Numer 1/2007 - Gminne Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w ...

Kontakt piątyTichomir Ivanković.Wielkie kłamstwoZ Polski nie ma bezpośredniego pociągu do Serbii.„Cracovia” jedzie tylko do Budapesztu. Tam trzebaczekać kilka godzin, aby przesiąść się na „Avalę” relacjiWiedeń-Belgrad. Przed granicą węgiersko-serbskąpociąg pustoszeje. W wagonie oprócz mnie pozostajetylko starszy pan w okularach. Zagadnięty wyjaśnia,że jest Serbem z Nowego Sadu. Chętnie przystaje napropozycję dłuższej rozmowy i przenosi rzeczy do mojegoprzedziału. Tichomir Ivanković to emerytowanyarchitekt. Od czasu do czasu dostaje zlecenia z różnychfirm, co wiąże się z wyjazdami za granicę.– Ale teraz podróże sąpoważnym problemem.Wszędzie potrzebujemy wiz,a dawniej, za Tity... BrosTito był bardzo mądrymczłowiekiem. Wdrażał ateizm,bo doskonale wiedział,że w takim kraju, jak Jugosławiaróżnice religijnemogą doprowadzić tylko dokatastrofy. Marzył o stworzeniunarodu jugosłowiańskiego.Za jego rządów paszportJugosławii był powodem dodumy. Zjeździłem wtedy całą Europę i część Afryki. Gdyna granicy pokazywałem mój paszport, najczęściej przepuszczanomnie bez kontroli, a teraz... teraz... Biednanasza Serbia. Cała historia lat 90. to wielkie kłamstwoo Serbii, które stworzyli dziennikarze Zachodu i puściliw świat. Wielkie kłamstwo o naszym narodzie. Najgorzej,że nawet niektórzy ludzie stąd przykładają do tegorękę. Chociażby Emir Kustirica, ponoć najwybitniejszywspółczesny reżyser Bałkanów. A za cóż mu zachodnikolesie dają nagrody? Za to, że pokazuje w filmach to, cow człowieku najgorsze, najczarniejsze, najobrzydliwsze,że pokazuje ludzką podłość i małość? Akcja tych filmówrozgrywa się u nas, więc dla świata Serb to zbrodniarz,to wyuzdany morderca, ale przecież taki obraz Serbabył na Zachodzie potrzebny, taki obraz się podoba. Czyzbrodnią jest chęć posiadania w naszych granicach Kosowa?Kosowo to dla nas święta ziemia, kolebka serbskościna Bałkanach. Mówienie, że Kosowo jest albańskie tojakby tłumaczenie, iż wasz Kraków jest niemiecki.Twarz Tichomira Ivankovicia nabiega krwią. To chybanie tylko zdenerwowanie, ale także frustracja połączonaze zszarganą dumą narodową i poczuciem ogromnejniesprawiedliwości. Taki wyraz twarzy miał równieżMazllum Saneja, gdy podczas spotkania z uczniamiw Szczurowej mówił o krzywdach, jakie spotkały Albańczykówze strony Serbów w trakcie niedawnej wojny.WidmaNa bocznej ścianie jednego z bloków widocznychz belgradzkiego dworca kolejowego olbrzymi bilbordwyborczy z hasłem „Srbija ima snage”, co znaczy „Serbiajest silna”. Vladan Bogdanović wiezie mnie swojąwysłużoną „Zastavą” do hotelu ulicą Kneža Miloša.Zatrzymujemy się obok ruin budynków sztabu głównegoarmii jugosłowiańskiej oraz żandarmerii. Dokładniewidać, jak amerykańskie bomby przebijałypiętro po piętrze. Jeden z gmachów wygląda jakby zostałpochwycony przez olbrzyma i złamany w połowie,drugi – w środkowej części zamieniony w kupę gruzu.Stojąc tam, można sobie łatwo wyobrazić, jak po uderzeniubomby masa pędzącego z ogromną siłą powietrzawybiła wszystkie szyby, a szkło, kawałki betonui pył zaścieliły całe skrzyżowanie. Wybuch naruszyłteż konstrukcję stojącego obok wieżowca. Nocą ciemneruiny wyglądają jak widma w otoczeniu podświetlonychbudynków rządowych i ambasad.Kontakt siódmyBelgrad i literaturaUlica Francuska znajduje się w centrum miasta,a przy niej w jednym budynku siedziba Związku PisarzySerbii oraz Związku Tłumaczy Literatury Serbii.Wśród prezesów pierwszego z nich był sam Ivo Andrić,jedyny noblista na firmamencie kultury piśmienniczejpołudniowych Słowian, a po nim znany w Polsce wybitnypisarz Miodrag Bulatović.16 stycznia 2007 r. głównymi gwiazdami w salikonferencyjnej są Milovan Marčetić i Dragi Bugarčić.Marčetić, twórca literackiej koncepcji cmentarza o nazwieŚmierć Poetów oraz cmentarza Prozy, jak też ulicyNieśmiertelnych Poetów, wypowiada swoje poglądyspokojnym, miękkim głosem. Obserwując go, dochodzędo wniosku, że tak wygląda poeta w formie czystej. Maponad 50 lat, doskonale pamięta niedawne okropnościwojenne, ale mimo tego funkcjonuje w zupełnie innymświecie i tylko w mikroskopijnej części swoich myśli dotykarealiów serbskiej codzienności. Natomiast DragiBugarčić wydał właśnie powieść Sporedna ulica (Ulicapodrzędna). Wyjaśnia, że problem, którym się zajął tobanalność zła jako przedsionek zbrodni. Jego artystycznafilozofia jest chyba jedną z ciekawszych w tej częściEuropy. Słuchając go myślę, że bez względu na to, gdziejesteśmy, po niebie i ziemi nieustannie błądzą różne słowai znaki, wskazujące drogę do wspólnego celu, któryzawsze musi osiągnąć każdy narodzony człowiek.Kontakt szósty22Autor (z lewej) i serbski pisarz Dragi Bugarčić.W Z A K O L U R A B Y I W I S Ł Y 1/2007