Buletini Mjedisor - Numri #3 (Maj 2011) - ammk-rks.net

B U L E T I N IENVIROMENTM J E D I S O RNEWSLETTERINFORMATA TËPËRMBLEDHURA◊ Ndotja e ajrit nëFAST Prishtinë FACTS shpesh ikalon normat elejuara sipas standardeve të BE-së,që paraqet njëkërcënim për shkaktimin esëmundjeve të rëndadhe të përsëritura të rrugëve tëfrymëmarrjes◊ Rreth 80% ebanorëve të zonaveurbane kanë qasje nësistemin e kanalizimit◊ Deponitë e shumta të paligjshmegjenerojnë rreziqe tëshëndetit dhe tëmjedisit duke endotur tokën dheburimet e ujit qëgjenden nën to◊ Disa restorante nëKosovë mbajnë arinjnë kafaz në mënyrë tëpaligjshme, dukeshkaktuar dëme tëpërhershme në sjelljete tyre natyroreKY BULETIN ЁSHTЁ SHTYPUR NЁ LETЁR TЁ RICIKLUARZhvillimi i turizmit malor është njëra ngamënyrat më të mira për gjenerimin e tëardhurave lokale për popullatën dhe kësisojkontribuon në zhvillimin ekonomik dheshoqëror. Për një vit, Komuna e Prizrenit nëKosovën jugore ka punuar në zhvillimin eturizmit malor në territorin e saj, dukepërfshirë zonën e malit unik të Sharrit tëmbështetur nga një regjion alpin Francez,Alpet Haute, Ambasada e Francës dheMinistria e Punëve të Jashtme të Francës.Qëllimi kryesor i projektit “Turizmi iqëndrueshëm, mjet për zhvillimin territorial nëzonat malore” do ta bëje Departamentin eTurizmit të Prizrenit operacional, efektiv dhedo ta finalizojë planin kryesor mbi turizmin; njëudhërrëfyes për këtë regjion malor me bukuridhe pasuri natyrore.EKSPEDITA E KЁRKIMIT NЁ SHPELLЁN E KANJONIT TЁ MADHShpella Gryka e Madhe në Grykën e Rugovës,është një bukuri e rrallë e nëntokës së Kosovësdhe një objekt interesant për shumëhulumtues. Vlerësohet se kjo shpellë është njëndër objektet natyrore më atraktive përrealizimin e ekspeditave hulumtuese dheturistike jo vetëm në masivin e Bjeshkëve tëNemuna por edhe në regjionin e BallkanitPerëndimor. Gjatë muajit shkurt në këtëshpellë është realizuar një ekspeditëhulumtuese e organizuar si rezultat ibashkëpunimit në mes të Shoqatës sëSpeleologëve “Aragonit” nga Peja, Agjencionitpër Mbrojtjen e Mjedisit të Kosovës dhe njëekipi të Speleologëve nga Republika eSllovakisë. Gjatë kësaj ekspedite janëhulumtuar disa korridore dhe galeri të reja tëshpellës të cilat nuk kanë qenë të eksploruaramë parë. Korridoret dhe galeritë e hulumtuarajanë të pasura me kristale që paraqesin vleratë rralla shkencore dhe turistike. Ekspedita tëngjashme me qëllim të hulumtimit tëkorridoreve dhe galerive tjera të paeksploruara të shpellës do të vazhdojë edhe nëtë ardhmen. Shpella Gryka e Madhe ndodhetnë kilometrin e tetë të Grykës së Rugovës,Aktivitetet tjera do të përfshijnë ndihmënPrizrenit që të zbatojë hapat e parë të planitdhe të zhvillojë partneritete me komunat fqinjenë regjionin e malit të Sharrit. Përveçpromovimit të zhvillimit ekonomik dheshoqëror, turizmi i qëndrueshëm mundohet t’ishmanget gjenerimit të ndikimit negativ nëkulturën dhe mjedisin lokal. ◊Mali impresiv i Sharrit në Kosovën Jugorerreth 90 m mbi shtratin e lumit Lumëbardhi iPejës. Hyrja e shpellës gjendet në lartësinëmbidetare 637 m. Gjatësia e korridoreve dhe egalerive të hulumtuara është rreth 13.450 m.Është njëra ndër shpellat më të mëdha nëKosovë dhe regjion. Ajo është krijuar ngarrjedhja ujore në shkëmbinjtë e triasikut. Nëbrendësi të shpellës gjendën disa lumenj dheliqe nëntokësorë të formave dhe madhësive tëndryshme, të cilët kanë ndikuar në zgjerimin ekorridoreve dhe galerive nëntokësore.Vlerësohet se Shpella Gryka e Madhe ka vlera tërralla natyrore, shkencore, hidrike, biologjike,edukative-arsimore dhe turistike. ◊Family with Mini Hydro Power Plant Produces ElectricitySI MUND TЁ NDIHMONI NЁ MBROJTJEN E MJEDISIT!T U R I Z M I I Q Ë N D R U E S H Ë M N Ë M A L ELënia e pajisjeveelektrike në gatishmërikonsumon energjinë kot– fikni pajisjet tërësisht! Përpiquni të shmangniblerjen e sapunit në një enëplastike - zgjidhni sapunë pa todhe të prodhuar ekologjikisht Ulpërdorimin,ripërdor dhe riciklonë vend të blerjesKY BULETIN ЁSHTЁ SHTYPUR NЁ LETЁR TЁ RICIKLUAR

Lead Story Hea dlineSeco nd ary St ory Headli neKY BULETIN ЁSHTЁ SHTYPUR NЁ LETЁR TЁ RICIKLUARENVIROMENTBULETINIKALENDARIMJEDISORFAST FACTS2011-ta, vitindërkombëtar ipyjeveNEWSLETTERMJEDISOR8 MajDita ndërkombëtaree kryqit tëkuq dhe gjysmëhënës së kuqe31 MajDita botërore paduhan5 QershorDita botërore emjedisit8 QershorDita botërore eoqeaneve17 QershorDita botërore eluftës kundërshkretëtirëzimit dhethatësiraveNGROHJA E PARË SOLARE NË QENDRËN SHËNDETËSORENë Kosovë, energjia elektrike përdoret kryesisht Rezultatet e pritshme të pilot projektit për dynga familjet, industria dhe sektori i shërbimeve muaj përfshijnë kursimet e energjisë elektrikedhe ajo prodhohet kryesisht nga djegia e prej 22.995 MWh/y, reduktimin e lirimit të CO2qymyrit linjit të cilësisë ulët. Zhvillimi dhe prej 31.259 t/y, dhe reduktimin e kostos në konsuminpërdorimi i burimeve të energjisë sëe energjisë elektrike prej 2000 e/y. Sirinovueshme është vendimtar për Kosovën për sistem i parë solar i ngrohjes në komunën e Dragashit,pilot projekti ka një vlerë të madhe de-shkak të niveleve në rritje të ndotjes së ajrit dheN E W S L E T T E R D A T Enë mënyrë që të ndiqet një model i monstruese për komunitetin dhe të gjithë reqëndrueshëmmjedisor për një mjedis të pastër gjionin, duke përfshirë zbatimin e tij në tëdhe të sigurt, me energji të sigurt dhe një ardhmen në përpunimin e ushqimit dhe në amvisëri.ekonomi të fuqishme. Një pilot projekt për◊instalimin e një sistemi të ngrohjes solare të ujitnë Qendrën e Mjekësisë Familjare në Dragash, uzbatua nga UNDP-ja me mbështetjen eThis story can fit 175-225 words. ing list from a company.organizatës jo-qeveritare për energji AKEREEdhe The financuar purpose nga of a Qeveria newsletter e is Finlandës to If you për explore të the Publisher catalog,nxitur provide përdorimin specialized e information paneleve you për will find many publica-solarengrohjen to a targeted e furnizimit audience. të ujit Newsletterssanitar me tions ngritje that të match the style of yourcan be të a energjisë great way to dhe mar-një furnizim newsletter. tëefikasitetitqëndrueshëm ket your product dhe or të service, mjaftueshëm andNext, të ujit establish të how much timenxehtë also create sanitar. credibility Në mënyrë and build që të and mbahet money you can spend onfurnizimyouriorganization’sqëndrueshëmidentityme ujë të nxehtë your newsletter. gjatë These factorsamong peers, members, employees,or vendors.vitit, është llogaritur se uji do të ngrohet will help me determine how frequentlygjatë you tre publish the newslet-energji solare për nëntë muaj, ndërsamuajve First, të determine dimrit, uji the do audience të ngrohet of nga ter kaldajat and its length. Panelet It’s recommendedsolare në kulmin e qendrës shëndetësorethat you publish yourme vaj the të newsletter. instaluar This për could ngrohje be të hapësirës.anyone who might benefit from newsletter at least quarterly sothe information it contains, for that Caption it’s considered describing a consistent pictureexample, employees M B J or E people L L J A source or E graphic. Dof Rinformation. U N J VYourE T Ë P A Q E SQë ngainterestedviti 2008in purchasingInterSilva,a productnjë organizatëcustomersjoqeveritare,or employees willor requestingka qenëyoure përfshirëservice.në zhvilliminlook forwardeto InterSilva its arrival. ka projektin e vazhdueshëm "Drunjtëpylltarisë You can në compile nivel të a mailing komunitet list në Kosovë, sëbashku from me business organizatat reply cards, partnere customerinformation nxit dhe sheets, mbështet busi-përfshirjen elokale. Pylltarianë komunitete paqes në Kosovë ", i projektuar për të mbjellë2.5 milion drunj gjatë një periudhe pesë vjeçareme përfshirjen e fuqishme të komunitetit lokal.Family njerëzve ness cards with në collected marrjen Mini at Hydro trade e vendimeve Power Plant dhe Kjo Produces do të ndihmojë Electricity të krijohet një bazë përmenaxhimin shows, or membership e burimeve lists. të You tyre lokale. Në përpjekjet kombëtare për mbjelljen e drunjveKosovë, might pylltaria consider e purchasing komunitetit a mail-mund të krijojë në të ardhmen. Agro-Vet Zhvillimi është"Infrastrukturën e gjelbër", ku hapësirat janë organizata partnere lokale e cila aktualisht ecaktuar dhe mbillen me pemë dhe bimë të tjera zbaton projektin në terren. Për të përfunduarzbukuruese apo të dobishme duke krijuar një fazën e parë të Projektit të Drunjve të Paqes nëmjedis të këndshëm dhe të sigurt. Kur Kosovë, aktualisht janë duke u mbjellur drunjmenaxhohen në mënyrë të qëndrueshme, shtesë në Obiliq për të arritur objektivin ehapësirat e këtilla mund të japin dru zjarri, 10.000 drunjve. ◊materiale të ndërtimit, dhe produkte jo-drusoresi mjaltë dhe fruta. Ato gjithashtu ofrojnë njëvendbanim të rëndësishëm për kafshët e egraqë mbështesin diversitetin biologjik. Mbjelljaurbane e drunjve mund të jetë pjesë e pylltarisësë komunitetit duke siguruar drunj të ri rrugë,mbjellje të drunjve rreth ndërtesave për tësiguruar hije dhe zbukurim, dhe drunj në parqete qytetit dhe oborre shkollore.KY BULETIN ЁSHTЁ SHTYPUR NЁ LETЁR TЁ RICIKLUAR

Lead Story Hea dlineSeco nd ary St ory Headli neKY BULETIN ЁSHTЁ SHTYPUR NЁ LETЁR TЁ RICIKLUARBULETINIMJEDISORPër numrin e radhës9/2011, abonohu në:www.ks.undp.orgVersioni online:http://www.kosovo.undp.org/?cid=2,176Ky buletin botohet nëbashkëpunim mesMinistrisë së Mjedisitdhe PlanifikimitHapësinor (MMPH) dheProgramit të Kombevetë Bashkuara përZhvillim (UNDP) nëKosovë.Ekipi redaktues: AfrimBerisha (MMPH), RizahHajdari (MMPH), NadiaChaichee (UNDP) dheBurbuqe Dobranja(UNDP).T H U A J I J O Q E S E V E N G A P L A S T I K AMe moton ”Unë e dua Podujevën të pastër - Vlerësohet se në nivelin global mbeturinat eThuaju JO qeseve të plastikës!” organizata jo plastikës përbëjnë 14-28 % të mbeturinave tëqeveritare Ekovizioni nga Podujeva u ka përgjithshme. Ekovizioni është Organizatëshpërndarë qytetarëve të kësaj komune qese Joqeveritare e cila aktivitetet i ka të orientuarapëlhure. Qëllimi i këtij projektit është në fuqizimin e rolit të rinisë dhe shoqërisë civileinformimi dhe vetëdijesimi i qytetarëve për në mbrojtjen e mjedisit. ◊dëmet që shkakton përdorimi i pakontrolluar iqeseve të plastikës. Përveç anëtarëve tëN E W S L E T T E R D A T Eorganizatës aksionit i janë bashkuar edhenxënës dhe vullnetarë të cilët kanë ndihmuarnë shpërndarjen e qeseve të pëlhurës dhepërcjelljen e porosive për mbrojtjen e mjedisit.Shpërndarja e qeseve është bërë kryesisht nëzonën urbane të qytetit. Përdorimi ipakontrolluar This story can i qeseve fit 175-225 të plastikës, words. përveç ing list from që a company.ndikon The në purpose prishjen of a newsletter e imazhit is to të peizazheve If you explore the Publisher catalog,you dëme will find many publica-natyrore provide dhe specialized urbane, information shkakton edhetjera to mjedisit a targeted për audience. faktin Newslettersnatyrore can be a great mundë way të to zgjasë mar-deri newsletter. në 400se riciklimi tions i tyre that në match the style of yourkushtevite. ket Qeset your product e plastikës or service, janë and të dëmshme nëNext, establish how much timeveçanti also create për shtazët. credibility Sipas and build organizatave përand money you can spend onmbrojtjen your organization’s e shtazëve identity si pasojë e qeseveyour newsletter.tëThese factorsplastikes among çdo peers, vit members, vdesin rreth employees,or vendors.100.000 will shtazë help determine how frequentlyyou publish the newslet-detare.First, determine the audience of ter and its length. It’s recommendedNDЁRKUFITARE that you publish your E HABITATEVEthe MBROJTJA newsletter. This could REGJIONALE beanyone who might benefit from newsletter at least quarterly soBashkimi the information Evropian do it contains, të kontribuojë for në that Caption it’s considered describing Shqipërisë a consistent picture dhe Ish Republikës Jugosllave tëruajtjen example, e habitateve employees unike, or people florës dhe source or faunës, graphic. of information. Maqedonisë Your duke qenë një shembull i një zonenë zonën interested e Parkut in purchasing të Prespës. a productor ka requesting propozuar your që service. BE-ja të ratifikojë look forward një Sipas to its arrival. marrëveshjes, palët do të detyrohen tëKomisioni customers or ndërkufitare employees will të mbrojtur në Evropën Juglindore.Evropianmarrëveshje për të mbrojtur zhvillimin e menaxhojnë liqenet në mënyrë të kujdesshme,You can compile a mailing listqëndrueshëm të zonës së Parkut të Prespës në duke i kushtuar vëmendje të veçantë nivelit tëfrom business reply cards, customerinformation sheets, busi-Evropën Juglindore. Marrëveshja u negociua ujit, parandalimit të ndotjes, ruajtjes sënga Komisioni Evropian, Greqia, Shqipëria dhe biodiversitetit si dhe zhvillimit të zonës nëness cards collected at tradeIsh Republika Jugosllave e Maqedonisë.shows, or membership lists. Youmënyrë të qëndrueshme. ◊Liqenet e Prespës dhe mjedisi përreth tyre janëmight consider purchasing a mail-një zonë unike natyrore me rëndësi të madheekologjike, e cila do të ruhet më mirë përmesnjë trajtimi gjithëpërfshirës në nivel baseni.Marrëveshja është një hap ndryshimi nëmarrëveshjet ekzistuese të bashkëpunimit nënivel vendor dhe duhet të lehtësojë zbatimin esuksesshëm të qëllimeve të Direktivës Kornizëtë Ujit të BE-se në këtë zonë. Zona e ParkutPrespa është përcaktuar si një zonëZona e Parkut Prespandërkufitare e mbrojtur në mes të Greqisë,SI MUND TЁ NDIHMONI NЁ MBROJTJEN E MJEDISIT!Angazhohu sivullnetar në iniciativat egjelbra në komunitet Preferoni ecjen në këmbë dhe vozitjenme biçikletë, është e shëndetshme dhe palëshime të gazrave ndotës Preferoni përdorimin eburimeve të rinovueshme tëenergjisë për energji elektrikeKY BULETIN ЁSHTЁ SHTYPUR NЁ LETЁR TЁ RICIKLUAR