Оюу Толгойн Дугатын хярын ордын байгаль ... - Оюу Толгой ХХК

Батлав:Зөвшөөрсөн:АЙВЕНХОУ МАЙНЗ МОНГОЛИЯ ИНК КОМПАНИОЮУ ТОЛГОЙ ХАЙГУУЛЫН ТӨСӨЛӨМНӨГОВЬ АЙМГИЙН ХАНБОГД СУМОЮУ ТОЛГОЙ ДАХЬ ДУГАТЫН ХЯРЫН ОРДЫНДАЙРГАНЫ УУРХАЙ, БЕТОН ЗУУРМАГИЙН ЦЕХИЙНБАЙГАЛЬ ОРЧНЫГ ХАМГААЛАХ, ОРЧНЫ ХЯНАЛТШИНЖИЛГЭЭНИЙ НЭМЭЛТ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ,ХӨТӨЛБӨР20071

ОРШИЛОюутолгойн ордын Хюго Даммитын хүдрийн биетийн зэс алтны агуулгыгбаталгаажуулах, ирээдүйн далд уурхайн агааржуулалтын асуудлыг шийдэх,технологийн сорьц авах зорилго бүхий 7.5 м диаметртэй, 1300 м гүн босоо амнэвтрэх ажил нэгэнт дуусах шатандаа орсон ба Хоёрдугаар босоо ам Оюутолгойнордын Хойд Хьюго хэсэгт олборлолт хийх зориулалтаар 10 м диаметртэй, 1450 м гүннэвтрэх ба энэ уурхайд бэхэлгээний бетон хана хийх бетон хольц бэлтгэх, мөнирээдүйн уурхайн тосгон барилга байгууламжийн барилгын материалын хэрэгцээгхангах дайрга олборлох ажил гол ажлуудын нэг болж байна.Уг ажлын хүрээнд Оюутолгой ордын хойд хэсэгт орших гранодиоритчулуулгийг олборлож дайрга гаргаж авах боломжтой гэж үзсэн. Дайрганы уурхайнёроол буюу доод хэсэг 2007 оны Уулын ажлын төлөвлөгөөнд 1180 метрийн түвшнээрхязгаарлагдана.Босоо амны ханыг бетоноор тухай бүр нь бэхлэж нэвтрэлтийг хийдэг. Одоонэвтрэлт хийж байгаа босоо ам нь 937 (2007.04.13 ) метрийн гүнд явж байгаа бөгөөдодоогийн байдлаар 14488.5 м 3 бетон цутган 20 мм-ийн хэмжээтэй дүүргэгч 8910тонн, 10 мм-ийн хэмжээтэй дүүргэгч материал 2535 тонн мөн 15357 м 3 элсхэрэглэгдээд байна.Мөн 2-р босоо амны нэвтрэлтийн бэлтгэл ажил хийгдэж эхэлсэн бөгөөд үүнд75000м 3 бетон цутгалтын ажил шаардлагатай байгаа юм. Мөн уурхайн барилгабайгууламж, шинэ онгоцны буудал барих гэх мэт томоохон барилгын ажилд нийтдээ244442 м 3 бетон шаардлагатай.Дугатын хярын ордоос дайрга олборлох, бутлуур бетон цехийн үйл ажиллагаанаасБайгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээний ажлыг “Кондиц” ХХК–р гүйцэтгүүлж Байгаль орчны яамаар батлуулсны үндсэн дээр энэхүү нэмэлттөлөвлөгөөг боловсруулсан болно.2

I. ОРДЫН ТОВЧ ТОДОРХОЙЛОЛТОрдын байршил. Дайрганы үйлдвэрийн түүхий эд олборлох талбай нь 6709Аашиглалтын лицензтэй талбайн хойд хэсэгт тархсан тодорхой хэсгийг ялган (доорхикоординатаар) авч нарийвчилсан хайгуул хийн нөөц бодож Дугатын Хярын ордхэмээн ойролцоо орших худгийн нэрээр нэрлэсэн.1. 430256,31 1065056,012. 430259,28 1065150,833. 430244,20 1065150,724. 430244,15 1065055,98Цаг уур: Дугатын Хярын орд нь Төв Азийн, эх газрын эрс тэс хуурай уурамьсгалтай бүсэд оршдог. Температурын өөрчлөлт ихтэй, өвлийн хамгийн багатемператур нь –43 0 С, зуны хамгийн өндөр температур нь 40 0 С байдаг. Хуурай уурамьсгалтай, жилд 80 мм орчим хур тунадас ундагаас 90% нь дулааны улиралд бороохэлбэрээр, 10% нь цас хэлбэрээр өвөл ордог. Агаарын чийг их дутмаг 40-50%-ийнчийгшилтэй.Газарзүй: Газарзүйн хувьд манай орны нам дор оршдог говь, цөлийн тэгшталархаг нутаг юм. Ерөнхий өндөршил нь далайн түвшнээс дээш нь 1170-1193 м-ийнөндөрт өргөгдсөн цувраа бэсрэг уулс, гүвээрхэг толгодын дунд оршино.Ус: Зуны хүчтэй салхи шуургатай борооны дараа гольдролуудын дагуу богинохугацаанд маш хүчтэй уруй, үер буудаг. Энэ үер нь өгөршлийн гадаргуу болонхуурай гольдролуудад бий болсон жижиг хэмхдэс материалыг зөөж, ангилжтодорхой газруудад аваачиж хуримтлуулдаг.Дугатын хярын гранидиоритын ордын орчим ямар нэгэн ил задгай булаг шандбайхгүй. Энэ ордоос хойш 4-5 км-ийн зайд Дугатын Хярын худаг байдаг.Хөрсөн бүрхэвч: Монголын говь хэт хуурай, салхины нөлөө ихтэй учир хөрснь салхины эвдрэлд байнга орж байдаг. Ялангуяа хавар, намрын цагт хур тунадасбага болохоор хөрсний өнгөн хэсэг хийсч, хөрсний өнгөн гадарга сайр, жижиг чулуубүхий тачир, богино, сийрэг ургамлын нөмрөгтэй болдог байна. Хөрсний өнгөн хэсэгүгүй болж, түүний оронд нимгэн хавтгай өрөмтсөн “хуяг” үүссэн байх нь тааралддаг.Энд говийн бор хөрсний хэв шинжид хамаарагдах ухаа гүвээ, толгодынсулавтар хөгжилтэй элсэнцэр цайвар бор хөрс, эолийн элс, нугын ялзмагт, хээржсэн3

элсэн хучаастай, карбонатлаг мараалаг хөрс, цөлөрхөг хээрийн тал хөндийн цайварбор хөрс зэрэг хөрсүүд тохиолдоно. Тухайн хэсэг нь говийн бусад дүүргийг бодволхадан гарш элбэгтэй толгодлог юм.Ургамалжилт болон амьтны аймаг: Тус орд орчмын ургамал нь Төв Азийнцөл болон цөлөрхөг хээрийн ургамлын аймагт багтана. Цөлийн өргөн уудам тэгш талба нам толгод нь ган гачигт тэсвэртэй жижиг бут, сөөгөөр (

Дугатын Хярын ордын гранодиоритын ордын нөөцХүснэгт 2:Баттай (A) Боломжтой (C) Нийт (A+C)Гадаргуугийн талбай (м2) 221317 277246 498563Нөөц (м3) 1832842 2603142 4435984Энэ нөөцийн 60.8% буюу 2697078.27 м3-ийг дайрга байдлаар барилгын бетонхольц бэлтгэхэд зарцуулах бөгөөд үлдсэн 39.2% болох 1738905.73 тн хаягдалчулуулгийг зам, талбай засахад болон барилгын суурьт дэвсгэр болгож хэрэглэнэ.Зураг 3: Дугатын Хярын ордын нөөцийн блокууд (улаан-баттай нөөц, бор-боломжтойнөөц)5

II. ДАЙРГАНЫ УУРХАЙ2.1. Үйлдвэрийн үндсэн объект ба тоног төхөөрөмжБетон зуурмаг бэлтгэх үйлдвэр нь дайрганы чулуу бэлтгэх ил уурхай,чулуулгийг буталж, шигшиж дайрга гаргах цех, бетон зуурмаг бэлтгэх цехээсбүрдэнэ.Ил уурхай. Дайрганы чулуу олборлох ил уурхайн хүрээ нь уртаараа 1150 м,өргөнөөрөө 250 м, 2007 оны Уулын ажлын төлөвлөгөөнд 1180 метрийн түвшнээрхязгаарлагдана. Уурхайн талбайн хүрээ нь гадаргуу хэсгээрээ 287500 м 2 байна.Энэхүү талбай нь дов толгодоос бүрдэх бөгөөд доголын өндөрийг 5 м авах ба орлынөргөн 10 м орчим байна.Бутлуурын цех. DUILONG фирмд үйлдвэрлэсэн ДЛ-2000 маркийн бутлах,шигших төхөөрөмжүүдийн хүчин чадал нь 100 т/цаг байна. (Машин механизм, тоногтөхөөрөмжийн Гэрчилгээ # 9 2007оны 01 сарын 24 өдөр). Энд том чулуулгийг бутланулмаар фракц бүрээр нь шигшиж зуурмагийн цех рүү зөөнө. Дайрга боловсруулах цехнь дараах үндсэн тоног төхөөрөмжүүдтэй. Үүнд: Хацарт бутлуур: 600600 мм-ийн чулуулгийг оруулж, 8080 мм хүртэлбутлана. Конусан бутлуур: 120 мм чулуулгийг оруулж, +40 мм ба -5 мм болгожжижиглэх ба шаардлагатай хэмжээнд тохируулж болно. Шигшүүр: Бутлагдсан материал туузан дамжуулагчаар дамжигдан шигшүүрторно. Бутлуураас гарч буй материалын 60 хувь нь 20 мм, 20 хувь нь 10 мм, 20хувь 5 мм, хэмжээтэй гарах ба зуурмагийн үйлдвэрт 20 мм, 10 мм, +5 мм, -5 ммхэмжээтэй материалууд нийлүүлнэ. 600-900 мм өргөнтэй туузан дамжуулагч, Шигшүүр, бутлуурыг ажиллуулах 500 кВт-ын хүчин чадалтай дизель станцзэрэг байна.Дээрх бутлуурыг илүү хүчин чадалтай шинэ бутлуурын цех баригдталашиглана.6

Зуурмагийн цех. SKAKO фирмд үйлдвэрлэсэн MOB-90 evolution маркийнбетон зуурмагийн машины цагийн хүч чадал нь 90 м 3 байна. Жилд 60-70 мян.м 3бетон хольц буюу 120-150 мян.т хольц бэлтгэх хүч чадалтай. (Машин механизм,тоног төхөөрөмжийн Гэрчилгээ # 9 2007оны 01 сарын 24 өдөр).Хольцын элсийг 4 тоннын даацтай дугуйт ачигчаар шигшүүрт авчирч хийнэ.Вибрацтай шигшүүр, туузан дамжуулагч нь хуурай элсийг ус хэрэглэхгүйгээршигшиж, зуурмаг хийхэд бэлэн болгоно.Агуулахын аж ахуй. Сэлбэг хэрэгсэл, түлхүүр багаж хэрэглэл болонматериал хадгалах 40 м 3 багтаамжтай битүү агуулах барив. Мөн өвлийн улиралддайрга, цемент, элс халаах зориулалт бүхий том хэмжээний халаагч бүхий агуулахбарьж ашиглалтанд оруулав. Уурхайн үйлдвэрээс 5 км зайд тэсрэх бодисын агуулахбайршина. Энэ агуулах нь эмульсийн тэсрэх бодисыг үйлдвэрлэх ба хадгалахзориулалт бүхий байна. Энэ агуулах барих болон ашиглалтыг “Орика Монгол”ХХК хариуцан ажиллах юм.2.2. Уулын ажлын төлөвлөгөө2007 онд дайрганы ил уурхайгаас 100 мянган куб метр дайрга олборлохоортөлөвлөж байна.Дайрганы уурхайн ёроол буюу доод хэсэг нь 1180 дугаар горизонтоорхязгаарлагдана. Олборлолтын ажлыг толгодын нэг захаас эхлэн олборлож эхэлнэУурхайн ажлын горимУурхай нь 7 хоногт 7 өдөр ажиллана. Жилд ажиллах календарт өдөр 353 өдөрбайна. Хоногт 1 ээлжээр ажиллах ба ээлжийн үргэлжлэх хугацаа 8 цаг байна.Ордын гидрогеологийн нөхцөлОрдын хувьд гидрогеологийн ямар нэгэн хүндрэл байхгүй. Энд өрөмдсөнцооногуудад усны түвшин илрээгүй учир гүний ус уурхайн олборлолтонд ямар нэгэннөлөө үзүүлж чадахгүй. Энэ ордын орчимд өрөмдсөн Aquateria (Оюутолгой орчмынусны нөөцийн судалгаа хийсэн компани) OTWB3 цооногт 90 метр хүртэл ямар нэгэнус илрээгүй байна.Дугатын Хярын гранодиоритын орчим хэд хэдэн хуурай сайр, түр зуурынурсгал усны гольдрол байх боловч уурхайн төлөвлөлтийг түр зуурын урсгал ус7

карьер уруу орж ирэхгүй байхаар зохицуулж болно. Гранодиоритын орд нь тухайнхэсэгтэй харьцангуй өндөрт өргөгдсөн байдаг.Уулын ажлын үндсэн чиглэл Дайрганы чулуулгийн нөөцийг талбайн нэг захаас эхлэн олборлоно. Уулын ажлынтөлөвөлөлтийн зургийг хавсаргав. Олборлолтын явцад чулуулгийг 1.9 м 3 шанаганы багтаамжтай САТ-330гидроэкскаватораар автосамасвалд ачиж тээвэрлэлт хийж бутлуурт хүргэнэ. Үндсэн тоног төхөөрөмжийн ажлын цаг 3000 цаг/жил, бэлэн байдлынкоэффициент 90% байна. Хөрс хуулалтын ажилгүй учраас хөрс хуулалтын коэффициент 0 байна.Уурхайн үндсэн хэмжээсүүд. Доголын өндөр 5-6 м Орлын өргөн 10 м Доголын хажуугийн өнцөг нь 65 0 Уурхайн авто замын өргөн 12 м Замын налуугийн дээд хэмжээ 70‰Уурхайн хүчин чадал: Жилд дунджаар 100000 м 3 дайрга олборлохоор төлөвлөжбайгаа хэдий ч Үйлдвэрийн хүчин чадал нь хэрэгцээнээсээ хамаарна. Үйлдвэрийнхүчин зүйлийг тооцож үзэвэл. Үүнд: Одоо ажиллаж байгаа уурхайн тоног төхөөрөмжид тулгуурлах Ирээдүйн бетон хольцын хэрэгцээг тодорхойлон чулуулаг олборлохуурхайн хүч чадлыг тодорхойлох зэрэг болно.А. Одоо ажиллаж байгаа уурхайн үндсэн тоног төхөөрөмжүүд нь өрөмдлөгийнмашин, дугуйт ачигч, мөн автосамасвалууд, экскаватор, бульдозер зэрэг орно.Одоогийн сонгон авсан уурхайн үндсэн тоног төхөөрмж нь жилд 100000 м3 чулуулаголборлох бүрэн хүчин чадалтай. Мөн шаардлагатай гэж үзвэл, үүнийг жилд 200-300мянган м 3 -д хүргэх боломжтой.Б. Бетон хольц хэрэглэгч нь далд уурхайн босоо амууд, барилга байгууламжуудюм. Уурхай бүрэн хүч чадлаар ажилласан үед 5-6 уурхайн ам нэвтрэхээр төлөвлөжбайгаа бөгөөд нэг уурхайн аманд дунджаар 30-40 мянган тонн зуурмаг шаардагдахболно тухайлбал одоо бэлтгэл ажлыг нь хийж байгаа босоо ам 2-т 75000 м3 бетон8

Цооногийг цэнэглэх Өдөөгч (5.5х12.5 мм BOOSTER), ANFO (Аммонийн нитрат,дизель түлшний хольц 25 кг савлагдсан), NONEL детонатор хэрэглэнэ.Тэсэлгээнд Excel маркийн 25 болон 65 мс-ийн удаашруулагчтай өдөөгч хэрэглэнэ.Эдгээр төрлийн удаашруулагчтай өдөөгчийг цооногт болон эгнээ хоорондхэрэглэснээр нэг удаа тэслэгдэх цэнэгийн хэмжээг багасган, чулуулгийнмассивын чичирхийлэл, доргилтын нөлөөллийг бууруулна.ӨТА-н паспортыг хавсралтанд үзүүлэв.Тэсрэх материалыг агуулах, нийлүүлэлт, тээвэрлэлт болон эдгээртэйхолбоотой бүх бичиг баримтыг “Айвенхоу Майнз Монголия Инк” ХХК тайбайгуулсан гэрээ ёсоор “Орика Монгол” ХХК хариуцан ажиллах юм.2.4. ТээвэрЭнэ ордын олборлолтын нөхцөл, ил уурхайн гол параметрүүд, жилд хийхгазар шорооны ажлын хэмжээ зэргээс хамаарч, олборлолтын ажлыг тээвэрлэлттэйашиглалтын системээр гүйцэтгэнэ.Олборлолт явуулах талбай нь бутлах цех хүртэл нэг талдаа 2.1 км-ийн зайтайоршино. Тэслэгдэж бутлагдсан дайргыг тээвэртэй ашиглалтын системээр хийжгүйцэтгэх ба 1.9 м 3 шанагатай CAT-330 гидравлик экскаватор, 35 тн даацтай 17м 3багтаамж бүхий САТ-769D Автосамосвал болон CAT-D8R Бульдозер, CAT-16HАвтогрейдер зэрэг тоног төхөөрмжийг ашиглана.Иймээс одоогийн сонгон авсан уурхайн үндсэн тоног төхөөрөмж нь жилд 100-250 мян.м 3 чулуулаг олборлох хүчин чадалтай.Ил уурхай нь зуурмагийн болоод дайрга бэлтгэх цехээс 2 км-ээс хэтрэхгүйзайд байрших учир, ийм зайд автосамасвалаар чулуулгийг зөөх бүрэн боломжтой.Уурхайн үндсэн тоног төхөөрөмжүүд. Одоо ажиллаж байгаа уурхайн үндсэнтоног төхөөрөмжүүд нь өрөмдлөгийн машин, экскаватор, утгуурт ачигч,автосамасвалууд зэрэг орно. Үндсэн тоног төхөөрөмжүүдийг 4-р хүснэгтээр үзүүлэв.11

ТооширхэгТоногтөхөөрөмжУурхайд ажиллах тоног төхөөрөмжүүдТөрөл Марк ХүчинчадалҮйлдвэрлэсэноронХэрэглэжэхэлсэнонХүснэгт: 4ЭзэмшигчГидравликэкскаватор330C L CAT 247hp,1.9m3,35t1 АНУ 2002 АйвенхоуБульдозер D8R CAT 305 hp, 34 t 1 АНУ 2003 АйвенхоуАвтосамсвал 769 CAT 487 hp, 35 t 3 АНУ 2000 АйвенхоуАвтогредер 16 H CAT 265 hp, 25 t 1 АНУ 2003 АйвенхоуДугуйт ачигч 972 CAT 287 hp 1 АНУ 2001 АйвенхоуДугуйт ачигч 950 CAT 196 hp 1 АНУ 2001 АйвенхоуБетон хольцбэлтгэх цехБутлах,нунтаглах цехБетон холигчмашинMOB 90EvolutionSKAKO 90m3 perhour1 Хятад 2004 АйвенхоуPYH-3 Z Duoling 250 t per 1 Хятад 2004 Айвенхоуhour5511 Kamaz 8 m3 3 Орос 2000 АйвенхоуCB95B-2TigarboӨрмийн машин ECM 660 AtlascopcoДизельцахилгаанстанцhp - морины хүчин чадал250 hp, 12 t 1 Япон 2004 Айвенхоу3512 CAT 1000 KW 1 АНУ 2004 ВагнерАзиt - тоннIII. ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГАА БА ЭРҮҮЛ АХУЙЭнэ ордыг олборлох уурхайн үйл ажиллагаанд хөдөлмөрийн аюулгүйажиллагааг бүрэн хангаж Монгол Улсын “Хөдөлмөрийн тухай хууль”, “Хөдөлмөрийнаюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн нөхцлийг сайжруулах үндэсний хөтөлбөр”,“Аж ахуйн нэгж, байгууллагад хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн ажлыгзохион байгуулах дүрэм”, “Ашигт малтмалын ордыг ил аргаар олборлоход мөрдөхаюулгүй ажиллагааны нэгдсэн дүрэм”-ийн заалтуудыг мөрдлөг болгон ажиллана.3.1. Аюулгүй ажиллагааҮйлдвэр нь өдрийн үйл ажиллагаатай бөгөөд жилийн турш ажиллана. Иймддараахь аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээг заавал авч хэрэгжүүлнэ. Үүнд:Ажилчдыг мэргэжлийн дагуу сонгон шалгаруулан авч ажиллуулна.12

Ажил орох үед аюулгүй ажиллагааны урьдчилсан зааварчилгыг, ажлын байр дахьанхан шатны зааварчилгааг өгч ажиллуулна. Цаашид улирал тутамд 1 удаа давтанзааварчилга өгч байна. Аюулгүй ажиллагааны зааварчилагааг биелүүлээгүй тохиолдолд байгууллагындотоод журмын дагуу шат дараалсан арга хэмжээг цаг тухайд нь авна. Үйлдвэрлэлд ажиллагчдыг зохих журмын дагуу хамгаалах хэрэгслэлээр бүрэнхангана. Ажиллагсдад хүйтний улиралд дулаан ажлын хувцас, гутал, дулааны улиралдажлын дан хувцас, гутал, бээлий үнэгүй тавьж олгон, тусгай хувцасыг ажил дээрзаавал өмсч хэрэглэж байх шаардлага тавин ажиллана. Уурхайн мөргөцөгт ажиллаж байгаа техникүүд бүрэн бүтэн, аюулгүйажиллагааны тоноглол хэрэгслэлээр бүрэн хангагдсан, ар талын ба урд талынгэрэл, дохио шаардлагын дагуу бүрэн нөхцөлд ажил үүрэг гүйцэт-гэхийгзөвшөөрнө. Уурхайн орчны гэрэлтүүлэг “Нэгдсэн дүрэм”-д заагдсан шаардлагын дагуутоноглогдоно. Мөргөцгийн хөвөө, усны шуудуу, ус цахилгааны шугамуудын дагуу тусгайтэмдэг, дохио, гэрэлтүүлэг тавьж хамгаалалт хийнэ. Үйлдвэрлэлийн талбайд гадны хүн, мал орохыг хориглож, орон нутагт таниулахажил зохион байгуулж, лицэнзийн талбайг тойруулан торон хашаа барив. Ажилчдыг 6 сар тутамд 1-ээс доошгүй удаа эмнэлгийн нэгдсэн үзлэгт хамруулжбайна. Шатахуун хадгалах, түгээх цэгийг галын хамгаалалтын шуудуу шороогоорхүрээлэн, гоожих, асгарахаас бүрэн сэргийлнэ. Шатахуун хадгалалт хамгаалалт,түгээлтийг “Петровис”ХХК хийж гүйцэтгэж байна. Гэрэлтүүлэг, цахилгааны нам шугамуудын богино холбоо үүсэх, шалбарч гэмтсэнхэсгүүд байхгүй байх бүхий л нөхцлийг хангана. Үйлдвэрийн тосгон, техник тоног төхөөрөмжийн байршлууд усны үер, галтүймрээс хамгаалсан аюулгүй зурвас шуудуугаар хүрээлэгдсэн байна. Эргэлдэх, савлах хөдөлгөөн бүхий механизм, түүний залгаас, эд ангийн гадуурхамгаалах хаалтууд хийгдсэн байна. Биеийн эрүүл мэнд доройтсон, өвчтэй, согтуу хүмүүсийг ажилд гарахыгхориглоно.13

Бульдозерчин, экскаваторчин зэрэг шуугиантай орчинд ажиллагсдад дуу намжаахчихэвч хэрэглүүлнэ.Энэ уурхайн үйл ажиллагаа явуулахад гол анхаарах нэг асуудал бол тэсэлгээнийажлыг тусгай дүрэм журмын дагуу гүйцэтгэх бөгөөд энэ талаар ажилтан бүртсургалт явуулж, дүрэм журмыг бүгдийг ягштал баримтлах шаардлагатай.3.2. Эрүүл ахуйУурхайн тосгон нь Оюутолгойн төслийн нэгэн адил нэгдсэн ажилчидын тосгондбайрлана. Энд байр орон сууц гэрэл, цахилгаан, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх спортынталбай, зурагт радио, интернетээр бүрэн хангагдсан байна.Ажиллагсдад өдөрт 3 удаа халуун хоол, цайгаар үнэгүй үйлчилнэ.Ахуйн хог хаях, нүх, бие засах газруудыг тусгай цэгүүдэд байрлуулна.Ундны усыг газрын гүний усаар хангана. Үүний тулд худаг гаргаж ашиглаж байна.Хортон шавьж, ялаа , жоомны эсрэг хор хэрэглэн, гуанз орон сууц, нийтийнгазруудад ариутгал, устгал тогтмол хийж байна. Нийтийн хоолны асуудлыг “CIS”ХХК гэрээгээр хариуцан ажиллаж байна.Хоолны газар хэрэглэх хүнсний зүйлсийг холбогдох хяналтын байгууллагаароруулан баталгаажуулж байна.IV. БАЙГАЛЬ ОРЧНЫГ ХАМГААЛАХ ТӨЛӨВЛӨГӨӨХүрээлэн байгаа байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн баялгийг зөв зохистой,үр ашигтай хаягдалгүй ашиглах нь уулын олборлолтын ажлын гол зорилго юм.Чулуулаг олборлох явцад болон буталж нунтагласны дараа нийт олборлосончулуулгийн хорь хүртэл хувь нь стандартын шаардлага хангахгүй, хаягдал болжүлдэнэ. Эдгээр чулуулгийг шаардлагатай зам барилга байгууламжид ашиглах баашигласан талбай, буюу уурхайлалтаас үүссэн хонхор хотгорт хийж тэгшлэх юм.Дайрга олборлох уурхайн үйл ажиллагаанаас байгаль орчинд дараах гол сөрөгнөлөөлөл үүснэ. Үүнд: өрөмдлөг тэсэлгээний ажлаас тоосжилт, олборлолтын ажлаас газрын гадаргуу, хэвлий эвдрэнэ чулуулаг тээвэрлэсэнээс газрын гадаргуу эвдэрч, тоосжилт үүснэ.14

Эдгээр сөрөг нөлөөг багасгах мөн нөхөн сэргээлт хийхэд жилд 9.3 сая төгрөгзарцуулахаар тооцоолов.Дайрганы чулууны карьер дараахь байгаль орчныг хамгаалах аргахэмжээнүүдийг авч явуулна. Үүнд:Уулын ажлыг газар эдэлбэрийн хуулийн дагуу орон нутгаас зөвшөөрсөн талбайдзөвхөн төсөлд тусгагдсан хил хязгаарын дотор явуулах;Цаг агаарын хуурайшилтын үед гал түймэр гаргахгүй байх үүднээс ил гал, түүдэгасаахыг хориглох, байгалийн түймрээс сэргийлэх санамж, зааврыг тухай бүр өгчажиллуулж байх;Орчны тоосжилтыг бууруулах зорилгоор талбайд усалгаа хийх, тоос дарагч бодисашиглаж байх;Хөрс хуулалтын ажлыг аль болох дотоод овоолго хийх замаар гүйцэтгэхаргачлалыг сонгох;Ил уурхай дээр ажиллах машин, техникүүдийг тогтсон замаар явуулж байх;Машин механизмуудын шатахуун, ШТМ-ийг ил задгай асгах, эмх замбараагүйасгахыг хатуу хориглох;Техникийн засвар үйлчилгээг байгаль орчныг бохирдуулахгүйгээр тусгайбэлтгэсэн талбайд хийж байх;Гаргасан хаягдал хогийг компанийн хог хаягдлын менежментийн дагуузохицуулна;Олборлолт явуулахдаа үржил шимт хөрсийг тусад нь овоолох ба олборлолтдууссаны дараа орон зайг тухайн орчны рельефийн дагуу налуулалт хийж говийнбор саарал хөрсөөр өнгөлж нэг наст ургамлын үр цацаж нөхөн сэргээх;Хөрс ба ургамалжилтУурхайн олборлолт явагдаж буй талбай нь ерөнхийдөө хад, чулуурхаггадаргуу бүхий толгодтой тул заавал өнгөн хөрс хуулах шаардлагагүй гэж БОНБНҮнийтайланд дурьджээ. Гэвч толгодын нугачаа зэрэг зарим газарт орчныхоо байдлаасялгарч ургамал ургасан, үржил шимтэй хөрс бүхий талбай байвал түүний өнгөнхөрсийг зохи хэмжээнд хуулж овоолох арга хэмжээ авна.15

Усны нөөц, чанар. Аль ч зориулалтаар ашиглах усны хэрэгцээг ил задгайбулаг, шанд болон ардын гар худгаас авч ашиглахгүй болно.Тоос. Чулуу тэслэх болон тээрэмдэх үйл ажиллагаанаас тухайн байгаль орчинболон агаарын чанарт нөлөөлөхүйц ноцтой бохирдол учруулахгүй боловчүйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаанаас үүсэх тоосжилтыг аль болох бага хэмжээндбайлгахыг хичээнэ. Үүнд: усалгаа, тоос дарагч материал ашиглах, бутлуурийн хэсэгттоос сорогч ажиллаж байгаа г.мЗам. Энэ хугацаанд карьер, барилгын талбайн хооронд хайрган хучилттай замбаригдана, Замын нийт урт 2 км, өргөн 12 м.Бензин, түлш, шатах тослох материалууд. Бензин, түлш, шатах тослохматериалуудыг аюулгүй ажиллагааны зохих журмын дагуу тээвэрлэнэ.Хөрс, ургамал болон гүний усыг бохирдуулахгүйн тулд нэвтэрч,шүүрүүлэхгүй байлгах арга хэмжээг авч ажиллана.Уурхайн хүнд даацын техникүүдийн эвдрэлээс үүсэх гидрийн шингэн, тосныасгаралт, автозасварын цехийн хаягдал тосны асгаралтаас хөрсөнд үүсэх бохирдлыгарилгах зорилгоор DawG inc компаний брэнд бүтээгдэхүүн болох 3 төрлийн тосшингээгч материал, Перф петролиум компаны бүтээгдэхүүн болох асгаралтынулмаас бохирдсон хөрс, усан орчин дахь хортой элементийг саармагжуулахүйлчилгээтэй “Global treatment” био-(бактерийн) шингэнийг хэрэглэнэ.Түүх соёлын дурсгалт газрууд. Олборлолтын ажлын явцад урьд ньмэдэгдээгүй, тэмдэглэгдээгүй археологийн болон соёлын үнэт зүйлүүд тааралдвалтүүнийг нэн даруй ШУА-ын археологийн хүрээлэн болон бусад холбогдох газартмэдэгдэнэ.Гадаргуугийн нөхөн сэргээх ажил. Уг чулууны ордыг ашиглаж дууссаныдараа гадаргуугийн нөхөн сэргээх ажлыг эрчимтэй хийх болно. Монгол улсын нөхөнсэргээлтийн болох MNS 4920:2000, MNS 4919:2000, MNS 4918:2000 стандартуудыгбаримтлан ажиллана. Чулуу авч ашиглалт явуулсан талбайд хэрэв шаардлагатай болнөхөн сэргээх ажлыг 2 үе шаттайгаар явуулна. Үүнд:16

1. Техникийн нөхөн сэргээх ажлын хүрээнд ашиглалтын явцад бий болсонухсан газар, нүх, суваг, шуудуу, байгууламжуудыг шороогоор даржтэгшлэх эсвэл орчны гадаргуутай зохицуулан рельефийн налуулалтхийх.2. Биологийн нөхөн сэргээх ажлын хүрээнд шороон хөрсөөр даржтэгшилсэн талбайг үржил шимт говийн бор хөрсөөр бүрэн хучих, олоннаст ургамлын үр цацах, шаардлагатай үед мод бут тарих.Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээний тайлан.чулуу олборлох уурхайн нэмэлт Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлыннарийвчилсан үнэлгээг “Кондиц” ХХК-иар гүйцэтгүүлж 2007 оны . . . сард БОЯрбатлуулсан.Байгаль орчныг хамгаалах арга хэмжээний зардалÕ¿ñíýãò . . . Áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíèé çàðäàë¹ Àðãà õýìæýý1. Òåõíèêèéí áóþó óóðõàéí íºõºí ñýðãýýëò Óóðõàéí îðîí çàéã- Хаягдал чулуулаг,õó÷ààñ õóðäàñ ÷óëóóëàãийгбуцааж булахÇàðäàë(ìÿí.òºã)4800.0 òýãøèëñýí òàëáàé, ãàäààä îâîîëãî, áóóðüòàëáàéä сул шороо, ºíãºí õºðñººð õó÷èëò õèéæ1500.0íÿãòðóóëàõ2. Õºðñíèé íºõºí ñýðãýýëò Óðãàìàëæóóëàõ1000.0 ¯íýëãýý õèéõ Öýâýðëýãýýíèé àæèë3. Õºðñíèé áîõèðëîîñ õàìãààëàõ 500.04. Óñûã áîõèðäëîîñ õàìãààëàõ 500.05. Óðãàìàëûí àð÷èëãàà, õàìãààëàëò 1000.0Ä¿í 9300.0V.Îð÷íû õÿíàëò-øèíæèëãýýíèé õºòºëáºð17

Дугатын хярын ордын дайрганы уурхай, бетон цехийн үйл ажиллагаанд ãàçðûíãàäàðãûã áîëîí ã¿íèé óñ, àãààð, õºðñ áîõèðäóóëàõ ÷èãëýëýýð îíöãîéëîí àíõààð÷õÿíàëò òàâèõ ñºðºã íºëººëºë áàãà, ¿éëäâýðëýëä õèìèéí áîäèñ õýðýãëýõã¿é.Õàðèí ãàçðûí õýâëèé, õºðñ, óðãàìàë ººð÷ëºãäºõ, ýâäðýõ, 纺ãäºõ, àðèëàõçýðýã ñºðºã íºëººëºë ãàðíà. Тус төслийн БОНБНҮ-ний тайланг гүйцэтгэсэн“Кондиц” ХХК-иас өгсөн зөвлөмж зааврын дагуу орчны хяналт шинжилгээнийхөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ.Àãààðûí õÿíàëò øèíæèëãýýÕÿíàëò-øèíæèëãýý ÿâóóëàõ ¿ç¿¿ëýëò: 1. тоосжилт, хèéí õîëüöÕÿíàëò-øèíæèëãýýíèé àðãà, õýëáýð 1. Äýýæ àâàõòºðºë:2. Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý õèéõÕÿíàëò-øèíæèëãýýÿâóóëàõáàéãóóëëàãà:2. Áàéãàëü îð÷íû-øèíæèëãýýíèé òºâëàáîðàòîðèÕÿíàëò-øèíæèëãýý ÿâóóëàõ õóãàöàà, 1. ñàð á¿ðäàâòàãäàë:Õýìæèëò õèéõ, äýýæ àâàõ öýãèéí 1. уурхайн орчмоосáàéðøèë:2. Бутлуур орчмоосÆèøèæ ¿çýõ ¿ç¿¿ëýëò: ÓÑÒ MNS 17. 2. 3. 01. -88Õ¿ñíýãò 4.2.4. Õºðñíèé õÿíàëò-øèíæèëãýýÕÿíàëò-øèíæèëãýý ÿâóóëàõ ¿ç¿¿ëýëò:Õÿíàëò-øèíæèëãýýíèé àðãà, õýëáýð:Õÿíàëò-øèíæèëãýýáàéãóóëëàãà:ÿâóóëàõ1. Àðèóí öýâðèéí òîî2. Õèìèéí íàéðëàãà3. Íÿí ñóäëàë4. Øèìýã÷ ñóäëàë5. Øàâüæ ñóäëàë6. ªí㺠æèøèëò1. Äýýæ àâàõ2. Ëàáîðàòîðûí øèíæèëãýý3. Àæèãëàëò1. Ìýðãýæëèéí àðèóí öýâðèéíáàéãóóëëàãà2. Áàéãàëü îð÷íû-øèíæèëãýýíèé òºâëàáîðàòîðè1. 2 ñàð á¿ð1. òîäîðõîé ñ¿ëæýýãýýð àâàõÕÿíàëò-øèíæèëãýý ÿâóóëàõ õóãàöàà:Õýìæèëò õèéõ, äýýæ àâàõ öýãèéíáàéðøèë:Æèøèæ ¿çýõ ¿ç¿¿ëýëò: ÓÑÒ 3297-91-èéí 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7-ðõ¿ñíýãòèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä18

Õ¿ñíýãò 4.2.6. Îð÷íû õÿíàëò-øèíæèëãýýíèé àæëûí æèëèéí çàðäëûí òîîöîî¹ Øèíæèëãýýíèé òºðºë Øèíæèëãýýíèé Íýã á¿ðèéí Íèéò ä¿í (òºã)òîî (ì) ¿íý (òºã)1 Õºðñíèé øèíæèëãýý 12 80000 9600002 Àãààðûí øèíæèëãýý 6 70000 420000Ä¿í 1380000ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨГ БОЛОВСРУУЛСАН:АММИ ХХК-ны БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ХЭЛТЭС2007 он19