taslakDEVE

More documents

Recommendations

Info

Kelimenin kökeni; Cemil meriç’e göre aydınlarımız arasında ideolojinin manası tam olarak açıklığa kavuşturulamamıştır. Bunun nedeni kelimenin kaypak ve karanlık oluşudur. Meriç, ideolojinin manasını kavrayabilmek için iki asra yaklaşan tarihine eğilmek gerektiğini ifade eder. Fransız ihtilalinden sonra Avrupa’nın ortasında yeni bir dünya kurulmaktadır. Yeni rejim eskiye ait olan şeylerin ortadan kaldırmakta ve kendi fikrini kabul ettirmekte kararlıdır. Bu ortamda felsefeye de başka bir isim bulmak gerekir. Destutt de tracy felsefeyi karşılaması için ideolojiyi kelimesini uydurur. Kelimenin en geniş anlamıyla: düşüncelerin ilmi. Felsefenin yerine geçecek olan bu yeni ilmin konusu : ‘düşünceler, düşüncelerin kanunları, kendilerini dile getiren işaretlerle münasebetleri ve kaynaklarıdır.’ Cobains ile de tracy kendilerini adlandırmak için ideolojist kelmesini kullanır. İdeoloji o dönemde bazı yazarlara göre, Fransa’nın klasik felsefesidir (H.Taine). Kısaca, ideoloji metafizik muhtevasından sıyrılan bir felsefe, mantıkla kaynaşan bir nevi tecrübi psikolojidir. Napolyon’un ideolojiye olan kini onun bir metafizik olduğunu düşündüğü içindir. Napolyon ideolojiyi ‘metafizik gevezelikler’ olarak tanımlar. Üniversite rektörüne verdiği talimatta ‘monarşiye uygun ve müspet şeyler okutacaksınız, metafizik, ideolojik gevezelikler yok’ der. Chateaubriand ideolojistleri küçümsemek için onlara ideolog adını takar ve Napolyon bu tabiri yaygınlaştırır. Napolyon’dan sonra ideolojinin asıl manası unutulur. Marx’da ideolojiye eski itibarını kazandırmaz ve 12 çağdaş batılı yazarların kaleminde ideoloji iltifatta çok hakaret anlamı taşır. Cemil meriçin yaşamı ve düşünce hayatına etkileri; Meriç’in farklı düşünce yapıları içerisine girebilmesi ve meselelere disiplinler arası yaklaşabilmesi onu farklı kılan noktalardan biridir. Edebiyat ve sosyal bilimlerin hemen hemen her alanında eserler veren bir bilim adamının yaşamı onun fikir dünyasını doğrudan etkilemiştir. Fransız sömürgesinde olan Hatay’da dünyaya gelmesi ilkokulda reyhanlı rüştiyesinde okumuş olması ve burada genç yaşta iken öğrenmeye başladığı Fransızcası onun ileriki yıllarda düşünce yapısını geliştirmiştir. Daha sonra Fransız kültürünün hâkim olduğu Antakya sultanisinde ortaokula devam etmesi genç yaşlarda bu kültürün içine girmesine, yakından tanımasını sağlamıştır. Lise hayatının 12. Sınıfını geçirdiği Pertevnihal’deki hocaları felsefede ihsan kongar, tarihte Reşat Ekrem koçu, edebiyatta keyise idali, Fransızcada Nurullah ataç’tır. İstanbul’da olduğu süre içerinde iletişimde olduğu entelektüel çevre onun düşüncelerinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır. 1939 Nisan ayında üçüyüz kadar kitabına ve dergi koleksiyonuna el konulur. Hatay hükümetini devirmek suçundan idam talebi ile yargılanır ancak iki ay sonra beraat eder. Bu olay düşünce yapısını etkileyen en önemli olaylardan biri olmuştur. Kendisini değerlendirdiği bir yazısında bu olaya atıf yaparak şunları söylemektedir. ‘kartallar uçmadan önce ücra kayalıklarda talim
yaparlarmış. Tefekkür tek insanın işi değil. Ben bir Descartes, bir Spinoza olamazdım? Bu bir kromozom meselesi değil. Hotantolar içinde büyüdüm. Okumak istediğim zaman dövdüler, kitaplarımı yırttılar. Nihayet kütüphanem yağma edildi, hapse atıldım v.s… cemiyet belkemiğimi kırdı. Uçmak istediğim zaman ancak sürünebiliyordum.’ Cemil Meriç düşünce hürriyetine inanan ve onu savunan bir aydın olarak karşımıza çıkmaktadır. Meriç’e göre insanlığı ilgilendiren en büyük, en hayati davalar karşısında sağır ve körüzdür. Bunun nedenini açıklarken de hür düşüncenin yokluğuna bağlar ve şunları dile getirir. ‘tabular, tabular. Her kapının arkasında elinde bıçak bekleyen dilsiz bir harem ağası. Düşünme! Düşüneni iftiranın ve sefaletin lağımında boğduktan sonra ellerimizi yıkayıp, ‘efendim, bizde filozof yetişmiyor.’ Diye ah-u vahlar’(jurnal,214). Bizde sol; Cemil Meriç’e göre bizdeki sol, bir zaruretten doğmamıştır. Sol ve solculuk batının kendi tarihi içerisinde meydana getirdiği kavramlar olmakla birlikte tutarlılığını sınıf kavgasından alır. Ancak bizim toplumumuzda Meriç’e göre sınıflar teşekkül etmemiştir. Sınıf kavgasının olmadığı bir yerde solun da ortaya çıkması beklenemez. Meriç solun batıda ortaya çıkış nedenini anlattığı bir röportajında ‘batı’da maddi sefalet ile manevisi iç içedir. Roma ve onun varisi batı daima sınıflar ve istibdatlar diyarıdır.’ ancak daha sonra bizde hiçbir zaman manevi sefalet olmadığından söz eder. Meriç’in Marx ile ilgili olan tespitleri ise onun batıyı anlama çabasını gösterir. Çünkü o batıyı sorgulayan Marx’ı taklit etmemiş, batının nasıl sorgulandığını anlamaya çalışmıştır. Meriç’e göre kimse Marx’ı anlamaya çalışmamış, dolayısıyla kimse onun metadolijisini yerlileştirmeye ve insanlığa kazandırdığı diyalektik ile ilgilenmemiştir. Meriç’in şu ifadeleri olayı özetlemektedir. ‘ Türk insanı Marx’ı ya ahmakça reddetmiş yahut bir ahir zaman peygamberi kabul etmiştir.’ Yine Marx ile ilgili başka bir tespitinde marx’ın batıyı anlamak için şuurlanmamıza yardımcı olduğunu söyler. ‘ama Marksizm şuurlanmamıza da yardım etmiştir. Evet. Türk insanı papağan batıcılıktan gerçek batıcılığa Marksizm sayesinde geçebilmiştir… Batı’dan icazet almadıkça batı’yı tenkit edemezdik. Marksizm bize bu icazeti verdi. Yani şuurumuza takılan zincirleri kırdı ve Avrupa büyüsünü bozdu.’ Meriç’e göre Marx’ın sınıf çatışmaları üzerinden tarihi yorumlaması bizim için olmasa da batı için uygundur hatta batıyı en iyi açıklayan yöntemdir. Cemil Meriç ve milliyetçilik anlayışı; Meriç’e göre milliyetçilik, Avrupa’nın Osmanlı’yı zayıflatmak için kullandığı ve bizde hiçbir karşılığı olmayan kapsayıcılığı olmayan, ayrıştırıcı bir yönü olan ideolojidir. milliyet düşüncesi Avrupalılar tarafından Osmanlı’ya getirilmek istenen bir düşünce biçimidir dolayısıyla Meriç bu ideolojinin batı kaynaklı olduğunu savunur. Avrupa, İslam’ın birleştirici gücü yerine milliyetin ayrıştırıcı yönünün Osmanlıya geçmesini tercih etmiştir. Ancak Meriç’e göre milliyetin Osmanlı’da bir karşılığı yoktur. İslamiyet’te de yeri olmadığı gibi batıdan ithal bir düşüncedir. Meriç’e göre milliyetçilik, imanımızı yok etmek için kullanılan vesilelerden biridir. Zaten Osmanlı’da bunlara itibar etmemiştir. Meriç’e göre fert dinsiz olabilir ancak toplum dinsiz olamaz. Tarihin hiçbir döneminde hiçbir topluluk dinsiz, mukaddessiz yaşayamamıştır. Bir topluma yapılacak en büyük kötülük onun dini inançları ile oynamaktır. Milliyetçiliğin Avrupa’dan ithal edilmesini de bu kategoride değerlendirmiştir. Zaten Osmanlı’nın dünyaya bakış açısı da İslami bir yön taşır. O dünyayı darü-l harb ve darü-l iman olarak ikiye ayırır. Darü-l iman vahdaniyete inanan, İslamiyeti kabul etmiş insanların ülkesidir. İslam sayesinde insanlar birbirini kardeş olarak gören bir ümmet teşkil edilmiş ve bu insanlar arasında bir eşitlik sağlanmıştır. Meriç’e göre cumhuriyetin en büyük hatalarından biri; maziyle yani Osmanlı ile bağlantının kesilince dinle de bağlantının kesileceğini sanmasıdır oysa din bizim için vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Meriç Türk insanın kaderinin din dışında sekilenmesinden yana değildir çünkü İslam ve Türk kimliği iç içe geçmiştir hatta Osmanlı Türklüğünü İslam içinde eritmiştir. Meriç’in şu sözlere dikkate değerdir.’ Cumhuriyetin en büyük hatası, hatta bir parça ittihat ve terakki’nin de hatası, Türk milletini dinin dışında mütalaa etmek hamakatini göstermiştir.’ Meriç, belirli sınırlar içinde yaşayan, belirli bir dili konuşan insanların belirli bir bayrak altında toplanarak varlıklarının haykırmasının zorunlu olduğunu da belirterek milliyet anlayışının zorunlu yönünü de aktarır. Avrupalı devletlerin oyunları sayesinde dindaşlarımızla aramız açılmış ve sınırlarımız ayrılmıştır. Meriç’e göre kendi varlığımızı 13
Page 1 and 2: süreli sosyal bilimler çalışmal
Page 3 and 4: 3
Page 5 and 6: San’a ve Yemen şehirlerini ele g
Page 7 and 8: kadar törpülense de radikal olan
Page 9 and 10: Eudaimonia antik Yunan etik anlayı
Page 11: 11
Page 15: nı anlamı taşımaktadır. Meriç

taslakDEVE

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?