13.07.2015 Views

The Dhammapada - MyWebSpace

The Dhammapada - MyWebSpace

The Dhammapada - MyWebSpace

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

VID ha?nrnapacla?Jalso. I hope, however, that it may prove of some use tothe Asiatic students of Buddhism and Pali literature.I have collated my manuscript with Sinhalese, Siamese,and Burmese editions, as well as with the second Fausbolledition, and also with two reliable manuscripts in my possession.Reference to these is indicated by the followingabbreviations:Br. = Burmese printed edition, Hantha waddy Press,Rangoon.Sc. = Sinhalese printed edition, Granthaprakasa Press,Colombo.Sd = Devamitta's Sinhalese edition.K. = the Siamese printed edition.F.=Fausb611's second edition.Cn refers to readings adopted by the late H. C. Normanin his edition of the Commentary, published by the PaliText Society.In some instances I have also consulted the ancientSinhalese glossary to the <strong>Dhammapada</strong> Commentary,which was written by Aba Salamevan Kasup V. (AbhayaSilameghavaJ;ll).a Kassapa), King of Ceylon, who flourishedA.D. 929-939. This book is held in high esteem in Ceylonas a classical work.In conclusion, I take this opportunity of expressing mydeep indebtedness to my beloved preceptor, the VenerablelVL Siri Nal]-issara, High Priest and Principal of the VidyodayaOriental College, for his invaluable advice andsuggestions.s. s.PARAMA DHAMlIIA CETIYA ORIENTAL COLLEGE,RATMALANE, MT. LAVINIA, CEYLON,J am,ary 20, Hit.


NA.MO TA.SSA BRAGAVATO ARARATO SAMliASAMBUDDRASSA.<strong>Dhammapada</strong>l)I. YAMAKAVAGGO.1. Manopubbangama Qhamma manoseHha manomaya,manasa ce padu~!hena'bbasatil va karoti va,tato nal,) dukkham anveti cakkal,) va vahato padal,).1. Cakkhupiilatthera-vatthu, I, 3.2. Manopubbangama dhamma manoseHba manomaya,manasa ce pasannena bhasati va karoti va,tato na1J sllkham anv~ti chaya va anapayinl.2. MattalrnJ;lQ-alY-vatthu, I, 25.3. "Akkocchi mal,), avadhi mal,), ajini mal,), ahasi me"ye 2 tal,) upanayhanti,3 veral,) tesaJj na sammati.4. "Akkocchi malJ, avadhi mal,), ajini mal,), ahasi me"ye 2 tal,) na 4 upanayhanti,3 veraIJ tesiipasammati.51 F. bhasatL 2 Br ye ca.SF. upanayihanti; Br, Se, K. upanayhanti.4 Br nupanayhanti; se nopanayhanti.5 Br tesalJ upasammati.3. Tissatthera-vatthu, I,37.-------------- ------1 (a). OJ. A. i, 11 (I, vi, 6, 7); Maitr. Br. Up. VI,34; Netti, 129, 133.2(c). Tha.l041-3.3-6. Yin. i, 349; Jat. iii, 212 (108-10).1


2 <strong>Dhammapada</strong>?J5. Na hi verena verani sammantldha,l kudacana~lAverena ca sammanti; esa dhammo sanantano.4. KaFyakkhini.la vatthu, I, 45.6. Pare ca na vijananti: "mayam ettha yamamase,"ye ca tattha vijananti, tato sammanti medhaga.5. Kosambika 2-bhikkhiinalJ vatthu, I, 53.·7. Subhanupassil] viharantalJ indriyesu asalJvutalJbhojanamhi 3 amattannUlJ kusita~l hinaviriya~)tal] ve pasahati 4 Maro vato rukkhalJ va dubbalalJ.·8. AsubhanupassilJ viharantalJ indriyesu susalJvutalJbhojanamhi ca mattannulJ saddhal] araddhaviriyal]talJ ve nappasahati 4 Maro vato selalJ va pabbatalJ.6. Ciilaka~a-Mahaka~a-vatthu, I, 66.9. Anikkasavo kiisavalJ yo vatthalJ paridahessati 5apeto damasaccena, na so kasavam arahati. 610. Yo ca vantakasav' assa sllesu susp,mahitoupeto damasaccena sa ve kasavam arahati.7. Devadatta-vatthu, I,77.11. Asare saramatino sare casaradassinote saralJ nadhigacchanti micchasaIikappagocara.12. Saran ca siirato natva asaran ca asaratote sara:g adhigacchanti sammasaIikappagocara.8. Aggasavaka-vatthu, I, 83.13. Yatha agaralJ 7 ducchannalJ vuHhi samativijjhati,evalJ abhavitalJ citta:g rago samativijjhati.1 F., Br sammant' idha. 2 en Kosambaka.3 Br camattannulJ; F. eamattannu:g.4 Br, F. pasahati. 5 Br paridahissati.6 F. arhati (pwrely Sanskrit). 7 Br, F. yatha agaralJ.6. Tha. 275,498.9, 10. Tha. 969, 970; Jat. ii, 198; v, 50.13, 14. Tha. 133, 134.


Yamakavaggo314. Yatha agara:g 1 succhannalJ vn~~hi na samativijjhati,evalJ subhavitalJ cittalJ rago na samativijjhati.9. -N andatthera-vatthu, I, 115.15. Idha socati, pecca socati, papakarl ubhayattha socati,so socati, so vihannati, disva kammakiliHham attano.10. Cundasukarika-vatthu, I, 125.16. ldha modati, pecca modati, katapunno ubhayatthamodati,so modati, so pamodati, disva kammavisuddhim 2 attano.11. Dhammika-upasaka-vatthu, I, 129.17. Idha tappati, pecca tappati, papakari ubhayattha tap,.pati,"papam me katan," ti tappati, bhiy0 3 tappati duggatiIJgato.12. Devadatta-vatthu, I, 133.18 Idha nandati, pecca nandati, katapuiino ubhayatthanandati,"punnam me katan" ti nan dati, bhiy0 3 nandati suggati:ggato.14. Sumanadeviya vatthu, I, 151.19. Bahum pi ce sahitalJ bhasamano, na takkaro hoti naropamatto,gopo va gavo gaJ?aya:g paresalJ}na bhagava eamannassahoti. .20. Appain pi ce sahitalJ bhasamano, dhammassa hotlanudhammacariragan ca dosaii ca pahaya mohalJ sammappajano suvimuttacittoanupadiyano idha va huralJ va, sa bhagava samaiiiiassahoti.15. DvesahayakabhikkhunalJ vatthu, I, 154.I. YA~IAKAVAGGO PA,!,HAllfO.1 Br F. Yatha agaraIJ. 2 Br visuddham. 3 Dr F. bhiyyo.


4 <strong>Dhammapada</strong>'!JII. APPAMADAVAGGO.21. Appamado amatapadal], pamado maccuno padalJ,appamatta na miyanti, ye pamatta yathamata.22. EtalJ visesato nat va appamadamhi pal).Q.l.taappamade pamodanti ariyanalJ 1 gocare rata.23. Te jhayino satatika niccalJ da!haparakkamaphusanti dhira nibbal}.a~J yogakkhemalJ anuttaralJ·1. U deni2-vatthu, I, 161.24. U~~hanavato satimato3 sucikammassa nisammakarinosannatassa ca dhammajivino appamattassa yaso 'bhiva~~hati.2. Kumbhaghosakasetthi-vatthu, I, 231.25. U~~hanen' appamadena sannamena 4 damena va 5dipalJ kayiratha 6 medhavi yalJ ogho nabhikirati.3. Cullapanthakatthera-vatthu, I, 239.26. Pamadam anuyunjanti bala dummedhino jana,appamadan ca medhavi dhanalJ seHhalJ va rakkhati.27. Ma pamadam anuyunjetha. Ma kamaratisanthavalJ.appamatto hi jhayanto pappoti vipulalJ sukhalJ.4. Bii,lanakkhattaghuttha-vatthu, I, 256.28. PamadalJ appamadena yada nudati pal).gito,pannapasadam ~ruyha asoko sokinilJ pajalJpabbataHho va bhumma~the dhiro bale avekkhati.-t • ~ ~5. Mahakassapatthera-vatthu, I, 258.1 F. aryanalJ.4 Br salJyamena.2 Cn Udena O •5 Se. ca.3 Br F. satimato.6 F. kayratha.21. Netti, 34.23(a). Cf S. ii, 232.26, 27. Tha. 883, 884 (Angulimala).28(b) (c). Mbh. xii, 151, 12; Mil. 387. Of. D. ii, 39.


~~Y ((;Jnakavaggo529. Appamatto pamattesu suttesu bahujagaroabalassa:g va sigha,sso hitva yati sumedhaso.6. Dvesa.hayakabhikkhiinau vatthu, I, 260.30. Appamadena Maghava devana:g se~~hata:g gato.appamada:g pasa:gsanti. Pamado garahito sada.7. Mahalipailha-vatthu, I, 263.31. A.ppamadarato bhikkhu pamade bhayadassi vasafifiojana:g anu:g thiila:g daha:g aggl va gacchati.8. Afiilatarabhikkhussa vatthu, T, 281.32. Appamadarato bhikkhu pamade bhayadassi vaabhabbo parihanaya nibba:r;tass' eva santike.9. Nigamavasl Tissatthera-vatthu, I, 283.II. APPA.'lfADA-VAGGO DUTIYO.III. CITTA. VAGGO.33. Phandana:g capala:g citta11, durakkha:g, dunnivaraya:g,uju:g karoti medhavi usukaro va tejana:g.34. Varijo va thale khitto okamokata ubbhatopariphandati' da:g citta:g Maradheyya:g pahatave./-1. Meghiyatthera-vatthu, I, 287.35. Dunniggahassa lahuno yattliakamanipatinocittassa damatho sadhu, citta:g danta:g sukhavaha:g.--- ~---~--~--------~~--.-~32. A. ii, 40; ltv. § 45; Mil. 408.2. Afiiiatarabhikkhussa vatthu, I. 290.


6 D ham?JwpacZa!)36. SududdasalJ sunipUlfalJ yatthakamanipatinal,)cittalJ rakkhetha medhavi, cittalJ guttalJ sukhavahalJ·3. Afifiatara·ukkal]thitabhikkhussa vatthu, I, 297.37. DurarigamalJ ekacaralJ asarlral,) guhasayalJye cittalJ sannamessanti,l mokkhanti Marabandhana.4. Bhagineyya Sangharakkhitathera-vatthu, I, 300.38. AnavaHhitacittassa saddhammalJ avijanatopariplavapaEadassa panna na paripurati.39. Anavassutacittassa ananvahatacetasopunnapapapahlnassa natthi jagarato bhaya~).40. KumbllllpamalJ kayam imalJ viditvanagarupamalJ cittam idalJ ~hapetvayodhetha" MaralJ pannavudhena,jitan ca rakkhe, anivesano siya.5. Cittahatthatthera-vatthu, I, 305.6. Pancasata-vipassaka-bhikkhiinalJ vatthu, I, 313.41. AciralJ vat' ayalJ kayo pathavilJ adhisessatichuddho apetavinnalN niratthalJ va kalili.garal,).7. Piitigatta-Tissatthera-vatthu, I, 319.42. Diso disal,) yal,) talJ kayira 3 veri va pana verinal],micchapalfihital,) citta~l papiyo nal,) tato kare.S. Nandagopala.vatthu, I, 322.43. Na tal,) mata pita kayira, anne vapi ca nataka,sammapaI,lihitalj cittal,) seyyaso nal,) tato kare.9. Soreyyatthera.vatthu, I, 325.III. CITTAV AGGO TATIYO.- - - .-- - -------------1 bi' Eal,)yamessanti. 3 F. kayra.------------------------._-4:2. Vd. iv, 3.


Puppharaggo 7IV. PUPPHA VAGGO.44. Ko ima:g 1 pa~havi:g vijessati 2 Yamalokan ca ima~l sadevaka:g?ko dhammapadalJ sudesita1J kusalo puppham iva paceseati3 ?45. Sekho pa~havilJ vijessati 2 Yamalokan ca ima:g sadevaka:g.. sekho dhammapada:g sudesita~) kusalo puppham ivapacessati.1. Pathavikathapaputa-pancasata-bbikkhunalJ vatthu, I, 331.46. Phe~riipamalJ kayam ima:g viditva,marlcidhamma:g abhisambudhano,chetvana }\.Ifarassa papupphakani,4adassana:g Maccurajassa gacche.2. Maricikammatthanikattherassa vatthu, 1, 335.47. Pupphani h' eva 5 pacinantalJ vyasattamanasa:g 6 nara:gsuttalJ gama:g mahogho va maccu adaya gacchati.3. Vi\lf!(.labha-vatthu, I, 337.48. Pupphani h' eva pacinanta:g vyasattamanasalJ nara:gatitta:g yeva kamesu antako huute vasa~J.4. Patipujikaya vatthu, I, 362.49. Yathapi bhamaro puppha:g vaJ?J?agandha:g ahet,haya:gpaleti 7 rasam adaya, evalJ game munl care.5. MacchariyakosiyaseHhi-vatthu, I, 366 ..50. NI1 paresa:g vilomani, na paresa:g katakatalJattano va avekkheyya katani akatani ca.6. Pathiki1j!vaka-vatthu, I, 376.1 Br ko 'malJ. 2 Br vicessati. 3 P. ppacessati." Br sapupphakani. 5 ]1'. Pupphan'eva.6 Br vyasattamanaSalJ. 7 K. pa~eti.47. = verse 287. 49. N etti, 184-.


8 Dhammapctdav51. Yathapi ruciralJ pupphalJ vaI).I).avantalJ agandhakalJ,evalJ subhasita vaca aphala hoti akubbato.52. Yathapi ruciralJ pupphalJ vaJ?I).avantalJ sagandhakalJ,IevalJsubhasita vaca saphala hoti sakubbato. 27. ChattapaJ?i-upa~akassa vatthu, I, 380.53. Yathapi puppharasimha kayira 3 malaguJ?e 4 bahuevalJ jatena maccena ImttabbalJ kusalalJ bahulJ.54. Na pupphagandho pativatam eti,na candanalJ, tagaralJ5 mallika, va,satan ca gandho pa~ivatam eti,sabba disa 6 sappuriso pavati.78. Visakhaya vatthu, I, 384.55. CandanalJ tagara:g vapi uppalalJ atha vassikletesa:g gandhajatana:g si1agandho anuttaro.9 . .Anandattherassa paiihavatthu, I, 420.56. Appamatto ayalJ gandho yayalJ tagaracandani 8yo ca silavatalJ gandho vati devesu uttamo.10. Mahakassapattherassa piJ?~apatadinna-vatthu, I, 423.57. TesalJ sampannasilana:g appamadaviharinalJsfimmadanna-vimrtttanalJ Maro maggalJ na vindati.11. Godhikattherassa parinibbal)a-vatthu, I, 431.58. Yatha saIikaradbanasmilJ ujjhitasmilJ mahapathepadumalJ tattba jayetha sucigandhalJ manoramalJ.1 Br sugandhakalJ. 2 Br F. kubbato.3 Br kariya. F. kayra. 4 Cn malao.5 C. C. F. tagaramallika, Br tagara:g.6 Br sabbadisa. 7 Br pavayati.8 Brtagaracandana:g.51, 52. Tha. 323, 324.54-6. Mil. 333.54. A. i, 226.


Balavaggo959. Eva:g sarikarabhutesu andhabhiite 1 puthujjaneatirocati paiiiiaya S~mmiisamlmd~hasavako.IV. PUPPHAVAGGO CATUTTHO.12. Garahadinnassa vatthu, I, 434.V. BALAVAGGO.60. ~hii jagarato. ratti, dlgha:g santassa yojana:g,digho biilana:g salJsiiro saddhammalJ avijanata:g.1. Kumuduppalanlta-duggatassa vatthu, II, I."In. Oaraii ce nadhigaccheyya seyyalJ sadisam attanoekacariyalJ 3 da!ha:g kayirii, natthi biile sahayatii.2. Mahakassapattherassa saddhiviharikassa vatthu, II, 19.62. "Putta m'atthi dhanam m' atthi" iti halo vihaiiiiati.atta hi 4 attano natthi. Kuto puttii? Ruto dhana:g ?3. Anandasetthi-vatthu, II, 25.63. Yo balo mafiiiati biilyalJ 5 pal?-~lito viipi tena so,balo ca paJ?Q.itamiini sa ve balo ti vuccati.4. GalfthibhedakacoranalJ vatthu II, 29.64. Yavajivam pi ca halo pal?-slita:g payirupiisati,6na so dhamma:g vijiiniiti dabbi sllparasa:g yatha.1 Br andhibhiite.5. U dayittherassa vatthu, II, 30.2 On duggatasevakassa ... , OJ' anii:l.tal'apnrisaO.3 Br ekaccariya:g. F. ekacaryalJ.4 Br atta pi. 5 F. ell balyalJ. 6 F.payrupiisati.


10 Dhmnmapada?J65. Muhuttam api C8 viniiu pal).


Pa~lIjita'L'aggo 1173. Asata:g bhavanam 1 ieeheyya purekkharan ea bhikkhusllavasesu ea issariyalJ pllja parakulesu ca.74. "Mam' eva kata mannantu gihl pabbajita ubhomam' evativasa assn kieeakieeesn kismiei "iti balassa sankappo ieeha mana ea va


12 Dharn1n(IJpadav79. Dhammaplti sukhalJ seti vippasannena cetasa.ariyappavedite 1 dharrime sada ramati pal}Q.ito.80. UdakalJ hi nayanti nettika.usukara namayanti tejanalJ.darulJ namayanti tacchaka.attanalJ damayanti palJ.9ita.4. Mahakappinatherassa vatthu, II, 112.5. Par;uFta-samal,lerassa vatthu, II, 127.81. Se10 yatha ekagha:J?o vatena na samirati,evalJ nindapasalJsasu na samiiljanti pa:J?t:1ita.6. Lakul,ltaka-Bhaddiyattherassa vatthu, II, 149.82. Yathapi rahado 2 gambhiro, vippasanno, anavi10,evalJ dhammani sutvana vippasldanti par}Qita.7. Kal,lamatu vatthu, II, 149.83. Sabbattha ve sappurisa cajanti,3 na kamakama 1apayantisanto.sukhena phuttha athava dukhena, na uccavacalJ '".palfq.ita dassayanti.8. Vighasadanau dosavutta-pancasata.bhikkhiinau vatthu, II, 153.84. N a attahetu, na parassa hetu, na puttam icche, nadhanalJ, na ratthalJ,nayicche 5 adhammena samiddhim attano, sa silava,pafifiava, dhammiko siya.9. Dhammikatthera-vatthu, II, 157.85. Appaka te manussesu ye jana paragamino,athayalJ itara pajatiram evanudhavati.1 F. aryappavedite.'" F. n·uccavacalJ.2 F. rhado. :l F. vajanti.5 F. n'iccheyy'; On na iccheyya.---------------------------- -----80. Tha. 19, 877.81". Vin. i, 185; Tha. 643; Mil. 386.85-89. A. v, 232.


Amhantaxagflo 1386. Ye ca kho sammadakkhate dhamme dhammanuvattino,t~ jana param essanti, maccudheyya~) suduttaralJ.l10. Dhamll1aSa,al~a-vatthu, II, 159.87. KaJ?halJ dhammalJ vippahaya sukkalJ bhavetha pan­(Jitooka anolmm agamma, viveke yattha ~iiramalJ,88. Tatrabhiratim iccheyya. Hitva kame, akincano,pariyodapeyya 2 attanalJ cittaklesehi paJ?\lito.89. YesalJ sambodhiyaIigesu samma citta~J subhavitfll.),Adanapatinissagge anupadaya ye rata,Khll;taSava jutimanto te loke parinibbuta .. n. Agantuka-paficasata-bhikkhunau vatthu, II, 161.VI. PA:t:


14 <strong>Dhammapada</strong>?J92. YesalJ sannicayo natthi, ye parinnatabhojana,sunnato animitto ca vimokho 1 yesal) 2 gocaro,akase va sakuntanalJ gati tesa~) durannaya.3. Bela~thisIsattherassa vatthu, II, 170.93. Yassasava parikkhlna, ahare ca anissito,sunnato animitto ca vimokho yassa gocaro,akase va sakuntanalJ pada~) tassa durannayalJ.94. Yass' indriyani samathaligatani,assa yatha sarathina sudanta,pahlnamanassa anasavassadevapi tassa pihayanti tadino.95. Pa~havisamo no virujjhati,indakhllupamo tadi snbbato,rahado va apetakaddamo,sa:gsara na bhavanti tadino.4. Anuruddhattherassa vatthu, II, 173.5. Mahakaccamitthera-vatthu, II, 176.6. Sariputtatthera-Yatthu, II, 178.96. SantalJ tassa manal) hoti, santa vaca ca kamma ca,sammadanna vimuttassa upasantassa tadino.7. Kosambivasl Tissattherassa samar:terassa vatthu, II, 182.97. Assaddho akatannii ca sandhicchedo ca yo narohatavakaso vantaso sa ve uttamaporiso.8. Sariputtattherassa panhavissajjana-vatthu, II, 186.98. Game va yadi varanne ninne va yadi va thaleyattharahanto 3 viharanti talJ bhumilJ ramaIJ-eyyakalJ.9. Khadiravaniya-Revatattherassa vatthu, II, 188.1 Br vimokkho. 2 Br yassa.3 F. yatth'arahanto; Br yattha arahanto.92. Tha.92.98. S. i, 233;Jat. iii, 169, 229.94. Tha. 205; Netti, 162.Tha. 991. 98 a • Of. A. 1, 281;


Sahassaraggo]599. Ramal.llyani 1 araiiiiani, ya ttha na ramati j ano,vitaraga ramissanti,2 na te kamagavesino.10. Annataraya itthiya vatthu, II, 201.VII. ARAHANTA VAGGO SATTA:\lO.VIII. SAHASSA VAGGO.100. Sahassam api ce vaca anatthapadasa~Jhita,ekalJ atthapadalJ seyyo yalJ sutva upasammati.1. Tambac1athika-Coraghatakassa vatthu, II, 202.101. Sahassam api ce gatha anatthapadasa~)hitaekalJ gathapadalJ seyyo yalJ sutva upasammati.2. Bahiyac1aruciriyattherassa vatthu, II, 209.102. Yo ca ga~hasatalJ bhase anatthapadasalJhita,3ekalJ gathapadalJ seyyo yalJ sutva upsammati.103. Yo sahassal,l sahassena earigame manuse jine,ekalJ ca jeyya 4 attanalJ sa ve sarigamajuttamo.3. KUl)~alakesittheriya vatthu, II, 217.104. Atta have jitalJ seyyo ya cayalJ itarapaja,attadantassa posassa niccalJ sa:gyatacarino.105. N' eva devo, na gandhabbo, na Maro saha Brahmuna,jitalJ apajita~l kayira 5 tatharupassa jantuno.4. Anatthapucchakabrahrnanassa vatthu, II, 227.1 F. Ramal)iyan'.3 Br °sanhitalJ.99, Tha. 992.2 F. ramessanti.4 F. jeyya-m-attanalJ. 5 F. kayra.1CO-115. Mvst. iii, 434 if.


16 <strong>Dhammapada</strong>?J106. Mase mase sahassena yo yajetha satalJ sama~),ekan ca bhavitattanalJ muhuttam api piijayesayeva piijana seyyo yan ca 1 vassasatalJ hutalJ.5. Sariputtattherassa matulabrahmal:tassa vatthu, II, 230.107. Yo ca vassasatalJ jantu aggilJ paricare vane,ekan ca bhavitattaualJ muhuttam api piijayesayeva piijana seyyo yail ca vassasatalJ hutalJ.6. Sariputtattherassa bhagineyyassa vatthu, II, 232.108. YalJ kinci yitthalJ va 2 hutalJ va 2 10keSa~)Vacchara1J yajetha puilnapekhoBSabbam pi talJ na catubhagam eti­Abhivadana ujjugatesu seyyo.47. Sariputtattherassa sahayakabrahmal.lassa vatthu, II, 233.109. Abhivadanasllissa 5 niccalJ vaddhapacayinocattaro dhamma va


Paparaggo114. Yo ca vassasatalJ jive apassalJamatalJ padalJ,ekahalJ jivitalJ seyyo passato amatalJ padalJ.1713. Kisagotamiya vatthu, II, 270.115. Yo ca vassasatalJ jive apassalJ dhammam uttamalJ,ekaha:g jivitalJ seyyo passato dhammam uttamalJ.14. Bahuputtikattheriy8. vatthu, II, 276.VIII. S.A.H.A.SS.A.V.A.GGO .A.~!H.A.lVro.IX. PAPA V AGGO.116. Abhittharetha kalya~e, papa cittalJ nivaraye.dandhalJ hi karoto punnalJ papasmilJ ramati: mano.1. Ciilekasa~aka-brahmaJ;lassa vatthu, III, 1.117. Papan ce puriso kayira,1 na ta:g kayira punappunalJ.na tamhi chanda:g kayiratha. 2 Dukkho papassa uccayo.2. Seyyasakattherassa vatthu, III, 5.118. Puiii'ian ce puriso kayira, kayirath' ena:g 3 punappuna:g.tamhi chandalJ kayiratha. Sukho punnassa uccayo.3. Lajadeva-dhi:laya vatthu, III, 6.119. Papa pi passati bhadra:g yava papalJ na paccati.yada ca paccati papa:g Catha] papo papani passati.1 Br kariya. F. kayra.3 On eta:g.2 F. kayratha. Br kariyatha.2


18 Dhammapaclci]J120. Bhadro pi passati papa:g Java bbadra:g na paccati.yada ca paccati bhadra:g Catha] bhadro bhadranipassati.4. AnathapiJ;


l)a~4avaggo 19127. Na antalikkhe, na samuddamajjhe, na pabbatanailJvivara:g pavissa,na vijjati so jagatippadeso, yatra~~hitol na muficeyya 2papakamma.11. Ti:J;u?-alJ bhikkhunalJ vatthu, III, 38.3128. Na antalikkhe, na samuddamajjhe, na pabbatana:gvivara:g pavissa,na vijjatl so jagatippadeso, yatraHhita:g 1 nappasahethamaccu.12. Suppabuddhasakkassa vatthu, III, 44.,IX. PAPAVAGGO NAVA:Yro.X. DA~J;)A VAGGO.129. Sabbe tasanti dal~~lassa, sabbe bhayanti maccuno,attanalJ upamalJ katva na haneyya, na ghataye.1. OhabbaggiyanalJ vatthu (I), III, 48.130. Sabbe tasanti daI.l~lassa, sabbesa:g jivita~) piyalJ,attana:g upama:g katva na haneyya, na ghataye.2. OhabbaggiyanalJ vatthu (II), III, 49.131. Sukhakamani bhiitani yo daJ;t9-ena vihilJsati,attano snkham esano, pecca na labhate sukhalJ.1 F. en yatthao. 2 Br mucceyya.3 Or, Tayo-jana-vatthu.127, 128. Mil. 150. Divya. 532.129b• Sn. 705. 131. Netti, 33, 130.


20 Dha?nmapada?J132. Sukhakamani bhutani yo dal?-dena na hilJsati,attano sukham esano, pecca so labhate sukhalJ.3. Sambahulana1J kumarakana1J vatthu, III, 50.133. Ma 'voca pharusaJj kafici,l vutta pa~ivadeyyn 2 tal].dukkhii hi sarambhakatha, pa~idaI).Qa phuseyyu 3 taJj.134. Sace neresi attanaJj ka1JSO upahato yatha,esa 4 patto 'si nibbaJ?aJj sarambho te na vijjati.4. KUl~~ladhanattherassa vatthu, III. 52.135. Yatha daI.l


141. Na naggaeariya 1 na ja~a na paIikiinanasaka thal].q.ilasayika va 2rajoea jallalJ 3 ukku~ikappadhana1Jsodhenti maeealJ avitiJ?-J?-akaIikha~}218. Bahubhal}


22 <strong>Dhammapada</strong>?JXI. JARAVAGGO.146. Kol nu haso? Kim anando niccalJ pajjalite sati?andhakarena onaddha padipalJ na gavessatha?21. Visakhaya sahayikanalJ vatthu, III, 100.147. Passa cittakatalJ bimbalJ arukayalJ samussita\)aturalJ bahusalikappalJ yassa n' atthi dhuvalJ thiti.2. Sirimaya vatthu, III, 104.148. Parijil)-l)-am idalJ rllpalJ, rogani


JCtTiivaggo23153. Anekajatisa~)sara:g sandhavissa:g anibbisaggahakaraka:g 1 gavesanto, dukkha jati punappuna:g.154. Gahakaraka! di~~ho 'si, puna geha:g na kahasi.sabba te phasuka bhagga, gahakii.~a:g visallkhita:g.visankharagatalJ cittalJ tar;thanalJ khayam ajjhaga.8. Anandattherassa udanagatha vatthu, III, 127.155. Acaritva brahmacariyalJ, aladdha yobbane dhana:g,ji:r::r:akonca va jhayanti khi:r:amacche va pallale.156. Acaritva brahmacariya~), aladdha yobbane dhanal),sen ti ca pa tikhlI.la 'va pura:r:ani an u tth unalJ.9. Mahadhanasetthissa vatthu, III, 129.XI. JARAVAGGO EIL\DASA~IO.XII. ATTAVAGGO.157. Attanan ce piyalJ janna, rakkheyya nalJ 2 surakkhitalJ.til)ljam annatara:g yamalJ pa~ijaggeyya pa:!fc:lito.1. Bodhirajakumarassa vatthu, III, 134.158. Attanam eva pa~hamalJ patinlpe nivesaye.ath' annam anusaseyya, na kilisseyya paw.1ito.2. U pananda-Sakyaputtassa vatthu, III, 139.1 Br gahakara:g. 2 en talJ.153, 154. Tha. 183 f.; cj: 78.157. Cj. S. i, 76.


24 Dhammapacla?J159. Attiinan ce tatha kayira 1 yath' annam anusasati,sudanto vata dal11etha, atta hi kim duddamo.3. Padhanika-Tissattherassa vatthu, III, 142.160. Atta hi attano natho, ko hi natho para siya?attana hi sudantena nathalJ labhati 2 dullabhalJ.4. Kumarakassapattherassa matuya vatthu, III, 144.161. Attana va 3 katalJ papalJ, attajalJ, attasambhavalJ,abhimanthati 4 dUl11medhalJ, vajira~15 v'asmamayalJ 6ma:t;tilJ·5. Mahaka1a-upasakassa vatthu, III, 149.162. Yassa accantadussilyalJ l11aluva 7 salam iv' otthatalJ 8karoti so tatha 'ttanan, yatha nalJ icchatl diso.6. Devadattassa vatthu, III, 152.163. Sukarani asadhiini, attano ahitani ca,yalJ ve hitan ca, sadhun ca, talJ ve paramadukkaralJ.7. Sa.ughabhedaparisakkana-vatthu, III, 154.164. Yo SasanalJ arahatalJ, ariyanalJ,9 dhammajlvinalJpatikkosati dummedho diHhilJ nissaya papikalJ.IOphalani katthakass' eh attaghannaya phailatiY8. Ka1attherassa vatthu, III, 155.165. Attana va katalJ papalJattana sarikilissatiattana akatalJ papalJ attana va visujjhati.suddhi aSl1ddhi paccattalJ nanno annalJ visodhaye.9. Cu1aka1a-upasakassa vatthu, III, 157.1 Br kariya. F.lmyra.4 Br F. On abhil11athati.6 F .. On amhamayalJ.8 F. on iv' otata~l.10 Br papaka~l.2 Br labbhati. 3 Br hi.5 F. vajralJ.7 F. malva.9 F. aryanalJ.11 Br phalati.160"= 380".161, 162. Netti, 183.


Lokavaggo25166. ~A..ttadatthalJ paratthena bahunapi na hapaye,attadattham abhififiaya sadatthapasuto siya.10. Attadattattherassa 1 vatthu, III, 158.XII. ATTAVAGGO DVADASA3W.XIII. LORA. V A.GGO.167. HinalJ dhammalJ na seveyya. Pamadena na salJvase.micchaditthilJ na seyeYya. Na siya lokavaddhano. 21. Aiiiiatara-dahara bhikkhussa vatthu, III, 161.168. UttiHhe, nappamajjeyya. DhammalJ sucaritalJ care.dha:q:tmacarl sukhalJ seti asmilJ loke paramhi ca.169. DhammalJ care'sucaritalJ. Na nalJ duecaritalJ care.dhammacari sukhalJ seti asmilJ loke paramhi ca.2. Suddhodana-vatthu, III, 163.170. Yatha bubbulakalJ passe, yatha passe maricikalJ,evalJ lokalJ avekkhantalJ maccuraja na passati.3. Paiicasata·vipassakabhikkhunalJ vatthu, III, 165.171. Etha, passath' imalJ lokalJ cittalJ rajarathiipamalJ,yattha biHa visldanti; n' atthi sango vijanatalJ.4. Abhayarajalmmarassa vatthu, III, 166.2 Br vaclclhano.168. OJ. Mil. 213.1702. OJ. Sn. 1119; R.V. 64.


26 <strong>Dhammapada</strong>?J172. Yo ca pubbe pamajjitva, paccha so nappamajjati,Iso imalJ 2 10kalJ pabhaseti abbha mutto va candima.5. Sammuiijanittherassa vatthu, III, 168.173. Yassa papalJ katalJ kammalJ kusalena pithiyati,so imalJ 2 10kalJ pabhaseti abbha mutto va candima.6. Arigulimalattherassa vatthu, III, 169.174. Andhabhuto ayalJ 10ko tan uk' ettha vipassati,sakunto jalamutto va appo ssaggaya 3 gacchati.7. Pesakaradhitaya vatthu, III, 170.175. HalJsadiccapathe4 yanti, akase yanti iddhiya,niyanti dhira lokamha jetva MaralJ savahil).ilJ·58. Tiusabhikkhunau vatthu, III, 176.176. EkalJ dhammalJ atitassa musavadissa jantunovitilflfaparaIbkassa n' atthi papalJ akariyalJ.9. CiiicamaI).avikaya vatthu, III, 178.177. Na ve kadariya devaIokalJ vajanti.MIa have nappasalJsanti danalJ.dhiro ca 6 danalJ anumodamano,ten' eva so hoti sukhi parattha.10. Asadisadanassa vatthu, III, 183.178. Pathavya ekarajjena saggassa gamanena vasabbalokadhipaccena sotapattiphaIa~) varalJ.11. Anathapi~lqikaputtassa ka~assa vatthu, III, 189 ••XIII. LOKAVAGGO TERASA.tYro.lBr na pamajjati.3 Br F. ell appo saggayft.5 Br F. en savahanalJ.2 F. so 'malJ.4 en halJsa adiccao.6 Br'va.172. M. ii, 104; Tha. 871.173. M. ii, 104; Tha. 872.176.· ltv., § 25.


Bllddha'wggo 27XIV. BUDDHA. V A.GGO.179. Yassa jitalJ navajiyati, jitamassa no yati koci loke,talJ Buddham anantagocaralJ apadalJ ken a padenanessatha?180. Yassa jalini visattika taJ?ha Ii' atthi kuhifici netave,talJ Buddham anantagocaralJ apadalJ ke.na padenanessatha?1. Maradhitaranau vatthu, III, 193. 1181. Ye jhanapasuta dhir.a nekkhammiipasame rata,devapi tesalJ pihayanti 2 sambuddhanalJ satimatalJ.2. Yamakappatihariyavatthu, III, 199.182. Kiccho manussapatilabho, kicchalJ maccana jivitalJ,kicchalJ saddhammasaVI1I).alJ, kiccho BuddhanalJ uppado.3. Erakapatta-n;:tgarajassa vatthu, III,230.183. Sabbapapassa akaraI).alJ, kusalassa 3 upasampada,sacittapariyodapanalJ,4etam Buddhana sasanalJ.184. Khanti paramalJ tapo titikkha, nibbaJ?alJparamalJvadanti Buddha,J?a hi pabbajito parupaghati, samaJ?o5 hoti paralJvihe~hayanto.185. Anupavado, anupaghato, patimokkhe ca salJvaro,mattafifiuta ca bhattasmilJ panthalJ6 ca sayanasanalJ.adhicitte ca ayogo etam Buddhana sasanalJ.4. .Anandattherassa vatthu, III, 236.lOr, MagandiyaO, Cn;2 F. pihenti.3 Br kusalass'. F. kusalass' Upasampada.4 F. paryodapana~J. Br pariyodapanalJ.5 Br na samaI).o. 6 F. eu pantafi ca.179, 180. Of. Mvst. iii, 91, 92; cj. Jat. i, 313.180. S. i, 107.183. D. ii, 49; cf. Netti, 43, 81, 171, 186; Mvst. iii, 420.184. D. ii, 49. 185. D. ii, 49; Ud. iv, 6.


28 D hwnma:paclct?)186. Na kahapa9avassena titti kamesu vijjati." appassada dukha kama" iti vinfEiya pal!~lito.187. Api dibbesu kamesu ratilj so nadhigacchati,tal;lhakkhayarato hoti sammasambuddhasavako.5. Anabhiratabhikkhussa vatthu, III, 238.188. Bahulj 1 ve sara:r:alj yanti pabbatani van ani caarama-rukkha-cetyani manussa bhayatajjita,189. N' etalj kho sara:r:alJ khemalj, n' etalj saralfamuttamalj,n' etalj saral!am iigamma, sabbadukkha pamuccati.190. Yo ca Buddhan ca Dhamman ca Sm'tghaft ca saraJ?alJgato,cattari ariyasaccani 2 sammappaiiiiaya3 passati.191. Dukkhalj, dukkhasamuppadalj, dukkhassa ca atikkamalj,ariyan 2 c' aHhaIigikalj maggalJ, dukkhilpasamagaminalj.192. Eta~) kho saralfalj khemalJ, etalJ saral!am uttamalj,etalj sara:r:am agamma sabbadukkha pamuccati.6. Aggic1atta-brahmalfassa vatthu, III, 241.193. Dullabho purisajanno na so sabbattha jayati,yattha so jayati dhiro, talj kulalJ sukham edhati.7. Ananc1attherassa pucchitapaiiha-vatthu, III, 247.194. Sukho Buddhana~) uppado, sukha saddhammadesana,sukha sal'tghassa eamaggl, samaggana~l tapo sukho.8. SambahulanalJ bhikkhiinalJ vat.thu, III, 249.195. Pujarahe plljayato Buddhe yadi va savake.papaiicasamatikkante tiJ?J?asokapariddav8,1 Br bahll. F. sammapaniiaya.186. M. i, 130; Vin. ii, 25; Divya.224.189, 190. Divya. 164. 191. Thi, verse 186.


Bndclhawggo 29196.Te tiidise pujayato uibbute, akutobhaye,na sakka pufifia~ll sarikhatUlJ im' ettam api kena ci.9. Kassapadasabalassa suvaJjJ?acetiya-vatthu, III, 250.XIV. BUDDHAVAGGO CUDDASANO.1. K. On pufifia.


xv. SUKHAVAGGO. -197. Susukha:g vata jiviima verinesu averino,verinesu manussesu viharama averino.198. Susukha:g vata jivama aturesu anatura,­attiresu manussesu viharama anatura.199. Busukha:g yata jivama ussukesu anussuka,us-sukesu manussesu viharama anussukii.1. NatakanalJ kalahaviipasamana-vatthu, III, 254.200. Susukha:g vata jivama yesan no n' atthi kincana:g,pltibhakkha bhavissama deva abhassara yatha.2. Marassa vatthu, III, -257.201. Jaya:g vera:g pasavati, dukkha:g seti parajito,upasanto sukhalJ seti hitva jayaparajaya:g.3. Kosalaraiiiio parajayassa vatthu, III, 259.202. N' -atthi ragasamo aggi, n' atthi dosasamo kali,n' atthi khandhadisa dukkha, n'atthi santipara:g sukhalJ·4. Aiinatarakuladarikaya vatthu, III,260.203. Jighacchaparama roga, salikhara1 parama dukha,eta:g natva yathabhutalJ, nibbal}.a:g paramalJ sukha-!J.5. Aiiiiatarassa upasakassa vatthu, III, 261.204. Arogyaparama 2 labha, santuHhi parama:g dhana:g,vissasaparama 3 fiati, nibbal?-a:g paramalJ sukhalJ.1 So Cn.6. Pasenadikosalassa vatthu, III, 264.1982 • Of Tha. 276.204. Cf M. i, 508, 257.200. S. i, 114. 201. S. i, 83.Sn. 257; Jat. iii, 196.30


Sukhavaggo31205. PavivekarasalJ pitva, rasalJ upasamassa ca,niddaro hoti nippapo dhammapitirasalJ pivalJ.7. Aiiiiatarabhikkhussa vatthu, III, 267.t206. Sahu 2 dassanam ariyanalJ,3 saJ;lnivaso sada sukho,adassanena balanalJ niccam eva sukhI siya.207. Balasa:rigatacarl hi digham addhana socati,dukkho balehi salJvaso amitten' eva sabbada,dhiro ca sukhasalJvaso natlnalJ va samagamo.Tasma hi:208. Dhlran ca, pai'ii'ianca, bahu.ssutaii ca,dhorayhasllalJ,4 vatavantam, ariyalJ,talJ tadisalJ, sappurisalJ, sumedhalJ,bhajetha nakkhattapathalJ va candima.8. Sakkadevarajassavatthu, III, 269.5xv. SUKHAVAGGO PAI;


32 <strong>Dhammapada</strong>o210. Ma piyehi samaganehi, appiyehi kudaeanalJ.piyanam 1 adassanalJ dukkhalJ, appiyanan ea dassanalJ.211. Tasma piyalJ na kayiratha, piyapayo hi papako.gantha tesalJ na vijjanti yesalJ n'atthi piyappiyalJ.1. Til).l).alJ bhikkhllllalJ vatthu, III, 273.212. Piyato jaya;ti soko, piyato jayati bhayalJ,piyato vippamuttassa n' atthi soko. Kuto bhayalJ?2. Aiinatarakutumbikassa vatthu, III, 276.213. Pemato jayati soko, pemato jayati bhayalJ,pemato vippamuttassa n' atthi soko. Kuto bhayalJ ?3. Visakhaya vatthu, III, 278.214. Ratiya jayatI soko, ratiya jayati bhayalJ,ratiya vippamuttassa n' atthi soko. Kuio bhayalJ ?4. LicchavlualJ vatthu, III, 279.215. Kamato jayati soko, kamato jayati bhayaJ),kamato vippamuttassa n' atthi soko. Kuto bhayalJ ?5. Anitthigandhakumarassa vatthu, III, ;281.216. Tal.lhaya jayati soko, talJ.haya jayati bhayalJ,tal]haya vippamuttassa n' atthi soko. Kuto bhayalJ ?6. Annatarabrahmal~assa vatthu, III, 284.217. SlladassanasampannalJ, dhammatthalJ, saeeavedinalJ,2attano kamma kubbanalJ, talJ jano kurute piyalJ.7. Pancasata-darakanalJ vatthu, III, 286.218. Chandajato anakkhate manasa ea phuto siya,kamesu ea appatibaddhaeitto ' uddhalJsoto' ti vuecati.8. Anagamittherassa vatthu, III, 288.219. CirappavasilJ purisalJ dllrato 60tthim agatalJnatimittii suhajja ea abhinandanti agatalJ.1 F. piyan'. 2 Br F. saeeavadinalJ.218. Cj. Thi. 12.


Kodhawggo 33220. Tath' eva katapunnam pi asma 10M, paralJ gataljpunnani patigal).hanti piyalJ iiatI va 1 agatalJ.9. N andiyassa vatthu, III, 290,XVI. PIYAVAGGO S0:J;.ASAl\W.XVII. KODHA VAGGO.221. KodhalJ jahe, vippajaheyya manalJ.safifiojana~J sabbam atikkameyya.talJ namariipasmilJ asajjamanalJakificanalJ nannpatanti dukkha.I1. Rohi¢ya vatthu, III, 295.!222. Yo ve uppatitalJ kodhalJ rathalJ bhantalJ va dharaye,tam ahalJ sarathilJ brumi, rasmiggaho itaro 3 jano.2. Aiiiiatarabhikkhussa vatthu, III, 299.223. Akkodhena jine kodhalJ. AsadhUlJ sadhuna jine.jine kadariyalJ danena. Saccenalikavi1dinalJ.4B. Uttaraya vatthu" III, BOlt224. SaccalJ bhaJ?e, na kujjheyya, dajja 'ppasmim 5 piyacito,etehi tlhi thanehi gacche devana santike.4. Mahamoggallanattherassa panhapucchita-vatthu, III, 314.1 Br nati~J va.3 F. 'taro.5 Br appampi ;2 0.1', RohiJ?Ikhattiyakanfiij,o, Cil.4 Se, On Saccena alikac.F. appasmi, ,en appasmi:g, omitting pi.-~------~--,---- ------'---------221. Cf S. i, 25. 222n. Cf Sn. i.223. Jat. ii. 4; Mbh. v, 1518.3


34 <strong>Dhammapada</strong>?J225. Ahiljsaka ye munayo, niccalj kayena saljvuta,te yanti accutalJ thanalj yattha gantva na socare.5. SaketabrahmaI).assa vatthu, III, 317.226. Sada jagarainananalj, ahorattanusikkhinalj 1nibbaI).alj adhimuttanalj, atthalj gacchanti asava.6. PUI).I).aya vatthu, III, 321.227. PoraI).am etam, Atula! n' etalJ ajjatanam iva:nindanti tU1}him asinalj, nindanti bahubha1}inalJ,mitabhaI).inam pi nindanti; n' atthi loke anindito ..228. Na cahu, na ca bhavissati/~ na c' etarahi vijjati,ekantalJ nindito poso, ekantalJ va pasaljsito.229. Yan ce viIijiii pasalJsanti anuvicca suve suveaC!,lhiddavuttilJ medhavilJ pannasilasamahitalJ.230. NekkhalJ3 jambonadasseva ko ta.lJ ninditum arahati?Deva pi nalJ pasalJsanti, Brahmuna pi pasalJsito.7. Atula-upasakassa vatthu, III, 325.231. KayappakopalJ rakkheyya, kayena salJvuto siya.kayaduccaritalJ hitva, kayena sucaritalJ care.232. VaclpakopalJ rakkheyya, vacaya saljvuto siya.vaclduccaritalJ hitva, vacaya sucaritalJ care.233. ManopakopalJ rakkheyya, manasa salJvuto siya.manoduccaritalJ hitva, manasa sucaritalJ care.234. Kayena salJvuta dhlra,. atho vacaya salJvuta,manasii salJvuta dhlra, te ve suparisalJvuta.8. ChabbaggiyanalJ bhikkhiinalJ vatthu, III, 330.XVII. KODHAVAGGO SATTARASA;}IO.1 Sd sikkhatalJ. 2 F. hessati. 3 Bf nikkhalJ.228. Tha. 180; U d. vi, 5. 230. A. ii, 8, 29.


l1Iala1)aggo 35XVIII. MALAVAGGO.235. Parp!upalaso va 'dani 'si, yamapurisa pi ca ta:g 1 upatthita.uyyogamukhe ca tiHhasi. Patheyyam pi ca te navijjati.236. So karohi dipam attano. Khippa:g vayama, pa:q.~litobhava.niddhantamalo anariga:q.o dibba:g ariyabhumim ehisi. 2I237. UpanItavayo ca 3 ~dani 'si. Sampayato 'si4 Yamassftsantike.vasa pi ca te5 n' atthi antara,6 patheyyam pi ca tena vijjati.238. So karohi dlpam attano. Khippa:g vayama, pa:l?-(~itobhava.niddhantamalo anariga:q.o, na puna 7 jati-jaralj upehisi.1. Goghatakaputtassa vatthu, III, 332.239. Anupubbena medhavl thokathoka:g 8 kha:q.e khaJ?-ekammaro rajatass' eva niddhame malam attano.2. Ai'iiiatarabrahmal}-assa vatthu, III, 338.240. Ayasa va mala:g samutthitalJ,9 taduHhaya lO tam evakhadati,eva:g atidhonacarina:g sakakammani 11 nayanti duggati:g.3. Tissr.ttherassa vatthu, III, 341.1. Br teo 2 Br upehlsi. 3 en. va. 4 Br omit.5 Br vasa teo 6 Br antare. 7 F. na puna:g.8 K. thoka:g thoka:g.9 Br samuHhaya.11 Br, K. en sani kammani.10 Br tatu~~hii.ya.238. Of Tha. 412.239 2 • Sn. 9622.239. K. v, 108.240. N etti, 129.


36 <strong>Dhammapada</strong>'!J241. Asajjhayamala manta, anuHhanamala ghara,malalJ vaJ;t:gassa kosajjalJ, pamado rakkhato malalJ.4. Laludayittherassa vatthu, III, 344 (Lalu e , en).242. Mal' itthiya duccaritalJ, maccheralJ dadato malalJ,mala ve papaka dhamma asmilJ loke paramhi ca.243. Tato mala malatara-g Avijja pammalJ malalJ,etam malalJ pahatvana, nimmala hotha bhikkhavo.5: Aiiiiatara-kulaputtassa vatthu, III, 348.244. Slijlva:g ahirikena, kakasiirena, dha:gsina,pakkhandina, pagabbhena, saIikilit~hena jlvita:g.245. Hirlmata ca dujjiva-g, nicca-g sucigavesina,allnen' appagabbhena, suddhajivena passata.6. Sariputtattherassa. saddhiviharikassa vatthu, III, 351.1246. Yo panam atipateti,2 musavadaii ca bhasati,loke adinna-g adiyati, paradaraii ca gacchati.247. Suramerayapanaii ca yo naro anuyuiijati,idh' eva·m-eso lokasmi:g mula:g khaI).ati attano.248. Evam bho purisa 3 [ janahi: papadhamma asafifiata,ma ta:g lobho adhammq ca cira-g 4 dukkhaya randhayu-g.5 7. Paiicasata-upasakanan vatthu, III, 355 ..249. Dadati 6 va yathasaddha~l, yathapasadana-g jano,tattha yo 7 rp.aitku ·bhavati 8 paresa-g panabhojane,na so diva va rattilJ va samadhim adhigacchati.1 Or, Cullasario, Cn.3 F. posa. 4 Br para-g.6 F. en dadanti. 7 Br Se so.2 K. F. atimapeti.I> Br randhasu.8 K. hoti-.241, 242, 2431. A. iv, 195;244, 245. Jatakamala, 16 (there quoted ]rom Aryasth~viriyaka-nikaya).


]lalavaggo 37250. Yassa c'etalJ samucchinnalJ, miilaghaccalJ samllhatalJ,sa ve diva va rattilJ va samadhi~ ad~igacch!.Lti.8. Tissa-daharassa vatthu, III, 357.251. N' atthi ragasamo aggi, n' atthi dosasamo gaho,n' atthi mohasamalJ jalalJ, n' atthi taJ?hasama nadL9. Panca-upasakanalJ vatthu, III, 360.252. SudassalJ vajjalJ annesalJ, attano pana duddasalJ,paresalJ hi so vajjani opuI).ati yathabhusalJ,attano pana chadeti kalilJ 1 va kitava sa~ho.10. Me~9-akasetthissa vatthu, III, 363.253. ParavajjanupassisEla niccalJ ujjhanasanmno,asava tassa vaQ.Q.h~nti, ara so asavakkhaya.11. Ujjhanasaiiiilnamattherassa vatthu, III, 376.254: Akase 2 padslJ n' atthi, samaI)O n' atthi bahire,spapancabhirata paja, nippapanca Tathagata.255. Akase 2 padalJ n' atthi, samru?-o n' atthi bahire,saitkhara sassata n' atthi, n' atthi Buddhanam ifijitalJ.12. Subhaddaparibbajakassa vatthu, III, 377.XVIII. lIfALAVAGGO A'!THARASAMO.1 Br kall va. 2 F. ca; Br va.S K. F. bahiro; Br, Se bahire.-----------~ --------252. Jat. iii, 223.


38 D hal111napada?JXIX. DHAMMATTHA VAGGO.256. Na tena hoti dhammattho yen' atthalJ sahasiV naye,yo ca atthalJ anatthafi ca ubho niccheyya pa:q.q.ito.257. Asahasena dhammena samena nayati pare,dhammassa gutto, medhavi dhammattho ti pavuccati.1. Vinicchaya-mahamaccanau vatthu, III, 380.258. Na tena paI)Q.ito hoti yavata bahu bhasati,khemi, averY, abhayo, pal~~ito ti pavuccati.2_ Chabbaggiyanau vatthu, III, 382_259. Na tavata dhammadharo yavata bahu bhasati,yo ca appam pi sutvana, dhammalJ kayena passati,sa ve dhammadharo hoti yo dhammalJ nappamajjati.3. Ekuddana-khlJ;lasavattherassa vatthu, III, 384_260. Na ten a thero S02 hoti 3 yen' assa phalitalJ siro,paripakko vayo tassa moghaji:q.:q.o ti vuccati.261. Yamhi saccafi ca, dhammo ca, ahilJsa, safifiamo, damo,sa ve vantamalo dhYro ther0 4 ti pavuccati.4. LakuJ;ltaka-Bhaddiyattherassa vatthu, III, 387.262. Na vakkara:q.amattena vaI)I)apokkharataya vasadhurupo naro hoti issuki maccharY satho,263. yassa c'etalJ samucchinnalJ, mulaghacca'g, samuhatalJ,sa vantadoso medhavY sadhurupo ti vuccati.5. Sambahulanau bhikkhilnau vatthu, III, 388.264. Na mUJ;,:t(Jakena sama1}-o, abbato, alikalJ bha:q.alj,. icchalobhasamapanno samaI)O kilJ bhavissati?1 Br sahasa.3 F. bhavati.2 K. Se omit.4 F. thaviro.260. Of: Manu ii, 154, 156; Mbh. iii, 133; 11, 12;xii, 323, 324.


Dlwlnmatthaunggo39265. Yo ca sameti papani anuJd thiiliini sabbaso,samitatta hi papana~)l 8amal}0 ti pavuccati.6. Hatthakassa vatthu, III, 390.266 Na tena bhikkhu 80 2 hoti 3 yavata bhikkhate pare,vissaJd dhammaJd samadaya bhikkhu hoti na tavBta.267. Yo 'dha pufifian ca papan ca bAhetva bmhmacariyava 4sarikhaya loke carati, sa ve bhikkhliti vuccati.7. Annatara-brahmaJ;lassa vatthu, III, 392.268. Na monena muni hoti mll~hariipo aviddasu.yo ca tulaJd va paggayha varam adaya pa1:n).ito.269. Papani parivajjeti sa mUlll, tena so muni.yo mUlfati ubho loke, munl. tena pavLlccati.8. Titthiyanan vatthu, III, 393.270. Na tena ariyo hoti yena pal).ani hiJdsati,ahiJdsa sabbapaJ?-ana~J ariyo ti pavuccati.9. Balasikassa vatthu, III, 396 (Ariya-balisikao, On).271. Na sllabbatamattena, bahusaccena va puna,athava samiidhilabhena, vivicca 5 -sayanena va,272. phusami nekkhammasukhaJd aputhujjanasevitaJd ;bhikkhu vissasam apadi appatto 6 asavakkhayaJd.10. SambahulanalJ bhikkhiinalJ vatthu, III, 398.XIX. DHAClDIA'!"!'HAYAGGO EKU~A yISATIlVlO.I Br papani. 2 K. On omit. 3 F. bhavati.4 F. caryava. 5 Br, Se, On vivitta. 6 Br, K. apatto.266, 267. Cf. S. i, 182. 268 1 . 11bh. v, 43, 60.271, 272. 11vst. iii, 422.


40 Dhanmwpadavxx. MAGGAVAGGO.273. MaggEm' a~thaligiko set,tho, saccana:g caturo pada,virago seHho dhammana:g, dipadanan 1 ca cakkhuma,274. eso va 2 maggo, n'atth' anno dassanassa visuddhiya.etamhi tumhe patipajjatha; mamss' etalJ pamocana~}275. Etamhi tumhe patipanna dukkhass' antalJ karissatha.akkhato ve maya maggo annaya sallasanthana:g.276. Tumhehi kiccalJ atappa~), akkhataro Tathagata.patipanna pamokkhanti jhayino Marabandhana.1. Pancasata-bhikkhiim11J vatthu, III, 401.277. "Sabbe saIikhara anicca" ti yada pannaya passati,atha nibbindatl dukkhe-esa maggo visuddhiya.2. Pancasatana1J bhikkhiina1J vatthu, III, 405 (Aniccalakkhal)ao, on).278. "Sabbe sankhara dukkha " ti yada pafifiaya passati,atha nibbindatI dukkhe-esa maggo visuddhiya.279. "Sabbe dhamma anatta" ti yada pannaya passati,Atha nibbindatl dukkhe-esa maggo visuddhiya.280. Utthanakalamhi anutthahano,yuva bali alasiyalJ upeto,_sa:gsannaEi1l11.appamano,31msito,pannaya magga\) alaso mt vindati.3, 4. Pancasata-bhikkhiina1J vatthu, III, 406(Dukkhalakkhat.tao; AnattalakkhalJao, on).5. Padbauakammika-Tissattherassa vatthu, III, 407.1 Br, K. dvipadanan ca. 2 F. en es' eva.3 Br samp


281. Vacanurakkhi, manasa susalJvuto,kayena ca akusalalJ na kayira,ete tayo kammapathe visodhaye.aradhaye maggam isippiwedita~J.416. Siikarapetassa vatthu, III, 410.282. Yoga ve jayati bhllri, ayoga bhllrisal'lkhayoetalJ dvedhapathalJ i'iatva bhavaya vibhavaya catath' atti:tnalJ niveseyya yatha bhuri 1 pavaMhati.7. Pothilattherassa vatthu, III, 417.283. VanalJ chindatha, rna rukkhalJ, vanato jayati bhayalJ.chetva vanan ca-vanathai'i ca, nibbal)a hotha bhikkhavo.284. YavalJ [hi] vanatho 2 na chijjati 3 anumatto pi narassanansu,patibaddhamano va tava, so, vaccho khlrapan04 vamatari.8. MahallakabhikkhiinalJ vatthu, III, 421.285. Ucchinda sineham attano, kumudalJ saradikalJ va.paI).ina,santimaggam eva bruhaya nibbal:talJ sugatena desita.g.9. Suvar.ll;akarattherassa vatthu, III, 425.286. "Idha vassalJ vasissami, idha hemantagimhisu"iti balo vicinteti,5antarayalJ na bujjhati.10. Maha:dhanav2il;ijassa vatthu, III, 429.287. TalJ puttapasusammattalJ, byasattamanasalJ naralJ,suttalJ gamalJ mahogho va maccu adaya gacchati.11. IGsagotan1.iya vatthu, III, 432.1 en bhllri. 2 Br vana:g. 3 Br bhijjati.


Dhammapadct?)288. Na santi putta taI).aya, na pita n' apil bandhava,antakenadhipannassa n' atthi natisu taI).ata.289. Etam atthavasalJ natva paI?-~ito silasaljvuto,nibbanagamanalJ maggalJ khippam eva visodhaye.:L\:. ::UAGGA YAGGO Vi'SATIMO.12. Patacaraya vatthu, III, 434.XXI. PAKI~~AKAVAGGO.290. Matta-sukhapariccaga passe ce vipulalJ sukha:g,caje matta-sukha:g dhlro sampassa:g vipula:g sukha:g.1. GaitgarohaJ?a-vatthu, III, 437_291. Pal~adukkhupadhanena2 attano 3 sukham icchati,verasa:gsaggasa:gsa~~ho vera so na pamuccati. 42. Kukkutal}g.akhadikaya-vatthu, III, 449.292. Ya:g hi kiccalJ apaviddha:g akicca:g pana kayirati,5unn.alanalJ 6 pamattanalJ tesalJ va~dhanti asava.293. Yesan ca susamaraddha niccalJ kayagata sati,akiccalJ te na sevanti kicce sataccakarino.satanalJ sampajananalJ atthalJ gacchanti asava.3. Bhaddiya-bhikkhunalJ vatthu, III, 451.1 Br napi; en na pi.3 F. yo attano.. 5 Br kiriya; F. kayrati.292. Tha. 635, 636.2 Br Paradukkhuppadanena.4 K. parimuccati .6 Tha. (P.T.S.) unna!o.293. Netti, 39.


Paki~~~laka'l:a[fgo43294. MataralJ pitaralJ hantva, riijano dye ea khattiye,ratthalJ sanuearalJ hantva, anlgho yati brahma:g.o.295. Mataralj pitaralJ hantva, nijano dye ea sotthiye,veyyagghapafieamalJ hantva, anlgho yati brahma:g.o.4. LakUJ.ltaka-Bhaddiyattherassa vatthu, III, 453.296. Suppabuddham pabujjhanti sad a Gotamasavaka,yesalJ diva ea ratto ea nicealJ Buddhagata sati.297. Suppabuddham pabujjhanti sada Gotamasavaka,yesalJ diva ea ratto ca nieealJ Dhammagata sati.298. Suppabuddham pabujjhanti sada Gotamasavaka,yesa-g diva ca rat~o ca niecalJ Sanghagata sati.299. Suppabuddham pabujjhanti sad a Gotamasavaka,yesalJ diva ea ratto ea nieealJ Kayagata sati.300. Suppabuddham pabujjhanti sada' Gotamasavaka,yesalJ diva ea ratto ea AhilJsaya rato mano. _301. Suppabuddham pabujjhanti sada Gotamasavaka,yesalJ diva ca ratto ell. Bhavanaya rato mano. •5. Darusakatikaputta.ssa vatthu, III, 455.302. DuppabbajjalJ durabhiramalJ, duravasa ghara dukha,dukkho 'samanasalJvaso, dukkhiinupatit' addhagu,) tasma na c' addhagu siya, na ea dukkhiinupatito siya. 16: Vajjiputtakabhikkhussa vatthu, III, 460.303. Saddho, sliena sarppanno, yasobhogasamappito,yalJ yam padesalJ bhajati, tattha tatth' eva pujito.7. Cittagahapatikassa vatthu, III, 463.304. Dure santo pakasenti 2 Himavanto va pabbato,asant' ettha na dissanti. ratti3-khitta yathii sara.s. Cii~asubhaddaya vatthu, III, 465.1 Br omits. 2 Br pakasanti. 3 Br rattilJ.294. Netti, 165. 304. Netti, 11.


44 <strong>Dhammapada</strong>?J305. Ekasanalj ekaseyyalj eko caram atandito,eko damayam attanalj vanante ramito 1 siya.9. Ekaviharikattherassa vatthu, III, 471.XXI. PA.KI~l':l"A.KAVAGGOEKAVisATIMO.XXII. NIRAYAVAGGO.306. Abh1itavadl nirayalj upeti yo vapi 2 katva " na karomi "c' aha.ubho pi te pecca sama bhavanti nihl~akamma manujaparattha.1. Sundarlparibbajikaya vatthu, III, 474.307. Kasavaka~tha bah avo papadhamma asafifiatapapa papehi kammehi nirayalj te upapajjare.2. Duccaritaphalanubhavana-sattanalJ vatthu, III, 479.308. Seyyo ayogn1o bhntto tatto aggisikhllpamo,yan ce bhnnjeyya dussilo ratthapil,lcJalj asani'iato.3. Vaggumudatlriya bhikkh1inalJ vatthu, III, 481.309. Cattari thanani naro pamatto apajjati paradar1ipasevl:apunfialabha:g, na nikiimaseyya:g, ninchq) tatiyalj,nirayalJ catuttha:g.1 Br ramako. .2 Br capi.~--------- ----------305 b. Cj: Sn. 709. S06. Sn. 661; ltv. § 48.


Nimyavagg(J 45310. Apufifialabho ca gail. ea papika, bhltassa bhltaya raUea thokika,raja ea dal)(JalJ garulmlJ pa~leti, tasma naro paradara~}na stlve.4. Khemassa vatthu, III, 481.31l. Kuso yatha duggahito hattham evanukantati,samafifia~l dupparamattha~J nirayay'l upakaQ.Q.hati.312. YalJ kifici sithilalJ 2 kammalJ, saIikiliHhafi ea yalJ. vatalJ,3 .salikassaralJ' brahmacariyalJ, na tal) hoti mahapphalalJ·313. Kayira 4 ce kayirath'5 enalJ, da!ham enalJ parakkame,sithilo 6 hi paribbajo 7 bhiyyo akirate rajalJ.5. Dubbacabhikkhussa vatthu, III, 483.314. AkatalJ dukkatalJ8 seyyo, paceha tapati 9 dukkatal),katafi ea sukatalJ seyyo, ya~) katva nanutappati.6. IssapakatitthiyiPO yatthu, III, 486.315. NagaralJ yatha paccantalJ guttalJ santarabahira~)evalJ gopetha attanalJ, khmfo ve ma upaccaga.khal}-atita hi socanti nirayamhi samappita.7. SambahulanalJ agantukabhikkhullalJ vattl:m, III, 487.316. Alajjitaye 11 lajjanti, lajjitaye 11 na lajjare,micchaditthisamadana satta gacchanti duggatilJ.317. Abhaye ca bhayadassino, bhaye eabhayadassino,micchaditthisamadana, satta gacchanti duggatilJ.8. Niga~ithanalJ vatthu, III, 489.1 K. nirayaya.4 K. kayiralJ.6 F. sathilo.9 Br tappati.2 F. sathi1alJ. 3 Br kata~l.5 F. kayrath' ; Br kayira va.7 Br paribbajo. 8 Br dukkatalJ.10 Cn °kata-itthiya. 11 Cn eta yeo311. S. i, 49. 312. Tha.277.315. Tha. 653, 403, 1005; Thi. 5; cf Sn. 333.


46 Dhwnmapada?J318. Avajje vajjamatino, vajje cavajjadassino,micchadiHhisamadana, satta gacchanti duggatilJ.319. Vajjafi ca vajjato natva, avajjafi ca avajjato,sammaditthisamadana, satta gacchanti suggatilJ.9. Titthiyasavakana:g vatthu, III, 492.XXII. NIRAYAVAGGO BAvIsATnw.XXIII. NAGAVAGGO.320. AhalJ nago va sarigame capato 1 patitalJ saralJativakyalJ titikkhissalJ. Dussllo hi bahujjano.321. DantalJ nayanti samitilJ, dantalJ rajabhiruhati,danto settho manussesu, yo 'tivakya11 titikkhati.322. Varam assatal'a danta, ajanlya ca sindhava,kufijal'a ca mahanaga, attadanto tato vara:g.1. Attanam-arabbha-kathita-vatthu, IV, 1.323. Na hi etehi yanehi gaccheyya agatalJ disalJyatha 2 'ttana sudantena danto dantena gacchati ..324. Dhanapalako nama kufijarokatukappabhedano3 dunnivarayobaddho kabalalJ na bhufijati,sumarati nagavanassa kunjaro.2. Hatthacariyaka-bhikkhussa vatthu, IV, 5.3. Annatara-brahmaJ:.lassa puttanalJ vatthu, IV, 7. 41 Br capato. 2 F. yath' attana.3 Br katukabhedano.4 Or Parijil:tl:tabrahmal?aputtao. en.


Nagavaggo 47325. Middhi yada hoti mabagghaso caniddayita samparivattasaYImahavaraho va nivapapuHhopunappunalJ gabbham upeti manda.4. Pasenadikosalassa vatthu, IV, 15.326. IdalJ pure cittam acari carita~11yeniccbakalJ yattbakamalJ yatbasukbalJtadajj' abalJ niggabessami 2 yo~isobattbippabbinnalJ viya alikusaggabo.5. Sal1-U-Samal.lerassa vatthu, IV, 18.327. Appamiidarata botha. SacittalJ anurakkhatha.dugga uddbarath' attanalJ panke satto 3 'va kunjaro.6. Baddheraka-hatthissa 4 vatthu, IV, 25.328. Sace labbetba nipakalJ sahayalJsaddbincaralJ sadbuvibaridhiralJ,abbibbuyya sabbani parissayani,careyya ten' attamano satima.329. No ce labbetba nipakalJ sabayalJ,saddbincaralJ sadhuvibaridbiralJ,raja va rat~balJ vijitalJ pabaya,eko care matang' aranne va nago.330. Ekassa carita~l seyyo, n' attbi bale sabayata.eko care, na ca pap ani kay ira appossukko matang'aranne va nago.7. PancasatanalJ disavaslnalJ bhikkhunalJ vatthu, IV, 26.331. Attbambi jatamhi sukbasabaya,tuttbi sukba ya itaritarena,punnalJ sukbalJ jivitasankhayambi,sabbassa dukkbassa sukhalJ pahana~l'1 Br K. caritalJ. On carikalJ. 2 Br niggahissami.3 Br On sanno. 4 on °erakanama-hatthino.325. Tha. 17, 1012; Netti, 34, 129.326. Tha. 77, 1130.327. Mil. 379.328, 329. Sn. 45, 46.328-331. M. iii, 154; Vin. i, 350.


48 Dhall/lJwpadaD332. Sukha matteyyata 1 lake, atho petteyyata sukha,sukha samannata lake, atho brahmaiinata sukha.333. SukhalJ yava jara sllalJ, sukha saddha pati~~hita,Sukho pannaya 2 pa~ilabho, papanalJ akaral:alJ sukhalJ.s. Marassa vatthu, IV, 31.XXIII. KAGAYAGGO TEYlSATDIO.XXIV. TA~HAVAGGO.334. Manujassa pamatta carinota1.lha va~dhati maluva viya,so plavati 3 hurahuralJphalam icchalJ va vanamhi 4 vanaro.335. YalJ esa sahati 5 jamml taJ?-ba lake visattikasoka tassa pava


Ta~thavaggo49338. Yathapi mll1e anupaddave da!hechinno pi rukkho punar eva Hlhati,evam pi talfhanusaye amlbatenibbattati dukkham ida:g punappuna:g.339. Yassa cbatti:gsatl soia manapassaval;a bhusavaha 1 vahanti duddi~~hilJ saIikappa raganissita.340. Savanti. sabbaihi 2 sota, lata ubbhijja 3 tiHhati,fan ca disva latalJ jata:g mula:g pannaya chindatha.341. Saritani sinehitani ca somanassani bhavanti 4 jantul10te satasita sukhesino, te ve jatijanlpaga nara.342. TasiJ?aya purakkhata pajaparisappanti saso va badhito,sannojanasal'lgasattaka bdukkham upenti punappuna:g ciraya.343. TasiJ?aya purakkhata pajaparisappanti saso va badhiteJ,tasma tasiJ?alJ vinodayebhikkhu akaIikhi 6 viragam attano.2. Siikarapotikaya vatthu, IV, 46 (Opalikaya, en).344. Yo nibbanatho vanadhimuttovanamutto vanam eva dhavati,tam puggalam eva passatha.mutto bandhanam eva dhavati.3. Ekassa vibbhantakasst1 vatthu, IV, 52.1 Br mahii; K. vah~l.. 2 P. sabbada.3 Br uppajja. 4 Br honti. 5 K. On, satta.6 Br akalikhanto, omitting bhikkhu. F. akali.kha.---- --~-----338. Netti, 42. 339 2 , 340 1 • Tha. 760 2 , 7611. 340 1 • Su.1034.4


50 <strong>Dhammapada</strong>y345. Na ta:g da~ha:g 1 bandhanam ahu dhirayadayasa:g darujam babbajaii ca,sarattaratta rnaJ?ikU1;l~alesu,puttesu daresu ca ya apekha.346. Eta:g da!ha:g bandhanam ahu dhiraoharina:g sithila:g duppamunca:g,etam pi chetvana paribbajantianapekkhino 2 karnasukha:g pahaya.347. Ye ragarattanupatanti sota:gsayaIikata:g makka~ako va jala:g.etam pi chetvana vajanti dhiraanapekkhino sabbadukkha:g pahaya.4. Bandhanagarassa vatthu, IV, 53.5. Khemattheriya vatthu, IV, 57.348. Munca pure, muiica pacchato, majjhe mufica bhavassaparagu,sabbattha vimuttamanaso na pana 3 jatigara:g upehisi.6. Uggasenasetthiputtassa vatthu, IV, 59.349. Vitakkapamathitassa jantuno, tibbaragassa subhanupassino,bhiyo 4 ta1?-ha pavaMhati, esa kho da~ha:g karotibandhana:g.350. Vitakkllpasame ca yo rato, asubha:g bhavayati sadasato,. esa kho vyantikahiti,5 esa-cchecchati Marabandhana:g.7. Daharaka-bhikkhussa vatthu,6 IV, 65.1 Br da~ha:g na ta:g. 2 F. On anapekhino.3 On punan. 4 F. On bhiyyo. 5 F. viyantikahiti.6 Or, Ou!adhanuggahapaJ?Q.ita-vatthu, On.3453, 4. Tha. 1872 • 3405, 346. S.Netti, 35, 153. 345 4 • Sn. 38.1, 77; Jat. ii, 140;350. Mil. 391.


Ta~ihavaggo51351. Nitthailgato asantasi vItataJ?ho anaIigal).oacchiddi 1 bhavasallani antimo 'yalJ samussayo.352. VJ:tata1J.ho anadano niruttipadakovidoakkharanalJ sannipatalJ janna pubbaparani 2 ca,sa ve antimasariro mahapanno (mahapuriso) ti vuccati.8. Marassa vatthu, IV, 69.353. Sabbabhibhu sabbavidll 'ham asmi, sabbesu dhammesnanupalitto,sabbanjaho taJ.lhakkhaye vimutto, sayalJ abhinnayakam uddiseyyalJ ?:354. SabbadaflalJ d,hammadalla~) jiJ.lati.sabbalJ rasalJ dhammaraso jiJ;lati.sabbalJ ratilJ dhammarati jil!ati.taJ!hakkhayo sabbadukkbalJ jil!ati.9. Upakajlvakassa ·vatthu, IV, 71.10. Sakkassa Devarajassa vatthu, IV,73 (SakkapanhavO).355. Hananti bhoga dummedhalJ no ve 3 paragavesino.bbogatal!baya dnmmedho hanti anne va 4 attanalJ.511. Aputtakasetthissa vatthu, IV, 76.356. TiJ.ladosani khettani, ragadosa ayam paja ;tasma hi vltaragesu dinnalJ ho ti maha pphahllJ .. 357. TiJ!adosani khettani, dosadosa ayam paja;tasma hi vltadosesu dinnalJ hoti mahappbalalJ.358. Til}adosani khettani, mobadosa ayam paja;tasma hi vitamohesn dinna~) hoti mabapphalalJ.1 F. en acchidda.4 Br ca.2 Se, K. pubbaparani.5 Se attano.3 F. ceo353. M. i, 171; Vin. i, 8. Cj: Sn. 211; S. H, 284;M~st., iii, 326; KV. 289.


52 <strong>Dhammapada</strong>?J359. Til,ladosani khettani, icchadosa ayam paja,tasma hi vigaticchesu dinnalJ hoti mahapphalalJ.XXIV. TANHAVAGGO CATUvISATIJllO.12. Ailkurassa vatthu, IV, 80.XXV. BHIKKHUVAGGO.360. Cakkhuna salJvaro sadhu, sadhu sotena salJvaro,ghaJ?ena salJvaro sadhu, sadhu jivhaya salJvaro,361. kayena salJvaro sadhu, sadhu vacaya salJvaro,manasa salJvaro sadhu, sadhu sabbattha salJvaro.sabbattha salJvuto bhikkhu sabbadukkha pamuccati .. 1. PancabbikkbiinalJ vattbu, IV, 83 ..362. Hatthasannato padasannato, vacaya sannato sannatuttamo,ajjhattarato samahito, eko santusito tam ahu bhik·khulJ·2. Hausaghataka.bhikkhussa vattbu, IV, 86 ..363. Yo mukhasaiiiiato bhikkhu mantabhalfl1 anuddhatoatthalJ dhamman ca dlpeti madhuralJ tassa bhasitalJ.1 Se mattabhal)l.3. Kokalikassa vatthu, IV, 91.3GO, 361. Mvst., iii, 423. 3611· 2. S. i, 73; Mil. 399 ..3622. Tha. 981; Mvst., iii, 423.363 1 . Cl Sn. 8502 ; Tha. 21.


BhikkhU1;aggo 53364. Dhammaramo, dhammarato, dhammalJ anuvicintayalJ,dh,ammalJ anussaralJ, bhikkhu saddhamma na parihayati.-4. Dhammaramattherassa vatthu, IV, 93.365. SalabhalJ natimanneyya, niinnesalJ pihayafi care.annesalJ pihayalJ bhikkhu samadhi:g nadhigacchati.366. A.ppalabho pi ce bhikkhu salabhalJ niitimannati,talJ've deva pasa:gsanti suddhajiva:g atandita:g.Q. Vipakkhasevaka-bhikkhussa vatthu, IV, 95., 367. Sabbaso nama;rupasmi:g yassa n'atthi mamayitalJ,asata ca na sobti, sa ve bhikkhuti vuccati.6.: Pancaggadayaka-brahmal,lassa vatthu, IV, 98.368. Mettavihari 'yo bhikkhu, pasanno Buddhasasane,adhigacche padalJ santalJ sankharupasamalJ sukha:g.369. Sinca bhikkhu imalJ navalJ, sitta te lahum essati,chetva ragan ca dosan ca tato nibbiir;tam ehisi.370. Panca chinde, panca jahe, panca c' uttari 1 bhavaye.panca sangatigo bhikkhu oghatiJ?J;lo ti vuccati.371, Jhaya, bhikkhu, ma ca pamado,ma te kamaguJ?e bhamassu 2 cittalJ.ma .1ohagu~alJ gi!i pama tto.makandi 3 dukkham idan ti \layhamano.372. N' atthi jhanalJ apannassa paiiiia n' atthi ajjhayato,yamhi jhanan ca panna 4 ca, sa ve nibbal?-asantike.1 F. On vuttari.3 On kandi.2 K. bhavassu.4 K. pannan ca.364. ltv. § 86; Tha. 1032. 364 1 • Sn. 327; Mvst.,iii, 422.367. Sn. 950. 3672• Sn. 861.368 2 • Tha. 112; cf. 5211 .. OJ. 368, 369. M;vst., iii, 421, 523.37~. S. i, 3; Tha. 15, 633; Netti, 70. '371. Tha. 1192.


54 Dhcl1nmapada?)373. Sunnagara:g pavitthassa, santacittassa bhikkhunoamanusi ratr hoti samma dhamma:g vipassato.374. Yato yato sammasati khandhana:g udayabbaya:g,llabhati pltipamojja:g amata:g ta:g vijanata:g.375. Tatrayam adi bhavati idha pafifiassa bhikkhuno,indriyagutto 2 santutthi patimokkhe ca sa:gvaro,mitte bhajassu kalyiiI).e, suddhajive, atandite.376. Patisantharavutyassa,3 acarakusalo siya,tato pamojjabahulo dukkhass' anta:g karissati. 47. Sambahulanan bhikkhiinan vatthu, IV, 101.377. Vassika viya puppbani maddavani pamuncati,eya:g ragan ca dosafi ca vippamuncetha bhikkhavo.8. Paiicasatabhikkhiinan vatthu, IV, 112.378. Santakayo santavaco santava susamahitovantalokamiso bhikkhu upasanto ti vuccati.9. Santakayattherassa vatthu, IV, 113.379. Attana coday' attana:g, patimase attam 5 attana,so attagutto satima sukha:g bhikkhu vihahisi..380. Atta hi attano natho, atta hi attano gati,tasma safifiamay' attana:g assam bhadra:g va vaI).ijo.10. Nangulakulattherassa vatthu, IV, 115.381. Pamojjabahulo bhikkhu pasanno Buddhasasane,adhigacche pada:g santa:g sarikhariipasama:g sukha:g.11. Vakkalittherassa vatthu, IV, 117.1 F. On udayavyayalJ.3 F. en Patisantharavutt' assa.5 K. patimase 'ttam.2 Se 0guttl.4 K. karissasi.374 1 • Of. Tha. 23 1 • 379 1 • OJ. Tha. 637. 381. Tha. 11.


BTahma~~a~'aggo 55382. Yo have daharo bhikkhu yunjati Buddhasasane,so 'ma:g 1 loka:g pabhaseti abbha mutto va candima.12. SumanasamaJ;lerassavatthu, IV, 120.XXV. BHIKKHUVAGGO PA~i"CAVISATnIO.XXVI. BRAHMA~AVAGGO.383. Chinda sotalJ, parakkamma, kame panuda brahmaJ?a!sal'lkharana~l khaya:g natva akatannu 'si brahmal?-a !1, Pasadabahulabrahmalfassa vatthu, IV, 138.384. Yadii, dvayesu dhammesu paragu hoti brahmal?-o,ath' assa sabbe sa:gyoga atthan gacchanti janato.2. SambahulanalJ bhikkhiinalJ vatthu, IV, 139.385. Yassa paralJ apara:g va parapara:g na vijjati,vitaddara:g, visalJyu1;ta:g, tam aha:g brumi brahmaJ?alJ.3. Marassa vatthu, IV, 140.386. Jhayi:g, virajam asina:g, katakicca:g, anasava:g,uttamattham anuppatta:g, tam aha:g brumi brahmal?-a:g.4. Aiiiiatarabrahmal:tassa vatthu, IV, 141.387. Diva tapati adicco, ratti:g abhati candima,sannaddho khattiyo 2 tapati, jhayI tapati brahmal?-0'atha sabbam ahorattalJ Buddho tapati tejasa.5. Anandattherassa vatthu, IV, 142.1 Se ima~J. 2 F. khat yo.382. M. ii, 104 ; Tha. 873. 3821. Tha. 203.3531-3111. S. i, 49. 383-423. Sn. 620-647.387. Cj. S. i, 15.


56 Dhctlnnwpadav388. Bahitapapo ti brahmano, samacariya samal).o tivuccati,pabbajayam 1 attano mala:g, tasma pabbajito ti vuccati.6. Annatarapabbajitassa vatthu, IV, 144.389. Na brahmal)aSSa pahareyya,2 nassa muncetha brahmal).o.dhI brahmal).assa hantaralJ. tato dhi yassa muncati.390. Na brahmal).ass' etac1 akinci seyyoyac1a nisec1bo manaso piyebi,yato yato hilJsamano nivattatitato tato sammati-m-evadnkkha:g.7. ~ariputtatth8rassa vatthu, IV, 145.391. Yassa kayena vacaya manasa n' atthi c1nkkata:g,3sa:gvnta:g tihi ybanehi, tam a,ha:g brumi brahmaJ?a:g.8. Mahapajapati'ya Gotamiya vatthu, IV, 149.392. Yamba dbamma~J vijaneyya sammasambndc1hadesi~a:g,sakkacca:g tan namasseyya aggihntta:g va brabmal;lO.9. Sariputtattherassa vatthu, IV, 150.393. Na ja~ahi, na gottena,4 na jacca 5 hoti brahmaJ?o,yambi saccafi ca db ammo ca, so snkhi} so ca brahmar:lO.10. J atilabrahmalfassa vatthu, IV, 151.394. Ki:g te ja~ahi dummec1ba! ki:g te ajinasa~iya !abbhantaran te gabaJ?aJ.1, bahira:g parimajjasi !11. Kuhakabrahmal}aSSa vatthu, IV, 152.395. Pa:gsukulac1hara:g jantu:g, kisa:g. dbamanisanthata:g,ekalJ vanasmilJ jhayanta~J, tam aha~J bnlmi brahma~la:g.] 2. Kisa:;otarniya vatthu, IV, 154.IOn. pabbajay'.4 K. gottebi.2 F. hareyya.5 1(. jacco.3 Br d ukka ~alJ .6 Se SUel.3881• Cf. Ud i, 4. 391. Netti, 183.


B1'iihma~l(lV(lggo 57396. Na caham 1 brahmaJ?-am bnlmi yonijalJ mattisambhava~J,_bhovadi nama so hoti, sa ce 2 hoti sakincano,akificanalJ anadana:g tam ahalJ brumi brahmaJ?-!1lJ.13. Ekassa brahmaJ;lassa vatthu, IV, 158.397. 8abbasalJyojanalJ chetva yo ve na paritassati,sangatigalJ visalJyuttalJ tam aha:g brumi brahmaJ?-a~J.14. Uggasenassa vatthu, IV, 159.398. Ohetva nandilJ 3 varattafi ca, sandarrialJ 4 sahanukkamalJ,ukkhittapa!ighalJ puddhalJ, tam ahalJ brumi brahimaJ?alJ·1h. DvinnalJ brahmaJ;lanalJ vatthu, IV, 160.39·9; AkkosalJ vadhabandhafi ca aduHho yo titikkhati,khantlbalalJ balanlkalJ tam aha:g brumi brahmaJ?-alJ.16. Akkosaka-Bharadvajassa vatthu, IV, 161.400. AkkodhanalJ vatavanta:g sIlavantalJ anussutalJ, .dantalJ antimasarifalJ, tam ahalJ brumi brahmaJ?-alJ.17. Sariputtattherassa vatthu, IY, 164.401. Vari pokkharapatte va aragge-r-iva sasapo,yo na lippati 5 kamesu, tam ahalJ brUmi brahmaI).alJ_18. UppalavaJ;lJ;lattheriya vatthu, IV, 166.402. Yo dukkhassa pajaJ?-ati idh' eva khayam attano,pannabharalJ visalJyutta:g tam ahalJ brumi brahmaI).a:IJ.19. AiinatarabrahmaJ;lassa vatthu, IV, 167.,403. GambhirapafifialJ, medhavilJ, maggamaggassa kovidalJ,uttamattham anuppattalJ, tam ahalJ briimi brahmaJ?-alJ.20. Khemaya bhikkhuniya vatthu, IV, 168.1K. na vahalJ. 2 F. On ve. 3 F. nandhilJ.4 F. sandanaIJ. 5 K. limpati.396-423. 811. 620-647. 398 1 • S. i, 16, 63.


58 <strong>Dhammapada</strong>v404. AsalJsa~~halJ gaha~~hehi anagarehi eubhayalJanokasari:g appieehalJ tam ahalJ bnlmi brahmal].alJ.21. PabbhrLravaEi-Tissattherassa vatthu, IV, 169.405. Nidhaya dal].


B)'iih))ia~~avagg() 59414. Yo 'malJ1 pa~ipatha~) duggalJ salJsaralJ moham accaga,til}-lfO paragato jhayi anejo akathaIikathi,anupadaya nibbuto, tam ahalJ brumi brahmal.lalJ.31.SIvalittherassa vatthu, IV, 192.415. Yo 'dha kame pahatvana anagaro paribbaje,kama 2 -bhavaparikkhil}alJ tam ahalJ brumi brahma1.1a:g.32. Sundarasamuddattherassa vatthu, IV, 194.416. Yo 'dha ta~ha:g pahatvana anagaro pa1'ibbaje,talfha-bhavapa1'ikkhi9.alJ, tam aha:g b1'umi b1'ahmal;al}33. Jatilassa 3 vatthu, IV, 199, 221.417. Hitva manusakalJ yogalJ dibbalJ yogalJ upaccaga,SabbayogavisalJyuttalJ,tani aha:g brumi brahmal;a:g.34. Natapubbakassa vatthu, IV, 224.418. Hitva 1'atiii ca aratii'i ca sltibhiitan nirupadhi:g,sabbalokabhibhulJ v1ralJ, tam ahalJ bnlmi brahmaI;aIJ.35. Nataputtakassa4 vatthu, IV, 225.41!J. CUtilJ yo vedi sattanalJ upapattiIi ca sabbaso,asatta:g sugatalJ buddha:g, tam ahalJ brumi b1'ahmaI;a:g.420. Yassa gati~J na jananti deva gandhabbamanusa,khllfasava:g arahantalJ, tam ahalJ brumi brahmal;alJ.36. Vanglsattherassa vatthu, IV, 226.421. Yassa pure ca paccha ca majjhe ca n' atthi kiIicanalJ,akiIica~aJJ anadana:g, tam aha:g brumi brahma~a:g.37. Dhammadinnattheriya vatthu, IV, 229.1 K. ima:g. 2 F. Kama.3 On J ati1aHhera-vatthu; ascribed also to J otikatthera;4 On Natapubbakatthera-vatthu.414. Cj. A. iv, 290.4211. Of. Tha. 537.420. Cj. l\1bh. xiii, 113, 7.


GO422. Usabham pavara:g vira:g mahesi:g vijitavinalJaneja~) nahataka:g buddha:g, tam ahalJ brumi brahmal~alJ·38. Angulimalattherassa vatthu, IV, 231.423. Pubbe-nivasa~) yo vedi saggapayaii ca passati,atho jatikkhayam patto, abhiiiiia, vosito, muni,sabbavositavosana:g, tam aha:g briimi brahmalJ-a:g.39. DevallgikabrahmaIjassa vatthu, IV, 232.XXVI. BRAH:lL\'~AVAGGOCHABBIsATDIO.1. YamakclV A ppam adcV[; CittavPuppha!J BCLlena Pa~u.litavATahantcl'{) SahassenaPapay Da~ujena, te cla,sa ,-2. JCl1'a Atta ca Loko ca, Buclclhcl!J Snklwv Piyena caKodhav l11alan ca Dha1nmatthav Maggcl1;aggena 'UISClti ;3'. Paki~li~~aka?J J.liraycvo NagoTa~dwv Bhikkh~l ca BriihmCl1,lO :ete chabbIsatI 'CCtggadesitadiccabanclhuna.DHA:lDIAPADAN NI'!"!,HITA~.,-------------------,-----------1 Or Devahita-brO, Cn.423. Cf. M. ii, He!; S. i, 167; A. i, 165; ltv. § 99.


INDEXESI.-INDEX TO THE FIRST WORDS OF THE GATHASOF THE DHAMMAPADA,l\IADE BY THE LATE PROFESSOR E. 'B. COWELL, AND EDITEDFROM HIS lVIS.OR. 358 IN THE UNIYERSITY LIBRARYAT CAlVIBRIDGEBy C. MARY RIDDING, M.R.A.S.,[<strong>The</strong> rmdings in italic an in all cases those of Fnu,sDoll's second edition.fig2&reS nifer to the 'Ve1"Ses. ]'l'heA.Akakkasalj, 408akatalj, 314akkocchi malj, 3,4akkodhanalj, 400akkodhena, 223akkosalj, 399acaritva, 155, 156acira\) vat', 41atth1nalj, 150anna hi, 75attadatthalj, 166attana coday', 379attana va kata:g, 161, 165atta have, 104atta hi attano, 160, 380attftDam eva, 158attanan ce piya:g, 157attanan ce tatha, 159atthamhi, 331atha papani, 136athav 'assa (athal;assa) , 140anavatthita cittassa, 38anavassuta cittassa, 39anikkasavo, 9anupavado, 185anupubbena, 239anekajatisalJsara1), 153andhabhuto, 174api dibbesu, 187 _apunnalabho, 310appam pi ce, 20appaka te, 85appamatto ayalJ, 56appamatto pamattesu, 29appamadarata hotha, 327appamadarato, 31, 32appamadena, 30appamado, 21appalabhopi, 366appassutayam (ctppas1~t' a-yam),152abhaye, 317abhittharetha, 116abhivadanasilissa, 109abhutavadi, 306ayasa va, 240ayoge yunjam, 209alalJkato ce, 14261


62 Dhammapadctvalajjita ye( alajjitaye), 316avajje vajjamatino, 318aviruddha:g, 406asa:gsatthalJ, 404asajjhayamala, 241asata:g bba vanam (asatavbhavan'), 73asare saramatino, 11asahasena, 257asubhanupassi- (asltbhctnnpctssi,!)),8assaddho, 97as so yatha, 143baha:g nago va, 320ahi~1saka ye, 225A.Akase pada:g (akasepada'!)), 254, 255arogyaparama, 204asa yassa, 410I.Ida:g pure, 326idha tappati, 17idha nan dati, 18idha modati, 16idha vassa:g, 286idha soeati, 15u.caU eehinda sinebam, 285uttiHhe na-ppamajjeyya, 168utthanakalamhi, 280utthanavato, 24utthanen', 25U(i"akalJ hi, 80, 145upanitavayo va, 237uyyulijanti, 91usabha:g pavara:g, 422E.Eka~1 dhamma:g, 176ekassa earita:g, 330ekasana:g, 305eta:g kho sara:t;ta:g, 192eta:g dalha:g, 346eta:g vise sa to, 22etalJ hi tumhe, 275eta:g atthavasa:g, 289etha passath', 171eva:g bho purisa (eva7n bhapasa), 248eva:g sa:gkarabhlitesu, 59es' eva maggo, 274O.Ovadeyy', 77KKa:t;thalJ dhammalJ, 87kayiran ee, 313kamato jayati, 215kayappakopa:g, 231kayena sa:gvaro, 361kayena sa~)vuta, 234kasavakantha, 307kin te jat~hi, 394kieeho, 182kumbhiipama:g, 40knso yatha, 311ko ima:g pathavilJ, 44kodhalJ jahe, 221ko nn haso, 146Kh.Khanti paramalJ, 184G.GambhirapaiiiialJ, 403gataddhino, 90gabbham eke (gabbhct1n ek'),126gahakara-,l54game va, 98C.Cakkhuna, 360eattari, 309


candana:g, 55canda:g va, 413carafi ce, 61caranti baIa, 66cirappavasi:g, 219cuti:g yo, 419Ch.Chandajato, 218chinda sota:g, 383chetva nandi:g, 398J.Jaya:g vera:g, 201jigaccha, 203-jiranti ve, 151Jh.Jhaya ,bhikkhu, 371jhayi:g virajam, 386T."Tan ca kamma:g, 68ta:g puttapasu-, .287ta:g vo vadami, 3_37taJ;lhaya jayati, 216tatrabhirati:g, 88tatrayam adi, 375tato mala, 243tasiJ?aya 1>urakkhata, 342,343tasma piya:g, 211tath 'eva katapunnam, 220tinadosani, 356, 357, 358,·359tumhehi kiccam, 276te jhayino, 23te tadise, 196tesa:g sa:gpannasliana:g, 57D.Dadanti ve, 249danta:g nayanti, 321Indexes 63diva tapati, 387diso disa:g, 42digha jagarato, 60dukkha:g, 191dunniggahassa, 35duppabbajja\l, 302dullabho, 193dillangamam. 37dllre santo, 304Dh.Dhanapalako, 324dhamma:g care, 169_ dhammapitl, 79dhammaramo, 364dhlra:g ca, 208N.N'atthi jhana:g, 372n'atthi ragasamo, 202, 251n'eva deva, 105n'eta:g kho, 189na attahetu, 84na antalikhe, 127, 128na kahapa:r,J.a-, 186nagara:g yatha, 315na cahu, 228na jatahi, 393na ta:g kamma:g, 67na ta:g da~ham, 345na ta:g mata, 43na tavata, 259na tena ariyo, 270na tena thero, 260I na tena pal).Q.ito, 258na tena bhikkhu, 266na tena hoti, 256na naggacariya, 141na paresa:g, 50 -na pupphagandho, 54na brahmaJ;lass', 390na brahmaJ;lassa, 389na bhaje, 78na mUl).Q.akena, 264


64 Dhamrnapadavna monena, 268na vakkaraI).a-, 262na vahalJ (-cahav), 396na ve kadariya (na [reJkacla?'ya), 177na santi putta, 288na sllabbata-, 271na hi etehi, 323na hi pa palJ, 71na hi verena, 5niHhalJ gato, 351nidhaya dal,lQalJ, 405nidhinalJ va, 76nekkhalJ, 230no ee labhetha, 329·P.PalJsukuJadharalJ, 395panea ehinde, 370pa~isa~}tharavutt', 376pathavlsamo, 95pathavya, 178pandupaiaso, 235pamadam, 26, 28paraduHhu-, 291paravajjanupassissa (pam-1'ejj-), 253parijil}l;arm idam, 148pare ea na, 6pavivekarasa:g, 205passa eittakata:g, 147pai:timhi ee, 124papan ee, 117papani,2691Japo pi, 119pamojja bahulo, 381piyato jayatl, 212punnan ee, 118putta m'atthi, 62pupphani heva (pupplu(,n'CUt), 47, 48pubbenivasam, 423pujarahe, 195pemato jayatl, 213poral,lam etalJ, 227Ph.Phandanal,], 33phusami, 272phe~upamalJ, 46B.BahulJ pi, 19bahulJ ve, 188 .balasalJgataearl, 207bahitapapo, 388Bh.Bhadro pi, 120M.J'vIaggan' aHhmlgiko, 273ma ttasukha parieeaga, 290madhuva ma!'inati, 69manujassa, 334manopakopalJ, 233manopubbangama, 1, 2mam' eva kata, 74mal' itthiya, 242mataralJ pitara~l, 294, 295ma pamada~}, 27ma piyehi, 210mappamannetha, 121, 122ma voca pharusalJ, 133mase mase, 70, 106middhi yada, 325munea pure, 348muhuttam api ee, 65mettavihariyo (mettc(,riharIyo),368Y.YalJ kinei, 108, 312yan ee vinnu, 229yato yato, 374yatbagaram, 13, 14yatha dal,lC;ena, 135yathapi puppha-, 53yathapi bhamaro, 49yatbapi mule, 338yathapi rahado (-1'lwdo), 82


Indexes 65yathapi rueiraIJ, 51, 52yatha bubbulakalJ, 170yatha sarikara-, 58yada dvayesu, 384yam esa, 335yamha dhamma~), 392yamhi saeealJ, 261yamhi kieeam, 292yassa aeeanta-, 162yassa kayena, 391yassa e'eta~l, 250, 263yass' indriyani, 94yassa gatilJ na, 420yassa e'etalJ, 250,263yassa ehattilJsati-, 33~yassa jitam, 179yassa papam, 173yassa jalini, 180yassa paraIJ, 385yassa pure, 421yassa rago, 407yassalaya na, 411yassa asava, 93yan'imani, 149yava:g hi, 284yavajlvam pi, 64ya vadeva, 72ye ea kho, 86ye jhanapasuta, 181ye ragaratta-, 347yesa:g sannieayo, 92yesa:g sambodhiyarigesu, 89yesan ea susamaraddha, 293yo appadu~~hassa, 125yo imalJ, 414yoga ve,282yo ea gatha, 102yo ea pubbe, 172yo ea lmddhan ea, 190yo ea vantakasav', 10yo ea vassasatalJ, 107, 110-115yo ea sameti, 265yo daI).9-ena, 137yo dukkhassa, 402yo 'dha kame, 415yo 'dha ta~lham, 416yo 'cUm dlgham, 40Pyo 'dha punnam, 267, 412yo nibbanato (niUbanatJw) ,344yo panam, 246yo baJo mannati, 63yo mukhasannato, 363yo ve uppatita:g, 222yo ve talJ sa ha tl (yo c' etclV),336yo sahassalJ, 103yo sasana~l, 164yo have, 382R.Ratiya jayatl, 214ramaJ?,iyani, 99rajato va, 139V.Vaeipakopam, 232vajjalJ ea, 319 .vanalJ ehindatha, 283varam assatara, 322vassika viya, 377vacanurakkhi, 281vanijo va, 123vari pokkharapatte va, 401varijo va, 34vitakkapamathitassa, 349vitaklnlpasame, 350vibata~lho, 352vedana:g pharusa:g, 138S.Saee neresi. 134saee labhetha, 328saeea:g bhar!e, 224sada jagaramananalJ, 226saddhaya sllena, 144saddho 8ilena, 303santakayo, 3785


66 <strong>Dhammapada</strong>ysanta-g tassa, 96sabbattha ve, 83sabbadana-g, 354sabbapapassa, 183sabbasa~JYojana-g, 397sabbaso, 367sabbabhibhii, 353sabbe tasanti, 129. 130sabbe dhamma, 279sabbe sa-gkbara, 277, 278saritani sinehitani, 341 .salabha-g, 365savanti sabbadhi (-sabbada),340sahassam api, 100, 101sadhu dassana:g, 206sara-g ca, 12sinca bhikkhu, 369siladassana-, 217sukarani asadhiini, ] 63sukha~l yavajara, 333Bukhakamani, 131, 132Bukba matteyata, 332Bukho Buddbana-g, 194sujivam ahirikena (-ahirLkena),244sunnagaram paviHhassa,373sudassa-g vajjam, 252sududdassalJ, 368uppabuddha:g, 296-301subhanupassi (-passiy), 7suramerayapana-g, 247susukhalJ vata, 197-200sekho pa~havi-g, 45selo yatba, 81seyyo ayogulo, 308so karohi, 236, 238H.Ha:gsa adiccapathe (haysadicca),175hatthasannato, 362han anti bhoga, 355hitva manusakalJ, 417hitva rati-g, 418birlnisedbo, 143ahirimata ca, 245hina-g dhamma-g, 167[Completed by Professor Cowell, November ·22,1894, and reprintedhere by kind permission of the Council of the Royal Asiatic Societyfrom the Journal, 1904.]H.-GENERAL INDEX OF WORDSAkakkasalJ, 408akata-g, 165, 314·akatafinu, 383akatani,50akatharikathI, 411, 414akara~a-g, 183, 333akariya-g, 176akicca-g, 292, 293akificana-g, 221, 396, 421akincano, 88akinci, 390akutobhaye, 196akubbato, 51. 124akusala-g, 281akkocchi, 3, 4akkodhanalJ,400akkodhena, 223akkosa-g, 399akkharana~, 353akkhato, 275akkhataro, 276agata-g, 323agandbaka-g, 51agara-g, 13


Indexes67agarani, 140aggi, 31, 140, 202aggi:g, 107aggidacNho, 136aggisikhllpamo, 308aggihutta:g, 392agghati,70acaritva, 155, 156acari, 326 •aciraI),41accag'a, 414accantadussllya:g, 162accuta:g, 225acchiddavutti:g, 229acchiddi, 351ajinasat,iya, 394ajil?-i, 3, 4ajja, 326ajjatana:g, 227ajhayato, 372ajjhaga, 154ajjhattarato, 362anna:g, 158, 159, 165annatara:g, 137, 157.anna, 75annaya, 275, 411anne, 43, 355annesa:g, 252, 365a nIi.o , 165, 275a~~harigika:g, 191attharigiko, 273atthlnalJ, 150atth1ui, 149atanditalJ, 366atandite, 375atandito, 305atikkhama:g, 191atikkameyya, 221atittalJ, 48atidhonacarina:g, 240atipateti, 246atimannati, 366.atimafifieyya, 365atirocati, 59ativasa, 74ativakyalJ, 320, 321atltassa, 179atula, 227attagutto, 375attaghannaya, 164attaja:g, 161attadaI].Qesu, 406attadattha:g, 166attadantassa, 104attadanto, 322atta:g, 379attana, 66, 160, 161, 165,323, 379attano, 15, 16, 50, 61, 62,84,131, 132, 160, 163, 217,236, 238, 239, 247, 252,291, 343, 380, 388, 402attamano, 328attasambhavalJ, 161attahetu, 84aU~ 62, 104, 159, 380attana:g, 80, 88, 103, 129,130, 145, 157, 158, 159,162, 282, 305, 315, 327,355, 379, 380attanuyogina:g, 209atha, 55, 69, 85, 119, 120,136, 140, 158, 277, 278,279, 384, 387athava, 83, 271atho, 151, 234, 332, 423atthalJ, 209, 226, 256, 293,363, 384atthapada:g, 100atthamhi, 331atthavasalJ, 289atthi. 38, 61, 62, 202, 251,254, 255, 288, 330, 391,421adal.l


(i8 Dham1napada'[)adhammo, 248adhigacchati, 187, 249, 365adhigacchanti, 11, 12adhigacche, 368, 381adhigaccheyya, 61adhicitte, 185adhipannassa, 288adhimuttana~), 226adhisessati, 41addhagtl, 302. addhanalJ, 207anakkhate, 218anaIigal).assa, 125anaIiga~o, 236, 238, 351anatta, 279anatthalJ, 256anatthapadasanhita, 100-2anatthaya, 72anantagocaralJ, 179, 180anapayinI, 2anapekkhino, 346, 347anappakal], 144anavatthitacittassa, 38anavassutacittassa, 39ananvahatcetaso, 39anagarehi, 404anagaro, 415, 416anatura, 198anadana~, 396,406, 421anadano, 352snavilalJ, 413anavilo,82anasaka, 141anasavalJ,386anasavassa, 94anasava, 126anikkasavo, 9anicca, 277anindito, 227anibbisalJ, 153animitto, 92 93anivesano,40anissito, 93an'igho, 294, 295anukantati, 311anuHhahano, 280anutthanamala, 241anutappati, 67, 68, 314anuttaralJ, 23anuttaro, 55. anutthunalJ, 156anudhammacarI,20anudhavati, 85anuddhato, 363-anulJ, 31, 251, 265, 409an up at anti, 221, 347anupaddave, 338 .anupadaya, 89, 414anupadiyano, 20anupubbena, 239anuppattalJ, 386, 403, 411anubruhaye,75anumatto, 284anumodamano, 177anuyuiijati, 247anuyufijanti, 26anuyuiijetha, 27anurakkhatha, 327anuvicintayalJ, 364anuvicca, 229anusasati, 159anusaseyya, 77, 158anusikkhinalJ, 226anussaralJ, 364anussuka, 199anussutalJ, 400anupaghato, 185anupalitto, 353anupavado, 185anuhate, 338anekajatisalJsaralJ, 153-anejalJ, 422anejo,414anokalJ,87anokasarilJ' 404ankusaggaho, 326antakena, 288antako,48anta:g, 121, 275, 376·antara, 237


IndexesfigantarayalJ, 286antalikkhe, 127, 128antimasarlralJ, 400antimasarlro, 352antimo,351andhakarena, 146andhabhiite, 59andhabhlito, 174anveti, 1, 2, 71, 124apajitalJ, 105.apafifiassa, 372apatthani, 149apadalJ, 179, 180apaviddha~), 292apassa~), 113, 114aparalJ, 385api, 51, 5-2, 106, 107apufifialabhalJ, 309apufifialabho, 310aputhujjanasevitalJ, 272apekha, 345apetakaddamo, 95apetavififialfo, 41, 95appaka, 85appagabbhena,245appatibaddhacitto, 218appatto, 272appadutthassa, 125appaduHhesu, 137appalJ, 20, 259appabodhati, 143appamafifietha, 122appamattassa, 24appamatta, 21appamatto, 27, 29, 56appamadalJ, 26, 30appamadamhi, 22appamadarata, 327appamadarato, 31, 32appamadaviharina~J, 57appamade, 22appamadena, 25, 28, 30ap]Jamado, 21appalabho, 366appasattho, 123appasmilJ, 224appassada, 186appassuto, 152appicl1halJ, 404appiyehi, 210appiyo,77appo, 174appossukko, 330aphala,51abalassa~J, 29abbal:talJ, 124abbato,264abbhakkhanalJ, 139abbhantaralJ, 394abbha, 172, 173,382abhabbo,32abhayadassino, 317abhaye, 317abhayo, 258abhikirati, 25abhififiaya, 75, 165,353,428abhittharetha, 116abhinandanti,219abhinandeyya, 75abhibhuyya, 328abhimanthati, 161abhiratilJ, 88abhiruhati, 321abhivaHalJ, 335abhivaddhati, 24abhivactanasHissa, 109abhivadana, 108abhisambudhano, 46abhiitavadi, 306amatalJ, 374, 114, amatapadalJ, 21. amattannulJ, 7amatogadhalJ, 411amanus!, 373amittena, 60, 207ayalJ, 41, 56, 85, 152, 174,351, 356-59, 375ayasa,240ayoga, 282ayogu~o, 308


70 DhammapctcZa!Jayoge, 209ayojayalJ, 209aranne, 329, 330aratilJ, 418arahatalJ, 164arahantalJ, 420arahati, 9, 10, 230ariya~, 191ariyappavedite, 79ariyabhumi~l, 236ariyasaccani, 190ariyanalJ, 22, 164, 207ariyo,270arukayalJ, 147a1arikato, 142 .alajjitaye, 316a1acldha, 155, 156a1aso, 280alapuni, 149alikalj,264·alikavadinalJ, 223alinena, 245avajlyati, 179avajjato, 319avajjalJ, 319avajjadassino, 318avajje, 318avadhi, 3, 4avijanatalJ, 60avijanato, 38avijja, 243a vitilflfakarikhalJ, 141aviddasu, 264aviruddhalJ, 106avekkbati, 28avekkheyya, 50averino, 197averi,258averena, 5avoca, 133asajjamanalj, 221asajjhayama1a, 241asannata, 248, 307,308asatalJ, 73, 77asata, 367asattal;), 419asantasl, 351asanto,304asalJsatthalj, 404asalJvutalJ, 7asabbha,77asamanasalJvaso, 302asamahito, 110, 111asariralJ, 37asadhulJ, 223asadhuni, 163asarato, 12asara~J, 12asaraclassino, 11asare, 11asanasena, 257asi, 134, 235, 237, 383asuddhi, 165asubhalJ, 350asubhanupassilJ, 8asokalJ, 4) '2asoko,28asmamayalJ, 161asma, 220asmi, 353asmil;) , 168, 169,242, 410asea, 10, 72, 124, 179, 376,384, 389assatara, 322aSSaI], 380assa, 94assn, 74assumukho, 67aBSO, 143, 144aha~J, 222, 320, 353,385-86,391, 395-423ahasi, 3, 4ahitani, 1G3ahiljsaka, 225ahilJsa, 261, 270ahilJsaya, 300ahirikena, 244ahu,228ahethayalJ, 49ahorattalJ, 226, 387


Indexes 71Akarikhe, 343~k~se, 92, 93, 174, 254, 255akirate, 313agp.ta:g, 219, 220agamma, 87, 192~gamissati, 121, 122acina:g, 121, 122aj~l)lya, :322atappa:g, 276atapino,144atnra:g, 147aturesn, 198adanapatinissagge, 89adaya, 47, 49, 268, 287adi,375adiccapathe, 175iidicco, 387aliyati, 246,409iinando, 146apajjati, 309apadi,272iibadba:g, 138iibhassara, 200abhati, 387ayasa:g, 345ayu, 109aYUlJ, 135iiyogo, 185aragga, 407iii'agge, 401araddhaviriya:g, 8arabhato, 112iira, 253ariidhaye, 281aramarukkhacetyani, 188iirnyha, 28[trogyaparama, 204alasiya:g, 280alaJa, 411aviisesll,73asavakkbayau, 272asavakkbaya, 253asav~j" 93, 226, 253, 292,293~sa, 410asina:g, 227, 386aha, 306ahare,93ahu, 31


72 DharJ1/J'llapada?)uttbanakalamhi, 280utthanavato, 24utthanena, 25uttamatthalJ, 386, 403uttamalJ, 115, 191, 192uttamo,56uttari,370uttitthe, 168. udakalJ' 80, 145udakumbho, 121, 122udabindu, 336udabindl1nipatena, 121, 122udayabbayalJ, 373udayavyayalJ, 113udiraye, 408uddiseyyalJ, 353uddharatha, 327uddba:gsoto, 218unnalaua:g, 292upakaq.q.hati, 311upaccaga, 315, 412, 417upanayhanti, 3, 4upanitavayo, 237upapajjati, 140upapajJanti, 126upapajjare, 307upapatti:g, 419upamalJ, 129, 130upasanto, 201, 378npasamassa, 205upasammati, 100-2upassaggalJ, 139upahato, 104upeti, 151, 306, 325upenti,342upeto, 10, 280upehisi, ~38, 348uppatita:g, ~22uppaJa:g, 55uppado, 182, 194ubhaya:g, 404uubayattha, 15. 16, 17ubho, 74, 256, 269, 306,412ubbhato,34ubbhijja, 339uyyunjanti, 91uyyogamukbe, 235usabha~), 422usirattho, 337usukiira, 80, 145usukaro,33ussukesu, 199EkalJ, 100-3, lOG, 107ekaghal).o, 81ekacara:g, 37ekacariyalJ, 61ekantalJ, 228ekarajjena, 178ekaseyya:g, 305ekassa, 330ekasanalJ, 305ekaha~l, 110-15eke, 126eko, 305, 329, 330, 362etalJ,22, 75, 183, 192, 203,227, 282, 336, 346, 347,390etamhi, 274, 275etarahi, 228eti,108ete, 281etesa:g, 55etehi, 224, 3~3 .etta:g, 196etha, 171ettha, 6, 174, 304, 337edhati, 193ena:g, 313eresi, 134eva, 50, 66, 105, 240, 289,338, 344, 402evalJ, 13; 15, 49, 51-3, 59,75,81,135,170,240,243,247,248,263,274,315,338esa, 335esano, 131, 132eso, 5, 8, 9, 134, 247, 274.277, 349, 350


Indexes 73essati, 369essanti, 86ehisi, 236, 369Okal), 34, 91okato,34oka,87oghatiI:l.l;J.O, 370ogho,25otthatal), 162onaddha, 140·opuJ).ati, 252ovadeyya, 77oharinal), 346ohito, 150Kal),353kal)so, 134ka~ukappabhedano, 324ka~ukapphalal), 66kat~hakassa, 164kafici, 133, 312, 408kal}hal), 87katakiccalJ, 386' .lmta1;J, 17,18,67,68, :71, 74,150, 161, 165, 173, 314katapufifial), 220katapufifio, 16, 18katiikatal), 50katani,50kattabbal), 53katva, 67, 68, 129, 130, 306,314kadariyal), 223kadariya, 177kandl,371kabalalJ, 324kammakilitthal), ] 5kammakubbanal), 217kammavisuddhil), 16kammalJ, 66, 67, 68, 71,173, 312kammapatho, 281kammani, 136kammaso, 239kammehi, 136, 307kayirati, 292kayira, 42, 43, 53, 61, 105,117,159, 281, 313, 330kayiratha, 25,117,118, 211,313karalJ, 136karissati, 376karissatha, 275kare, 42, 43karoti, 1, 2, 33, 162, 3409karoto,116karonta,66karomi,306karohi, 236, 238kalalJ, 70kali,202kalilJ, 252kaliitgaralJ, 41kalyaJ}.e, 78, lIG, 375kasa, 143 .kasanivittho, 144kahapaJ).avassena, 186ka, 149kakaSll.rena, 244kapotakani, 149kamakama, 83kamaglll)e, 371kamabhavaparikkbinalJ, 415kamato, 215kamaratisanthavalJ, 27kamaSllkha~), 346kama, 186kame, 88, 383,415kamesu, 48, 186, 187, 218,401kayal) , 40, 46ka;yagata, 293,299kayaduccaritalJ. 231kayappakopalJ, 231kayassa, 140kayena, 225, 231, 259, 281,361,391kayo, 41kasavaka~tha, 307


<strong>Dhammapada</strong>?)liitsavalJ, 9, 10kahasi, 154kiccalJ, 276, 292kiccakiccesu, 75kicce, 293kicehalJ, 182kiccho,182kiIicanalJ, 200, 421kitava, 252kilJ, 146, 264, 394kira, 159kilesseyya, 158kisalJ, 395kismici,74kujjheyya, 224kuIijara, 322Imiijaro, 324, 327kuto, 62, 212, 213, 214,215,216 .kudacanalJ, 5, 210kumudalJ, 285kllmbhiipamalJ, 40kurute, 48, 217kulalJ, 193kusaggena, 70kllsala~J, 53kusalassa, 183kusalena, 173kusala, 44, 45ImsitalJ,7kusito, 112, 280kuso, 311kuhifici, 180kena, 179, 180,196ko, 44, 160, 230.koel, 143, 179kodhalJ, 221, 222,223kovidalJ, 403kosajjalJ, 241Khanati, ~47kha~atha, 3:~7khal).atita, 315khal].e, khal)e, 239kha:q.o, 315khantl, 184, 247khantibalalJ, 399khandhadisa, 202khandhanalJ, 374khattiye, 294khattiyo, 387khayalJ, 154, 383, 402khadati, 240khitto, 34, 125khippalJ, 65, 137, 236, 238,289khll)amacche, 155khi:q.asavalJ, 420khinasava, 89khi~alJ, 71khirapano, 284khettaui, 356-59khemalJ, 189, 192khemi,258kho, 86, 349, 350Gacchati, 31, 47, 174, 246,287, 293gacchanti, 226, 316, 317,_ 318, 319, 384gaeche, 46, 224gaccheyya, 323gal.laya~), 19gataddhino, 90gati, 92, 310, 380gatilJ, 420gato, 17, 18, 30, 190gantha,211gantva, 225gandhajatanalJ, 55gandhabbamanusa, 420gandhabbo, 105gandho, 54, 56gabbhalJ, 126, 325gamanena, 178gambhlrapafiiialJ, 403gambbiro, 82garahito, 30garukalJ, 138, 310gavesanto, 153


Indexes· 75gavessatha, 146gahakaraka, 154gahakaraka:g, 153gahakuta:g, 154gahaWiehi, 404gaha.Qa:g, 394gaho,251gatha, 101gathapada:g, 101-2gathasata:g, 102gama:g,47game, 49gavo, 19, 135gira:g, 408gi~i, 371gihl,74gutta:g, 36gutto,257guhasaya:g, 37geha:g, 154,gocara:g, 135gocare, 22gocaro, 92, 93gotamasavaka, 296-99~ 300-1gotten a, 393gopalo, 135gopetha" 315gopo, 19Ghara, 241, 302ghanena, 360ghataye, 129, 130ghateti, 405Ca, 8,103cakka:g, 1cakkhuna, 360cakkhuma, 273caje, 290catuttha:g, 309catubhaga:g, 108,caturo, 273cattari, 190, ;)09cattaro, 109candana:g, 54, 55candalJ, 413candima, 172, 173, 208, 387capa1a:g, 33carati,267cara:g, 61, 305caranti, 66carita:g, 330care, 49, 168, 169, 231-33,329, 330, 365careyya, 328capatikhl~a, 156capato,320carita:g, 326cittakata~J, 147cittakkhepalJ, 138cittaklesehi, 88cittalJ. 33, 34, 35, 42, 43, 89,116, 154, 171, ,371cittassa, 35, 36, 37, 40cira:g, 248cirappavasi:g, 219ciraya, 341cutalJ,419ce, 19, 20, 157, 229, 290,329,366cetasa, 79codayalj, 379Chatti:gsa,ti, 339chandajato, 218chandalJ, 117, 118chadeti, 252chaya, 2chijjati, 284chinda, 383chindatha, 283, 340chinde, 370chinno,338chuddo,41checchati, 350chetva, 283, 369, 397, 398chetvana, 46, 346, 347J agatippadeso, 127, 128jacca, 393janna, 157, 352


76 lJ 11 ammapctrla?)ja~a, HIja~ahi, 393, 394jana, 26, 85, 86jano, 217, 222, 249jantu, 107jantUlJ, 395jantuno, 105, 176, 341, 349jambonadassa, 230jammi,335jaya:g, 201jayaparajaya:g, 201jayetha, 58jaralJ,151jara, 135, 150, 333jalla:g, 141Jahanti, 91jahe, 221, 370jagarato, 39, 60jagaramanana:g, 226jal}ahi, 248, 354, 420jata+), 340. jatamhi, 331jati, 153jatikkhayalJ, 423jatijal'a:g, 288, 348jatijanlpaga, 341jatena, 53janato, 384jani~J, 138jala+), 251, 347jalamutto, 174jajini, 180jayati, 72, 193,212,213-16,282, 283jigacchaparama, 203jinnakonca. 155jil1e, 103, 223jila:g, 4~ 104, 105, 179jivha, 65jivhaya, 360jrrati, 152jiranti, 151jivama, 197-200jlvita:g. 110-15, 130, 148,182,244jivitasallkhayamhi, 331jivitukamo, 123jive, 110-15i uti manto, 89jetva, 175jeyya, 103Jhana:g,372jhanapasuta, 181jhaya, 371jhayantalJ, 395jhayanti, 155jhayanto, 27jhayi:g, 386jhayino, 23, 110-11, 276jhiiyr, 387,414Natta:g, 72natva, 12, 22, 203, 282,289,383nataka,43nati, 204nati:g, 220natimitta, 219natina:g, 139, 207niitisu, 288Thapetvii, 40thana:g, 137,225thal1ani, 309thanehi, 224, 391thiti, 147payhamano, 371(~ahati, 140TalJ, 3, 4, 8, 42, 43, (i7, 68,125, 163, 180, 193, 208,221, 222takkaro,19tagaracandani, 56tagara~), 54, 55tacchaka, 80, 145tal?-hakkhayarato, 187taJ?hakkhaye, 353


Indexe8 77tanhakkhayo, 354tai?-halJ, 416tanha, 180, 334, 335, 349ta~hanalJ, 154tallhanusaye, 338tai?-habbavaparikkhinalJ, 416tar,lhaya, 216, 337tanhasama, 251tatiyalj, 309tato, 1, 2, 6, 42, 43, 243tatto, 308tattha, 6, 58, 249, 303taka, 88, 375tatha, 159, 220,282tathagata, 254, 276tathanlpassa, 105taduH,haya, 240tanuko,174tapati, 314, 387tapo, 184, 194tappati, 17, 136tamha, 336tamhi,117tayo, 281tasanti, 129, 130tasinalj, 343tasinaya, 342, 343tasesu, 405tasma, 211, 302, 310, 356-59, 381, 388, 343ta::1sa, 93, 94, 152, 253, 260,335, 363tavata, 288tal~aya, 288tani, 149tadi, 95tadino, 94, 95tadisalj, 76, 208tadise, 196tava, 284tavata, 259,266titthati, 340titthasi, 235ti~'adosani, 356-59til~J?asokapariddave, 195tiJ;ll,lalJ, 157tit.wo, 414titikkhati, 321, 399titikkba, 184titikkhissa~J, 320titti, 186tibbaragassa, 349tlralj, 85tihi, 224, 391tutthi, 331tu~bJ:maslna~J, 227tumhe, 274, 275tulalJ, 268te, 11, 12, 23, 154, 22;\ 234,235, 237, 341, 369, 371,.394tejanalj, 33, 80, 145tejasa, 387tena, 63, 177, 256, 258, 260,-266, 269, 270, 328tesa~l, 3, 4, 57, 92, 181,292Thal,lc,lilasayika, 141thale, 34thavaresu, 405thUla~J, 31, 409thiilani, 265thero, 260, 261thokathokalj, 121, 239thokika, 310Dajja, 224dal,lc,lalj, 142, 310, 405dal!c:lassa, 129, 130da1).c,lena, ] 31, 132, 135,137dadato,242dadiiti, 249dantalj, 35, 321, 400danta, 322dantena, 323dan to, 142, 321, 323dandhalj, 116dabbl, 64


78 Dharnmapacla?JdamathQ,35damasaccena, 9, 10damaya:g, 305damayanti,80, 145damena, 25damo,261dasannalJ, 137dassana:g, 206dassanassa, 274dassayanti, 83daharo,382daha:g, 31dabanta:g, 71dalhaparakkama, 23da!ha:g, 61, 112, 313, 345,346, 349da~he, 338dana:g, 177daruja:g, 345daru:g, 80daruna:g, 139, 145daresu, 345diHhi:g, 164di~tho, 154diuna:g, 356-59dipadana:g, 273dibba:g, 236,417dibbesu, 187diva, 249, 250, 296, 297,298, 311, 387disa:g, 42, 323disa,54diso, 42, 162disva, 15, 16, 340disvana, 149dis santi, 304digha:g, 60, 207, 409digha,60digho,60dipa:g, 25, 236, 238dipeti, 363dukkata:g, 314, 391dukkha:g, 69, 191, 144, 210,338, 342, 371, 390dukkhasamuppada:g, 191dukkhassa, 191, 275, 331,376,401dukkha, 133, 153, 202, 221,278dukkhanupatito, 302dukkhaya, 248dUkkhupasamagamina:g, 191dukkhe, 277, 278, 279dukkho, 117, 302dukha, 186, 203, 302dukhena,83dugga:g, 414duggati:g, 17, 240, 316, 317,318duggahito, 311dugga, 327duccarita:g, 169, 24:!ducchanna:g, 13dujjiva:g, 245duddamo,159duddasa:g, 252dudditthi:g, 339dunniggahassa, 35dunnivaraya:g, 33dunnivarayo, 324duppabbajja:g, 302duppafifio, Ill, 140duppamunca:g, 346dupparamattha:g, 311dubbalalJ, 7dummedha:g, 161, 355dummedha, 66, 373, 392,f\94dummedhino, 26dummedho, 136, 164, 355durannaya:g, 93durannaya, 92duraccaya:g, 336durabhirama:g, 302duravasa,302dullabha:g, 160dullabho, 193dussati, 125, 137dussilo. 110, 308, 320durakkhalJ, 33, 60


Indexes 79durang::tma~), 37durato,219dllramalJ, 87dllre, 304devaloka:g, 177deva, 94, 181, 200, 230, 366,420devana:g, 30devesu,56devo,105desita:g, 285dosa:g, 20, 369, 377dosasamo, 202do so, 407dvayesu, 384dve, 294, 295dvedhapatha:g, 282DhalJsinii, 244dhana:g, 26,64,84,155,156,204dhanapalako, 324dhamanisanthata:g, 395dhammalJ, 64, 65, 115, 167-69, 176, 190, 259, 363,364dhammagata, 297dhammacari, 168, 169dhammajivinalJ, 164dhammajivino, 24dhamma~~ha:g, 217dhammattho, 256, 257dhammadi1nalJ, 354dhammadharo, 259dhammapada:g, 44, 45dhammapiti, 79dhammapitisukha:g, 205dhammarati, 354dhammarato, 364dhammaraso, 354dhammavinicchayena, 144dhammassa, 19, 257dhamma, 1, 2, 109, 242,279dbammanal], 273dhammani, 82dhammanuvattino, 86dhammaramo, 364dhammiko,84dhamme, 79, 86dhammesu, 353, 384dhammo, 5, 261, 393dharaye, 222dhavati, 344dhi, 389dh~a~,208, 328,329dhira, 23, 175,181, 23J, 329,346, 347dbiro, 28, 122,177,193,207,261, 290dhuvalJ, 147dhorayhasila:g, 208Na, 11, 61, 62, 67, 70, 78.83, 365, 36~ 367, 389,393, 409nakkhattapathalJ, 208nagara~), 150, 315naganlpamalJ, 40naggacariya, 141nad!,251na:g, 42, 230nandati, 18nandilJ, 398nandlbhavaparikkhl~a:g, 413namayanti, 80, 145namasseyya, 392nayati, 257nayanti, 80, 145, 240, 3~1naye, 256naral], 47, 48, 287narassa, 125, 284nara, 341naro, 262, 309, 310nahatakalJ, 422nahi, 184na~a:g, 337nagavanassa, 324nago, 320, 329, 330na tha:g, 160


80 D ham mapada?Jnatho, 160, 380nama, 324, 396namariipasmilJ, 221, 367navalJ, 369nikamaseyyalJ,309nikete,91nigacchati, 69, 137niggayhavadilJ, 76niggahessami, 326niccalJ, 23, 104, 109, 206,225,245,253,293,299niccheyya, 256ni~thangato, 351niddaro, 205niddayita, 325niddhantamalo, 236, 238niddhame, 239nindalJ, 143, 309nindanti, 227nindapasa~lsasu, 81ninditulJ, 230nln:dito, 228nidhaya, 142, 405nidhinalJ, 76 .nipakalJ, 328, 329nippapafica, 254nippapo, 205nibbattati, 338nibbanatho, 344nibbana, 283nibba:q.agamanal], 289rtibba:r;tagaminl, 75nibbanasantike, 372nibbanassa, 32nibba\lalJ, 23, 184, 203, 204,226, 285nibbindati, 277, 278, 279nibbutalJ, 406nibbute, 196nibbuto, 414nimmala, 243niyato, 142 .nirayalJ, 126, 140, 306, 307,309nirayamhi, 315nirayaya, 311nirasayalj, 410niruttipadakovido, 352nirupadhilJ, 418nivattati, 390nivapapu~~ho, 325nivaraye, 77nivasalJ, 423nivesave, 158niveseYya. 282nisammakarino, 24nisedho, 389nissaya, 164nihinakamma, 306nlyanti,175nudati,28nekkhalj, 230nekkhammasukhalJ, 267, 272nekkhammiipasame, 181netave, 180nettika, 80, 145nessatha, 179, 180no, 320, 355Pakasenti, 304pakkhandina, 244pagabbhena, 244paggayha, 268panka,141panke, 327pacinantalJ, 47, 48pacessati, 44, 45paccat~ 69, 119, 120paccattalJ, 165paccanta:g, 315pacceti, 125pacchato, 348pl;tccha, 172, 314, 421pajalJ,28pajii, 85, 254, 356-59, 342,343pajanati, 402pajjalite, 146pai'ica, 370pai'icasangatigo, 370


Indexes 81IJannava, 84pannalJ,208-pannassa, 375panna, 38, 152, 372pannapaSadal], 28pannaya, 5tl,. 277-79, 280,333, 340pannayudhena, 40pannasllasamahitalJ, 229pa~ikkosati, 164pa~igal}hanti, 220-pa~ijaggeyya, 157pa~idar:\(~la, 133pa~ipajjatha, 275patipanna, 275, 276. ipa~ibaddhamano, 284pa~imase, 379pa~ivadeyyulJ, 133pa~ivatalJ, 54, 125patilabho, 333pa~hamalJ, 158pa~havilJ, 41, 44, 45pa~havisamo, 95paJ;lihita~J' 43par:teti, 310par:tq.italJ, 64, 65, 76pan


82 Dhwmnapada!Jparakkame, 313parakkamma, 383parattha, 177. 306paratthena, 165paradaralJ, 246, :noparadarupasevi, 309paradukkhupadanena, 291paramadukkaralJ, 163paramalJ, 184, 203, 204,243paralJ. 184, 220paramhi, 168, 169, 242,410parassa, 84 .paravajjanupassissa, 253parajito, 201parikkhayalJ, 139parikkhII].a, 93pari care, 107parijiI].I].alJ, 148paridahessati, 9parififiatabhojana, 92paritassati, 397parinibbanti, 126parinibbuta, 89paripakko, 260paripiirati, 38pariplavapasadassa, 38pariphandati,34- paribbajanti, 346paribbaje, 415, 416paribbajo, 313parimajjasi, 394pariyodapeyya, 88parivajjaye, 123parivajjeti, 269parisappanti, 342, 343parissayani, 328parihii.na ya, 32parihayati, 364pari~aho, 90pariipaghato, 184pare, 6, 257,266paresalJ, 19, 50, 249, 252paro,160paleti, 49pallalalJ, 91pallale, 155pavaMhati, 282, 349pavaMhanti, 335pavattaralJ, 76pavaralJ, 422pavati,54pavi~~hassa, .373pavivikarasalJ, 205pavissa, 127, 128pavuccati, 257, 258, 261, 265,269, 270pavedayati, 151pasannena, 2pasanno, 368, 381pasavati; 201pasahati,7pasahetha, 128pasalJsanti, 30, 177, 229, 230,366pasalJsito, 228, 230passa, 147passata, 245passatha, 171, 344passati, 119, 120, 170, 190,259,277,278,279,423passe, 76, 170, 290passato, 113-15pahatvana, 243, 415, 416pahareyya, 389pahassatha, 144pahatave, 34pahanalJ, 331pahaya, 20, 329, 346,347pahinamanassa, 94pa1ipathalJ, 414paDsukUladharalJ, 395paceti, 135pacenti, 135paJ?alJ, 246pal}ani, 270paI].ina~), 135 .paI].ina, 124, 28pal,limhi, 124ptaito,407patimokkhe, 185, 375


Indexes 83•patheyyau, 235, 237 pihayanti, 94, 181padasannato, 362pihaY~lJ, 365panabhojane, 249piheti,209papakau, 66pitipamojja:g, 374papakamma, 127pltibhakkha, 200papakammino, 126pitva, 205 .pap aka, 242puggalalJ, 344papakarl, 15, 17punnalJ, 18, 116, 118, 196,papake,78'267, 331, 412papako,211pu:i:liiapapapahi9·assa, 39papadhamma, 248, 307 pufinapekho, 108papalJ, 17, 69, 71, 117, 119, punnassa, 118 .120, 125, 161, 165, 173, punnani, 220267, 412puttalJ,84papasmilJ, 116puttapasusammatta:g, 287papassa, 117putta, 62, 288papa,,116,307puttesu, 345papani, 119, 123, 136, 265, puthujjane, 59269, 330puna, 154, 238, 271, 338,piipanalJ, 265, '333348papikalj,164punappunalJ, 117, 118, 153,papika, 310325, 337,338, 341papiyo, 42, 76pupphagandho, 54papu~e, 138puppha:g,49,51,52papehi,307puppharasimha, 53papo, 119pupphani, 47, 48, 377pamojjabahulo, 376, 381 pubbaparani, 352paragavesino, 355pubbe, 172paragu, 348, 384pubbenivasalJ, 423j:>aragato, 414;purakkhata, 342, 343paralJ,385puranani, 156paraparalJ, 385purisa, 248pavako, 71, 140purisajafino, 193pitaralJ, 294, 295purisadhame, 78pita, 43, 288purisuttame, 78pithiyati, 173I puriso, 117, 152piyaggahl, 209pure, 326, 348, 421piyato,212purekkhara:g, 73piyalJ, 130, 157, 211, 220 pujana, 106, 107piyana11, 210piijayato, 195, 196piyapayo, 211pujaye, 106piyappiyalJ, 211piija, 73, 104piyehi, 210, 390pujarahe, 194piyo,77putisandeho, 148pivalJ, 205pecca, 15, 16, 132, 306


84 <strong>Dhammapada</strong>rJpetteyyata, 332pemato,321pokkharapatte, 401pokkhara, 336poranal), 227po sass a, 104, 125poso,228plavati, 334Phandanal), 33phala~), 334phalani, 164phalital), 260phallati, 164pharusal), 133, 138phasuka, 154 .phuto,218phuttha,83phusanti, 23phusami, 272phuseyya~), 133ph6J;tupamal), 46Baddho,324bandhanal), 344, 345, 346,349bandhava, 288babbajal), 345balal), 109balanIkal), 399balivaddo, 152bahavo,307bahu, 258, 259bahujagaro, 29bahujjano, 320bahul), 53, 88bahuna, 166bahubhaQinal), 227. bahumpi, 19bahusankappal), 147bahussutalJ, 208bahu, 53badhito, 342, 343balalJ, 71balasangata"CarI, 207balassa, 72, 74bala, 26, 66, 171halanal), 60, 206bale, 28, 61, 330balehi,207balo, 62-64, 69, 70, 121, 286balyal), 63bahitapapo,388bahiral), 394bahire, 254, 255oahusaccena,271bahetva, 267bimbal), 147biraJ).a:g, 335, 337bujjhati, 136, 286buddhagata, 296 .buddhay, 179, 180,190, 398,419,422buddhasasane,368, 381, 382buddhassa, 75buddha, 184buddhana:g, 182, 183, 185,194, 255buddhe, 195buddho, 387byasattamanasa:g, 287brahmacariyava, 267brahmacariyal), 155, 156,312brahmacarI, 142brahmafifiata, 332brahmuna, 105, 230brahmal;ta, 383brahmaQa:g, 385 - 86, 391,395-98, 399-423brahmanassa, 389,390brahmano, 142,294-95, 384,387-89, 392-93brumi, 222, 385-86,391,395-423 .bruhaya, 285Bhagga, 154bhajati, 303bhajamanassa, 76bhajassu, 375


haje, 76, 78bhajetha, 78, 208bhafiji, 337bhaQa:g, 264bha.l).e, 224bbattasmi:g, 185bhanta:g, 222bhadda:g, 337bhadra:g, 119, 120, 380bhadrani, 120bhadro, 120, 143, 144bhamaro,49bhamassu, 371bhayatajjita, 188bhayadassino, 317bhayadassi, 31, 32bhaya:g, 39, 123, 212, 213,214, 215, 216, 283bhaye, 317bhava, 236, 238. bhavati, 249, 375bhavanti, 95, 306, 341bbavasallani, 351bhavasl:la, 348bhavatha, 144bhavaya, 282bhavissati, 228, 2640bhavissama, 200bhasmacchanno, 71. bhagava, 19, 20bhayanti, 129bhavana:g, 73bhavanaya, 301bbavayati, 350bhavaye, 370bhavitattana:g, 106, 107bhavetha, 87bhasati, 1, 2, 246, 258, 259bhasamano, 19, 20bhase,102bhikkhate, 266bhikkbavo, 243, 283, 376bhikkhu, 31, 32, 75, 142,266,267, 272, 361, 343, 363,364-71, 378-79, 381, 382I-nclexes 85bhikkhu:g, 362bhikkhuno, 373, 375bhikkhusu, 73bhijjati, 148bhiyyo,313bhltassa, 310bhitaya, 310bhiyo, 18, 349bhufijati, 324bhufijetha, 70bhufijeyya, 308bhutto,308bhummatthe, 28bhusa, 339bhlitani, 131, 132bhlitesu, 142, 405bhlirisaIikhayo, 282bhiiri, 282bhedana:g, 138bheda, 140bho, 248bhogataIfhaya, 355bhoga, 355bhogana:g, 139bhojana:g, 70bhoj anamhi, 7, 8bhovadi, 396Makkatako, 347makkho, 150, 407magga:g, 57, 123, 191, 280,281,289maggana:g, 273maggamaggesu, 403maggo, 274, 275, 277, 278,279maghava,30mariku, 249macca:g, 141maccana:g, 182maccu, 47, 128, 135, 150,287 .maccudheyya:g, 86maccuno, 21, 129; maccurajassa, 4G


86 Dha?nmapada!Jmaccuraja, 170maccena,53maccharl, 263maccheralJ, 242majjhe, 348, 421mannati, 63, 69mannantu, 74mal)ikundalesu, 345manig, I{ilmattani'inta, 18~mattai'ii'in~), 8matta, 290mattasnkhalJ, 290mattisambhavalJ, 396matteyyata, 332maddavanj, 377madhu, 69madhuralJ, 363n1anasa,1,2,18,233-34,281,361,391mana so, 390manapassavana, 339manujassa, 334" manuja, 306manussa, 188manussesu, 85,197,198,199,321mano, 116, 300, 301manoduccarita:g, 233manopakopa:g, 233manopubbailgama, 1, 2manomaya, 1, 2manorama:g, 58manosettha, 1, 2mantabha1).i, 363manta, 241mando,325mama, 74mamayitalJ, 367mayalJ, 6maya, 275m[Ua~1anta:g, 148maricikalJ, 170marlcidhammalJ, 46mala taralJ, 243malalJ, 239, 240-43, 388mala, 242, 243mallika, 54mahagghaso, 325mahaddhano, 123mahapphalalJ, 312, 356-59mahanaga, 322mahapanno, 352mahapathe, 58mahapuriso, 352mahilvaraho, 325mahesiIJ, 422mahogho, 47, 287ma~J, 3, 4ma1]salohitalepanalJ, 150ma:gsani, 152ma, 27, 21~ 248, 315, 371matmigo, 329, 330mataralJ, 294, 295matari, 284mata, 43manalJ, 221manusakalJ, 417manuse, 163mana, 74, 150,407maralJ, 40, 175maradheyya:g, 34marabandhanalJ, 350marabandhana, 37, 276marassa, 46, 274mara, 7, 8, 57, 105, 337malagune, 53miiluv:i; 162, 334mase, 70, 106micchadi~~hi:g, 167micchilditthisamadana" 316317, 3ismicchasankappagocara, 11micchapal)ihita:g, 42mitabhanina:g, 227mitte, 78, 375middhi,325I miyanti, 21mukhasai'inato, 3GBmuccati,71


munca, 348muncati, 389muncetha, 389munceyya, 127munati, 269muni, 49, 268, 269, 423mundakena, 264munayo, 225mutt'), 172, 314, 382muddhal], 72musavada~J, 246musavadissa, 176muhuttal], 65, 106, 107mlllaghacca~l, 250, 263mulal], 247, 337, 340mule, 338mu!harupo, 268me, 3, 4, 17, 62mettavihari, 368medhaga, 6. medhavil], 76, 403medhavl, 25, 26,33, 36,239,257,263mokkhanti, 37moghajiJ?J?o, 260modati, 16monena, 268mohadosa, 358mohal], 20, 414mohasamal], 251Yajetha, 106, 108yato, yato, 374, 890yattha, 87, 150, 171, 193,225yatthakamal], 326yatthakamanipatinal], 36yatthakamanipatino, 35yatraHhitalJ, 128yatraHhito, 127 .yatha, 13, 58, 64, 65, 81, 94,114, 134, 159, 162, 170,200, 282, 311, 315, 323yathapasadanal], 249yathapi, 51-53, 82yathabhusalJ ,252Indexes 87yathabhutal], 203yathamata, 21yathasaddhal], 249yathasukha~l' 326yada, 28, 69, 277-79, 325, 384,390yadiva, 195yanti, 1~6, 175, 225yamapurisa, 235yamalolml], 44, 45yamassa, 237i yamama,6. yamha, 392yamhi, 261, 372, 393yaso,24yasobhogasamappito, 303yassa, 67, 68, 93, 94, 147,162, 173, 179, 180, 250,263, 339, 367, 385, 389,391,407,410,411,420,421ya, 331, 345yacito, 224yati, 29, 179, 294,295yanehi,323yamal],157yaya, 408yava, 69,333yavajlval], 64, 284yavata, 258, 259, 266yavadeva, 72yavanto, 337yitthal), 108yunjati, 382yunjal], 209yuva, 280ye, 3, 6, 21, 37, 89, 92, 181,225,347yena, 260, 270yenicchaka~l, 326yesal], 89, 92, 200, 211,293,299, 300, 301yo, 9, 10, 56, 102, 164, 222,246, 247, 259, 265, 267,336, 363, 397, 409, 412,414, 415, 41~ 419, 423


88 Dhamrnapad,ar;yogakkhemalJ, 23yogalJ, 417yogasmilJ, 209yoga, 282yojana\l, 60yodhetha, 40yonija~l, 396yoniso, 326yobbane, 155, 156Rakkhati, 26rakkhato, 241rakkhe,40rakkhetha, 36.rakkheyya, 157, 231, 232,233rajatassa, 239rajalJ, 313raj 0, 125, 141ra~~halJ, 84, ~94, 329ra~~hapiI;tq.alJ, 308rata, 22, 89, 181rati, 149, 310, 373ratig, 187, 354,418rati,) a, 214rato, 300, 301, 350ratti, 60 ,rattikhitta, 304ratti~J, 249,250, 387ratto, 296-98, 301rathalJ, 222randhayulJ, 248ramati, 79, 116ramanti, 91ramito, 305rasalJ, 49, 205, 354rasmiggaho, 222rassalJ, 409rahado, 82, 95l·agadosa, 356ragalJ, 20, 360, 377ragallissita, 339ragaratta, 347ragasamo, 202, 251rago, 13, 14, 407rajato, 139rajaratha, 151rajarathilpamalJ, 171raja, 310, 321, 329rajano, 294, 295rukkhalJ, 7, 283rukkho, 338rucrralJ, 51, 52rupalJ, 148rfihate, 338roganiqqalJ, H8roga, 203rodalJ, 67Lajjanti, 316lajjare, 316la;jjitaye, 316latalJ, 340lata, 340lapayanti, 83labhati, 131, 132, 160, 374labhetha, 328, 329lahulJ, 369lahuno,35labha,204labhupanisa, 75lippati, 40110kalJ, 170, 171, 172, 382lokamha, 175lokavaddhano, 167lokasmi.g, 143, 247loka, 220loke, 89, 108, 168, 169, 179,242, 246, 267, 269, 332,335, 336, 409, 410loko, 174, 22710bho, 24811ohagu!alJ, 371! VaciduccaritalJ, 232• vacipakopag, 232, vaccho, 284: vajanti, 177, 347vajiralJ, 161, vajjato, 319!


Indexes 89vajjadassina~l, 76vajja:g, 252, 319vajjamatino, 318vajjani, 252vajje, 318va(.I4bati, 74, 152, 334vac.lcJhanti, 109, 152, 253,292val:tO, 124vaI.lJ?-agandha~), 49val;l:mpokkharataya, 262vaI.lJ?-avanta~), 51, 52vannassa, 241vaDljo, 109vata, 41, 159, 197, 198vata:g, 312vatavanta:g, 208, 400vattha:g, 9vadanti, 184vadami,337vadhabandha:g, 399vaddhapacayino, 109vanato, 283vanatba:g, 283vanatho, 284vana~), 283, 38 ~van ante, 305vanasmi:g, 395vanamhi, 334vanamutto, 344vanadhimutto, 344vanani, 188vane, 107vantakasavo, 10vantadoso, 263vantamalo, 261vantalokamiso, 378vayo, 260varatta~J, 396vara:g, 178, 268, 322vasa!],48vasissami, 286vassa:g, 286vassasataJ,), 106-7, 109-15vassika, 377vassiki, 55vahato, 1vahanti, 339va. 1. 2, 20, 42, 63, 409vakkaraI.1amattena, 262vaca, 51, 52, 100vac~nurakkhI, 281vacaya, 232, 234, 361, 362,391vaJ?-ijo, 123, 380vata, 339vati, 56vatena, 81vato, 7, 8vanaro, 334vayama, 236, 238vari,401varijo, 34vaso, 237vigaticchesu, 359vicil;eti, 286vijanata:g, 171, 374vijananti, 6vijanati, 64, 65vijaneyya. 392vijita:g, 329vijitavina~J, 422vijessati, 44, 45vijjati, 90, 127, 128, 134,143, 186, 228, 235, 237,385vijjanti, 211, 410, 411vinna pani:g, 408v ii'ii'iaya , 186vii'ii'ii'i, 65, 229vitakkapamathitassa, 34nvitakhipasame, 350vitil!lfaparalokassa, 176viditva, 40, 46vinodaye, 343vindati, 57, 280vipassati, 174vipassato, 373vipaka:g, 67, 68vipiitaya~J, 72


90 <strong>Dhammapada</strong>Z7vippajaheyya, 221vippamuftcetha, 377vippamuttassa, 90, 212-16vippasanna~), 413vippasannena,79vippasanno, 82vippasldanti, 82vippahaya, 87vibhavaya, 282vimalalJ, 413vimuttamanaso, 348vimutto, 353vimokho, 92, 93viya, 326, 334virajalj, 386, 412viriiga~l, 343virago,273viriyalJ, 112viriyena, 144virujjhati, 95viruddhesu, 406vilomani, 50vivaralJ, 127, 128viviccasayanena, 271vivekalJ,75viYeke, 87visarikharagatalJ, 154visalikhitalJ, 154visannutta~), .385visattika, 180visalJ, 123visalJYuttalJ, 396, 402visldanti, 171visujjhati, 165visnddhiya, 274, 277, 278,279visesato, 22visokassa, 90yisodhaye, 165, 281, 289vissa~), 266vissasalJ, 272vissasaparama, 204vihannati, 15, 62vihanmtalJ, 7, 8viharama, 197-99vihahisi, 379vihilJsati, 131vihethayanto, 184vltatal?-ho, 352vltaddaralJ, 385vitadosesu, 357vitamohesu, 358vitaragesu, 356vira:g, 418, 422vuccati, 260, 263, 267, 378,388vutthi, 13vutta, 133ve, 8, 63, 83, 163, 222, 249,341, 352, 355, 366vedanalJ, 138vedl, 419, 423veyyagghapancamalJ, 295veralJ, 3, 4, 201verasalJsaggasa:gsattho, 291vera, 291verani, 5verina:g, 42verinesu, 197veri,42verena, 5vo,337vosito, 423vyantikahasi, 350vyasattamanasalJ, 47, 48SalJvacchara~), 108salJvaro, 360, 361salJvase, 167salJvaso, 207sa~)vL1talJ, 391sa:gvuta, 225, 234salJvuto, 231-33, 361saljvegino, 144sa:g s annasarikappamano,280salJSaralJ, 414Sal]Sara, 95sakakammani, 240sakincano, 396


Indexes 91sakuntanalJ, 92, 93sakunto, 174sakubbato, 52sakkaccalJ, 392sakkaralJ, 75saIikappa, 339smikappo, 74salikassara1), 312salikaradhana smilJ, !) 8saIikarabhiltesu, 59saIikilitthalJ, 312sallkilitthena, 244sarikilissati, 165smikhatadhammanalJ, '70sa:ri.khatulJ, 196 :sarikharaparama, 203saIikhara, 255, 277, 278saIikharanalJ, 383saIikharupasamalJ, 368, 381smikhaya, 267sagandhakalJ, 152saggalJ, 126saggassa, 178saggapayalJ, 423saggaya, 174sa:ri.galJ, 412-saligatigalJ, 397saIigamajuttamo, 103saligame, 103, 320saIigo, 171sa:ri.ghagata, 298sallgha:g, 190sanghassa, 194sacitta:g, 327sacittapariyodapanalJ, 183sace, 134, 328SaCCal], 224, 2@1, 393, 408saccavedilJ, 217saccanalJ, 270saccani, 190snccena, 223sajju, 71sannatacarino, 104sannatassa, 24sannatuttamo, 362sannato, 362sannamaya, 380sannamena, 25sannamessanti, 37sannamo, 261sannojanalJ, 31, 221sannoj anasaIigasa ttaka, 342satho, 252, 262sata:g, 57, 77, 106, 151satanalJ, 293sati, 146, 293, 296-98satimatalJ, 181satimato, 24satimanto, 91satima, 328, 329sato, 350satta, 316-19sattanalJ, 419satta, 327sadatthapasuto, 166sad a, 30, 79, 206, 226, 296-301, 350sadisalJ, 61sadevakalJ, 44, 45saddhalJ, 8saddhammadesana, 194saddhammalJ, 38, 60, 302,305, 377saddhammasavanalJ, 182saddhamma, 364saddha, 333saddhaya, 144saddhincaralJ, 328, 329saddho, 303sanantano, 5sandhavissa:g, 153sandhicchedo, 97santakayo, 378santacittassa, 373santa:g, 96, 368, 381santarabahiralJ, 315santavaco, 378santava, 378santassa, 60santa, 96


92 Dham1napada!Jsanti,288santike, 32, 224, 237santipara:g, 202santimagga:g, 285santutthi, 204, 375santuslto, 362santo, 83, 142, 151, 304sandama:g, 398sannicayo, 92sannipata:g, 352sannivaso, 206sappurisa:g, 208sappurisa, 83sappuriso, 54saphala, 52sabbaganthappahlnassa, 90sabbattha, 83, 193~ 348, 361sabbada, 207sabbadana:g, 304sabbadukkha:g,347,354sabbadukkha, 189, 192, 361sabbadhi, 340sabbanjaho, 353sabbapa:r;tana:g, 270sabbapapassa, 183sabba:g, 108, 221, 354, 387sabbhi,151sabbalokadhipaccena, 178sabbalokabhibhu:g, 418sabbayogavisa:gyutta:g, 417sabbavidu, 353sabbavositavosana:g, 423sabbasalJyojana:g, 397'sabbas~ 265, 367,419samiddhi:g, 84samirati, 81samucchina:g, 250, 263samu~~hita:g, 240samuddamajjhe, 127,128samussayo, i:l51samussita:g, 147 .. samuhata:g, 250, 263sameti,265samena, 257sampajanana:g, 293sampannasilana:g, 57sampannavijjacara:r;ta, 144sampanno, 303sampayato, 237samparivattasayi, 325sampassa:g, 290sambuddhana:g, 181sambodhiyaIigesu, 89sammati, 3, 390sammadakkhate, 86sammadannavimuttassa, 96sammadannavimuttana:g, 57sammanti, 5, 6sabbassa, 331sabba, 54, 154sabbani, 328sabbabhibhii, 353sabbe, 129, 130, 277-79, 384sabbesalJ, 130sabbesu, 142, 353samaggana:g, 194samacariya, 388samano, 142, 184, 255, 256,264,375samathaIigatani, 94samancareyya, ·142sama~), 106samappita, 315samativijjhati, 13, 14sama, 306samaganchi, 210samagatii., 336samagamo, 207samadaya, 266samadhi:g, 249, 250, 365samadhina, 144i samadhilabhena, 271• samahito, 362. saminjanti, 81samitatta, 265samiti:g, 321sammappajano, 20sammappannaya, 190sammasati, 374samma, 89,373


Indexes 93sammaditthisamadana, 319sammasaiikappagocara, 12sammasambuddh a des ita lJ,392sammasambuddha sa vako,59, 187sayanasanal,), 185sayal,) , 353sayaIikatalJ, 347saranalJ, 188, 189, 120, 192sara~, 320sara, 304saritani, 341sariralJ, 15]s'trirassa, 138salabha\l, 365, 366saliasanthanalJ, 275savanti, 340savahi~lilJ, IT;saso, 342, 343sassata, 255saha, 105sahati, :335sahanukkamalJ, 398sahasa, 256sahassa1J, 100-3sahassena, 103, 106sahayata, 61, 330sahayalJ, 328, 329sahaya, 331sahita~l, 19, 20sa, 106, 107satatika, 23satasika, 341sadanesu, 406sadhu, 35, 67, 68, 360,361sadhulJ, 163sadhulla, 223sadhuviharilJ, 328, 329sadhurupo, 262, 263sanucaralJ, 294samaggi, 194samannata, 332samannalJ, 311samannassa, 19, 20sarato, 12sarattaratta. 3'45sarathilJ, 222sarathina, 94saradika1J, 285sarade, 149saralJ, 87earamatino, 11sarambhakatha, 133sarambho, 134sare, 11salalJ, 162savake, 195savako,75sasanalJ, 164, 183, 184sasapo, 401, 407sahu, 206sinca, 369sitta, 369sithila~), 312, 346sithilo, 313sindhava, 322sinehalJ, 285sinehitani, 341siya, 40, 84, 160, 166, 167,206,218,231-33,302,305,376siro, 260sighasso, 29sitibhutalJ, 418sllagandho, 55sIladassanasampannalJ, 217silalJ, 333silabbatamattena, 271silasalJvuto, 289silavantal), 56silavantassa, 110silava, 84silena, 144sllesu, ]0sukatalJ, 314I sukkalJ, 87sukkalJsalJ, 72sukhakamani, 131, 132


94 <strong>Dhammapada</strong>'{}sukhalJ, 2, 27, 79, 109, 131,132, 168, 169, 193, 201,202, 204, 290, 291, 331,333, 368, 379, 381sukhapariccaga, 290sukhasalJvaso, 207sukha, 194, 331, 332, 333sukhavahalJ, 35, 36sukhi, 177,206, 393sukhumo, 125sukhena,83sukhesino, 341sukho, 118,194,206,333sugatalJ, 419sugatino, 126sugatena, 285 .suggatilJ, 18, 318, 319sucaritalJ, 168,169,231,232,233sucikammassa, 24sucigandhalJ, 58sucigavesina, 245sucitta, 151succhannalJ, 14sujivalJ, 244suiiiiato, 92, 93sunnagaralJ. 373suttalJ, 47, 287suttesu, 29sutva, 100-2sutvana, 82, 259sudanta,94sudantena, 160, 323sudanto, 159sudassa:g, 252suduttaralJ, 86snduddasalJ, 36sudesitalJ, 44, 45suddhassa, 125suddhalJ, 412, 413snddhajivalJ, 366suddhajive, 375suddhajivena, 245suddhi, 165.sunipu~alJ, 36suparisalJvuta, 234suppabuddha:g, 296-301subbata, 145subbato,95sUbhanupassilJ, 7snbhannpassino, 349subhavitalJ, 14,89subhasita, 51, 52subhasnbhalJ, 409sumano,68sumarati, 324snmedhalJ, 20Ssumedhaso,29surakkhitalJ, 157suramerayapanalJ, 247snvimuttacitto, 20suve, suve, 229susa:gvutalJ, SsusalJvuto, 281susamaraddha, 293susamahito, 10, 37SsusukhalJ, 197-200suhajja, 219suparasa:g, 64, 65sekho,45seHhatalJ, 30setthalJ, 26settho, 273, 321seH, 79, 16S, 169, 201senti, 156selalJ, S .selo, SlseyyalJ, 61. seyyaso, 43seyyo, 76, 100-15, 30S, 314,330,390sevanti, 293seve, 310seveyya, 167sehi, 136so, 9, 15, 16, 70, 236, 23R,367, 379, 393soka,335sokinilJ, 28soko, 212-16


Indexessocati, 15, 207, 367socanti, 315socare, 225sota:g, 347, 383sota, 339, 340sotapattiphala:g, 178sotena, 360soto,337sotthilJ, 219sotthiye, 295somanassani, 341soJasilJ, 70HatthalJ, 311hatthasannato, 362hatthippabhinnalJ, 326hananti, 355haneyya, 129, 130hantara:g, 389hanti, 72, 355, 405hantva, 294, 295hareyya, 124have, 104, 151, 177, 382i ha:gsa, 91, 175hapaye, 166ha80; 146h~ 27, 62, 75, 284, 356-59hita:g, 163hitva, 29, 88, 201, 209, 231,232,417,418himavanto, 304hirinisedho, 143hirlmata, 245hilJsati, 270hilJ8amanO, 390hinalJ, 167hutalJ, 106-8hura:g, 20hurahuralJ, 334.hetu,84hemantagimhi8u, 286hoti, 19, 20, 51, 52, 66, 76,177, 256, 258, 259, 262,266,268,270,312,356-59,384,393,396hotha, 243, 283, 327--- - .. _-._----._-----BILLING A~D SO~S, LTD., PRINTERS, GUILDFORD

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!