mevzubahis

ereketi, vakitlerinde hisseder. Öyle
geniştir Kudüs üzerindeki bereket.
Müslümanlar bu kıymetin farkında
olmalı ki sıklıkla Kudüs fotoğraflarına,
şiirlerine, Kudüs’le ilgili programlara
rastlıyoruz günümüzde. Ama birçok
meselede olduğu gibi Kudüs söz konusu
olunca da tek başına sevgi yeterli
olmuyor. Biz Kudüs’ü severken, onun
tarihini, içinde barındırdığı yapıları,
coğrafyasını, sosyolojisini, günümüz
siyasi problemlerini, işgal politikalarını
bilmemize gerek yokmuş gibi davransak
da tüm bunlar da sevgiye dâhil
değil mi? Zira Selahaddin Eyyübi’nin
Kudüs’ü fethi kendisinden çok önce
İmadüddin Zengi’nin ortaya koyduğu
fetih stratejisinin bir sonucuydu.
PEKI O ZAMAN NERESIDIR KUDÜS?
Kudüs; Mısır, Mezopotamya ve
Anadolu bölgelerinin kesiştiği noktada
bulunan, Akdeniz’in Suriye kıyılarına
yakın bir şehir. Lut gölünün 24 km
batısında bulunan Kudüs Akdeniz
kıyılarına da 52 km uzaklıkta. Kutsal
mekânları barındırmasının yanında
Filistin toprakları; Asya, Afrika ve
Avrupa gibi stratejik önemi büyük olan
kıtaların kavşak noktası. Bu nedenle de
kültür, sanat ve medeniyet alışverişlerinin
yoğun olduğu bölgeler arasında
bir köprü vazifesi görmüş. Oryantalistler
Kudüs’ün tarihini şehrin kuruluşuna
dayandırsalar da:
“Ebû Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor:
Ben, Rasûlullâh’a Yeryüzünde
ilk önce hangi mescidin bina edilip
konulduğunu sordum, bana: ‘el-Mescidü’l-Harâm’
buyurdu. ‘Sonra hangisi’
dedim, ‘el-Mescidü’l-Aksâ’ buyurdu.
Sonra ben: ‘Bu iki mescidin kuruluşu
arasında ne kadar zaman vardır’
dedim, ‘Kırk sene’ buyurdu…”(Buhari,
Enbiya, 60/40)
rivayetinden yola çıkarak bu tarihin
ne kadar eskilere dayandığını anlayabiliriz.
Adının geçtiği, bilinen, en eski
belgelerin ise milattan önce 19 ve 18.
yüzyıllara ait Mısır metinleri olduğu
kudüs köşesi
söyleniyor. Çok kez istilalara uğramış ve birçok devletin hâkimiyeti altına
girmiş olan şehir farklı isimlerle anılmış. Urusalim, Yeruşalem, Jebus,
Jerusalem, İliya bunlardan bazıları. Müslümanların şehri almasıyla İliya
ismi terkedilerek Beytü’l Makdis ismi kullanılmaya başlanmış. Kudüs
ismi Memlükler döneminde yaygınlaşan bir isim. Osmanlı döneminde
buna Şerif kelimesi eklenerek Kudsü’ş-Şerif olarak ifade edilmiştir.
Osmanlı dönemine ait belge ve sicillerde de şehir bu ismiyle zikredilir.
Tarih boyunca Kudüs için birçok isim kullanılmıştır. Bu isimlere baktığımızda
genellikle şehrin kutsallıkla ya da barışla nitelendirildiği isimler
olduğunu farkederiz. Mescid-i Aksa ismi ise 144 dönümlük etrafı surla
çevrili alan için İsra suresinin nüzulünden itibaren kullanılmıştır. Müslümanların
idaresinde olduğu müddet içerisinde bu kutsal mescidin içine
Kıble Mescidi, Kubbetü’s-Sahra, Mervan ve Burak Mescidi gibi mescidler,
çok sayıda çeşme, kubbe ve çeşitli yapılar inşa edilmiş.
İslam tarihinde Kudüs’ün ilk fatihi olan Hz. Ömer, şehre Cebelü
Mükebbir (Tekbir Dağı)’den girmiş ve hiç kan akıtmadan şehrin anahtarını
patrikten teslim almıştır. Müslümanlara iki rekât namaz kıldıran
Hz.Ömer’in namazın birinci rekatında İsra suresi ikinci rekatında ise Sâd
suresi okuduğu rivayet edilir. İsra suresinin sebebini anlayabilsek de
neden Sâd suresini okuduğuna dair daha derin bir tefekkür gerekiyor sanırım.
Davud aleyhi selamın kıssasının bulunduğu Sad suresini okuyarak
Hz. Ömer, Davud aleyhi selamın torunları olduğunu ve kutsal toprakların
gerçek fatihlerinin geldiği mesajını mı veriyordu acaba?
Sonrasında Emeviler, Abbasiler, Memlükler, Eyyübiler, Osmanlı… O
kadar çok iz var ki Mescid-i Aksa’da, Kudüs sokaklarında, şehrin etrafında.
Zeytin dağından şehre baktığınızda bütün asırların, devletlerin, medeniyetlerin
bir tabloya nasıl sığdığına şahit oluyorsunuz. İnsana, zamanda
yolculuğa çıktığı hissini veren bir tablo. Hangi dönemde yaşadığını
insana unutturan, şehre gözünden ziyade yüreğiyle bakanları içine katıp
eriten bir tablo. Sanki şehirleri, insanları değiştiren ve dönüştüren yeni
zaman bu şehre hiç tesir etmemiş gibi. Hem de işgal devletinin şehrin
İslami kimliğini değiştirmek için yaptığı tüm çalışmalara rağmen. Kudüs
yalnız işgale değil, bozulmaya, yozlaşmaya, kimliksizleşmeye, modernleşme
dedikleri ama aslı betonlaşma olan bir musibete ve bunun gibi
birçok şeye direniyor. Bu sahne içinde bizim vazifemiz, rolümüz de sanki
insanı kendi içerisinde bir yolculuğa çıkaran o izlerin peşine düşmek,
bu direnişte şehre destek olmakmış gibi. Sokak sokak, adım adım tarihi
çeşmeleriyle, medreseleriyle, vakıflarıyla Kudüs’ü tanımakmış gibi.
Tanıdıkça seviyoruz Kudüs’ü, sevdikçe daha fazla tanıyoruz. Ahmet
Murat’ın da dediği gibi “Bir şehri taşına kadar sevmeyi beceren kimsenin
elinden o şehri alamazsınız” diyor meydan okuyoruz. Kudüs bizim için
sadece bir toprak parçası değil. Kudüs bizim pusulamız, yolumuzu aydınlatan
yıldızımız, dostu düşmanı ayırt ettiğimiz turnusol kağıdımız…
37