbaycanlıları Konqresi M<strong>il</strong>li Fondun yaradılmasını zəruri hesab edir. Bunun üçünmaliyyə mənbələri tapmaq, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan görkəmli soydaşlarımızla, imkanlı işadamları <strong>il</strong>ə görüşmək, onları bir araya gətirmək niyyətindəyik.DAK Azərbaycan həqiqətlərini beynəlxalq aləmə çatdırmağı, Dağlıq Qarabağ probleminin həllininuzadılması, Güneydə insan haqları və azadlıqlarının pozulması və sair problemlərin BMT, Avropa Birliyi,Avropa Şurası kimi qurumlarda müzakirəsinə na<strong>il</strong> olmağı planlaşdırır.Növbəti qurultaya qədərki iş planımızda DAK-ın tarixi haqqında sənədli f<strong>il</strong>m çəkdirməyi, qurumunnəşri olan dərg<strong>il</strong>ərin (―DAK‖, ―Bakı-Təbriz‖), ―Okno v mir‖ qəzetinin fəaliyyətini canlandırmaq, habelə yeninəşrlər təşk<strong>il</strong> etmək, Azərbaycan tarixinə, ədəbiyyatına, mədəniyyətinə dair təxminən 50 adda kitabın çapına,m<strong>il</strong>li mədəniyyətimizin ən dəyərli nümunələrinin dünya d<strong>il</strong>lərinə tərcümə ed<strong>il</strong>məsinə na<strong>il</strong> olmaq, güneyligənclərin Azərbaycan Respublikasında təhs<strong>il</strong> alması üçün hüquqi və maddi baza yaratmaq, dünyadakı güclüyəhudi lobbisi, türk diasporu və bizə rəğbət bəsləyən digər diasporlarla dostluq əlaqələri qurmaq ... kimiməsələlər öz əksini tapmışdır.Onu da deyim ki, bu <strong>il</strong>in oktyabrında DAK-ın 10 yaşı tamam olur. Yub<strong>il</strong>eylə bağlı bir sıra tədbirlərkeçirməyi nəzərdə tutmuşuq. Bundan əlavə, gələn <strong>il</strong> may ayının 27-28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 80<strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyi <strong>il</strong>ə əlaqədar Gəncə və Tb<strong>il</strong>isi şəhərlərində konfranslar, aprel ayında Amerika Birləşmiş Ştatlarında―Bölünmüş xalqların taleyi‖ mövzusunda beynəlxalq forum, oktyabr ayında Avstraliyada Azərbaycan vəTürkiyə diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətinin təşk<strong>il</strong>inə dair tədbir keçirməyi də planlaşdırmışıq.Nəzərinizə çatdırım ki, biz artıq fəal işə başlamışıq. Son qurultaydan ötən az müddət ərzində qeyd etdiyim kimi,təşk<strong>il</strong>atın fəaliyyət planını hazırlamışıq, Bakıda Azərbaycandan olan İdarə Heyəti üzvləri <strong>il</strong>ə bir sıra tədbirlərkeçirmişik. Londonda DAK-ın ofisini açmışıq. Onu da deyim ki, nəhayət Londonda ―Azərbaycan evi‖ də açıldı.Şəxsən özüm bir sıra Qərbi Avropa ölkələrinə səfərə çıxaraq, oradakı Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının77
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIrəhbərləri <strong>il</strong>ə görüşlər keçirmişik, fəaliyyətimizi səmərəli qurmaq üçün yollar axtarmışıq. DDAK-ın sədriƏhməd Obalı <strong>il</strong>ə birlikdə Bürusseldə yaşayan soydaşlarımızla görüş keçirdik. Sentyabrın 10-da BrüsseldəAvropa Birliyinin iqamətgahı qarşısında dinc mitinq – yürüş təşk<strong>il</strong> etdik. Tələblərimiz güneyli soydaşlarımızaöz ana d<strong>il</strong>lərində təhs<strong>il</strong> almaq, qəzet-jurnal buraxmaq hüququnun ver<strong>il</strong>məsi idi. Mitinqə digər təşk<strong>il</strong>atlarınnümayəndələri də qatılmışdı.Sonra biz Haaqaya getdik. Orada BMT-nin m<strong>il</strong>li dövləti olmayan xalqların işi üzrə səlahiyyətlinümayəndəsi bizi — Əhməd bəylə məni qəbul etdi. Biz ona Azərbaycanın Qarabağ münaqişəsinin tarixi vəindiki durumu, habelə güneyli soydaşlarımızın problemləri barədə geniş məlumat verdik. Səfərdə olduğumölkələrin kütləvi informasiya vasitələrinə, habelə BBC, Əl-cəzirə, GünAz və başqa telekanallara müntəzəmmüsahibələr vermiş, həm Azərbaycan həqiqətlərini, həm də problemlərimizi beynəlxalq aləmə çatdırmağaçalışmışam.– Qeyd etdiniz ki, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan görkəmli soydaşlarımızla, imkanlı iş adamları<strong>il</strong>ə görüşüb onları diaspor fəaliyyətinə cəlb etmək niyyətindəsiniz. Məqsəd yalnız diaspor üçün maliyyəmənbəyi tapmaqdır, yoxsa?..– Şübhəsiz, DAK kimi iri beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atın güclü maliyyə mənbəyi olmasa, fəaliyyəti istən<strong>il</strong>ənsəmərəni verməz. M<strong>il</strong>li Fondun yaranmasında dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan azərbaycanlı iş adamlarıda yaxından iştirak etməlidirlər. Xaricdə güclü lobbiyə sahib olan bədnam qonşularımızın, habelə yəhudi, yunanvə digər xalqların diaspor təşk<strong>il</strong>atları formalaşarkən onlar da bu am<strong>il</strong>dən istifadə etmişlər və bu gün də istifadəedirlər. Lakin görüşlərimizdə məqsəd təkcə maddi kömək dey<strong>il</strong>, həmçinin onların mənəvi köməyinə, nüfuz, ağılvə zəkasına ehityacımız var. Yəni nüfuz sahibi olan soydaşlarımızın diaspor fəaliyyətinə aktiv qoşulmasındanbiz ancaq qazanarıq. Elə adamların sözlərinin və əməllərinin təsiri də çox olur. Ümumm<strong>il</strong>li liderimizləLondonda görüşərkən mən bu məsələyə toxundum. Qeyd etdim ki, heç bir m<strong>il</strong>lətin bizimki qədər güclü intellektpotensialı, alimləri, dəyərli mütəxəssisləri, iş adamları yoxdur. Lütvi Zadənin kəşflərindən, elmiaraşdırmalarından ABŞ-da, Yaponiyada, Qərb ölkələrində istifadə edib hər <strong>il</strong> m<strong>il</strong>yardlar qazanırlar.Soydaşlarımız arasında dünya səviyyəli məşhur elm, zəka sahibləri, iş adamları, güclü sərmayədarlar var. TəkcəKaliforniyada yaşayan azərbaycanlı iş adamlarının varidatı hələ bir neçə <strong>il</strong> bundan əvvəl 300 m<strong>il</strong>yard dollarlıqhəddi aşmışdı. Onların gücündən niyə istifadə etməyək? Gəlib öz vətənlərində sərmayə qoyub iş görə b<strong>il</strong>ərlər...Ulu öndər o vaxt təklifimi bəyəndi və b<strong>il</strong>dirdi ki, mən xaricdəki soydaşlarımızı Azərbaycanda iş görməyə,investisiya qoymağa dəvət edirəm.Söhbət ki, gəlib bu məqama yetişdi, bir məsələyə də diqqət yönəltmək istərdim. Mən Azərbaycandam<strong>il</strong>li sahibkarlığın inkişafını izləyirəm və onlara dövlət səviyyəsində yaradılan münbit şəraiti alqışlayıram. Sirrdey<strong>il</strong> ki, dövlət müstəq<strong>il</strong>liyi dövründə indiyədək Azərbaycan iqtisadiyyatına qoyulan investisiyaların böyükəksəriyyəti xari<strong>ci</strong> sərmayədarların payına düşürdü. Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyev bu <strong>il</strong>in birin<strong>ci</strong>yarısına yekun vurarkən fərəhlə bəyan etdi ki, ölkə iqtisadiyyatına qoyulan sərmayənin həcmində <strong>il</strong>k dəfə olaraqdax<strong>il</strong>i investisiya xari<strong>ci</strong> investisiyanı üstələmişdir. Bu, çox böyük uğurdur və ölkədə iqtisadi siyasətin düzgünaparıldığını göstərir.İstərdim ki, məni düzgün başa düşsünlər. Mən əcnəbi sahibkarların Azərbaycanda iş qurmasınınəleyhinə dey<strong>il</strong>im, əksinə, bunu təbii proses sayıram. Lakin onu da dərk edirəm ki, heç bir əcnəbi sahibkar buraAzərbaycan dövlətini gücləndirmək, onun iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək, xalqın güzəranını yaxşılaşdırmaqməqsəd<strong>il</strong>ə gəlmir. Onları <strong>il</strong>k növbədə öz mənafeyi düşündürür. Azərbaycanın təbii sərvətlərindən, ucuz işbazarından bəhrələnmək istəyirlər. XIX əsrin axırları – XX əsrin əvvəllərindəki Bakını yada salaq. QərbiAvropadan neft iyinə nə qədər məşhur sahibkar gəlmişdi: Nobel qardaşları, ing<strong>il</strong>is sahibkarları, ermənikapitalistləri Mirzoyev, Montaşev və başqaları. Cüzi miqdarda kapital qoymaqla m<strong>il</strong>yardlar qazanırdılar. Bakıdaçıxarılan və satılan neftin böyük əksəriyyəti onların əlində idi. Lakin bu gün həmin əcnəbi sahibkarlardan düzəməllibir nişanə qalmamışdır. Bakının bəzəyi olan, arxitekturası <strong>il</strong>ə seç<strong>il</strong>ən hansı qədim binanı soruşursandeyirlər ki, ya Hacı Zeynalabdin Tağıyev tikdirib, ya Musa Nağıyev, ya Murtuza Muxtarov, ya da hansısa digərazərbaycanlı sahibkar. Eşitdiyimə görə təkcə Musa Nağıyev Bakıda bir-birindən gözəl 96 bina tikdirib.Onlardan neçə-neçə məktəb, xəstəxana, teatr binası yadigar qalıb. Aydın məsələdir ki, yerli sahibkar, yeri gəlsə,öz Vətəni yolunda bütün varidatından keçər. Əcnəbi isə bunu etməz. Ona görə də m<strong>il</strong>li sahibkarlığın inkişafınadaha çox önəm ver<strong>il</strong>məlidir.– DAK-ın demokratik şək<strong>il</strong>də başa çatmış IX qurultayından az müddət keçməsinə baxmayaraq, bəzikütləvi informasiya vasitələrində, ayrı-ayrı internet saytlarında xoşagəlməz söz-söhbətlərə yol ver<strong>il</strong>ir. Sizcə, belədedi-qoduların yaranmasına səbəb nədir?– Ümumiyyətlə, bizdə qaydadır: işləməyən, fəaliyyətsiz insanla kimsənin işi yoxdur. Elə ki, iş görməyəbaşlayırsan, dərhal sənin əleyhinə cürbəcür söz-söhbətlər, dedi-qodular baş alıb gedir. Mən indiyədək dəfələrləbelə haqsız hücumlara məruz qalmışam. Lakin heç vaxt bunlar məni qorxutmayıb, doğru yolumdansapmamışam. Ona görə də bütün bunları təbii qarşılayıram. Doğrudur, siyasi cəhətdən yetkin olmayan, ictimai78
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIdüşüncədən məhrum insanlar da bəzən sıralarımıza yol tapır və fəaliyyətimizə əngəl olmağa, diqqətimizi əsashədəflərimizdən yayındırmağa çalışırlar. Bu isə yolver<strong>il</strong>məzdir. Məni tanıyanlar da təsdiqləyərlər ki, xaraktercədemokratam. Bütün fəaliyyətimdə, eləcə də diaspor sahəsində həmişə demokratik prinsiplərə üstünlükvermişəm. İdarəç<strong>il</strong>ikdə demokratik prinsipləri formalaşdırmağın özünəməxsus çətinlikləri var. Demokratikidarəç<strong>il</strong>ik kollektivdə hər bir şəxsə münasibətdə fərdi yanaşma, hər kəsin fikirlərinə sayğı tələb edir. Lakinhəmin fərdi fikirlər ümumm<strong>il</strong>li mənafeyə qarşı yönəlirsə, bunu heç cür qəbul etmək olmaz.Demokratik beynəlxalq qurum olaraq DAK İdarə Heyətinin hər bir üzvünün konkret fəaliyyət sahəsinimüəyyənləşdirmişik və onlar təşk<strong>il</strong>atın nizamnaməsinə uyğun işləyəcəklər.Təəssüf edirəm ki, həmkarlarımızdanbir-ikisi bəzi kütləvi informasiya vasitələrinə müsahibələrində səhv mövqe tutur, dezinformasiyaya və həttaşantaja yol verir. DAK sədri olaraq bəyan edirəm: Təşk<strong>il</strong>atın nizamnamə şərtlərini pozanlarla bizim yolumuz birolmayacaqdır. Bizim hər birimizin — sədrin də, idarə heyəti üzvünün də, təşk<strong>il</strong>atın sıravi üzvünün də birməramı olmalıdır: Azərbaycan xalqının və Azərbaycan dövlətç<strong>il</strong>iyinin mənafeyinə xidmət etmək.– Bu özünü hansı sahələrdə və hansı şək<strong>il</strong>də büruzə verməlidir?– Bütün sahələrdə və bütün formalarda. Bunu ümumm<strong>il</strong>li liderimiz Heydər Əliyev çox aydın şək<strong>il</strong>dəifadə etmiş, bizim üçün konkret fəaliyyət proqramı vermişdir. İndiki kimi, yadımdadır: 1994-cü <strong>il</strong>in fevralayında Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i Heydər Əliyev İng<strong>il</strong>tərəyə <strong>il</strong>k rəsmi səfərə getmişdi. Fevralın 23-də Londondakı―H<strong>il</strong>ton‖ otelində bizimlə – Böyük Britaniyada yaşayan azərbaycanlılarla görüşdə ulu öndər dedi: ―Vətəndənkənarda yaşayan soydaşlarımızın ürəkləri gərək daim Azərbaycanın nəbzi <strong>il</strong>ə bir vursun. Harada yaşamasından,vəziyyətin ağır və çətinliyindən asılı olmayaraq, gərək hər bir kəs Ana Vətəni haqqında düşünsün.Azərbaycanlılar artıq b<strong>il</strong>irlər və daha çox b<strong>il</strong>məlidirlər ki, indi bizim, nəhayət, müstəq<strong>il</strong> dövlətimiz, AzərbaycanRespublikamız var, azərbaycanlılar üçün Ana Vətən var. Bu, müqəddəs Azərbaycan torpağıdır. Deməli, haradaolursan-ol, harada yaşayırsan-yaşa, ancaq Azərbaycan haqqında, Azərbaycanın müstəq<strong>il</strong>liyi, ərazi bütövlüyühaqqında, Azərbaycan xalqının bu günü və gələcəyi haqqında düşünməlisən.‖Yaxud, başqa bir fakt. <strong>Prezident</strong> Heydər Əliyev 2000-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in fevral ayında ABŞ-a çox uğurlu rəsmisəfərdən qayıdarkən Binə hava limanında jurnalistlərin suallarına cavabında xaricdəki diasporlarımızınfəaliyyəti <strong>il</strong>ə əlaqədar çox incə bir məqama toxundu. Dedi ki, məni Cons Hopkins Universitetinin BeynəlxalqƏlaqələr İnstitutuna dəvət etmişd<strong>il</strong>ər. Bir dəstə erməni bundan xəbər tutaraq gəlib kəsdirmişdi institutunbinasının qarşısını. Əllərində şüarlar, plakatlar tutmuş ermən<strong>il</strong>ər institutda iki saatdan çox çəkən tədbirdən bizçıxanda da orada dayanıb qışqırırdılar. ABŞ-a keçəndəfəki səfərimi pozmaq üçün orada yaşayan ermən<strong>il</strong>ər ikiüçay əvvəldən Amerika administrasiyasına 50 min məktub göndərmişd<strong>il</strong>ər. Halbuki Ermənistan prezidenti dəxari<strong>ci</strong> ölkələrə, o cümlədən Amerikaya səfərə gedir. Həmin ölkələrdə çoxlu sayda azərbaycanlı yaşayır.Olmayıb ki, üç nəfər azərbaycanlı gedib bir şüarla onun əleyhinə bir söz desin...Ümumm<strong>il</strong>li liderin bu haqlı iradı xaricdəki diasporlarımızı s<strong>il</strong>kələyib qəflət yuxusundan ayıltdı,mübarizə yolunu onlara göstərdi. Ümumiyyətlə, nəinki Azərbaycanda, heç dünya miqyasında ikin<strong>ci</strong> birsiyasətçi, dövlət xadimi tanımıram ki, Heydər Əliyev qədər öz xalqının xaricdəki diasporuna maraq və qayğıgöstərsin. O, bütün xari<strong>ci</strong> səfərlərinin proqramına həmin ölkələrdə yaşayan Azərbaycan icmaları <strong>il</strong>ə görüşləridax<strong>il</strong> edirdi.Diaspor nümayəndəsi kimi, mənim qəlbimə rahatlıq gətirən, məmnunluq verən odur ki, HeydərƏliyevin qurduğu dövlət böyük inkişaf yolundadır. O məsələdən də arxayın və məmnunam ki, <strong>Prezident</strong> İlhamƏliyev Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi siyasi kursu ümumm<strong>il</strong>li liderin adına və əməllərinə layiq davametdirir.Müsahibəni apardı:Qüdrət PĠRĠYEV,―Xalq qəzeti‖, 22 sentyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>79
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDanimarkada daha bir Azərbaycan diaspor təĢk<strong>il</strong>ati yaradılmıĢdırAzərTAc xəbər verir ki, Danimarkada yaşayan Azərbaycan diasporunun üzvləri daha bir təşk<strong>il</strong>atyaradıblar. Bu təşk<strong>il</strong>atda azərbaycanlı qadınlar toplaşmışdır.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən b<strong>il</strong>dirmişlər ki, ―Azərbaycanqadını Danimarkada‖ adlandırılan quruma diaspor fəallarından olan Fərqanə İsmayılova sədr seç<strong>il</strong>mişdir.Qurumun rəhbərliyi qeydiyyat üçün tələb olunan sənədləri artıq yerli icra strukturlarına təqdim etmişdir.―Azərbaycan qadını Danimarkada‖ təşk<strong>il</strong>atı Səfər Sadiqinin rəhbərlik etdiyi ―Vətən‖ cəmiyyəti <strong>il</strong>ə sıx əlaqələrqurmuş, onlar bütün tədbirləri birlikdə həyata keçirirlər.AzərTAc26 sentyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>80
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycanın Qırğızıstandakı səfiri BiĢkekdəki diasporumuzun üzvləri <strong>il</strong>əgörüĢmüĢdürAzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, bir neçə gün əvvəl Bişkekə gələn AzərbaycanınQırğızıstandakı səfiri Arif Ağayev ―Qırğızıstan xalqları‖ Beynəlm<strong>il</strong>əl Mərkəzində paytaxtda yaşayandiasporumuzun üzvləri <strong>il</strong>ə görüş keçirmişdir.Müqəddəs Ramazan bayramı münasibət<strong>il</strong>ə soydaşlarımızı təbrik edən səfir b<strong>il</strong>dirmişdir ki, ölkəmizinQırğızıstanda səfirliyinin açılması iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə əlaqələrin inkişafınatəkan verəcəkdir.Arif Ağayev Azərbaycanın ictimai-siyasi, iqtisadi həyatında baş verən proseslərdən, ölkədə aparılanquruculuq işlərindən danışmış, bu gün ölkəmizin dünyada nüfuzunun artmasında ümumm<strong>il</strong>li liderimiz HeydərƏliyevin uzaqgörən siyasəti və bu siyasətin uğurlu davamçısı Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin müstəsnaxidmətləri olduğunu b<strong>il</strong>dirmişdir.Səfir Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu <strong>il</strong>ə həlli istiqamətindəölkəmizin apardığı siyasət və Azərbaycan rəhbərliyinin xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan soydaşlarımıza qayğısıhaqqında da geniş məlumat vermişdir.Bişkekdəki ―Azəri‖ Mədəniyyət Mərkəzinin sədri, Qırğızıstanın əməkdar həkimi Akif Allahverdiyev,sədrin müavini, Qırğızıstanın əməkdar inşaatçısı Əsəd Həsənov, əməkdar müəllim Flora Şıxlinskaya,Bişkekdəki türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin siyasətinə dəstək fondunun prezidenti Nüsrət Məmmədov, tanınmış həkim,professor Akif Rəfibəyli, professor Arif Qəmərli və başqaları çıxış edərək ölkədə yaşayan azərbaycanlılarhaqqında məlumat vermiş, gənc soydaşlarımıza ana d<strong>il</strong>inin öyrən<strong>il</strong>məsi məqsəd<strong>il</strong>ə bazar günü məktəblərininaçılmasına ehtiyac olduğunu b<strong>il</strong>dirmiş, Bişkekdə səfirliyin açılmasını Azərbaycan rəhbərliyinin Qırğızıstandayaşayan soydaşlarımıza diqqət və qayğısının ifadəsi olduğunu qeyd etmişlər.Görüşün sonunda burada yaşayan müğənni Şahmar Tapdıqov və Kant şəhər orta məktəbininazərbaycanlı qızlardan ibarət rəqs ansamblının üzvləri xalq mahnı və rəqslərimizi ifa etmişlər.AzərTAc1 oktyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>81
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI―Aziz–Almaniya‖ Beynəlxalq Assosiasiyası təsis ed<strong>il</strong>miĢdirAzərTAc xəbər verir ki, Berlində ―AZİZ–Almaniya‖ Beynəlxalq Assosiasiyasının təsis konfransıkeçir<strong>il</strong>mişdir.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin mətbuat xidmətindənb<strong>il</strong>dirmişlər ki, yeni yaranmış təşk<strong>il</strong>atın əsas məqsədi Almaniyada yaşayan on minlərlə azərbaycanlını bir arayagətirmək, onların fəaliyyətini əlaqələndirmək, Azərbaycan və Almaniya arasında mədəni, elmi və iqtisadiəməkdaşlığı genişləndirməkdir.Təsis konfransında xanım Yael Frankfurt ―AZİZ–Almaniya‖ Beynəlxalq Assosiasiyasının sədri Ad<strong>il</strong>Bayramov təşk<strong>il</strong>atın direktoru, Rita Ağabayeva, Gülər Ağabayeva, Səbinə Bayramova, David Osipov, ViktoriyaŞextman və Maya Taşlitskaya isə idarə heyətinin üzvləri seç<strong>il</strong>mişlər.Konfransda Azərbaycan, İsra<strong>il</strong>in, Belarusun və Gürcüstanın Almaniyadakı səfirlik və konsulluqlarınınməsul işç<strong>il</strong>əri, həmçinin Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının, habelə Berlin şəhəri yahudi icmasınınnümayəndələri iştirak etmişlər.İsra<strong>il</strong> Knessetinin üzvü, ―İsra<strong>il</strong>-Azərbaycan‖ Beynəlxalq Assosiasiyasının sədri İosif Şaqal və Berlinşəhəri Rəssamlar İttifaqının katibi Əli Saqati isə tədbirə fəxri qonaq qismində qatılmışlar.AzərTAc4 oktyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>82
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI"Diaspora təĢk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətinə ehtiyac var"Səyyad Aran: "Türkd<strong>il</strong>li xalqların Parlament Assambleyasının yaradılmasınızəruri hesab edirəm""Türkiyə Böyük M<strong>il</strong>lət Məclisi Х ocalı soyqırımını tanımalıdır ki, ermən<strong>il</strong>ərin yalançı "soyqırım"iddiasının qarşısına əsaslı dəl<strong>il</strong> çıхara b<strong>il</strong>sinlər""Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri son <strong>il</strong>lər çoх sürətlə inkişaf edir. İki ölkə arasında müхtəlif sahələrdə sıхmünasibətlər mövcuddur". Bu sözləri Azərbaycanın İstanbuldakı baş konsulu Səyyad Aran ötən bir <strong>il</strong>dəkifəaliyyəti dövrünə nəzər salarkən deyib. Baş konsul olaraq Ankara və Bakı arasında iqtisadi sahədə əlaqələrininkişaf etdir<strong>il</strong>məsi istiqamətində həyata keçirdiyi tədbirlərdən danışan Səyyad Aran yaхın vaхtlarda həyatakeçir<strong>il</strong>məsi nəzərdə tutulan tədbirlərdən də söz açıb. Baş konsul yalançı erməni iddialarına qarşı hər iki ölkənindiaspora təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətini va<strong>ci</strong>b sayıb.Səyyad müəllim, artıq bir <strong>il</strong>dir ki, Azərbaycanın Ġstanbuldakı baĢ konsulu vəzifəsini icraedirsiniz. Bir <strong>il</strong>lik fəaliyyətiniz dövründə nələri müĢahidə etmisiniz və Türkiyədən Azərbaycan mühitinecə görünür?- Azərbaycandakı dəyişikliklər, inkişafın sürət tempi böyük heyranlıqla qarşılanır. TürklərAzərbaycandakı bu inkişafı etiraf edirlər. Хüsusən Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Mehribanхanım Əliyevanın humanitar sahədə göstərdiyi son dərəcə geniş və parlaq fəaliyyət onların hədsiz heyranlığınasəbəb olur. Türklər məndən eşidəndə ki, bu<strong>il</strong>ki tədris <strong>il</strong>inə 132 məktəb binası bütün avadanlıqları <strong>il</strong>ə əsaslı təmired<strong>il</strong>ərək istifadəyə ver<strong>il</strong>ib, bunu təəccüblə qarşıladılar və bir qədər şübhə etd<strong>il</strong>ər. Ancaq Azərbaycan televiziyası<strong>il</strong>ə bunu izləyəndən sonra dey<strong>il</strong>ənlərin həqiqət olduğunu b<strong>il</strong>d<strong>il</strong>ər. Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən inkişafı daTürkiyədə rəğbətlə qarşılanır. İstər neft və qaz sahəsində reallaşan yeni layihələr, istər Ümumi Daх<strong>il</strong>i Məhsulunartımı, istərsə də infrastrukturun yen<strong>il</strong>əşməsi Türkiyədə açıq-aydın görünür. Azərbaycanla Türkiyə arasındamünasibətlər artan хətlə inkişaf edir. Bunun da əsas səbəbi odur ki, Azərbaycan prezidenti İlham ƏliyevləTürkiyənin baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında dostluq və qardaşlıq münasibətləri ən yüksəksəviyyədədir. Hər iki dövlət başçısı arasında olan sıх münasibətlər iki ölkə arasında bütün sahələrdə əlaqələrininkişafına təkan verir.Türkiyədə keçir<strong>il</strong>ən seçk<strong>il</strong>ər və onun nəticələri, Abdulla Gülün prezident seç<strong>il</strong>məsi Ankara <strong>il</strong>əBakı arasında hansı yen<strong>il</strong>iyə səbəb olacaq?- Əlaqələrin daha yüksək templə və geniş miqyasda inkişaf edəcəyinə əminəm. Məlum olduğu kimiTürkiyə prezidenti Abdulla Gül <strong>il</strong>k хari<strong>ci</strong> səfərini Azərbaycana etməyi nəzərdə tutub. Bu da iki ölkə arasındakıqardaşlıq duyğuları, bir-birimizə bəslədiyimiz dərin məhəbbət və dərin tariхi köklərdən хəbər verir.Azərbaycanın Türkiyə <strong>il</strong>ə bütün sahələrdə mövqeləri üst-üstə düşür. Dağlıq Qarabağ probleminin həlliməsələsində Türkiyə Azərbaycanın mövqelərindən çıхış edir və münaqişənin həllini Azərbaycanın ərazibütövlüyünün təmin olunmasında görür. Həmçinin işğal olunmuş əraz<strong>il</strong>ərdən erməni qoşunları çıхmayacağıtəqdirdə Ermənistanla sərhədlərin açılmayacağı b<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>ir. Ermənistan hər vasitə <strong>il</strong>ə Türkiyəni bu şərtdənuzaqlaşdırmağa çalışsa da, rəsmi Ankara həqiqi qardaşlıq mövqeyini ortaya qoyaraq öz şərtindən çək<strong>il</strong>mir.Türkiyədən baĢqa hansı yüksək səviyyəli səfərlər gözlən<strong>il</strong>ir?- <strong>Prezident</strong> Abdulla Güldən sonra Türkiyə Böyük M<strong>il</strong>lət Məclisinin sədrinin Azərbaycana səfəri nəzərdətutulub. Bir müddət əvvəl Türkiyə-Azərbaycan Dostluq Qrupunun sədri Haluk İpəyin rəhbərliyi altında Türkiyənümayəndə heyəti Azərbaycana gəlmişdi. İki ölkə arasında bütün sahələrdə əlaqələrin inkişaf etdir<strong>il</strong>məsiməqsəd<strong>il</strong>ə qarşılıqlı səfərlər təşk<strong>il</strong> olunur.Parlament sədrinin səfəri nə vaхt baĢ tutacaq?- Hələlik səfərin dəqiq vaхtı məlum dey<strong>il</strong>. Ancaq ümid edirəm ki, səfər gələn <strong>il</strong>in əvvəllərində baş tutab<strong>il</strong>ər. Ümumiyyətlə, Türkiyənin istən<strong>il</strong>ən nazir və yüksək səviyyəli rəsm<strong>il</strong>əri <strong>il</strong>k öncə Azərbaycana səfər etməkistəyirlər.Hər iki ölkəni iqtisadi əlaqələr o qədər də qane etmir. BaĢ konsulluq olaraq iqtisadimünasibətlərin inkiĢaf etdir<strong>il</strong>məsi məqsəd<strong>il</strong>ə hansı tədbirlər həyata keçirməyi düĢünürsünüz?- Baş konsul olaraq iqtisadi sahədə çalışan iri şirkətlər, nüfuz sahibi olan insanların Azərbaycanagəlməsi üçün əlimdən gələni edirəm. Bu yaхınlarda məşhur "Bayraqdar" şirkətinin prezidenti Hüseyn BayraqdarAzərbaycan prezidenti <strong>il</strong>ə görüşmək niyyətini açıqlayaraq mənə məktubla müra<strong>ci</strong>ət edib. Mən də öz növbəmdəhəmin məktubu müvafiq orqanlara göndərdim və artıq bu sahədə müəyyən işlər gedir. Bundan başqa DEİK (DışEkonomik İlişg<strong>il</strong>ər Kurumu) Azərbaycanla əlaqələri daha da inkişaf etdirmək məqsəd<strong>il</strong>ə mənə müra<strong>ci</strong>ət edib.Baş konsul olaraq İqtisadi İnkişaf və Хari<strong>ci</strong> İşlər Nazirliyinə bu barədə məlumat vermişəm və onlar da öz83
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASInövbəsində bu işlərin həyata keçməsi üçün müvafiq zaman aхtarırlar. Hazırda DEİK-in dünyanın 30-dan artıqölkəsində nümayəndələri var və həmin ölkələrlə sıх əlaqələr qurulub.Türk dünyası ölkələrinin parlament assambleyasının yaradılması ideyasına münasibətiniz necədirvə bu ideyanın reallaĢması mümkündürmü?- Etiraf edim ki, bu çoх maraqlı ideyadır. Şəхsən mən Azərbaycan vətəndaşı olaraq bu ideyanınreallaşmasının tərəfdarıyam və türkd<strong>il</strong>li хalqların parlament assambleyasının yaradılmasını zəruri hesab edirəm.Nə üçün başqa bu tipli parlament assambleyası olsun, ancaq türkd<strong>il</strong>li хalqların parlament assambleyasıyaradılmasın? Bu ideyanı ürəkdən dəstəkləyirəm və sözügedən istiqamətdə mənə yönələn hər hansı bir təklifidəstəkləməyə hazıram.Seçk<strong>il</strong>ərdən sonra Türkiyə Böyük M<strong>il</strong>lət Məclisi nisbətən yeni tərkibdə formalaĢmayıb. Sizcə, yeniparlament Хocalı soyqırımını rəsmən tanıyacaq?- Bu məsələdə həm Azərbaycan parlamentar<strong>il</strong>əri, həm də Türkiyədəki bəzi m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>ləri ardıcılcəhdlər göstərirlər və bu sənədin qəbul olunmasına çalışırlar. Ancaq nədənsə bu məsələ son anda özünün real vəkəskin həllini tapmır. Türkiyə Böyük M<strong>il</strong>lət Məclisi Хocalı soyqırımını tanımalıdır ki, ermən<strong>il</strong>ərin yalançı"soyqırım" iddialarının qarşısına əsaslı dəl<strong>il</strong> çıхara b<strong>il</strong>sinlər. Ermən<strong>il</strong>ərin uydurduqları heç kimin yadında dey<strong>il</strong>və uzaq tariхdə qalıb. Хocalı fa<strong>ci</strong>əsi isə dünənin hadisəsidir və bu tariх bütün incəlikləri <strong>il</strong>ə foto və kinolentlərdəqalıb. Ermən<strong>il</strong>ərin türkləri qıraraq kütləvi məzarlıqlarda dəfn etmələri Türkiyənin tariхçi alimləri tərəfindəntədqiq olunur, araşdırılır. Bu hadisə dünyanın gözü qarşısında dünən olub. Həmin hadisəni həm Azərbaycan,həm də Türkiyə tariхç<strong>il</strong>əri və alimləri tədqiq edərək bunu fakt kimi ortaya çıхarmalıdırlar. Bu halda əslsoyqırımın müəlliflərinin kim olduğu müəyyənləşər. Keçən <strong>il</strong> noyabrın 17-də Antalya şəhərində türk d<strong>il</strong>indədanışan dövlət başçılarının səkkizin<strong>ci</strong> zirvə görüşündə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev söylədi ki, artıq bizmüdafiədən hücuma keçməliyik. Bunun nəticəsi olaraq cənab prezident mart ayında türkd<strong>il</strong>li ölkələrin diasporatəşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin birin<strong>ci</strong> forumunu keçirdi və orada ermən<strong>il</strong>ərlə mübarizənin son dərəcə parlaq, dəqiqişlənmiş planını verərək tövsiyələrini səsləndirdi. Məhz bundan sonra həm Türkiyə, həm də Azərbaycandiasporunun həyatında bu sahədə çoх böyük canlanma hiss olundu və onların fəaliyyətləri artıq konkretnəticələr verməkdədir. Bunun da müəllifi prezident İlham Əliyev oldu. O, Türkiyənin baş naziri, eləcə dəTürkiyənin digər mühüm dövlət vəzifəsində çalışanları Azərbaycana dəvət edərək bu məsələni konkret olaraq,hər iki ölkənin diaspora təşk<strong>il</strong>atları qarşısında qoydu.Хocalı soyqırımının son nəticədə rəsmən tanınmasına nə maneə olur?- Buna mane olan ən müхtəlif səbəblər var. Bu sıraya şəхsi maraqları, eləcə də Türkiyə Böyük M<strong>il</strong>lətMəclisində olan bəzi deputatların məsələyə dərindən və ürəkdən yanaşmamasını da aid etmək olar. Bəz<strong>il</strong>əri isəbu faktı b<strong>il</strong>mirlər. Bu <strong>il</strong>in əvvəlində baş konsulluq olaraq Türkiyədə Хocalı həftəsi elan etdik. Həmin tədbirlərçərçivəsində Türkiyənin 7 böyük şəhərində oldum və Хocalı fa<strong>ci</strong>əsi barədə geniş məlumat verdim. Fa<strong>ci</strong>ənindetallarını şərh edərkən hiss etdim ki, Bursa, İzmir, Manisa və Kocaelidə insanlar bu barədə o qədər dəməlumatlı dey<strong>il</strong>lər. Həmçinin İstanbul baş konsulluğu olaraq Taksim meydanında böyük bir mitinq keçirdik.Mitinq Türkiyənin əski və yeni m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>ləri, bu ölkənin AŞ PA-dakı nümayəndə heyətinin rəhbəri NevzatYalçıntaş, Böyük Quruluş Partiyasının sədri Möhsün Yazıçıoğlu, Quzey Kıbrısın keçmiş prezidenti RaufDenktaşın iştirakı <strong>il</strong>ə baş tutdu. Aksiya zamanı İstanbulun müхtəlif meydanlarında imzalar toplandı və BMT-yəmüra<strong>ci</strong>ət qəbul olundu. Həmin müra<strong>ci</strong>ət ayrı-ayrı türkd<strong>il</strong>li dövlətlərə göndər<strong>il</strong>di. Nə qədər kədərli olsa da bunudeməyə məcburam. Türkiyədəki türkd<strong>il</strong>li respublikaların baş konsulluqlarının bu məsələyə soyuq münasibətinigördüm. Təəssüf ki, bəzən onlara da bu məsələni izah etmək məcburiyyətində qalıram.Qubada aĢkar ed<strong>il</strong>miĢ kütləvi məzarlıqla bağlı Türkiyədə hər hansı bir tədqiqat aparılırmı?- Türkiyədə çıхan bir sıra mətbuat orqanlarında bu məsələ <strong>il</strong>ə bağlı məlumatlar dərc olundu. Ancaqonun geniş təhl<strong>il</strong>i və tədqiqinə həsr ed<strong>il</strong>miş yazılara təəssüf ki, rast gəlinmədi.Azərbaycan və Türkiyənin diaspora təĢk<strong>il</strong>atlarının erməni yalanlarına qarĢı apardığı birgəmübarizəni qaneedi<strong>ci</strong> hesab etmək olarmı?- Hesab edirəm ki, birgə fəaliyyətə çoх <strong>ci</strong>ddi ehtiyac var. Hər iki ölkənin diaspora təşk<strong>il</strong>atları həm özölkələri, həm də Avropanın bir sıra ölkələrində bu sahədə bütün işləri görüblər. Хari<strong>ci</strong> Ölkələrdə YaşayanAzərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsi bu sahədə geniş fəaliyyətə başlayıb. Ancaq əlaqələri həmin ölkələrdəfəaliyyət göstərən səfirlər və baş konsullar vasitəs<strong>il</strong>ə koordinasiya etmək daha böyük effekt verə b<strong>il</strong>ər. Çünki bu,canlı bir fəaliyyət növü olar.BaĢ konsulluq olaraq Türkiyə-Azərbaycan əlaqələrinin daha da inkiĢaf etməsi istiqamətindəyaхın gələcəkdə hansı tədbirləri həyata keçirməyi düĢünürsünüz?- Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri son <strong>il</strong>lər çoх sürətlə inkişaf edir və ən müхtəlif sahələrdə özünü göstərir.Təkcə dövlət başçıları, siyasətç<strong>il</strong>ər, tariхçi alimlər və mədəniyyət хadimləri dey<strong>il</strong>, eləcə də digər müstəv<strong>il</strong>ərdəbu qardaşlıq münasibətləri davam etdir<strong>il</strong>ir. Hər iki ölkənin bələdiyyələri səviyyəsində də bu əlaqələr inkişafedir. Türk Dünyası Bələdiyyələri Assosiasiyası bu sahədə хüsusi rol oynayır. Türk Dünyası Bələdiyyələri84
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAssosiasiyasının sədri Erol Koyanın adını хüsusi qeyd etmək lazımdır. Onun fəaliyyəti nəticəsində türk dünyasıbələdiyyə üzvlərinin qarşılıqlı səfərləri təşk<strong>il</strong> olunur. Eləcə də bir sıra mədəniyyət хadimlərimizin Türkiyədəkonsert proqramlarını təşk<strong>il</strong> edirik. Bundan başqa baş konsulluq olaraq dünya şöhrətli müğənnimiz ZeynəbХanlarovanın İstanbulda konsertini təşk<strong>il</strong> etməyi düşünürük və noyabrın 4-də nəzərdə tutulan konsertproqramına <strong>ci</strong>ddi hazırlıq görülür. Əlaqələr ən müхtəlif sahələrdə inkişaf edir. Bu yaхınlarda Türkiyədən böyüksayda iş adamının Naхçıvan Muхtar Respublikasına səfərini təşk<strong>il</strong> etdim ki, Naхçıvanın iqtisadiyyatına sərmayəqoysunlar. İstanbul baş konsulluğu olaraq ən müхtəlif sahələrdə fəaliyyət göstəririk və çalışırıq ki, bizəgöstər<strong>il</strong>ən etimadı doğruldaq.Mütəmadi olaraq Türkiyə mətbuatında qadın alveri <strong>il</strong>ə məĢğul olan azərbaycanlıların saхlanıldığıbarədə məlumatlar yayılır. Bu məsələ BaĢ Konsulluğun diqqət mərkəzindədirmi və bu istiqamətdə hansıtədbirlər görülür?- Təəssüf ki, belə məlumatlar olur. Ancaq bu məsələlər tərəfimizdən diqqətlə izlən<strong>il</strong>ir və bizə ed<strong>il</strong>ənmüra<strong>ci</strong>ətlərə uyğun olaraq səlahiyyətimiz daх<strong>il</strong>ində bu məsələlərin çözülməsinə cəhd edirik. Ancaq bununladaha böyük təşk<strong>il</strong>atlar məşğul olur və ətraflı məlumatları onlar b<strong>il</strong>irlər.―Olaylar ĠA‖, 17 oktyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>85
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDAK-ın Azərbaycan nümayəndəliyi ABġ Konqresi nümayəndələr palatasıxari<strong>ci</strong> əlaqələr komitəsinin ədalətsiz qərarı <strong>il</strong>ə bağlı etiraz bəyanatı yaymıĢdırAzərTAc xəbər verir ki, Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin Azərbaycan nümayəndəliyi ABŞKonqresi Nümayəndələr Palatası xari<strong>ci</strong> əlaqələr komitəsinin qondarma ―erməni soyqırımı‖nı müzakirə etməsi<strong>il</strong>ə əlaqədar etiraz bəyanatı yaymışdır.Bəyanatda dey<strong>il</strong>ir ki, ermən<strong>il</strong>ərin zaman-zaman törətdikləri vəhş<strong>il</strong>iklər göz qabağında olmasınabaxmayaraq Azərbaycana, eləcə də bütövlükdə türk dünyasına təzyiqlər bu gün də davam etməkdədir. Ötənəsrin əvvəllərindən başlayaraq bu günədək m<strong>il</strong>lətimiz dəhşətli fa<strong>ci</strong>ələr yaşayır. Bu azmış kimi ABŞ KonqresininNümayəndələr Palatası da Buş administrasiyasının etirazına baxmayaraq qondarma ―erməni soyqırımı‖nımüzakirə etmək niyyətindədir. Demokratik prinsiplərə söykənən, daim insan haqlarının qorunmasından danışanvə dünya dövlətlərini onu müdafiə etməyə çağıran ABŞ kimi nüfuzlu bir dövlətin belə bir ədalətsiz qətnamənimüzakirə etməsi heç bir beynəlxalq konvensiyaya uyğun dey<strong>il</strong>. Azərbaycanın Quba və Neftçala rayonlarındaaşkarlanmış 1918-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də erməni daşnakları tərəfindən vəhşicəsinə qətlə yetir<strong>il</strong>ən dinc əhalinin basdırıldığıkütləvi məzarlıqlar və əsrin fa<strong>ci</strong>əsi olan Xocalı soyqırımı ermən<strong>il</strong>iyin mahiyyətini sübut edən təkzibolunmazfaktlardır. Ermən<strong>il</strong>ər təkcə türkləri, azərbaycanlıları dey<strong>il</strong>, yəhud<strong>il</strong>əri və başqa m<strong>il</strong>lətlərə mənsub günahsızinsanları da belə vəhş<strong>il</strong>iklə qətlə yetirmişlər.B<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>ir ki, Azərbaycan torpaqlarının 20 faizdən çoxu Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş, bu işğalnəticəsində bir m<strong>il</strong>yondan çox soydaşımız doğma yurd-yuvalarından didərgin düşmüş, minlərlə dinc əhali qətləyetir<strong>il</strong>miş, yüzlərlə insan itkin düşmüş, girov götürülmüşdür. Təəssüf ki, fövqəldövlətlər və bütövlükdə dünyabirliyi hələ də bu haqsızlıqlara göz yumur, təcavüzkara qarşı heç bir tədbir görmür. Amma qondarma, tarixdəolmayan ―erməni soyqırımı‖ məsələsini müzakirəyə çıxarıb, qərarlar qəbul edirlər.Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin Azərbaycan Nümayəndəliyi bu ədalətsiz qətnaməni qətiyyətlə pisləyir vəbütün dünya birliklərini Azərbaycana, ümum<strong>il</strong>ikdə türk m<strong>il</strong>lətinə qarşı erməni daşnaklarının törətdikləriağlasığmaz vəhş<strong>il</strong>iklərə göz yummamağa çağırır.AzərTAc18 oktyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>86
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAzərbaycan Respublikası dünya azərbaycanlılarının VətənidirMüsahibimiz Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin IX qurultayında böyük səs çoxluğu <strong>il</strong>ə DAK-ın sədriseç<strong>il</strong>miş professor Qulamrza Səbri TəbrizidirQ. S. Təbrizi 1934-cü <strong>il</strong>də Təbrizdə anadan olmuşdur. 1953-58-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə Təbriz Universitetinin fars vəing<strong>il</strong>is f<strong>il</strong>ologiyası fakültəsini bitirmişdir.Yeniyetmə və gənclik <strong>il</strong>ləri Seyid Cəfər Pişəvərinin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan M<strong>il</strong>li hökumətidövrünə düşdüyündən bu tarixi hadisə onun yaddaşında s<strong>il</strong>inməz izlər buraxmış, sonrakı həyat və mübarizəyolunu müəyyənləşdirmişdir. Siyasi baxışlarına görə daimi təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün Qulamrza bəy1959-cu <strong>il</strong>də Təbrizi tərk etməyə məcbur olmuş və bununla da ömrünün müha<strong>ci</strong>r dövrü başlanmışdır.Əvvəlcə Türkiyəyə pənah gətirmiş, İstanbul Universitetinin doktoranturasına qəbul olunmuşdur. Lakin 1960-cı<strong>il</strong>də Türkiyədə hökumət çevr<strong>il</strong>işi baş verdiyinə və İstanbul Universiteti bağlandığına görə İng<strong>il</strong>tərəyə getmişdir.Londonda müxtəlif yerlərdə işləməklə bərabər ali təhs<strong>il</strong>ini də tamamlamağı unutmamışdır. Təkrar magistr təhs<strong>il</strong>ialdıqdan sonra doktorluq dissertasiyası üzərində işləmişdir. Bir müddət BBC və digər kanallarda siyasiicmalçılıqla məşğul olmuşdur.Q. S. Təbrizi 1969-cu <strong>il</strong>də Edinburq Universitetində ―V<strong>il</strong>yam Bleykin dialektik fikri: Ədəbi və sosialgörüşləri‖ mövzusunda uğurla doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1973-cü <strong>il</strong>də Londonda və Nyu-Yorkda nəşr etdirdiyi ―V<strong>il</strong>yam Bleykin behişti və cəhənnəmi‖ əsəri Qulamrza bəyə böyük şöhrətqazandırmışdır.Edinburq Universitetinin professoru Q. S. Təbrizi təkcə elmi-pedaqoji fəaliyyətlə dey<strong>il</strong>, ədəbi-bədii yaradıcılıqlada məşğul olmuş, xüsus<strong>il</strong>ə poeziya və publisistika sahəsində sanballı uğurlara imza atmışdır. İndiyədək onunonlarca şer kitabı, publisistik əsəri işıq üzü görmüşdür.Ömrünün 45 <strong>il</strong>dən çoxunu müha<strong>ci</strong>rətdə yaşayan, dünyanı, neçə deyərlər, əriş-arğac bir neçə dəfədolaşan, Şərq müdrikliyi <strong>il</strong>ə Qərb siv<strong>il</strong>izasiyasının sintezini özündə daşıyan, geniş erudisiyaya, çoxşaxəli zənginb<strong>il</strong>iyə sahib olan f<strong>il</strong>osof – şairin həyat və yaradıcılığının əsas leytmotivi Vətən eşqi, m<strong>il</strong>lət dərdi, bütün cahandahaqq-ədalət axtarışıdır. O, doğma xalqının haqq işinin, onun tarixinin, mədəniyyətinin, mənəvi dəyərlərininyorulmaz təbliğatçısıdır. Dünyanın onlarca ölkəsində keçir<strong>il</strong>ən mötəbər tədbirlərdə, konfranslarda,simpoziumlarda, toplantılarda çıxış etmiş, nüfuzlu universitetlərdə mühazirələr oxumuşdur.Professor Təbrizinin xaricdəki Azərbaycan diasporlarının təşk<strong>il</strong>i, onların fəaliyətlərininəlaqələndir<strong>il</strong>məsi sahəsində danılmaz xidmətləri var. O, dünya azərbaycanlılarının Bakıda keçir<strong>il</strong>miş hər ikiqurultayının iştirakçısı olmuşdur. Ümumm<strong>il</strong>li lider Heydər Əliyevin təklifi <strong>il</strong>ə I qurultayda DünyaAzərbaycanlıları Əlaqələndirmə Şurası İdarə Heyəti sədrinin müavini seç<strong>il</strong>mişdir. Onun bu sahədəki xidmətləri<strong>Prezident</strong> İlham Əliyev tərəfindən də yüksək qiymətləndir<strong>il</strong>mişdir. Dövlət başçısının sərəncamı <strong>il</strong>ə ―Tərəqqi‖medalına layiq görülmüşdür. Qulamrza bəy qayğıkeş a<strong>il</strong>ə başçısı, dörd övlad atasıdır.– Professor, 50 m<strong>il</strong>yonluq böyük Azərbaycan xalqını təms<strong>il</strong> edən mötəbər beynəlxalq təşk<strong>il</strong>ata – DünyaAzərbaycanlıları Konqresinə rəhbər seç<strong>il</strong>məyiniz münasibət<strong>il</strong>ə sizi təbrik edirik. İlk növbədə istərdik ki, DAKınyaranma zərurəti və fəaliyyəti barədə oxuculara, qısaca da olsa, məlumat verəsiniz...– Təbrikə və dəvətə görə ―Xalq qəzeti‖nin rəhbərliyinə və kollektivinə təşəkkür edirəm. DünyaAzərbaycanlıları Konqresi 1997-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in oktyabr ayında ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində yaradılıb. Məqsəd tarixənən böyük ədalətsizliklərlə üzləşmiş, müstəq<strong>il</strong>liyi əlindən alınmış, torpağı yağmalanmış, ikiyə parçalanmışAzərbaycan xalqının haqq səsini dünyaya çatdırmaq, güneyli-quzeyli soydaşlarımızın üzləşdikləri problemlərinçözülməsi üçün yollar axtarmaq, xüsusən, 35 m<strong>il</strong>yonluq güneyli qardaş-bacılarımızın dərd-sərini, DağlıqQarabağ münaqişəsi <strong>il</strong>ə bağlı əsl həqiqətləri beynəlxalq müstəvidə bəyan etmək və sair məsələləri gündəməgətirməkidi.Şübhəsiz, bu <strong>il</strong>lər ərzində DAK qarşıya qoyduğu vəzifələrdən müəyyən qismini görə b<strong>il</strong>mişdir. Düzdür, bəz<strong>il</strong>ərigörülən işlərin də üstündən xətt çəkmək istəyir, təşk<strong>il</strong>atın fəaliyyətsizliyi haqqında rəy formalaşdırmağaçalışırlar. Belə yanaşmanı doğru hesab etmirəm. DAK indiyədək 9 qurultayını keçirmiş, Avropa, Amerika,Türkiyə, MDB ölkələrində yaşayan soydaşlarımızın fəaliyyətinin canlandırılmasında iştirak etmiş, GüneyAzərbaycan, Dağlıq Qarabağ, Xocalı, qondarma ―erməni soyqırımı‖ kimi <strong>ci</strong>ddi məsələlərin aktiv siyasimüzakirəyə çıxarılmasına səy göstərmiş və bəzi hallarda buna na<strong>il</strong> olmuşdur. DAK-ın təşəbbüsü <strong>il</strong>ə Haaqa,Stokholm, Paris, Brüssel və dünyanın başqa iri şəhərlərində beynəlxalq forumlar, konfranslar, simpoziumlar vədigər tədbirlər keçir<strong>il</strong>mişdir.Lakin bununla belə, bir təşk<strong>il</strong>at kimi, DAK-da müəyyən problemlər də mövcuddur. Hər şeydən əvvəl,bir zamanlar DAK-ın sıralarından ayrılmış və indiyədək Demokratik Dünya Azərbaycanlıları Konqresi (DDAK)adı <strong>il</strong>ə fəaliyyət göstərən təşk<strong>il</strong>atla (iqamətgahı Çikaqodadır) birləşməyə ehtiyac var. DDAK-la birləşmədən87
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIdigər qurumlarla birlik məsələsini müzakirə etmək mümkün dey<strong>il</strong>. Bu və digər məsələlər haqqında IXqurultayda ətraflı söhbət getdi.– DAK-ın son qurultayı necə keçdi, qurumun strukturunda və nizamnaməsində nə kimi dəyişiklikləred<strong>il</strong>di?– DAK-ın IX qurultayı iyul ayının 7-8-də Almaniyanın Köln şəhərindəki ―Ramada‖ otelinin konfranszalında keçir<strong>il</strong>di. Azərbaycan dövlətinin üçrəngli bayrağı və DAK-ın rəmzi əks olunmuş plakatlarla bəzəd<strong>il</strong>mişzalda Azərbaycan Respublikasının dövlət himninin sədaları altında öz işinə başlayan ali məclisə dünyanın 20ölkəsindən 250-dək nümayəndə və qonaqlar qatılmışdı. DAK-ın sədri Cavad Derəxti giriş sözü <strong>il</strong>ə qurultayıaçdı. İclası idarə etmək üçün Divan və say komissiyası seç<strong>il</strong>di. Qurultayın gündəliyi təsdiqləndi. AzərbaycanRespublikasının <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyevin göndərdiyi təbrik qurultay iştirakçıları tərəfindən alqışlarlaqarşılandı. DAK sədrinin və təftiş komissiyasının hesabatları dinlən<strong>il</strong>di.Gündəlikdəki məsələlərlə bağlı Sabir Rüstəmxanlı, Tofiq Məlikov və mən məruzə etdik. XaricdəYaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov, Azərbaycan Respublikası<strong>Prezident</strong>ininİcra Aparatının məsul əməkdaşı Qafar Əliyev və başqaları çıxış etd<strong>il</strong>ər.Qurultay təşk<strong>il</strong>atın yeni nizamnaməsini qəbul etdi. Yeni nizamnaməyə görə, DAK-ın Məclisi ləğvolundu, əvəzində 17 nəfərdən ibarət İdarə Heyəti yaradıldı. Qərara alındı ki, İdarə Heyətinin üzvlərindən 4-üAzərbaycandan, 4-ü MDB respublikalarından, 9-u isə digər ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız arasından seç<strong>il</strong>sin.Azərbaycandan DAK-ın İdarə Heyətinə diaspor sahəsində xidmətləri olan tanınmış ziyalılar – m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i , şairSabir Rüstəmxanlı, professorlar Vaqif Sultanlı, Paşa Qəlbinur və hüquqşünas Ad<strong>il</strong> Minbaşı seç<strong>il</strong>d<strong>il</strong>ərBu vaxtadək <strong>il</strong>də bir dəfə DAK-ın qurultayı keçir<strong>il</strong>irdi. Yeni nizamnamə qurultayın iki <strong>il</strong>dən bir çağrılmasınaqərar verdi. Bundan əlavə, yeni nizamnaməyə əsasən, qurumun sədrini seçmək səlahiyyəti indən belə qurultayayox, İdarə Heyətinə ver<strong>il</strong>di. İdarə Heyətinin <strong>il</strong>k iclasında alternativ əsasda səs çoxluğu <strong>il</strong>ə DünyaAzərbaycanlıları Konqresinin sədri seç<strong>il</strong>dim.– Professor Təbrizi yeni vəzifədə özünü necə hiss edir?– Bu fəaliyyət sahəsində, əslində, yeni dey<strong>il</strong>əm. İki <strong>il</strong>dən sonra yarım əsr tamam olacaq ki, müha<strong>ci</strong>römrü yaşayıram. Bu da mənim diaspor fəaliyyəti <strong>il</strong>ə məşğul olmağıma təbii imkanlar yaratmışdır.Ümumiyyətlə, qəlbində az-çox Vətən sevgisi daşıyan insan üçün qürbətdə yaşayıb Vətənin bir parçası anlamınagələn diaspor fəaliyyətindən kənarda qalmaq mümkün dey<strong>il</strong>. Mən də təbii olaraq qürbətdə yaşadığım bumüddətdə diaspor fəaliyyətimə üstünlük vermişəm. Ona görə də DAK sədri seç<strong>il</strong>ərkən, bir tərəfdən mənəgöstər<strong>il</strong>ən yüksək etimadın məsuliyyətinin yaratdığı narahatlığı keçirməklə yanaşı, qarşı tərəfdən uzun <strong>il</strong>lərməşğul olduğum və kifayət qədər təcrübə topladığım sahədə çalışacağım üçün içimdə bir rahatlıq duydum.Bundan əvvəl uzun <strong>il</strong>lər boyu Böyük Britaniyada Azərbaycan Cəmiyyətinə rəhbərlik etmişəm. Azərbaycantarixini, mədəniyyətini, adət-ənənələrini kifayət qədər geniş təbliğ etməyə çalışmışam, xalqımıza qarşı törəd<strong>il</strong>ənhaqsızlıqların, Dağlıq Qarabağ problemi, 20 Yanvar, Xocalı fa<strong>ci</strong>ələri barədə həqiqətlərin dünyaya çatdırılmasıüçün əlimdən gələni əsirgəməmişəm.1999-cu <strong>il</strong>də dünyadan nakam köçmüş sevimli qızım Leyla Təbrizinin adına Londonda Ana d<strong>il</strong>iFondunu təsis etmişəm. Həmin fondun vəsaiti <strong>il</strong>ə Azərbaycan ədəbiyyatının, mədəniyyətinin təbliğiistiqamətində <strong>ci</strong>ddi işlər görülüb. İndiyədək fondun vəsaiti <strong>il</strong>ə 50 adda on minlərlə nüsxədə kitablar buraxılmış,SD, kompakt disk və sair yayılmışdır.Mənim diaspor fəaliyyətimin ən parlaq anı 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in noyabr ayına təsadüf edir. Həmin <strong>il</strong> noyabrın 9-10-da Azərbaycan xalqının ümumm<strong>il</strong>li lideri Heydər Əliyevin təşəbbüsü və təşk<strong>il</strong>atçılığı <strong>il</strong>ə Bakıda DünyaAzərbaycanlılarının I qurultayı keçir<strong>il</strong>di. Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəq<strong>il</strong>liyinin bərpa olunmasının10-cu <strong>il</strong>dönümünə təsadüf edən həmin möhtəşəm tədbirdə mənə böyük etimad göstər<strong>il</strong>di. DünyaAzərbaycanlılarının Əlaqələndirmə Şurası (DAƏŞ) sədrinin müavini seç<strong>il</strong>dim.Dünya Azərbaycanlılarının I qurultayı bütövlükdə Azərbaycan diasporunun fəaliyyətinə güclü təkanverdi. Həmin forumda qəbul olunmuş qətnamə uzunmüddətli fəaliyyət proqramı idi. Həm qurultayınqətnaməsində, həm də müdrik rəhbər Heydər Əliyevin çıxışında xüsusi olaraq vurğulandı ki, hər birazərbaycanlı öz m<strong>il</strong>li mənsubiyyətinə görə qürur hissi keçirməlidir. Biz azərbaycançılığı, m<strong>il</strong>li-mənəvidəyərlərimizi, adət-ənənələrimizi yaşatmalıyıq. ―Həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mənazərbaycanlıyam‖.– Heydər Əliyevin böyük qürur hissi <strong>il</strong>ə dediyi bu qanadlı sözlər qurultay nümayəndələrini ayağaqaldırdı. Azərbaycanda və xari<strong>ci</strong> ölkələrdə yaşayan çox soydaşımızı s<strong>il</strong>kələdi, mənsub olduğu xalqınböyüklüyünü, şərəfli keçmişini duymağa, özünü dərk etməyə, anlamağa sövq etdi. Həmin qurultayda qeydolundu ki, müstəq<strong>il</strong> Azərbaycan Respublikası bütün dünya azərbaycanlıları üçün cazibə mərkəzidir. Haradayaşamasından asılı olmayaraq hər bir azərbaycanlı b<strong>il</strong>məlidir ki, onun arxasında Azərbaycan dövləti durur.Azərbaycanı özünün tarixi Vətəni hesab edən insanlar Azərbaycan dövlətç<strong>il</strong>ik ideyaları ətrafında birləşməli,88
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIümümm<strong>il</strong>li məsələlərdə sarsılmaz birlik nümayiş etdirməlidirlər. Bütün bunlar bizim sonrakı işimizdə mühümrol oynadı, fəaliyyətimizin istiqamətini müəyyənləşdirdi.– DAƏŞ-in fəaliyyətində əsas ağırlıq sizin üzərinizə düşürdü. Çətin dey<strong>il</strong>dimi?– Şübhəsiz ki, çətin idi. Lakin mən heç vaxt çətinlikdən qorxmamışam. Həmişə arayıb-axtarıb çətin işinqulpundan yapışmışam. Digər tərəfdən, həmin işi mənə xalqımın x<strong>il</strong>askarı, məni özünə dost hesab edənümumm<strong>il</strong>li liderimiz tapşırmışdı. Bundan əlavə, o, bizə aydın fəaliyyət proqramı da vermişdi. Şura özfəaliyyətini həm qurultayda, həm də 2002-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> dekabrın 27-də ölkə rəhbəri tərəfindən imzalanmış ―Xaricdəyaşayan azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında‖ Azərbaycan Respublikasının Qanununda irəlisürülmüş vəzifələrə uyğun tənzimləmişdir. Görülən tədbirlər içərisində xari<strong>ci</strong> ölkələrdə Azərbaycan d<strong>il</strong>indəfəaliyyət göstərən məktəblərin yaradılmasını, onların tədris-metodik, maddi-texniki təminatına və inkişafına,eləcə də həmin məktəblər üçün kadrların hazırlanması işinə yardım ed<strong>il</strong>məsini... misal göstərmək olar. DAƏŞolaraq biz İng<strong>il</strong>tərədə, İsveçdə, Norveçdə, ABŞ-da və başqa ölkələrdə Azərbaycan d<strong>il</strong>i kursları, ana d<strong>il</strong>iniöyrənən dərnəklər açdıq və oraya yüzlərlə dərs vəsaiti, bədii, tarixi aspektdə yazılmış kitablar göndərdik.Azərbaycan mədəni irsinin qorunması <strong>il</strong>ə bağlı müxtəlif beynəlxalq tədbirlər, konfrans, seminar və görüşlərkeçirdik. Bakıda və soydaşlarımızın sıx yaşadıqları bir sıra ölkələrdə ―Azərbaycan Respublikasının xaricdəyaşayan azərbaycanlılarla bağlı d<strong>il</strong> və təhs<strong>il</strong> siyasəti‖ mövzusunda konfranslar təşk<strong>il</strong> etdik. Neçə <strong>il</strong>dir ki,Avropanın bir sıra iri şəhərlərində Xocalı və 20 Yanvar fa<strong>ci</strong>ələrinin, 1918-20-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə daşnakların törətdikləriqırğınların <strong>il</strong>dönümü günlərində tədbirlər keçirir, dünya xalqlarının diqqətini erməni vəhş<strong>il</strong>iyinə yönəldirik...Yəni, dediyim odur ki, biz bu işi indiyədək görmüşük, indən belə də daha geniş miqyasda görəcəyik. Şübhəsiz,qarşıda görüləcək işlərimiz çoxdur. Bütün bunlar DAK sədri kimi, üzərimə düşən hüquqi və mənəviməsuliyyətin sərhədlərini genişləndirir.– Qarşıda duran həlli va<strong>ci</strong>b məsələləri, görüləcək işləri bir qədər konkretləşdirmək olarmı?– Bunlardan ən mühümü DAK-ın təşk<strong>il</strong>atlanması, onun işlək mexanizminin formalaşdırılmasıdır.Təəssüf doğurası haldır ki, DAK-ın idarəç<strong>il</strong>ik mexanizmi indiyədək aydın şək<strong>il</strong>də müəyyənləşdir<strong>il</strong>məmişdir.Odur ki, bu sahədəki işləri tezliklə sahmana salıb, idarəetmədə qayda-qanun yaratmaq niyyətindəyik.Digər va<strong>ci</strong>b məsələyə bayaq ötəri toxundum. Bu, DAK-ın bütövlüyünə na<strong>il</strong> olmaq vəzifəsidir. Bir vaxtlarmüəyyən səbəbdən onun sıralarından ayrılmış qrupların və insanların təşk<strong>il</strong>ata qayıtmasını təmin etməliyik.Birlik, bütövlük olmayan yerdə heç bir uğurdan, ümumm<strong>il</strong>li problemlərimizin həllindən söhbət gedə b<strong>il</strong>məz.Nəzərə alsaq ki, bizim yaşı əsri adlamış erməni lobbisi kimi güclü düşmənimiz var və o, monolit birliyə, böyükmaliyyə qaynaqlarına sahibdir, bu gün ona qarşı duruş gətirmək istəyiriksə, birləşməkdən, bütövləşməkdən,zərbəni bir yerə vurmaqdan ayrı əlacımız yoxdur. Sevindiri<strong>ci</strong> haldır ki, bizim öz mövqeyimiz DDAK-ınrəhbərliyi səviyyəsində başa düşüldü və müdafiə olundu. Məlumat verim ki, bir neçə gün bundan əvvəlBrüsseldə DDAK-ın sədri Əhməd Obalı <strong>il</strong>ə görüşdük, ümumi fəaliyyətimiz barədə geniş fikir mübad<strong>il</strong>əsiapardıq. Şübhəsiz ki, birləşmək məsələsi söhbətimizin canını təşk<strong>il</strong> etdi. Qərara aldıq ki, hər iki təşk<strong>il</strong>atın idarəheyətləri üzvlərinin iştirakı <strong>il</strong>ə yaxın vaxtlarda Londonda görüşək və birləşmək məsələsini birdəfəlik həll edək.Bundan əlavə, Dünya Azərbaycanlıları Konqresi M<strong>il</strong>li Fondun yaradılmasını zəruri hesab edir. Bunun üçünmaliyyə mənbələri tapmaq, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan görkəmli soydaşlarımızla, imkanlı işadamları <strong>il</strong>ə görüşmək, onları bir araya gətirmək niyyətindəyik.DAK Azərbaycan həqiqətlərini beynəlxalq aləmə çatdırmağı, Dağlıq Qarabağ probleminin həllininuzadılması, Güneydə insan haqları və azadlıqlarının pozulması və sair problemlərin BMT, Avropa Birliyi,Avropa Şurası kimi qurumlarda müzakirəsinə na<strong>il</strong> olmağı planlaşdırır.Növbəti qurultaya qədərki iş planımızda DAK-ın tarixi haqqında sənədli f<strong>il</strong>m çəkdirməyi, qurumunnəşri olan dərg<strong>il</strong>ərin (―DAK‖, ―Bakı-Təbriz‖), ―Okno v mir‖ qəzetinin fəaliyyətini canlandırmaq, habelə yeninəşrlər təşk<strong>il</strong> etmək, Azərbaycan tarixinə, ədəbiyyatına, mədəniyyətinə dair təxminən 50 adda kitabın çapına,m<strong>il</strong>li mədəniyyətimizin ən dəyərli nümunələrinin dünya d<strong>il</strong>lərinə tərcümə ed<strong>il</strong>məsinə na<strong>il</strong> olmaq, güneyligənclərin Azərbaycan Respublikasında təhs<strong>il</strong> alması üçün hüquqi və maddi baza yaratmaq, dünyadakı güclüyəhudi lobbisi, türk diasporu və bizə rəğbət bəsləyən digər diasporlarla dostluq əlaqələri qurmaq ... kimiməsələlər öz əksini tapmışdır.Onu da deyim ki, bu <strong>il</strong>in oktyabrında DAK-ın 10 yaşı tamam olur. Yub<strong>il</strong>eylə bağlı bir sıra tədbirlərkeçirməyi nəzərdə tutmuşuq. Bundan əlavə, gələn <strong>il</strong> may ayının 27-28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 80<strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyi <strong>il</strong>ə əlaqədar Gəncə və Tb<strong>il</strong>isi şəhərlərində konfranslar, aprel ayında Amerika Birləşmiş Ştatlarında―Bölünmüş xalqların taleyi‖ mövzusunda beynəlxalq forum, oktyabr ayında Avstraliyada Azərbaycan vəTürkiyə diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyətinin təşk<strong>il</strong>inə dair tədbir keçirməyi də planlaşdırmışıq.Nəzərinizə çatdırım ki, biz artıq fəal işə başlamışıq. Son qurultaydan ötən az müddət ərzində qeyd etdiyim kimi,təşk<strong>il</strong>atın fəaliyyət planını hazırlamışıq, Bakıda Azərbaycandan olan İdarə Heyəti üzvləri <strong>il</strong>ə bir sıra tədbirlərkeçirmişik. Londonda DAK-ın ofisini açmışıq. Onu da deyim ki, nəhayət Londonda ―Azərbaycan evi‖ də açıldı.Şəxsən özüm bir sıra Qərbi Avropa ölkələrinə səfərə çıxaraq, oradakı Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının89
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIrəhbərləri <strong>il</strong>ə görüşlər keçirmişik, fəaliyyətimizi səmərəli qurmaq üçün yollar axtarmışıq. DDAK-ın sədriƏhməd Obalı <strong>il</strong>ə birlikdə Bürusseldə yaşayan soydaşlarımızla görüş keçirdik. Sentyabrın 10-da BrüsseldəAvropa Birliyinin iqamətgahı qarşısında dinc mitinq – yürüş təşk<strong>il</strong> etdik. Tələblərimiz güneyli soydaşlarımızaöz ana d<strong>il</strong>lərində təhs<strong>il</strong> almaq, qəzet-jurnal buraxmaq hüququnun ver<strong>il</strong>məsi idi. Mitinqə digər təşk<strong>il</strong>atlarınnümayəndələri də qatılmışdı.Sonra biz Haaqaya getdik. Orada BMT-nin m<strong>il</strong>li dövləti olmayan xalqların işi üzrə səlahiyyətlinümayəndəsi bizi — Əhməd bəylə məni qəbul etdi. Biz ona Azərbaycanın Qarabağ münaqişəsinin tarixi vəindiki durumu, habelə güneyli soydaşlarımızın problemləri barədə geniş məlumat verdik. Səfərdə olduğumölkələrin kütləvi informasiya vasitələrinə, habelə BBC, Əl-cəzirə, GünAz və başqa telekanallara müntəzəmmüsahibələr vermiş, həm Azərbaycan həqiqətlərini, həm də problemlərimizi beynəlxalq aləmə çatdırmağaçalışmışam.– Qeyd etdiniz ki, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan görkəmli soydaşlarımızla, imkanlı iş adamları<strong>il</strong>ə görüşüb onları diaspor fəaliyyətinə cəlb etmək niyyətindəsiniz. Məqsəd yalnız diaspor üçün maliyyəmənbəyi tapmaqdır, yoxsa?..– Şübhəsiz, DAK kimi iri beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atın güclü maliyyə mənbəyi olmasa, fəaliyyəti istən<strong>il</strong>ənsəmərəni verməz. M<strong>il</strong>li Fondun yaranmasında dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan azərbaycanlı iş adamlarıda yaxından iştirak etməlidirlər. Xaricdə güclü lobbiyə sahib olan bədnam qonşularımızın, habelə yəhudi, yunanvə digər xalqların diaspor təşk<strong>il</strong>atları formalaşarkən onlar da bu am<strong>il</strong>dən istifadə etmişlər və bu gün də istifadəedirlər. Lakin görüşlərimizdə məqsəd təkcə maddi kömək dey<strong>il</strong>, həmçinin onların mənəvi köməyinə, nüfuz, ağılvə zəkasına ehityacımız var. Yəni nüfuz sahibi olan soydaşlarımızın diaspor fəaliyyətinə aktiv qoşulmasındanbiz ancaq qazanarıq. Elə adamların sözlərinin və əməllərinin təsiri də çox olur. Ümumm<strong>il</strong>li liderimizləLondonda görüşərkən mən bu məsələyə toxundum. Qeyd etdim ki, heç bir m<strong>il</strong>lətin bizimki qədər güclü intellektpotensialı, alimləri, dəyərli mütəxəssisləri, iş adamları yoxdur. Lütvi Zadənin kəşflərindən, elmiaraşdırmalarından ABŞ-da, Yaponiyada, Qərb ölkələrində istifadə edib hər <strong>il</strong> m<strong>il</strong>yardlar qazanırlar.Soydaşlarımız arasında dünya səviyyəli məşhur elm, zəka sahibləri, iş adamları, güclü sərmayədarlar var. TəkcəKaliforniyada yaşayan azərbaycanlı iş adamlarının varidatı hələ bir neçə <strong>il</strong> bundan əvvəl 300 m<strong>il</strong>yard dollarlıqhəddi aşmışdı. Onların gücündən niyə istifadə etməyək? Gəlib öz vətənlərində sərmayə qoyub iş görə b<strong>il</strong>ərlər...Ulu öndər o vaxt təklifimi bəyəndi və b<strong>il</strong>dirdi ki, mən xaricdəki soydaşlarımızı Azərbaycanda iş görməyə,investisiya qoymağa dəvət edirəm.Söhbət ki, gəlib bu məqama yetişdi, bir məsələyə də diqqət yönəltmək istərdim. Mən Azərbaycandam<strong>il</strong>li sahibkarlığın inkişafını izləyirəm və onlara dövlət səviyyəsində yaradılan münbit şəraiti alqışlayıram. Sirrdey<strong>il</strong> ki, dövlət müstəq<strong>il</strong>liyi dövründə indiyədək Azərbaycan iqtisadiyyatına qoyulan investisiyaların böyükəksəriyyəti xari<strong>ci</strong> sərmayədarların payına düşürdü. Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyev bu <strong>il</strong>in birin<strong>ci</strong>yarısına yekun vurarkən fərəhlə bəyan etdi ki, ölkə iqtisadiyyatına qoyulan sərmayənin həcmində <strong>il</strong>k dəfə olaraqdax<strong>il</strong>i investisiya xari<strong>ci</strong> investisiyanı üstələmişdir. Bu, çox böyük uğurdur və ölkədə iqtisadi siyasətin düzgünaparıldığını göstərir.İstərdim ki, məni düzgün başa düşsünlər. Mən əcnəbi sahibkarların Azərbaycanda iş qurmasınınəleyhinə dey<strong>il</strong>im, əksinə, bunu təbii proses sayıram. Lakin onu da dərk edirəm ki, heç bir əcnəbi sahibkar buraAzərbaycan dövlətini gücləndirmək, onun iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək, xalqın güzəranını yaxşılaşdırmaqməqsəd<strong>il</strong>ə gəlmir. Onları <strong>il</strong>k növbədə öz mənafeyi düşündürür. Azərbaycanın təbii sərvətlərindən, ucuz işbazarından bəhrələnmək istəyirlər. XIX əsrin axırları – XX əsrin əvvəllərindəki Bakını yada salaq. QərbiAvropadan neft iyinə nə qədər məşhur sahibkar gəlmişdi: Nobel qardaşları, ing<strong>il</strong>is sahibkarları, ermənikapitalistləri Mirzoyev, Montaşev və başqaları. Cüzi miqdarda kapital qoymaqla m<strong>il</strong>yardlar qazanırdılar. Bakıdaçıxarılan və satılan neftin böyük əksəriyyəti onların əlində idi. Lakin bu gün həmin əcnəbi sahibkarlardan düzəməllibir nişanə qalmamışdır. Bakının bəzəyi olan, arxitekturası <strong>il</strong>ə seç<strong>il</strong>ən hansı qədim binanı soruşursandeyirlər ki, ya Hacı Zeynalabdin Tağıyev tikdirib, ya Musa Nağıyev, ya Murtuza Muxtarov, ya da hansısa digərazərbaycanlı sahibkar. Eşitdiyimə görə təkcə Musa Nağıyev Bakıda bir-birindən gözəl 96 bina tikdirib.Onlardan neçə-neçə məktəb, xəstəxana, teatr binası yadigar qalıb. Aydın məsələdir ki, yerli sahibkar, yeri gəlsə,öz Vətəni yolunda bütün varidatından keçər. Əcnəbi isə bunu etməz. Ona görə də m<strong>il</strong>li sahibkarlığın inkişafınadaha çox önəm ver<strong>il</strong>məlidir.– DAK-ın demokratik şək<strong>il</strong>də başa çatmış IX qurultayından az müddət keçməsinə baxmayaraq, bəzikütləvi informasiya vasitələrində, ayrı-ayrı internet saytlarında xoşagəlməz söz-söhbətlərə yol ver<strong>il</strong>ir. Sizcə, belədedi-qoduların yaranmasına səbəb nədir?– Ümumiyyətlə, bizdə qaydadır: işləməyən, fəaliyyətsiz insanla kimsənin işi yoxdur. Elə ki, iş görməyəbaşlayırsan, dərhal sənin əleyhinə cürbəcür söz-söhbətlər, dedi-qodular baş alıb gedir. Mən indiyədək dəfələrləbelə haqsız hücumlara məruz qalmışam. Lakin heç vaxt bunlar məni qorxutmayıb, doğru yolumdansapmamışam. Ona görə də bütün bunları təbii qarşılayıram. Doğrudur, siyasi cəhətdən yetkin olmayan, ictimai90
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIdüşüncədən məhrum insanlar da bəzən sıralarımıza yol tapır və fəaliyyətimizə əngəl olmağa, diqqətimizi əsashədəflərimizdən yayındırmağa çalışırlar. Bu isə yolver<strong>il</strong>məzdir. Məni tanıyanlar da təsdiqləyərlər ki, xaraktercədemokratam. Bütün fəaliyyətimdə, eləcə də diaspor sahəsində həmişə demokratik prinsiplərə üstünlükvermişəm. İdarəç<strong>il</strong>ikdə demokratik prinsipləri formalaşdırmağın özünəməxsus çətinlikləri var. Demokratikidarəç<strong>il</strong>ik kollektivdə hər bir şəxsə münasibətdə fərdi yanaşma, hər kəsin fikirlərinə sayğı tələb edir. Lakinhəmin fərdi fikirlər ümumm<strong>il</strong>li mənafeyə qarşı yönəlirsə, bunu heç cür qəbul etmək olmaz.Demokratik beynəlxalq qurum olaraq DAK İdarə Heyətinin hər bir üzvünün konkret fəaliyyət sahəsinimüəyyənləşdirmişik və onlar təşk<strong>il</strong>atın nizamnaməsinə uyğun işləyəcəklər.Təəssüf edirəm ki, həmkarlarımızdanbir-ikisi bəzi kütləvi informasiya vasitələrinə müsahibələrində səhv mövqe tutur, dezinformasiyaya və həttaşantaja yol verir. DAK sədri olaraq bəyan edirəm: Təşk<strong>il</strong>atın nizamnamə şərtlərini pozanlarla bizim yolumuz birolmayacaqdır. Bizim hər birimizin — sədrin də, idarə heyəti üzvünün də, təşk<strong>il</strong>atın sıravi üzvünün də birməramı olmalıdır: Azərbaycan xalqının və Azərbaycan dövlətç<strong>il</strong>iyinin mənafeyinə xidmət etmək.– Bu özünü hansı sahələrdə və hansı şək<strong>il</strong>də büruzə verməlidir?– Bütün sahələrdə və bütün formalarda. Bunu ümumm<strong>il</strong>li liderimiz Heydər Əliyev çox aydın şək<strong>il</strong>dəifadə etmiş, bizim üçün konkret fəaliyyət proqramı vermişdir. İndiki kimi, yadımdadır: 1994-cü <strong>il</strong>in fevralayında Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i Heydər Əliyev İng<strong>il</strong>tərəyə <strong>il</strong>k rəsmi səfərə getmişdi. Fevralın 23-də Londondakı―H<strong>il</strong>ton‖ otelində bizimlə – Böyük Britaniyada yaşayan azərbaycanlılarla görüşdə ulu öndər dedi: ―Vətəndənkənarda yaşayan soydaşlarımızın ürəkləri gərək daim Azərbaycanın nəbzi <strong>il</strong>ə bir vursun. Harada yaşamasından,vəziyyətin ağır və çətinliyindən asılı olmayaraq, gərək hər bir kəs Ana Vətəni haqqında düşünsün.Azərbaycanlılar artıq b<strong>il</strong>irlər və daha çox b<strong>il</strong>məlidirlər ki, indi bizim, nəhayət, müstəq<strong>il</strong> dövlətimiz, AzərbaycanRespublikamız var, azərbaycanlılar üçün Ana Vətən var. Bu, müqəddəs Azərbaycan torpağıdır. Deməli, haradaolursan-ol, harada yaşayırsan-yaşa, ancaq Azərbaycan haqqında, Azərbaycanın müstəq<strong>il</strong>liyi, ərazi bütövlüyühaqqında, Azərbaycan xalqının bu günü və gələcəyi haqqında düşünməlisən.‖Yaxud, başqa bir fakt. <strong>Prezident</strong> Heydər Əliyev 2000-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in fevral ayında ABŞ-a çox uğurlu rəsmisəfərdən qayıdarkən Binə hava limanında jurnalistlərin suallarına cavabında xaricdəki diasporlarımızınfəaliyyəti <strong>il</strong>ə əlaqədar çox incə bir məqama toxundu. Dedi ki, məni Cons Hopkins Universitetinin BeynəlxalqƏlaqələr İnstitutuna dəvət etmişd<strong>il</strong>ər. Bir dəstə erməni bundan xəbər tutaraq gəlib kəsdirmişdi institutunbinasının qarşısını. Əllərində şüarlar, plakatlar tutmuş ermən<strong>il</strong>ər institutda iki saatdan çox çəkən tədbirdən bizçıxanda da orada dayanıb qışqırırdılar. ABŞ-a keçəndəfəki səfərimi pozmaq üçün orada yaşayan ermən<strong>il</strong>ər ikiüçay əvvəldən Amerika administrasiyasına 50 min məktub göndərmişd<strong>il</strong>ər. Halbuki Ermənistan prezidenti dəxari<strong>ci</strong> ölkələrə, o cümlədən Amerikaya səfərə gedir. Həmin ölkələrdə çoxlu sayda azərbaycanlı yaşayır.Olmayıb ki, üç nəfər azərbaycanlı gedib bir şüarla onun əleyhinə bir söz desin...Ümumm<strong>il</strong>li liderin bu haqlı iradı xaricdəki diasporlarımızı s<strong>il</strong>kələyib qəflət yuxusundan ayıltdı,mübarizə yolunu onlara göstərdi. Ümumiyyətlə, nəinki Azərbaycanda, heç dünya miqyasında ikin<strong>ci</strong> birsiyasətçi, dövlət xadimi tanımıram ki, Heydər Əliyev qədər öz xalqının xaricdəki diasporuna maraq və qayğıgöstərsin. O, bütün xari<strong>ci</strong> səfərlərinin proqramına həmin ölkələrdə yaşayan Azərbaycan icmaları <strong>il</strong>ə görüşləridax<strong>il</strong>edirdi.Diaspor nümayəndəsi kimi, mənim qəlbimə rahatlıq gətirən, məmnunluq verən odur ki, Heydər Əliyevinqurduğu dövlət böyük inkişaf yolundadır. O məsələdən də arxayın və məmnunam ki, <strong>Prezident</strong> İlham ƏliyevHeydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi siyasi kursu ümumm<strong>il</strong>li liderin adına və əməllərinə layiq davam etdirir.Müsahibəni apardı:Qüdrət PĠRĠYEV,―Xalq qəzeti‖, 22 oktyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>91
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIMoskvada ―Azərbaycanlılar Rusiyada: miqrasiya problemləri və yaĢayıĢ‖ mövzusunda―Dəyirmi masa‖ keçir<strong>il</strong>miĢdirAzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, ―RİA Novosti‖ mətbuat mərkəzində ölkəmizinmüstəq<strong>il</strong>liyinin 16-cı <strong>il</strong> dönümü münasibət<strong>il</strong>ə Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə―Azərbaycanlılar Rusiyada: miqrasiya problemləri və yaşayış‖ mövzusunda ―dəyirmi masa‖ keçir<strong>il</strong>mişdir.Tədbirdə ÜAK-ın icraçı direktoru Eldar Quliyev, ÜAK-ın vitse-prezidenti Əfrand Daşdəmirov, Rusiya ElmlərAkademiyası Avropa İnstitutunun Aralıq dənizi və Qara dəniz Mərkəzinin rəhbəri Alla Yazıkova, RusiyaDövlət Sosial Universitetinin beynəlxalq əməkdaşlıq üzrə prorektoru Mixa<strong>il</strong> Kodin, Azərbaycan səfirliyininhumanitar məsələlər üzrə müşaviri Nigar Axundova, habelə Rusiya və Azərbaycan KİV-lərinin nümayəndələriiştirak etmişlər.―Dəyirmi masa‖da Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin misalında SSRİ-nin süqutunun nəticələri vəkeçmiş müttəfiq respublikaların müstəq<strong>il</strong>lik qazanması, ikitərəfli əlaqələrin və humanitar əməkdaşlığınmöhkəmlənməsində Azərbaycan diasporunun rolu, habelə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağmünaqişəsinin ədalətli həlli, münaqişə haqqında düzgün informasiyanın Rusiya ictimaiyyətinə çatdırılmasındaKonqresin rolu <strong>il</strong>ə bağlı məsələlər müzakirə olunmuşdur.Natiqlər ölkələrimizin daha sıx inteqrasiyasının və Azərbaycanı daha yaxşı tanımağa imkan verənəlaqələrin qurulmasının va<strong>ci</strong>bliyini vurğulamışlar. ÜAK nümayəndələri vurğulamışlar ki, RusiyadakıAzərbaycan diasporu bütün bu proseslərdə, xüsus<strong>il</strong>ə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi haqqında obyektivinformasiyanın çatdırılmasında fəal iştirak etməyi özünə borc b<strong>il</strong>ir.Mixa<strong>il</strong> Kodin b<strong>il</strong>dirmişdir ki, m<strong>il</strong>lətlərarası münasibətlər boş sözlər dey<strong>il</strong>, kökləri tarixə gedən reallıqdır.O, iki xalq arasında dialoqa yaxından kömək edən ÜAK-ın fəaliyyətini yüksək qiymətləndirmiş və demişdir ki,özünü Azərbaycan diasporunun ayrılmaz hissəsi sayır. M.Kodin ―Qafqaz m<strong>il</strong>liyyətindən olan şəxslər‖ termininiişlədən bəzi məmurları tənqid edərək b<strong>il</strong>dirmişdir ki, Qafqaz dünyaya çox məşhur və nüfuzlu insanlar bəxşetmişdir. Heç bir məmur qədim mədəni əlaqələrə malik xalqlar arasından sərhəd çəkə b<strong>il</strong>məz.Alla Yazıkova Cənubi Qafqaz regionunda münaqişələrin, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağprobleminin həlli məsələsinə toxunmuşdur. Onun sözlərinə görə, Dağlıq Qarabağ ətrafında vəziyyətölkələrimizin dövlətlərarası münasibətlərindən və xari<strong>ci</strong> siyasətindən kənarda müzakirə oluna b<strong>il</strong>məz.A.Yazıkovanın fikrincə, dondurulmuş münaqişələri dinc yolla həll etmək üçün ölkələrimizin maraqlarınıyaxınlaşdırmaq və təmas nöqtələri tapmaq lazımdır. Həll olunmamış münaqişələr regionun heç bir ölkəsininmənafeyinə uyğun dey<strong>il</strong> və dövlətlərin inkişafına mane olur.Tədbirdə Rusiyanın miqrasiya siyasəti, ÜAK-ın həmvətənlərimizin yaşadıqları ölkəyə uyğunlaşmasındaonlara kömək göstər<strong>il</strong>məsinə yönəld<strong>il</strong>miş fəaliyyəti <strong>il</strong>ə bağlı məsələlər də müzakirə olunmuşdur.AzərTAc25 oktyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>92
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIBakıda Türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin və topluluqların XI dostluq, qardaĢlıq vəəməkdaĢlıq qurultayı keçir<strong>il</strong>əcəkdirAzərTAc xəbər verir ki, Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə noyabrın 17-dən 19-dəkBakıda Türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin və topluluqların XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı keçir<strong>il</strong>əcəkdir.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən b<strong>il</strong>dirmişlər ki, tədbirdən məqsəd türkdövlət və cəmiyyətləri arasında dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirmək, informasiyamübad<strong>il</strong>əsini və bir-bir<strong>il</strong>ərini daha yaxından tanımalarını təmin etmək, türk mədəniyyətinin zənginliklərinintəbliği, iqtisadi inkişaf sahəsində qarşılıqlı əməkdaşlığı genişləndirən tədbirlər görmək və türk dövlət vəcəmiyyətlərinin ümumi problemlərinin həlli yollarını birlikdə araşdırmaqdır.XI qurultaya Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Ta<strong>ci</strong>kistan vəMonqolustan dövlətləri <strong>il</strong>ə yanaşı, Rusiya Federasiyasının Altay, Başqırdıstan, Çuvaş, Dağıstan, Qabardin-Balkar, Tatarıstan, Qaraçay-Çərkəz respublikalarında, Ukraynanın Krım v<strong>il</strong>ayətində, Rumıniyada,Bolqarıstanda, Kosovoda və Yunanıstanın Qərbi Trakya bölgəsində yaşayan turkd<strong>il</strong>li xalqların nümayəndələri,Kumık, Noqay, Şimali Kipr, Qaqauz, mesxeti turklərinin təms<strong>il</strong>ç<strong>il</strong>əri qatılacaqlar.Bundan başqa, Amerika, İd<strong>il</strong>-Ural, Sibir, Yaxın Şərq, Əfqanıstandakı türk cəmiyyətlərininnümayəndələri, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>ləri, ictimai birlik və qeyri-hökumət təşk<strong>il</strong>atlarının, xari<strong>ci</strong> ölkələrdə fəaliyyətgöstərən Azərbaycan və türk icmalarının rəhbərləri də tədbirə dəvət olunmuşlar. 30 ölkədən 550-dək nümayəndəvə qonağın dəvət olunduğu qurultayın açılışında Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin, Türkiyənin Baş naziriRəcəb Tayyib Ərdoğanın, qardaş ölkənin 9-cu <strong>Prezident</strong>i Süleyman Dəmirəlin, habelə türkd<strong>il</strong>li dövlətlərinyüksək dövlət və hökumət nümayəndələrinin iştirakı gözlən<strong>il</strong>ir.Qurultay çərçivəsində türkd<strong>il</strong>li xalqlar arasında elm, texnika, mədəniyyət, təhs<strong>il</strong>, iqtisadiyyat, ticarət,turizm və maliyyə sahələrində əməkdaşlıq, türk dünyasının mədəni irsinin təbliği, türk gəncliyinin qarşısındaduran vəzifələr, onların m<strong>il</strong>li ruhda tərbiyə olunması problemləri, müasir qloballaşma proseslərininxalqlarımızın həyatına təsiri <strong>il</strong>ə bağlı məsələlər müzakirə ed<strong>il</strong>əcəkdir.Eyni zamanda, türk dünyasını narahat edən bir sıra digər problemlər - Ermənistan-Azərbaycan, DağlıqQarabağ münaqişəsi, Şimali Kipr Türk Respublikasının beynəlxalq təcriddən çıxarılması, İraq və Əfqanıstandayaşayan türkd<strong>il</strong>li xalqların vəziyyəti, mesxeti türklərinin öz tarixi torpaqlarına qayıdışı sahəsindəki mövcudçətinliklərlə bağlı fikir mübad<strong>il</strong>əsi də aparılacaqdır.Rəsmi açılışdan sonra qurultay işini 6 komissiyada - beynəlxalq əlaqələr, media və informasiyatexnologiyaları, İqtisadi, ticarət, maliyyə əlaqələri və turizm, elm, təhs<strong>il</strong> və texnologiya, cəmiyyətin idarəolunması və hüquq, d<strong>il</strong> və mədəniyyət və gənclik komissiyalarında davam etdirəcəkdir. Tədbirin sonundakomissiyaların hesabatları dinlən<strong>il</strong>əcək və qurultayın yekun hesabatı qəbul olunacaqdır.Bundan başqa, qurultayda ABŞ Nümayəndələr Palatası Xari<strong>ci</strong> Əlaqələr Komitəsinin qondarma ―ermənisoyqırımı‖ <strong>il</strong>ə bağlı qətnaməni pisləyən bəyanatın da qəbul ed<strong>il</strong>məsi nəzərdə tutulmuşdur.1993-cü <strong>il</strong>dən Türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin və topluluqların dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultaylarını Türk Dövlətvə Cəmiyyətləri Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Vəqfi keçirir. Əvvəlki 10 qurultayın hamısı Türkiyədəkeçir<strong>il</strong>mişdir. 2006-cı <strong>il</strong> sentyabrın 18-20-də Antalyada keçir<strong>il</strong>ən 10-cu qutultayda iştirak edən Azərbaycan<strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin təklifi <strong>il</strong>ə növbəti qurultayın Bakıda keçir<strong>il</strong>məsi qərara alınmışdır. Beləliklə, <strong>il</strong>kdəfədir ki, türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin və topluluqların dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı Türkiyəninhüdudlarından kənarda təşk<strong>il</strong> olunacaqdır.AzərTAc30 oktyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>93
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI"Fransada diasporumuz getdikcə təĢk<strong>il</strong>atlanır"FAZĠL ZEYNALOV: "SARKOZĠNĠN PREZĠDENT SEÇĠLMƏSĠNĠN AZƏRBAYCAN VƏ TÜRKDĠASPORUNA NƏ MƏNFĠ, NƏ DƏ MÜSBƏT TƏSĠRĠ OLUB"Fransanın Pyer Mandes Frans Universitetinin beynəlxalq təhlükəsizlik və müdafiə mərkəzininelmi iĢçisi, hüquq elmləri doktoru Faz<strong>il</strong> Zeynalov APA-ya müsahibə verib. Müsahibəni ixtisarla təqdimedirik.- Fransada yeni prezident seç<strong>il</strong>dikdən sonra ölkədə baĢ verən dəyiĢikliklərin Azərbaycandiasporuna hansı təsiri olub?- Nikola Sarkozi prezident seç<strong>il</strong>dikdən sonra dax<strong>il</strong>i siyasət göstəri<strong>ci</strong>ləri çox da ürəkaçan dey<strong>il</strong>. Amma o,təhlükəsizlik məsələsindən istifadə edərək öz populyarlığını saxlaya b<strong>il</strong>ib. Onun seçki kampaniyasının əsasprioritet istiqaməti də təhlükəsizlik məsələsi idi. B<strong>il</strong>irsiniz ki, Fransaya müha<strong>ci</strong>r axını çox yüksəkdir,müha<strong>ci</strong>rlərin çoxu qeyri-leqal yaşayır və bu da bəzi təhlükəsizlik problemləri yaradır. Nikola Sarkozi seçkikampaniyası zamanı radikal m<strong>il</strong>lətçi və müha<strong>ci</strong>rlərə mənfi münasibəti <strong>il</strong>ə tanınan M<strong>il</strong>li Cəbhə Partiyasınınmüəyyən tezislərini öz platformasına dax<strong>il</strong> edərək Li Penin tərəfdarlarını öz tərəfinə çəkməyə çalışdı. Bu da öznəticəsini verdi. Sarkozinin Türkiyəyə olan münasibətinə də məhz bu nöqteyi-nəzərdən yanaşmaq lazımdır.Fransada bir çox qüvvə Türkiyənin Avropa İttifaqına üzv olmasına qarşı çıxır, onlar Türkiyə kimi müsəlmandövlətin Avropa İttifaqına üzv qəbul olmasından qorxurlar. Bu mif də əslində bir çox siyasətç<strong>il</strong>ər tərəfindənformalaşdırılır. Bu prosesdə erməni əs<strong>il</strong>li siyasətç<strong>il</strong>ərin də rolu az dey<strong>il</strong>. Avropa İttifaqına "xristian klubu" kimibaxan siyasətç<strong>il</strong>ər də çoxdur. Sarkozi də bütün bunları nəzərə alaraq, Türkiyənin Avropa İttifaqına qəbuluməsələsinə mənfi münasibət bəsləyir. Bu münasibət Fransadakı türk və Azərbaycan diasporunu narahat etməyəb<strong>il</strong>məz, ona görə də seçki kampaniyası zamanı bizim diaspor qurumları Sarkozinin rəqibi Seqolen Ruayalıdəstəkləd<strong>il</strong>ər. Baxmayaraq ki, Seqolen Ruayalın namizədliyini verən Sosialist Partiyası Sarkozini dəstəkləyənXalq Hərəkatı Birliyindən də ermənipərəst partiyadır. Fransanın özünün dax<strong>il</strong>i sosial problemləri çoxdur, yenihakimiyyət əsas diqqəti bu istiqamətə yönəldib. Buna görə də Sarkozinin prezident seç<strong>il</strong>məsinin Azərbaycan vətürk diasporuna nə mənfi, nə də müsbət təsiri olmayıb.- Bakıda keçir<strong>il</strong>miĢ Azərbaycan və Türkiyə diaspor təĢk<strong>il</strong>atlarının birgə forumundan sonraFransada bu qurumların birgə fəaliyyətində dəyiĢiklik baĢ veribmi?- Fransada türk icmasının sayı 400 mindən çoxdur, amma Azərbaycan diasporunun sayı çox azdır.Diasporumuz getdikcə formalaşır və təşk<strong>il</strong>atlanır. Bu işdə Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə DövlətKomitəsinin və onun sədri Nazim İbrahimovun rolu böyükdür. Azərbaycan diasporu tələbələrdən, İrandan olansoydaşlarımızdan və Azərbaycandan köçmüş insanlardan ibarətdir. Saylarının azlığına baxmayaraq,soydaşlarımız çox aktiv fəaliyyət göstərirlər. Forumdan sonra təşk<strong>il</strong>atlar arasında münasibətlər sıxlaşıb, iyundaQrenobl Universitetində keçirdiyimiz beynəlxalq konfransda türk diasporu bizə yaxından yardım etdi.- Qondarma "erməni soyqırımı"nın inkarına görə <strong>ci</strong>nayət məsuliyyəti nəzərdə tutan qanunlayihəsi Senatda qəbul ed<strong>il</strong>ərsə, bu qanunun Fransada yaĢayan türk və azərbaycanlılara təsiri necəolacaq?- Fransa və fransız xalqı ermənipərəst dey<strong>il</strong>, amma erməni diasporunun imkanları çox böyükdür vəonlar həmin imkanlardan yaxşı istifadə edirlər. Patrik Dəvəçiyan, Eduard Baladur hal hazırda hakimiyyətə yaxıninsanlardır, ölkədə erməni əs<strong>il</strong>li tanınmış aktyor və müğənn<strong>il</strong>ər də var. Erməni diasporu o qədər güclüdür ki,hətta Ermənistana maddi dəstək belə göstərməyə qab<strong>il</strong>dirlər. Ümumiyyətlə, dünyadakı erməni diasporuErmənistan büdcəsinə <strong>il</strong>də 300 m<strong>il</strong>yon dollardan artıq vəsait köçürür. Diasporun deputatlara təsir imkanlarıböyük olduğu üçün həmin qanunu M<strong>il</strong>li Assambleyadan keçird<strong>il</strong>ər. Türk-Azərbaycan diasporunun bu məsələdəəks təsir etmək imkanı yoxdur. Rəsmi Paris isə bu məsələdə neytral mövqedə dayanır, hökumət həmin qanununKonstitusiyaya zidd olmasını əsas gətirərək Konstitusiya Məhkəməsi qarşısında məsələ qaldıra b<strong>il</strong>ərdi. Çünki,bu yanaşma demokratiya nöqteyi-nəzərindən çox böyük problem yarada b<strong>il</strong>ərdi. Demokratiya - insanların özfikirlərini azad şək<strong>il</strong>də ifadə etməsi deməkdir, qanunla insanların fikrini formalaşdırmaq qeyri-mümkündür. Bu,antidemokratik bir addımdır. Burada sadəcə olaraq erməni diasporuna əks-təsir etmək lazımdır. Bu işdə artıqbizdə çoxlu irəl<strong>il</strong>əyişlər var, amma hələlik bunu ermən<strong>il</strong>ər etdiyi səviyyədə edə b<strong>il</strong>mirik. Bu qanun haqqındateleviziyada çoxlu müzakirələr aparılır, M<strong>il</strong>li Assambleyanın deputatı Patrik Dəvəçiyan bu müzakirələrdə aktiviştirak edir. Çox güman ki, bu qanun Senatdan da keçəcək. Amma fransız elm adamları çox gözəl dərk edirlərki, tarixi tarixç<strong>il</strong>ər araşdırmalıdır. Tarix qanunla yazılmır, yəqin ki, bunu nə vaxtsa fransız deputatlar da nəzərəalacaqlar. Eyni zamanda erməni diasporu radikal mövqedə dayanır, halbuki bu gün Ermənistan iqtisadi cəhətdənçətin vəziyyətdədir. Ona görə də Ermənistana qonşuları <strong>il</strong>ə normal münasibətlər qurmaq lazımdır. Ermənidiasporu yaxşı olar ki, münasibətləri gərginləşdirmək əvəzinə, yaxşılaşdırmağa kömək etsin.―525-<strong>ci</strong> qəzet‖, 7 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>94
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDünya Azərbaycanlıları KonqresininAzərbaycan Respublikası M<strong>il</strong>li Məclisinin sədri cənab Oqtay ƏsədovaM Ü R A C Ġ Ə T ĠHörmətli sədr!1997-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in oktyabr ayında ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində Azərbaycan xalqının haqq səsini dünyayaçatdırmaq, güneyli-quzeyli soydaşlarımızın üzləşdikləri problemlərin çözülməsi üçün yollar axtarmaq, DağlıqQarabağ münaqişəsi <strong>il</strong>ə bağlı əsl həqiqətləri beynəlxalq müstəvidə bəyan etmək və sair məsələləri gündəməgətirmək məqsədi <strong>il</strong>ə yaradılan Dünya Azərbaycanlıları Konqresi adından özünü Kürd Fəhlə Partiyası - PKKadlandıran təşk<strong>il</strong>atın terrorçu kimi tanınması üçün sizə müra<strong>ci</strong>ət edirik.Məlumdur ki, Azərbaycan xalqı tarixən ən böyük ədalətsizliklərlə üzləşmiş, müstəq<strong>il</strong>liyi əlindənalınmış, torpağı yağmalanmışdır. Terrora ən çox məruz qalan ölkə olaraq bu gün də 20 faizdən çox ərazisierməni işğalı altındadır. Faktlar sübut edir ki, Qarabağda ermən<strong>il</strong>ərlə birgə dinc azərbaycanlıları qətlə yetirənləriçərisində öz qəddarlığı <strong>il</strong>ə seç<strong>il</strong>ən PKK terror təşk<strong>il</strong>atının üzvləri də olmuşlar. Azərbaycan və qardaş Türkiyəərazisində minlərlə günahsız insanın qanına əli bulaşan PKK terrorçuları dünyanın müxtəlif bölgələrindədüşmən ermən<strong>il</strong>ərlə birgə iki dövlətə qarşı ən çirkin vasitələrlə iş aparır və öz məqsədlərinə çatmaqdan ötrüinsanları qətlə yetirməkdən belə çəkinmirlər. Belə siyasətin qurbanları arasında türk xalqları <strong>il</strong>ə yanaşı digərm<strong>il</strong>lətlərin nümayəndələri də vardır.Hörmətli sədr!Xalqımızın ümumm<strong>il</strong>li lideri Heydər Əlirza oğlu Əliyev Azərbaycan və Türkiyəni "Bir m<strong>il</strong>lət - ikidövlət "adlandırmışdır. Bu çağırış 50 m<strong>il</strong>yonluq Azərbaycan türkü <strong>il</strong>ə yanaşı dünyada sayı 300 m<strong>il</strong>yondan çoxolan dünya türklərinin qəlbində yer tutmuş və türk xalqlarının şüarına çevr<strong>il</strong>mişdir. Biz dünyanın müxtəlifölkələrində türk qardaşlarımızla birgə Türk dünyasına qarşı yönələn terrora qarşı siv<strong>il</strong> yolla mübarizə aparırıq.Bu gün qardaş Türkiyə türk xalqını məhv etməyi qarşısına məqsəd qoyan PKK terroruna qarşı mübarizə aparır.Biz belə çətin gündə qardaş ölkənin yanındayıq. Dünya Azərbaycanlıları Konqresi gücü və imkanları dax<strong>il</strong>ində,beynəlxalq hüquq çərçivəsində Türkiyəyə öz dəstəyini göstərir. Bunun üçün biz 50 m<strong>il</strong>yonluq dünya azərbaycanlılarıadından M<strong>il</strong>li Məclisdən xahiş edirik:PKK terrorçu təşk<strong>il</strong>at kimi tanınsın. Türk xalqlarına qarşı düşmən mövqedə duran PKK terroruna hüquqiqiymət ver<strong>il</strong>sin.Hörmətli sədr!Biz Dünya Azərbaycanlıları Konqresi olaraq hər zaman Azərbaycan dövlətinin başçısı cənab İlhamHeydər oğlu Əliyevin yeritdiyi siyasətin yanındayıq və inanırıq ki, 50 m<strong>il</strong>yonluq dünya azərbaycanlılarınınM<strong>il</strong>li Məclisi haqqa və ədalətə səs verəcək və PKK terrorçu təşk<strong>il</strong>at kimi öz hüquqi qiymətini alacaq.HörmətləQulamna Səbri TƏBRİZİDünya AzərbaycanlılarıKonqresinin sədri“Xalq qəzeti”, 9 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>95
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq vəəməkdaĢlıq qurultayıQurultayın rəsmi açılıĢ mərasimiAzərTAc xəbər verir ki, noyabrın 17-də ―Gülüstan‖ sarayında Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XIdostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının rəsmi açılış mərasimi olmuşdur.Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi, Türkd<strong>il</strong>li Dövlətlərin və TopluluqlarınDostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Fondu (TÜDEV) və Türkiyə Respublikasının Baş Nazirliyi yanında Türkİşbirliyi və İnkişaf Agentliyi (TİKA) tərəfindən keçir<strong>il</strong>ən qurultayda 30-dan çox ölkədən 800 nümayəndə vəqonaq iştirak edir.Sarayın foyesində tarix boyu türkd<strong>il</strong>li xalqlara, o cümlədən azərbaycanlılara qarşı törəd<strong>il</strong>miş terrorlarını,soyqırım aktlarını, habelə Xocalı soyqırımını əks etdirən fotosərgi təşk<strong>il</strong> olunmuşdur.Salona toplaşanlar Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb TayyibƏrdoğanın, Şimali Kipr türklərinin lideri Mehmet Əli Tələtin və digər türkd<strong>il</strong>li ölkələrin rəsmi şəxslərinihərarətlə qarşıladılar.İştirakçılar türk dünyasının görkəmli şəxsiyyətlərinin - Heydər Əliyev, Mustafa Kamal Atatürk, ƏhmədYəsəvi, Ərtoğrul Qazi, Əlişir Nəvai və Alparslan Türkeşin əziz xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad etd<strong>il</strong>ər.Qurultayı Təşk<strong>il</strong>at Komitəsinin Azərbaycan tərəfdən həmsədri, Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İşüzrə Dövlət Komitəsinin sədri NAZİM İBRAHİMOV giriş sözü <strong>il</strong>ə açdı:-Zati-al<strong>il</strong>əri möhtərəm cənab <strong>Prezident</strong>!Zati-al<strong>il</strong>əri möhtərəm cənab Baş nazir!Hörmətli qurultay iştirakçıları!Əziz qonaqlar!Təşk<strong>il</strong>at Komitəsi adından sizi - Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq və əməkdaşlıq qurultayınınnümayəndələrini və qonaqlarını salamlayır, bu tarixi toplantının açılışı münasibət<strong>il</strong>ə təbrik edirəm.Qurultay türk dövlət və cəmiyyətləri üçün böyük mənəvi, siyasi əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycan xalqınınümumm<strong>il</strong>li lideri Heydər Əliyev türk dünyasının birliyini yüksək qiymətləndirərək demişdir: ―Türkcümhuriyyətlərinin bir sırada inamlı addımları, türk dünyasının xoşbəxt sabahından soraq verir. Əminəm ki,türk xalqlarının qurultayları müqəddəs arzu və istəklərimizin həyata keçir<strong>il</strong>məsində mühüm rol oynayacaqdır‖.Hörmətli qurultay iştirakçıları!Bu gün türk xalqları arasında birliyin və həmrəyliyin daha da möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi qarşımızda dayananva<strong>ci</strong>b vəzifələrdəndir. Ömrünü türk dünyasının birliyinə həsr etmiş görkəmli ictimai-siyasi xadim İsmayıl bəyQasprallının ―D<strong>il</strong>də, fikirdə, əməldə birlik‖ ideyası xalqlarımızın tərəqqi və rifahının başlıca düsturu olaraq,vahid amal uğrunda birgə fəaliyyətimizin əsasını təşk<strong>il</strong> edir. Bu məfkurə müasir dövrümüzdə yüz <strong>il</strong> bundan öncəolduğundan daha va<strong>ci</strong>b, daha aktualdır.Türkd<strong>il</strong>li xalqlar mürəkkəb ictimai-siyasi proseslərin cərəyan etdiyi dünyada özlərinin mübarizliyi,çalışqanlığı və intellekti sayəsində qazandıqları yüksək mövqelərini bundan sonra da qoruyub saxlamalı,möhkəmləndirməli, əldə etdikləri na<strong>il</strong>iyyətləri gələcək nəs<strong>il</strong>lərə ötürməlidirlər. Bunun yolu isə birlikdən vəəməkdaşlıqdan keçir. Son <strong>il</strong>lərdə bu birliyin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsinə yönəlmiş səylər gələcəyimizə nikbinliklə vəböyük ümidlərlə baxmağa əsas verir.Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə bu <strong>il</strong>in mart ayında Bakışəhərində keçir<strong>il</strong>miş Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin I forumu türkd<strong>il</strong>li xalqların birliyiideyasının dövlətlərimizin xari<strong>ci</strong> siyasətində nəinki prioritet istiqamətlərdən biri olmasının, eyni zamanda, öztarixi vətənindən kənarda yaşayan m<strong>il</strong>yonlarla türkəs<strong>il</strong>li soydaşımız üçün ən ali məqamlar sırasındadayanmasının təsdiqi olmuşdur.Türk dövlət və cəmiyyətlərinin dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayları 15 <strong>il</strong>dir ki, xalqlarımızınqarşılıqlı münasibətlərinin inkişafına öz töhfəsini verməkdədir. 1993-cü <strong>il</strong>dən etibarən keçir<strong>il</strong>ən və yüksəkməramlara xidmət edən bu tədbir cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə <strong>il</strong>k dəfə olaraq Türkiyədən kənarda, məhzAzərbaycan Respublikasında təşk<strong>il</strong> olunur.Möhtərəm cənab <strong>Prezident</strong>!Zati-alinizin bu təşəbbüsü Azərbaycan dövlətinin türk dünyasının sarsılmaz birliyinə, xalqlarımızarasında səmimi dostluq, əməkdaşlıq əlaqələrinin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsinə verdiyi əhəmiyyətin parlaqtəzahürüdür. Bu bir daha sübut edir ki, ümumm<strong>il</strong>li lider Heydər Əliyevin türkd<strong>il</strong>li xalqlar arasında birliyingerçəkləşdir<strong>il</strong>məsinə yönəlmiş ideyaları Azərbaycan Respublikasında dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərinimüəyyənləşdirən başlıca prinsiplərdən biri olaraq qalır və qalacaqdır.96
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIHörmətli qurultay iştirakçıları!Əminik ki, türk dünyasının coğrafi mərkəzində yerləşən, qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biri olanBakı şəhərində keçir<strong>il</strong>ən bu mötəbər tədbir xalqlarımızın birlik və qardaşlıq salnaməsində yeni bir səhifə açacaq,qarşılıqlı əlaqələrimizin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi, m<strong>il</strong>li mədəniyyətlərin sıx inteqrasiyası və iqtisadi əməkdaşlığıninkişafında mühüm rol oynayacaqdır. Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyevin, TürkiyəRespublikasının Baş naziri cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın, Şimali Kipr türk xalqının lideri cənab Mehmet ƏliTələtin qurultayda iştirakı bu inamı daha da möhkəmləndirir, türk dünyasının birliyi naminə bütün imkan vəbacarıqlarını səfərbər edənlərə yeni ruh verir.Türkmənistanın Baş nazirinin müavini cənab Saparlıyevin tədbirdə iştirakı, habelə Qırğızıstan,Qazaxıstan, Özbəkistan, Rusiya Federasiyasının Tatarıstan, Altay, Başqırdıstan və Çuvaşiya respublikalarının,Moldova Respublikasının Qaqauz Muxtar v<strong>il</strong>ayətinin nümayəndə heyətlərinin qurultaya qatılması bu birliyincoğrafiyasının nə qədər geniş olduğunu göstərir.Adından göründüyü kimi, məramı dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq olan bu qurultayın işində dünyanın30-dan çox ölkəsindən gəlmiş 800 nümayəndə və qonaq iştirak edir. Qurultay çərçivəsində türkd<strong>il</strong>li xalqlararasında elm, texnika, mədəniyyət, təhs<strong>il</strong>, iqtisadiyyat, ticarət, turizm və maliyyə sahələrində əməkdaşlıq, ortaqmədəni irsimizini öyrən<strong>il</strong>məsi və təbliği, türk dünyası haqqında həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması,gənclərimizin m<strong>il</strong>li ruhda və müasir tələblər səviyyəsində təlim-tərbiyəsi, qloballaşma prosesinin ölkələrimizinhəyatına təsirinin ən müxtəlif aspektləri <strong>il</strong>ə bağlı taleyüklü məsələlər müzakirə ed<strong>il</strong>əcəkdir.Qurultayda türk dünyasını narahat edən bir sıra problemlər - Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağmünaqişəsi, Şimali Kiprin beynəlxalq təcriddən çıxarılması, İraq və Əfqanıstanda yaşayan türkd<strong>il</strong>li xalqlarınvəziyyəti, axıska türklərinin öz tarixi torpaqlarına qayıdışı <strong>il</strong>ə əlaqədar olan və qarşıya çıxan çətinliklərlə bağlıətraflı fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılacaq, mühüm sənədlər qəbul ed<strong>il</strong>əcəkdir.Hörmətli qurultay iştirakçıları!Hörmətli xanımlar və cənablar!İnanırıq ki, Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı türkdünyasının birliyinin inkişafına layiqli töhfələrini verəcək, xalqlarımızı bir-birinə daha da yaxınlaşdıracaq,dünyanın siyasi xəritəsində türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin mövqelərinin daha möhkəmləndir<strong>il</strong>məsinə xidmət edəcəkdir.Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı açıq elan ed<strong>il</strong>ir. Təşəkkür edirəm.X X XQurultayın Təşk<strong>il</strong>at Komitəsinin Türkiyə tərəfdən həmsədri, Türk Dövlət və Cəmiyyətlərinin Dostluq,Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Fondunun İdarə heyətinin sədri ƏBDÜLXALIQ ÇAY çıxış edərək dedi:-Hörmətli Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyev!Hörmətli cənab Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan!Şimali Kipr türklərinin lideri hörmətli cənab Mehmet Əli Tələt!Dünyanın 30-dan çox ölkəsinin türk dövlət və cəmiyyətlərindən zəhmət çəkərək gələn bütün qurultayiştirakçılarını böyük hörmət və ehtiramla salamlayıram.1990-cı <strong>il</strong>lərdə sovet imperiyasının dağılmasından sonra Allahın izni <strong>il</strong>ə beş türk cümhuriyyəti meydanaçıxdı. Bu cümhuriyyətlər yarandığı zaman Türkiyə bütün dünya dövlətlərindən öncə bu ölkələrin müstəq<strong>il</strong>liyinitanıdı, gələcək əlaqələri inkişaf etdirmək siyasətini açıqladı. 1992-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də, xüsus<strong>il</strong>ə Azərbaycandan və digər türkrespublikalarından dostlarımız Ankaraya gələrək, 1905-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də çar Rusiyasındakı qurultaya bənzər, türk dövlətvə cəmiyyətlərinin problemlərinin açıq şək<strong>il</strong>də, şayiələrə uymadan müzakirəsi və həlli yollarının axtarılması <strong>il</strong>əbağlı qurultayın keçir<strong>il</strong>məsi barədə təklif səsləndird<strong>il</strong>ər. Nəhayət, 1992-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in sonunda o dövrdə Baş nazir olanhörmətli Süleyman Dəmirəl və bizim Fondumuzun qurucusu hörmətli Alparslan Türkeş bu qurultayın hansışək<strong>il</strong>də keçir<strong>il</strong>məsi barəsində mənimlə birlikdə beş həmkarımızı təlimatlandırdılar. Biz 35 gün ərzində türkcümhuriyyətləri <strong>il</strong>ə bağlı toplantılarda iştirak etdik, dövlət rəsm<strong>il</strong>əri, ziyalılar və mətbuat nümayəndələri <strong>il</strong>əgörüşlər keçirdik, bu məsələlərin həllinə dair belə bir qurultayın necə keçir<strong>il</strong>məsini soruşduq və müsbət cavablaraldıq. Ondan sonra, 1993-cü <strong>il</strong> martın 20-24-də <strong>il</strong>k dəfə Antalyada keçir<strong>il</strong>ən qurultayımız fas<strong>il</strong>ə vermədən 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>ədək davam etdi. Bu qurultaylarda, dəfələrlə dediyimiz kimi, heç bir siyasi sapmalara uymadan hər ölkədəngəlmiş nümayəndə heyəti türk dövlət və cəmiyyətlərinin iqtisadi, siyasi, mədəni inkişafı <strong>il</strong>ə əlaqədardüşüncələrini sərbəst şək<strong>il</strong>də açıqladılar və müzakirə etd<strong>il</strong>ər.Təbii ki, bu qurultayların məqsədi dövlət rəsm<strong>il</strong>ərinə problemləri çatdırmaq, onların məsələlərin həllinəköməyini əsirgəməmələrinə çalışmaqdır. Bizim Fondun və qurultayımızın məqsədi budur. 2001-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də fas<strong>il</strong>əverən qurultayımızın onuncusu keçən <strong>il</strong> Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğanın himayəsi <strong>il</strong>ə Antalyadagerçəkləşdir<strong>il</strong>di. Antalyada bizi sevindirən çox böyük hadisə baş verdi. Hörmətli Cümhurbaşqanımız İlhamƏliyev dedi ki, XI qurultay Bakıda keçir<strong>il</strong>əcəkdir. İnanın, bu, türk dünyası üçün, türk m<strong>il</strong>ləti üçün, qəlbi, ürəyi97
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASItürk dünyası <strong>il</strong>ə çırpınan insanlar üçün çox böyük bir müjdə idi. Allah bunu bizə qismət etdi, biz burada XIqurultayı keçirməyə na<strong>il</strong> olduq. Buna görə hörmətli Cümhurbaşqanımız İlham Əliyevə dərin minnətdarlığımıb<strong>il</strong>dirir, sizlərə təşəkkür edirəm. Sağ olun.X X XAzərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyev, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Şimali Kiprtürklərinin lideri, cümhurbaşqanı Mehmet Əli Tələt qurultayda nitq söyləd<strong>il</strong>ər. Açılış mərasimindəTürkmənistan Nazirlər Kabineti sədrinin müavini Xıdır Saparlıyev, Qırğızıstanın təhs<strong>il</strong> və elm naziri KanıbekOsmonaliyev, Qazaxıstan mədəniyyət və informasiya nazirinin müavini Askar Buribayev də çıxış etd<strong>il</strong>ər.X X XSonra qədim türklərin Ərgənəkondan çıxışı, türk birliyini simvolizə edən dəmirdöymə mərasimi oldu.Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyev, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Şimali Kipr türklərininlideri Mehmet Əli Tələt, digər türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin nümayəndələri rəmzi dəmirdöymə mərasimini icra etd<strong>il</strong>ər.Daha sonra Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevə, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğana türkd<strong>il</strong>lidövlətlər və xalqlar arasında dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq münasibətlərinin inkişafı sahəsindəkixidmətlərinə görə TÜDEV adından ―Orxon-Yenisey‖ mükafatı təqdim olundu.Qurultay iştirakçıları birgə xatirə şəkli çəkdird<strong>il</strong>ər.Bununla da qurultayın rəsmi hissəsi başa çatdı.X X XNoyabrın 17-də Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin adından Türk dövlət vəcəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı iştirakçılarının şərəfinə nahar ver<strong>il</strong>di.Qonaqlara Azərbaycanın incəsənət ustalarının ifasında konsert proqramı da təqdim olundu.Qurultay noyabrın 18-də öz işini komissiyalarda davam etdirəcəkdir.AzərTac17 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>98
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq və əməkdaĢlıq qurultayındaAzərbaycan <strong>Prezident</strong>i Ġlham Əliyevinnitqi-Hörmətli xanımlar və cənablar!Əziz qonaqlar!Əziz qurultay iştirakçıları!Mən sizin hamınızı Azərbaycanda ürəkdən salamlayıram. Bütün qonaqlara ―Xoş gəlmisiniz!‖ deyirəm.Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının Azərbaycanda keçir<strong>il</strong>məsibütün türk dünyası üçün çox böyük hadisədir. Qurultaylar, adətən, Türkiyədə keçir<strong>il</strong>irdi. Mən xatırlayıram,keçən <strong>il</strong> biz Antalyada qurultayda bərabər iştirak etmişdik. Orada çox va<strong>ci</strong>b, çox önəmli qərarlar qəbuled<strong>il</strong>mişdi, çox maraqlı müzakirələr keçir<strong>il</strong>mişdi. Mən çox şadam ki, növbəti qurultayın Azərbaycandakeçir<strong>il</strong>məsi barədə bizim təklifimiz qəbul olundu və bu gün biz bu gözəl qurultayı Bakıda keçiririk. Bu bir dahaonu göstərir ki, bütün türk dünyası birləşməyə doğru daha da sürətlə gedir. Buna çox böyük ehtiyac var.Bizim müstəq<strong>il</strong> ölkə kimi yaşamağımız, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra 5 türk cümhuriyyətinin meydanagəlməsi nəticəsində yaranmış yeni bir vəziyyət, əlbəttə ki, bizi daha sıx birləşməyə sövq edir. Biz bunu fəalşək<strong>il</strong>də edirik. Son qısa müddət ərzində Türkiyədə və Azərbaycanda bizim birliyimizi möhkəmləndirən çoxva<strong>ci</strong>b tədbirlər keçir<strong>il</strong>di. Qeyd etdiyim kimi, ötən <strong>il</strong> Antalyada qurultay keçir<strong>il</strong>di. Ondan sonra Antalyadatürkd<strong>il</strong>li ölkələrin dövlət başçılarının zirvə görüşü keçir<strong>il</strong>di. Bu <strong>il</strong>in mart ayında Bakıda Azərbaycan və türkdiasporları rəhbərlərinin I forumu keçir<strong>il</strong>di. Bu gün bu gözəl qurultay keçir<strong>il</strong>ir. Gələn <strong>il</strong>, 2008-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də Bakıdatürkd<strong>il</strong>li dövlət başçılarının növbəti zirvə görüşü keçir<strong>il</strong>əcəkdir. Yəni bütün bu görüşlər, qurultaylar, tədbirlər birməqsəd güdür - türk dünyası daha da mütəşəkk<strong>il</strong> olsun, bir-bir<strong>il</strong>ə əlaqələrini və dünyadakı mövqelərini daha damöhkəmləndirsin. Bu, bizim hamımızın marağındadır. Bizim birliyimiz nə qədər güclü olsa, hər bir ölkə özm<strong>il</strong>li maraqlarını bir o qədər uğurla müdafiə edə b<strong>il</strong>ər.İndi dünyada gedən qloballaşma prosesləri, əlbəttə ki, bizim ölkələrdən də yan keçmir. Amma bununlabərabər biz m<strong>il</strong>li dəyərlərimiz üzərində dövlətlərimizi qururuq. Müstəq<strong>il</strong> olmayan dövrdə bizi bir xalq kimisaxlayan, m<strong>il</strong>li mənsubiyyətimizi qoruyan bizim tariximiz olubdur, mədəniyyətimiz olubdur, ana d<strong>il</strong>imizolubdur, bizim m<strong>il</strong>li musiqimiz olubdur, ədəbiyyatımız olubdur. Bu sahədə birliyin və qarşılıqlı əlaqələrinmöhkəmləndir<strong>il</strong>məsi üçün çox gözəl imkanlar var.Bu gün bu gözəl gündə türk dünyasının iki dahi şəxsiyyətinin unudulmaz kəlamları yada düşür. Uluöndər Mustafa Kamal Atatürk demişdir: ―Azərbaycanın kədəri bizim kədərimiz, Azərbaycanın sevin<strong>ci</strong> bizimsevin<strong>ci</strong>mizdir‖. Azərbaycan xalqının ümumm<strong>il</strong>li lideri Heydər Əliyev demişdir: ―Türkiyə və Azərbaycan birm<strong>il</strong>lət, iki dövlətdir‖. Bu kəlamlar bizim münasibətlərimizin təməl prinsipidir. Bu gün Türkiyə-Azərbaycanmünasibətləri məhz bu əsasda qurulur və əminəm ki, bizim uğurlu işbirliyimiz bütün türk dünyasına öz müsbəttəsirini göstərir. Bu iki məşhur tarixi kəlamda çox böyük məna var və çox böyük məhəbbət var. Bu, bizibirləşdirir və mən çox şadam ki, bu gün bizimlə bərabər bütün türk dünyasını əhatə edən qonaqlar bu qurultaydaiştirak edirlər.Bu gün Azərbaycanın tarixində də çox əlamətdar bir gündür. Düz 17 <strong>il</strong> bundan əvvəl, 1990-cı <strong>il</strong>innoyabrın 17-də Azərbaycanın m<strong>il</strong>li bayrağı <strong>il</strong>k dəfə olaraq, rəsmi bayraq kimi qəbul ed<strong>il</strong>mişdir. O zamanAzərbaycan hələ müstəq<strong>il</strong> dövlət dey<strong>il</strong>di. Hələ ki, biz Sovet İttifaqının tərkibində idik. Hələ ki, BakıdaAzərbaycan Kommunist Partiyası iqtidarda idi. Ancaq Azərbaycanın tarixi torpağı, ayrılmaz hissəsi olanNaxçıvanda Muxtar Respublikanın Ali Məclisinin o vaxtkı sədri Heydər Əliyevin rəhbərliyi <strong>il</strong>ə AzərbaycanXalq Cümhuriyyətinin bayrağı, üçrəngli bayraq Ali Məclisin binasında qaldırılmışdır. Əminəm və şübhə yoxdurki, bu tarixi hadisə Azərbaycanın dövlət müstəq<strong>il</strong>liyini yaxınlaşdıran bir addım idi.Bir daha demək istəyirəm ki, o vaxt Azərbaycan müstəq<strong>il</strong> dey<strong>il</strong>di. Bizim müstəq<strong>il</strong>liyə gedən yollarımızmüxtəlif istiqamətlərdən keçibdir. Azərbaycan xalqının müstəq<strong>il</strong>lik uğrunda mübarizəsi, bütün cəmiyyətinbirləşməsi və əlbəttə ki, dövlət bayrağının, üçrəngli bayrağın qaldırılması bu istiqamətdə çox va<strong>ci</strong>b bir addım idi.Biz gözəl bir gündə toplaşmışıq. Bu da yəqin ki, rəmzi xarakter daşıyır. Müstəq<strong>il</strong>likdən keçən dövrərzində bütün türk dövlətləri güclənmişlər. Əgər 1991-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də bizim ölkələrimizdə demək olar ki, həm iqtisadi,həm də siyasi problemlər kifayət qədər idisə, bu gün, 16 <strong>il</strong> keçəndən sonra biz bütün ağır günlərimizi arxadaqoymuşuq, biz bütün böhranlardan şərəflə çıxmışıq. Həm iqtisadi artım, həm siyasi sabitlik, həm də dünyadakımövqelərimizin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi bizim ölkələrimizi çox qabağa aparıbdır. Tarix baxımından 16 <strong>il</strong> o qədərdə böyük zaman dey<strong>il</strong>. Ancaq xalqlarımız sübut etd<strong>il</strong>ər ki, biz müstəq<strong>il</strong> xalqlar kimi yaşaya b<strong>il</strong>ərik.Müstəq<strong>il</strong>lik ən böyük sərvətdir. Azərbaycan xalqının ən böyük nemətidir. Əsrlər boyu Azərbaycan xalqımüstəq<strong>il</strong>liyə həsrət qalmışdır. Biz başqa ölkələrin tərkibində yaşayırdıq və müstəq<strong>il</strong> dey<strong>il</strong>dik. Ancaq bu günAzərbaycan müstəq<strong>il</strong> ölkədir. Müstəq<strong>il</strong>liyimiz bu gün təkcə rəsmi atributlarla dey<strong>il</strong>, eyni zamanda, bizim99
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIsiyasətimizlə ölçülür. Azərbaycan müstəq<strong>il</strong> siyasət aparmaq iqtidarındadır. Nəyin hesabına? Əlbəttə ki, ölkədəgedən iqtisadi, siyasi islahatlar nəticəsində, aparılan böyük quruculuq işləri nəticəsində və eyni zamanda, türkdünyası dövlətlərinin bir-birinə dəstək verməsi nəticəsində.Mən bizim müstəq<strong>il</strong> dövlətlərimizin formalaşmasında Türkiyə Cümhuriyyətinin rolunu qeyd etməkistəyirəm. Türkiyə Azərbaycanı müstəq<strong>il</strong> ölkə kimi tanıyan <strong>il</strong>k dövlət olmuşdur. İlk <strong>il</strong>lərdə və bütün dövrlərdəbiz Türkiyənin dəstəyini, köməyini hiss etmişik, bu gün də hiss edirik və bu, bizə əlavə güc verir. Biz müstəq<strong>il</strong>ölkə olanda dünya birliyinə yeni qədəm qoymuşduq. Amma Türkiyə kimi böyük dövlətin, qardaş ölkəninyanımızda olması, əlbəttə, Azərbaycana çox böyük faydalar gətirirdi.Bu gün isə qarşılıqlı fəaliyyət nəticəsində bizim gücümüz, Azərbaycanın artan gücü eyni zamandaTürkiyəni gücləndirir. Bu gün qarşılıqlı investisiyaların həcmi <strong>il</strong>dən-<strong>il</strong>ə artır. Artıq Azərbaycan investisiyalarıTürkiyəyə qoyulur. Bu investisiyalar m<strong>il</strong>yardlarla dollar həcmindədir. Azərbaycanın artan iqtisadiyyatıTürkiyəni gücləndirir və əksinə. Bu yaxınlarda Türkiyə-Azərbaycan biznes forumunun keçir<strong>il</strong>məsi buistiqamətdə çox önəmli addımdır. Forumda bütün iqtisadi sahədə olan məsələlər müzakirə ed<strong>il</strong>di və gələcəkplanlar müəyyən olundu. Ölkələrimizin <strong>il</strong>dən-<strong>il</strong>ə artan iqtisadi potensialı, əlbəttə, bütün türk dünyasınıbirləşdirəcəkdir. Biz elə etməliyik ki, qarşılıqlı ticarətin təşviqi <strong>il</strong>ə bir-birimizi gücləndirək. Bu gün bizimölkələrimizdə kifayət qədər imkanlar var. Həm təbii sərvətlər, həm inkişaf etmiş sənaye, həm də liberal müasirbazar iqtisadiyyatı. Biz öz resurslarımızı birləşdirib böyük gücə çevr<strong>il</strong>məliyik.Yeni yaradılmış, gənc müstəq<strong>il</strong> türk cümhuriyyətlərində çox böyük təbii ehtiyatlar var. Qazaxıstanda,Türkmənistanda, Azərbaycanda birlikdə neft və qazın has<strong>il</strong>atı dünyanın ən böyük neft-qaz has<strong>il</strong> edən ölkələrisəviyyəsindədir. Eyni zamanda, mövcud neft-qaz ehtiyatları dünya enerji bazarına çox böyük təsiretmə gücündəolan həcmdədir. Biz bunlardan səmərəli istifadə etməklə ölkələrimizi inkişaf etdiririk. Eyni zamanda, qardaşTürkiyənin infrastruktur və tranzit imkanlarından istifadə edərək, öz resurslarımızla dünya bazarlarına çıxırıq.Bu, bizi gücləndirir, əlavə maddi imkanlar yaradır, müstəq<strong>il</strong> siyasət aparmaq üçün bizə çox gözəl şərait yaradır.Eyni zamanda, bütün türk dünyasını birləşdirir.Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Ceyhan, Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Ərzurum neft və qaz kəmərləri dünya miqyaslı layihələrdir. Bulayihələr bütün bölgədə coğrafi-siyası və iqtisadi vəziyyəti köklü şək<strong>il</strong>də bizim xeyrimizə dəyişdirmişdir. Bulayihələr həyata keçdikcə bizim xalqlarımız bundan çox böyük fayda götürür. Biz Xəzər dənizinin Azərbaycansektorunda yerləşən neft-qaz yataqlarından səmərəli istifadə etməklə Türkiyə ərazisi <strong>il</strong>ə dünya bazarlarınaçatdırırıq. Bu yeni iqtisadi, enerji dəhlizlərinin açılması bizim müstəq<strong>il</strong>liyimizi daha da gücləndirir. İndi enerjimüstəq<strong>il</strong>liyi ölkələrin müstəq<strong>il</strong>liyi deməkdir. Biz enerji cəhətdən tam müstəq<strong>il</strong> ölkəyik. Amma dünyabazarlarına çıxışımız yoxdur. Bu çıxışı bizim üçün qardaş Türkiyə təmin edir və bundan bütün türk dünyasıfaydalana b<strong>il</strong>ər.Mən əminəm ki, gələcəkdə bu sahədə mövcud olan əməkdaşlıq daha da dərinləşməlidir, yeni ölkələriəhatə etməlidir. Türkiyə və Azərbaycan uzun <strong>il</strong>lər ərzində bu sahədə çox səmərəli işləyirlər. Vaxt<strong>il</strong>ə əfsanə kimitanınan layihələri bizim təşəbbüsümüzlə, birgə səylərlə, rəhbərlərin iradəsi və xalqların dəstəyi <strong>il</strong>ə gerçəkliyəçevirmişik. İndi artıq bu yollar açılıbdır. Bunlar yeni yollardır, gələcəyə aparan yollardır. Bu yollarmüstəq<strong>il</strong>liyin möhkəmlənməsinə gedən yollardır. Mən əminəm ki, bu gözəl imkanlardan bütün türk dünyasıistifadə edəcəkdir.Əlbəttə, bizi birləşdirən bizim tariximizdir, - xalqlarımız əsrlər boyu bir yerdə yaşamış, yaratmışlar, -ənənələrimizdir, bizim mədəniyyətimizdir, d<strong>il</strong>imizdir, kökümüzdür, etnik mənsubiyyətimizdir. Bu, gələcəkinkişaf üçün çox böyük bir əsasdır. Ancaq bununla bərabər, onu da b<strong>il</strong>irik ki, dünyada başqa ölkələr var ki, onlarda etnik cəhətdən bir-birinə yaxındır, onların da etnik mənsubiyyəti birdir, onlar da əsrlər boyu bir yerdəyaşamışlar və bir yerdə olmuşlar. Amma bu, heç də o demək dey<strong>il</strong> ki, onların indiki maraqları və ya siyasibaxışları üst-üstə düşür, yaxud da dostluğu yüksək səviyyədədir.Yəni, bu, çox böyük bir üstünlükdür, çox böyük bir zəmindir. Bu zəmin üzərində qurulan münasibətlərxalqların bir-birinə bağlı olmasından, siyasətç<strong>il</strong>ərin bir-birinə yaxın olmasından, maraqların üst-üstədüşməsindən asılıdır. Bizim aramızda, Türkiyə <strong>il</strong>ə Azərbaycan arasında dostluq, qardaşlıq münasibətləri bütünsahələrdə özünü büruzə verir. Həm xalqlarımız birdir, həm xalqlara rəhbərlik edən insanlar dostdur, qardaşdır,həm də qeyri-hökumət sektoru - m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>ləri, bütün elm adamları, ziyalılar bir-biri <strong>il</strong>ə sıx bağlıdır. Bu, bizimbirliyimizi daha da gücləndirir. Mən bugünkü qurultaya bu prizmadan baxıram. Bu qurultay, əlbəttə, çox gözəlqərarlar qəbul edəcəkdir. Əminəm ki, burada aparılan müzakirələr həm praktik cəhətdən, həm elmi cəhətdən,həm də bizim bütün sahələrdə işbirliyimiz baxımından çox önəmli olacaqdır. Ancaq bununla bərabər, əminəmki, Azərbaycanda keçir<strong>il</strong>ən bu qurultay bütün türk dünyasının birləşməsində çox mühüm bir addımdır. Mənşübhə etmirəm ki, qurultayın nəticələri bizim birliyimizi daha da möhkəmləndirəcəkdir.Biz indi elə bir mərhələdəyik ki, bütün imkanlardan istifadə edib öz mövqelərimizi daha damöhkəmləndirməliyik. Bu sahədə, əlbəttə, xaricdə yaşayan soydaşlarımızın fəaliyyətindən çox şey asılıdır.Təsadüfi dey<strong>il</strong> ki, bu <strong>il</strong>in mart ayında Bakıda Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin I forumu100
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIkeçir<strong>il</strong>mişdir. Forum türk və Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birləşməsi işində çox mühüm rol oynamışdır.Biz artıq bunun nəticələrini görməkdəyik. Demək olar ki, indi bütün ölkələrdə türk və Azərbaycan diasportəşk<strong>il</strong>atları birgə fəaliyyət göstərirlər, birgə işlər görürlər. Bizi narahat edən, bizim əleyhimizə yönəld<strong>il</strong>əntədbirlərin qarşısını almaqda da birlikdə çıxış edirlər. Bir-birinin imkanlarından, təşk<strong>il</strong>atlanma imkanlarındanistifadə edirlər. Bəzi hallarda bizə qarşı aparılan ədalətsiz kampaniyalara qarşı çox əsaslandırılmış mövqe ortayaqoyurlar. Əvvəllər bizim buna imkanımız yox idi.Azərbaycan gənc müstəq<strong>il</strong> ölkə idi. Müstəq<strong>il</strong>liyimizin <strong>il</strong>k <strong>il</strong>lərində bu sahədə o qədər də böyükimkanlarımız yox idi. Amma bu gün bu sahəyə böyük diqqət göstər<strong>il</strong>ir. Türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının bütündünyada çox böyük tarixi var. Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atları gəncdir. Amma bunlar birləşərək, bir nöqtəyəvuraraq öz məqsədlərinə na<strong>il</strong> olurlar, ölkələrimizi müdafiə edirlər, ölkələrimizin m<strong>il</strong>li maraqlarını müdafiəedirlər. Biz dövlətlər də öz dəstəyimizlə onları gücləndiririk. Onların orada bütün strukturlarda fəal olmasıbizim gücümüzdür. Onlar həm iqtisadi sektorda, həm də siyasi müstəvidə - yaşadıqları ölkələrinparlamentlərində təms<strong>il</strong> olunmalıdırlar. Onların təsir imkanları daha da güclü olmalıdır. O təsir imkanlarıölkələrimizin m<strong>il</strong>li maraqlarına xidmət edəcəkdir.Biz, Türkiyə və Azərbaycan, bəlkə də, dünyada nadir ölkələrik ki, bizə qarşı çox böyük təşk<strong>il</strong>atlanmış,böyük maliyyə imkanlarına malik olan erməni lobbisi və dünya ermən<strong>il</strong>əri bizə qarşı kampaniya aparırlar.Başqa ölkələrin belə problemləri yoxdur. Amma bizə qarşı əsassız ittihamlar, əsassız iddialar, düşmənç<strong>il</strong>ikaddımları var və əlbəttə, bu, bizi biganə qoya b<strong>il</strong>məz. Biz buna hazır olmalıyıq. Ermənistanın, erməni lobbisininvə onun himayəsi <strong>il</strong>ə bəzi inkişaf etmiş ölkələrin riyakar siyasətç<strong>il</strong>ərinin əsassız ittihamlarına qarşı biz özhəqiqətimizi qoymalıyıq. Çünki haqq-ədalət bizim tərəfimizdədir.Erməni lobbisi və Ermənistan 1915-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in hadisələrinə görə Türkiyəni daim bütün ölkələrdəgünahlandırmaq istəyir. Bütün ölkələrin parlamentlərində qondarma ―soyqırımı‖nı tanıtdırmaq istəyir. Bu,böyük erməni yalanıdır, böyük erməni təxribatıdır. Ermən<strong>il</strong>ər həmişə türklərə, azərbaycanlılara qarşı soyqırımısiyasəti aparmışlar. Keçmiş tarixdə də belə olub, yaxın tarixdə də belə olubdur və Xocalı soyqırımı bunun bariznümunəsidir. Günahsız insanları, uşaqları, yaşlı qadınları qətlə yetirmək soyqırım dey<strong>il</strong>, bəs nədir? Ancaqəfsuslar olsun ki, dünya birliyi bunu ya görmür, ya da görmək istəmir, ermən<strong>il</strong>ərin, erməni lobbisinin və dünyaermən<strong>il</strong>ərinin uydurma ―faktları‖ əsasında qərar qəbul edirlər. Biz buna qarşı öz siyasətimizi, öz həqiqətimiziqoymalıyıq, öz təbliğatımızı, öz gücümüzü qoymalıyıq. Əlbəttə ki, həqiqəti çatdırmaq, təbliğ etmək, bütündünyaya yaymaq bizim işimizdir – dövlətlərin, diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının, hər bir vətənpərvər insanın işidir.Biz indi bunu edirik və bu sahədə Türkiyə dövlətinin, türk xalqının fəal çalışmaları nəticəsində AmerikaKonqresinin Xari<strong>ci</strong> əlaqələr komitəsində qəbul ed<strong>il</strong>miş ədalətsiz qərarın müzakirəsi dayandı və onun davamıolmadı. Yəni bu, Türkiyənin gücü hesabına mümkün oldu. Amma burada, əlbəttə ki, müxtəlif am<strong>il</strong>lərinmövcudluğu va<strong>ci</strong>bdir. Təbliğat, bizim həqiqətə əsaslanmış sözlərimiz və eyni zamanda, bizim gücümüz. Bizimgücümüz isə birliyimizdədir. Biz nə qədər güclü olsaq, bizim həqiqətimiz də bir o qədər üstün olacaqdır. Oqədər də bizim sözümüzü eşidəcəklər, bizim sözümüzlə hesablaşacaqlar. Ona görə bir daha mən bu məsələyəqayıtmaq istəyirəm ki, bizim birliyimiz ölkələrimizin gələcəyi üçün başlıca şərtdir və bizim gücümüz bundadır.Azərbaycana qarşı uzun <strong>il</strong>lər aparılan işğalçı siyasət, əfsuslar olsun ki, dünya birliyi tərəfindən lazımi səviyyədəpislənmir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü pozulubdur. Ermən<strong>il</strong>ərin azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləməsiyasəti nəticəsində 1 m<strong>il</strong>yondan çox soydaşımız qaçqın, köçkün vəziyyətinə düşübdür. Azərbaycanın işğalolunmuş əraz<strong>il</strong>əri tamam<strong>il</strong>ə dağıdılıbdır. Bizim məs<strong>ci</strong>dlərimiz, qəbirlər, bütün binalarımız orada yerlə-yeksaned<strong>il</strong>ibdir. Heç kim buna reaksiya vermir. Heç kim buna görə Ermənistanı cəzalandırmır. Bizim qarşımızdaseçim qalmır. Biz nə etməliyik?! Biz artıq 13 <strong>il</strong>dir sülh danışıqları aparmaqla çalışırıq ki, öz ərazibütövlüyümüzü danışıqlar yolu <strong>il</strong>ə bərpa edək. Amma görəndə ki, bu baş vermir, biz başqa üsullara əl atmağaməcburuq. Yenə də qayıdıram bizim əsas mövzumuza - yenə də birlik, yenə də bizim gücümüz. Biz bütünişlərimizdə öz gücümüzə əsaslanmalıyıq və öz haqqımızı bərpa etməliyik. Mən şübhə etmirəm ki, Azərbaycanöz ərazi bütövlüyünü bərpa edəcəkdir. Azərbaycanın işğal altındakı bütün bölgələri azad olunacaq və bizimsoydaşlarımız oraya qayıdacaqlar və o gün uzaqda dey<strong>il</strong>dir.Əziz dostlar!Mən bu gözəl gündə sizi bir daha ürəkdən salamlayıram. Azərbaycana gəlmiş bütün qonaqlarısəmimiyyətlə salamlayıram. Sizə ―Xoş gəlmisiniz!‖ deyirəm. Siz öz gəlişinizlə, burada olmağınızlaAzərbaycana böyük sevinc gətirdiniz. Bu gün bütün türk dünyası Azərbaycandadır. Bu gün bütün türk dünyasıbirdir. Mən arzu edirəm ki, türk dünyası həmişə bir olsun. Həmişə bir yerdə olsun və gələcək işlərimiznəticəsində bizim gücümüz artsın, imkanlarımız artsın, türk dünyası rifah içində yaşasın və bütün türk dövlətləriçiçəklənsin, inkişaf etsin.Sağ olun.AzərTac17 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>101
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürkiyənin BaĢ Naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğaninnitqi- Çox hörmətli cümhurbaşqanlarımız!Çox hörmətli qonaqlar!Hörmətli xanımlar və cənablar!Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayında iştirak etməkdən, çoxhörmətli <strong>Prezident</strong> İlham Əliyevin qonağı kimi dost və qardaş Azərbaycana gəlməkdən duyduğumuzməmnunluğu xüsusi ifadə edərək sözlərimə başlamaq istəyirəm.Türk dövlət və cəmiyyətlərinin nümayəndələrini, müxtəlif coğrafi məkanlardan şövq və sevinclə Bakıyagələrək, qardaş xalqlar arasında əməkdaşlığı gücləndirən bu qurultayda iştirak edən bütün dostlarımızı səmimiqəlbdən salamlayıram.Bu qurultayların keçir<strong>il</strong>məsinə səbəbkar olan mərhum Heydər Əliyevi, Alparslan Türkeşi rəhmət vəehtiramla anıram.Buradan Aşqabada, Daşkəndə, Buxaraya, Səmərqəndə, Almatıya, Bişkekə, Lefkoşaya, Ankaraya,Kərkükə ―Salam olsun!‖ deyirəm. Buradan bütün insanların xoşbəxtliyi, səadəti, ədalətin, mərhəmətin, haqqınsəsi yüksəlsin və inşallah, bu səs bütün insanlığın vicdanında yer alsın deyirəm.Keçən <strong>il</strong> Antalyada keçir<strong>il</strong>ən X qurultaydan sonra indi XI qurultayın qardaş ölkədə, Azərbaycandakeçir<strong>il</strong>məsini təmin edən dəyərli qardaşım Cümhurbaşqanı Əliyevə və bu qurultayın gerçəkləşməsində əməyiolan hər kəsə öz adımdan və m<strong>il</strong>lətim adından təşəkkür edirəm.Türkiyə <strong>il</strong>ə Azərbaycan arasındakı əbədi əlaqələrin memarlarından olan böyük dövlət xadimi və siyasixadim Heydər Əliyevin Türkiyə və Azərbaycan barədə ―Biz bir m<strong>il</strong>lət, iki dövlətik‖ kəlamı bu gün yenidənburada dəfələrlə səsləndir<strong>il</strong>ir. Bu, bizim üçün xüsusi qürur mənbəyidir. Eyn<strong>il</strong>ə bütün cümhuriyyətimizinqurucusu Atatürkün sözləri, bir az əvvəl hörmətli Cümhurbaşqanımızın da dəyərli qardaşlarımızın qarşısındaifadə etdiyi ―Azərbaycanın kədəri bizim kədərimiz, sevin<strong>ci</strong> bizim sevin<strong>ci</strong>mizdir‖ kəlamı dostluğumuza vəgələcəyimizə işıq salmaqdadır. Bunlar bizim əlaqələrimizi möhkəmləndirir, bizi bir-birimizə daha güclü tellərləbağlayır.Dəyərli qardaşlarım, dostlarım!Geniş bir coğrafiyada yerləşən ölkələrimiz və qardaş cəmiyyətlərimiz tarixin dərinliyindən gələn yaxın,güclü və sarsılmaz tellərlə bir-birinə bağlıdır. Bu qardaşlığımız köklərini qədim dəyərlərimizdən, dərin tarixi,mədəni və insani əlaqələrdən almaqdadır. Bizləri birləşdirən bu əlaqələr həm də ölkələrimizə böyük imkanlarbəxş etməkdədir. Tarixi hadisələr keçmişdə bu əlaqələrimizin ortaya çıxmasını əngəlləmiş və aramıza sərhədqoymuşdursa da, xoşbəxtlikdən, bu gün tarixi imkanlarla üz-üzəyik. Bunları dəyərli qardaşım Əliyev bir az öncəaçıqladı.Əldən verdiyimiz fürsətləri nəzərdən keçirərək, yeni bir dirçəliş məşəli yandırmağımızın qarşısında heçbir əngəlin olmadığını yaxşı b<strong>il</strong>məli və önümüzdəki tarixi fürsəti tarixi imkana çevirməliyik. Bunun üçüntəməlində qardaşlıq duran əlaqələrimizi canlandıraraq əməkdaşlığımıza bəraət qazandırmalı, xalqlarımızarasındakı yaxınlığı gücləndirərək sosial, mədəni və iqtisadi baxımdan yenidən yüksəlişə na<strong>il</strong> olmalıyıq.Dünəndən bu günə, son 15 <strong>il</strong>də keçdiyimiz yol açıq şək<strong>il</strong>də göstərmişdir ki, bir-birimizə qovuşmağı əngəlləyənmaneələrin artıq hamısı aradan qalxmışdır. Birlikdə quracağımız yeni bir dünya və aydın gələcək bizlərigözləyir. Bu gələcəyimizin memarı yenə bizlər olacağıq. Biz hərtərəfli inkişaf və qardaşlıq əlaqələrimizigücləndirdikcə, yeni və sağlam körpülər yaratdıqca, hər zaman hörmətlə andığımız atalarımızın röyalarını dagerçəkləşdirmiş olacağıq. İndi hamımızı bir araya gətirən, siyasətçisi, sənətçisi, elm adamı və tələbəsi <strong>il</strong>əölkələrimizi əlaqələndirən bu cür qurultaylar ortaq gələcək cəmiyyətimizin yaradılmasında əsas dönüşnöqtəsidir. Xüsus<strong>il</strong>ə burada aparılan müzakirələrə və irəli sürülən birgə fikirlərə, göstər<strong>il</strong>ən hədəflərə böyükdəyər verdiyimizi qarşınızda bir daha söyləməkdən böyük şərəf duyuram.Əziz qardaşlarım, diqqətinizi xüsus<strong>il</strong>ə yaxın ətrafımızda meydana çıxan hadisələrə yönəltmək istəyirəm.Bütün dünyada siyasi, iqtisadi inkişafla yanaşı, əsasən İraqda, Yaxın Şərqdə yaşananlarla bağlı daha ayıqolmalı, hadisələrdən mühüm nəticələr çıxarmalıyıq. Müştərək yaşadığımız coğrafiyada və ya digər yerlərdəmeydana çıxan hadisələr bütün türk dünyasını da maraqlandırmalıdır. Bu hadisələrə münasibət göstərməliyik.Göstərmədiyimiz təqdirdə, bizi ağır nəticələrlə üz-üzə qoyacaq hadisələr baş verə b<strong>il</strong>ər.Keçən həftə Amerika Birləşmiş Ştatlarına səfərim zamanı da söylədiyim kimi, Qarabağ məsələsibunların içində, bəlkə də, ən ağır yaralardan biridir. Bəli, Qarabağ hamımızın qanayan yarasıdır. Burada bizlərəev sahibliyi edən dəyərli qardaşlarımızın torpaqlarının önəmli bir hissəsi qonşu dövlətin işğalı altındadır. 1m<strong>il</strong>yondan çox qardaş və bacılarımız bu haqsız işğalın nəticəsində öz ölkəsində məcburi köçkün vəziyyətinədüşmüşdür. Bu acı vəziyyət hamımızın ürəyini sızlatsa da, beynəlxalq aləmin biganə qaldığı aşkar bir102
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIhaqsızlıqdır. Ortada oynanan bir oyun var. Bölgəmizdə sülhün, təhlükəsizliyin, rifahın və əməkdaşlığın hakimolması üçün ən əsas şərtlərdən biri Ermənistanın bu işğala son qoyması, münaqişənin beynəlxalq hüquqnormaları əsasında həllidir.Ortada Amerikanın, Fransanın və Rusiyanın həmsədr olduğu Minsk qrupu var. Yaxşı, indiyə qədərver<strong>il</strong>miş mühüm bir qərarı varmı ki, haqlısınız?! Amma yoxdur. Ermənistan beynəlxalq dəyərlərə, insanhaqlarına, qonşuluq əlaqələrinə, heç bir hüquqi davranışa sığmayan bu qəbuled<strong>il</strong>məz vəziyyətə və haqsız işğaladərhal son qoymalıdır. Türkiyə bu məsələdə hər zaman can qardaşı Azərbaycanın yanında olmuşdur. Bundansonra da yanında olacaqdır.İraqdakı türkman qardaşlarımızın da vəziyyəti açıq şək<strong>il</strong>də ortadadır. Orada da eyni sıxıntıyaşanmaqdadır. Heç kim oradakı türkman qardaşlarımızın düşdüyü vəziyyəti gündəmə gətirmir. Şimali KiprTürk Cümhuriyyətində yaşayan türklər uzun <strong>il</strong>lərdir ədalətli mücad<strong>il</strong>əsinə, xoşniyyətli çözüm çalışmasınarəğmən blokadaya məruz qalmaqdadır. Bununla bağlı beynəlxalq toplantılarda görüşlər, müzakirələrkeçir<strong>il</strong>mişdir. Bizə söz vermişlər. Elə söz vermişlər ki, - nümunə ən son yaşadığımız zamanda çox açıq vəaydındır, - 2004-cü <strong>il</strong>in aprel ayında keçir<strong>il</strong>əcək referendumda müsbət nəticə çıxarın, amma qalan işlərəqarışmayın. Şimali Kipr xalqı bu vədi yerinə yetirmiş, müsbət nəticə çıxarmışdır. Güney Kipr isə ―Annanplanı‖na ―yox‖ demişdir. Amma Güney Kipri mükafatlandırdılar, Şimali Kipri cəzalandırdılar. Baxın, bunlarınsəmimiyyəti, dürüstlüyü budur. Mən bunu özlərinə söylədiyim üçün burada da açıq deyirəm. Yəni buradasöyləyirəm, ancaq onların özlərinə söyləmirəm kimi dey<strong>il</strong>. Məhz onların özlərinə dediyim üçün burada açıqsöyləyirəm və hər görüşdə də bunu deyirəm. Deyirəm ki, səmimiyyət üzrə testdə sinifdə qaldınız.Balkan yarımadasında və ya müştərək coğrafiyamızın müxtəlif bölgələrində yaşayan soydaşlarımızınsıxıntıları hamımızın ümumi dərdidir. Keçən ay Balkan yarımadasında, Rumıniyada idim. Rumıniyada yaşayansoydaşlarımıza baş çəkdim, dağlara qədər getdim, orada onlarla bir yerdə oldum. Gördüm ki, eyni dərd, eyniqəm orada da davam edir. Bütün bu məsələlərin öhdəsindən gəlməyimiz üçün bir yol var. O da hər zamansöylədiyimiz kimi, aramızda daha sıx işbirliyinin, sürətli inkişafın olmasıdır.Dəyərli cümhurbaşqanları!Hörmətli iştirakçılar!Hörmətli xanımlar və cənablar!Əsrimiz həmrəylik əsridir. İşbirliyi və həmrəylik bu gün üçün bəlkə də çox artmaqda olan böyükimkanlarımızı həyata keçirmək fürsəti yaradacaqdır. Biz bir-birimizin təbii ortaqlarıyıq. Tariximizə,mədəniyyətimizə, inancımıza söykənərək, aramızdakı əməkdaşlıq potensialını hərəkətə gətirməliyik. Məhz buqurultay da bu məsələləri hərtərəfli, vahid mövqedən yanaşaraq müzakirə etmək, dəyərləndirmək imkanıyaradacaqdır. Bugünkü dünyada uğur qazanmağın yolu, əsasən əməkdaşlıq və həmrəylik içində yaşamaqdankeçir. Biz həmrəylik içində olmasaq, halımız necə olar?! Bizi parça-parça edərlər. Ona görə də biz həmrəylikiçində yaşayacağıq.Özümüzü dünyadan təcrid etməklə hədəflədiyimiz yerə gəlməyimiz mümkün dey<strong>il</strong>dir. Bu məqsədlədemokratikləşmə, qanunun al<strong>il</strong>iyi, şəffaflıq, yaxşı idarəetmə, əsas insan hüquq və azadlıqlarınıngenişləndir<strong>il</strong>məsi, regional və qlobal inteqrasiya səylərini gücləndirmək gələcək baxışlarımızın təməli olmalıdır.Ortaq bölgəmiz olan Avrasiyanın insan və təbii ehtiyatları bütün problemlərin həllinə imkan verəcək həcmdədir.Rəqabət əvəzinə əməkdaşlıq ruhunun hakim olması hamımızın xeyrinə olacaqdır. Bu günə qədər qardaş xalqlararasında mühüm addımlar atmağa, əlaqələri irəliyə aparmağa səy göstərmişik. Bu baxımdan Türkiyə <strong>il</strong>əAzərbaycan arasındakı münasibətlərin səviyyəsinin bir çox cəhətdən nümunə götürülməsinin va<strong>ci</strong>b olduğunuvurğulamaq istəyirəm. Türkiyə <strong>il</strong>ə Azərbaycan arasında son <strong>il</strong>lərdə həyata keçir<strong>il</strong>ən və bir zamanlar xəyal beləed<strong>il</strong>məsi mümkün olmayan böyük layihələr hazırda əməkdaşlıq və həmrəyliyin ən parlaq nümunəsidir. Keçən <strong>il</strong>istifadəyə ver<strong>il</strong>ən Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Ceyhan neft kəməri, yaxın vaxtlarda tam həcmdə fəaliyyətə başlayacaq Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Ərzurum təbii qaz kəməri və indi, inşallah təməlini qoymağa hazırlaşdığımız Bakı-Tb<strong>il</strong>isi-Qars dəmiryolu xətti - ölkələrimizi yaxınlaşdıran tellərə misal göstər<strong>il</strong>ən bu layihələr Asiya <strong>il</strong>ə Avropanı, Şərq <strong>il</strong>ə Qərbibir-birinə yaxınlaşdırmaqda iştirakçı ölkələrin iqtisadi inkişafını gücləndirir və geostrateji önəmlərini artırır.Eyni zamanda qloballaşmada önəmli olan bu layihələrin daha geniş bir məkanda bütün qardaş xalqlarımızıniştirakına açıq olaraq, bölgəmizin rifahını, əməkdaşlığını və sabitliyini artırmasını birlikdə düşünməyimiz vəqiymətləndirməyimiz gərəklidir. Keçirdiyimiz son qurultayda vurğuladığım kimi, necə ki, ing<strong>il</strong>is d<strong>il</strong>indədanışan ölkələr, fransızca danışan ölkələr, ispanca danışan ölkələr öz aralarında eyni d<strong>il</strong> və mədəniyyət ətrafındabir araya gəlirlər, bizlər də xari<strong>ci</strong> siyasətdə əlaqəli şək<strong>il</strong>də belə bir iş görə b<strong>il</strong>ərik. Gözəl d<strong>il</strong>imizi danışantürkd<strong>il</strong>li dövlətlər topluluğu həm beynəlxalq səviyyədə xalqlarımızın mənafelərini daha yaxşı qorumağımızaimkan verəcək, həm də sülh və sabitliyi möhkəmləndirəcəkdir. Bu çərçivədə vahid d<strong>il</strong> istiqamətində çalışmalarıda artırmalıyıq. Ortaq tariximizin yenidən yazılması və bu müştərək tarixin dərslik kimi oxudulması üzərindədayanılmasının bir mövzu olduğunu təkrar xatırlatmaq istəyirəm. Türk cümhuriyyətləri arasında hər cürəməkdaşlığın daha planlı və əlaqəli olmasının, başqa sözlə təsisatlı hala gəlməsinin vaxtı gəlmişdir. Bu103
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIməqsədlə mən türkd<strong>il</strong>li ölkələrin dövlət başçıları zirvəsinin daimi bir katibliyinin yaradılmasını bu qurultaydatəklif edirəm. Bu daimi katiblik nə etdik, nə edirik, nə edəcəyik - bunu daim izləməli və bizləri sonrakıqurultaya hazırlamalıdır. Digər tərəfdən, Antalyada türkd<strong>il</strong>li ölkələrin dövlət başçılarının zirvə görüşündəQazaxıstan <strong>Prezident</strong>i hörmətli Nursultan Nazarbayev tərəfindən d<strong>il</strong>ə gətir<strong>il</strong>ən parlamentlərarası şuranın vəməşvərət şurasının yaradılması istiqamətində də işlərə başlamalıyıq.Dəyərli dostlar!Gələcək barədə dəyərli qardaşlarımla paylaşdığım baxışları gerçəkləşdirə b<strong>il</strong>mək yenə bizlərinəlindədir. Bunu edə b<strong>il</strong>mək üçün gücümüzün, bacarığımızın və ən başlıcası, iradəmizin olduğuna əminəm.Gələcəkdə bugünkündən daha yaxın, daha güclü və sağlam əlaqələr və əməkdaşlıq içində olacağımıza da eynişək<strong>il</strong>də inanıram. İnanın, bunu gerçəkləşdirə b<strong>il</strong>məsək, gələcək nəs<strong>il</strong>lərə heabat verə b<strong>il</strong>mərik. Ortaqgələcəyimizi qura b<strong>il</strong>məyimiz üçün bu qurultay kimi ortaq forumlarda qəbul ed<strong>il</strong>ən qərarları, bəlkə addımaddım,amma real və qətiyyətli bir şək<strong>il</strong>də həyata keçirə b<strong>il</strong>məliyik. Burada qəbul olunacaq qərarlar, yaradılacaqortaq baxış biz idarəedənlər üçün yolgöstəri<strong>ci</strong> və işıq olacaqdır. Bu müddətdə dəstəyimizi heç bir zamanəsirgəməyəcəyimizi, daim çalışmalarımızda iştirak edəcəyimizi açıq şək<strong>il</strong>də b<strong>il</strong>dirməkdən məmnunluq duyuram.Hörmətli cümhurbaşqanları!Dəyərli qardaşlarım!Hörmətli qonaqlar!Burada iştirak edən bütün dəyərli qonaqlar b<strong>il</strong>ir ki, başqalarının xəyal belə edə b<strong>il</strong>mədiyini türktopluluqları gerçəkləşdirməyə qadirdir. Bunu keçmişdə bacardıq, indi də bacara b<strong>il</strong>ərik. Ortaq tariximizdəolduğu kimi, bundan sonra seyr edən və ya izləyən dey<strong>il</strong>, öndə gedən, təyin edən olmalıyıq, olacağıq. Başqaçarəsiyoxdur.Yəni bu topluluqlar gündəliyi müəyyən ed<strong>il</strong>ən yox, gündəliyi müəyyən edən topluluqlar olmalıdır. Çünki liderölkələr və ya lider ölkə olmağın yolu buradan keçər. İnşallah bizlər də həsəd aparılan ölkələr olacağıq. Bunuburada iştirak edən və ya burada olmasa da könlü, ruhu və vicdanı bizlərlə olan bütün qardaşlarımız edəcəklər.Bu yöndə qətiyyətli addımlar atdığımız təqdirdə bugünkündən daha gözəl günləri birlikdə yaşayacağıq. Bu arzuvə inancımı təkrar vurğulayaraq, sizləri hərarətlə qucaqlayır, sizin vasitənizlə digər türk ellərindəki qardaşlarımasalamlarımı göndərir, ev sahibinə - qardaş Azərbaycanın <strong>Prezident</strong>inə və qurultayın gerçəkləşməsinə töhfə verənbütün qardaşlarıma bir daha öz adımdan və m<strong>il</strong>lətim adından təşəkkürümü b<strong>il</strong>dirirəm.AzərTac17 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>104
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIġimali Kipr türklərinin lideri, CümhurbaĢqani Mehmet Əli Tələtinnitqi-Hörmətli Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i!Hörmətli Türkiyə Respublikasının Baş naziri!Dünyanın müxtəlif ölkələrindən və guşələrindən gəlmiş və bu qurultayda iştirak edən hörmətlinümayəndələr!Hamınızı səmimi qəlbdən salamlayır və təbrik edirəm. Şimali Kipr türklərindən sizə sevgi və salamlar yetirirəm.Hörmətli <strong>Prezident</strong> və hörmətli Baş nazir türk dünyasının qarşılaşdığı problemləri, onların həlli yollarını çoxgözəl şək<strong>il</strong>də açıqladılar. Mən bunları təkrarlamayacağam. Amma Şimali Kipr türklərinin qarşılaşdığıproblemləri sizin diqqətinizə çatdıracağam. Türk dünyasının dəstəyi <strong>il</strong>ə bunların həll olunacağına inanıram vəbu günə qədər olan dəstəyinizin bundan sonra da davam etməsini rica edirəm.B<strong>il</strong>irsiniz ki, Kipr Türkiyənin cənubunda kiprli türklərin və kiprli yunanların ortaq vətənidir. Onlar uzun<strong>il</strong>lərdir ki, gah dava edərək, gah da sülh içində burada yaşamışlar. 1960-cı <strong>il</strong>də Kiprdə ortaq bir respublika - KiprRespublikası yaradılmışdır. Həmin dövrdə yunanlar və türklər bərabər hüquqlu iki xalq olaraq iqtidarı, ölkərəhbərliyini paylaşmışlar. Amma 1963-cü <strong>il</strong>də kiprli yunanların bütün adada hegemon olmaq səbəbi <strong>il</strong>əbaşladıqları hücumlarla bu respublika yıxılmışdır. Həmin vaxtdan sonra kiprli türklər və yunanlar bir-birindənayrılmışlar. O tarixdən etibarən kiprli türklər yavaş-yavaş öz dövlətlərini təşk<strong>il</strong> etmişlər. Parçalanma 1974-cü <strong>il</strong>əqədər davam etmişdir. 1974-cü <strong>il</strong>də Yunanıstan Kipri özünə birləşdirmək istəyəndə, Türkiyə Respublikası adayazəmanət hüququndan istifadə edərək, məsələyə müdax<strong>il</strong>ə etmişdir. Yəni, Türkiyə beynəlxalq hüquqçərçivəsində, kiprli türklərin çağırışları əsasında adaya girmişdir. O vaxtdan bəri Kipr probleminin həlli üçünböyük səylər göstəririk. Başqa türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin yaşadığı sıxıntıları və bayaq dey<strong>il</strong>diyi kimi, xüsus<strong>il</strong>ə qardaşAzərbaycan xalqının yaşadığı sıxıntıları, onun oxşarını biz də yaşamaqdayıq.Beynəlxalq hüquq, beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atların çağırışları və dəstəkləri, təəssüf ki, Kipr problemində dəyada düşmür. Eynən Qarabağda olduğu kimi. Biz Qarabağın acısını, Azərbaycan xalqının acısını, Azərbaycandaolan qaçqın-köçkünlərin acısını çox yaxşı başa düşürük. Çünki biz də eyni problemləri yaşayırıq. Əmin olun ki,bütün kiprli türklər Azərbaycanın bu acısını ürəklərində hiss edirlər.Dağlıq Qarabağ münaqişəsində olduğu kimi, Kipr məsələsində də Birləşmiş M<strong>il</strong>lətlər Təşk<strong>il</strong>atınınqərarları yerinə yetir<strong>il</strong>mir. Kipr Respublikası hələ də mötəbər dövlət olaraq qəbul ed<strong>il</strong>ir.Bizim hər hansı bir ölkə <strong>il</strong>ə əlaqələr qurmağımız, hər hansı bir ölkəyə səfərimiz, eləcə də hər hansı birölkədən insanların Şimali Kiprə gəlib bizimlə görüşməsi, yunan tərəfinin səyləri <strong>il</strong>ə əngəllənməyə çalışılır, bunaetiraz ed<strong>il</strong>ir. Avropa Şurasının üzvü olmaqdan istifadə ed<strong>il</strong>ərək, Avropa İttifaqı ölkələrinin də dəstəyi <strong>il</strong>ə bizimləəlaqəsi olan qardaş, dost ölkələrə təzyiqlər ed<strong>il</strong>ir. Avropa İttifaqı <strong>il</strong>ə imzalanacaq müqav<strong>il</strong>ələr bəhanə ed<strong>il</strong>ərək,təzyiqlər olunur. Biz bu sıxıntıları <strong>il</strong>lərlə yaşayırıq. Biz böyük fədakarlıq göstərərək, 2004-cü <strong>il</strong>də BirləşmişM<strong>il</strong>lətlər Təşk<strong>il</strong>atı baş katibinin təklif etdiyi planı dəstəklədik. Özü də b<strong>il</strong>irdik ki, bu plan baş tutarsa, ŞimaliKipr əhalisinin üçdəbiri yaşayış yerini dəyişdirəcəkdi.Biz niyə bunu etdik? Çünki demişd<strong>il</strong>ər ki, əgər siz ―bəli‖ desəniz, Kipr problemi həll ed<strong>il</strong>əcək, Kipr birbütöv olaraq Avropa İttifaqına girəcəkdir. Əgər olmazsa, dünya <strong>il</strong>ə əməkdaşlıq etməyən, dünya birliyininistəklərinə zidd davrananlar rahat ola b<strong>il</strong>məyəcəkdir. Yəni, artıq kiprli türklər təcrid ed<strong>il</strong>məyəcəklər, əksinə,Kiprin yunan tərəfi təcrid olunacaqdır. Bunu Amerika, İng<strong>il</strong>tərə, Avropa İttifaqı və Birləşmiş M<strong>il</strong>lətlər Təşk<strong>il</strong>atıdəfələrlə b<strong>il</strong>dirmişdir. Hətta, Birləşmiş M<strong>il</strong>lətlər Təşk<strong>il</strong>atı Təhlükəsizlik Şurası qərar da qəbul etmişdi ki, Kiprprobleminin həlli ancaq ―Annan planı‖ çərçivəsində ola b<strong>il</strong>ər. Təhlükəsizlik Şurasının bu qərarı Dağlıq Qarabağbarədə qərarlar kimi bir qərar idi. Ancaq Kiprin yunan tərəfi ―yox‖ dedi. Onun lideri televiziya <strong>il</strong>ə çıxış edibgüclü bir ―yox‖ istəyirəm deməsinə baxmayaraq, Avropa İttifaqı və dünya hələ də onları Kiprin məsul hökumətikimi qəbul edir.O dövrdə Avropa İttifaqının genişlənmə məsələlərinə cavabdeh olan komissarı hörmətli GünterVerhoygen ―aldadıldığımı hiss edirəm‖ demişdi. Çünki Kiprin yunan tərəfi ona demişdir ki, narahat olmayın,əgər türklər qəbul edərsə, biz də qəbul etməyə hazırıq. Hörmətli Verhoygen, Avropa İttifaqı və BMT bunainanmışdı. Amma belə olmadı. Belə olmadığı halda, kiprli türklərə qarşı qadağa götürülməli idi. Bununlaəlaqədar heç bir addım atılmadı. Birləşmiş M<strong>il</strong>lətlər Təşk<strong>il</strong>atının baş katibi b<strong>il</strong>dirdi ki, kiprli türklərin təcridi vəlazımsız məhdudiyyətlər götürülməlidir. Avropa İttifaqı kiprli türklərə qarşı iqtisadi təcridin götürülməsi barədəqərar qəbul etdi. Ancaq heç birini yerinə yetirməd<strong>il</strong>ər. Təbii ki, bu gün üzümüzə baxmaqdan bir az utanırlar. Bizonlara tez-tez bu sözlərini xatırladırıq və onların hərəkət etmələrini istəyirik. Əslində, çox şey də istəmirik. BizTəhlükəsizlik Şurasının qərarları çərçivəsində Kipr probleminin həllinə hazır olduğumuza görə, eyni davranışıqarşı tərəfdən də gözləyirik. Əvvəlki günlərdə, Kiprin yunan tərəfinə konkret təkliflər etdim. Kiprin yunanlideri, guya Kipr problemini b<strong>il</strong>mirmiş kimi, dedi ki, hazırlığa ehtiyacımız vardır.105
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASINə hazırlıqdır? Bəlkə də, haqqında ən çox kitab, məqalə yazılmış, qəzet xəbəri çıxmış mövzu Kiprproblemidir. İnternetə girib ―Kipr problemi‖ yazın, minlərcə kitab və məqalə taparsınız. Nəyin hazırlığınıedəcəyik? Bu, ed<strong>il</strong>mişdir - BMT-nin <strong>ci</strong>ldlərlə sənədləri vardır. Ancaq yenə israr edir, hazırlıq istəyirlər. Bizbunu qəbul etdik. Dedik ki, beş dənə komissiya yaradaq, onlar iki ay yarım hazırlıq işləri görsün. Sonra üzbəüzoturub müzakirələrə başlayaq, 2008-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in sonuna qədər Kipr problemini həll edək. O isə dedi ki, yox, mənmüddət məhdudiyyəti qəbul etmirəm. Bu, nə deməkdir? Müddət məhdudiyyəti qəbul etməmək məsələnisonsuzluğa qədər uzatmaq deməkdir.Kiprli türklər fikirlərində qətidirlər, təslim olmaq niyyətində dey<strong>il</strong>lər. Kiprli yunanlar nəyi gözləyirlər,niyə vaxtı uzadırlar? Əslində, səbəbi bəllidir. Onların planları başqadır. Hər işdə bizi dəstəkləyən və hər zamantəşəkkür etdiyimiz Türkiyə Respublikası Avropa İttifaqına doğru irəl<strong>il</strong>əyir. Avropa İttifaqının TürkiyəRespublikasından götürəcəyi çox şey vardır. Buna görə də qapılarını açmış və ya açmaq məcburiyyətindəqalmışdır. Kiprin yunan tərəfi də Avropa İttifaqının üzvüdür. Türkiyənin bu yolda irəl<strong>il</strong>əyərkən onlara möhtacolacaqlarını zənn edirlər. Türkiyə bu yolda irəl<strong>il</strong>əyərkən önünə əngəllər çıxaracaqlarını və beləliklə Kiprməsələsində Türkiyəni güzəştə getməyə məcbur edə b<strong>il</strong>əcəklərini xəyal edirlər. Onların ən çox ümid etdikləri,gözlədikləri Türkiyənin bizə ―yunanların istəklərini qəbul edin, artıq sizi dəstəkləyə b<strong>il</strong>mirik‖ deməsidir. Buxəyalla da vaxtı uzatmağa çalışırlar. Təbii ki, bunun bir xəyal olduğunu hər kəs b<strong>il</strong>ir. Türk dünyası da bunu b<strong>il</strong>ir.Kipr yunanlarının atmış olduqları səhv addımlardan biri olduğu hər kəsə bəllidir. Ona görə biz kiprli türklərnarahat olmuruq. Türk dünyasının dəstəyini bundan sonra da alacağımıza əminik. Türk dünyası birləşdikcə,gücünü bir yerə topladıqca, bizə daha çox dəstək verəcəkdir. Bunu b<strong>il</strong>irik və görürük. 100 m<strong>il</strong>yonluq birdünyanın bizə verəcəyi dəstəyin problemlərimizi həll edəcək ən önəmli dəstək olduğunu da b<strong>il</strong>irik.Dəyərli qardaşlarım, biz çox şey istəmirik. Haqqımızı istəyirik, haqqımızdan çoxunu istəmirik. Heç kimin dəhaqqına toxunmuruq. Ona görə də bizə verəcəyiniz dəstək haqsızlığa dey<strong>il</strong>, haqqa dəstək olacaqdır. Türkdünyasının da şöhrəti bunu tələb edir.Hamınızı bağrıma basıram.AzərTac17 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>106
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürkmənistan nazirlər kabineti sədrinin müavini Xidir SaparliyevinçıxıĢı-Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i zati-al<strong>il</strong>əri cənab İlham Əliyev!Hörmətli xanımlar və cənablar!Hörmətli dostlar!Mən sizə günəşli Türkmənistandan, Türkmənistan <strong>Prezident</strong>i cənab Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun,bütün türkmən xalqının atəşin salamlarını gətirmişəm.Türkmənistan <strong>Prezident</strong>i adından mən sizi Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq vəəməkdaşlıq qurultayının açılışı münasibət<strong>il</strong>ə ürəkdən təbrik edir, türkd<strong>il</strong>li dövlətlərə və cəmiyyətlərə buqurultayın işində müvəffəqiyyətlər d<strong>il</strong>əyirəm.İlk növbədə, Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i Zati-al<strong>il</strong>əri İlham Əliyevə səmimi minnətdarlığımıb<strong>il</strong>dirmək istərdim. Azərbaycan xalqının qonaqpərvərliyinə və bu forumun təşk<strong>il</strong>atçılarına mənə burada iştiraketmək imkanı verdiklərinə görə öz minnətdarlığımı b<strong>il</strong>dirirəm.Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı dərin tarixi kökləri olan,qocaman ağacın budaqlarını təcəssüm etdirən türkd<strong>il</strong>li xalqların dostluq və qardaşlıq bayramıdır.Əziz dostlar, vaxt<strong>il</strong>ə Sovetlər birliyinin tərkibində olan türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin müstəq<strong>il</strong>lik əldə etdiyi dövrdən cəmi16 <strong>il</strong> keçir. Bu qısa vaxt ərzində bizim qardaş dövlətlərimiz sürətlə inkişaf etmiş və nəinki siyasi, həm dəiqtisadi müstəq<strong>il</strong>liklərini möhkəmləndirmişdir. Uzun əsrlər boyu suveren inkişaf etmək hüququ uğrundamübarizə aparmış türkd<strong>il</strong>li xalqlar, artıq yeni şəraitdə öz aralarında münasibətlərin daha da möhkəmlənməsinə,qarşılıqlı hörmət və etimad əsasında inkişaf etdir<strong>il</strong>məsinə can atırlar. Bu, müstəq<strong>il</strong> və bitərəf Türkmənistanınsiyasətində də təzahür edir. Türkmənistan cəmi 16 <strong>il</strong> bundan öncə müstəq<strong>il</strong> olmuşdur və hazırda <strong>Prezident</strong>Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun dəyərli təşəbbüsləri nəticəsində bizim ölkəmiz işıq saçan dirçəliş vəislahatlar yolu <strong>il</strong>ə əminliklə irəliyə doğru addımlamaqdadır.Müstəq<strong>il</strong>lik dövrü ərzində Türkmənistan dünya birliyində öz layiqli yerini tutmağa müvəffəq olmuşdur.Ölkəmizin istər siyasət, istərsə də iqtisadiyyatda əldə etdiyi na<strong>il</strong>iyyətləri, o cümlədən m<strong>il</strong>li mədəniyyətimizin,mənəvi dəyərlərimizin dirçəlişi seçdiyimiz yola sadiq olmağımıza, habelə bütün dünyada tanınmış bu yolun nədərəcədə mühüm olmasına dəlalət edir. Türkmən cəmiyyətinin hazırkı həyatında m<strong>il</strong>li dəyərlərə daha da önəmver<strong>il</strong>ir, bunlar ümumbəşəri dəyərlərlə uzlaşır və beləliklə, humanizmin bərqərar olunması prosesi gedir.Türkmənistan və türkmən xalqı b<strong>il</strong>avasitə dünya dövlətləri və xalqları <strong>il</strong>ə qardaşlıq münasibətlərisaxlamaqdadır. Ölkəmiz müstəq<strong>il</strong>liyi əldə etdikdən sonra biz b<strong>il</strong>avasitə açıq qapı siyasətini bəyan etdik.Türkd<strong>il</strong>li xalqlara gəldikdə, əlbəttə, onlarla münasibətlərimiz xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Çünki Türkmənistanınmüstəq<strong>il</strong>liyini <strong>il</strong>k növbədə məhz bu dövlətlər tanımışlar və bundan sonra biz Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan,Qırğızıstan və Özbəkistanla diplomatik münasibətlər yaratmışıq. 2006-cı <strong>il</strong>də məsələn, Türkmənistan <strong>il</strong>əTürkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan respublikaları arasında mal dövriyyəsinin həcmi xeyli artmışdır.Bu <strong>il</strong>in doqquz ayının nəticələrinə nəzər salsanız görəcəksiniz ki, bu göstəri<strong>ci</strong>lər daha da artmaqdadır.Hörmətli iştirakçılar, demək istəyirəm ki, Türkmənistan <strong>il</strong>ə digər türkd<strong>il</strong>li dövlətlər arasında ikitərəflimünasibətlər səmərəli qaydada inkişaf edir. Bu, təkcə iqtisadiyyat sahəsində dey<strong>il</strong>, həmçinin elm, təhs<strong>il</strong>,mədəniyyət sahələrində də özünü göstərir. Bu ölkələrdən olan nümayəndə heyətləri Türkmənistanda, bizimnümayəndələr digər türkd<strong>il</strong>li dövlətlərdə keçir<strong>il</strong>ən beynəlxalq elmi konfranslarda, festivallarda, seminarlarda vəbaşqa tədbirlərdə iştirak edirlər.Demək istərdim ki, digər türkd<strong>il</strong>li xalqlar kimi, türkmən xalqı da ümumi köklərə əsaslanır və eyni tarixitaleyi yaşayan bir xalqdır və biz həmişə öz əcdadlarımızın adət-ənənələrinə sadiq olmuşuq. Əlbəttə, türkd<strong>il</strong>lixalqların bəşəriyyətin inkişafına verdikləri böyük töhfə bizi sevindirir və bizim qürur hissimizdir. Tarix boyuAvrasiyanın geniş məkanlarında məskunlaşmış bizim əcdadlarımız insanların inkişafı üçün tələb olunan və çoxböyük əhəmiyyət daşıyan maddi və mənəvi dəyərlər yaratmışlar. Bu irsi məhz biz onlardan qəbul etmişik vəbunlar b<strong>il</strong>avasitə həm dövlət quruculuğunun, həm də ədalət, humanizm, sülh, dostluq və qardaşlıq prinsiplərinininkişafına rəvac verən dəyərlərdir. Hazırda türkd<strong>il</strong>li xalqlar böyük bir mədəniyyətin varisləridir və bumədəniyyətin kökləri tarixin dərinliklərinə gedib çıxır. Biz əlbəttə ki, bundan qürur hissi keçiririk. Ona görə dəm<strong>il</strong>li mənəvi irsimizi qoruyur və daha da artırırıq. Özünün keçmişini b<strong>il</strong>mək, bu keçmişdən ibrət götürmək,əcdadların irsinə arxalanmaq və bundan çıxış edərək b<strong>il</strong>avasitə gələcəyi qurmaq tarixin tələbi və zərurətdir. Hərbir xalq öz tarixini, tarixi və mədəni irsini b<strong>il</strong>məlidir və buna borcludur. Məhz buna görə digər türkd<strong>il</strong>li dövlətlərkimi, Türkmənistan da müstəq<strong>il</strong>liyini əldə etdikdən sonra m<strong>il</strong>lətin mənəvi dirçəlişini özünün prioritet istiqamətikimi müəyyən etdi. Bu, xalqımızın b<strong>il</strong>avasitə öz m<strong>il</strong>li zənginliyinə, m<strong>il</strong>li dəyərlərinə qayıtması demək idi.Hazırda bütün dünyada insan təfəkkürünün inkişafı, elmin, texnologiyaların tərəqqisi baş verir. Bu, həm də107
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIqloballaşma dövründə xalqların öz m<strong>il</strong>li irsini qoruyub saxlaması deməkdir. Eyni zamanda, b<strong>il</strong>avasitə dostluq vəqardaşlıq münasibətləri, m<strong>il</strong>lətlərarası əməkdaşlıq məsələsi çox böyük əhəmiyyət daşıyır.Qoy, türkd<strong>il</strong>li xalqların qardaşlıq və dostluq ağacı həmişə çiçəklənsin.Sağ olun.AzərTac17 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>108
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIQırğızıstanın təhs<strong>il</strong> və elm naziri Kanibek OsmonaliyevinçıxıĢı- Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i hörmətli İlham Əliyev!Hörmətli Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan!Xanımlar və cənablar!Biz çox va<strong>ci</strong>b bir missiya <strong>il</strong>ə Azərbaycana təşrif buyurmuşuq.Bizi buraya dəvət etdiklərinə, eyni zamanda, belə qonaqpərvərliyə görə istərdim ki, Qırğızıstannümayəndə heyətinin adından Azərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>inə, hörmətli cənab İlham Əliyevə dərinminnətdarlığımı b<strong>il</strong>dirim. Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının beləyüksək səviyyədə təşk<strong>il</strong>i üçün təşəkkür etmək istəyirəm. Eyni zamanda, qeyd etmək istərdim ki, qısa fas<strong>il</strong>ədənsonra qurultayın fəaliyyəti bərpa olunmuşdur. İnanıram ki, bütün dövlətlərimiz bu qurultaylardanfaydalanacaqlar.Belə bir tədbirin keçir<strong>il</strong>məsi türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin vəhdətinin, birliyinin mövcud olmasını bir dahagöstərir. Bu kontekstdə çox va<strong>ci</strong>b məsələ ondan ibarətdir ki, Qırğızıstanla qonşu türkd<strong>il</strong>li dövlətlər arasındamühüm əlaqələr mövcuddur. Bu əlaqələr tarix, mədəniyyət və d<strong>il</strong> birliyi əsasında formalaşmışdır. Onlar birbirinəqarşılıqlı etimad əsasında həyata keçir<strong>il</strong>ir. Bütün sahələrdə bu əlaqələr qardaşlıq ruhunda, bərabərlik vəqarşılıqlı hörmət, ümumi maraq ruhunda həyata keçir<strong>il</strong>ir.Biz bu qurultayın keçir<strong>il</strong>məsini çox va<strong>ci</strong>b, əhəmiyyətli hadisə kimi qiymətləndiririk. Belə ki, bütünsahələrdə səylərimizi daha canlı şək<strong>il</strong>də həyata keçirmək mümkün olsun, daha səmərəli əməkdaşlıq edək, dahasıx dostluğun yaradılması mümkün olsun.Türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin birliyinin yaradılması, həm ikitərəfli, həm çoxtərəfli əməkdaşlığın inkişafetdir<strong>il</strong>məsi üçün qurultayın çox böyük əhəmiyyəti vardır. Biz başa düşürük ki, mədəniyyətlər arasında dialoqunyaradılmasına çoxdan ehtiyac vardır. Yəni, bir-birinə qohum olan bu dövlətlər arasında çox yüksək əlaqələryaradılmış olsun. Siyasi əlaqələr artıq çox yüksək səviyyədə mövcuddur, bizi regional məsələlər birləşdirir.Eyni zamanda, biz istərdik ki, iqtisadi, ticari, mədəni, humanitar sahələrdə əməkdaşlıq nöqteyi-nəzərindən dahaçox na<strong>il</strong>iyyətlər əldə ed<strong>il</strong>miş olsun. Bizim ölkələr arasındakı münasibətlərin genişləndir<strong>il</strong>məsi baxımındanqurultayın komissiyalarının işi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Onlar öz işləri <strong>il</strong>ə dostluq və əməkdaşlığıngenişləndir<strong>il</strong>məsinə gələcəkdə daha çox töhfə verməlidirlər. Bu baxımdan inanıram ki, Qırğızıstanın qardaştürkd<strong>il</strong>li dövlətlərlə əlaqələrinin genişləndir<strong>il</strong>məsi XXI əsrdə davam edəcəkdir. Bu, qarşılıqlı etimad, qarşılıqlıhörmət əsasında həyata keçir<strong>il</strong>əcəkdir.Biz düşünürük ki, gələcəkdə qurultay çərçivəsində əməkdaşlıq getdikcə inkişaf edəcəkdir,genişlənəcəkdir. Buna ölkələrimizin həm iqtisadi potensialı, həm də siyasi əlaqələri kömək etmiş olacaqdır. Bizöz tərəfimizdən qardaş türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin birliyinə xidmət edən bütün layihələrdə iştirak etməyə hazırıq.Diqqətinizə görə hamınıza təşəkkür edirəm. Hamınıza ən xoş arzularımı ifadə edirəm.Çox sağ olun.AzərTac17 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>109
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIQazaxıstan mədəniyyət və informasiya nazirinin müavini Askar BuribayevinçıxıĢı-Azərbaycan Respublikasının hörmətli <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyev!Türkiyənin hörmətli Baş naziri cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğan!Xanımlar və cənablar!Bügünkü Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı xüsusi birəhəmiyyət kəsb edən hadisədir. Bu tədbirin keçir<strong>il</strong>məsinə görə biz təşk<strong>il</strong>atçılara təşəkkürümüzü b<strong>il</strong>diririk.Xanımlar və cənablar!Son <strong>il</strong>lər ərzində bütün türkd<strong>il</strong>li dövlətlər arasında mədəni, mənəvi, humanitar və digər sahələrdəəlaqələr getdikcə genişlənməkdədir. Bu dövlətlər ümumi mədəniyyətə, ümumi tarixi köklərə, ümumi d<strong>il</strong>əmalikdirlər. Türk dünyası dünya siv<strong>il</strong>izsiyasında çox əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bizim əcdadlarımız tərəfindənyaradılmış mədəniyyət abidələri hazırda bütün bəşəriyyətə məxsusdur. Bu na<strong>il</strong>iyyətləri, bu dəyərləri yeninəs<strong>il</strong>lərə çatdırmaq bizim qarşımızda duran məqsədlərdən biridir.Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının Bakıda keçir<strong>il</strong>məsitürkd<strong>il</strong>li xalqların əməkdaşlığının bariz nümunəsidir. Onlar öz mentalitetinə, d<strong>il</strong>ləri, tarixi ənənələrinə görə birbirinəçox yaxındırlar.Qazaxıstan qardaş Azərbaycanın və digər türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin təşəbbüslərini hərtərəfli şək<strong>il</strong>dədəstəkləyir. Növbəti qurultayın keçir<strong>il</strong>məsi ideyalar mübad<strong>il</strong>əsi üçün çox gözəl bir imkandır ki, bunun danəticəsində türk dünyası daha da inkişaf edə b<strong>il</strong>sin.Hörmətli dostlar!Qurulyatın işinə uğurlar arzulayıram. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.Çox sağ olun.AzərTac17 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>110
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq və əməkdaĢlıq qurultayıçərçivəsində komissiyaların iclasları keçir<strong>il</strong>irAzərTAc xəbər verir ki, Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə Bakıda keçir<strong>il</strong>ən Türkdövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı öz işini komissiyaların iclaslarıdadavam etdirmişdir.Qurultayın altı komissiyasının iclaslarında ―Beynəlxalq əlaqələr, media və informasiya texnologiyaları‖,―İqtisadi, ticarət, maliyyə əlaqələri və turizm‖, ―Elm, təhs<strong>il</strong> və texnologiya‖, ―Cəmiyyətin idarə olunması vəhüquq‖, ―D<strong>il</strong> və mədəniyyət‖, ―Gənclik‖ mövzularında müzakirələr aparılır. Komissiya üzvləri müvafiqmövzular üzrə məruzələri dinləyir, məsələyə münasibət b<strong>il</strong>dirirlər.AzərTac18 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>111
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürkd<strong>il</strong>li dövlətlərin iqtisadi əməkdaĢlığı onları gücləndirməklə yanaĢı,həm də biri-birinə daha da yaxınlaĢdırırAzərTAc xəbər verir ki, noyabrın 18-də Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq vəəməkdaşlıq qurultayının iqtisadi, ticarət, maliyyə əlaqələri və turizm komissiyasının iclası keçir<strong>il</strong>mişdir.Komissiyanın sədri, M<strong>il</strong>li Məclisin iqtisadi siyasət daimi komissiyasının sədri, akademik Ziyad Səmədzadəb<strong>il</strong>dirmişdir ki, iclasda türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin iqtisadi inkişaf strategiyası barədə birgə müzakirələr aparılacaq vəyekun hesabat qəbul olunacaqdır.Komissiyanın sədri Azərbaycanda yoxsulluğun azaldılması, regionların sosial-iqtisadi inkişafı, yeni işyerlərinin yaradılması <strong>il</strong>ə əlaqədar xüsusi Dövlət proqramlarının qəbul olunduğu və uğurla həyata keçir<strong>il</strong>diyibarədə iclasın iştirakçılarına ətraflı məlumat vermişdir. B<strong>il</strong>dirmişdir ki, son dövrlərdə regionlarda dövlətmüəssisələri <strong>il</strong>ə yanaşı özəl sektor da xüsusi fəallığı <strong>il</strong>ə seç<strong>il</strong>ir. Bununla belə, dövlət regionlarda sahibkarlığın,istehsal infrastrukturunun inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi üçün <strong>il</strong>dən-<strong>il</strong>ə daha çox vəsait ayırır. Təkcə ötən <strong>il</strong> regionlarınsosial-iqtisadi inkişafı <strong>il</strong>ə əlaqədar dövlət büdcəsindən 155 m<strong>il</strong>yon manat investisiya xarakterli vəsaitayrılmışdır.İclasda məruzə <strong>il</strong>ə çıxış edən Azərbaycan Türkiyə İş Adamları Birliyinin sədri Əhməd Erentok qeyd etmişdir ki,son vaxtlar Bakının iqtisadi cəhətdən inkişafı özünü beynəlxalq əhəmiyyətli tədbirlərin təşk<strong>il</strong>inin sayınınartmasında da göstərir. Belə tədbirlərin keçir<strong>il</strong>məsi üçün geosiyasi vəziyyətin uyğunluğu, yüksək iqtisadi inkişaftempinin qeydə alınması və infrastrukturun tələblərə cavab verəcək səviyyədə olması va<strong>ci</strong>b şərtdir vəAzərbaycanda bu şərait artıq mövcuddur. Türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin böyük iqtisadi potensiala malik olması, son <strong>il</strong>lərbu ölkələrin hər birində iqtisadi inkişaf tempinin yüksəlməsi yeni birgə layihələrin hazırlanmasına və həyatakeçir<strong>il</strong>məsinə imkan verir və bundan bəhrələnmək lazımdır.Natiq Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən dahayüksək templə inkişafına əsas maneə olduğunu xüsusi vurğulamışdır. Qeyd etmişdir ki, bu münaqişə təkcəAzərbaycanın dey<strong>il</strong>, eyni zamanda bütün türk dünyasının problemidir. Həmin problemin dinc yolla aradanqaldırılmasında türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin hamısı əlbir çalışmalıdırlar.M<strong>il</strong>li Məclisin iqtisadi siyasət daimi komissiyası sədrinin müavini Azər Əmiraslanov keçmiş SSRİtərkibində olmuş türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin iqtisadi inkişafında son <strong>il</strong>lər yüksək göstəri<strong>ci</strong>lərin qeydə alındığınıb<strong>il</strong>dirmişdir. Qeyd etmişdir ki, bu dövlətlər həmin iqtisadi güclərini birləşdirərək siyasi imkanlarını daha dagenişləndirməlidirlər. Həyata keçir<strong>il</strong>ən birgə layihələr həmin dövlətləri qüdrətləndirməklə yanaşı, həm də biribirinədaha da yaxınlaşdırır.A.Əmiraslanov türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin iqtisadi inkişafı <strong>il</strong>ə bağlı xüsusi konfransın keçir<strong>il</strong>məsinin,parlamentlərin iqtisadi siyasət daimi komissiyalarının əlaqələrinin daha da genişləndir<strong>il</strong>məsinin ümumi inkişafamüsbət təsir edəcəyini b<strong>il</strong>dirmişdir.Məruzələr ətrafında müzakirələrdə çıxış edən nümayəndələr türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin iş adamlarınınbirliyinin, vahid gömrük sisteminin yaradılması, viza rejiminin aradan qaldırılması barədə təkliflər irəlisürmüşlər. Eyni zamanda türk dövlətləri üzrə vahid turizm marşrutunun təşk<strong>il</strong>i, turistlər üçün b<strong>il</strong>etlərinqiymətlərində güzəştlərin tətbiqi <strong>il</strong>ə əlaqədar məsələlər də qaldırılmışdır.İclasa yekun vuran Ziyad Səmədzadə irəli sürülmüş təkliflərin qurultaya təqdim ed<strong>il</strong>əcək hesabatməruzəsində ümum<strong>il</strong>əşdir<strong>il</strong>əcəyini, məruzə və çıxışların toplanaraq kitab halında nəşr olunacağını diqqətəçatdırmışdır.AzərTac18 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>112
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq və əməkdaĢlıq qurultayının elm,təhs<strong>il</strong> və texnologiyalar komissiyasının iclasıAzərTAc xəbər verir ki, Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıqqurultayının Elm, təhs<strong>il</strong> və texnologiyalar komissiyasının noyabrın 18-də ―Hyatt regency‖ mehmanxanasındakeçir<strong>il</strong>miş iclasında Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin və Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayib Ərdoğanınqurultaydakı nitqlərində qaldırılan məsələlər müzakirə ed<strong>il</strong>mişdir.M<strong>il</strong>li Məclisin Elm və təhs<strong>il</strong> məsələləri daimi komissiyasının sədri, Azərbaycan İqtisad Universitetininrektoru Şəmsəddin Hacıyevin sədrliyi <strong>il</strong>ə keçir<strong>il</strong>ən iclasda M<strong>il</strong>li Məclisin deputatı, Tarix İnstitutunun direktoru,AMEA-nın müxbir üzvü Yaqub Mahmudovun «Türk tarixinin problemlərinə baxış: faktlar, mübahisəliməqamlar və elmi nəticələr», fəlsəfə elmləri doktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Səlahəddin Xəl<strong>il</strong>ovun «Türkd<strong>il</strong>liölkələrdə təhs<strong>il</strong> sisteminin təkm<strong>il</strong>ləşdir<strong>il</strong>məsi problemləri», fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, «Xəzər»Universitetinin rektoru Hamlet İsaxanlının «Türkd<strong>il</strong>li ölkələr arasında elm, təhs<strong>il</strong> və informasiya texnologiyalarısahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi sahəsində qarşıda duran vəzifələr», AMEA-nın akademiki RasimƏfəndiyevin «Türk aləmində daş plastika sənətinin genetik ümum<strong>il</strong>iyi» mövzusunda məruzələri və 20-dən çoxiştirakçının çıxışları dinlən<strong>il</strong>mişdir.Məruzə və çıxışlarda qloballaşma əsrində elm, təhs<strong>il</strong> və informasiya texnologiyalarının şəksizəhəmiyyəti, türk xalqlarının tarixi keçmişinin və bu gününün öyrən<strong>il</strong>məsi üçün gözəl imkanların olduğuvurğulanmışdır. Elmin və təhs<strong>il</strong>in inteqrasiyası mexanizmləri, orta məktəbdə təhs<strong>il</strong> məsələləri Türkiyədə təhs<strong>il</strong>və təlimin ümumi sistemindən çıxış etməklə MDB ölkələrindən olan tələbələrin «Beynəlxalq layihə»çərçivəsində orada təhs<strong>il</strong> alması, onların gələcəkdə işlə təmin olunması problemləri müzakirə ed<strong>il</strong>mişdir.Müzakirələrin yekunlarına əsasən, təhs<strong>il</strong>, elm və mədəniyyət nazirləri səviyyəsində daimi əlaqələndirməkomissiyası və müvafiq işçi qruplar yaradılması, növbəti qurultaya qədər təxmini iş planı tərtib ed<strong>il</strong>məsi,qurultayın iştirakçıları olan türkd<strong>il</strong>li dövlətlər çərçivəsində innovasiya texnologiyaları sahəsində bir sıra elm<strong>il</strong>ayihələr həyata keçir<strong>il</strong>məsi və başqa tədbirlər görülməsi təklif ed<strong>il</strong>mişdir.Bütün türkd<strong>il</strong>li ölkələrdə ümumi türk tarixinin tədrisinin tətbiq ed<strong>il</strong>məsi zərurəti vurğulanmış, ali təhs<strong>il</strong>haqqında diplomların qarşılıqlı tanınmasına dair arzular b<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>mişdir.Təklif və arzuların baxılmaq və təsdiq ed<strong>il</strong>mək üçün qurultaya təqdim olunması qərara alınmışdır.AzərTac18 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>113
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürkd<strong>il</strong>li dövlətlərin parlament assambleyasının yarad<strong>il</strong>ması problemlərin həllindəvə bu xalqların daha sıx birləĢməsində mühüm rol oynayacaqdırAzərTAc xəbər verir ki, bu fikir Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıqqurultayının Cəmiyyətin idarə olunması və hüquq komissiyasının noyabrın 18-də ―Avropa‖ hotelinin konfranszalında keçir<strong>il</strong>miş iclasında səslənmişdir.Komissiyanın sədri, M<strong>il</strong>li Məclisin hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri daimikomissiyasının sədri Əli Hüseynov demişdir ki, Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin, Türkiyənin Baş naziriRəcəb Tayyib Ərdoğanın, Şimali Kipr türk xalqının lideri Mehmet Əli Tələtin və digər dövlət və hökumətnümayəndələrinin Türk dövlət və cəmiyyətlərinin Bakıda keçir<strong>il</strong>ən XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıqqurultayının rəsmi açılışındakı çıxışlarında söylədikləri dəyərli fikirlər və tövsiyələr bu ali məclisin türk dünyasıüçün yüksək əhəmiyyətinin təsdiqidir.Qurultay noyabrın 18-də öz işini komissiyalarda davam etdirir. Cəmiyyətin idarə olunması və hüquqkomissiyasının iclasında türk dünyası üçün xüsusi önəm kəsb edən müxtəlif mövzular ətrafında məruzələraparacağıq.Komissiya sədrinin müavini, Türkiyənin Qazi Universitetinin professoru, hüquq elmləri doktoru İlyasDoğan çıxış edərək, Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının <strong>il</strong>k dəfəTürkiyədən kənarda, Bakıda keçir<strong>il</strong>məsini Azərbaycanın türk dünyasının birliyinə verdiyi yüksək önəmin bariznümunəsi olduğunu xüsusi vurğulamış və tədbirin yüksək səviyyədə təşk<strong>il</strong>inə görə Azərbaycan <strong>Prezident</strong>inəminnətdarlığını b<strong>il</strong>dirmişdir.Sonra ―Türkd<strong>il</strong>li Dövlətlərin Parlament Assambleyasının yaradılması ideyası və onun vəd etdiyiperspektivlər‖, ―Türkd<strong>il</strong>li ölkələrin dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanları arasında əməkdaşlıq məsələlərinədair bəzi mülahizələr‖, ―Türkd<strong>il</strong>li ölkələrdə fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşk<strong>il</strong>atları arasında əməkdaşlıqəlaqələrinin qurulması və inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi məsələləri‖, ―Türkd<strong>il</strong>li ölkələrin hüquq sisteminin qarşılıqlı şək<strong>il</strong>dəöyrən<strong>il</strong>məsi və bir-birinə uyğunlaşdırılması türkd<strong>il</strong>li xalqlar arasında inteqrasiyanın va<strong>ci</strong>b şərti kimi‖, ―Türkd<strong>il</strong>lidövlətlər arasında miqrasiya qanunveri<strong>ci</strong>liyi və fəaliyyəti sahəsində əməkdaşlığı zəruri edən sosial–siyasiam<strong>il</strong>lər‖, ―Bələdiyyələr arasında təcrübə mübad<strong>il</strong>əsi‖ və sair mövzularda məruzələr dinlən<strong>il</strong>miş, çıxışlarolmuşdur.Məruzələrdə və çıxışlarda Türkd<strong>il</strong>li Dövlətlərin Parlament Assambleyasının, onun katibliyinin, eləcə dəqeyri-hökumət təşk<strong>il</strong>atlarının, bələdiyyələrin birgə assosiasiyalarının, əlaqələndirmə şuralarının, eləcə də qadıntəşk<strong>il</strong>atlarının vahid qurumunun yaradılması barədə təkliflər səslənmişdir.Çıxışlarda yaradılması təklif olunan qurumların xalqlarımızın daha sıx birləşməsində mühüm roloynayacağı xüsusi qeyd olunmuş, bu işdə bütün səylərin səfərbər ed<strong>il</strong>məsinin va<strong>ci</strong>bliyi vurğulanmışdır. Qeyded<strong>il</strong>mişdir ki, Türkd<strong>il</strong>li Dövlətlərin Parlament Assambleyasının yaradılması dövlətlərimizin, xalqlarımızınüzləşdikləri problemlərin həllində, dünyada mövqelərimizin möhkəmlənməsində mühüm rol oynaya b<strong>il</strong>ər. Bu,həm də türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin nüfuzunun daha da artmasına səbəb olacaqdır.Komissiyanın sədri Əli Hüseynov iclasın olduqca gərgin və səmərəli müzakirələr şəraitində keçdiyini,türk dünyasını narahat edən bir sıra məsələlərlə bağlı fikir və təkliflərin söyləndiyini b<strong>il</strong>dirmişdir. O demişdir ki,bütün çıxışlarda səslənmiş rəy və təkliflər komissiyanın rəyasət heyəti tərəfindən nəzərə alınacaq və Türk dövlətvə cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının noyabrın 19-da ―Gülüstan‖ sarayındakeçir<strong>il</strong>əcək yekun iclasında müzakirəyə çıxarılacaqdır.AzərTac18 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>114
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq və əməkdaĢlıq qurultayınınbeynəlxalq əlaqələr, media və informasiya texnologiyaları komissiyasının iclasındava<strong>ci</strong>b məsələlər müzakirə olunmuĢdurAzərTAc xəbər verir ki, Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə Bakıda keçir<strong>il</strong>ən Türkdövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının beynəlxalq əlaqələr, media vəinformasiya texnologiyaları komissiyasının noyabrın 18-də ―Park-İNN‖ mehmanxanasında iclası olmuşdur.M<strong>il</strong>li Məclisin beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr daimi komissiyasının sədr müaviniGültəkin Hacıyevanın sədrliyi <strong>il</strong>ə keçən iclasda parlamentin deputatı, AMEA-nın müxbir üzvü, Şərqşünaslıqİnstitunun direktoru Gövhər Baxşəliyeva ―Türkd<strong>il</strong>li ölkələrin qloballaşan dünyaya inteqrasiyası: reallıqlar,problemlər və perspektivlər‖ mövzusunda məruzə etdi, türk xalqlarının və dövlətlərinin tarixi, coğrafi mövqeləribarədə məlumat verdi.Türk xalqları arasında əlaqələrin inkişafı məsələlərindən danışan natiq dedi ki, Azərbaycanmüstəq<strong>il</strong>liyini bərpa etdikdən sonra dünya birliyinə inteqrasiya yolunu tutmuşdur. G.Baxşəliyeva demokratikdəyərlərin inteqrasiya prosesindəki rolunu vurğuladı.Azərbaycan xalqının müsəlman Şərqində <strong>il</strong>k demokratik, dünyəvi dövlət qurduğunu diqqətə çatdıranM<strong>il</strong>li Məclisin deputatı b<strong>il</strong>dirdi ki, türk xalqları m<strong>il</strong>li dəyərlərini yaşatmadan Avropa dəyərlərinə sahib olab<strong>il</strong>məz.Ümumm<strong>il</strong>li liderimiz Heydər Əliyevin Azərbaycanın dünya birliyinə inteqrasiyasında qardaşTürkiyənin rolunu yüksək qiymətləndirdiyini xatırladan məruzəçi, Türkiyənin modern dünyanın bir hissəsiolduğunub<strong>il</strong>dirdi.G.Baxşəliyeva ABŞ Konqresinin xari<strong>ci</strong> əlaqələr komitəsində qəbul olunmuş qondarma ―erməni soyqırımı‖haqqında qətnaməni pisləyərək, Türkiyəyə təkcə Azərbaycanın dey<strong>il</strong>, bütün türk dövlətlərinin dəstək verməsininva<strong>ci</strong>bliyini vurğuladı.Türk xalqları arasında inteqrasiyanı sürətləndirmək üçün müəyyən addımların atılmasının faydasındansöz açan G.Baxşəliyeva, bu istiqamətdə müxtəlif sahələri əhatə edəcək ümumi mükafatların təsis olunmasınıtəklif etdi. B<strong>il</strong>dirdi ki, türk dövlətləri bir-birinə terrora qarşı mübarizə məsələsində dəstək verməli, iqtisaditicarətəlaqələri genişləndirməlidirlər. Bundan əlavə, parlamentlər və hökumət qurumları, eləcə də qeyrihökuməttəşk<strong>il</strong>atları arasında əməkdaşlığı genişləndirməyə ehtiyac vardır. Türk dövlətlərinin dünyaiqtisadiyyatına inteqrasiyasının sürətləndir<strong>il</strong>məsinin va<strong>ci</strong>bliyini qeyd edən məruzəçi b<strong>il</strong>dirdi ki, bu ölkələrinhamısı Dünya Ticarət Təşk<strong>il</strong>atına üzv olmalıdırlar.AMEA-nın informasiya texnologiyaları institutunun direktoru, akademiyanın müxbir üzvü RasimƏliquliyev ―Türkd<strong>il</strong>li ölkələr və cəmiyyətlər arasında informasiya texnologiyaları sahəsində əməkdaşlığınperspektivləri‖ mövzusunda məruzə etdi. Alim müasir dövrümüzdə informasiya-kommunikasiyatexnologiyalarının cəmiyyətdəki rolundan söz açaraq dedi ki, Azərbaycanda bu sahədə dövlət siyasətiçərçivəsində böyük işlər görülür. O, ―Elektron Azərbaycan‖ layihəsinə bənzər layihələrin digər türkdövlətlərində də tətbiqinin mümkünlüyünü b<strong>il</strong>dirdi.Natiq türk xalqları arasında informasiya texnologiyaları sahəsində əməkdaşlığı genişləndirmək məqsədi<strong>il</strong>ə beynəlxalq konfrans keçir<strong>il</strong>məsini təklif etdi, virtual məkanda ermən<strong>il</strong>ərə qarşı birgə informasiya mübarizəsiaparılmasının, bu istiqamətdə səyləri birləşdirməyin va<strong>ci</strong>bliyini diqqətə çatdırdı.Bakı Slavyan Univesitetinin professoru Asif Hacıyev Gürcüstan parlamenti tərəfindən qəbul ed<strong>il</strong>miş―XX əsrin 40-cı <strong>il</strong>lərində Sovet hakimiyyəti tərəfindən Gürcüstandan zorla qovulmuş şəxslərin repatriasiyasıhaqqında‖ qanunun icrası sahəsində vəziyyət: mövcud çətinliklər və onların həlli yolları‖ mövzusunda məruzəetdi, ahıska türklərinin qarşılaşdıqları çətinliklərdən ətraflı danışdı, onların problemlərinin bütün türk dünyasınınproblemi olduğunu diqqətə çatdırdı.Türkiyə Böyük M<strong>il</strong>lət Məclisinin deputatı Ələddin Böyükkaya türk parlamenti yaratmağı təklif etdi.Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi, tarix elmləri doktoru Musa Qasımlı ―Ermənistan-Azərbaycan, DağlıqQarabağ münaqişəsi və onun türk dünyasının tarixi mənafelərinə qarşı yönəlmiş nəticələri‖ mövzusundaməruzəsində ermən<strong>il</strong>ərin qədim Azərbaycan torpaqlarında yerləşdir<strong>il</strong>məsinin çirkin məqsədlərindən danışdı,bunun türk dünyasını parçalamaq niyyəti güddüyünü diqqətə çatdırdı.Natiq Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yaranma səbəbləri, acı nəticələri haqqında danışaraq b<strong>il</strong>dirdi ki,hələ 70-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə ermən<strong>il</strong>ərin Dağlıq Qarabağı Ermənistana birləşdirmək cəhdlərini ümumm<strong>il</strong>li liderimiz HeydərƏliyev qətiyyətlə ifşa etmişdir.Türkiyə Böyük M<strong>il</strong>lət Məclisində Azərbaycan üzrə parlament dostluq qrupunun yaradıcılarından biri,sabiq m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Bülent Akarçalı həmin mövzunu davam etdirərək demişdir ki, ərəb xalqı üçün Fələstinproblemi nə deməkdirsə, Qarabağ problemi də türk dünyası üçün eyni mənanı kəsb edir. O, türklərə qarşı115
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIermən<strong>il</strong>ərin zaman-zaman törətdikləri vəhş<strong>il</strong>iklərdən, terror aktlarından söz açaraq, saxtakar erməni lobbisinəqarşı birgə mübarizənin va<strong>ci</strong>bliyini qeyd etdi.Bülent Akarçalı diqqətə çatdırdı ki, erməni diasporunun çirkin fəaliyyəti erməni xalqının rifahınaxidmət etmir. Hazırda Ermənistandakı ağır iqtisadi-sosial durumun əsas səbəbkarlarından biri də məhz eləerməni diasporudur.M<strong>il</strong>li Məclisin deputatı Həvva Məmmədova Ermənistanın işğalçı siyasəti nəticəsində öz yurdlarındandidərgin düşmüş soydaşlarımızın vəziyyətindən söz açaraq dedi ki, hələ də erməni əsirliyində olanvətəndaşlarımız vardır. İşğal altındakı qədim türk torpaqlarında tarixi abidələrin vəhşicəsinə məhv ed<strong>il</strong>diyinib<strong>il</strong>dirən H.Məmmədova, qaçqın və məcburi köçkünlərin vəziyyətinə dair beynəlxalq konfransın keçir<strong>il</strong>məsinitəklifetdi.İraq türkman cəbhəsinin lideri Saadetdin Ergeç İraq türkmanlarının Səddam Hüseyn rejimində, eləcə də hazırkıdövrdə üzləşdikləri çətinlikləri diqqətə çatdırdı. B<strong>il</strong>dirdi ki, hazırda türkmanların yaşadıqları əraz<strong>il</strong>ərə sünişək<strong>il</strong>də digər m<strong>il</strong>lətlərin nümayəndələri yerləşdir<strong>il</strong>ir, bölgənin demoqrafik vəziyyəti dəyişdir<strong>il</strong>ir.Fas<strong>il</strong>ədən sonra davam etdir<strong>il</strong>ən müzakirələrdə Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq vəəməkdaşlıq qurultayının noyabrın 19-da keçir<strong>il</strong>əcək iclasında qəbul olunması nəzərdə tutulmuş sənədlərə dairtəkliflər irəli sürülmüşdür. Komissiya üzvləri iclasda müzakirə olunan məsələlərə dair yekun hesabatıhazırlamışlar.AzərTac18 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>116
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk xalqlarının mədəniyyətinin birgə araĢdırılması mühüm əhəmiyyətkəsb edəcəkdirAzərTAc xəbər verir ki, noyabrın 18-də ―Avropa‖ mehmanxanasında Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XIdostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının d<strong>il</strong> və mədəniyyət komissiyasının iclasına M<strong>il</strong>li Məclisin deputatı,Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat muzeyinin direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Rəfael Hüseynov sədrliketmişdir.Müxtəlif türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin d<strong>il</strong>çi alimlərinin və mədəniyyət xadimlərinin iştirak etdikləri iclasda ―D<strong>il</strong>və mədəniyyət‖ mövzusu ətrafında müzakirələr aparılmış, məruzələr dinlən<strong>il</strong>miş, təkliflər irəli sürülmüşdür.İclasda akademik Bəkir Nəbiyev ―Türk dünyası bioqrafik ensiklopediyası‖nın yaradılması <strong>il</strong>ə bağlı qarşıdaduran vəzifələr barədə məruzə <strong>il</strong>ə çıxış etmişdir.B<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>mişdir ki, hazırda bütün türk aləminin son və irihəcmli bioqrafik məlumat toplusu 30 <strong>ci</strong>ldlik―Türk dünyasının ortaq ədəbiyyatı‖ layihəsi çərçivəsində hazırlanmış 8 <strong>ci</strong>ldlik ədəbiyyatçılar ensiklopediyasıdır.2002-<strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lər arasında nəşr olunmuş bioqrafik ensiklopediya türk köklü bütün şair, nasir, dramaturq,ədəbiyyat tənqidçisi və nəzəriyyəç<strong>il</strong>ərinin həyatını əks etdirir. Nəşrin 9 <strong>ci</strong>ldi isə sırf akademik üslubda işlənmişədəbiyyat tarixi sə<strong>ci</strong>yyəsi daşıyır və böyük ümum<strong>il</strong>əşdiri<strong>ci</strong> müqəddimədən sonra ayrılıqda hər bir türk xalqınınədəbiyyatının tarixini əks etdirir.Diqqətə çatdırılmışdır ki, hazırda Azərbaycanda türk dünyasının iki böyük lideri Heydər Əliyev vəAtatürk haqqında bioqrafik ensiklopediya hazırlanır.Belə tədbirlərin türkd<strong>il</strong>li dövlətləri daha da yaxınlaşdıracağını deyən Türk Dünyası Yazarlar vəSənətç<strong>il</strong>ər Vəkfinin sədri Yəhya Akengin ―Dədə Qorqud‖ dövlətlərarası mükafatının yaradılmasını təklif edərəkb<strong>il</strong>dirmişdir ki, Dədə Qorqud türk dünyasının böyük ortaq dəyəridir.Ortaq əlifbanın yaradılması <strong>il</strong>ə bağlı məsələ müzakirə olunarkən b<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>mişdir ki, Türkiyə türkcəsi də,Azərbaycan türkcəsi də, türkməncə də, qaqauzca da və başqa adı və tarixi olan neçə-neçə d<strong>il</strong>lər vardır ki, birkökə, eyni a<strong>il</strong>əyə bağlıdır. Bu, oğuz türkcəsidir. Amma eyni kökdən qidalanan bu d<strong>il</strong>lərin də sabitləşmiş fərqliözəllikləri vardır. Günün tələbi, zamanın istəyidir ki, bu d<strong>il</strong>lər biri-birinə daha yaxın olsun, daha artıqortaqlaşsın. Elə olsun ki, aralarındakı ən uzaq məsafələrə baxmayaraq, bu d<strong>il</strong>də danışanların hər biri digərqardaşının d<strong>il</strong>ində çap olunmuş qəzeti, kitabı oxuyarkən rahat başa düşsün.İclasda türk dünyası xalqlarının görkəmli xadimlərinin ortaq bioqrafik ensiklopediyasınınhazırlanmasının yaşadığımız dövrün çox aktual, qlobal və gərəkli vəzifələrindən biri olduğu vurğulanmışdır.D<strong>il</strong> və mədəniyyət komissiyasının iclasında ortaq türk əlifbasının, d<strong>il</strong>inin, elektron terminoloj<strong>il</strong>üğətlərin, təhs<strong>il</strong> ocağının, televiziya kanalının, mətbu orqanının yaradılması, türkd<strong>il</strong>li yazılı mədəniyyətabidələrinin müasir elektron informasiya vasitələrinin imkanlarından istifadə etməklə gələcək nəs<strong>il</strong>lərəçatdırılması, ortaq mədəni irsin birgə araşdırılması, sənətşünaslığın mətnşünaslıq, germenevtika, sosiologiya vəqnoseologiya, kulturologiya və futurologiya, ontologiya və morfologiya kimi metodoloji aspektlərininAzərbaycan sənətşünaslığında istifadə olunması və digər məsələlər müzakirə olunmuşdur.Sonda komissiyanın yekun hesabatı təsdiq ed<strong>il</strong>mişdir.AzərTac18 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>117
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIGənclər türkd<strong>il</strong>li ölkələrin xalqlarının inteqrasiyasında fəal roloynayırlarAzərTAc xəbər verir ki, noyabrın 18-də ―Avropa‖ mehmanxanasında Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XIdostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının gənclik komissiyasının iclası keçir<strong>il</strong>mişdir.Komissiyanın sədri, İslam Konfransı Təşk<strong>il</strong>atı Gənclər Forumunun baş katibi Elşad İsgəndərovb<strong>il</strong>dirmişdir ki, qurultay həm də türkd<strong>il</strong>li dövlətlər arasında gənclər siyasətinin əlaqələndir<strong>il</strong>məsinin, m<strong>il</strong>limənəvi dəyərlərin daha geniş təbliğ ed<strong>il</strong>məsinin yollarını müəyyənləşdirəcəkdir. Türkd<strong>il</strong>li dövlətlərinproblemləri həmin ölkələrin gəncləri tərəfindən öyrənməli, müasir dünyada türk gəncliyinin yeri və rolumüəyyənləşdir<strong>il</strong>məlidir. Türkd<strong>il</strong>li xalqların gəncləri arasında birliyin və həmrəyliyin daha damöhkəmləndir<strong>il</strong>məsi qarşıda duran va<strong>ci</strong>b məsələlərdəndir. Xalqlarımızın birlik və qardaşlıq səlnaməsindəqarşılıqlı əlaqələrin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi m<strong>il</strong>li mədəniyyətlərin sıx inteqrasiyasında və iqtisadi əməkdaşlığıninkişafında mühüm rol oynayacaqdır.M<strong>il</strong>li Məclisin deputatı Əkrəm Abdullayev qeyd etmişdir ki, bu qurultay Türk dövlət və cəmiyyətlərinindostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirmək, onların arasında informasiya mübad<strong>il</strong>əsini təminetmək, iqtisadi inkişaf sahəsində qarşılıqlı əməkdaşlığı genişləndirmək və türk dövlətlərinin ümumiproblemlərini birlikdə həll etmək yollarını araşdırmaq baxımından əhəmiyyətli olacaqdır.Dünya Türk Gənclər Birliyinin fəxri sədri, Avrasiya Yazarlar Birliyinin sədri Yaqub Dəliöməroğluqurultayın Azərbaycanda keçir<strong>il</strong>məsinin türk dünyasına qarşı ik<strong>il</strong>i standartların qarşısının alınmasına öztöhfəsini verəcəyinə ümid bəslədiyini b<strong>il</strong>dirmişdir. PKK terrorçularının fəaliyyəti, ABŞ Konqresikomissiyasının qondarma ―erməni soyqırımı‖nı qəbul etmək cəhdləri, Dağlıq Qarabağ problemi dünyadatürkd<strong>il</strong>li ölkələrə olan ik<strong>il</strong>i münasibətin nəticəsidir. Komissiyanın iclasında bu problemlərin həlli yollarınıntapılması və bütün dünyaya çatdırılması üçün gənclər arasında vahid şəbəkənin yaradılması ideyası irəlisürülmüşdür. Birgə işin daha səmərəli olması üçün türkd<strong>il</strong>li ölkələrin gənclərinin Avropa məkanındatəşk<strong>il</strong>atlanmasının va<strong>ci</strong>bliyi vurğulanmışdır.Eyni zamanda türkd<strong>il</strong>li ölkələrin gəncləri arasında sağlam həyat tərzinin təbliği məqsəd<strong>il</strong>ə müxtəlifidman yarışlarının daha intensiv keçir<strong>il</strong>məsi təklifi də səsləndir<strong>il</strong>mişdir. Bakı Şəhər Gənclər və İdman Başİdarəsinin rəisi Raqif Abbasov bu məqsədlə 2008-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in mayında <strong>il</strong>k dəfə olaraq türkd<strong>il</strong>li ölkələrin 1-<strong>ci</strong> idmanoyunlarını keçirmək təklifi <strong>il</strong>ə çıxış etmişdir.Əlaqələrin genişləndir<strong>il</strong>məsində kütləvi informasiya vasitələrinin rolunu xüsusi qeyd edən natiqlərtürkd<strong>il</strong>li ölkələr arasında telekörpülərin, habelə vahid televiziya məkanının yaradılmasının va<strong>ci</strong>bliyini diqqətəçatdırmışlar.Gənclər təşk<strong>il</strong>atlarının bir-birinə sıx inteqrasiyası üçün Əlaqələndirmə Şurasının yaradılması da diqqətmərkəzində olmuşdur. B<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>mişdir ki, bu, gələcəkdə türk dövlətlərinin gənc liderləri arasında əlaqələrinmöhkəmlənməsinə şərait yaradacaqdır.Komissiyanın iclasında türk dövlətləri gənclərinin mədəniyyət festivalının, təhs<strong>il</strong> sahəsində birgəlayihələrin həyata keçir<strong>il</strong>məsi, habelə, ortaq d<strong>il</strong> və əlifbanın, türkçülüyün ən qatı düşməni olan ermənidiasporunun fəaliyyətinə layiqli cavab vermək məqsəd<strong>il</strong>ə dünyanın bütün ölkələrində yaşayan türkdiasporlarının gəncləri arasında əlaqələndirmə şurasının yaradılması təklifləri irəli sürülmüşdür.İclasda Türkiyə Əməkdaşlıq və İnkişaf Agentliyinin (TİKA) sabiq prezidenti Hakan Fidan gənclərtəşk<strong>il</strong>atlarının işinin fəallaşdırılmasına göstərdiyi dəstəyə görə İKT-nin Gənclər Təşk<strong>il</strong>atının xüsusi sertifikatı <strong>il</strong>əmükafatlandırılmışdır.Sonda komissiyanın yekun rəyinə əsasən, türkd<strong>il</strong>li dövlət başçılarının zirvə görüşünün və türk dövlət vəcəmiyyətlərinin dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının Beynəlxalq Baş katibliyinin yaradılması, türkd<strong>il</strong>lidövlətlərin gənclərinin fəaliyyətlərinin inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi və bu baxımdan İKT Gənclər Forumunun ―GənclərSiv<strong>il</strong>izasiyaların Alyansı Naminə‖ platformasının dəstəklənməsi təklif olunmuş və qurultayın yekun hesabatınasalınması qərara alınmışdır.AzərTac18 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>118
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq və əməkdaĢlıq qurultayıöz iĢini baĢa çatdırmıĢdırAzərTAc xəbər verir ki, noyabrın 19-da ―Gülüstan‖ sarayında Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XIdostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının yekun iclası keçir<strong>il</strong>mişdir. Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə YaşayanAzərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov tədbiri açaraq, hər birimizin adından bugün türk dövlət və cəmiyyətlərinin, dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının təşk<strong>il</strong>inə daim dəstək vermişxalqlarımız arasında əməkdaşlığın inkişafı sahəsində böyük xidmətləri olan Türkiyənin 9-cu prezidentiSüleyman Dəmirəli qurultay iştirakçıları adından salamlamışdır.Sonra çıxış edən Türkiyənin dövlət naziri Sait Yazıçıoğlu qurultayın yüksək səviyyədə təşk<strong>il</strong>inə görə, özadından və iştirakçılar adından Azərbaycan <strong>Prezident</strong>inə minnətdarlıq etmişdir. O demişdir ki, qurultayda bütüntürk dünyası üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən çox va<strong>ci</strong>b məsələlər müzakirə olunmuşdur. Qurultayınkomissiyalarında türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin iş adamlarının birliyinin, vahid gömrük sisteminin yaradılması, vizarejiminin aradan qaldırılması Türkd<strong>il</strong>li Dövlətlərin Parlament Assambleyasının, qeyri-hökumət təşk<strong>il</strong>atlarının,bələdiyyələrin birgə assosiasiyalarının, qadın təşk<strong>il</strong>atlarının vahid qurumunun yaradılması barədə təkliflərsəslənmişdir. Eyni zamanda vahid turizm marşrutunun təşk<strong>il</strong>i, turistlər üçün b<strong>il</strong>etlərin qiymətlərində güzəştlərintətbiqi <strong>il</strong>ə əlaqədar məsələlər də qaldırılmışdır. Biz əminik ki, çıxışlarda yaradılması təklif olunan qurumlarxalqlarımızın daha sıx birləşməsində mühüm rol oynaya b<strong>il</strong>ər.Qurultayda Türkiyənin 9-cu <strong>Prezident</strong>i SÜLEYMAN DƏMİRƏL çıxış etmişdir. O demişdir ki, Türkdövlət və cəmiyyətlərinin dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı <strong>il</strong>k dəfə 1993-cü <strong>il</strong> martın 21-23-dəAntalyada keçir<strong>il</strong>mişdir. Ondan sonra Türkiyədə daha 9 qurultay keçir<strong>il</strong>mişdir və mən onların hamısında iştiraketmişəm. Bu gün, 15 <strong>il</strong>dən sonra <strong>il</strong>k dəfə Türkiyədən kənarda keçir<strong>il</strong>ən XI qurultayda iştirakımdan böyük qürurduyuram. Bu tədbirə dəvət olunmağıma görə qurultaya ev sahibliyi edən Azərbaycan dövlətinə, Azərbaycanındəyərli <strong>Prezident</strong>i, əziz qardaşım, hörmətli İlham Əliyevin şəxsində bütün dövlət və hökumət adamlarına vəAzərbaycan xalqına təşəkkür edirəm.Müstəq<strong>il</strong> Azərbaycan Respublikasının dəyərli qurucusu və bu ölkəyə xidmət etmiş əziz qardaşım, böyükdövlət adamı, Türk dünyasının ulduz liderlərindən olan və türk dünyasına mənsub olmağın qüruru <strong>il</strong>ə yaşayanvə ona dəstək verən mərhum Heydər Əliyevi və bu toplantıların başlanması və keçir<strong>il</strong>məsində hər zaman israrlıolan əziz qardaşım, dostum Alparslan Türkeşi də rəhmətlə anıram.Türk dünyası 11 m<strong>il</strong>yon kvadratk<strong>il</strong>ometrdir. Yəni üç Avropa böyüklüyündəki bir sahədə türk d<strong>il</strong>lərindədanışan, mən türkəm deyən, əfsanəsi, qəhrəmanı, d<strong>il</strong>i və tarixi bir olan insanların dünyasıdır. Türkə görə türkismini, türk adını Tanrı vermişdir. Bu, bir ulu çinardır, ulu çinarın budaqları vardır. Türkə görə 21 qol bu çinarınbudaqlarıdır. Amma hamısı eyni çinarın budaqlarıdır. Tarixin enişi və yoxuşunda bəzən bu çinarın budaqlarıqurumuş, amma zamanı gəldikdə yenidən yaşıllaşmışdır. 1990-cı <strong>il</strong>lərdən sonrakı hadisələr də belələrindənbiridir. Çinar yaşarmışdır və hamınız bu yaşıl çinarın budaqları və yarpaqları olaraq buradasınız. Mənsubolduğumuz bu böyük cəmiyyətin harada yaşayırsa-yaşasın, hansı şərtlər içində olursa-olsun, soylu bir m<strong>il</strong>lətolduğu hər kəs tərəfindən qəbul ed<strong>il</strong>ir. Burada Att<strong>il</strong>anın bir sözünü ifadə etmək istəyirəm. Romalı general ondansoruşur ki, sizin əsalətiniz varmı? Yəni sizin əs<strong>il</strong>zadə mənşəyiniz varmı? O, belə söyləyir: Mən bir əsalətəmənsub dey<strong>il</strong>əm. Amma mən əsalətli bir dövlətin övladıyam.Bu toplantının səbəbi də sizlərin kökünüzü saxlamanıza bir səbəbdir. O səbəbdən, bu səbəbdən birbirindənayrı düşmüş qardaşlar tarixin enişi- yoxuşunda bir-birini unutmadılar. Keçən 15 <strong>il</strong> bizim tariximizdəçox parlaq və önəmli bir dövr sayılır. 15 <strong>il</strong> m<strong>il</strong>lətlərin həyatında heç bir şeydir. Keçmiş 15 <strong>il</strong>ə baxaraq, hər şeyidəyərləndirmək mümkün dey<strong>il</strong>, ancaq ötən 15 <strong>il</strong> gələcək üçün bizə yaxşı müjdələr verir.Süleyman Dəmirəl xatırlatmışdır ki, indi totalitar bir sistemdən çıxmış türkd<strong>il</strong>li ölkələr, cəmiyyətlər var.Böyük əməkləri olmuş dövlət rəhbərləri və onlarla bərabər işləyən dəyərli yoldaşlarımız yeni dünyanı, yenisistemi anlamaqda uğurlar qazanmışlar. Əgər belə olmasaydı, siz burada olmazdınız. Sizlər keçən <strong>il</strong>lər ərzindədəyişən dünyanın xalqlarımız tərəfindən anlaşıldığını müşahidə edirsiniz. Bu, çətin bir işdir. Amma heç birümidsizliyə gərək yoxdur. Bu məsələlərə ömrünün 60 <strong>il</strong>ini vermiş insane olaraq bunları görmüşəm. Təxminən85 <strong>il</strong>lik cümhuriyyət olmasına baxmayaraq, Türkiyənin də bir sıra çətinlikləri vardır. Bərqərar olmuşdemokratiyanın da çətinlikləri vardır. Ancaq əsas məsələ istiqaməti itirməmək və fəaliyyəti davam etdirməkdir.Əsas istiqamət demokratiyadır, insan haqlarıdır, bazar iqtisadiyyatıdır, xalqlarımızın rifahıdır, təhlükəsizliyidir.Əsas istiqamət işləyən bir dövlətdir, işləyən bir iqtisadiyyatdır, işləyən bir sistemdir. Əsas istiqamət hər şeyibugünkündən daha yaxşı etməkdir. Sizlərə və gələcək nəs<strong>il</strong>lərə söyləmək istədiyim budur. Səbrinizi tükətməyin.Məcburiyyət qarşısında yorulmayın, yolunuzu, işığı itirməyin. hamımızın getdiyi yol doğru yoldur. Sülhiçərisində, əməkdaşlıq içərisində yolumuzu davam etdiririk.119
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASICənab Süleyman Dəmirəl daha sonra demişdir ki, işbirliyi bir-birini anlamaq, bir-birini xoş görməkdeməkdir. Bu, bir mədəniyyətdir. Buna demokratiya mədəniyyəti və yaxud da formalaşmış cəmiyyətlərinmədəniyyəti deyirlər. İnsanların bir-bir<strong>il</strong>əri <strong>il</strong>ə daha yaxşı işləmək imkanı olanda problemləri daha asan həll edəb<strong>il</strong>ərlər. İnsan öz-özünə problem olmur. Əksinə, qarşıya çıxan problemlərin həlli üçün özündə güc tapır.Bu baxımdan, əvvəlk<strong>il</strong>ər kimi, bu qurultay da qarşıya qoyduğumuz məqsədə çatmaqda bizim üçün böyükəhəmiyyət kəsb edir.Birləşin, inkişaf edin, onda problemləriniz də həll olunacaqdır. Bu yolda sizlərə və bu birlik üçün sizləribir yerə yığan dəyərli insanlara minnətdarlıq edir, uğurlar arzulayıram.X X XTürkd<strong>il</strong>li dövlətlər və xalqlar arasında dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq münasibətlərinin inkişafındaxidmətlərinə görə Süleyman Dəmirələ ―Orxon-Yenisey‖ mükafatı təqdim olunmuşdur.Daha sonra qurultayın ―Beynəlxalq əlaqələr, media və informasiya texnologiyaları‖, ―İqtisadi, ticarət,maliyyə əlaqələri və turizm‖, ―Elm, təhs<strong>il</strong> və texnologiya‖, ―Cəmiyyətin idarə olunması və hüquq‖, ―D<strong>il</strong> vəmədəniyyət‖ və ―Gənclik‖ komissiyalarının hesabatları dinlən<strong>il</strong>mişdir.B<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>mişdir ki, komissiyaların iclaslarında türkd<strong>il</strong>li xalqlar arasında elm, texnika, mədəniyyət, təhs<strong>il</strong>,iqtisadiyyat, ticarət, turizm və maliyyə sahələrində əməkdaşlıq, türk dünyasının mədəni irsinin təbliği, gənclərinqarşısında duran vəzifələr, onların m<strong>il</strong>li ruhda tərbiyəsi, müasir qloballaşma proseslərinin xalqlarımızın həyatınatəsiri <strong>il</strong>ə bağlı məsələlər, eləcə də türk dünyasını narahat edən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağmünaqişəsi, Şimali Kiprin beynəlxalq təcriddən çıxarılması, İraq və Əfqanıstanda yaşayan türkd<strong>il</strong>li xalqlarınvəziyyəti, Ahıska türklərinin öz tarixi torpaqlarına qayıdışı sahəsindəki çətinliklərlə bağlı fikir mübad<strong>il</strong>əsiaparılmış, qurultaya tövsiyələr təqdim olunmuşdur.TÜDEV-in sədri Əbdülxalıq Çay qurultayda qəbul olunmuş Yekun hesabatı, M<strong>il</strong>li Məclisin deputatıRafael Hüseynov isə 1915-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> hadisələri <strong>il</strong>ə əlaqədar ―erməni soyqırımı‖ iddiaları <strong>il</strong>ə bağlı qurultay adındanhazırlanmış Bəyanat barədə məlumat vermişlər.Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Qulam Rza Təbrizi və M<strong>il</strong>li Məclisin deputatı SabirRüstəmxanlı çıxış etmişlər.Qırğızıstanın təhs<strong>il</strong> və elm naziri Kanibek Osmonaliyevə, komissiyaların sədrlərinə və onlarınmüavinlərinə xatirə hədiyyələri təqdim olunmuşdur.Nazim İbrahimov qurultaya yekun vurmuş, dəvəti qəbul edib Bakıya gəldikləri üçün iştirakçılaraminnətdarlıq etmişdir. O, qurultayın Bakıda təşk<strong>il</strong>inə görə, bütün iştirakçılar adından Azərbaycan <strong>Prezident</strong>inətəşəkkür edərək b<strong>il</strong>dirmişdir ki, <strong>Prezident</strong> İlham Əliyev bu mötəbər tədbirə hazırlıq işini daim diqqətmərkəzində saxlamışdır. Bu, Azərbaycan <strong>Prezident</strong>inin türk dünyasının birliyinə, mütəşəkk<strong>il</strong>liyinə verdiyiönəmin əyani sübutudur.N.İbrahimov həmçinin Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğana, qardaş ölkənin 9-cu prezidentiSüleyman Dəmirələ, Şimali Kipr türk xalqının lideri Mehmet Əli Tələtə, eləcə də digər türkd<strong>il</strong>li dövlətlərindövlət, hökumət nümayəndələrinə qurultayda iştiraklarına və söylədikləri dəyərli fikirlərə, verdikləri çoxqiymətli tövsiyələrə görə minnətdarlıq etmişdir.Bununla da qurultay bağlı elan olunmuş, iştirakçılar ―Gülüstan‖ sarayının qarşısında xatirə şəkliçəkdirmişlər.X X XQurultayın Təşk<strong>il</strong>at komitəsinin Türkiyə tərəfdən həmsədri, TÜDEV-in sədri Əbdülxalıq Çay tədbirinyekunlarına dair qısa brifinq keçirmişdir.AzərTac19 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>120
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASITürk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq və əməkdaĢlıq qurultayınınyekun hesabatıAzərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə keçir<strong>il</strong>ən Türk dövlət vəcəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İşüzrə Dövlət Komitəsi və Türk Dövlət və Cəmiyyətlərinin Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Vəqfininəlaqələndiri<strong>ci</strong>liyi <strong>il</strong>ə <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> noyabr ayının 17-də Bakı şəhərində öz işinə başlamışdır.Qurultayın birin<strong>ci</strong> günü ―Gülüstan‖ sarayında rəsmi açılış mərasimi olmuşdur. Açılış mərasimindəAzərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyev, Türkiyə Respublikasının Baş naziri Rəcəb TayyibƏrdoğan, Şimali Kipr Türk xalqının lideri Mehmet Əli Tələt, habelə türkd<strong>il</strong>li ölkələrin dövlət və hökumətnümayəndələri, üçüncü günündə isə Türkiyə Respublikasının 9-cu <strong>Prezident</strong>i Süleyman Dəmirəl iştirak etmişlər.Qurultayın ikin<strong>ci</strong> günü - noyabr ayının 18-də ―Beynəlxalq əlaqələr, media və informasiya texnologiyaları‖,―İqtisadi, ticarət, maliyyə əlaqələri və turizm‖, ―Elm, təhs<strong>il</strong> və texnologiya‖, ―Cəmiyyətin idarə olunması vəhüquq‖, ―D<strong>il</strong> və mədəniyyət‖ və ―Gənclik‖ komissiyalarının iclasları keçir<strong>il</strong>mişdir. Komissiya iclaslarındatürkd<strong>il</strong>li xalqlar arasında elm, texnika, mədəniyyət, təhs<strong>il</strong>, iqtisadiyyat, ticarət, turizm və maliyyə sahələrindəəməkdaşlıq, türk dünyasının mədəni irsinin təbliği, türk gəncliyinin qarşısında duran vəzifələr, onların m<strong>il</strong>liruhda tərbiyəsi, müasir qloballaşma proseslərinin xalqlarımızın həyatına təsiri <strong>il</strong>ə bağlı məsələlər geniş müzakirəed<strong>il</strong>mişdir. Qurultayda türk dünyasını narahat edən bir sıra digər problemlərlə - Ermənistan-Azərbaycan, DağlıqQarabağ münaqişəsi, Şimali Kiprin beynəlxalq təcriddən çıxarılması, İraq və Əfqanıstanda yaşayan türkd<strong>il</strong>lixalqların vəziyyəti, Ahıska türklərinin öz tarixi torpaqlarına qayıdışı sahəsində mövcud olan çətinliklərlə dəbağlı fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılmış, bir sıra mühüm qərarlar qəbul ed<strong>il</strong>mişdir.Qurultayın işində Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Türkmənistan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Ta<strong>ci</strong>kistan,Monqolustan, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti, Rusiya Federasiyasının Tatarıstan, Başqırdıstan, Altay,Çuvaşiya, Saxa Xakasiya respublikaları, Krım, Qaqauz və Ahıska türkləri, İran, İraq və Əfqanıstan türklərininnümayəndələri, türkd<strong>il</strong>li xalqların Almaniya, Amerika, Avstraliya, Belçika, İsveçrə və digər ölkələrdəki diasportəşk<strong>il</strong>atlarının təms<strong>il</strong>ç<strong>il</strong>əri iştirak etmişlər. Qurultayda aparılmış müzakirə və təhl<strong>il</strong>lərin, komissiya iclaslarındaməruzəç<strong>il</strong>ərin çıxışlarının, irəli sürülmüş rəy və təkliflərin əsas istiqamətləri bunlar olmuşdur:- regionda sabitliyin bərqərar ed<strong>il</strong>məsi və möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi, türkd<strong>il</strong>li xalqların sülh və təhlükəsizliyinin təminolunması, beynəlxalq birliyə inteqrasiyasının sürətləndir<strong>il</strong>məsi məqsədi <strong>il</strong>ə fəaliyyətin gücləndir<strong>il</strong>məsi;- türkd<strong>il</strong>li xalqlar arasında birliyin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi;- ölkələrimizin iqtisadiyyat, siyasət, mədəniyyət, ticarət və digər sahələrdə əməkdaşlığının inkişafetdir<strong>il</strong>məsi, xalqlarımız arasında qarşılıqlı inteqrasiya mey<strong>il</strong>lərinin gücləndir<strong>il</strong>məsi;- türkd<strong>il</strong>li xalqların dünya birliyindəki yerinin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi.Qeyd olunan vəzifələrdən çıxış edərək, qurultayda aşağıdakı tövsiyələr irəli sürülmüşdür:1. Türkd<strong>il</strong>li Dövlətlər Birliyinin yaradılması üçün zəruri elmi, ideoloji, institusional və hüquqi zəmininformalaşdırılmasına başlamaq məqsədi <strong>il</strong>ə müvafiq konsepsiyanın hazırlanması va<strong>ci</strong>b hesab ed<strong>il</strong>ir.2. Qurultay Türkd<strong>il</strong>li ölkələrin dövlət başçılarının Zirvə görüşü daimi katibliyinin yaradılması ideyasınıalqışlayır, bu təklifin türk dünyası arasında dosluq, əməkdaşlıq əlaqələrinin daha da möhkəmlənməsinə,xalqlarımızın qədim tarixə malik çoxəsrlik qardaşlıq münasibətlərinin inkişafına təkan verəcəyinə əminolduğunu b<strong>il</strong>dirir və türkd<strong>il</strong>li ölkələrin müvafiq dövlət və hökumət strukturlarını bu istiqamətdə tədbirlərgörməyə çağırır.3. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi <strong>il</strong>ə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinəçatdırılması, azərbaycanlılara qarşı erməni işğalçıları tərəfindən törəd<strong>il</strong>miş soyqırım və terror aktlarının və digər<strong>ci</strong>nayətlərin beynəlxalq miqyasda ifşası istiqamətində türkd<strong>il</strong>li ölkələr tərəfindən birgə tədbirlərin görülməsitəmin ed<strong>il</strong>məli, Azərbaycana mənəvi-psixoloji və siyasi dəstək gücləndir<strong>il</strong>məlidir.4. Qurultay Şimali Kiprin təcriddən çıxarılması istiqamətində bütün türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin səylərininbirləşdir<strong>il</strong>məsi, Şimali Kiprlə iqtisadi, mədəni, siyasi əlaqələrin qurulması və inkişafı, beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlarçərçivəsində Kipr türklərinin hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində Türkiyə Cümhuriyyətinə dəstəyinartırılmasını tövsiyə edir.5. Qurultay İraq türkmənlərinin hüquqlarının təmin olunması istiqamətində beynəlxalq ictimaiyyətləintensiv işin aparılması, bu sahədə digər türkd<strong>il</strong>li dövlətlər tərəfindən Türkiyəyə zəruri diplomatik-siyasidəstəyin ver<strong>il</strong>məsini tövsiyə edir.6. Avropada yaşayan türkd<strong>il</strong>li xalqların diaspor təşk<strong>il</strong>atları arasında əməkdaşlıq əlaqələriningenişləndir<strong>il</strong>məsi, bu məqsədlə <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in mart ayının 9-da Bakı şəhərində keçir<strong>il</strong>miş Azərbaycan və türkdiaspor təşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin I Forumunun qərar və tövsiyələrinin, habelə həmin Forumda təsdiq olunmuş―Azərbaycan və türk diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının birgə fəaliyyət strategiyası‖nın, ―Azərbaycan və türk diaspor121
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASItəşk<strong>il</strong>atları rəhbərlərinin I Forumunun Bakı Bəyannaməsi‖nin müddəalarından irəli gələn vəzifələrin yerinəyetir<strong>il</strong>məsi istiqamətində səylərin gücləndir<strong>il</strong>məsi, Azərbaycan və Türk Diaspor Təşk<strong>il</strong>atlarının KoordinasiyaŞurasının fəaliyyətinin səmərəl<strong>il</strong>iyinin təmin ed<strong>il</strong>məsi üçün müvafiq tədbirlər görülməlidir.7. Türkiyənin Avropa Birliyinə üzvlüyü istiqamətində türkd<strong>il</strong>li ölkələr tərəfindən TürkiyəCümhuriyyətinə və onun xalqına hərtərəfli mənəvi-siyasi dəstəyin gücləndir<strong>il</strong>məsi va<strong>ci</strong>b hesab ed<strong>il</strong>ir.8. Türk xalqlarının yaşadığı coğrafi məkanı əhatə edən Avrasiya siyasi-iqtisadi birliyinin yaradılması,Gürcüstan və Ta<strong>ci</strong>kistanın bu birliyin üzvü olmasına na<strong>il</strong> olunması;9. Qurultay hesab edir ki, Gürcüstan parlamenti tərəfindən qəbul ed<strong>il</strong>miş ―XX əsrin 40-cı <strong>il</strong>lərində Sovethakimiyyəti tərəfindən Gürcüstandan zorla qovulmuş şəxslərin repatriasiyası haqqında‖ qanunun icrası <strong>il</strong>əəlaqədar Ahıska türklərinin Gürcüstana qayıdışı, repatriant statusu və vətəndaşlıq alınması məsələlərinin həllinəyardım göstər<strong>il</strong>məsində türkd<strong>il</strong>li ölkələrin dəstəyinə ehtiyac var.10. Qurultay türk dövlət və cəmiyyətlərinə tövsiyə edir ki, Gürcüstan azərbaycanlılarının Gürcüstancəmiyyətinə inteqrasiyası məsələlərinin həllinə dəstək ver<strong>il</strong>məsi, onların problemlərinin diqqət mərkəzindəsaxlanılması sahəsində müvafiq iş aparılsın.11. Qurultay iştirakçıları əmindir ki, türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin parlamentləri tərəfindən Xocalı soyqırımınınerməni terrorçuları tərəfindən azərbaycanlılara qarşı törəd<strong>il</strong>miş kütləvi soyqırımı aktı kimi tanınmasıməsələsinin gündəliyə gətir<strong>il</strong>məsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.12. Qarabağdan sürgün ed<strong>il</strong>ən türklərin İnsan Haqqlarının qazanılması üçün Avropa İnsan HaqqlarıMəhkəməsi nəzdində iddialarin qaldırılmasının təşviq ed<strong>il</strong>məsi;13. Qurultay hesab edir ki, 1915-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> hadisələri <strong>il</strong>ə bağlı ―soyqırım‖ iddialarının ifşası istiqamətindətürk dövlət və cəmiyyətləri arasında əməkdaşlıq gücləndir<strong>il</strong>məli, bu hadisələri ―soyqırım‖ kimi tanıyan ölkələrvə beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlarla müvafiq iş aparılmalı, hadisələrin əsl mahiyyəti barədə dünya ictimaiyyətininobyektiv məlumatlandırılması təmin ed<strong>il</strong>məlidir. Bu iddiaların bütövlükdə türk dünyasının beynəlxalq imi<strong>ci</strong>nəvə m<strong>il</strong>li mənafelərinə qarşı yönəldiyi nəzərə alınaraq, ―soyqırım‖ yalanlarının ifşası türkd<strong>il</strong>li ölkələrin xari<strong>ci</strong>siyasətinin prioritetləri sırasına dax<strong>il</strong> ed<strong>il</strong>məlidir.14. Türk dövlət və cəmiyyətləri arasında qarşılıqlı əlaqə və əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi məqsədi <strong>il</strong>əortaq əlifbanın yaradılması sahəsindəki işlərin davam etdir<strong>il</strong>məsi üçün müvafiq qurumlar, elmi araşdırmamərkəzləri və qeyri-hökumət təşk<strong>il</strong>atları tərəfindən tədbirlərin görülməsi va<strong>ci</strong>b sayılır.15. Türk dünyasının Elmlər Akademiyasının yaradılması məqsədi <strong>il</strong>ə zəruri tədbirlərin həyatakeçir<strong>il</strong>məsi üçün məsləhətləşmələrə başlanılmalıdır.16. Türk dünyası elmi kitabxanasının və onun elektron versiyasının, türk dünyasına dair bütün zəruriməlumatları özündə əks etdirən internet axtarış sisteminin yaradılması türk xalqlarının zəngin tarixinin vəmədəniyyətinin təbliği baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.17. Qurultay tövsiyə edir ki, müvafiq komissiyalar tərəfindən ortaq «Türk tarixi», «Türk ədəbiyyatı»,«Dini mədəniyyət və etika» dərs kitablarının hazırlanması və orta ümumtəhs<strong>il</strong> məktəblərində tədrisinin təşk<strong>il</strong>iistiqamətində iş aparılsın.18. Türk xalqlarının qarşısına internet m<strong>il</strong>lət olmaq məqsədinin qoyulması və bu məqsədə çatmaq üçünbütün türk xalqları arasında qarşlııqlı faydalı əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi;19. Türk adları <strong>il</strong>ə bağlı domen adların mənimsən<strong>il</strong>məsi prosesinin qarşısının alınması sahəsindəəməkdaşlığın genişləndir<strong>il</strong>məsi;20. Domen adların yenidən qeydə alınması zamanı turk d<strong>il</strong>lərinin standartlarının qeydə alınması, .turanvə .turk domenlərinin yaradılması;21. Digər dövlətlərin ərazisində (Rusiya, Ukrayna, Moldova, Makedoniya, Bolqarıstan, İraq, Gürcüstan)yığcam halda öz tarixi torpaqlarında yaşayan türk xalqlarının ana d<strong>il</strong>ində ədəbiyyat və dərsliklərlə təmined<strong>il</strong>məsinə, onların m<strong>il</strong>li mənəvi dəyərlərinin, mədəni irsinin qorunub saxlanılmasına yardım göstər<strong>il</strong>məsitürkd<strong>il</strong>li ölkələrin hər birinin mənəvi borcu hesab ed<strong>il</strong>ir.22. Türk dövlət və cəmiyyətlərinin bələdiyyə qurumları tərəfindən təsis ed<strong>il</strong>miş Türk DünyasıBələdiyyələr Birliyinin fəaliyyətinin keyfiyyətcə təkm<strong>il</strong>ləşdir<strong>il</strong>məsi, qardaş bələdiyyələr ənənəsinin inkişafetdir<strong>il</strong>məsi, türkd<strong>il</strong>li ölkələrin bələdiyyələri arasında qarşılıqlı əməkdaşlığın genişləndir<strong>il</strong>məsi; idarəetməsahəsində təcrübə mübad<strong>il</strong>əsinin aparılması üçün TİKA-nın əlaqələndiri<strong>ci</strong>liyi <strong>il</strong>ə Türk Dünyası BələdiyyələrBirliyinin və türkd<strong>il</strong>li ölkələrin müvafiq dövlət orqanları tərəfindən «Yerli Özünüidarə Orqanları Konqresi»nintəşk<strong>il</strong>i məqsədi <strong>il</strong>ə hazırlıq işlərinə başlanılsın.23. Türkd<strong>il</strong>li ölkələrin hüquq sistemlərinin qarşılıqlı şək<strong>il</strong>də öyrən<strong>il</strong>məsi və uyğunlaşdırılması məqsədi<strong>il</strong>ə türkd<strong>il</strong>li dövlətlər arasında ümumi hüquq terminologiyasının yaradılmasi üçün hüquq lüğətinin hazırlanması;eyni məqsədə xidmət edəcək ali təhs<strong>il</strong> ocaqlarının hüquq fakültələri, məhkəmə və inzibati orqanlar arasındaTİKA-nın əlaqələndiri<strong>ci</strong>liyi <strong>il</strong>ə kadr mübad<strong>il</strong>əsinin təşk<strong>il</strong>i;122
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI24. Türk dövlətlərinin vətəndaşlarının qarşılıqlı səyahət, yaşayış və iş hüquqları mövzusundaqanunveri<strong>ci</strong>lik orqanları arasında təcrübə mübad<strong>il</strong>əsinin aparılması və qanunveri<strong>ci</strong>liyin uyğunlaşdırılması üçünaddımlar atılması;25. Qurultay Türkd<strong>il</strong>li Dövlətlərin Parlament Assambleyasının yaradılması ideyasının həyatakeçir<strong>il</strong>məsi <strong>il</strong>ə bağlı layihənin hazırlanması məqsədi <strong>il</strong>ə türkd<strong>il</strong>li ölkələrin qanunveri<strong>ci</strong>lik orqanlarının müvafiqkomissiyaları arasında məsləhətləşmələrin başlanılmasını tövsiyə edir.26. Qurultay əmindir ki, türkd<strong>il</strong>li dövlətlər arasında miqrasiya proseslərinin öyrən<strong>il</strong>məsi və qarşılıqlıəməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması üçün müvafiq dövlət orqanları tərəfindən birgə tədbirlərin görülməsinəehtiyac duyulmaqdadır.27. İqtisadi inkişafda xari<strong>ci</strong> sərmayələrin əhəmiyyətini nəzərə alaraq, türkd<strong>il</strong>li ölkələrdə xari<strong>ci</strong> sərmayəyatırımına əlverişli şəraitin yaradılması, türkd<strong>il</strong>li ölkələr arasında qarşılıqlı olaraq bazara giriş qaydalarınınsadələşdir<strong>il</strong>məsi, bu dövlətlərin ərazisində azad ticarət zonalarının, sahibkarlıq müəssisələrinin yaradılmasısahəsində mövcud olan bürokratik əngəllərin aradan qaldırılması məqsədi <strong>il</strong>ə qanunveri<strong>ci</strong>lik sahəsində müəyyənislahatların aparılması və müvafiq dövlət orqanları arasında əməkdaşlığın genişləndir<strong>il</strong>məsi üçün tədbirləringörülməsi tövsiyə olunur.28. Qurultay türkd<strong>il</strong>li iş adamları və xırda sahibkarlar arasında əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi məqsədi<strong>il</strong>ə müvafiq qurumlarla kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri arasında əməkdaşlığın genişləndir<strong>il</strong>məsi üçüntədbirlərin görülməsini zəruri sayır.29. Qurultay Xəzər regionunun enerji imkanlarının daha səmərəli qiymətləndir<strong>il</strong>məsi məqsədi <strong>il</strong>ə m<strong>il</strong>lineft və təbii qaz şirkətləri arasında əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi, has<strong>il</strong>atçı və istehlakçı ölkələr arasındaenerji dəhlizi olan Türkiyə Cümhuriyyətinin ərazisindən keçəcək boru xətləri layihələrində əməkdaşlığıngenişləndir<strong>il</strong>məsini türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin m<strong>il</strong>li maraqlarının tələbi kimi qiymətləndirir.30. Qurultay hesab edir ki, enerji am<strong>il</strong>inin dünya siyasətində mühüm faktor olduğu indiki mərhələdəneft və qaz has<strong>il</strong>atçısı olan Türkd<strong>il</strong>li Ölkələrin İqtisadi Birliyinin (OPEK-in analoqu) yaradılması məsələsinəbaxılması türk dünyasının m<strong>il</strong>li maraqları baxımından mühüm əhəmiyyətə malikdir;31. Türkd<strong>il</strong>li ölkələrdəki nüfuzlu iqtisad universitetlərində «Türk dünyası iqtisadiyyatı» fənninin tədrised<strong>il</strong>məsi qurultay tərəfindən bütün türk dövlət və cəmiyyətlərinə tövsiyə ed<strong>il</strong>ir.32. Türkiyə Cümhuriyyətinin turizm sahəsindəki təcrübəsi digər türkd<strong>il</strong>li ölkələr tərəfindən öyrən<strong>il</strong>məlivə onun tətbiqi <strong>il</strong>ə bağlı tədbirlər görülməli, türkd<strong>il</strong>li ölkələrin turizm imkanları artırılmalı, bu sahədəkipotensialdan daha səmərəli istifadə ed<strong>il</strong>məsi yolları axtarılmalıdır.33. Qurultay həmçinin dünya miqyasında tanınmış türkd<strong>il</strong>li iş adamları haqqında məlumat kitabçasınınhazırlanması və nəşr ed<strong>il</strong>məsi, onların arasında işgüzar əlaqələrin qurulması istiqamətində səylərin artırılması,birgə iqtisadi forumların təşk<strong>il</strong>ini va<strong>ci</strong>b hesab edir və türkd<strong>il</strong>li ölkələri bu sahədə tədbirlər görməyə çağırır.34. Qurultay türk dünyası gəncliyinin narkomaniya, alkoqolizm və digər zərərli vərdişlərdən qorunmasıməqsədi <strong>il</strong>ə ortaq mübarizə metodlarının müəyyənləşdir<strong>il</strong>məsi və həyata keçir<strong>il</strong>məsini son dərəcə va<strong>ci</strong>b hesabedir.35. Türk dünyası gənclərini bir araya gətirə b<strong>il</strong>əcək gənclik düşərgələrinin və birgə idmanolimpiadalarının, musiqi və folklor tədbirlərinin təşk<strong>il</strong>i, gənclərin mənəvi-əxlaqi dəyərlərə uyğun tərbiyəolunması məqsədi <strong>il</strong>ə təhs<strong>il</strong>, gənclərlə iş, idman və mədəniyyət sahələrində fəaliyyət göstərən dövlət qurumları<strong>il</strong>ə nüfuzlu beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atların, o cümlədən Birləşmiş M<strong>il</strong>lətlər Təşk<strong>il</strong>atı, İslam Konfransı Təşk<strong>il</strong>atı kimiqurumların müvafiq strukturları <strong>il</strong>ə əməkdaşlığın inkişaf etdir<strong>il</strong>məsi türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin qarşısında duran əsasvəzifələrdəndir.36. Qurultay Dünya Türk Gənclər Birliyi təşk<strong>il</strong>atının fəaliyyətinin genişləndir<strong>il</strong>məsi, türkd<strong>il</strong>li ölkələrdəbu qurumun nümayəndəliklərinin yaradılması, türkd<strong>il</strong>li gənclərin türk dünyasının tarixi, mədəniyyəti, müasirhəyatı, türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin strateji inkişaf istiqamətləri, beynəlxalq münasibətlər sistemində yeri barədə ətraflıməlumatlandırılması istiqamətində tədbirlərin görülməsini, bu məqsəd <strong>il</strong>ə elmi-praktik konfransların,diskussiyaların, simpoziumların və digər maarifləndiri<strong>ci</strong> toplantıların təşk<strong>il</strong>ini tövsiyə edir.37. Türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin gənclərlə iş üzrə dövlət orqanlarının Əlaqələndirmə Şurasının yaradılmasıistiqamətində tədbirlərin görülməsini məqsədəuyğun sayır;38. Qurultay hesab edir ki, türkd<strong>il</strong>li xalqların tanınmış rejissorları tərəfindən çək<strong>il</strong>miş bədii, sənədli və<strong>ci</strong>zgi f<strong>il</strong>mlərinin türkd<strong>il</strong>li televiziyalarda mütəmadi nümayiş etdir<strong>il</strong>məsi, türkd<strong>il</strong>li ölkələrin dövlət və özəlkinostudiyaları arasında əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması üçün birgə layihələrin hazırlanmasına ehtiyacduyulur.39. «Türk dünyası uşaq ədəbiyyatı» təsisatının yaradılması, türk dünyasının uşaq ədəbiyyatı əsərlərininbütün türkd<strong>il</strong>li xalqların d<strong>il</strong>lərinə çevr<strong>il</strong>məsi üçün türkd<strong>il</strong>li ölkələrin müvafiq dövlət orqanları və ictimaitəşk<strong>il</strong>atları arasında əlaqələr genişləndir<strong>il</strong>məlidir.123
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI40. Qərbi Avropa ölkələrində türk mədəniyyət mərkəzlərinin yaradılması üçün türkd<strong>il</strong>li ölkələrin xari<strong>ci</strong>işlər və mədəniyyət nazirlikləri tərəfindən birgə layihənin hazırlanması tövsiyə olunur.AzərTac19 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>124
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI1915-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> hadisələri <strong>il</strong>ə əlaqədar ―erməni soyqırımı‖ iddiaları <strong>il</strong>ə bağlı türk dövlət vəcəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaĢlıq və əməkdaĢlıq qurultayı iĢtirakçılarınınbəyanatıDünyada sülh və təhlükəsizliyin təmin olunması, qlobal problemlərin həlli istiqamətində qarşılıqlıəməkdaşlığın genişləndir<strong>il</strong>məsi bu gün bəşəriyyətin qarşısında duran ən mühüm vəzifələrdəndir. Türkd<strong>il</strong>lixalqlar tarixən sülhün və əmin-amanlığın tərəfdarı kimi çıxış etmiş, m<strong>il</strong>lətlərarası münasibətlərin dostluq,qarşılıqlı surətdə faydalı əməkdaşlıq prinsipləri çərçivəsində inkişafına çalışmış, öz imkan və potensialınıregionda davamlı sabitliyin qorunub saxlanılmasına yönəltmişlər.Lakin son dövrlərdə baş verən məlum hadisələr - türk dövlətlərinin şanlı keçmişini saxtalaşdırmaq,ona kölgə salmaq səyləri xalqlar və dövlətlər arasında münasibətlərin normal inkişafına xələl gətirməklə, məkrlisiyasi məqsədlərə xidmət edir. Heç bir fakta söykənməyən saxta ―erməni soyqırımı‖ mövzusu ətrafındaməqsədli və qərəzli kampaniyanın vüsət alması, yalançı iddiaların bəzi dövlətlərin parlamentlərində müzakirəyəçıxarılması və beynəlxalq hüquqazidd qərarların qəbul ed<strong>il</strong>məsi bütün türk dünyasında hiddət və təəssüfdoğurmaqdadır. Bu fəaliyyət birmənalı şək<strong>il</strong>də xalqlar arasında uçurumun dərinləşməsinə, regionda sülhə vəsabitliyə qarşı təhdidlərin şiddətlənməsinə, separatizm, terrorçuluq mey<strong>il</strong>lərinin süni olaraq genişləndir<strong>il</strong>məsinə,m<strong>il</strong>li ədavətin qızışdırılmasına yönəlmişdir.Biz - <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong> noyabr ayının 17-19-da Bakı şəhərində keçir<strong>il</strong>miş Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XIdostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayının iştirakçıları bəzi ölkələrin parlamentlərinin tarixi hadisələrə yalnışmünasibət b<strong>il</strong>dirmək cəhdlərini bütün türk dünyasına qarşı qərəzli yanaşma kimi dəyərləndiririk. Biz həminölkələri region xalqları arasında səmimi qonşuluq, əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişafına yönəlmiş səylərə mənfitəsir göstərən, nəinki beynəlxalq hüququn normaları, demokratiya və söz azadlığı prinsiplərinə, eyni zamandatarixi həqiqətlərə və sağlam məntiqə zidd olan bu cür addımlardan çəkinməyə çağırırıq.Bir daha xatırlatmağı va<strong>ci</strong>b b<strong>il</strong>irik ki, 1915-1918-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə Türkiyə ərazisində baş vermiş olaylarıaraşdıran bitərəf tədqiqatçılar ―erməni soyqırımı‖ iddiasının tarixi həqiqətə söykənmədiyini, siyasi məqsədlərgüdən saxtakarlıq nümunəsi olduğunu birmənalı şək<strong>il</strong>də sübuta yetirmişlər. Gerçəkliyin real mənzərəsininyaradılması üçün Türkiyə Cümhuriyyətinin öz arxivlərini tədqiqatçıların üzünə açdığını rəsmən bəyan etməsinə,Ermənistanla birgə araşdırma komissiyası yaratmaq təşəbbüsünə baxmayaraq, qarşı tərəfin bu müra<strong>ci</strong>əticavabsız qoyması «soyqırımı» iddialarının əsassız olduğuna daha bir sübutdur.Bu gün Türkiyəni bir m<strong>il</strong>yon ermənini guya ―soyqırıma‖ məruz qoymaqda ittiham edərək, yüz <strong>il</strong>bundan öncə baş verdiyi iddia ed<strong>il</strong>ən olaylar haqqında hökm çıxaranlar niyə unudurlar ki, həmin dövrdə Türkiyəərazisində cəmi 150 min erməni yaşayırdı. Bu müqayisənin özü saxta ―soyqırımı‖ iddialarının əslində böyük birgeosiyasi oyunun tərkib hissəsi olduğunun təsdiqi dey<strong>il</strong>mi?Tarixi faktlar, sənədlər, şahid ifadələri isə göstərir ki, 1915-1918-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>lərdə baş verənlər ölkəninazadlığı və istiqlaliyyəti uğrunda mübarizə aparan Türkiyəyə bəzi Qərb dövlətlərinin və Rusiyanın fitvasınauyaraq, arxadan zərbə vuran erməni s<strong>il</strong>ahlı birləşmələri <strong>il</strong>ə Türk ordusu arasında hərbi əməliyyatlarla bağlıolmuşdur. Bu dövrdə Rusiya ordusunun tərkibində döyüşən erməni s<strong>il</strong>ahlı birləşmələri Türkiyənin müxtəlifv<strong>il</strong>ayətlərində yerli sakinlərə qarşı xüsusi amansızlıqla qətliamlar törətmişdir. Erməni s<strong>il</strong>ahlı birləşmələrininhücumları nəticəsində 2 m<strong>il</strong>yondan çox türk xüsusi qəddarlıqla qətlə yetir<strong>il</strong>mişdir.―Böyük Ermənistan‖ ideyasını reallaşdırmaq məqsədi <strong>il</strong>ə 1918-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in mart ayında əksinq<strong>il</strong>abiünsürlərlə mübarizə adı altında erməni s<strong>il</strong>ahlıları tərəfindən Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində on minlərlədinc sakin, o cümlədən azərbaycanlılar, ləzg<strong>il</strong>ər, avarlar, talışlar, kürdlər, dağ yəhud<strong>il</strong>əri qətlə yetir<strong>il</strong>mişdir.XX əsrin sonlarında - 1992-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in fevral ayının 26-da erməni s<strong>il</strong>ahlı birləşmələrinin AzərbaycanRespublikasının Xocalı şəhərində törətdiyi, tarixdə analoqu olmayan <strong>ci</strong>nayət, əslində, kimin soyqırıma məruzqaldığını anlamağa imkan verir. Həmin gün Xocalı şəhərində 623 nəfər dinc sakin vəhşicəsinə öldürülmüş, 487nəfər ömürlük əl<strong>il</strong> olmuş, 1275 nəfər əsir götürülmüş, 150 nəfər itkin düşmüşdür. Bu dəhşətli <strong>ci</strong>nayətnəticəsində Xocalı şəhəri tamam<strong>il</strong>ə yerlə-yeksan ed<strong>il</strong>mişdir. Ümum<strong>il</strong>ikdə, Ermənistanın Azərbaycana təcavüzünəticəsində 20 minədək azərbaycanlı qətlə yetir<strong>il</strong>miş, 50 mindən çox insan yaralanmış və əl<strong>il</strong> olmuşdur.Biz bu faktları dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırmaqla bir daha bəyan edirik ki, tarixi mübahisələriaraşdırmaq siyasətç<strong>il</strong>ərin dey<strong>il</strong>, tarixç<strong>il</strong>ərin vəzifəsidir. Biz bütün dünya ölkələrini, beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlarıregionda sülhə və sabitliyə təhlükə yarada b<strong>il</strong>əcək qərarlardan çəkinməyə, bu cür məsələlərə ədalət hissi, diqqətvə həssaslıqla yanaşmağa çağırırıq. İnanırıq ki, region xalqlarının dostluq və mehriban qonşuluq şəraitindəyaşamasında maraqlı olan dünya ictimaiyyəti bizim çağırışımıza cavab verərək, belə həssas məsələlərəmünasibətdə obyektiv və ədalətli mövqedən çıxış edəcəkdir.125
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIBəyanat Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayında qəbuled<strong>il</strong>mişdir.Bakı Ģəhəri,19 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>.AzərTac19 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>126
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI"Diasporumuzun baĢlıca problemi maliyyədir"ĠĢ adamları verdikləri sözün arxasından qaçırlar"Diasporum uzun başlıca problemi maliyyədir. Bizə heç kim köməklik göstərmir. Maliyyə imkanlarıyaxşı olan bir çox iş adamları var ki, onlar bizə köməklik edə b<strong>il</strong>ərlər".Bu fikirləri "Day.az"a müsahibəsində Amerika - Azərbaycan Cəmiyyətinin sədri Tomris Azərisəsləndirib. Onun sözlərinə görə, erməni diasporuna baxıldıqda erməni iş adamlarının onların fəaliyyətinəböyük həcmdə maliyyə vəsaitləri ayırdığı görünür: "Ermən<strong>il</strong>ər 1915-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də olmayan "soyqırım" ideyasınıbütün dünyaya yayırlar. Biz isə cəmi 15 <strong>il</strong> əvvəl baĢ vermiĢ Xocalı soyqırımı barədə həqiqətləri dünyaictimaiyyətinə yetərincə çatdıra b<strong>il</strong>mirik. Bütün bunlar maliyyə imkanları <strong>il</strong>ə bağlıdır". T.Azərininsözlərinə görə, onlar bir neçə azərbaycanlı biznesmenə müra<strong>ci</strong>ət ediblər. İlkin vaxtlarda həmin iş adamlarırazılıq versələr də, sonradan naməlum səbəblərə görə təşk<strong>il</strong>ata heç bir yardım göstərməyiblər.Amerika - Azərbaycan Cəmiyyətinin 1957-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>də yaradıldığını deyən T.Azəri onunazərbaycanlıların dünyada <strong>il</strong>k təĢk<strong>il</strong>atlarından biri olduğunu vurğulayıb. O b<strong>il</strong>dirib ki, hazırda təĢk<strong>il</strong>atadaha gənc azərbaycanlıların cəlbi <strong>il</strong>ə məĢğuldurlar. Burada əsas məqsəd isə azərbaycanlıların gənc nəslininABġ-ın ictimai-siyasi, iqtisadi həyatında fəal iĢtirakına na<strong>il</strong> olmaqdır.Amerikalı azərbaycanlıların Azərbaycanla əlaqəsi və burada baş verən proseslər barədə məlumatlanmasıməsələsinə də toxunan T.Azəri sözügedən məsələdə o qədər də böyük imkanlarının olmadığını deyib. Onunsözlərinə görə, ABŞ-da yaşayan azərbaycanlılar müasir Azərbaycanla yaxından tanış olmaq üçün mütəmadiolaraq bura gəlməli və ən azı 1 ay qalmalıdırlar. Azərbaycanlıların ABŞ həyatına inteqrasiyası məsələsinə dəmünasibətini b<strong>il</strong>dirən T. Azəri tələbələrin konqresmenlərin yanında təcrübə keçdiklərini b<strong>il</strong>dirib.Amerika - Azərbaycan Cəmiyyətinin hər zaman ABġ-dakı yəhudi təĢk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə yaxĢıəlaqələrinin olduğunu vurğulayan T.Azəri b<strong>il</strong>dirib ki, onlar qarĢılıqlı Ģək<strong>il</strong>də bir-birlərinin tədbirlərinəqatılırlar. TəĢk<strong>il</strong>atlarının 50 <strong>il</strong>lik yub<strong>il</strong>eyini də qeyd edəndə tədbirə bir çox diaspor təĢk<strong>il</strong>atlarınınrəhbərləri qatılıb.T.Azəri ABŞ-da fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atları arasındakı əlaqələrin səviyyəsinə dətoxunub. Onun sözlərinə görə, ABŞ-da çoxdan yaradılan azərbaycanlı təşk<strong>il</strong>atlar arasında əlaqələrmövcuddur. T.Azəri ABŞ-da erməni diasporunun Azərbaycan əleyhinə apardığı təbliğata da münasibətiniaçıqlayıb. O b<strong>il</strong>dirib ki, bir müddət əvvəl Naxçıvanla bağlı ermən<strong>il</strong>ərin düzənlədiyi tədbirə onların cavabıçox tutarlı olub. Belə ki, Harvard Universitetinin azərbaycanlı tələbələri də analoji addımı ataraq tədbirkeçiriblər, həmçinin təşk<strong>il</strong>atın şəbəkəsinə dax<strong>il</strong> olan hər bir kəs bu təhs<strong>il</strong> müəssisəsinin rəhbərliyinə etirazməktubu ünvanlayıb.Azad Əlivev―Həftə içi‖. 23 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>127
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASILondonda ―Azərbaycan evi‖nin yeni binasının açılıĢı olacaqdırAzərTAc xəbər verir ki, gələn <strong>il</strong>in fevralında Londonda ―Azərbaycan evi‖nin yeni binasının açılışmərasimi olacaqdır.―Azərbaycan evi‖nin rəhbəri Vüsal Həmzəyev b<strong>il</strong>dirmişdir ki, Azərbaycan Respublikasının mədəniyyətmərkəzi rolunu oynayan bu qurum bir <strong>il</strong> əvvəl Londondakı azərbaycanlı gənclər klubu və ziyalılar tərəfindənyaradılmasına baxmayaraq hələ də bina <strong>il</strong>ə təmin olunmamışdır. Sonradan Azərbaycan əs<strong>il</strong>li bir xeyriyyəçitərəfindən quruma Londonun mərkəzinə yaxın yerdə bina ver<strong>il</strong>miş və orada təmir işləri aparılmışdır. Həminbinada yerləşəcək ―Azərbaycan evi‖nin gələn <strong>il</strong>in fevralında açılış mərasiminin keçir<strong>il</strong>məsi planlaşdırılır.Mərasimdə Azərbaycandan rəsmi nümayəndələrin, sənətç<strong>il</strong>ərin iştirakı planlaşdırılır.V.Həmzəyev demişdir ki, binanın kitabxanası, iclas zalı, musiqi studiyası vardır. Qurum Azərbaycana dairmüxtəlif d<strong>il</strong>lərdə kitablar toplayır.Bundan başqa, Londondakı ―Azərbaycan evi‖ Azərbaycanlı Tələbələrin Avropa Forumu <strong>il</strong>ə birgə fevralayında gənclər Forumu keçirəcəkdir.V.Həmzəyevin dediyinə görə, Londonda 30 mindən çox azərbaycanlı yaşayır.AzərTAc26 noyabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>128
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI"Beynəlxalq təĢk<strong>il</strong>atlar bizim diasporun güclənməsində maraqlı dey<strong>il</strong>""Vətəndaş Cəmiyyəti Uğrunda" Müstəq<strong>il</strong> Məsləhət və Yardım Mərkəzinin direktoru Eldar İsmayılovhesab edir ki, erməni lobbisi <strong>il</strong>ə bizimk<strong>il</strong>əri müqayisə etmək düz olmazdı"Mənə elə gəlir ki, Azərbaycan diasporu, xari<strong>ci</strong> ölkələrdəki diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımız hələ ki lazımisəviyyədə Azərbaycan dövlətinə və dövlətç<strong>il</strong>iyinə fayda verə b<strong>il</strong>mir. Düzdür, ortalıqda müəyyən fəaliyyətlərvar, amma bununla belə, bizi qane edən fəaliyyəti hələ ki görmürük".Bu fikirləri bizimlə söhbətdə "Vətəndaş Cəmiyyəti Uğrunda" Müstəq<strong>il</strong> Məsləhət və Yardım Mərkəzinindirektoru Eldar İsmayılov dedi. Onun sözlərinə görə, ümumiyyətlə, diaspor məsələsi geniş anlamlı məsələdir. Ohesab edir ki, Azərbaycan diasporunun, diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının, Azərbaycan lobbisinin fəaliyyətinigenişləndirmək, gücləndirmək üçün bir sıra obyektiv və subyektiv faktorlara - zamana, vaxta ehtiyac duyulur.Çünki bizim diasporlar yeni-yeni yaranır, formalaşır. Bu baxımdan E.İsmayılov düşünür ki, onların özünügöstərə b<strong>il</strong>məsi üçün də yardımçı olmaq, bu işə rəvac vermək lazımdır.Erməni lobbisi <strong>il</strong>ə Azərbaycan diasporunu müqayisə etməyin yersiz olduğunu deyən E.İsmayılov qeydetdi ki, erməni lobbisi, erməni diasporu <strong>il</strong>ə Azərbaycan diasporunu, Azərbaycan lobbisini müqayisə etmək oqədər də yerinə düşmür."Bu gün erməni lobbisi, erməni diasporu Ermənistan dövlətinə, dövlətç<strong>il</strong>iyinə xidmət, kömək edir.Bizim xaricdəki diasporumuz isə əksinə, Azərbaycan dövlətindən kömək, yardım umur. Bu hesab edirəm ki,çox <strong>ci</strong>ddi fərqdir və bunun üzərində düşünmək lazımdır", - deyə o vurğuladı.E.İsmayılovun fikrincə, Azərbaycan diasporundan, Azərbaycan lobbisindən fərqli olaraq, ermən<strong>il</strong>obbisi, erməni diasporu yüz <strong>il</strong>lərdir ki, formalaşıb. Erməni diasporu, erməni lobbisi bu gün daha varlıdır, dahaimkanlıdır, daha güclüdür."Bizim diasporumuz, bizim lobbimiz isə, təbii ki, yeni formalaşdığı üçün zəifdir. Hələlik bu formalaşmaprosesi başa çatmayıb. Ona görə də hesab edirəm ki, bu istiqamətdə çox <strong>ci</strong>ddi işlər görmək, addımlar atmaqlazımdır".Qeyri-hökumət qurumlarının Azərbaycan diasporunun və lobbisinin fəaliyyətinin daha dagenişlənməsinə yardımına gəlincə, QHT rəhbəri hesab edir ki, bu məsələdə QHT-lərdən çox şey ummaq düzgünolmaz."Çünki bizim QHT-lər özləri bu gün maddi cəhətdən beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlardan, beynəlxalq donorlardanasılı vəziyyətdə qalıb. Beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlar, donorlar isə bizim diasporun, bizim lobbinin güclənməsindəmaraqlı dey<strong>il</strong>lər, maraqlı görünmürlər. Bu məqamı da nəzərə almaq lazımdır. Əgər Azərbaycan dövləti bizimQHT-lərə lazımi maddi yardım göstərsə, bu zaman onlar da fəallaşar, onlar da beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlardan az asılıvəziyyətdə qalar, onlar da müstəq<strong>il</strong> xətlə fəaliyyət göstərər və onlar da Azərbaycan diasporunun fəaliyyətiningüclənməsinə öz töhfəsini verə b<strong>il</strong>ər. Amma, çox təəssüflər olsun ki, hələlik bizim QHT-lərin 99 faizibeynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlardan, donorlardan yardım almaqla qidalanır. Onu da etiraf edim ki, beynəlxalq təşk<strong>il</strong>atlarında, donorların da fəaliyyəti, məramı, proqramı tamam başqadır".Məlum olduğu kimi, <strong>Prezident</strong> Yanında QHT Şurasının yaradılması gözlən<strong>il</strong>ir. E.İsmayılovun sözlərinəgörə, həmişə belə bir şuranın yaradılmasının tərəfdarı olub və bu gün də öz mövqeyində qalır."Mən bu işin təşəbbüskarlarından biriyəm. Bu baxımdan, belə bir şuranın yaradılması va<strong>ci</strong>bdir. İndi bu şuranecə fəaliyyət göstərəcək, onu həyat, zaman özü sübut edəcək. Bu gün əvvəlcədən bu şuranın fəaliyyətini şübhəaltına almağa bizim heç bir əsasımız yoxdur. Əgər, doğrudan da, şura yaranacağı və fəaliyyət göstərəcəyi zamanqeyd etdiyiniz məqamlar özünü büruzə versə, mən özüm <strong>il</strong>k öncə onun əleyhinə çıxacağam".X.SƏFƏROĞLU―Ayna‖, 5 dekabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>129
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIÜmumrusiya Azərbaycan Konqresi Mərkəzi ġurasının iclasıkeçir<strong>il</strong>miĢdirAzərTAc xəbər verir ki, Moskvadakı ―Bakı‖ kinoteatrında Ümumrusiya Azərbaycan Konqresi (ÜAK)Mərkəzi Şurasının <strong>il</strong>in yekunlarına həsr olunmuş iclası keçir<strong>il</strong>mişdir.ÜAK-ın prezidenti, Rusiya İctimai Palatasının üzvü, akademik Məmməd Əliyev ötən <strong>il</strong>diasporumuzun əldə etdiyi uğurlar haqqında ətraflı məlumat vermiş, qarşıda duran vəzifələrdən bəhs etmişdir.Heydər Əliyev Fondunun Rusiya nümayəndəliyinin rəhbəri Leyla Əliyevanın, ―Yedinaya Rossiya‖ Partiyasıtəms<strong>il</strong>ç<strong>il</strong>ərinin də iştirak etdikləri iclasda Rusiya Federasiyasının 70 subyektindən gəlmiş Azərbaycan diasporurəhbərlərinin məruzələri maraqla qarşılanmışdır.M<strong>il</strong>li Məclisin deputatı Aydın Mirzəzadə çıxışında <strong>Prezident</strong> İlham Əliyevin rəhbərliyi altındaölkəmizin qazandığı uğurlardan danışmış, Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların daha sıx birlik nümayişetdirmələrinin va<strong>ci</strong>bliyini vurğulamışdır.Sonra Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin müxtəlif nominasiyalarda mükafatları ver<strong>il</strong>mişdir.Konqres adından ―Crocus İnternational‖ şirkətinin vitse-prezidenti Emin Ağalarov ―Diasporun şərəf vələyaqəti‖ nominasiyasında mükafatı xalq artisti Müslüm Maqomayevə, Konqresin prezidenti Məmməd Əliyev―Gənclik diasporun gələcəyidir‖ nominasiyasında ―İlin gənc siyasətçisi‖ mükafatını Heydər Əliyev FondununRusiya nümayəndəliyinin rəhbəri Leyla Əliyevaya təqdim etmişlər.Akademik Əhməd İsgəndərov ―Canlı əfsanə‖, professor Tofiq Məlikli ―İlin ən yaxşı təhs<strong>il</strong> işçisi‖,Ədalət Hüseynov ―İlin ən yaxşı regional təşk<strong>il</strong>at rəhbəri‖, Ruslan Məmmədov ―İlin idmançısı‖nominasiyalarında mükafatlara layiq görülmüşlər.Tədbir Azərbaycan estrada müğənn<strong>il</strong>ərinin konserti <strong>il</strong>ə başa çatmışdır.AzərTAc7 dekabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>130
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIDünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi günü Rumıniyada da təntənə <strong>il</strong>əqeyd ed<strong>il</strong>miĢdirAzərTAc xəbər verir ki, dekabrın 31-də Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü münasibət<strong>il</strong>əAzərbaycanın Rumıniyadakı səfirliyinin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə Rumıniya-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətində bayramtədbiri keçir<strong>il</strong>mişdir.Tədbirə Rumıniyada yaşayan və təhs<strong>il</strong> alan azərbaycanlılar, türk-tatar icmasının nümayəndələri, İranazərbaycanlıları, Heydər Əliyev Fondunun Rumıniya nümayəndəliyi, Rumıniya-Azərbaycan DostluqCəmiyyəti, Azərbaycan-Rumıniya Mədəniyyət və Gənclər Assosiasiyası, Rumıniya-Azərbaycan Ticarət vəSənaye Palatası, ARDNŞ-in Rumıniyadakı nümayəndəliyinin üzvləri, KİV nümayəndələri iştirak etmişlər.Bayram şənliyinə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri xalq yazıçısı Anar, Azərbaycan M<strong>il</strong>li ElmlərAkademiyasının müxbir üzvü Zemfira Səfərova, ―Dədə Qorqud‖ M<strong>il</strong>li Fondunun icraçı direktoru, ―AzərbaycanDünyası‖ jurnalının baş redaktoru Eldar İsmayılov və Fondun direktoru Na<strong>il</strong>ə Rəhimbəyli də qatılmışlar.Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin dünya azərbaycanlılarına müra<strong>ci</strong>əti oxunmuş və bu sənəd iştirakçılartərəfindən böyük rəğbətlə qarşılanmışdır.Tədbir iştirakçıları Buxarest şəhərindəki Tey Parkı – Heydər Əliyev Xiyabanında Azərbaycan xalqınınümumm<strong>il</strong>li lideri Heydər Əliyevin və Mustafa Kamal Atatürkün büstünün önünə tər çiçəklər qoyulmuş, türkdünyasının dahi şəxsiyyətlərinin əziz xatirəsi ehtiramla yad ed<strong>il</strong>mişdir.AzərTAc31 dekabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>131
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIStrasburqda həmrəylik günü qeyd ed<strong>il</strong>miĢdirAzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, Azərbaycanlı Tələbələrin Avropa Forumunun (ATAF)Strasburq şöbəsinin təşəbbüsü və Azərbaycanın Avropa Şurası yanında daimi nümayəndəliyinin dəstəyi <strong>il</strong>əStrasburqdakı ―Bakı gecələri‖ restoranında Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü qeyd ed<strong>il</strong>mişdir.Tədbirdə Strasburqun ali məktəblərində təhs<strong>il</strong> alan gənclərlə yanaşı, nümayəndəliyin əməkdaşları, Parisdən vədigər şəhərlərdən gəlmiş azərbaycanlı gənclər, diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının təms<strong>il</strong>ç<strong>il</strong>əri iştirak etmişlər.Nümayəndəliyin rəhbəri Arif Məmmədov Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin dünya azərbaycanlılarınamüra<strong>ci</strong>əti barədə məlumat vermiş, gəncləri dövlətimizin başçısının müra<strong>ci</strong>ətindən irəli gələn vəzifələri yerinəyetirməyə, doğma Vətənimiz ətrafında sıx birləşməyə, məkrli ermən<strong>il</strong>ərin yalanlarla dolu təbliğatını ifşa etməyəçağırmışdır.Tədbirdə Azərbaycan mahnıları səslənmiş, gənclər musiqi sədaları altında rəqs etmiş və sonda viktorinakeçir<strong>il</strong>miş, qaliblər hədiyyələrlə mükafatlandırılmışlar.AzərTAc31 dekabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>132
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIHər birimizin qəlbi doğma Azərbaycanımızla bir vurmalıdırBizim hamımızın bir Vətəni var – bu, Azərbaycan dövlətidir. Azərbaycanlı hər yerdə yaşaya b<strong>il</strong>ər,ancaq azərbaycanlılığını, öz d<strong>il</strong>ini, dinini, m<strong>il</strong>li ənənələrini unutmamalıdır. Onun qəlbi daim doğmaAzərbaycanla bir vurmalıdır.Heydər ƏLĠYEVÜmumm<strong>il</strong>li liderMüstəq<strong>il</strong>lik <strong>il</strong>lərində dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi ideyası ictimai təşəbbüslərdən və fərdiduyğulardan əməli işə, çoxşaxəli fəaliyyət planına və dövlət siyasətinin mühüm istiqamətlərindən birinəçevr<strong>il</strong>mişdir. Azərbaycanlıların yığcam yaşadıqları ölkələrdə təşk<strong>il</strong>atlanması, birlik və mütəşəkk<strong>il</strong>liyiningücləndir<strong>il</strong>məsi, tarixi Vətənlə əlaqələrinin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi istiqamətində davamlı və məqsədyönlütədbirlər görülmüşdür... Bu mərhələdə qarşımızda duran ən mühüm vəzifə, bir tərəfdən, Azərbaycanhəqiqətlərini bütün dünyada fəal təbliğ etmək, dövlətimizin müsbət imi<strong>ci</strong>ni gücləndirmək, digər tərəfdən, məkrlierməni təbliğatını ifşa etmək, ona qarşı aktiv hücum mövqeyi tutmaqdır.Ġlham ƏLĠYEVAzərbaycan Respublikasının <strong>Prezident</strong>iMüsahibimiz Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin sədri, professor Qulamrza Səbri Təbrizidir.— Professor, sizinlə xalqımızın əziz bayramı — Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günüərəfəsində görüşürük. Dünya azərbaycanlılarını təms<strong>il</strong> edən ən mötəbər təşk<strong>il</strong>atın — DAK-ın rəhbəri kimifikrinizi b<strong>il</strong>mək istərdik: Yer kürəsinin müxtəlif guşələrinə səpələnmiş soydaşlarımızın həyatında bu bayramınrolu nədən ibarətdir? Xaricdə yaşayan azərbaycanlılar bayramı hansı əhval-ruhiyyə <strong>il</strong>ə qarşılayırlar?— Fürsətdən istifadə edib 50 m<strong>il</strong>yonluq böyük Azərbaycan xalqını bayram münasibət<strong>il</strong>ə təbrik edirəm.Həmçinin, 31 dekabrı Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü kimi bayramlaşdırıb xalqımıza bəxş edənulu öndər, müdrik siyasətçi və dövlət xadimi Heydər Əliyevin ruhu qarşısında baş əyirəm.Xalqımızın əziz günləri, bayramları çoxdur. Belə günlərdə Vətəndən uzaqda yaşayan soydaşlarımız birgətədbirlər keçirir, bir-birinə qonaq gedir, bayramlaşır, sevinclərini bölüşürlər. Bu bayramlar arasında DünyaAzərbaycanlılarının Həmrəyliyi Gününün özünəməxsusluğu var. Yəni, 31 dekabr sadəcə bayram dey<strong>il</strong>, m<strong>il</strong>livarlığımızı təsdiqləməyə, m<strong>il</strong>li birliyimizi, həmrəyliyimizi möhkəmlətməyə xidmət edən unudulmaz gündür.Həmin gün dünyanın hər yerində yaşayan azərbaycanlılarımız üçün ümumm<strong>il</strong>li bayramdır. Qürbətdə yaşayansoydaşlarımızın ürəkləri o gün eyni duyğularla çırpınır, Vətən sevgisi, doğma yurd nisg<strong>il</strong>i <strong>il</strong>ə döyünür. İstəristəməz,düşünürlər: Mən kiməm? Vətənim haradır? Vətənim üçün mən nə etmişəm və nə edə b<strong>il</strong>ərəm?Həmin gün bütün dünya azərbaycanlılarının nəzər-diqqəti müstəq<strong>il</strong> Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakışəhərinə yönəlir. Hamı Azərbaycanın dövlət başçısının bayram təbrikini gözləyir. Ölkə <strong>Prezident</strong>i cənab İlhamƏliyevin bayram ərəfəsində dünya azərbaycanlılarına ünvanladığı bu<strong>il</strong>ki təbrik-müra<strong>ci</strong>ət dərin rəğbət hissi <strong>il</strong>əqarşılanmışdır. Dövlət başçısının müra<strong>ci</strong>ətində qeyd olunduğu kimi, bayramın əsas məzmununu xalqımızınm<strong>il</strong>li-mənəvi dəyərlərinə hörmət, Azərbaycan xalqına mənsubluq, Vətənə bağlılıq, azərbaycançılıq duyğuları vəideyaları təşk<strong>il</strong> edir. Bu yüksək ideyaların birləşdiri<strong>ci</strong> dəyərlər kimi bütün dünyada yaşayan azərbaycanlılararasında yayılması, d<strong>il</strong>imizin, mədəniyyətimizin, mütərəqqi adət-ənənələrimizin yaşadılması və inkişafetdir<strong>il</strong>məsi ümumm<strong>il</strong>li lider Heydər Əliyevin müqəddəs amalı idi.Müra<strong>ci</strong>ətdə diaspor təşk<strong>il</strong>atlarımızın fəaliyyətinə də diqqət yetir<strong>il</strong>miş, görülən işlərlə bərabər, qarşıdaduran həlli va<strong>ci</strong>b məsələlərdən və danışılmış, dəyərli məsləhətlər ver<strong>il</strong>mişdir. Qeyd olunmuşdur ki, dünyanınmüxtəlif ölkələrində fəaliyyət göstərən azərbaycanlı icmaları arasında əlaqələrin möhkəmləndir<strong>il</strong>məsi,soydaşlarımızın ayrı-ayrı ölkələrin ictimai, siyasi və mədəni həyatına, eləcə də qloballaşan dünyanın aktualproblemlərinə təsirinin gücləndir<strong>il</strong>məsi tələb olunan səviyyədə dey<strong>il</strong>. Odur ki, diaspor təşk<strong>il</strong>atları və müvafiqdövlət qurumları gələcəkdə bu istiqamətlərdə bütün resursların hərəkətə gətir<strong>il</strong>məsi üçün davamlıçalışmalıdırlar. Eyni zamanda, dost ölkələrin və xalqların lobbi və diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə səmərəli əməkdaşlığıngücləndir<strong>il</strong>məsi üzərində <strong>ci</strong>ddi işləməlidirlər.— Başa çatmaqda olan <strong>il</strong> sizin həyatınızda xüsus<strong>il</strong>ə əlamətdar oldu: Dünya AzərbaycanlılarıKonqresinin IX qurultayında bu mötəbər m<strong>il</strong>li qurumun rəhbəri seç<strong>il</strong>diniz. Qurultay və qurultaydan sonrakıfəaliyyətiniz barədə məlumat verməyinizi xahiş edirik.— DAK-ın IX qurultayı bu <strong>il</strong> iyulun 7-8-də Almaniyanın Köln şəhərində keçir<strong>il</strong>di. Konqresin aliməclisinə dünyanın 20 ölkəsindən 250-dək nümayəndə və qonaqlar qatılmışdı. Azərbaycan Respublikasının<strong>Prezident</strong>i möhtərəm İlham Əliyevin qurultaya ünvanladığı təbrik iştirakçılar tərəfindən alqışlarla qarşılandı.Qurultay təşk<strong>il</strong>atın yeni nizamnaməsini qəbul etdi. Yeni nizamnaməyə görə, DAK-ın Məclisi ləğv olundu,133
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIəvəzində 17 nəfərdən ibarət İdarə Heyəti yaradıldı. Bu vaxtadək DAK-ın qurultayı <strong>il</strong>də bir dəfə keçir<strong>il</strong>irdi. Yeninizamnamə qurultayın iki <strong>il</strong>dən bir çağrılmasına qərar verdi. Bundan əlavə, yeni nizamnaməyə görə, qurumunsədrini seçmək səlahyyəti qurultaydan alınıb İdarə Heyətinə ver<strong>il</strong>di. Qurultaydan sonra İdarə Heyətinin keçirdiyi<strong>il</strong>k iclasda təşk<strong>il</strong>at məsələsinə baxıldı və alternativ əsasda böyük səs çoxluğu <strong>il</strong>ə Dünya AzərbaycanlılarıKonqresinin sədri seç<strong>il</strong>dim.Şübhəsiz, mənə çox böyük etimad göstər<strong>il</strong>mişdi və bu işin məsuliyyətinin ağırlığını aydın dərk edirdim.İnsana etimad, ümumiyyətlə, boş yerə göstər<strong>il</strong>mir. Bu zaman onun şəxsi keyfiyyətləri, əqidəsi, intellekti,təşk<strong>il</strong>atçılıq qab<strong>il</strong>iyyəti, işgüzarlığı, bacarığı... əsas götürülür. Qurultay iştirakçılarının əksəriyyəti birgəfəaliyyətdə məni yaxşı tanıyırdı. Az qala, yarım əsrdir ki, müha<strong>ci</strong>r ömrü yaşayıram. Ümumiyyətlə, qəlbindəVətən sevgisi daşıyan insan üçün qürbətdə yaşayıb Vətən naminə diaspor fəaliyyətindən kənarda qalmaq qeyrimümkündür.Mənim də ömrümün böyük bir hissəsi elmi-pedaqoji, bədii yaradıcılıq fəaliyyətindən daha çoxdiaspor sahəsinə həsr olunmuşdur. Odur ki, kifayət qədər təcrübə topladığım bu sahədə çalışacağıma görədax<strong>il</strong>ən bir rahatlıq duydum.Yeni postda fəaliyyətə gəlincə, vəziyyətlə <strong>il</strong>kin tanışlıqdan sonra məlum oldu ki, DAK-ın indiyədəkişlək idarəetmə mexanizmi qurulmayıb. Halbuki, 10 <strong>il</strong>də çox iş görmək olardı. Odur ki, <strong>il</strong>k növbədə, busahədəki işləri sahmana salmaq, intizam, qayda-qanun yaratmaq qərarına gəldik, struktur dəyişikliyi apardıq vədigər tədbirlər həyata keçirdik.Daha çox diqqət ayırdığımız digər məsələ Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin bütövlüyünə na<strong>il</strong> olmaqvəzifəsidir. Bir neçə <strong>il</strong> bundan əvvəl müəyyən səbəblər üzündən DAK-dan ayrılmış qrupların və insanlarıntəşk<strong>il</strong>ata qaytarılmasını təmin etmək üçün dərhal fəaliyyətə başladıq. Birlik, bütövlük olmayan yerdə heç biruğurdan söhbət gedə b<strong>il</strong>məz.DAK-dan ayrılmış və bu günədək Demokratik Dünya Azərbaycanlıları Konqresi (DDAK) adı <strong>il</strong>əfəaliyyət göstərən təşk<strong>il</strong>atın (iqamətgahı ABŞ-ın Çikaqo şəhərindədir) rəhbərləri <strong>il</strong>ə apardığımız danışıqlar özbəhrəsini verməkdədir. Hər iki təşk<strong>il</strong>atın birləşmək məqsədi <strong>il</strong>ə yaradılmış komissiyaların sədrləri – DAKsədrinin birin<strong>ci</strong> müavini Sabir Rüstəmxanlı və DDAK-ın İdarə Heyətinin üzvü Əhməd Obalı bu yaxınlarda sazişimzalamışlar. Həmin sazişə görə qərara alınmışdır ki, gələn <strong>il</strong>in may ayında Birlik qurultayı çağırılsın. Ovaxtadək hər iki təşk<strong>il</strong>at birgə fəaliyyət barədə 7 bənddən ibarət öhdəlik götürmüşdür.— Yeri gəlmişkən, mətbuatda və internet saytlarında belə bir informasiya da yer alıb ki, DAK-ın sabiqsədri Cavad Derəxti və İdarə Heyətinin bir neçə üzvü 2008-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in fevral ayında Stokholmda təşk<strong>il</strong>atınnövbədənkənar qurultayını keçirməyə hazırlaşırlar. Buna səbəb nədir və belə bir hərəkət DAK-ınnizamnaməsinə uyğundurmu?— Təəssüf ki, Cavad Derəxti və DAK İdarə Heyətinin 17 üzvündən üçü – Səməd Fərtaş, EldarQaradağlı və Məmməd Azər belə bir səhv yola düşüblər və bununla da diqqətimizi həlli va<strong>ci</strong>b məsələlərdənyayındırırlar. Cavad Derəxtiyə və onun komandasına xoş gəlməyən <strong>il</strong>k növbədə odur ki, biz DAK-labirləşməkdə israrlıyıq. Onlar isə bunu istəmirlər. Çünki DAK kimi güclü təşk<strong>il</strong>atın parçalanması məhzC.Derəxtinin səhv siyasəti və təşəbbüsü nəticəsində olmuşdur. Digər tərəfdən, DAK-a uzun <strong>il</strong>lər rəhbərliketməsinə baxmayaraq, C.Derəxti təşk<strong>il</strong>atın səmərəli fəaliyyətini təşk<strong>il</strong> edə b<strong>il</strong>məmiş, demək olar ki, onu iflicvəziyyətinə salmışdır. Bu isə ümumm<strong>il</strong>li mənafeyə zərbədir və bizim birləşib, güclü olmağımızı istəməyəndövlətlərin dəyirmanına su tökmək deməkdir.Bundan əlavə, Dünya Azərbaycanlıları Konqresi 10 yaşı tamam olmasına baxmayaraq, təşk<strong>il</strong>atınindiyədək fondu yaradılmayıb. Ayrı-ayrı təşk<strong>il</strong>atlardan, qurumlardan, imkanlı soydaşlarımızdan DAK-a ed<strong>il</strong>ənmaddi yardımların uçotu aparılmayıb, hara və nə qədər xərclənib, məlum dey<strong>il</strong>. Cavad bəydən bütün bunlarısoruşanda xoşuna gəlmir. Və görünür, qurultayda o və həm də Eldar Qaradağlı çox cüzi səs toplamalarını həzmedə b<strong>il</strong>mirlər. Ona görə də bu yolla suyu bulandırıb işimizə mane olmağa çalışırlar. Onlara başa salmışıq ki, beləcəhdlər əbəsdir. İdarə Heyətinin 3–4 üzvünün (heç 20 faiz də dey<strong>il</strong>) iddiası <strong>il</strong>ə konqresin qurultayını çağırmaqmümkün dey<strong>il</strong> və bu, onların özlərinin də səs verib qəbul etdikləri nizamnaməyə ziddir. Onlar bu hərəkətləri <strong>il</strong>əümumm<strong>il</strong>li mənafelərimizə ziyan vururlar, qazanacaqları isə, şübhəsiz, xalq nifrəti olacaqdır.Belə əngəllərə baxmayaraq, DAK və İdarə Heyəti son qurultaydan ötən az müddət ərzində təşk<strong>il</strong>atın fəaliyyətplanını işləyib hazırlamışdır. Həmin plana uyğun olaraq, Bakıda, Londonda, Amsterdamda, Stokholmda,Brüsseldə və digər şəhərlərdə bir sıra tədbirlər keçirmişik. Londonda DAK-ın ofisini açmışıq, təşk<strong>il</strong>at oradaqeydiyyata alınmışdır. Biz İsveçin,Hollandiyanın, Almaniyanın, İng<strong>il</strong>tərənin bir sıra şəhərlərində müxtəlifdiaspor təşk<strong>il</strong>atlarıın rəhbərləri, İsveç parlamentinin üzvləri <strong>il</strong>ə görüşlər keçirmiş, Azərbaycan həqiqətlərini,güneyli soydaşlarımızın qarşılaşdığı problemləri onlara çatdırmışıq. İsveç – Türk Federasiyasında keçirdiyimizgörüşlərdə bir sıra diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının DAK-a birləşməsi barədə razılıq əldə olunmuşdur. Görülən işlərçoxdur, lakin görüləsi işlərimiz ondan da çoxdur.— Türkiyənin diaspor təşk<strong>il</strong>atları <strong>il</strong>ə DAK-ın əlaqələr yaratdığını qeyd etdiniz. Bu barədə bir qədərətraflı məlumat verin.134
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI— Bu, çox mühüm məsələdir. Yadınızıdadırsa, bu <strong>il</strong>in oktyabr ayının ortalarında Bakıda möhtəşəm birforum – Türk dövlət və cəmiyyətlərinin XI qurultayı keçir<strong>il</strong>di. Əgər türkd<strong>il</strong>li dövlətlər bir-birini müdafiə etsələr,bir-birinin təəssübünü çəksələr, sözdə və əməldə bir olsalar, dünyada hamının hesablaşacağı böyük bir gücmərkəzinə çevr<strong>il</strong>ərlər. Çünki türk dünyasının çox böyük potensialı var. Bundan ağılla və səmərəli istifadə etməklazımdır.Dünyanın hansı guşəsində yaşamasından asılı olmayaraq, özünü türk hesab edən hər bir insan dostunu,düşmənini yaxşı tanımalıdır. Çoxları fərqinə varmasalar da, ayrı-ayrı türkd<strong>il</strong>li dövlətlərə qarşı düşmənmünasibəti bəsləyən, bütövlükdə türk xalqı barədə dünyada mənfi rəy formalaşdırmağa çalışan məkirliqüvvələr, bədxahlarımız mövcuddur. Bunlara qarşı yalnız birgə səylə çıxa b<strong>il</strong>ərik. Hələ ki, türkd<strong>il</strong>li dövlətlərdənyalnız Türkiyə və Azərbaycan bir-birini açıq şək<strong>il</strong>də müdafiə edirlər. Azərbaycan məhz bu köməkdən güc alaraq<strong>il</strong>bə<strong>il</strong> çox böyük uğurlara imza atır.Bu gün Azərbaycan müxtəlif sahələrdə qazandığı na<strong>il</strong>iyyətlərlə bütün türk dünyasına, onunmöhkəmlənməsinə öz töhfəsini verir. Bakı–Tb<strong>il</strong>isi–Ceyhan neft, Bakı–Tb<strong>il</strong>isi–Ərzurum qaz kəmərləri özəhəmiyyətinə görə bütün dünyada təsir imkanlarına malikdir. Bu gün Azərbaycan həm bölgənin, həm dəAvropanın enerji təhlükəsizliyi üçün sanballı töhfələr verir. Avropanı Orta Asiya, Çin və Yaponiya <strong>il</strong>əbirləşdirən tarixi İpək Yolunun bərpası, Bakı–Axalkalaki–Qars dəmir yolunun reallaşması da çağdaşdünyamızda yeni bir vəziyyətin yaranacağını vəd edir.Türk xalqları və dövlətləri bu imkandan maksimum yararlanmalı, həmin layihələrin səmərəli işləməsinəöz töhfələrini verməlidirlər. Bu işdə xaricdəki türkd<strong>il</strong>li dövlətlərin diaspor təşk<strong>il</strong>atları da öz sözlərini deməlidir.Ona görə də fəaliyyətimizin bu sahəsinə xüsusi önəm veririk.Müsahibəni apardı:Qüdrət PĠRĠYEV,―Xalq qəzeti‖, 31 dekabr <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>135
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIBaltikyanı ölkələrdəki Azərbaycan diaspor təĢk<strong>il</strong>atları konqresiyaradılacaqdırAzərTAc xəbər verir ki, 2008-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>in əvvəllərində Baltikyanı ölkələrdə fəaliyyət göstərən Azərbaycandiaspor təşk<strong>il</strong>atları konqresinin təsis konfransı keçir<strong>il</strong>əcəkdir.Xari<strong>ci</strong> Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən b<strong>il</strong>dirmişlər ki, konqresinyaradılmasından məqsəd baltikyanı ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın fəaliyyətini, eləcə də Latviya, Litva vəEstoniyadakı azərbaycanlıların doğma vətənləri və digər xari<strong>ci</strong> ölkələrdəki soydaşlarımızla əlaqələrinigenişləndirməkdir.AzərTAc4 yanvar <strong>2007</strong>-<strong>ci</strong> <strong>il</strong>136
Change language