íýò öà à ñíû èíäåêñ, õà íøèéí ªªð×ëªëòèéí ñóäà ëãà à - Монголын ...

ÌÝÐÃÝÆÈËÒÍÈÉ ÁÓËÀÍõºðºíãèéí îðëîãî çàðëàãûí çºð¿¿ õàðüöàíãóé áàãàáàéãàà íü äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷èä áîãèíîáîëîí äóíä õóãàöààíä õºðºí㺠îðóóëàëò õèéæ áàéãààãèëýðõèéëæ áàéíà.Ä¿ãíýëò: Ñ¿¿ëèéí 2 æèëèéí áàéäëààðÌîíãîëûí õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð ãàäààäûíõºðºí㺠îðóóëàã÷èä èõýýõýí õýìæýýíèé õºðºí㺺ðóðò õóãàöààíä, õàðèí äîòîîäûí èðãýä, àæ àõóéííýãæ¿¿ä ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷èäòàéõàðüöóóëàõàä áàãà õýìæýýíèé õºðºí㺺ð áîãèíî,äóíä õóãàöààíä õºðºí㺠îðóóëàëò õèéæ áàéíà.II. 2006-2007 ÎÍÓÓÄÛÍ ÈÍÄÅÊÑÈÉÍ ªÑªËÒ,Ò¯¯ÍÄ ÍªËªªËÑªÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯É˯¯ÄÒÎÏ-20 èíäåêñèéí ººð÷ëºëò 2003-2006 îíóóäàäòîãòâîðòîé áàéñàí áîë 2007 îíä îãöîì íýìýãäýæ500%-èàð ºññºí áàéíà. ÒÎÏ-20 èíäåêñ èéíõ¿¿îãöîì ºñºõ áîëñîí øàëòãààí, ò¿¿íä íºëººëñºíõ¿÷èí ç¿éë íü ñ¿¿ëèéí ñàðóóäûí èíäåêñ, ¿íýõàíøèéí áóóðàëòòàé òîäîðõîé õàìààðàëòàé áàéæáîëîõ ó÷ðààñ ýíý àñóóäëûã ñóäëàõ øààðäëàãàòàéãýæ ¿çëýý.Àðèëæààíû ¿íèéí ä¿íã õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíàíãèëëààð íü àâ÷ ¿çâýë 2005 îíîîñ õîéø äîòîîäûíõºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õèéñýí àðèëæààíû ¿íèéíä¿í òîãòìîë ºñºõ õàíäëàãàòàé áàéíà. Ýíý íü íýãòàëààñ ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õºðºíãèéí çàõ çýýëèéãñóðòàë÷ëàõ ¿éë àæèëëàãàà íýìýãäñýí, õýä õýäýíêîìïàíè õóâüöààãàà íèéòýä ñàíàë áîëãîí ÌÕÁ-ýýðàðèëæèæ ýõýëñýí, õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí ñóóðüìýäëýã îëãîõ ñóðãàëòóóä ÿâàãäàõ áîëñîí çýðãýýñøàëòãààëàí îëîí íèéò, íèéãìèéí ñýòãýë ç¿éä ýåðýãîéëãîëòóóä áèé áîëñíîîñ, íºãºº òàëààñ õàäãàëàìæçýýëèéí õîðøîîäûí äàìïóóðàë, àðèëæààíûáàíêóóäûí õàäãàëàìæèéí õ¿¿ãèéí áóóðàëò çýðýãøàëòãààëíààð çàõ çýýë äýõ ñóë ìºíãºí õºðºíãººãººæ ºíäºðòýé, ººð òºðëèéí õºðºí㺠îðóóëàëòðóóøèëæèæ áàéñàíòàé õîëáîîòîé áàéíà.Õàðèí ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õèéñýíàðèëæàà 2006 îíä 8.2 äàõèí, 2007 îíä 7.0 äàõèíºññºí áîëîâ÷ 2008 îíû ýõíèé 9 ñàðûí áàéäëààðºìíºõ æèëèéí ìºí ¿åòýé õàðüöóóëàõàä 50%-èàðáóóðñàí áàéíà. Ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí2005-2008 îíóóäûí õîîðîíä õèéñýí àðèëæààíû¿íèéí ä¿íãèéí äóíäàæ íü 1999-2004 îíû õóãàöààíäõèéñýí àðèëæààíû ¿íèéí ä¿íãèéí äóíäæààñ 176äàõèí èë¿¿ áàéãàà íü ãàäààä õºðºí㺠îðóóëàëòñ¿¿ëèéí 3 æèëèéí õóãàöààíä îãöîì ºññºíèéã èëòãýæáàéíà.Ò¿¿í÷ëýí ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëò ñ¿¿ëèéí 3æèëèéí õóãàöààíä òîãòâîðã¿é, îãöîì ººð÷ëºëòòýéáàéíà. Ýíý íü ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíòîî õàðüöàíãóé öººí, òýäãýýðýýñ çàðèì òîìîîõîíõºðºí㺠îðóóëàã÷èä õºðºí㺠îðóóëàëòàà ò¿ðçîãñîîõîä íèéò àðèëæààíû ä¿íä øóóä íºëººëæáàéãààòàé õîëáîîòîé áàéíà.2007 îíû õàíøèéí îãöîì ºñºëòèéí ¿åèéíõóâüöààíû àðèëæààíû íèéò õóäàëäàí àâàëòûí50-èàñ èë¿¿ õóâèéã ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷èäõèéñýí áàéíà. Ýíý íü òóõàéí õóãàöààíä (2007.01-2007.11) ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüöààõóäàëäàí àâàõ ¿éë àæèëëàãàà ýð÷èìæèæ, óðòõóãàöààíä õºðºí㺠îðóóëàëò õèéæ ýõýëñíèéã, ìºíÒÎÏ-20 èíäåêñèéí ººð÷ëºëò ÌÕÁ-èéí íýãäñýíèíäåêñèéí ººð÷ëºëòººñ èë¿¿ ºññºí íü òýä ÒÎÏ-20 èíäåêñèéí ñàãñàíä áàãòñàí êîìïàíèóäûíõóâüöààãààð õºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàãñàà á¿ðä¿¿ëýõáîäëîãî èë¿¿ áàðèìòàëñíûã õàðóóëæ áàéíà.(Ãðàôèê 1). ͺ㺺òýéã¿¿ð ÌÕÁ-ä 1992-1995 îíóóäàäºì÷ õóâü÷ëàëûí çîðèëãîîð á¿ðòãýãäýí àðèëæèãäàæ,äàðàà íü 1996-1999 îíóóäàä õóâüöàà íü öººíòîîíû ýòãýýä¿¿äèéí ãàðò òºâëºðñºí õóâüöààòêîìïàíèóäûí õóâüä ¿ëäýãäýë öººí òîîíû õóâüöààõóäàëäàí àâàõ ýðýëò áóóðñíààñ øàëòãààëàí 2000-2005 îíóóäàä èõýíõ õóâüöààíû àðèëæààíû ¿íý õàíøáîäèò ¿íý õàíøààñàà õýò äîîãóóð òîãòñîí áàéíà.Ýíý íü áîäèò ¿íýýñýý äîîãóóð ¿íýëýãäñýí õóâüöààãõóäàäàí àâàõ ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíñîíèðõëû㠺人ñºí, óëìààð èõýýõýí õýìæýýíèéõºðºí㺺ð õóâüöààíû õàíøèéã òîäîðõîé õýìæýýíä¿íý ºñãºí õóäàëäàæ àâàõàä õ¿ðãýñýí íýã õ¿÷èí ç¿éëáîëñîí áàéíà.Ò¿¿í÷ëýí 2008 îíîîñ ºìíº Ìîíãîëûíõºðºíãèéí áèðæèéí ¿íýò öààñíû àðèëæààíäõàíøèéí õýëáýëçëèéí õÿçãààðëàëò áàéõã¿é,çàðèì ¿íýò öààñíû õàíø 1 ºäðèéí àðèëæààãààð5-100 äàõèí ºñ÷ áàéñàí íü ýðýëò èõòýé õóâüöààãºíäºð ¿íýýð àðèëæèõ, õàíø áîãèíî õóãàöààíä õýòºñºõ áîëîìæèéã îëãîæ, ÒÎÏ-20 áîëîí íýãäñýíèíäåêñ¿¿äèéí îãöîì ºñºëòºíä òîäîðõîé õýìæýýíäíºëºº ¿ç¿¿ëñýí áàéíà.Ä¿ãíýëò: 2007 îíû õàíøèéí ºñºëò íüãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëò îãöîì íýìýãäñýíýýñãîëëîí øàëòãààëñàí áàéíà. ̺í äîòîîäûíèðãýä àæ àõóéí íýãæ¿¿ä õºðºíãèéí çàõ çýýëèéãèë¿¿ ñîíèðõîõ áîëñîí, èõýíõ êîìïàíèóäûí õàíøáîäèò ¿íýýñ õýò äîîãóóð ¿íýëýãäñýí, àðèëæààíûæóðàìä õàíøèéí õÿçãààðëàëò õèéãäýýã¿é áàéñàíçýðýã íü ýðýëòèéã íýìýãä¿¿ëæ, õàíøèéí ºñºëòºäòîäîðõîé õýìæýýãýýð íºëººëñºí áàéíà.Õºðºíãèéí çàõ çýýë ¹10 /10/ 20083

ÌÝÐÃÝÆÈËÒÍÈÉ ÁÓËÀÍIII. 2008 ÎÍÛ ÈÍÄÅÊÑÈÉÍ ÁÓÓÐÀËÒ,Ò¯¯ÍÄ ÍªËªªËÑªÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯É˯¯Ä3.1 Ãàäààä õºðºí㺠îðóóëàëòÌîíãîëûí õºðºíãèéí çàõ çýýë äýõ ãàäààäûíõºðºí㺠îðóóëàëò 2007 îíä èõýýõýí íýìýãäñýíòóõàé äýýð ºã¿¿ëñýí áèëýý. Èõ õýìæýýíèé õºðºíãºîðóóëàëò îðæ èðñýí íü Ìîíãîëûí çàõ çýýëèéãñîíèðõîõ ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ñîíèðõëûãèëýðõèéëæ áàéãàà õýäèé ÷ ñóäàëãààíààñ õàðàõàäèõýýõýí õýìæýýíèé ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýðòýé öººíòîîíû õºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàíãóóä èõýíõ àðèëæààãõèéñýí áàéíà. 2007 îíû áàéäëààð 1 òýðáóì òºãðºãººñèë¿¿ íººö õºðºíãºòýé 7 øèðõýã ãàäààäûí õºðºíãºîðóóëàëòûí ñàíãóóä äàíãààðàà íèéò õóâüöààíûàðèëæààíû 54 õóâèéã ýçýëæ áàéíà. ̺í ñ¿¿ëèéíñàðóóäàä õºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàíãóóä øèíýýðíýìýãäýæ îðæ èðýõã¿é áàéãàà íü ãàäààä õºðºíãºîðóóëàëòûí óðñãàë òîãâîðæîîã¿éã èëýðõèéëæáàéíà. Ýíý íü íýã òàëààñ äýëõèéí ñàíõ¿¿ãèéíçàõ çýýëèéí õÿìðàëòàé õîëáîîòîé áîëîâ÷ íºãººòàëààñ Ìîíãîëûí õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí ºíººãèéíõóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èí, á¿ðòýãäñýí êîìïàíèóäûíìýäýýëëèéí èë òîä áàéäàë íü ãàäààäûí õºðºíãºîðóóëàëò òàòàõ òààòàé îð÷èíã á¿ðýí ä¿¿ðýí õàíãàæ÷àäàõã¿é áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.Ìîíãîëûí õºðºíãèéí áèðæèéí ãèø¿¿íÔðîíòèåð ÕÕÊ-èéí çàõèðàë Íàñà Èãàòà Áë¿¿ìáýðãòåëåâèçèéí ñóâàãò ÿðèëöëàãà ºãºõ人: “Ìîíãîëäõºðºí㺠îðóóëàõàä òóëãàðäàã õàìãèéí ãîëáýðõøýýë íü èë òîä áàéäëûí àñóóäàë áàéäàã”-õýìýýí ºã¿¿ëñýí áàéíà. ̺í èë òîä áàéäàëõàíãàëòã¿é òóõàé ãàäààä õºðºí㺠îðóóëàã÷èäòýéõèéñýí óäàà äàðààëñàí óóëçàëòóóä, ñåìèíàð,êîíôåðåíö¿¿äèéí ¿åð õýëýëöýãäýæ áàéñàí íüìýäýýëëèéí èë òîä áàéäëûí àñóóäàë ãàäààäõºðºí㺠îðóóëàëòûã õÿçãààðëàõàä ãîëëîõ íºëºº¿ç¿¿ëæ áàéãààã èëòãýæ áàéíà.Ìîíãîëûí õºðºíãèéí áèðæèéí Á¿ðòãýëèéí àëáàá¿ðòãýëòýé êîìïàíèóäûí ¿¿ðãèéí ã¿éöýòãýëèéã ÕÍÕçàðëàæ ìàòåðèàëàà èð¿¿ëñýí áàéäàë, íîîãäîëàøèã òàðààñàí áàéäàë, á¿ðòãýëèéí õóðààìæ òºëñºíáàéäàë çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð ä¿ãíýí ñóäàëãààõºòëºí ÿâóóëäàã. 2008 îíû 10 ñàðûí áàéäëààðíèéò 379 á¿ðòãýëòýé êîìïàíèéí äºíãºæ 69 íü áóþó18.2% íü “¿¿ðãýý õàíãàëòòàé áèåë¿¿ëäýã” ãýñýí¿íýëãýý àâñàí áàéíà.2007 îíä îðæ èðñýí õºðºí㺠îðóóëàëò íüçàðèì òàëààð ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëòûí÷èã õàíäëàãûã èëýðõèéëýõýýñýý èë¿¿ Ìîíãîëûíõºðºíãèéí çàõ çýýëèéã “òàíäñàí”, “òóðøñàí” ¿éëàæèëëàãàà áîëñîí ãýæ õýëæ áîëîõîîð áàéíà.Òóõàéëáàë ßïîíû õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ìºíãºíõºðºí㺺 îëîí äàõèí øèëæ¿¿ëýí áàéðøóóëñàí¿éëäë¿¿ä, ÑÇÕ-íîîñ “Øàðûí ãîë” ÕÊ-èéí õýëöëèéãáóöààõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàñíû äàðàà ßïîíîîñîðîõ õºðºí㺠îðóóëàëò áàãàññàí çýðýã íü äýýðõä¿ãíýëòèéã õèéõýä õ¿ðãýæ áàéíà.2007 îíû èíäåêñèéí ãýíýòèéí ºñºëòèéí ãîëøàëòãààí íü òóõàéí õóãàöààíä èõ õýìæýýãýýðõóâüöàà õóäàëäàí àâñàí ãàäààäûí õºðºíãºîðóóëàã÷äûí ýðýëòýýñ ¿¿ññýí ãýæ ä¿ãíýñýí áèëýý.Õàðèí äýýðõ õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüä óðòõóãàöààíä õºðºí㺠îðóóëàõ ñòðàòåãè áàðèìòëàæõºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàãñàà á¿ðä¿¿ëñíèé äàðààíýìæ õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõã¿é áàéãàà áàéäàë,ìºí äýëõèéí ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýëèéí õÿìðàëààñõàìààðàí øèíýýð ãàäààä õºðºí㺠îðóóëàëò îðæèðýõã¿é áàéãàà íü õóâüöààíû ýðýëò, àðèëæààíû¿íèéí ä¿íã ýðñ áóóðóóëæ áàéíà. Òýð íü ýð÷èìòýéºññºí õóâüöààíû õàíø áóþó ÒÎÏ-20 èíäåêñèéíáóóðàëòàíä òîìîîõîí íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéíà.3.2 Äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàëòÄîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàëò 2005-2008îíóóäàä òàñðàëòã¿é ºññºí áàéíà (õàâñðàëò 4).Ýíý ºñºëò íü íèéãýìä ýåðýã ººð÷ëºëò áèé áîëæèðãýäèéí õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí îéëãîëò íýìýãäýæáàéãààòàé õîëáîîòîé. Íýã òàëààñ õºðºíãèéí çàõûí¿éë àæèëëàãàà çºâõºí öýíõýð ÿãààí òàñàëáàðòàéõîëáîîã¿é, ìºí õºðºí㺠òºâëºð¿¿ëýí àøèã îëîõáîëîìæòîé áîëîõûã èðãýä ºäºð èðýõ òóòàì èë¿¿îéëãîæ ýõýëæ áàéíà. ¯¿íòýé óÿëäàí õºðºíãèéí çàõçýýëä èòãýõ èòãýë íü áàãà áàãààð íýìýãäýæ áàéãààíü öààøäàà îëîí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûã äîòîîäûíçàõ çýýëýýñ òàòàí îðóóëàõàä äºõºì áîëæ áàéíà(Õàâñðàëò 5).Îäîîãèéí áàéäëààð õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð360 ãàðóé êîìïàíèéí ¿íýò öààñ á¿ðòãýãäñýíýýñäóíäæààð 50 îð÷èì íü èäýâõòýé àðèëæèãäàæáàéíà. Òýäíèé òîîíä øèíýýð á¿ðòã¿¿ëñýí (2005îíîîñ õîéø) ¿íýò öààñóóä îíöãîé áàéð ñóóðüýçýëäýã. Ó÷èð íü øèíýýð ãàðñàí êîìïàíèóäàäá¿ðòãýëèéí ä¿ðýì æóðàì æèíõýíý óòãààðàà¿éë÷ëýí, á¿ðòãýëèéí øàëãóóðûã äàâæ ÌÕÁäá¿ðòãýãäñýíýýð õóó÷èí ºì÷ õóâü÷ëàëûíçîðèëãîòîé áàéãóóëàãäñàí êîìïàíèóäòàéõàðüöóóëàõàä õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ºìíºõ¿ëýýæ áóé ¿¿ðãýý ìýääýã, õºðºí㺠îðóóëàã÷èä ÷îðóóëñàí õºðºíãèéíõºº õîéíîîñ èë¿¿ àíõààðàëõàíäóóëäàã, ñóðòàë÷èëãàà õàðüöàíãóé ñàéíõèéãäñýíýýð õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ñîíèðõëûãèë¿¿òýé òàòñàíòàé õîëáîîòîé þì. Òóõàéëáàë2008 îíû 5 äóãààð ñàðä Àíîä áàíê, Ãåðìåñöåíòåð ÕÊ-èóä õóâüöààãàà íèéòýä ñàíàë áîëãîõîäáîãèíî õóãàöààíä íèéòäýý 22.5 òýðáóì òºãðºãèéíáîðëóóëàëò õèéãäñýí íü õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðáàéãààã õàðóóëæ áàéíà.4 Õºðºíãèéí çàõ çýýë ¹10 /10/ 2008

ÌÝÐÃÝÆÈËÒÍÈÉ ÁÓËÀÍÕºðºíãèéí çàõ çýýë èäýâõæèí, êîìïàíèóäûíõºðºíãèéí çàõ çýýë äýýðýýñ õºðºí㺠òºâëºð¿¿ëýõñîíèðõîë èõýñ÷, øèíýýð á¿ðòãýãäñýí êîìïàíèóäûíòîî íýìýãäýæ áàéíà. 2006-2008 îíóóäàä õèéãäñýíIPO-ûí ¿íýò öààñíû òîî øèðõýã, òºâëºð¿¿ëñýíõºðºíãèéí ñóäàëãààíààñ 2008 îíä IPO õèéñýíêîìïàíèóäûí òîî òºâëºð¿¿ëñýí õºðºí㺠èõýýõýííýìýãäñýí áàéíà. (Õàâñðàëò 6)IPO íü ¿íýò öààñíû íèéë¿¿ëýëòèéã íýìýãä¿¿ëæ,õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð ýðãýëäýæ áàéãàà ìºíãºíõºðºíãèéã áàãàñãàäàã. Òîäðóóëáàë IPO õèéãäñýíýýðõóâüöàà õóäàëäàí àâñàí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíìºí㺠íü òóõàéí IPO õèéæ áàéãàà êîìïàíè ðóóøèëæèæ, õºðºíãèéí çàõ äýýðõ áîãèíî õóãàöààíûýðãýëòèéí ìºíãºí õºðºíãèéí òîäîðõîé õýñãèéã çàõçýýëèéí ýðãýëòýýñ ãàðãàæ áàéãàà ãýñýí ¿ã þì. Ýíýíü áóñàä ¿íýò öààñíû õàíøèä ñºð㺺ð íºëººëæáàéíà.3.3 Èíôëÿö, ̺íãºíèé õàòóó áîäëîãîÌàíàé óëñûí èíôëÿöèéí òºâøèí ýíý îíû 10ñàðûí áàéäëààð 34.2 õóâüòàé áàéíà. Ýíý ºíäºð¿íèéí ºñºëòèéã çîãñîîõûí òóëä Ìîíãîëáàíêáîäëîãûí õ¿¿ãýý 3 óäàà ºñãºæ 10.25 õóâü õ¿ðãýñýí,çààâàë áàéëãàõ íººöèéí õýìæýýãýý 0.5 õóâèàðíýìýãä¿¿ëñýí áèëýý.̺íãºíèé õàòóó áîäëîãî íü çàõ çýýë äýýðýðãýëäýæ áàéãàà ìºíãºí õºðºíãèéí íèéë¿¿ëýëòèéãáàãàñãàõàä ÷èãëýäýã áºãººä ìºíãºí õºðºíãèéí¿íý ºðòãèéã íýìýãä¿¿ëäýã. Êîìïàíèóäàä ººðèéí¿éë àæèëëàãààãàà ñààäã¿é ÿâóóëàõûí òóëäáàðàà, ìàòåðèàë, ýðãýëòèéí õºðºí㺠õóäàëäàæàâàõ áîëîí áóñàä çîðèëãîîð áàíêíààñ áîãèíîõóãàöààòàé ìºí㺠çýýëýõ øààðäëàãà ãàðäàã.Õàðèí ìºíãºíèé õàòóó áîäëîãî íü çýýëèéí õ¿¿ãíýìýãä¿¿ëýõ çàìààð êîìïàíèóäûí ñàíõ¿¿ãèéíáàéäàëä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëäýã. Õºãæèíã¿éîðíóóäàä ýíý íü áèðæèä á¿ðòãýëòýé êîìïàíèóäûí¿éë àæèëëàãààíä ñºð㺺ð íºëººëæ àøãèéãáóóðóóëàõ ó÷ðààñ õóâüöààíû õàíø áóóð÷, èíäåêñóíàõ ÿâäàë òîõèîëääîã àæýý.Õàðèí Òºâ áàíêíû õàòóó áîäëîãûã äàãàæÇàñãèéí ãàçðûí ¿íýò öààñíû ºãººæ íýìýãääýã. Ýíýíü çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷äûã õóâüöààíä õºðºíãºîðóóëàõààñàà òàòãàëçàæ Çàñãèéí ãàçðûí áîíäõóäàëäàæ àâàõàä õ¿ðãýäýã áàéíà. Ýíý áàéäëààðõóâüöààíû çàõààñ Çàñãèéí ãàçðûí áîíäûí çàõçýýë ð¿¿ øèëæèõ õºðºíãèéí óðñãàë èõýñâýë ýíý íüõóâüöààíû èíäåêñò ñºð㺺ð íºëººëíº.Äýýð äóðäñàí õàìààðëóóä íü èõýíõäýý ºíäºðõºãæñºí õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð ¿éë÷èëäýãáàéíà. Ìàíàé óëñûí õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí èëòîä áàéäàë ìóó, õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí áîëîâñðîëõîìñ çýðýã øàëòãààíóóäààñ õàìààðàí ìºíãºíèéáîäëîãî êîìïàíè òóñ á¿ðèéí ñàíõ¿¿ãèéí áàéäëûíõ¿ëýýëòýíä øóóä íºëºº ¿ç¿¿ëäýãã¿é.Õàðèí ìºíãºíèé áîäëîãî Ìîíãîëûí õºðºíãèéíçàõ çýýëä ººð øóãàìààð íºëººëæ áàéíà. Íýãò,äýýð äóðüäñàí÷ëàí õàòóó áîäëîãî íü àðèëæààíûáàíêóóäûã çýýëæ¿¿ëýëòýý áàãàñãàõ, çàðèìòîõèîëäîëä çýýëæ¿¿ëýëòýý çîãñîîõîä õ¿ðãýæáàéãàà ó÷ðààñ ýäèéí çàñàã ìºíãºíèé ãà÷èãäàëä îðæ,õºðºíãèéí çàõ çýýë ýíý ãà÷èãäëûí íºëººã ìýäýð÷áàéíà. Õî¸ðò, àðèëæààíû áàíêóóä õàäãàëàìæèéíõ¿¿ãýý ºñãºæ áàéãàà íü, õºðºíãèéí çàõààñ èë¿¿áàíêíû ñàëáàðûã ñîíèðõîõ ñîíèðõëûã õºðºíãºîðóóëàã÷äàä òºð¿¿ëæ áàéíà.¯íýò Öààñíû Òºëáºð Òîîöîî ÒºâëºðñºíÕàäãàëàìæèéí òºâ äàõü ìºíãºí õºðºíãèéí¿ëäýãäëèéã 2008 îíû õóâüä àâ÷ ¿çýõ þì áîë õýä õýäýíIPO äàðààëàí ÿâàãäàõ ¿åýð ýðñ íýìýãäñýíèé äàðààáóóðàõ õàíäëàãàòàé áàéñàí áºãººä 2008.10.28-íû ¿ëäýãäëèéã îíû ýõíèé ¿åòýé õàðüöóóëâàë 1.0òýðáóì òºãðºãººð áóþó 23%-èàð äîîãóóð áàéãààíü õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð àðèëæàà õèéõýä áýëýíáàéëãàäàã ìºíãºí õºðºíãèéí õýìæýý áàãàññàíûãèëýðõèéëæ áàéíà (Õàâñðàëò 8). Ýíý íü àðèëæààíûáàíêóóäûí õ¿¿ ºñ÷, íèéò çàõ çýýë äýýð áàéãààìºíãºíèé íèéë¿¿ëýëò áàãàñ÷ áàéãààòàé õîëáîîòîé.3.4 Íèéãìèéí ñýòãýë ç¿éÑàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëèéí áàéäàë íü íèéãìèéíñýòãýë ç¿éãýýñ èõýýõýí õàìààðàëòàé áàéäàã.Õºðºí㺠îðóóëàëòûí îíîëóóä õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíõ¿ëýýëòèéã ¿íýò öààñíû õàíøèä íºëººëºõ õ¿÷èíç¿éëýýð îíöãîéëîí õàðóóëñàí áàéäàã.Õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí àéäàñ, ýñâýë øóíàë çýðýãñýòãýë õºäëºë¿¿ä íü áîäèò õºðºí㺠îðóóëàëòûíøèíæèëãýýíýýñ èë¿¿òýé òýäíèé ñýòãýë ç¿éä õ¿÷òýéíºëººëäºã. Ǻâõºí òåõíèê øèíæèëãýý áóþó õàíøèéíººð÷ëºëòèéã ¿íäýñëýí õóâüöààíû àðèëæààíäîðîëöäîã õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüä õýñýãõóãàöààíû õàíøèéí óíàëò íü ýíýõ¿¿ óíàëò öààøèä÷ ¿ðãýëæëýõ ñýòãýãäýë òºð¿¿ëæ, õóâüöààãàà èõýýðçàðàõ øèéäâýðèéã ãàðãàõàä õ¿ðãýäýã. Èíãýñíýýðçàõ çýýë äýõ íèéë¿¿ëýëòèéã íýìýãä¿¿ëæ, õàíøèéíóíàëòûã á¿ð èõýñãýõ ñºðºã ¿ð äàãàâàðòàé.Ìîíãîëûí õºðºíãèéí áèðæèä á¿ðòãýëòýéõóâüöààò êîìïàíèóäûí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíáóðóó ãàðäàã, ìºí òàéëàíãèéí ìýäýýëýë õºðºíãºîðóóëàã÷äàä íýãýí çýðýã õ¿ðäýãã¿é çýðýãøàëòãààíóóäààñ õàìààðàí õºðºí㺠îðóóëàëòõèéõäýý áîäèò øèíæèëãýýí äýýð ¿íäýñëýäýãõºðºí㺠îðóóëàã÷ öººõºí ó÷ðààñ èõýâ÷ëýí áîäèòáóñ ìýäýýëýë, õàíøèéí ººð÷ëºëòèéí òààìàãëàëäýýð ¿íäýñëýí øèéäâýðýý ãàðãàæ áàéíà. Ýíý íüÌîíãîëûí ¿íýò öààñíû çàõ çýýëèéã àëáàí áóñìýäýýëýëä àâòàìõàé, ºñºëò óëàì ºíäºð ºñºëòèéãÕºðºíãèéí çàõ çýýë ¹10 /10/ 20085

ÌÝÐÃÝÆÈËÒÍÈÉ ÁÓËÀÍäàãóóëäàã, óíàëò óëàì èõ óíàëòûã äàãóóëàõýðñäýëòýé çàõ çýýë ãýäãèéã èëýðõèéëæ áàéíà.Ñ¿¿ëèéí ¿åä ãàäààä, äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàëòáàãàññàíààñ øàëòãààëàí ÀÍÎÄ ÁÀÍÊ, ÃÅÐÌÅÑÖÅÍÒÐ çýðýã õóâüöààíóóäûí õàíø íýðëýñýí ¿íýáîëîí îëîí íèéòýä àíõ àðèëæèãäñàí ¿íý õàíøààñ30-40 õóâèàð áóóðààä áàéãàà íü çºâõºí òóõàéí ¿íýòöààñûã àíõäàã÷ çàõ çýýë äýýðýýñ õóäàëäàí àâñàíõºðºí㺠îðóóëàã÷äààð çîãñîõã¿é íèéò õºðºíãºîðóóëàã÷äàä ò¿ãø¿¿ðòýé õ¿ëýýëò áèé áîëãîæ áàéíà.Èõýíõ äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷èä õàíøèéíçºð¿¿íýýñ áîãèíî õóãàöààíä àøèã îëîõ çîðèëãîîðàíõäàã÷ çàõ çýýëýýñ õóâüöàà õóäàëäàí àâñíààñøàëòãààëàí çàõ çýýë äýõ çàðàõ çàõèàëãà áóþóíèéë¿¿ëýëòèéã íýìýãä¿¿ëýí õàíøèéã óëàì èõýýðóíàãààæ áàéíà. ̺í Àíîä áàíêíû 3-ð óëèðëûíáàëàíñ äàõü òàòâàðûí äàðààõ àøãèéí õýìæýý 2-ðóëèðëûí àøãààñ 726.2 ñàÿ òºãðºãººð áàãà ãàðñàíáóþó 3-ð óëèðàëä òýð õýìýýãýýð àëäàãäàëòàéàæèëëàñàí ä¿í ãàðñàí íü èíñòèòóöèîíàëõºðºí㺠îðóóëàã÷äûã õóâüöààãàà çàðàõ áîäëîãîáàðèìòëàõàä õ¿ðãýæ, íèéë¿¿ëýëòèéã íýìýãä¿¿ëæáàéíà. ̺í çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüääýëõèéí ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëèéí óíàëòûã Ìîíãîëûíõºðºíãèéí çàõ çýýëòýé øóóä õîëáîîòîéãîîð îéëãîæõºðºí㺺 òàòàõ øèéäâýð ãàðãàæ áàéãàà íü õàíøèéíóíàëòàä íºëººëæ áàéíà.3.5 Îëîí óëñûí ñàíõ¿¿, õºðºíãèéí çàõ çýýëÀÍÓ-ûí ìîðãåéæèéí çàõ çýýëýýñ ýõòýéñàíõ¿¿ãèéí õÿìðàë äýëõèéí øèíæ ÷àíàðòàéáîëæ îëîí óëñûí ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýë õ¿íäýð÷áàéíà. Á¿õ áèðæ¿¿äèéí ãîë èíäåêñ¿¿äòàñðàëòã¿é óíàñààð áàéíà. 2008.10.23-íû ºäðèéíèíäåêñèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã 2008 îíû 1 ñàðòàéõàðüöóóëáàë ÀÍÓ-ûí Dow Jones èíäåêñ 33.37 %,Standard&Poor’s 500 èíäåêñ 37.25 %, ßïîíû Nikkei225 èíäåêñ 42.41 %, Ñîëîíãîñûí KOSPI èíäåêñ43.36%, Õÿòàäûí SSE composite èíäåêñ 63.97%,Âüåòíàìûí HoShiMin èíäåêñ 60.8%, ÀíãëèéíFTSE èíäåêñ 37.64% òóñ òóñ áóóðààä áàéíà.Îþó òîëãîéí îðä ãàçðûí ëèöåíçèéã ýçýìøèã÷Êàíàäûí Àéâåíõîó ìàéíç êîìïàíèéí NYSE äýýðõõóâüöààíû õàíø 2007 îíû 10 ñàðä 16.94 äîëëàðòõ¿ð÷ áàéñàí áîë 2008.10.22-íû ºäðèéí áàéäëààð1.73 äîëëàð áîëæ 9.8 äàõèí óíààä áàéíà. Ìîíãîëóëñûí ýêñïîðòûí ãîë ò¿¿õèé ýä áîëîõ çýñèéíäýëõèéí çàõ çýýë äýõ ¿íý áàðàã 2 äàõèí áóóð÷, ýíýíü Ìîíãîë óëñûí ýäèéí çàñàã, òºñâèéí îðëîãîäøóóä íºëººëæ áàéíà.Õÿìðàë íü áîäèò ýäèéí çàñàãò íºëººãºº ¿ç¿¿ëæáàéãàà íü ºäºð èðýõ òóñàì ìýäýãäñýýð áàéíà.Ñàíõ¿¿ãèéí õÿìðàëààñ øàëòãààëàí ãàäààäûíõºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ñóë ÷ºëººòýé õºðºíãèéííººö áàãàñ÷ áàéíà. Ýíý õÿìðàë íü òîì õºðºíãºîðóóëàëòûí áàíêóóäûí äàìïóóðëûã äàãóóëæáàéãààãààñ èõ õýìæýýíèé õºðºí㺠îðóóëàëò õèéäýãáàéãóóëëàãóóäûí ñàíõ¿¿ãèéí ÷àäàâõèä íºëººëººäçîãñîõã¿é òýäíèéã õóâüöàà áîëîí áóñàä ýðñäýëòýéñàíõ¿¿ãèéí õýðýãñë¿¿äýä õºðºí㺠îðóóëàõààñààòàòãàëçàõàä õ¿ðãýýä áàéíà. Õºãæèæ áóé îðíóóäûíçàõ çýýëä õºðºí㺠îðóóëäàã ñàíãóóä ìºí ººðñäèéíõºðºí㺠îðóóëàëòàà èõýýõýí áîëãîîìæòîé õèéõýäõ¿ðãýýä áàéíà. Õºãæèæ áóé îðíóóäûí çàõ çýýëäõºðºí㺠îðóóëäàã áàéãóóëëàãóóä õºðºí㺠îðóóëàëòààò¿äãýëç¿¿ëýõ áîëñîí áàñ íýã øàëòãààí íü Õÿòàä,Âüåòíàì çýðýã ìàíàé óëñòàé èæèë òºñòýé øèíýçàõ çýýëòýé óëñóóäûí õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí ãîë¿ç¿¿ëýëò¿¿ä ñ¿¿ëèéí æèëä óíàæ áàéãàà ÿâäàë þì.Îäîîãèéí áàéäëààð äýëõèéí ñàíõ¿¿ãèéíõÿìðàë íü Ìîíãîëûí ¿íýò öààñíû çàõ çýýëä ¿éëàæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéãàà õºðºí㺠îðóóëàã÷èäçºâõºí íýìýëò õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõýý çîãñîîõîäõ¿ðãýõ áàéäëààð íºëººëæ áàéãàà áºãººä áàéäàëöààøèä õ¿íäýð÷ áîëîõ þì. 2008 îíû 9 ñàðûíáàéäëààð òºâëºðñºí õàäãàëàìæèéí ìºíãºíõºðºíãèéí îðëîãî çàðëàãûí ã¿éëãýýã õàðàõàäãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷èä îðóóëñàí õºðºí㺺òàòààã¿é áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà. Õýðýâ äýëõèéíñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëèéí õÿìðàë öàð õ¿ðýýãýý òýëýõþì áîë ýäãýýð õºðºí㺠îðóóëàã÷èä õºðºí㺺 òàòàõàþóë áèé.Ä¿ãíýëò: Ìèêðî òºâøèíä àâ÷ ¿çâýë ãàäààäûíõºðºí㺠îðóóëàã÷äûí èäýâõèòýé áàéäàë áóóð÷áàéãàà íü íýã òàëààñ òýä ººðñäèéí õýðýãòýéãýæ ¿çñýí õºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàãñàà á¿ðä¿¿ëæèðýýä¿éí ºñºõ õàíäëàãûã õ¿ëýýí äàõèí õóâüöààõóäàëäàí àâàõã¿é áàéãààãààð òàéëáàðëàæ áîëîõþì. Õàðèí ìàêðî ò¿âøèíä àâ÷ ¿çâýë äýëõèéíñàíõ¿¿ãèéí çàõàä í¿¿ðëýýä áàéãàà õÿìðàë, íýãá¿ñèéí óëñóóäûí õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí óíàëòçýðýã íü ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëòàä ñºð㺺ðíºëººëæ áàéíà. Äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàëòíýìýãäýæ áàéãàà õýäèé ÷ 2008 îíä õýä õýäýíêîìïàíè îëîí íèéòýä õóâüöààãàà ñàíàë áîëãîõ¿éë àæèëëàãàà (IPO) ÿâóóëæ õºðºí㺠òàòñàí,àðèëæààíû áàíêóóä çýýëæ¿¿ëýëòýý áàãàñãàæõàäãàëàìæèéí õ¿¿ èõýññýíýýð ìºíãºí õºðºíãèéíóðñãàë ìºíãºíèé çàõ ðóó ÷èãëýõ áîëñîí çýðýãòýéõîëáîîòîé ¿íýò öààñíû çàõ çýýë äýýð áýëýíìºíãºíèé õîìñäîë ¿¿ñ÷ áàéíà. Ýíý íü õºðºíãºîðóóëàã÷äûí ¿íýò öààñ õóäàëäàæ àâàõ áîëîìæèéãõÿçãààðëàæ, èíäåêñ, õàíø áóóðàõàä íºëºº¿ç¿¿ëæ áàéíà. Ãýâ÷ äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàëòºìíºõ æèë¿¿äòýé õàðüöóóëàõàä ºíäºð áàéãààíü ººäðºã õ¿ëýýëòèéã áèé áîëãîæ áàéíà. Îëîíóëñûí ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëèéí õÿìðàë ìàíàé çàõçýýëä øóóä áîëîí øóóä áóñààð íºëººëñººð áàéíà.6 Õºðºíãèéí çàõ çýýë ¹10 /10/ 2008

ÌÝÐÃÝÆÈËÒÍÈÉ ÁÓËÀÍÝöñèéí ä¿íäýý äýýðõ øàëòãààíóóäûí óëìààñãàäààä äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàëò áóóðñàííü õóâüöààíû çàõ çýýëèéí ýðýëòèéã áàãàñãàæ,èíäåêñèéí óíàëòàä ãîëëîõ íºëºº ¿ç¿¿ëñýýðáàéíà.IV. įÃÍÝËÒ ÑÀÍÀ˯íýò öààñíû õàíø ÷ºëººò çàõ çýýëèéí ýðýëòíèéë¿¿ëýëòèéí õóóëèéã äàãàæ ººð÷ëºãääºã.Äýëõèéí ñàíõ¿¿ãèéí õÿìðàë, á¿ñ íóòãèéíîðíóóäûí ¿íýò öààñíû ãîë èíäåêñ¿¿äèéí óíàëò,ìºí Ìîíãîëûí õóâüöààò êîìïàíèéí ìýäýýëëèéí èëòîä áàéäàë õàíãàëòã¿é áàéãàà çýðýã íü ãàäààäûíõºðºí㺠îðóóëàã÷äûí Ìîíãîëûí ¿íýò öààñíû çàõçýýëä èòãýõ èòãýëèéã ñóëðóóëæ áàéíà. ªºðººðõýëáýë ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷èä ¿íýò öààñõóäàëäàæ àâàõàà ò¿ð çîãñîîí, õ¿ëýýëòèéí áàéäàëäîðæ, òýð õýìæýýãýýð ¿íýò öààñíû ýðýëò áóóð÷áàéíà. Õýðýâ ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷èäòîäîðõîé õýìæýýíèé àëäàãäàë õ¿ëýýãýýä õºðºí㺺áóöààí òàòàõ áîäëîãî áàðèìòàëâàë íèéë¿¿ëýëòèõýñ÷, õàíøèéí óíàëò óëàì èõýýð íýìýãäýõ îíöãîéàþóëòàé áàéíà.Õàðèí äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüäõàäãàëàìæèéí õ¿¿ãèéí ºãººæ íýìýãäýæ áàéãààãààñøàëòãààëàí õºðºíãèéí óðñãàë ìºíãºíèé çàõ çýýëð¿¿ øèëæèí áàéðøèæ, òýð õýìæýýãýýð äîòîîäûíõºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ¿íýò öààñíû ýðýëò áóóð÷áàéíà. ̺íãºíèé õàòóó áîäëîãîîñ õàìààðàíçàõ çýýë äýõ ìºíãºíèé õýìæýý áàãàñ÷ õºðºíãºîðóóëàëò õèéõ ñóë ÷ºëººòýé ìºíãºí õºðºíãèéíõýìæýý áóóð÷ áàéãàà íü õºðºíãèéí çàõûí ýðýëòèéãáóóðóóëæ áàéíà. ̺í 2-äîã÷ çàõ çýýëä èäýâõòýéîðîëöîã÷ ñïåêóëÿòîð, äèëåð¿¿äèéí õóâüä ºìíºõõºðºí㺠îðóóëàëòààñ àøèãòàé õýëáýðýýð õºðºí㺺áóöààí òàòàõ áîëîìæ áàãàñ÷, ìºíãºí õºðºíãèéíõîìñäîëä îðñîí íü òýäíèé õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàðûãõÿçãààðëàæ áàéíà. Òèéìýýñ äýýðõ øàëòãààíóóäûíóëìààñ äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüöààíûýðýëò áóóð÷ áàéíà.ͺ㺺 òàëààñ õóâüöààíû ýðýëò áóóðñààðáàéõàä õóâüöààíû íèéë¿¿ëýëò èõ õýâýýð áàéãàà íüèíäåêñèéí áóóðàëòûã óëàì á¿ð íýìýãä¿¿ëæ áàéíà.Äîòîîäûí èõýíõ õºðºí㺠îðóóëàã÷èä õàíøèéíçºð¿¿íýýñ àøèã îëîõ çîðèëãîîð áîãèíî õóãàöààíäõºðºí㺠îðóóëàëò õèéñýí íü íèéë¿¿ëýëòèéã óëàìá¿ð íýìýãä¿¿ëæ áàéíà.̺í äýëõèéí ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëèéí õÿìðàë, 7-ãîîñ èë¿¿ ñàð ¿ðãýëæèëæ áàéãàà õàíøèéí óíàëò íüõºðºí㺠îðóóëàã÷äûí äóíä ò¿ãø¿¿ðòýé õ¿ëýýëò áèéáîëãîæ áàéãàà íü ººðºº õàíø óíàõàä íºëºº ¿ç¿¿ëæáàéíà.Ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãóóäààñ áîäëîãûí øèíæ÷àíàðòàé îíöãîé àðãà õýìæýý àâàõ, ãàäààä,äîòîîäûí çàõ çýýëýýñ èõ õýìæýýíèé õºðºíãºîðóóëàëò îðæ èðýõ çýðãýýñ áóñàä òîõèîëäîëäýðýëò áàãà õýâýýð áàéæ, èíäåêñèéí óíàëò öààøèä ÷¿ðãýëæëýõ õàíäëàãàòàé áàéíà.Èéìä äàðààõ àðãà õýìæýýã àâàõ ñàíàëòàéáàéíà.1. Îéðûí õóãàöààíä íèéòýä ñàíàë áîëãîõÌîíôðåø ø¿¿ñ ÕÊ-èéí õóâüöààíûàðèëæààíû ÿâöûã àæèãëàí ä¿ãíýëò õèéõ, çàõçýýëèéí ýðýëòèéã äàõèí òîäîðõîéëîõ,2. Ýðýëò áàãà õýâýýð áàéâàë òîäîðõîé õóãàöààíäàíõäàã÷ çàõ çýýëä íèéë¿¿ëýëò õèéõèéã ò¿ðçîãñîîõ,3. Êîìïàíèóäûí èë òîä áàéäàëä àíõààðàëõàíäóóëæ, ãàäààä äîòîîäûí õºðºíãºîðóóëàã÷äûã ýðñäëýýñ õàìãààëàõ, ¿¿íèé òóëä2005 îíîîñ õîéø IPO õèéãäñýí êîìïàíèóäûí¿éë àæèëëàãààíä Õîðîîòîé õàìòðàí ¿çëýã,øàëãàëò õèéõ,4. Õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí àðèëæààíä ÷ºëººòýéîðîëöîõ áîëîìæèéã õàíãàõ çîðèëãîîð¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðò àíõààðàõ, àðèëæààíûøèíý ñèñòåìèéã á¿òýýõ àæëûã ÿàðàâ÷ëàõ,5. Õàíø áóóðààä áàéãàà êîìïàíèóäûí ºíººãèéí¿íèéí òºâøèí äýõ õ¿ëýýãäýæ áóé ºãººæèéãòîîöîîëîí ãàðãàõ, õºðºí㺠îðóóëàã÷äàäõ¿ðãýõ,6. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äèéí ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéãíèéòýä õ¿ðãýõ, òóõàéëáàë õºðºíãºîðóóëàã÷äûí òîî íýìýãäñýí, äîòîîä õºðºíãºîðóóëàëòûí õýìæýý ºñºõ õàíäëàãàòàéáàéãàà, áîäèò ýäèéí çàñàã ºññºí, ãàäààäáîëîí äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàëòòàé ãèø¿¿íêîìïàíèóäûí òîî íýìýãäñýí, êîìïàíèéí ñàéíçàñàãëàëûã õºãæ¿¿ëýõ òàë äýýð çîõèöóóëàõýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãóóä àíõààðàõ áîëñîí,õºðºí㺠îðóóëàã÷èä áîëîí çàõ çýýë äýýðàæèëëàæ áàéãàà áîëîâñîí õ¿÷íèé ìýäëýã÷àäâàð ñàéæèðñàí çýðãýýð õºðºíãèéí çàõçýýë öààøèä õºãæèõ áîëîìæ èõ áàéãààãñóðòàë÷ëàõ,7. Õºðºí㺠îðóóëàã÷èä áóðóó çºð¿¿ îéëãîëò,ìýäýýëëýýñ øàëòãààëàí áîäëîãîã¿é àëõìóóäõèéõýýñ ñýðãèéëýõ,8. Ñóäàëãààíû ä¿íã Ñàíõ¿¿ãèéí çîõèöóóëàõõîðîîíä òàíèëöóóëàí, õºðºíãèéí çàõ çýýëèéãõàìãààëàõ ÷èãëýëýýð Çîõèöóóëàëòûíòîäîðõîé àðãà õýìæýýí¿¿äèéã àâàõûã ñàíàëáîëãîõ,Õºðºíãèéí çàõ çýýë ¹10 /10/ 20087

ÌÝÐÃÝÆÈËÒÍÈÉ ÁÓËÀÍÕàâñðàëòÃàäààä äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí àðèëæààíû ¿íèéí ä¿íä ýçëýõ õóâü /õóâèàð/Õàâñðàëò 1 1995 859,968,191 0 - - 35 505,413 0.1 9017 333,514,212 38.8 16099 509,918,162 59.31996 4,352,638,500 0 - - 433 12,204,495 0.3 28088 1,204,729,197 27.7 74280 3,066,171,658 70.41997 12,170,521,842 0 - - 1499 632,260,770 5.2 26031 1,799,828,208 14.8 124270 9,642,283,872 79.21998 10,756,580,467 0 - - 1398 187,249,406 1.7 19035 1,491,548,512 13.9 121440 8,985,555,418 83.51999 3,274,029,094 43 1,663,802 0.1 454 9,185,486 0.3 6970 507,176,099 15.5 52915 2,736,587,182 83.62000 14,107,663,381 287 67,677,889 0.5 168 7,032,431 0.0 4959 11,097,179,670 78.7 23896 2,928,267,188 20.82001 33,677,713,033 286 327,888,359 1.0 174 15,845,071 0.0 2063 31,497,572,522 93.5 13147 1,829,437,136 5.42002 46,021,860,913 26 12,983,180 0.0 102 12,187,587 0.0 2515 43,199,231,436 93.9 12546 2,797,458,710 6.12003 25,607,235,217 11 554,945 0.0 329 19,699,386 0.1 2999 22,979,144,919 89.7 10145 2,607,835,967 10.22004 15,290,053,324 16 7,674,073 0.1 64 13,228,118 0.1 2293 14,597,227,711 95.5 10592 671,923,422 4.42005 11,979,220,922 4 454,664,236 3.8 567 500,326,898 4.2 1335 9,445,958,117 78.9 7175 1,578,271,671 13.22006 18,027,502,610 477 4,270,973,663 23.7 919 600,336,219 3.3 1795 6,478,563,114 35.9 8418 6,677,629,614 37.02007 102,792,532,594 3073 34,065,636,691 33.1 5074 4,208,488,925 4.1 3916 45,626,473,847 44.4 16881 18,891,933,131 18.42008 59,335,740,405 1207 10,553,028,358 17.8 3578 3,919,962,314 6.6 4268 10,621,530,437 17.9 19853 34,241,219,296 57.7Ãàäààä äîòîîäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí àðèëæààíû ¿íèéíä¿íä ýçëýõ õóâü /òîîí ¿ç¿¿ëýëòýýð/ 1995 9017 333514212 38.8 16099 509918162 59.31996 28088 1204729197 27.7 74280 3066171658 70.41997 26031 1799828208 14.8 124270 9642283872 79.21998 19035 1491548512 13.9 121440 8985555418 83.51999 6970 507176099 15.5 52915 2736587182 83.62000 4959 11097179670 78.7 23896 2928267188 20.82001 2063 31497572522 93.5 13147 1829437136 5.42002 2515 43199231436 93.9 12546 2797458710 6.12003 2999 22979144919 89.7 10145 2607835967 10.22004 2293 14597227711 95.5 10592 671923422 4.42005 1335 9445958117 78.9 7175 1578271671 13.22006 1795 6478563114 35.9 8418 6677629614 37.02007 3916 45626473847 44.4 16881 18891933131 18.42008 4268 10621530437 17.9 19853 34241219296 57.7Õàâñðàëò 2 Õàâñðàëò 3Õàâñðàëò 4ÎíÕàâñðàëò 5Äîòîîä õºðºí㺠îðóóëàëòûí çàðèì ¿ç¿¿ëýëò¿¿äÑóðãàëòàíä õàìðàãäñàíõ¿ì¿¿ñèéí òîîÁÄÊ -èóäûíòîîÄÍÁ ºñºëò2005 60 22 7.32006 130 23 8.62007 230 28 9.92008 256 39 9.9*2005-2008 îíóóäûí õîîðîíä õèéñýí ÕÊ-èóäûí àíõäàã÷ çàõ çýýëèéí àðèëæààÕàâñðàëò 6Êîìïàíèéí íýð2005 2006 2007 2008òîî øèðõýã ¿íèéí ä¿í òîî øèðõýã ¿íèéí ä¿í òîî øèðõýã ¿íèéí ä¿í òîî øèðõýã ¿íèéí ä¿íÇîîñ áàíê 1,997,768 2,022,528,900Ìîíãîë øèëòãýýí 44,792 35,833,600 955,208 764,166,400ÁèÄèÑåê 7,500,000 750,000,000 832,109 2,496,327,000Îëëîî 5,820,299 582,029,900Õàé Áè Îéë 4,000,000 400,000,000 2,000,000 600,000,000Ìîíèíæáàð 10,000,000 1,000,000,000Æåíêî òóð áþðî 48,815,284 4,881,536,560 17,330,601 1,771,222,164 2,750,000 606,480,952Òóóë ñîíãèíî óñíû íººö 13,200,000 13,200,061,250Ãåðìåñöåíòð 23,562,900 2,356,290,000Àíîä 18,618,171 20,107,624,680Ðåìèêîí 29,316,024 2,931,602,400Õºõ ãàí 30,395,272 3,195,456,280Íèéò ä¿í 44,792 35,833,600 59,268,260 8,418,231,860 50,350,900 16,953,313,314 107,474,476 32,293,781,312Íèéò àðèëæààíä ýçýëñýí % 0.17 1.41 79.52 66.79 43.37 27.29 68.49 56.278 Õºðºíãèéí çàõ çýýë ¹10 /10/ 2008* 2008 îíû 10 ñàðûí áàäëààð