Programa rilindje me bese final

PROGRAMI ZGJEDHOR 

PËR ZGJEDHJET 

PARLAMENTARE 2016

Ky botim është përgatitur nga koalicioni “Rilindje me BESË” 

Redaktorë: 

Afrim Gashi, Sekretar i Përgjithshëm i Lëvizjes BESA 

Zenun Ismaili, Sekretar i Përgjithshëm i Rilindjes Demokratike Kombëtare

MARRËVESHJE BASHKËPUNIMI 

Partitë politike, Lëvizja BESA dhe Rilindja Demokratike Kombëtare kanë rënë dakord që në zgjedhjet e ardhshme 

parlamentare të garojnë bashkërisht nën emrin e koalicionit “RILINDJE ME BESË”. 

“RILINDJE ME BESË”, duke pasur parasysh se Maqedonia është një shtet ku shoqëria është asimetrike me shtetin – prej 

ku burojnë të gjitha krizat në vend, është themeluar për të avancuar liritë dhe të drejtat themelore të njeriut, për ta 

reflektuar shoqërinë multietnike edhe në ndërtimin e shtetit dhe pushtetit, për të avancuar kohezionin brenda vendit e 

për të mbyllur kontestet e hapura ndëretnike, që kështu të hapë një perspektivë zhvillimore ekonomike dhe evropiane, 

si dhe për të bërë anëtarësimin sa më të shpejtë të vendit në NATO dhe fillimin e negociatave për aderim në BE. 

Me këtë marrëveshje bashkëpunimi partitë politike nënshkruese të saj, të bashkuara në “Rilindje me BESË”, shprehin 

interesin dhe gatishmërinë e tyre të përbashkët për bashkëpunim politik dhe opozitar në skenën politike në RM. 

Palët nënshkruese zotohen se: 

‣ Do ta respektojnë demokracinë brenda bllokut opozitar, parimet etike dhe morale, si dhe synimet e qarta politike 

që i udhëheqin veprimet e tyre, të cilat duhet të jenë transparente; 

‣ Do të bëjnë promovim të përbashkët publik dhe medial; 

‣ Do të kenë pjesëmarrje të barabartë të ta gjitha subjekteve politike dhe grupeve të tjera; 

‣ Do të angazhohen për vendimmarrje konsensuale dhe respektim të procedurave; 

‣ Do t’i respektojnë aktet normative për procesin e vendimmarrjes, 

‣ Do t’i respektojnë zgjidhjet e mosmarrëveshjeve brenda strukturave të përbashkëta të bllokut opozitar. 

Dhe, veçanërisht duhet të rritet aktiviteti në drejtim të: 

‣ Rritjes së përgjegjësisë ndaj qytetarëve; 

‣ Rritjes së besueshmërisë ndaj qytetarëve; 

‣ Kapacitetit për menaxhim; 

‣ Konsideratës ndaj ekspertizës politike. 

Synimet kryesore të këtij bashkëpunimi janë: 

‣ integrimi i vendit në NATO dhe hapja e negociatave për aderim në BE (që të ndihmohet dhe shpejtohet ky proces, 

“RILINDJE ME BESË” do të jetë detyrimisht pjesëmarrëse në bisedimet për kontestin e emrit); 

‣ të bëhet depolitizimi dhe departizimi i sistemit të drejtësisë, i sistemit të sigurisë dhe i administratës dhe të 

luftohet secila formë e korrupsionit dhe e abuzimit me pushtetin; 

‣ të garantohet liria dhe pavarësia e mediave; 

‣ të luftohen të gjitha format e ekstremizmit dhe ksenofobisë. 

‣ evaluimi i Marrëveshjes së Ohrit dhe, brenda mandatit katërvjeçar, të bëhet RIDEFINIMI i sistemit politik e juridiko-kushtetues 

të shtetit. 

Që të arrihen këto synime, “RILINDJE ME BESË” konsideron se duhet të bëhen disa ndryshime në dokumentet bazë 

të shtetit (kushtetuta dhe ligjet), si dhe në rivendosjen e parimeve që i afirmojnë këto synime, por edhe në përfaqësimin 

e drejtë dhe adekuat të komuniteteve të vendit në institucionet e shtetit, në krijimin e strategjive zhvillimore 

ekonomike, si dhe në ndërtimin e mirëbesimit e vullnetit të mirë për afirmimin e shoqërisë multietnike. 

Për arritjen e këtyre synimeve “RILINDJE ME BESË” merr përsipër të realizojë: 

‣ ndryshime kushtetuese (ndryshimi ose modifikimi i preambulës për shtet të drejtë qytetare ose binacional; zyrtarizmi 

i gjuhës shqipe; zgjedhja e Presidentit nga Parlamenti dhe me shumicë të dyfishtë dhe fuqizimi i Komitetit 

për Marrëdhënie ndërmjet Bashkësive Etnike); 

‣ reformim rrënjësor të sistemit gjyqësor (votimi i dyfishtë në Gjykatën Kushtetuese, përfaqësimi horizontal dhe 

vertikal në të gjitha nivelet e sistemit të drejtësisë; vazhdimi i mandatit të Prokurorisë Speciale dhe themelimi i 

Gjykatës Speciale, si dhe rishqyrtimi i rasteve të montuara politike); 

‣ ndryshime të nevojshme ligjore (ndryshimi i Ligjit për ndarje territoriale të Maqedonisë; ndryshimi i Kodit Zgjedhor 

– që Maqedonia të bëhet një njësi zgjedhore dhe me lista të hapura të kandidatëve; të miratohet Ligji për 

përdorimin e gjuhës shqipe, Ligji për mbrojtjen e përdorimit të gjuhës shqipe); 

‣ reformim rrënjësor në zhvillimin e barabartë ekonomik të vendit (ndarja e drejtë dhe proporcionale e buxhetit, 

votimi i buxhetit me shumicë të dyfishtë; revidimi i privatizimit të ndërmarrjeve publike; krijimi i kushteve ligjore 

dhe infrastrukturore për tërheqjen e investimeve të huaja dhe rritjen e punësimit); 

‣ arritjen e përfaqësimit adekuat dhe proporcional sasior, cilësor, vertikal dhe në bazë të dikastereve përkatëse të 

pushtetit; 

‣ miratimin e Strategjisë për zhvillimin e arsimit, shkencës dhe kulturës shqiptare në Maqedoni; 

‣ miratimin e Strategjisë për zhvillimin e balancuar të regjioneve në vend (hartimi i politikave agrare, bujqësore, 

infrastrukturore e shëndetësore); 

‣ decentralizimin e plotë të pushtetit qendror. 

Të gjitha këto pika do të jenë të afatizuara në marrëveshjen për koalicion qeveritar dhe ajo do të bëhet publike para 

gjithë opinionit. 

“RILINDJE ME BESË” merr përsipër realizimin e këtyre pikave dhe, pa marrëveshje me palën maqedonase mbi to, nuk 

do të pranojë të përfshihet në qeverisje – edhe nëse e fiton shumicën e votave shqiptare. 

Marrëveshja është nënshkruar në katër kopje, nga dy për secilën palë. 

Palët nënshkruese: 

Lëvizja BESA (Bilall Kasami, kryetar) 

Rilindja Demokratike Kombëtare (Fadil Zendeli, kryetar) 

Shkup, 11.11.2016 

2 3

Përmbajtja 


2016 

10 SHTYLLAT e koalicionit “Rilindje me BESË” 8 

Arsimi dhe Shkenca 9 

Financat publike 11 

Ekonomia 12 

Transporti dhe Lidhjet 13 

Drejtësia 14 

Shëndetësia 15 

Pushteti Lokal 17 

Administrata dhe Shoqëria Informatike 19 

Mbrojtja dhe Siguria 21 

Politika Sociale 22 

Kultura 23 

Mjedisi Jetësor dhe Planifikimi Hapësinor 24 

Bujqësia, Pylltaria dhe Ekonomia e Ujërave 26 

Siguria e brendshme 28 

4 5


2016 

6 7

10 SHTYLLAT 

e koalicionit 

“Rilindje me BESË” 

1. RIDEFINIMI i sistemit politik e juridiko-kushtetues 

të shtetit, me ndryshimet e nevojshme kushtetuese 

dhe ligjore; 

2. Integrimi i vendit në NATO dhe hapja e negociatave për 

anëtarësim në BE (integrimi në NATO garanton stabilitet 

afatgjatë, ndërsa anëtarësimi në BE është mundësia e 

vetme për përparimin e vendit në të gjitha fushat); 

3. Zhvillimi i barabartë dhe i balancuar ekonomik i 

vendit (ndarja e drejtë dhe proporcionale e buxhetit, 

votimi i buxhetit me shumicë të dyfishtë; revidimi 

i privatizimit të ndërmarrjeve publike; krijimi i 

kushteve ligjore dhe infrastrukturore për tërheqjen e 

investimeve të huaja, stimulimi i bizneseve të vogla 

dhe të mesme dhe rritja e vendeve të punës); 

4. Depolitizimi dhe departizimi i sistemit të drejtësisë 

(mbështetja e Prokurorisë Speciale Publike dhe 

themelimi i Gjykatës Speciale), i sistemit të sigurisë 

dhe i administratës; 

5. Ndarja e re territoriale zhvillimore dhe decentralizimi 

i plotë i pushtetit qendror në pushtetin lokal, 

që nënkupton decentralizim fiskal të mirëfilltë të buxhetit 

shtetëror; 

6. Liria dhe pavarësia e mediave, si dhe lufta kundër 

secilës formë të korrupsionit, abuzimit me pushtetin, 

por edhe kundër të gjitha formave të ekstremizmit 

dhe ksenofobisë; 

7. Ndërtimi i një sistemi shëndetësor të kapshëm, 

cilësor dhe financiarisht stabil, që e ka në qendër të 

vëmendjes shëndetin e qytetarit, si edhe fuqizimi 

i shëndetësisë publike efikase dhe efektive, por 

edhe sigurimi i shërbimit primar shëndetësor për 

çdo qytetar dhe përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i 

shqiptarëve në institucionet publike shëndetësore; 

8. Përfaqësimi adekuat dhe proporcional sasior, 

cilësor, vertikal dhe në bazë të dikastereve përkatëse 

të pushtetit në institucionet shtetërore; 

9. Miratimi i Strategjisë së veçantë për zhvillimin e 

arsimit, shkencës dhe kulturës shqiptare në Maqedoni; 

10. Krijimi i një mjedisi të shëndoshë jetësor konform 

standardeve europiane. 

Arsimi 

dhe Shkenca 

Synimi ynë primar në aspekt të arsimit do të jetë ngritja 

e cilësisë dhe zhvillimi i politikave arsimore që do të 

jenë në frymën e zhvillimit të shoqërisë në aspekt intelektual-shkencor, 

moral, ekonomik dhe kulturor. 

Koalicioni “Rilindje me BESË” do të bëjë pjesë të programit 

qeveritar edhe Strategjinë për zhvillimin e arsimit 

dhe shkencës së shqiptarëve në Maqedoni. Me këtë strategji 

përfshihet: 

• modernizimi i objekteve mësimore (meremetimin 

dhe ndërtimin e plotë të tyre); 

• pajisja e objekteve shkollore me mjetet e nevojshme 

për arsim cilësor; 

• aftësimi profesional i kuadrit mësimor në trajnime të 

ndryshme në vend dhe jashtë; 

• krijimi i teksteve të reja shkollore të Gjuhës shqipe, 

Letërsisë shqipe, Historisë, Artit figurativ, Arsimit 

muzikor, Etikës së religjioneve, si dhe të të gjitha 

lëndëve mësimore që kanë lëshime dhe gabime 

përmbajtjesore dhe teknike; 

• bursa për studime dhe specializime – ndarja e bursave 

për specializime për së paku 200 studentë shqiptarë 

në vit për të studiuar dhe specializuar nëpër 

universitetet më prestigjioze në botë, me marrëveshje 

që ata të kthehen të punojnë në Maqedoni në 10 

vitet e ardhshme; 

• fuqizimi i rolit të Inspektoratit Shtetëror të Arsimit, 

në kuptim që të mbahet llogari deri në maksimum 

dhe pa asnjë tolerancë për cilësinë e arsimit; 

• përfaqësimi i drejtë i shqiptarëve me këshilltarë në 

BZHA dhe krijimi i silabuseve konform kërkesave për 

një arsimim bashkëkohor të nxënësve shqiptarë; 

8 9

• çdo vit do të rritet nga 12.3 % rroga e punonjësve të 

arsimit dhe shkencës, ashtu që për katër vitet e ardhshme, 

rroga e tyre do të rritet për 50% (mënyra e 

rritjes së rrogave: shkurtimi i administratës së shkollave, 

përmes sistemit të tyre në administratën publike 

dhe shtetërore dhe ridestinimi i shpërndarjes 

se buxhetit për arsye strategjike në arsim); 

• Fondi për Zhvillimin e Shkencës (krijimi i një fondi 

special për hulumtime shkencore, për projekte 

shkencore dhe për botime shkencore në fushën e 

shkencave albanologjike: gjuhë shqipe, letërsi shqiptare, 

historia e shqiptarëve, etnologjia e shqiptarëve, 

muzikologjia, krijimtaria gojore, trashëgimia 

dhe arkitektura popullore); 

• hapja e enteve parashkollore pranë secilës shkollë 

ose, në rajone rurale, duke përfshirë disa zona në një 

ent të këtillë; 

• afirmimi i arsimit profesional – orientimi i nxënësve 

në shkolla të mesme duhet të jetë në shkollat profesionale, 

sepse në kushtet e BE-së, edhe me shkollë të 

mesme dhe një profesion të përvetësuar, secili qytetar 

mund të gjendet në tregun e punës; 

• selektimi i nxënësve sipas njohurive e 

aftësive dhe orientimi i tyre në mësimin 

e mëtutjeshëm; 

• riorganizimi i universiteteve – studimet universitare 

do të sistemohen dhe riorganizohen në drejtim të 

ngritjes së cilësisë dhe në drejtim të plotësimit të 

nevojave të shtetit për kuadro profesionale dhe për 

tregun e nevojshëm të punës; 

• hapja e shkollave të mesme publike të sportit në 

gjuhën shqipe, në vendbanimet shqiptare dhe hapja 

e shkollave të mesme publike të artit (arti dramatik, 

muzikor, figurativ etj.). 

• ndryshimi dhe plotësimi i legjislacionit për arsim të 

të gjitha niveleve konform nevojave të arsimit shqip 

(arsimi parashkollor, fillor, i mesëm dhe sipëror). 

• rishqyrtimi i provimit të maturës dhe vendosja e provimeve 

pranuese në fakultet, me qëllim të seleksionimit 

të studentëve dhe krijimit të cilësisë; 

Financat publike 

Bazuar në frymën e marrëveshjes së koalicionit, “Rilindje 

me BESË” është përqendruar në menaxhimin e suksesshëm 

me financave publike dhe ka për qëllim nxitjen 

e rritjes dhe zhvillimit më të madh ekonomik, që do të 

ndikojë në mirëqenien dhe përmirësimin e cilësisë së 

jetës të qytetarëve të vendit. 

“Rilindje me BESË” zotohet që tërë potencialin e vetë do 

ta përkushtojë në këtë drejtim: 

• Shpërndarja e drejtë dhe proporcionale e Buxhetit të 

shtetit; 

• Decentralizimi fiskal i mirëfilltë i Buxhetit – me qëllim 

që komunat të fitojnë pavarësinë financiare dhe 

sigurim të më shumë kompetencave; 

• Vendosja e marrëdhënieve bashkëpunuese me Fondin 

Monetar Ndërkombëtar (FMN) – kthimi i Maqedonisë 

në agjendën e këtij institucioni jashtëzakonisht 

shumë të rëndësishëm për zhvillimin e ekonomisë 

së vendit dhe alternativat e mundshme për financim 

afatgjatë me kushte të volitshme dhe norma 

të ulëta të interesit; 

• Nxitja e bashkëpunimit me të gjitha institucionet financiare 

ndërkombëtare; 

• Ndërtimi i strategjisë së përgjithshme që do të siguronte 

thithjen më të madhe të mjeteve nga fondet 

IPA sipas të gjitha komponentëve; 

• Sigurimi i kredive me kushte të volitshme për zhvillimin 

e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, kjo me 

qëllim të nxitjes së prodhimtarisë së vendit dhe rritjes 

ekonomike të Republikës së Maqedonisë; 

• Përmirësimi i procesit të menaxhimit me financat 

publike dhe ndërtimi i strategjisë për menaxhimin 

me performancën e politikës fiskale; 

• Përcaktimi i trageteve afatshkurta fiskale – që do të 

mundësojnë uljen e deficitit buxhetor deri në vitin 

2020 në nivelin 2.5% të BPV-së përmes konsolidimit 

të vazhdueshëm të Buxhetit; 

• Mbrojtja e shpenzimeve kapitale prej presioneve rebilancore 

– realizimi i plotë i shpenzimeve kapitale të 

planifikuara me Buxhet; 

• Kontrolli i transfereve, pensioneve dhe rrogave në 

sektorin publik – duke pasur parasysh raportin e 

ndërsjellë ndërmjet komponentit zhvillimor dhe social 

të Buxhetit të vendit, duke i analizuar në mënyrë 

të detajuar punësimet e mundshme në të ardhmen; 

• Kontrolli i strukturës së shpenzimeve publike – kryesisht 

duke u dhënë prioritet shpenzimeve publike 

produktive dhe projekteve investuese infrastrukturore 

të planifikuara me procesin buxhetor, gjithnjë 

duke e pasur prioritet realizimin e shpenzimeve publike 

në tërësi dhe në mënyrë proporcionale gjatë 

vitit fiskal; 

• Përmirësimi i transparencës fiskale – për t’i siguruar 

publikut të gjerë informacione gjithëpërfshirëse për 

indikatorët e politikës fiskale dhe për performancën 

e projekteve të realizuara në kuptim të efikasitetit 

dhe efektivitetit; 

• Hartimi i strategjisë financiare për tërheqjen e investimeve 

të huaja dhe investimeve të kompanive 

vendore në kuptim të rritjes së produktivitetit dhe 

punësimit në ekonominë vendore; 

• Pjesëmarrja e barabartë dhe dinjitoze e shqiptarëve 

në vendimmarrje në të gjitha nivelet dhe në të gjithë 

institucionet që janë në kuadër të Ministrisë së 

Financave; 

• Përdorimi i drejtë dhe i plotë i gjuhës shqipe në të 

gjitha nivelet dhe në të gjitha institucionet që janë 

në kuadër të Ministrisë së Financave; 

10 11

Ekonomia 

Një nga objektivat kryesore të koalicionit “Rilindje me 

BESË” paraqet krijimi i kushteve për nxitjen e rritjes ekonomike, 

duke u përqendruar në ruajtjen e stabilitetit makroekonomik 

të vendit. Mbajtja e normës së ulët të inflacionit 

dhe stabiliteti i çmimeve janë parakusht për realizimin 

e një stabiliteti të tillë makroekonmik, me ç’rast 

do të promovohet rritja e qëndrueshme ekonomike dhe 

fokusi jonë në agjendën ekonomike. 

Duke u bazuar në diskriminimin ekonomik të vazhdueshëm 

ndaj shqiptarëve, si dhe krizën politike të krijuar 

në Maqedoni, “Rilindje me BESË” ofron zbutjen dhe zgjidhjen 

e krizave ekonomike mbi parimet e drejtësisë dhe 

funksionalitetit të institucioneve ekonomike dhe financiare 

në interes shtetëror gjithëpërfshirës. 

Koalicioni “RILINDJE ME BESË” do të orientohet në formimin 

e një ekonomie funksionale të tregut, e cila do t’i 

paraprijë zhvillimit ekonomik të vendit, duke zhvilluar 

sektorët ekonomikë më të rëndësishëm në vend: bujqësinë, 

blegtorinë, industrinë e lehtë, ndërtimtarinë, energjetikën, 

turizmin e pylltarinë, ndërsa do të zhvillojmë 

projekte edhe për forcimin dhe zhvillimin e biznesit të 

vogël dhe të mesëm. 

“Rilindje me BESË” do të pranojë të qeverisë vetëm nëse 

arrihet marrëveshje më palët e tjera bashkëqeverisëse 

për të bashkëpunuar në formimin e institucioneve stabile, 

efikase dhe efektive. 

“Rilindje me BESË” do të angazhohet në zhvillimin e 

drejtë të sektorëve ekonomikë, që kanë resurse reale për 

ta zhvilluar ekonominë e vendit . Nga hulumtimet tona, 

si sektorë bazë të ekonomisë së vendit, me të cilët edhe 

do të punojmë që ta zhvillojmë ekonominë e vendit janë: 

Prioritetet e koalicionit “Rilindje me BESË” në sferën 

ekonomike janë: 

• Norma e rritjes ekonomike për periudhë katërvjeçare 

të arrijë 1.5 – 2%; 

• Norma e ulët e inflacionit për 2.5 – 3% dhe kurs devizor 

stabil 61.5 mkd/euro; 

• Niveli i moderuar i borxhit publik prej 2.5-2.8% për 

periudhë 4-vjeçare. 

• Ulja e normës së papunësisë prej 24 deri në 23%, 

me ç’rast do të hapen mbi 40 mijë vende pune; 

• Rritja e eksportit për 2%; 

• Rritja e investimeve të huaja direkte; 

• Funksionimi adekuat i zonave industriale, me theks të 

posaçëm të Zonës Ekonomike Industriale të Tetovës; 

• Zhvillimi e bizneseve të vogla dhe të mesme: 

- Ndihma financiare për femrat sipërmarrëse: 

kofinancimi i shpenzimeve me vlerë prej jo më 

shumë se 100.000 mkd, buxhet vjetor 2.000.000 

mkd; 

- Ndihma financiare për të rinjtë sipërmarrës deri 

moshën 30 vjeç: kofinancim i shpenzimeve deri 

në vlerën maksimale 120.000, buxhet vjetor 

2.600.000 mkd; 

- Financimi i trajnimeve të specializuara: buxheti 

vjetor 580.000 mkd; 

- Zanatçinjtë: 50% të financimit të shpenzimeve, 

jo më shumë se 65.000 mkd – buxhet vjetor 

650.000 mkd. 

• Zvogëlimi i gini-indexit (koeficientit më të 

lartë të rishpërndarjes së të ardhurave gjatë 

rangimit të vendeve të Evropës). 

Transporti 

dhe Lidhjet 

“Rilindje me BESË” do ta ridefinojë strategjinë e komunikacionit 

me interes nacional, ku do të fokusohet në investime, 

mirëmbajtje dhe modernizim të këtyre sferave: 

a. Komunikacioni rrugor: 

• Do të bëhen investimi kapital në rrugën shtetërore 

(autostradën) në relacionin Gostivar-Kërcovë, që është 

në kuadër të Korridorit 8 në vlerë prej 400 milionë 

euro; 

• Do të bëhet investim kapital në rrugën shtetërore 

(autostradë) në relacionin Shkup-Kufiri Bllacë me 

Republikën e Kosovës, e cila do të lidhet me rrugën 

“Arbër Xhaferi”, që është në fazën e ndërtimit me 

Kosovën në vlerë prej rreth 100 milionë euro; 

• Ndërtimi i rrugës Kërçovë-Dibër-Bllatë (lidhja me 

Rrugën e Arbrit); 

• Mirëmbajtja, zgjerimi dhe modernizimi i rrugëve 

shtetërore (Tetovë-Jazhincë); 

• Investime të reja, si dhe rehabilitime të rrugëve 

lokale në vendbanimet shqiptare (prej vitit 2011 

deri më sot kemi investime vetëm në rrugë lokale 

të vendbanimeve me shumicë të etnive të tjera, 

kurse vendbanimet shqiptare janë përfshirë vetëm 

me 5%). 

b. Komunikacioni hekurudhor: 

• Investim kapital i ndërtimit të vijës hekurudhore 

Kërçovë-Strugë (Qafa e Thanës); 

• Mirëmbajtja dhe renovimi i hekurudhës në Korridorin 

8 në pjesën e Maqedonisë Perëndimore. 

ç. Komunikacioni ajror: 

Prioritet i koalicionit “Rilindje me BESË” në këtë segment 

do të jetë: 

• Trajtimi i linjave ajrore me interes për mërgimtarët 

shqiptarë; 

• Trajtimi i linjave ajrore që do të jenë në interes të 

qytetarëve dhe interesave ekonomike shtetërore. 

“Rilindje me BESË” do të angazhohet për: 

• Shfrytëzimin më racional të IPA-fondeve, që janë të 

lidhura drejtpërdrejt me financimin e projekteve që 

kanë të bëjë me infrastrukturën me komunikacionin 

rrugor dhe hekurudhor, si dhe projektet e tjera që 

kanë të bëjnë me sektorin e transportit dhe lidhjeve; 

• Ripërtëritja me IPA për ndarje të këtyre mjeteve, por 

edhe në nivel lokal (komponenti III dhe IV). 

12 13

Drejtësia 

• Angazhimi themelor i koalicionit në resorin e 

drejtësisë do të jetë institucionalizimi i mekanizmit 

të Badinterit në këto pika: 

- Zgjedhja e Presidentit të Republikës (duke e rikthyer 

zgjedhjen e tij në Parlament); . 

- Zgjedhja e Qeverisë me gjithë programin e saj qeverisës; 

- Zgjedhja e Guvernatorit të Bankës popullore; 

- Themelimi i njësive speciale gjyqësore për krimin e 

organizuar, në të gjitha nivelet e Gjykatave, si dhe 

emërimi i gjykatësve specialë në krye të këtyre njësive; 

- Auditori – Revizori i Pavarur Shtetëror; 

- Komisioni Nacional për Pengimin e Korrupsionit; 

- Komisionet rregullatore të pavarura; 

- Këshilli Radio-Difuziv etj. 

Shëndetësia 

• do të hartojmë plan strategjik për përgatitjen dhe 

stipendimin e mjekëve-specialistëve shqiptarë, që 

janë deficitarë në disa fusha të mjekësisë; 

• sistemi shëndetësorë në vend do të lidhet me sistem 

të integruar informatik (të implementohet kartela 

elektronike); 

• do të bëhet thjeshtësimi i procedurave administrative 

burokratike (për udhëzime mjek amë-specialist-mjek 

amë); 

• do të krijohet sistem i menaxhimit të institucioneve 

publike shëndetësore me një drejtor; 

“Rilindje me BESË”, bazohet në postulatet themelore të 

sistemit kushtetues të Republikës së Maqedonisë për 

garantimin e lirisë së bashkimit të qytetarëve-shtetasve 

me qëllim të realizimit dhe mbrojtjes të të drejtave dhe 

bindjeve të tyre politike, ekonomike, sociale , kulturore, 

si dhe të drejtave dhe bindjeve të tjera. (shih:neni 20 i Kushtetutes 

se RM). “Rilindje me BESË”, synim politik esencial 

e ka realizimin dhe avancimin e pozitës politiko-juridike 

të shqiptarëve në R. e Maqedonisë. 

“Rilindje me BESË” angazhohet për avancimin e vlerave 

të theksuara të rendit kushtetues të RM-së, duke e RIDE- 

FINUAR konceptin e shtetit në sistemin politik të Republikës 

së Maqedonisë nga koncepti i “shtetit unitar, me 

rolin dominues të popullit maqedonas” (me relativizim 

të pozitës së barabartë të bashkësive tjera etnike, si 

ajo shqiptare, turke, vllehe, rome, etj.)”, në një koncept të 

“shtetit shumetnik me rolin participues funksional të 

dy bashkësive më të mëdha etnike, asaj maqedonase 

dhe shqiptare, krahas me participimin adekuat edhe 

te bashkësive të tjera etnike në Republikën e Maqedonisë”. 

Prandaj “Rilindje me BESË”, pas zgjedhjeve parlamentare, 

varësisht nga potenciali i saj politik, konform mandateve 

të fituara, do t’i animojë subjekte e tjera politike edhe 

nga blloqet e tjera politike, që do të fitojnë gjithashtu 

potencial relevant mbi bazën e mandateve, për ndryshimet 

e konceptit kushtetues të shtetit dhe qeverisjes 

në RM, për një republikë stabile, në marrëdhëniet shoqërore 

politike, ekonomike dhe progresive në drejtim 

të euro-integrimeve, si shtet shumetnik, me demokraci 

të theksuar konsensuale, multietnike, multikonfesionale 

dhe multikulturore, me sundimin e së drejtës në të gjitha 

fushat e jetës shoqërore. 

Duke iu referuar platformës RIDEFINIMI, ky koalicion i jep 

mbështetje të parezervë punës së Prokurorisë Speciale 

Publike, ndërsa do të insistojë në krijimin edhe të Gjykatës 

Speciale. 

Përveç kësaj, “Rilindje me BESË” do të angazhohet që 

shqiptarët të jen të përfaqësuar në gjithë sistemin e 

drejtësisë, jo vetëm në aspektin sasior dhe horizontal, 

por edhe në atë vertikal, duke qenë të pranishëm në të 

gjitha institucionet e këtij resori në mënyrë të barabartë. 

Për sa i përket gjendjes së deritanishme në sistemin 

shëndetësor, Republika e Maqedonisë radhitet në fund 

të listës në suaza botërore, ndërsa në Evropë, sipas indeksit 

të shërbimeve shëndetësore, është ranguar e fundit. 

Qëllimet dhe strategjia e koalicionit “Rilindje me 

BESË” për shëndetësi efikase 

• ndërtimi i një sistemi shëndetësorë që do të jetë i 

kapshëm, cilësor dhe financiarisht stabil, i cili do ta 

ketë në qendër të vëmendjes shëndetin e qytetarit; 

• krijimi i kushteve që do të mundësojnë rritjen e cilësisë 

së shërbimit shëndetësor me kënaqësi të ndërsjelle 

të pacientëve dhe personelit mjekësor; 

• profesionalizmi në shëndetësi kundrejt partizimit në 

institucionet publike shëndetësore; 

• shëndetësi publike efikase dhe efektive, e cila do të jetë 

konkurrente me institucionet private shëndetësore; 

• sigurimi i shërbimit primar shëndetësorë për çdo 

qytetar, pra edhe në viset rurale; 

• përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i shqiptarëve në 

institucionet publike shëndetësore konform ligjeve 

në fuqi. 

Propozime konkrete nga “Rilindje me BESË”: 

• secili qytetar i Maqedonisë do të ketë sigurim shëndetësor; 

• do të hiqet participimi për mjekim spitalor; 

• do të bëhet rritja e buxhetit shtetërorë për shëndetësi; 

• do të bëhet rritja e rrogave për mjekët dhe personelin 

ndihmës mjekësor – 50 % për një mandat katërvjeçar; 

• do të bëhet ndryshimi i ligjit për specializime për sa i 

përket të drejtës së specializantëve për marrëdhënie 

punë gjatë periudhës së specializimit; 

• do të stimulohen mjeket e reja shqiptare që të specializojnë 

për gjinekologji. 

14 15

Diplomacia dhe 

Punët e Jashtme 

Politika e jashtme e një shteti është themelore për pozicionin 

e shtetit kundrejt botës. Kjo, në rastin e Maqedonisë, 

është jashtëzakonisht e rëndësishme për integrimet 

e saj në strukturat euro-atlantike. Për fat të keq, që nga 

pavarësia e këndej qeveritë e Maqedonisë nuk u treguan 

të denja për të zhvilluar politika të jashtme të suksesshme 

dhe për t’i përmbushur reformat të nevojshme për 

ta afruar dhe integruar vendin në BE dhe NATO. Madje, 

viteve të fundit, të preokupuar me afera kriminele dhe 

korruptive, subjektet qeveritare kanë punuar në drejtim 

të kundërt dhe kanë dashur të krijojnë atmosferë negative 

te popullata për t’i vonuar kështu integrimet e vendit, 

që do rezultonin me funksionim të së drejtës konform 

konventave ndërkombëtare. Në këtë plan për popullatën 

shqiptare është bërë dëm i dyfishtë, duke mare parasysh 

se orientimi pro-perëndimor është bërë akti më i 

lartë patriotik i shqiptarëve. 

Synimi kryesor i koalicionit është tejkalimi i pengesave, 

që e pengojnë integrimin, dhe ushtrimi i një politike 

strategjikë globalë, rajonalë dhe shqiptarë, duke krijuar 

kushte optimale për shtet stabil, të zhvilluar dhe me perspektivë. 

Detyrat kryesore të koalicionit “Rilindje me BESË” në resorin 

Punëve të Jashtme do të jenë: 

• Integrimi i vendit në NATO dhe BE përmes RIDEFINI- 

MIT të strategjisë rreth çështjes së emrit dhe implementimit 

të rekomandimeve të Pribes; 

• Krijimi i marrëdhënieve të mira me vendet fqinje 

përmes RIDEFINIMIT të qasjes rreth kontesteve dhe 

RIDEFINIMIT të diplomacisë së shtetit 

• Ngritja e nivelit të komunikimit me Republikën e Shqipërisë 

dhe Republikën e Kosovës 

• Krijimi i strategjisë për afirmimin e rolit të mërgatës; 

• Krijimi i diplomacisë ekonomike; 

• RIDEFINIMI i përfaqësimit të shqiptarëve dhe sistematizimi 

i tyre në Ministrinë e Punëve të Jashtme 

dhe në përfaqësitë diplomatike. 

Pushteti Lokal 

Programi Politik për Vetëqeverisja Lokale i koalicionit “Rilindje 

me BESË” është i fokusuar në ngritjen e vetëdijes 

dhe ofrimin e mundësisë për implementimin e principeve 

të Qeverisjes së Mirë (Good Governance), që janë më 

se të nevojshme në vetëqeverisjen lokale. 

“Rilindje me BESË” do të angazhohet në arritjen e Decentralizimit 

Funksional në nivel të përgjithshëm në Republikën 

e Maqedonisë. Decentralizimi i pushtetit është 

mekanizmi më i mirë për ofrimin e vendimmarrjes më 

afër qytetarëve, pasi ata janë ata që dinë më së miri se 

çka u duhet atyre dhe për çka ata kanë nevojë, ndërsa 

kjo arrihet përmes transferimit të pushtetit, përmes decentralizimit 

funksional, me ç’rast arrihet demokracia e 

mirëfilltë lokale. 

“Rilindje me BESË” do të angazhohet edhe në shqyrtimin 

e procesit të shpërndarjes dhe alokimit të drejtë të resurseve 

në funksion të zhvillimit të barabartë lokal. (Për momentin 

buxhetet për komunat shpërndahen me formulë 

të atillë ku 50 % shpërndahen mbi tre principe bazë, si: numri 

i popullsisë, sipërfaqja e territoreve të banueshme dhe 

baza e zhvillimit ekonomik, ndërsa 50 % të tjera shpërndahen 

me vendim të plotë politik.) “Rilindje me BESË” do të 

angazhohet që shpërndarja e buxhetit të dedikuar për komunat 

të bëhet përmes alokimit të fondeve sipas nevojës. 

Për këtë qëllim KOALICIONI “RILINDJE ME BESË” do të angazhohet 

për: 

• ndryshimin e modelit ekzistues nga dekoncentrimi i 

burimeve fiskale në decentralizim funksional, të bazuar 

në pjesëmarrje gjithnjë e më të madhe të resurseve 

të veta burimore; 

• rritjen e të ardhurave të NJVL-së nga tatimi personal 

i të ardhurave; 

• shfrytëzimin e potencialit të plotë të tatimit të pasurisë; 

me frymë pozitive ndaj vendeve fqinje dhe partnerëve 

16 17

• përmirësimin e kapaciteteve të pushteteve lokale 

me tatimet dhe financat; 

• zhvillimin e mekanizmave institucionale për nxitjen 

e pjesëmarrjes së qytetarëve në procesin e sjelljes së 

vendimeve në nivel lokal, si dhe forcimin e kapaciteteve 

të komunave për bashkëpunim me sektorin 

civil, për zbatimin e përbashkët të projekteve, si dhe 

për konsultime me grupe të caktuara të qëllimit në 

hartimin e politikave lokale; 

• zhvillimin e shkathtësive, mjeteve dhe praktikave 

të reja në kuadër të komunave dhe në sektorin civil 

për një informim më të gjerë dhe të vazhdueshëm të 

qytetarëve, si dhe për një transparencë dhe llogaridhënie 

më të madhe në punë; 

• qasje komunikative “nga lart-poshtë”, me qëllim të sigurimit 

të komunikimit në procesin e decentralizimit 

përmes promovimit të kornizës normative, informimit 

të opinionit më të gjerë dhe organizimin e debateve, 

me çka të gjithë faktorët në proces do të kenë qasje 

te informacionet referuese, të cilat do t’u mundësojnë 

më së miri ta kuptojnë procesin, rezultatet dhe sfidat, 

si dhe të përfshihen në dialog për politikat; 

• funksionimin e qendrave për shërbimet komunale si 

bazë për komunikimin dhe informimin midis autoriteteve 

lokale dhe qytetarëve; 

• ndarjen objektive, transparente, të drejtë dhe paanshmërinë 

politike të mjeteve për pushtetin lokal. 

“Rilindje me Besë” do të insistojë për ndarje të re zhvillimore 

territoriale dhe do të angazhohet për sigurimin 

dhe shfrytëzimin e mjeteve të IPA-fondeve përmes komponentëve 

bazë të tyre 

“Rilindje me BESË” do të sigurojë që në çdo ministri përkatëse 

do të krijohen njësi të cilat do të punojnë me komunat 

që të rritet niveli i thithjes se fondeve. Theksi i veçantë 

do të jetë në masat publike të Komponentit V dhe masat 

e infrastrukturës për ruajtjen e ambientit, siç janë kanalizimet 

dhe sistemet për mbledhjen e mbeturinave. 

Administrata dhe 

Shoqëria Informatike 

Vetëm një administrate e shpejtë, transparente, mirë të 

organizuar dhe e thjeshtë mund të jetë në shërbim të 

qytetarëve dhe të bizneseve. Për të arritur në një administrate 

më efikase dhe efektive, patjetër duhet të bëhet 

depolitizimi dhe profesionalizimi i saj, por duhet të 

bëhet edhe rritja e pagave, vlerësimi i punës në bazë të 

rezultateve, kompetencës dhe efikasitetin në kryerjen e 

detyrave. Depolitizimi përfshin kufizimin e emërimit të të 

punësuarve nga funksionarët politikë, siç janë ministrat 

dhe zëvendësministrat. 

“Rilindje me BESË” do të angazhohet 

për REDEFINIMIN e administratës 

shtetërore, e cila është në gjendje asimetrike 

dhe e disbalancuar, ngase përfaqësimi 

i garantuar i shqiptarëve me 

Marrëveshjen e Ohrit (me 25%) është 

ende i ulët dhe diskriminues. Duke u 

nisur nga kjo gjendje, “Rilindje me BESË” 

do t’i marrë përsipër këto detyrime: 

● Ridefinimi i metotologjisë për 

vlerësimin, sistematizimin dhe 

modernizimin e administratës 

shtetërore dhe publike, e cila 

do të rezultonte me administratë 

të qëndrueshme dhe financiarisht 

llogaridhënëse; 

● Krijimi i strategjisë për avancimin 

e shqiptarëve në administratën 

shtetërore dhe publike përmes 

zbatimit të procesit për menaxhim 

me resurset njerëzore; 

● Përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i shqiptarëve në administratën 

publike dhe shtetërore; 

● Dhënia e vendimeve punonjësve të arsimit që janë 

në marrëdhënie pune me kohë të caktuar, si dhe gjithë 

të tjerëve. 

Përveç tyre, “Rilindje me BESË” do të fokusohet modernizimin 

e administratës shtetërore dhe publike, që administrata 

publike të bëhet një partner për të gjithë qytetarët 

në Republikën e Maqedonisë dhe sipërmarrësit. 

Ndërkaq sa përket shoqërisë informatike, “Rilindje me 

BESË” do të angazhohet për internet në çdo shtëpi, , 

duke e zhvilluar shoqërinë e informacionit përmes dy 

drejtimeve kryesore, përkatësisht: zhvillimit të rrjeteve 

të internetit si bazë për sistemet e aksesit që i ofrojnë 

e-shërbime përdoruesve dhe zhvillimin e shërbimeve 

18 19

elektronike në bashkëveprim me shërbimin e konsumatorëve. 

Në frymë e përdorimit të teknologjisë, koalicioni “RILIN- 

DJE ME BESË” do të promovojë arsim digjital dhe aftësitë 

digjitale në mesin e qytetarëve për të përfituar ata sa më 

shumë nga teknologjitë digjitale. 

Po ashtu do t’i inkurajojmë investimet në zhvillimin e 

inovacioneve në fushën e teknologjive të informacionit 

dhe komunikimit, duke rritur konkurrencën, si dhe për 

të nxitur rritjen ekonomike dhe krijimin e vendeve të 

punës. 

“Rilindje me BESË” do të angazhohet për modernizimin 

dhe digjitalizimin e institucioneve arsimore, duke investuar 

në pajisje të teknologjisë më të fundit për çdo 

nxënës dhe nëpunës arsimorë. Këtu kemi parasysh funksionimin 

e plotë të ditarit elektronik, duke e hequr prej 

përdorimit ditarin e zakonshëm, me çka do të reduktohet 

edhe puna e mësimdhënësve. 

Një aspekt i rëndësishëm në fushën e teknologjisë është 

edhe kartela elektronike shëndetësore, me cilën “Rilindje 

me BESË” do të mundësojë të kursehet edhe koha e 

mjekëve dhe punonjësve shëndetësorëpër t’u përqendruar 

më shumë në shërbimin kualitativ të pacientit. 

Dhe, në und, “Rilindje me BESË” do të mundësojë doumentacion 

amë në formë elektronike, që të krijohen 

shërbime on-line (e-qytetari) për furnizim me dokumentacion 

amë në formë elektronike. 

Mbrojtja 

dhe Siguria 

Prioritetet tona të politikës së mbrojtjes do të mbështeten 

kryesisht në krijimin e kapaciteteve mbrojtëse që 

synojnë mbrojtjen dhe sigurinë nacionale pa kufizime 

etnike. 

“Rilindje me BESË” do të angazhohet t’i avancojë më 

tutje marrëdhëniet e veçanta me Shtetet e Bashkuara të 

Amerikës në nivel të partneritetit të thelluar strategjik. 

Marrëdhëniet ndërmjet dy vendeve duhet të arrijnë në 

nivel të bashkëpunimit strategjik, me përfitime të ndërsjella 

në ekonomi, siguri dhe fushat me interes të përbashkët 

për ta shtyrë 

Për më tej, “Rilindje me BESË” aspiron që Maqedonia të 

bëhet sa më shpejt pjesë përbërëse e strukturave rajonale 

dhe globale të sigurisë dhe të përkushtohet që të 

ngrihet bashkëpunimi me të gjitha vendet për ta luftuar 

terrorizmin. 

Lufta kundër terrorizmit – këtij shqetësimi global që ka 

nxjerrë në pah forma dhe rreziqe të paimagjinueshme 

– kërkon vigjilencë në luftimin e përbashkët të kësaj të 

keqe, e cila tani konsiderohet e keqe e përgjithshme ose 

globale. 

Angazhimi specifik i koalicionit Rilindje me BESË në 

sektorin e mbrojtjes do të jetë: 

• Anëtarësimi i Maqedonisë në NATO; 

• Pjesëmarrja e ARM-së në misionet e NATO-s dhe të 

Kombeve te Bashkuara; 

• Depolitizimi dhe modernizimi i Armatës së Republikës 

së Maqedonisë; 

• Respektimi i angazhimeve për krijimin e një sistemi 

mbrojtës efektiv brenda strukturave te NATO-s. 

• Rritja e bashkëpunimit ushtarak me SHBA-të, BE-në 

dhe vendet e tjera anëtare të NATO-s; 

• Rritje e gatishmërisë së Armatës së Republikës së 

Maqedonisë në përputhje me kushtet dhe kërkesat 

bashkëkohore, duke u shërbyer interesave nacionale 

dhe aleancës së NATO-s; 

• Rritja dhe shfrytëzimi racional i buxhetit të Ministrisë 

së Mbrojtjes; 

• Përfaqësimi i rregullt i shqiptarëve në njërin nga 

postet drejtuese të dikasterit të Mbrojtjes (Ministër, 

Shtatmadhori, Drejtor i Kundërzbulimit Ushtarak); 

• Përfaqësimi i shqiptarëve në të gjitha njësitë dhe kazermat 

në pozicione komanduese dhe udhëheqëse, 

si dhe në njësitë speciale; 

• Përfaqësimi i shqiptarëve si atashe ushtarakë të Maqedonisë 

në misionet më të rëndësishme diplomatike, 

si dhe në Shqipëri dhe Kosovë; 

• Garantimi i statusit të ushtarëve, nënoficerëve si dhe 

oficerëve në Armatën e Republikës së Maqedonisë; 

• Investime plotësuese për rregullimin e kazermave 

dhe garnizoneve; 

• Investim për përkryerjen profesionale të shqiptarëve 

në sektorin e mbrojtjes. 

20 21

Politika Sociale 

Koncepti bashkëkohor i politikës sociale paraqet qasje 

komplekse të shtetit, i cili me ndihmën e legjislacionit të 

saj social dhe nëpërmjet mekanizmit të sigurimit social i 

zvogëlon dhe i amortizon rreziqet me të cilat ballafaqohet 

çdo individ gjatë jetës së tij. Këto rreziqe mund të jenë të 

natyrave të ndryshme, si: pleqëria, sëmundja, hendikepi i 

përkohshëm, invaliditeti i përjetshëm, papunësia etj. 

“Rilindje me BESË” vlerëson se politika sociale është përgjegjësi 

e jo lëmoshë e shtetit ndaj qytetarëve të saj. Ajo 

nuk guxon të varet nga vullneti i mirë i shtetit ose i partisë 

në pushtet, por ajo duhet të jetë instrument me ndihmën 

e të cilit shteti krijon kushte për zhvillimin e një shoqërie të 

drejtë, të bazuar në drejtësi sociale dhe solidaritet. 

“Rilindje me BESË” angazhohet për politikë konsinstente 

sociale, moderne dhe zhvillimore, e cila bazat e saj i ka në 

themelet e qasjeve teorike bashkëkohore dhe vendimet 

praktike të njohura para së gjithash në vendet e BE-së, që 

do ta bëjnë Maqedoninë shtet të aftë për t’u garantuar 

qytetarëve të saj mirëqenie dhe siguri sociale. 

“Rilindje me BESË” angazhohet për politikë sociale, me të 

cilën paratë e qytetarëve do të shpenzohen në mënyrë 

efektive, transparente dhe me qëllime të caktuara me Ridefinimin 

e politikës sociale (kriteret, transparenca dhe 

realizimi). 

Koalicioni “Rilindje ME BESË” angazhohet për demonopolizimin 

e nevojave (kërkesave) sociale dhe marrëdhënieve 

të partneritetit me vetëqeverisjen lokale dhe 

me partnerët të tjerë socialë dhe shoqëror, duke krijuar 

një trup të pavarur të përbërë prej të gjithë palëve të interesuara. 

Pikat themelore të angazhimit të koalicionit “Rilindje me 

BESË” janë: 

• Konferenca e konsensusit – kjo nënkupton arritjen 

e konsensusit në lëmi të ndryshëm në jetën shoqërore, 

siç janë: politika sociale, mbrojtja e ambientit, 

arsimi, ushqimi organik etj. 

• Kartela sociale – projekti “kartela sociale” paraqet 

bazë për procesin e reformave të mbrojtjes sociale. 

Kjo reformë zbatohet nëpërmjet zhvillimit të një 

sistemi informativ efikas, të drejtë dhe produktiv të 

mbrojtjes sociale dhe shërbimeve kualitative për 

personat në nevojë, të vobektit etj. 

• Prindi kujdestar –nënkupton prindërit e fëmijëve 

që shpesh nuk mund të punësohen dhe sigurojnë 

ekzistencë minimale për shkak se janë të detyruar 

që 24-orë të kujdesen për fëmijën. Atyre do t’u mundësohet 

shtesë financiare. Këtë të drejtë mund ta 

realizojë njëri nga prindërit, gjithnjë sipas rekomandimit 

të mjekut se fëmija ka nevojë përkujdesje dhe 

se është i varur plotësisht nga prindërit. Prindi i cili 

e ka këtë të drejtë, trajtohet i punësuar sipas ligjit të 

posaçëm. Për këtë të drejtë vendos qendra sociale, 

pasi jep pëlqim Ministria e Punës dhe Politikës sociale 

(ministri). 

Kultura 

Kultura si një tërësi e trashëgimisë së vlerave shpirtërore 

dhe materiale të një populli kërkon trajtim të kujdesshëm 

dhe me profesionalizëm, sidomos kur bëhet fjalë 

për një kulturë aq të pasur dhe madhore si kultura shqiptare. 

Pasuria kulturore e shqiptarëve të Maqedonisë gjatë 

viteve të kaluara është e diskriminuar skajshmërisht 

nga institucionet shtetërore dhe, për këtë arsye “Rilindje 

me BESË” do orvatet që kultura shqiptare në Maqedoni 

ta arrijë nivelin e duhur dhe vendin e merituar në arenën 

kulturore të shoqërisë. 

“Rilindje me BESË” synon miratimin e një strategjisë të 

veçantë për zhvillimin e kulturës shqiptare në Maqedoni, 

e cila do t’i marrë në konsideratë këto pika kryesore: 

• Ndarja e drejtë dhe proporcionale e buxhetit për kulturën 

shqiptare; 

• Përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i shqiptarëve në institucionet 

kulturore; 

• Themelimi i institucioneve kulturore shqiptare; 

• Depolitizimi i kulturës dhe barazia në kulturë 

Disa nga detyrat parësore të koalicionit “Rilindje me 

BESË” në fushën e kulturës janë këto: 

- Hartim i kalendarit të përbashkët kulturor Shqipëri-Kosovë-Maqedoni 

me itinerare artistike në art 

dhe trashëgimi kulturore, si dhe me institucionet publike 

kulturore të pavarura; 

- Hapja e teatrove shqiptare në të gjitha qytetet me 

popullatë shqiptare; 

- Rinovimi dhe restaurimi i teatrove ekzistuese; 

- Hapja e teatrove për fëmijë në kryeqytet dhe në periferi; 

- Rigjallërimi i jetës kulturore: festivalet e dramës, festivalet 

e filmit, të muzikës dhe baletit; 

- Rigjallërim i ekspozitave artistike të artistëve të vendit 

dhe të huaj; 

- Restaurimi i xhamive dhe objekteve të tjera të trashëgimisë 

osmane, gjithnjë duke i konsideruar si 

pjesë të së kaluarës sonë; 

- Organizimi dhe promovimi i “Ditëve të Kulturës Shqiptare 

në Maqedoni” në vendet fqinje, por edhe në 

vende të ndryshme të botës; 

- Themelimi i filarmonisë shqiptare në Maqedoni dhe 

i konservatoriumit për zhvillimin dhe avancimin e 

muzikës shqiptare në Maqedoni; 

- Hapje e bibliotekave në të gjitha vendbanime shqiptare; 

- Krijimi i muzeve me veshje kombëtare dhe vlera artizanale 

shqiptare; 

- Hapje e muzeve me artefakte arkeologjike, muze të 

folklorit dhe muze shkencoro-natyror ne të gjithë 

vendbanimet me popullsi shqiptare; 

- Meremetimi i sallave të vjetra dhe hapja e sallave të 

reja të kinemasë; 

- Ndërtim i qendrave kulturore multifunksionale për 

fëmijët në të gjitha qytetet shqiptare; 

- Ndërtimi i objekteve me elemente shqiptare në kuadër 

të etnofshatit shqiptar. 

22 23

Mjedisi Jetësor dhe 

Planifikimi Hapësinor 

“Rilindje me BESË” i kushton rëndësi të veçantë krijimit 

dhe zbatimit të legjislacionit për menaxhimin e përgjithshëm 

në fushën e mjedisit jetësorë, ujërave, planifikimit 

hapësinor, ndërtimit dhe menaxhimit me mbeturinat. 

Ky program zgjedhor do të fokusohet në tri faza: 

Në fazën e parë është paraparë që të fillojë parandalimi/ 

eliminimi i deponive të egra, që për fat të keq janë të pranishme 

në të gjitha hapësirat e banuara me shqiptarë, 

pastaj parandalimi i ndotësve të mëdhenj industrialë (si 

“Jugohrom”) dhe kushtëzimi i tyre që t’i plotësojnë standardet 

e parapara sipas normale ligjore, duke vendosur 

filtra, kërkimi i llogarisë nga pushteti lokal rreth përgjegjësisë 

së tyre në këtë drejtim, disiplinimi i personave 

fizikë dhe juridikë që ndikojnë në shkatërrimin e diversitetit. 

Në këtë fazë është paraparë kontroll edhe i ndotësve 

më të vegjël lokal, lirimi i hapësirave të uzurpuara publike 

nga njerëz të pandërgjegjshëm dhe vendosja e më 

shumë stacioneve për matjen e grimcave të dëmshme 

kancerogjene në ajër. 

Në fazën e dytë është menduar planifikimi i ndryshimeve 

ligjore që ndikojnë në përmirësimin e kushteve 

për mjedis dhe planifikim hapësinor, për çka duhet të 

ndërmerren këto hapa konkrete: 

• Do të propozojmë lëndë djegëse alternative, siç është 

gazi, peletat dhe do të angazhohemi për subvencionimin 

e lëndëve djegëse gjatë sezonit dimëror; 

• Do të propozojmë ndryshime në ligjin për ndërtim 

ku investitorët në ndërtimtari minimum 15% do të 

kenë paraparë hapësira të gjelbra; 

• Do të stimulojmë bashkëpunimin për marrjen e 

përvojave nga vendet BE-së, të cilat e kanë të rregulluar 

më mirë çështjen e ekologjisë dhe planifikimit 

hapësinor; 

• Do kërkojmë zgjerimin e kompetencave dhe përgjegjësive 

të inspektorateve lokale të mjedisit dhe 

planifikimit hapësinor; 

• Do të hapim linja telefonike (24 orë) ku qytetarët do 

të mund të denoncojnë raste të shkeljes së Ligjit për 

ndotjen e ambientit jetësor. 

• Do të bëjmë ndarjen e mjeteve ose subvencionimin 

e projekteve për riciklim nëpër ndërmarrjet publike 

për bartjen e mbeturinave, vendosjen e koshave për 

mbeturina të posaçme, si qelq, plastikë, letër etj. 

• Do të bëjmë shfrytëzimin racional të IPA-fondeve 

dhe do të bëjmë menaxhimin e tyre në mënyrë sa 

më efikase. 

Në fazën e tretë parashihet zgjidhja e problemeve 

përmes këtyre hapave konkrete: 

• Ndërtimi i rrjeteve të reja dhe zgjerimi i kapaciteteve 

ekzistuese të rrjeteve të ujësjellësit, kanalizimit të 

ujëra të zeza dhe kanalizimit atmosferik; 

• Ndërtimi (me partneritet publiko-privat) i një qendre 

reciklimi bashkëkohor në rajonin e Pollogut, e cila do 

të mund të shfrytëzohet për prodhimin e gazit natyror 

për ngrohje; 

• Caktimi i zonave ku do të bëhet grumbullimi i 

mbetjeve inerte; 

• Ndihmë në donacione ndaj OJQ -ve që stimulojnë 

dhe punojnë në ruajtjen e mjedisit dhe në vetëdijesimin 

e qytetarëve; 

• Pastrimi i rregullt i shtretërve, digave mbrojtëse të 

lumenjve dhe kanaleve filtruese; 

• Shpallja e malit Sharr si Park Nacional; 

• Stimulimi i transportit me mjete alternative, të cilat 

nuk e ndotin ambientin, siç janë biçikletat, motorët 

elektrikë etj. 

• Krijimi i hapësirave të gjelbra në zonat urbane. 

24 25

Bujqësia, 

Pylltaria dhe 

Ekonomia e Ujërave 

Maqedonia është shtet agrar dhe ka pozicion me kushte 

klimatike që ndikojnë në zhvillimin e bujqësisë, ku kultivohen 

kulturat e ndryshme bujqësore dhe mundësohet 

zhvillim i blegtorisë, pemëtarisë, vreshtarisë dhe shpendarisë. 

Këtë e dëshmon dhe ngritja e plantacioneve te 

pemëtarisë e të vreshtarisë, por edhe në blegtorisë ngritja 

e fermave të kafshëve të trasha, siç janë mëshqerrat, 

dhe kafshët e imëta, siç janë delet. 

Duke konstatuar se regjioni lindor dhe ai perëndimor i 

Maqedonisë nuk kanë zhvillim të njëjtë në këtë aspekt 

dhe kjo dihet se është për arsye politike (në pjesën 

perëndimore banojnë shqiptarët dhe si pasojë e mospërfaqësimit 

të shqiptarëve në këtë dikaster), “Rilindje 

me BESË” është angazhuar për të gjetur mënyra që edhe 

në këtë rajon të Maqedonisë të stimulohet njësoj zhvillimi 

i bujqësisë dhe blegtorisë. 

Nisur nga kjo angazhimi i koalicionit “Rilindje me BESË” 

do të jetë ky: 

• Ridefinimi i strategjisë për subvencionimin e bujqve 

në mënyrë të barabartë; 

• Do të precizohet çdo ndihmesë ose përkrahje e bujqve 

pa asnjë kusht joligjor; 

• Te bujqit do të ketë tolerime për ndërtimin e fermave 

në toka pjellore jashtë vijës së kuqe; 

• Do të ndalohet rreptësisht që të bëhen ndërtime në 

tokat bujqësore ose kjo të lejohet vetëm në tokat me 

bonitet të klasës 6, 7, 8 ose në toka jopjellore; 

• Do të bëhet hartimi i planit të grumbullimit të kulturave 

bujqësore dhe prodhimet e tyre të jenë te garantuara 

për shitje me anë të kontratave; 

• Do të bëhet rajonizimi i kulturave bujqësore, arondimi 

dhe komesacioni i tokave dhe bashkimi i bujqve për 

formimin e koperativave ku ka benificione shtetërore 

• Do të mundësohet lehtësimi i procedurave për 

dhënien e mundshme në mjetet e volitshme kreditore 

(EBRD) për të zvogëluar nevojën e përkrahjes 

së drejtpërdrejtë shtetërore; 

• Do të bëhet heqja tatimit në fitim (prej 5% në 0%) 

për bujqit dhe blegtorët; 

• Do të rritet vëllimi i investimeve kapitale dedikuar 

zhvillimit rural; 

• Do të inicohet themelimi i institucionit për hulumtime 

dhe zhvillim të nevojave deficitare në tregun e 

prodhimeve bujqësore për eksport; 

• Do të hartohet sistemi i mbrojtjes së çmimeve të 

prodhimeve themelore bujqësore; 

• Do të bëhet rritja e mjeteve të masave për zhvillim 

rural përkundër mjeteve përkrahje të drejtpërdrejta 

financiare; 

• Do të azhurohet që për zhvillimin e bujqësisë të jepen 

kredi me interes të vogël; 

• Do të krijohet masa për prodhimin e ushqimit organik 

– të shëndetshëm; 

• Do të behet prodhimi organik dhe brendimi i prodhimeve 

bujqësore në vend dhe jashtë; 

• Do të nxitet zvogëlimi i TVSH-së në 1% te mekanizmi 

bujqësor i importuar; 

• Do të hartohet strategji për kontrollimin e përdorimit 

të herbicideve dhe insekticideve jashtë normave 

ligjore; 

• Do të bëhet ngritja e digave për grumbullimin e 

ujërave në secilën komunë, që uji të shërbejë për pije, 

për vaditje dhe për kultivimin e rasatit, peshkut etj. 

• Në vendbanimet shqiptare të mundësohen ngritja e 

vaskave për kultivimin e peshqve; 

• Do të krijohet strategji për ridefinimin e strategjisë 

për zhvillimin e blegtorisë dhe bletarisë. 

• Do të ngrihet përfaqësimi i shqiptarëve në të gjithë 

sektorët e Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë 

së Ujërave jo vetëm si përqindje, por edhe në 

hierarkinë dhe njësitë rajonale të saj. 

26 27

Siguria 

e brendshme 

Mbrojtja, liria dhe siguria e qytetareve është dhe do të 

jetë themeli ose baza kryesore e veprimit tonë politik. 

Në këtë drejtim, duke ngritur cilësinë e sigurisë së qytetarëve 

do ta evitojmë çdo mundësi të implikimit partiako-politik 

në Ministrinë e Punëve të Brendshme. Siguria 

e te gjithë qytetarëve, pa diskriminim, gjithsesi shkon ne 

dobi të shtetit: bie kriminaliteti, shtohet fuqia e punës, 

ritet profesionalizmi dhe, në përgjithësi, shteti bëhet më 

i suksesshëm dhe më i sigurt. 

Liria dhe siguria detyrimisht duhet t’i përkasin qytetarit 

të Maqedonisë, pa marrë parasysh përkatësinë kombëtare, 

religjioze ose kulturore, ndërsa si efekt përfundimtar 

duhet ta synojë qytetarin e edukuar, me vlera morale 

dhe të formuar profesionalisht, që ai të jetë qytetar i 

dobishëm i shtetit dhe i shoqërisë. 

- Lufta kundër trafikimit të qenieve njerëzore dhe 

kontrabandës së njerëzve; 

- Lufta kundër trafikimit të armëve; 

- Lufta kundër trafikimit të makinave t; vjedhura; 

- Lufta kundër trafikimit të veprave të artit; 

- Lufta kundër pastrimit të parave dhe korrupsionit; 

- Lufta kundër terrorizmit etj. 

- Lufta kundër krimit të organizuar; 

- Lufta kundër korrupsionit. 

Detyrat kryesore të koalicionit “Rilindje me BESË” do të 

jenë: 

• Garantimi i sigurisë dhe lirisë së çdo qytetari, pa dallim 

kombësie dhe religjioni; 

• Parandalimi dhe sanksionimi i çdo individi ose grupi 

i cili tenton t’i shkelë ligjet e lartpërmendura të R.M.- 

së; 

• Reforma në vendet publike administrative në MPB; 

• Përfaqësimi proporcial, i drejtë, sasior, cilësor dhe 

vertikal i shqiptarëve në MPB; 

• Parandalimi dhe reduktimi i krimit të organizuar dhe 

korrupsionit 

- Lufta kundër drogës; 

- Lufta kundër trafikimit të paligjshëm; 

28 29

30

Programa rilindje me bese final

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?