Upiór z ratuszaOGRÓD DENDROLOGICZNYTon ogrodowi nadają platany klonolistne,cisy, dęby, klony, lipy, wiązy i kolekcja magnolii:japońskiej, pośredniej i gwiaździstej.Ponadto poznać tu możemy nawet tak egzotycznedrzewa i krzewy jak mahonia pospolita,złotolin japoński, jodła kalifornijskai koreańska, kilka gatunków jałowca,wierzba mandżurska i różanecznik fioletowy.Ponadto obejrzeć tu można domniemanegrodzisko wczesnośredniowieczne, którefaktycznie okazało się fortyfikacją militarnąz okresu wojen napoleońskich. Wartozwrócić też uwagę na zrekonstruowanygrobowiec megalityczny kultury amfor kulistychsprzed około 4000 lat. Tworzą go łupanepłyty, których ciężar dochodzi nawetdo 3 ton. W jego wnętrzu znaleziono szczątki17 osób, najprawdopodobniej należącychdo jednej rodziny i wyposażenie grobuw postaci siekierki, dłuta i toporka krzemiennego,dwa kły dzikiej świni, resztkiozdoby bursztynowej i gliniany pucharek.Układ bazylikowy świątyni z wieżą nakrytąostrosłupowym hełmem i zamkniętym półkoliścieabsydą prezbiterium zaprojektowałberliński architekt Konrad Nuon. Bryłę budowlitworzy aż osiem fantazyjnie połączonychze sobą różnej wielkości elementów. Stanowiąją nawa główna, dwie boczne, dwiepółbaszty, transept, zakrystia i prezbiterium.Wnętrze zdobią malowidła ścienne (1907-15)Theodora Nuttgensa, nawiązujące do kompozycjiwczesnochrześcijańskich. Ciekawostkąjest fakt umieszczenia w tle malowideł krajobrazównadwarciańskich z motywami wież kościołakatedralnego czy samego kościoła KrzyżaŚwiętego. W 1912 r. kościół otrzymał organywykonane przez firmę Orgel-Anstallt B. Grunberga.Dotrwały one do dzisiaj w doskonałymstanie i służą wielu wybitnym muzykomw czasie koncertów organizowanych przezStowarzyszenie Przyjaciół Muzyki Organowej.W 1919 r. berliński kościelny rozpoczął wykonywaniepolichromii na sklepieniach. Z pierwotnegowyposażenia zachował się ołtarzgłówny przedstawiający sceny ofiary Abrahamai Chrystusa na krzyżu. Innym zachowanymelementem jest drewniana, czworobocznaambona z wyrzeźbionymi na ściankach scenamiz życia Chrystusa oraz dekorowanymi konfesjonałamii ławkami.Po opuszczeniu kościoła kierujemy sięw stronę ronda Santockiego, by skręcić przednim w prawo w ulicę Szpitalną. Mijamy wybudowanyw stylu eklektycznym w 1848 r. dwukondygnacyjnydawny szpital miejski. Symetriai rytmiczny układ okien przynarożnychryzalitów z facjatami i nakrytej kopułowoczworobocznej wieży budzi uznanie dla wizjiarchitekta.Dochodzimy do ul. Teatralnej, przy którejwznosi się najokazalszy w mieście przykład architekturyklasycystycznej. Trzykondygnacyjnybudynek o 24-osiowej elewacji, nakrytydwuspadowym dachem jest obecnie siedzibąPaństwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.Pierwotne jednak przeznaczenie tej wybudowanejw 1802 r. na polecenie króla PrusFryderyka Wilhelma II budowli było zupełnieinne. Był to Krajowy Dom Ubogich, któregocelem była opieka nad inwalidami i resocjalizacjadrobnych przestępców i włóczęgówpoprzez pracę w przędzalni i tkalni. W pierwszymroku istnienia zakładu przyjęto do niego252 biednych, 33 więźniów i 14 obłąkanych– łącznie 299 osób. Poza sypialniami pensjonariuszy,mieściły się tu mieszkania dla pracownikówzakładu. W 1804 r. dobudowanobudynek wschodni, mieszczący więzienie,a w 1879 r. skrzydło zachodnie mieszczące administrację.W 1920 r. zlikwidowano KrajowyDom Ubogich i budynek przekazano na użytekPruskiego Rolnego Zakładu Badawczo-Doświadczalnego,którego tradycje kontynuowałpo II wojnie światowej Instytut Uprawy, Nawożeniai Gleboznawstwa.Idąc dalej ul. Teatralną, dochodzimydo wjazdu na teren dawnego szpitala, skądwidać bardzo ciekawą ośmioboczną, neogotyckąkaplicę z około 1850 r. nakrytą dachemstożkowym.Wkrótce docieramy do zbiegu ulic Teatralneji Ogrodowej. Warto zwrócić tu uwagęna narożną kamienicę z pseudopłaskorzeźbami(umieszczonymi ponad ostatniąkondygnacją) w typie antycznym z atrybutamiróżnych zawodów – młotek, dłuto, siekierka,kotwica, kielnia, koło zębate.Podążając dalej, dochodzimy do neoklasycznegobudynku Teatru im. Juliusza18
Upiór z ratuszaTEATR OSTERWY - FOT. M. KAŹMIERCZAKOsterwy (ul. Teatralna 29). Wybudowanogo w 1873 r. ze środków uzyskanych z kontrybucjiwojennej nałożonej na Francję po przegranejprzez nią wojnie z Prusami w 1870roku. Pierwsze przedstawienie inaugurującedziałalność teatru odbyło się w 1886 roku.W 1917 r. utworzono Towarzystwo Teatralne,które przejęło opiekę nad teatrem. Dzięki niemuudawało się ściągać do miasta artystówtej miary, co sławny król tenorów Enrico Caruso.W 1923 r. pod kierownictwem miejskiegoradcy budowlanego Meyera rozpoczęła sięprzebudowa wnętrz obiektu. Fasadę frontowąozdobiono czterema kolumnami doryckimi,na których wspiera się trójkątny frontonzakończony wystawką z naczółkiem. Wykonanoteż nową dekorację wnętrz, autorstwaSandfortha. Po zakończeniu działań wojennychjuż 8 września 1945 roku teatr rozpocząłswoją działalność wystawieniem sztuki „Ciotunia”Aleksandra Fredry przez zespół amatorski.A życie artysty w tych trudnych czasach niebyło łatwe ani nawet bezpieczne. Najlepszymtego dowodem jest fakt postrzelenia w 1945 r.w nogę w trakcie występu artystki rewiowejMarii Didur-Załuskiej w restauracji „Polonia”.W 1946 r. rozpoczął działalność stały zespółaktorski kierowany przez Leonię i Henryka Barwińskich.W ciągu tego roku wystawił on 13premier, dając 163 przedstawienia, w tym 89poza Gorzowem. Równie aktywnie działał teatrw latach 1947-48, kiedy dyrektorem byłAleksander Gąssowski. Niestety potem nadeszłygorsze lata, kiedy to teatralną działalnośćzawieszano, a na deskach sceny toczono pięściarskiei zapaśnicze pojedynki czy nawet pokazycyrkowe. Ostatecznie stały, państwowyteatr powołano w 1960 roku. Jego odrodzeniew pełnym kształcie nastąpiło za dyrekcji(1963-66) znanej polskiej aktorki i reżyserki– Ireny Byrskiej. Dowodem na to niech będziefakt, że teatr przywoził nagrody z ogólnopolskichfestiwali, a „Don Alvaresa” HerakliuszaLubomirskiego zaprezentowała TelewizjaPolska. W 1967 roku zainicjowano KonfrontacjeTeatralne (od 1983 roku znane jakoGorzowskie Spotkania Teatralne). Na deskachnaszego teatru nie tylko z okazji Spotkań Teatralnychmogliśmy oklaskiwać najlepszychpolskich aktorów, takich jak Zbigniew Zapasiewicz,Jerzy Zelnik, Kazimierz Kaczor, KrystynaFeldman, Anna Seniuk, Wojciech Pszoniak,Piotr Fronczewski, Krzysztof Tyniec, LeonardPietraszak, Piotr Machalica, Marian Kociniak,Marek Perepeczko, Andrzej Grabowski.Ewenementem na skalę krajową jest istnienieSceny Letniej jako sceny pleneroweji kameralnej. Poza przedstawieniami zdarzasię w teatrze usłyszeć znakomitą muzykę, np.koncert fortepianowy G-dur Op. 58 Ludwigavan Beethovena wykonany przez genialnegopianistę światowej sławy Michaela Ponti z towarzyszeniemOrkiestry Symfonicznej LanduBrandenburgii. Działalność teatru i kierującegonim od 2003 roku Jana Tomaszewicza dostrzegłoi nagrodziło zarówno MinisterstwoKultury (medal „Zasłużony Kulturze – GloriaArtis”) jak i Ministerstwo Edukacji Narodowej19