Ag innse Sgeulachd na h-Alba - Society of Antiquaries of Scotland

CEIST:DÈ ANDLEASDANAS ABH’ AIG ALBASAN T-SAOGHAL…AGUS CIAMARA THA E AIRATHARRACHADHTRO THÌM?...Ach cha robh a dhòigh-beatha air falbh idir.B’ e saighdearan proifeiseanta, bhon òigeis an togail, a bh’ ann am fir Tighearnas nanEilean. Lean an cliù a bh’ aca mar fheachdchòmhraigeach, agus bha fèill mhòr fhathastair an sgilean. Chanar buannachan riuthaann an Gàidhlig - saighdearan sanntacha bha a’ tairgsinn an seirbheisean dhanfheadhainn a b’ fheàrr a phàigheadh. B’e Dòmhnall MacGhillEasbaig aon dhiubhsin. Chaidh gabhaltas fearann Port anEilein a bhuileachadh air leis a’ chrùnis bha e a’ sireadh fhortan le bhith a’sabaid ann an cogaidhean na h-Èireann.Agus nuair a bhàsaich e, uaireigin mumheadhan na siathamh linne deug, chaidha chomharrachadh air slighe thraidiseantaTaobh Siar na Gàidhealtachd _ le leacuaghach ghràbhalaichte chloiche ga shealltainna’ ceangal a chlaidheimh is a chriosaair, ag ullachadh airson batal. ‘S i uaighMhicGhillEasbaig a tha arceòlaichean a’smaoineachadh a lorg iad, sgaoilte am measgtobhtaichean an Tighearnais air eilean fàsPort an Eilein. Ghabh an saighdear sanntachàite coisrigte a shinnsearan ainmeil mar àit’-adhlacaidh _ ‘s dòcha mar mholadh dhaibh,‘s dòcha mar dhùbhlan.Airson ùine b’ iad Buannachain marMacGhillEasbaig an às-mhalairt a b’ fheàrr abh’ aig Alba. Nam bàtaichean-fada sònraichtea bha a’ dol gu cuan _ rin canar bìrlinnean_ dhèanadh iad astar mòr tarsainn air CuanÈirinn agus eadhon nas fhaide air falbh gumòr-thìr na h-Eòrpa, a’ buileachadh fòirneartshònraichte chòmhraigeach air armailtean cèin.Cha b’ e càil na bu lugha na cunnraidhean annan ealain cogaidh a bh’ anns na fir sin. Taghàm cogaidh sam bith sna meadhan aoiseanis faodaidh tu a bhith cinnteach gun robhsaighdearan Albannach a’ gabhail pàirt ann.Chog iad ann an tìrean cèin airson adhbharanneo-aithnichte, cho fad ‘s a bha airgead rifhaighinn.Tha arceòlaichean a-nise a’ feuchainn ris ant-slighe amhasgach seo a leantainn thairis airan Roinn Eòrpa _ gus lorg a-mach dè dìreachcho fada ‘s a shiubhail na ‘feachdan tartain’sin nan obair. Tha fianais ùr a’ sìor nochdadh.Ann an 2001, thug luchd-obrach a bha a’leudachadh slighe bhaidhsagalan fo ChaistealUppsala san t-Suain am follais mòr-uaigh lecuirp mu 60 fear innte. Tha dearbhadh aoisegualain nan corp agus sgrùdadh air clàraidheaneachdraidheil a-nise air an tùs a chur air aisgu 1520, is eadhon gu latha sònraichte _ 6Giblean. Dihaoine na Càisge.Nuair a thòisich an t-aonadh a bh’ ann bhochionn dà cheud bliadhna, eadar an t-Suain,an Danmhairg is Nirribhidh a’ tuiteam às achèile thàinig Lochlann gu bhith mar ionadcogaidh uabhasach. Air a’ mhadainn ud saGhiblean, chaidh arm Suaineach de luchdtuathatarsainn air abhainn reòthte Fyrisagus mhèarrs iad ann an sneachd trom airsonionnsaigh a thoirt air feachdan Rìgh Kristian II àsan Danmhairg, a bha ann am baile Uppsala. Geda bha iad a’ sabaid air taobh nan Danmhairgeachb’ e buannachain a bh’ anns a’ chuid mhòr de nasaighdearan a bha a’ dìon a’ bhaile; saighdearanfastaichte Albannach. Agus ‘s iongantach mur e ancuirp a bha adhlacaichte fo sgàil a’ chaisteil, foleathad feurach cas a bhios oileanaich an oilthighea-nise a’ cleachdadh airson cuirmean-cnuic isblianadh sa ghrèin. Tha sgrùdadh sònraichte dena cnàmhan a’ sealltainn gun robh na fir eadar25 is 34 a dh’aois. A thuilleadh air na leòinteanmarbhtach, a thàinig bho bhuillean mun cheann, bhafianais ann de sheann dhochannan is bhristidhean.Ged a bha iad ann an deagh staid chorporra, ‘siongantach mur an robh leòintean cogaidh beathaghaisgich air na fir. Agus choinnich na mic InnseGallach sin agus sinnsearan an Tighearnais rimbàs mu dheireadh fada air falbh bhon dachaigheaneileanach, a’ sabaid ann an tìr cèin airson crùncèin.Air feadh na Roinn Eòrpa sna meadhanaoisean, nam biodh duilgheadas aig rìghrean isriaghladairean, is gun duine ann a chuidicheadh iad,dh’fhastadh iad na buannachan.AN-DIUGH, LINNTEAN AN DÈIDHSIN, THATHAS FHATHAST A’ SIREADHSAIGHDEARAN FORTAIN NA H-ALBA.Ag Innse Sgeulachd Na H-Alba21