kuber 27 dec

C
M
Y
K
C
M
Y
K
·é¤ÕðÚU Öêç×
â´Âæη¤èØ
©UÕ‹-¬ÈÕ‹ ∑§Ê ºı⁄U
•ÊªÊ◊Ë ‹Ù∑§‚÷Ê øÈŸÊfl ◊apple¥ •÷Ë ‚◊ÿ „ÒU– ‹appleÁ∑§Ÿ
⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ Œ‹Ù¥ ∑§Ë ÃÒÿÊ⁄UË ‡ÊÈM§ „Ù øÈ∑§Ë „Ò– ˇÊappleòÊËÿ Œ‹Ù¥ ◊apple¥
•∑§È‹Ê„≈U „Ò •ı⁄U flapple •¬ŸË ÁSÕÁà ◊¡’Íà ∑§⁄UŸapple ◊apple¥ ¡È≈U ª∞ „Ò¥–
Œapple‡Ê ∑‘§ ŒÙŸÙ¥ ¬˝◊Èπ Á‚ÿÊ‚Ë ª∆’¥œŸÙ¥ ◊apple¥ ‚Ê»§ ÁŒπ ⁄U„Ë ÃŸÊßË
∑§Ê ◊ÈÅÿ ∑§Ê⁄UáÊ ÿ„Ë „Ò– ÷Ê¡¬Ê ∑‘§ ŸappleÃÎàfl flÊ‹apple ∞Ÿ«Ë∞ ◊apple¥
©Õ‹-¬ÈÕ‹ íÿÊŒÊ „Ò– ©‚∑§Ë ‚„ÿÙªË ‹Ù∑§ ¡Ÿ‡ÊÁQ§ ¬Ê≈U˸
(∞‹¡apple¬Ë) ∑‘§ ŸappleÃÊ Áø⁄Uʪ ¬Ê‚flÊŸ Ÿapple ∞∑§ Ã⁄U„ ‚apple øappleÃÊflŸË „Ë
Œapple «Ê‹Ë Á∑§ •ª⁄U ‚◊ÿ ⁄U„Ãapple ‚Ë≈U ’¥≈UflÊ⁄Uapple ¬⁄U ’Êà Ÿ„Ë¥ ’ŸË ÃÙ
ª∆’¥œŸ ∑§Ù ŸÈ∑§‚ÊŸ „Ù ‚∑§ÃÊ „Ò– ªı⁄UË’ „Ò Á∑§ ∞Ÿ«Ë∞ ∑§Ë
‚„ÿÙªË ⁄UÊC˛Ëÿ ‹Ù∑§ ‚◊ÃÊ ¬Ê≈U˸ (•Ê⁄U∞‹∞‚¬Ë) ª∆’¥œŸ ‚apple
¬„‹apple „Ë ÁŸ∑§‹ øÈ∑§Ë „Ò •ı⁄U ©‚∑‘§ ŸappleÃÊ ©¬apple¥Œ˝ ∑§È‡ÊflÊ„Ê ÿͬË∞
◊apple¥ ‡ÊÊÁ◊‹ „UÙ øÈ∑‘§ „Ò¥– Á‡Êfl‚appleŸÊ ÃÙ ‚Ê‹Ù¥ ‚apple •‹ª ⁄Uʪ •‹Ê¬ÃË
•Ê ⁄U„Ë „Ò– Á¬¿U‹apple „UçÃapple ◊È¥’߸ ◊apple¥ ¬˝œÊŸ◊¥òÊË ∑‘§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ∑§Ê
’Á„c∑§Ê⁄U ∑§⁄U ©‚Ÿapple ∞∑§ ’Ê⁄U Á»§⁄U •¬ŸË ŸÊ⁄UÊ¡ªË ÁŒπÊ߸– Á’„Ê⁄U
◊apple¥ ‚Ë≈U ’¥≈UflÊ⁄Uapple ∑§Ù ‹apple∑§⁄U •‚‹ ¬appleø »§¥‚Ê „È•Ê „Ò– ÷Ê¡¬Ê
•¬ŸË ‚’‚apple ’«∏Ë ‚„ÿÙªË ¬Ê≈U˸ ¡apple«ËÿÍ ∑§Ù ŸÊ⁄UÊ¡ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UŸÊ
øÊ„ÃË ‹appleÁ∑§Ÿ ß‚ øP§⁄U ◊apple¥ ¿Ù≈Uapple-¿UÙ≈appleU ‚„UÿÙªË º‹ ¬⁄Uapple‡ÊÊŸ „Ù
ª∞ „Ò¥– „Ê‹ ∑‘§ ÁflœÊŸ‚÷Ê øÈŸÊflÙ¥ ◊apple¥ ÷Ê¡¬Ê ∑§Ë „Ê⁄U ∑‘§ ’ÊŒ flapple
◊Èπ⁄U „È∞ „Ò¥ •ı⁄U ∑§«∏Ë ‚ıŒapple’Ê¡Ë ∑§⁄UŸÊ øÊ„Ãapple „Ò¥– ‹appleÁ∑§Ÿ ⁄U„Ë
’Êà Áfl¬ˇÊ ∑§Ë ÃÙ ∑§Ê¥ª˝apple‚ ∑‘§ ÃËŸ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊apple¥ ‚⁄U∑§Ê⁄U ’ŸÊ ‹appleŸapple ∑‘§
’ÊŒ ÷Ë ‚÷Ë Áfl¬ˇÊË Œ‹ ©‚∑§Ê ŸappleÃÎàfl SflË∑§Ê⁄U Ÿ„Ë¥ ∑§⁄U ¬Ê ⁄U„apple
„Ò¥– ß‚‚apple ◊ÙŒË ∑§Á⁄U‡◊apple ∑‘§ Áπ‹Ê»§ ∞∑§ ◊¡’Íà Áfl¬ˇÊË ª∆¡Ù«∏
©÷⁄UŸapple ∑§Ë ‚¥÷ÊflŸÊ ∑§◊¡Ù⁄U ¬«∏Ë „Ò– ⁄UÊ¡SÕÊŸ ∑‘§ ◊ÈÅÿ◊¢òÊË
•‡ÊÙ∑§ ª„‹Ùà ∑‘§ ‡Ê¬Õ ª˝„áÊ ‚◊Ê⁄UÙ„ ‚apple ŒÍ⁄UË ’ŸÊ∑§⁄U
‚◊Ê¡flÊŒË ¬Ê≈U˸ ∑‘§ •äÿˇÊ •Áπ‹apple‡Ê ÿÊŒfl •ı⁄U ’„È¡Ÿ ‚◊Ê¡
¬Ê≈U˸ (’Ë∞‚¬Ë) ∑§Ë ‚Ȭ˝Ë◊Ù ◊ÊÿÊflÃË Ÿapple ‚¥∑‘§Ã Œapple ÁŒÿÊ ÕÊ Á∑§
flapple ∑§Ê¥ª˝apple‚ ‚apple ŒÍ⁄UË ’ŸÊ∑§⁄U ø‹apple¥ªapple •ı⁄U ÷Ê¡¬Ê ∑‘§ Áπ‹Ê»§ ‚÷Ë
Áfl¬ˇÊË Œ‹Ù¥ ∑§Ê ∞∑§ ◊„ʪ∆’¥œŸ ’ŸÊŸapple ∑‘§ ¬˝ÊÚ¡appleÄU≈U ∑§Ê Á„S‚Ê
Ÿ„Ë¥ ’Ÿapple¥ªapple– ∑§„Ê ¡Ê ⁄U„Ê „Ò Á∑§ ߟ ŒÙŸÙ¥ Ÿapple ∑§Ê¥ª˝apple‚ ∑§Ù Á∑§ŸÊ⁄Uapple
⁄Uπ∑§⁄U ©U¬˝ ∑‘§ Á‹∞ •Ê¬‚ ◊apple¥ ª∆’¥œŸ ÷Ë ∑§⁄U Á‹ÿÊ „Ò– ’Ë∞‚¬Ë
x~ •ı⁄U ∞‚¬Ë x| ‚Ë≈UÙ¥ ¬⁄U øÈŸÊfl ‹«∏appleªË– •Á¡Ã Á‚¥„ ∑§Ë
•Ê⁄U∞‹«Ë ∑§Ù w ‚Ë≈Uapple¥ ŒË ¡Ê ‚∑§ÃË „Ò¥, ¡’Á∑§ ∑§Ê¥ª˝apple‚ ∑‘§ Á‹∞
⁄UÊÿ’⁄Uapple‹Ë •ı⁄U •◊apple∆Ë ∑§Ë ‚Ë≈Uapple¥ ¿Ù«∏ ŒË ¡Ê∞¥ªË– •Áπ‹apple‡Ê ÿÊŒfl
Ÿapple ¬˝œÊŸ◊¥òÊË ¬Œ ∑‘§ Á‹∞ ⁄UÊ„È‹ ªÊ¥œË ∑§Ë ©ê◊ËŒflÊ⁄UË ‚apple ÷Ë
•‚„◊Áà ¡ÃÊ߸ „Ò– ©ã„Ù¥Ÿapple ∑§„Ê Á∑§ ÁŸ¡Ë Ãı⁄U ¬⁄U ∑§Ù߸ ⁄UÊ„È‹
∑§Ù ¬˝œÊŸ◊¢òÊË ∑§Ê ©Uê◊˺flÊ⁄U ∑§„ ‚∑§ÃÊ „Ò ‹appleÁ∑§Ÿ ß‚∑§Ê ◊Ë’
ÿ„ Ÿ„Ë¥ Á∑§ ÿ„ ª∆’¥œŸ ∑§Ë ÷Ë ⁄UÊÿ „Ò– ÿ„Ë S≈UÒ¥« flÊ◊¬¥ÕË Œ‹Ù¥
∑§Ê ÷Ë „Ò, •ı⁄U ©Ÿ∑§Ë Áø⁄U ¬˝ÁÃm¥mË ¬Áp◊ ’¥ªÊ‹ ∑§Ë ◊ÈÅÿ◊¥òÊË
◊◊ÃÊ ’Ÿ¡Ë¸ ∑§Ê ÷Ë– ŒappleπŸÊ „Ò, ÷Ê¡¬Ê •ı⁄U ∑§Ê¥ª˝apple‚ Á∑§‚ „Œ
Ã∑§ •¬Ÿapple ‚„ÿÙÁªÿÙ¥ ∑§Ù ∞∑§¡È≈U ∑§⁄U ¬ÊÃË „Ò¥–
Áfl÷Ê¡Ÿ ∑§Ë ⁄UÊ¡ŸËÁà ©UÁøà Ÿ„UË¥
◊äÿ ¬˝Œapple‡Ê ∑‘§ ŸflÁŸflʸÁøà ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ∑§◊‹ŸÊÕ Ÿapple ‡Ê¬Õ ‹appleŸapple
∑‘§ ‚ÊÕ „Ë ◊äÿ ¬˝Œapple‡Ê ◊apple¥ ∞∑§ •ı⁄U Á‡ÊªÍ»§Ê ¿Ù«∏Ê– ©ã„Ù¥Ÿapple
SÕÊŸËÿ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù •Áœ∑§ Ÿı∑§Á⁄UÿÊ¥ ŒappleŸapple ∑§Ë ¬˝ÁÃ’hÃÊ ∑‘§ ‚ÊÕ
„Ë ÿ„ ÷Ë ÉÊÙÁ·Ã ∑§⁄U «Ê‹Ê Á∑§ ©ûÊ⁄U ¬˝Œapple‡Ê •ı⁄U Á’„Ê⁄U ‚apple •ÊŸapple
flÊ‹apple ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù ◊äÿ ¬˝Œapple‡Ê ◊apple¥ ∑§Ê◊ Ÿ„Ë¥ ÁŒÿÊ ¡Ê∞ªÊ– •¬Ÿapple
∑§Êÿ¸∑§Ê‹ ∑‘§ ¬„‹apple ÁŒŸ „Ë ©ã„Ù¥Ÿapple ÿ„ ÉÊÙ·áÊÊ ∑§Ë ÕË, Á∑§ Á¡Ÿ
©l٪٥ ∑§Ù ¬˝Œapple‡Ê ‚⁄U∑§Ê⁄U ‚apple ∑§È¿ ‹Ê÷ øÊÁ„∞, fl„ Ã÷Ë Á◊‹appleªÊ
¡’ ©Ÿ∑‘§ ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÙ¥ ◊apple¥ ∑§◊ ‚apple ∑§◊ |Æ ¬˝ÁÇÊà ‹Ùª ◊äÿ
¬˝Œapple‡Ê ∑‘§ „Ù¥– ‚ÊÕ „Ë ©ã„Ù¥Ÿapple ÿ„ ‚¥Œapple‡Ê ÷Ë ÁŒÿÊ Á∑§ fl„
¬˝flÊÁ‚ÿÙ¥ ∑§Ê Sflʪà •¬Ÿapple ¬˝Œapple‡Ê ◊apple¥ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄Uapple¥ªapple •ı⁄U •ılÙÁª∑§
ˇÊappleòÊÙ¥ ◊apple¥ ©Ÿ∑‘§ ⁄UÙ¡ªÊ⁄U ¬˝Ê# ∑§⁄UŸapple ¬⁄U ÁŸÿ¥òÊáÊ ÷Ë ‹ªÊ∞¥ªapple– Ÿı ’Ê⁄U
‚Ê¥‚Œ ⁄U„ øÈ∑‘§ ∑§◊‹ŸÊÕ Ÿapple •¬Ÿapple ⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ ¬˝ÁÃm¥ÁmÿÙ¥ ∑§Ù
•¬Ÿapple Áπ‹Ê»§ Áfl÷Ê¡Ÿ ∑§Ë ⁄UÊ¡ŸËÁà πapple‹Ÿapple ∑‘§ •Ê⁄UÙ¬ ‹ªÊŸapple ∑§Ê
∞∑§ ífl‹¥Ã ◊ı∑§Ê ÁŒÿÊ „Ò– ¬„‹apple ‚apple „Ë v~}y ∑‘§ Á‚π Œ¥ªÙ¥ ∑§Ù
‹apple∑§⁄U ÁflflÊÁŒÃ ∑§◊‹ŸÊÕ ∑§È¿ ãÿÊÁÿ∑§ Áflflʌ٥ ◊apple¥ ÷Ë »§¥‚apple „Ò¥–
ÿ„Ë Ÿ„Ë¥, ∑§◊‹ŸÊÕ πÈŒ ÷Ë ©ûÊ⁄U ¬˝Œapple‡Ê ∑‘§ ∑§ÊŸ¬È⁄U ◊apple¥ „Ë ¬ÒŒÊ
„È∞ „Ò¥– ©Ÿ∑§Ë ¬…∏Ê߸ ŒÍŸ S∑§Í‹ ◊apple¥ •ı⁄U ∑§ÊŸ¬È⁄U ∑‘§ «Ë∞flË ∑§ÊÚ‹apple¡
◊apple¥ „È߸ „Ò– ©Ÿ∑§Ë Á‡ÊˇÊÊ fl ⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ ‚¥S∑§Ê⁄U Œapple„⁄Uʌ͟ ◊apple¥ ©Ÿ∑‘§
Á◊òÊ ‚¥¡ÿ ªÊ¥œË ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë Áfl∑§Á‚à „È∞– ©Ÿ∑§Ê ◊äÿ ¬˝Œapple‡Ê ‚apple
ŒÍ⁄U-ŒÍ⁄U Ã∑§ ∑§„Ë¥ ∑§Ù߸ ‹appleŸÊ-ŒappleŸÊ Ÿ„Ë¥ ÕÊ– ’Ê„⁄UË √ÿÁQ§ÿÙ¥ flÊ‹apple
‚¥Œapple‡Ê ∑‘§ ‚ÊÕ ∑§◊‹ŸÊÕ Ÿapple •¬Ÿapple •Ê¬ ∑§Ù ◊„Ê⁄UÊC˛ ŸflÁŸ◊ʸáÊ
‚appleŸÊ ¬˝◊Èπ ⁄UÊ¡ ∆Ê∑§⁄Uapple ∑‘§ ‚ÊÕ π«∏Ê ∑§⁄U Á‹ÿÊ „Ò ¡Ù ‡ÊÈM§ ‚apple „Ë
©ûÊ⁄U ÷Ê⁄UÃËÿÙ¥ ∑‘§ ◊„Ê⁄UÊC˛ ◊apple¥ ∑§Ê◊ ∑§⁄UŸapple ¬⁄U •‚¥ÃÈC ⁄U„apple „Ò¥– flÒ‚apple
∑§Ù߸ ÷Ë ¬˝Œapple‡Ê •¬ŸË SÕÊŸËÿ ¬˝ÁÃ÷Ê ∑§Ë •ŸŒappleπË Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UÃÊ
¬⁄U¥ÃÈ ß‚ Ã⁄U„ ‚apple Á∑§‚Ë ÷Ë ∑§È‡Ê‹ •ı⁄U •∑§È‡Ê‹ üÊÁ◊∑§ ∑§Ê Á‚»§¸
◊Í‹ ÁŸflÊ‚ ∑‘§ •ÊœÊ⁄U ¬⁄U ¬ˇÊ¬Êà ∑§⁄UŸÊ Œapple‡Ê ∑§Ë ‚¥ÉÊËÿ ÷ÊflŸÊ
∑‘§ Áfl¬⁄UËà „Ò– √ÿʬÊ⁄U ∑‘§ ˇÊappleòÊ ◊apple¥ ◊äÿ ¬˝Œapple‡Ê ¬˝Õ◊ vÆ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊apple¥
•ÊÃÊ „Ò ß‚ Ã⁄U„ ∑§Ë Áfl÷ÊÁ¡Ã ⁄UÊ¡ŸËÁà πapple‹ ∑§⁄U ∑§Ù߸ ÷Ë ¬˝Œapple‡Ê
•Êªapple Ÿ„Ë¥ ’…∏ ‚∑§ÃÊ– ‚÷Ë ⁄UÊ¡ŸËÁÃôÊÙ¥ ∑§Ù ߟ ’ÊÃÙ¥ ∑§Ê äÿÊŸ
⁄UπŸÊ øÊÁ„∞–
◊apple·- Á¡Ÿ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù •Ê¬ ¡ÊŸÃapple „Ò¥, ©Ÿ∑‘§ ¡∏Á⁄U∞ •Ê¬∑§Ù
•Ê◊ŒŸË ∑‘§ Ÿ∞ dÙà Á◊‹apple¥ªapple– ∑§È¿ ‹Ùª Á¡ÃŸÊ ∑§⁄U
‚∑§Ãapple „Ò¥, ©‚‚apple ∑§ß¸ ÿÊŒÊ ∑§⁄UŸapple ∑§Ê flÊŒÊ ∑§⁄U ŒappleÃapple „Ò¥–
flη- •Ê¬ •¬Ÿapple ‚∑§Ê⁄UÊà◊∑§ ⁄UflÒÿapple •ı⁄U •Êà◊ÁflEÊ‚ ∑§Ë
fl¡„ ‚apple •Ê‚-¬Ê‚ ∑‘§ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù ¬˝÷ÊÁflà ∑§⁄Uapple¥ªapple–
Á◊ÕÈŸ- •Ê¬∑§Ù ‚apple„à ‚apple ¡È«∏Ë ¬⁄Uapple‡ÊÊÁŸÿÙ¥ ∑‘§ ø‹Ãapple •S¬ÃÊ‹
¡ÊŸÊ ¬«∏ ‚∑§ÃÊ „Ò, •Ã— ‚ÊflœÊŸË •¬appleÁˇÊà „Ò–
∑§∑§¸- ¬Ò‚apple ∑§◊ÊŸapple ∑‘§ Ÿ∞ ◊ı∑∏§apple ◊ÈŸÊ»∏§Ê Œapple¥ªapple– ‚¥÷fl „Ò Á∑§ ŒÙSÃ
Á‚¥„-
„Ë •Ê¬∑§Ù ª∏‹Ã ⁄UÊSÃÊ ÁŒπ‹Ê∞°–
•Ê¬∑§Ë ‚◊SÿÊ∞° •Ê¡ •Ê¬∑‘§ ◊ÊŸÁ‚∑§ ‚Èπ ∑§Ù ŸC
∑§⁄U ‚∑§ÃË „Ò¥– ’Ù‹Ãapple ‚◊ÿ •ı⁄U ÁflûÊËÿ ‹appleŸ-ŒappleŸ ∑§⁄UÃapple
‚◊ÿ ‚ÊflœÊŸË ’⁄Ußapple ∑§Ë ¡∏M§⁄Uà „Ò–
∑§ãÿÊ- ÁŸ⁄UʇÊÊflÊŒË ⁄UflÒÿapple ‚apple ’øapple¥ ÄUÿÙ¥Á∑§ Ÿ Á‚»∏§¸ ÿ„ •Ê¬∑§Ë
‚¥÷ÊflŸÊ•Ù¥ ∑§Ù ∑§◊ ∑§⁄U ŒappleªÊ, ’ÁÀ∑§ ‡Ê⁄UË⁄U ∑‘§ •Ê¥ÃÁ⁄U∑§
‚¥ÃÈ‹Ÿ ∑§Ù ÷Ë Á’ªÊ«∏ ŒappleªÊ–
ÃÈ‹Ê- •ÊÁÕ¸∑§ ‚◊SÿÊ•Ù¥ Ÿapple ⁄UøŸÊà◊∑§ ‚ÙøŸapple ∑§Ë •Ê¬∑§Ë
ˇÊ◊ÃÊ ∑§Ù ’apple∑§Ê⁄U ∑§⁄U ÁŒÿÊ „Ò– ÉÊ⁄U ∑‘§ ‹Ùª •Ê¬∑‘§
π∏ø˸‹apple Sfl÷Êfl ∑§Ë •Ê‹ÙøŸÊ ∑§⁄Uapple¥ªapple–
flÎÁp∑§- ◊ŸÙ⁄U¥¡Ÿ •ı⁄U ‚ıãŒÿ¸ ◊apple¥ ß¡∏Ê»∏§apple ¬⁄U ¡∏L§⁄Uà ‚apple ÿÊŒÊ
œŸÈ-
fl∑∏§˜Ã Ÿ π∏ø¸ ∑§⁄Uapple¥–
¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§Ë ©ê◊ˌ٥ ¬⁄U π⁄UÊ ©Ã⁄UŸapple ∑‘§ Á‹∞ •Ê¬∑§Ù
∑§È¿ ∑§⁄U ÁŒπÊŸapple ∑§Ë ¡∏M§⁄Uà „Ò–
◊∑§⁄U- •Ê¡ ‚»§‹ÃÊ ∑§Ê ◊¥òÊ ÿ„ „Ò Á∑§ ©Ÿ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ‚‹Ê„
¬⁄U ¬Ò‚apple ‹ªÊ∞°, ¡Ù ◊ıÁ‹∑§ ‚Ùø ⁄UπÃapple „Ù¥ •ı⁄U •ŸÈ÷flË
÷Ë „Ù¥– ’„Ÿ ∑§Ê Fapple„ •Ê¬∑§Ù ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ŒappleªÊ–
∑§È¥÷-
◊ËŸ-
⁄UÊÁ‡Ê»§‹
•Ê¬∑§Ù ‹¥’apple ‚◊ÿ ‚apple ◊„‚Í‚ „Ù ⁄U„Ë Õ∑§ÊŸ •ı⁄U ßÊfl
‚apple •Ê⁄UÊ◊ Á◊‹appleªÊ–
•Ê¬∑‘§ π∏øÙ¥¸ ◊apple¥ ’…∏ÙÃ⁄UË „ÙªË, ¡Ù •Ê¬∑‘§ Á‹∞ ¬⁄Uapple‡ÊÊŸË
∑§Ê ‚’’ ‚ÊÁ’à „Ù ‚∑§ÃË „Ò– ‚Ê◊ÍÁ„∑§ •ÊÿÙ¡Ÿ ◊apple¥
∑§Ù߸ •Ê¬∑§Ù ◊¡∏Ê∑§ ∑§Ê Áfl·ÿ ’ŸÊ ‚∑§ÃÊ „Ò–
×èÚUæ »õÌ×
¡‹flÊÿÈ ¬Á⁄UfløŸ
∑§Ê ¬appleÁ⁄U‚ ‚◊¤ÊıÃÊ,
vwv ‚Íÿ¸ ¬ÈòÊ Œapple‡ÊÙ¥
∑§Ë ’Ò∆∑§Ù¥ ∑§Ê
∑§ÊÿʸãflÿŸ •ı⁄U
∑§Ê’¸Ÿ-©à‚¡¸Ÿ ¬⁄U
Áfl∑§Ê‚‡ÊË‹ •ı⁄U
Áfl∑§Á‚à Œapple‡ÊÙ¥ ∑‘§
¬⁄US¬⁄U •Ê⁄UÙ¬-
¬˝àÿÊ⁄U٬٥ ∑‘§ ’Ëø
ÿ„ ‚ŒË ¬ÿʸfl⁄UáÊ
∑‘§ •‚ÊœÊ⁄UáÊ ÿÈh
∑§Ù ‚◊ÿ ∑‘§ ¬ÛÊÙ¥
¬⁄U Œ¡¸ ∑§⁄UÃË ¡Ê
⁄U„Ë „Ò •ı⁄U ◊ŸÈcÿ
Á‚⁄U ÕÊ◊apple ’Ò∆Ê „Ò–
Á‚‹Á‚‹Ê „Ò Á∑§
Õ◊ÃÊ Ÿ¡⁄U Ÿ„Ë¥
•ÊÃÊ–
¡’ wÆv} •¬ŸË …‹ÊŸ ∑§Ë •Ù⁄U
ÕÊ, Ã÷Ë ‚’⁄UË◊Ê‹Ê ◊¥ÁŒ⁄U ¬⁄U ‚Ȭ˝Ë◊
∑§Ù≈U¸ ∑§Ê »Ò§‚‹Ê •ÊÿÊ– ÿ„ »Ò§‚‹Ê
‚÷Ë ©◊˝ ∑§Ë •ı⁄UÃÙ¥ ∑§Ù ÷ªflÊŸ
•ÿå¬Ê ∑§Ë ¬Í¡Ê ∑§⁄UŸapple ∑§Ê •Áœ∑§Ê⁄U
ŒappleÃÊ „Ò •ı⁄U œÊÁ◊¸∑§ ◊Ê◊‹Ù¥ ∑‘§
‚Ê◊ÍÁ„∑§ ¬˝’¥œŸ ¬⁄U ¬Í¡Ê-•ø¸ŸÊ ∑§Ë
√ÿÁQ§ªÃ SflÃ¥òÊÃÊ, ªÁ⁄U◊Ê •ı⁄U
‚◊ÊŸÃÊ ∑‘§ ‚Ê¥ÁflœÊÁŸ∑§ •Áœ∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ë
⁄UˇÊÊ ∑§⁄UÃÊ „Ò– •ÿå¬Ê ◊¥ÁŒ⁄U ¬˝’¥œŸ vÆ
‚apple zÆ ‚Ê‹ ∑§Ë ◊Á„‹Ê•Ù¥ ∑§Ù ◊¥ÁŒ⁄U ◊apple¥
¬˝flapple‡Ê ∑§Ë ß¡Ê¡Ã Ÿ„Ë¥ ŒappleÃÊ, ÄUÿÙ¥Á∑§
fl„ ©ã„apple¥ “•¬ÁflòÊ” ◊ÊŸÃÊ „Ò–
’„⁄U„Ê‹, ‚Ȭ˝Ë◊ ∑§Ù≈U¸ ∑§Ë ‚¥ÁflœÊŸ
¬Ë∆ Ÿapple y-v ∑‘§ •ŸÈ¬Êà ‚apple ÿ„ »Ò§‚‹Ê
‚ÈŸÊÿÊ ÕÊ •ı⁄U Á¡‚ ∞∑§◊ÊòÊ ◊Á„‹Ê
¡¡ Ÿapple •‚„◊Áà ∑§Ê »Ò§‚‹Ê ÁŒÿÊ,
©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ œÊÁ◊¸∑§ ¬⁄U¥¬⁄UÊ•Ù¥
∑§Ù √ÿÁQ§ªÃ SflÃ¥òÊÃÊ ÿÊ ‹Ò¥Áª∑§
‚◊ÊŸÃÊ ‚apple Ÿ„Ë¥ ¡Ù«∏Ê ¡Ê ‚∑§ÃÊ– fl„
ÿÊÁø∑§Ê∑§Ãʸ•Ù¥ ∑§Ë ß‚ Œ‹Ë‹ ‚apple ÷Ë
‚„◊à Ÿ„Ë¥ ÕË¥ Á∑§ ¬˝‚fl-ÿÙÇÿ ©◊˝
∑§Ë ◊Á„‹Ê•Ù¥ ∑‘§ ◊¥ÁŒ⁄U ¬˝flapple‡Ê ¬⁄U ⁄UÙ∑§
©Ÿ∑‘§ ‚ÊÕ “•¿ÍÔ-‚Ê √ÿfl„Ê⁄U „Ò–
ß‚ ¬Í⁄Uapple ◊‚‹apple Ÿapple ’„‚ ∑§Ë øıÃ⁄U»§Ê
¤Ê«∏Ë ‹ªÊ ŒË– Ã∑§¸ ÁŒÿÊ ªÿÊ Á∑§ ∞∑§
Ã⁄U»§ ÃÙ ÷Ê⁄UÃËÿ ‚¥S∑§ÎÁà ◊ÊÃÎàfl ∑§Ë
¬Í¡Ê ∑§⁄UÃË „Ò, ‹appleÁ∑§Ÿ ŒÍ‚⁄UË •Ù⁄U
¬˝¡ŸŸ ÿÙÇÿ SòÊË ∑§Ù “•¬ÁflòÊ” ‚◊¤ÊÊ
¡ÊÃÊ „Ò– „Ê‹Ê¥Á∑§ •ŒÊ‹Ã ∑‘§ ’„È◊Ã
â´Âæη¤èØ ÚUæØÂéÚU, w| ç¼âÕÚU w®v} 4
üÊË÷ªflº˜ ªËÃÊ ◊apple¥ ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑§Ê Áø¥ÃŸ
Ö
Á¬¿‹apple ÁŒŸÙ¥ ÁÃé’à ∑§Ù ‹apple∑§⁄U
•◊appleÁ⁄U∑§Ê ◊apple¥ „flÊ ∑§Ê L§π Á»§⁄U ‚apple
’Œ‹Ÿapple ‹ªÊ „Ò. •◊appleÁ⁄U∑§Ê øËŸ ∑§Ù ÉÊapple⁄Uapple
◊apple¥ ‹appleŸapple ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ◊apple¥ „Ò. ©‚∑§Ê ‹ˇÿ
ÁÃé’à ∑§Ù ◊ŒŒ ¬„È¥øÊŸapple ∑§Ë ∑§◊,
•¬ŸÊ ‹ˇÿ ¬Í⁄UÊ ∑§⁄UŸapple ∑§Ê íÿÊŒÊ „Ò.
‚Ê‹ v~zÆ ∑‘§ Œ‡Ê∑§ ◊apple¥ •◊appleÁ⁄U∑§Ê Ÿapple
¬Í⁄UË ÿÙ¡ŸÊ ’ŸÊÿË ÕË ÁÃé’à ∑§Ù
ø¥ªÈ‹ ‚apple ◊ÈQ§ ∑§⁄UŸapple ∑‘§ Á‹∞. •ª⁄U Ã’
∑§Ë ÷Ê⁄Uà ‚⁄U∑§Ê⁄U •◊appleÁ⁄U∑§Ë ŸÄU‡Êapple∑§Œ◊
¬⁄U ø‹Ë „ÙÃË, ÃÙ ÁÃé’à ∞∑§ •Ê¡ÊŒ
Œapple‡Ê „ÙÃÊ. •ı⁄U øËŸ ∑‘§ ∑§¥≈UË‹apple ÃÊ⁄U ¡Ù
÷Ê⁄Uà ∑‘§ ߌ¸-ÁªŒ¸ øËŸ ∑‘§ mÊ⁄UÊ Á’¿Êÿapple
ªÿapple „Ò¥, flapple Ÿ„Ë¥ „ÙÃapple. ‚Ê‹ v~zÆ ◊apple¥
•◊appleÁ⁄U∑§Ê ∑§Ë ÿÙ¡ŸÊ ∑§Ê ◊ÈÅÿ ∑‘§¥Œ˝
÷Ê⁄Uà ÕÊ. •◊appleÁ⁄U∑§Ê ∑§Ë ‚Ùø øËŸ ∑‘§
‚ÊêÿflÊŒ ∑§Ù Œ’ÙøŸapple ∑§Ë ÕË. øËŸ ∑‘§
ÁflL§h ÿÈh ∑‘§ Á‹∞ ÷Ê⁄Uà ∑§Ù ÃÒÿÊ⁄U
ªflŒ˜ ªËÃÊ ∑§Ù ◊„Ê÷Ê⁄Uà ÿÈh ∑§Ë
ÁŸÁpà ÷ÍÁ◊∑§Ê ∑‘§ M§¬ ◊apple¥ ŒappleπÊ ¡Ê
‚∑§ÃÊ „Ò– üÊË∑§ÎcáÊ Ÿapple •¥Ã Ã∑§ ß‚apple
⁄UÙ∑§Ÿapple ∑§Ë øappleCÊ ∑§Ë ÄUÿÙ¥Á∑§ ÿÈh Á∑§‚Ë
÷Ë ÿȪ •ı⁄U ‚◊Ê¡ ◊apple¥ ÿÊßʕ٥ ∑‘§
ßÁÄʂ ∑‘§ M§¬ ◊apple¥ Œ¡¸ „ÙÃapple „Ò¥– •ı⁄U ¡’
ßÁÄʂ ÿÊßʕ٥ ∑‘§ ’Ëø ÷≈U∑§Ÿapple
‹ªÃÊ „Ò Ã’ „SÃÁ‹Áπà ŒSÃÊflapple¡ Ÿ
⁄U„∑§⁄U „SÃˇÊapple¬ „Ù ¡ÊÃÊ „Ò– ß‚ R§◊ ◊apple¥,
flø◊ÊŸ-¬Á⁄U¬˝appleˇÿ ∑§Ë ¬˝Ê‚¥Áª∑§ÃÊ•Ù¥ ◊apple¥
‚ŒË ◊apple¥ ’…∏ ⁄U„Ë Ç‹Ù’‹ flÊÁ◊¥¸ª, ¬⁄U◊ÊáÊÈ
¬⁄UˡÊáÊ, ’◊fl·¸∑§ •SòÊÙ¥ ‚apple Œ„‹ÃË
œ⁄UÃË, ’…∏ÃÊ ⁄UappleÁ«∞‡ÊŸ •ı⁄U ‚¥¬Íáʸ
¡Ëfl◊¥«‹ •ı⁄U ¬ÊÁ⁄UÁSÕÁÃ∑§Ë ◊apple¥ ÁŸ⁄U¥Ã⁄U
’…∏ ⁄U„Ê •‚¥ÃÈ‹Ÿ ¬ÿʸfl⁄UáÊ ‚¥⁄UˇÊáÊ ∑‘§
flÒÁE∑§ ©¬ÊÿÙ¥ ∑§Ù •‚»§‹ ’ŸÊ ⁄U„Ê „Ò–
ßœ⁄U, ¡‹flÊÿÈ ¬Á⁄UfløŸ ∑§Ê ¬appleÁ⁄U‚
‚◊¤ÊıÃÊ, vwv ‚Íÿ¸ ¬ÈòÊ Œapple‡ÊÙ¥ ∑§Ë ’Ò∆∑§Ù¥
∑§Ê ∑§ÊÿʸãflÿŸ •ı⁄U ∑§Ê’¸Ÿ-©à‚¡¸Ÿ ¬⁄U
Áfl∑§Ê‚‡ÊË‹ •ı⁄U Áfl∑§Á‚à Œapple‡ÊÙ¥ ∑‘§
¬⁄US¬⁄U •Ê⁄UÙ¬-¬˝àÿÊ⁄U٬٥ ∑‘§ ’Ëø ÿ„
‚ŒË ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑‘§ •‚ÊœÊ⁄UáÊ ÿÈh ∑§Ù
‚◊ÿ ∑‘§ ¬ÛÊÙ¥ ¬⁄U Œ¡¸ ∑§⁄UÃË ¡Ê ⁄U„Ë „Ò
•ı⁄U ◊ŸÈcÿ Á‚⁄U ÕÊ◊apple ’Ò∆Ê „Ò– Á‚‹Á‚‹Ê
„Ò Á∑§ Õ◊ÃÊ Ÿ¡⁄U Ÿ„Ë¥ •ÊÃÊ– ߟ ‚’Ù¥
◊apple¥ ÷ªflŒ˜ ªËÃÊ „◊apple¥ ⁄UÊ„Ã ŒappleÃË „Ò– ¡Ò‚apple
©‚Ÿapple •¡È¸Ÿ ∑§Ù ¬Ê¥flÙ¥ ◊apple¥ ÃÊ∑§Ã Œapple∑§⁄U
©‚apple §¡Ê¸flÊŸ ’ŸÊÿÊ ÕÊ– ◊„Ê÷Ê⁄UÃ
◊„Ê∑§Ê√ÿ ∑§Ê ÿ„ øÃÈÕ¸ •¥‡Ê „Ò–
üÊË◊jªflŒ˜ ªËÃÊ ◊apple¥ ¬ÿʸfl⁄UáÊ ‚¥ÃÈ‹Ÿ
∑§Ê flÒôÊÊÁŸ∑§ Ãâÿ ©‚ ‚◊ÿ S¬C „ÙÃÊ
„Ò ¡’ üÊË∑§ÎcáÊ ¬ÊÁ⁄UÁSÕÁÃ∑§Ë •ı⁄U
¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑‘§ ÁflÁ÷ÛÊ ÉÊ≈U∑§Ù¥ ◊apple¥ ‚◊ãflÿ
•ı⁄U ∞∑§Ë∑§⁄UáÊ ∑§Ë ’Êà ∑§„Ãapple „Ò¥–
•äÿÊÿ | ∑‘§ ‚ÊÃflapple¥ ‡‹Ù∑§ ◊apple¥ fl„ S¬C
∑§⁄UÃapple „Ò¥ Á∑§ ß‚ ‚ÎÁC ∑‘§ ÁŸÿÊ◊∑§ Ãàfl
‚ÍòÊ ◊apple¥ ◊ÁáÊ ∑‘§ ‚◊ÊŸ ªÈ¥Õapple „È∞ „Ò¥, “◊Áÿ
‚fl¸Á◊Œ¥ ¬˝ÙÃ¥ ‚ÍòÊapple ◊ÁáʪáÊÊ ßfl–” ©ã„Ù¥Ÿapple
ªËÃÊ ∑‘§ ªÍ…∏ ôÊÊŸ ∑§Ù ÁflôÊÊŸ-‚ê◊Ã
◊ÊŸÊ „Ò, “ôÊÊŸ¥ ÁflôÊÊŸ ‚Á„Ã¥”, Á¡‚apple
•èÿÊ‚ ‚apple „Ë ‚ÊœÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò,
“•èÿÊ‚appleŸ ÃÈÖ–” (•. {, ‡‹Ù∑§ xz)–
ÿ„ ÷Ë Á∑§ flapple Sflÿ¥ •¬Ÿapple ∑§◊Ù¥¸ ◊apple¥ •àÿ¥Ã
‚ÊflœÊŸË ’⁄UÃÃapple „Ò¥– (•äÿÊÿ x, ‡‹Ù∑§
wx)– flø◊ÊŸ ‚ÈÁflœÊ÷ÙªË ¬Ë…∏Ë ∑§Ù
ª„⁄UÊ߸ ‚apple ◊ŸŸ ∑§⁄U∑‘§ ªËÃÊ ◊apple¥ ©ÁÑÁπÃ
ªÍ…∏ ⁄U„SÿÙ¥ ∑§Ù ‚◊¤ÊŸÊ „٪ʖ ÿ„ ÁŸ⁄U¥Ã⁄U
ø‹Ÿapple flÊ‹Ë ¬˝ÁR§ÿÊ „Ò– üÊË∑§ÎcáÊ ∑‘§ ¬Ê‚
¬Ífl¸ ◊apple¥ Á∑§ÿÊ ªÿÊ ¬ÿʸfl⁄UáÊ-‚¥⁄UˇÊáÊ ∑§Ê
•ŸÈ÷fl „Ò– ◊ÕÈ⁄UÊ ∑‘§ ⁄UÊ¡◊„‹Ù¥ ‚apple
ÁŸflʸÁ‚à üÊË∑§ÎcáÊ ’Ê‹ M§¬ ◊apple¥ „Ë
“∑§ÊÁ‹ÿÊ Œ„” ∑‘§ Áfl·ÊQ§ ¡‹ ∑§Ù
¬˝ŒÍ·áÊ ⁄UÁ„à ∑§⁄UÃapple „Ò¥– ŒÊflÊÁÇŸ ¬ÊŸ ∑§⁄U
flŸÙ¥ ∑§Ê ‚¥⁄UˇÊáÊ ∑§⁄UÃapple „Ò¥ ÄUÿÙ¥Á∑§ flŸ
•ı⁄U flŸS¬ÁÃÿÊ¥ ¡Òfl ÁflÁflœÃÊ ∑§Ê
•ˇÊÿ ÷¥«Ê⁄U „ÙÃË „Ò¥– ªÙ ¬Ê‹Ÿ ◊apple¥ fl„
¬‡ÊÈ-‚¥⁄UˇÊáÊ •ı⁄U ªÙflœ¸Ÿ œÊ⁄UáÊ ∑§⁄U∑‘§
¬ÎâflË ∑§Ê ‚¥⁄UˇÊáÊ ÷Ë ∑§⁄UÃapple „Ò¥– ÷ªflŒ˜
ªËÃÊ ◊apple¥ üÊË∑§ÎcáÊ ¬˝∑§ÎÁà ∑§Ù ◊ÊÃÊ ∑§„∑§⁄U
ß‚ Ãâÿ ∑§Ù ‚◊ˇÊ ⁄UπÃapple „Ò¥ Á∑§ ¬˝∑§ÎÁÃ
‚’ ¡ËflœÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑§Ù ª÷¸ ◊apple¥ œÊ⁄UáÊ ∑§⁄U
©Ÿ∑§Ê ¬Ù·áÊ ∑§⁄UÃË „Ò– ¬ÎâflË, ¡‹,
•ÁÇŸ, flÊÿÈ •ı⁄U •Ê∑§Ê‡Ê ◊apple¥ ÁSÕà ‚Íÿ¸
•ı⁄U ø¥Œ˝◊Ê ßã„apple¥ ¬ÙÁ·Ã ∑§⁄UÃapple „Ò¥– ø¥Œ˝◊Ê
∑§Ë ‡ÊËË Á∑§⁄UáÊapple¥ flŸS¬ÁÃÿÙ¥ •ı⁄U
•ı·ÁœÿÙ¥ ◊apple¥ ⁄U‚ ∑§Ê ‚¥øÊ⁄U ∑§⁄UÃË „Ò¥–
üÊË∑§ÎcáÊ Ÿapple ‚Íÿ¸ •ı⁄U ŸˇÊòÊÙ¥ ∑‘§ •Áœ¬ÁÃ
ø¥Œ˝◊Ê ∑§Ù Sflÿ¥ ◊apple¥ ¬ÿ¸flÁ‚à Á∑§ÿÊ „Ò–
flΡÊÙ¥ ◊apple¥ •EàÕ ∑§„∑§⁄U flapple ©‚∑§Ë
•ÊÄU‚Ë¡Ÿ ˇÊ◊ÃÊ ∑§Ê ¬Á⁄Uøÿ ŒappleÃapple „Ò¥–
¡‹ ¬⁄U ÃÒ⁄UÃË ŸÊfl, ¬ÙÃflÊ„∑§Ù¥ ∑§Ë
flÊÿÈ-øR§ ‚apple ¬˝÷ÊÁflà „ÙÃË ªÁÇÊË‹ÃÊ
¬⁄U ÷Ë ©Ÿ∑§Ë ª„⁄UË ŒÎÁC ªÿË „Ò– ¡‹ø⁄U
¡ËflÙ¥ •ı⁄U •Ê∑§Ê‡ÊªÊ◊Ë ¬¥Á¿ÿÙ¥ ∑‘§ ‚ÊÕ
„Ë üÊË∑§ÎcáÊ ¬ÊÁ⁄UÁSÕÁÃ∑§Ë •ı⁄U
¡Ëfl◊¥«‹ ∞fl¥ ©‚∑‘§ flÒôÊÊÁŸ∑§ ¬˝÷ÊflÙ¥
∑§Ë øøʸ ∑§⁄UÃapple „Ò¥– “flappleŒÊŸÊ¥
‚Ê◊flappleŒÙ˘ÁS◊” ◊apple¥ ¡’ üÊË∑§ÎcáÊ ‚¥ªËÃ
‡ÊÊSòÊ ‚apple ‚ê’h ‚Ê◊flappleŒ ‚apple Sflÿ¥ ∑§Ù
¬Á⁄U÷ÊÁ·Ã ∑§⁄UÃapple „Ò¥ ÃÙ flø◊ÊŸ ◊apple¥ ‚¥ªËÃ
∑‘§ ◊ŸÈcÿ ¬⁄U ¬«∏Ÿapple flÊ‹apple ‚∑§Ê⁄UÊà◊∑§
¬˝÷ÊflÙ¥ ∑§Ê flÒôÊÊÁŸ∑§ SflM§¬ S¬C „Ù
¡ÊÃÊ „Ò– ∑§ÎÁ· flÒôÊÊÁŸ∑§ »§‚‹Ù¥ ∑§Ë
‚◊ÎÁh •ı⁄U ¬‡ÊÈ-flÒôÊÊÁŸ∑§ S߬ÊÿË
¬‡ÊÈ•Ù¥ ◊apple¥ ŒÍœ ∑§Ë flÎÁh ∑‘§ Á‹∞ êÿÍÁ¡∑§
Õapple⁄UÒ¬Ë ∑§Ê ‚„Ê⁄UÊ ‹appleÃapple „Ò¥– ªÊÿŸ, flÊŒŸ
•ı⁄U ŸÎàÿ ‚apple ¡È«∏Ê ‚¥ªËà •Ê¡ ÿÙª-
¬˝ÁR§ÿÊ ◊apple¥ ÷Ë ‚„Êÿ∑§ „Ù ⁄U„Ê „Ò– ÄUÿÊ,
•ı⁄U Á∑§ÃŸÊ ∑§„apple¥ Á∑§ „◊ ªËÃÊ ∑‘§ ªÍ…∏
⁄U„SÿÙ¥ ∑§Ù ¡ÊŸŸapple ∑§Ë ◊ÊŸÁ‚∑§ÃÊ ÃÙ
ÃÒÿÊ⁄U ∑§⁄Uapple¥– ≈UappleÄUŸÙÁS»§ÿ⁄U (÷ıÁÃ∑§ÃÊ
•ı⁄U ⁄UappleÁ«∞‡ÊŸ (ÁflÁ∑§⁄UáÊ) ‚apple
’ÊÿÙÁS»§ÿ⁄U (¡Òfl ‚◊ÎÁh •ı⁄U ¬ÿʸfl⁄UáÊ
‚¥ÃÈ‹Ÿ) ∑§Ë •Ù⁄U ’…∏apple¥, Á¡‚∑§Ë ª„Ÿ
¬«∏ÃÊ‹ ‚apple ÷ªflŒ˜ ªËÃÊ ÷⁄UË-¬Í⁄UË
ÁŒπÃË „Ò– ÷ªflŒ˜ ªËÃÊ ◊apple¥ ¬ÿʸfl⁄UáÊ-
¬˝ŒÍ·áÊ ∑‘§ ¬˝àÿˇÊ M§¬ ÷Ë ÁŒπÊ߸ ŒappleÃapple „Ò¥–
ÿÈh ∑§Ê ‡Ê¥πŸÊŒ ∑§⁄UŸapple flÊ‹apple flÊlÙ¥ ∑§Ê
‚◊flappleà Sfl⁄U œ⁄UÃË ∑§Ê NŒÿ ÁflŒËáʸ ∑§⁄U
ŒappleÃÊ „Ò– ŸªÊ«∏apple, …Ù‹, ◊ÎŒ¥ª •ı⁄U Ÿ⁄UÁ‚¥„Êapple¥
∑§Ë äflÁŸ-¬˝ÁÃäflÁŸÿÙ¥ ‚apple œ⁄UÃË ∑§Ê¥¬Ÿapple
‹ªÃË „Ò– ∑§ı⁄Ufl-¬ˇÊ ∑§Ê ∑§‹apple¡Ê ¿‹ŸË
„ÙŸapple ‹ªÃÊ „Ò– ◊ÎŒÊ-¬˝ŒÍ·áÊ ∑§⁄UŸapple flÊ‹apple
⁄UQ§¬Êà •ı⁄U Ÿ⁄U‚¥„Ê⁄U ‚apple œÒÿ¸ ¿Ù«∏ ’Ò∆apple
•¡È¸Ÿ ∑§Ë ©ÁQ§ÿÙ¥ ◊apple¥ œ⁄UÃË ¬˝ŒÍ·áÊ ∑§Ê
Ãâÿ √ÿ¥Á¡Ã „Ò– üÊË∑§ÎcáÊ Ÿapple ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑‘§
¡Ù ÁøòÊ ©¬ÁSÕà Á∑§∞ „Ò¥ flapple ©Ÿ∑‘§ mÊ⁄UÊ
‚¥⁄UÁˇÊà „Ò¥– üÊË◊jªflŒ˜ ªËÃÊ ◊apple¥ üÊË∑§ÎcáÊ
Îçÿæ‡æ Ùð §â âæÜ Ù§ü ·¤ÚUßÅU Üè
»Ò§‚‹apple Ÿapple “‚Ê◊ÍÁ„∑§ •Áœ∑§Ê⁄U” ¬⁄U Á∑§ÿÊ ÕÊ– ‚Í’apple ◊apple¥ ÿ„ ‚◊ÈŒÊÿ ‚¥ÅÿÊ ª∆’¥œŸ •ı⁄U ŒÍ‚⁄UÊ, ∞◊ ∑§L§áÊÊÁŸÁœ
ÁŸ¡Ë „∑§ ∑§Ù ◊„àfl ÁŒÿÊ „Ò– ’‹ ∑‘§ Á‹„Ê¡ ‚apple ∑§Ê»§Ë ◊¡’Íà „Ò– ∑§Ê Œapple„ʥÖ •Á÷ŸappleÃÊ ‚apple ŸappleÃÊ ’Ÿapple ∞Ÿ≈UË
‚’⁄UË◊Ê‹Ê ◊Ê◊‹apple ◊apple¥ ‚Ê◊ÍÁ„∑§ ÷Ê¡¬Ê Ÿapple Á‚hÊ⁄U◊ÒÿÊ ∑‘§ ß‚ ∑§Œ◊ ∑§Ù ⁄UÊ◊Ê⁄UÊfl (∞Ÿ≈UË•Ê⁄U) Ÿapple ‚Ê‹ v~}w ◊apple¥
•Áœ∑§Ê⁄U ‚apple •Ê‡Êÿ ◊¥ÁŒ⁄U ¬˝’¥œŸ ‚apple „Ò– ©ûÊ⁄UË ∑§ŸÊ¸≈U∑§ ◊apple¥ Á„¥ŒÍ flÙ≈U ’Ò¥∑§ ∑§Ù ≈UË«Ë¬Ë ∑§Ë SÕʬŸÊ ∑§Ë ÕË– ß‚∑§Ë
◊ª⁄U »Ò§‚‹apple ‚apple •‚„◊à ‹ÙªÙ¥ Ÿapple ß‚apple ’Ê¥≈UŸapple ∑§Ë øÊ‹ ∑‘§ M§¬ ◊apple¥ ŒappleπÊ– ß‚apple SÕʬŸÊ ∑§Ê ◊∑§‚Œ ∑§Ê¥ª˝apple‚flÊŒ ∑§Ê
œÊÁ◊¸∑§ •ı⁄U ‚Ê¥S∑§ÎÁÃ∑§ ¬⁄U¥¬⁄UÊ•Ù¥ ◊apple¥ fl„ •¬ŸÊ flÙ≈U ’Ò¥∑§ ◊ÊŸÃË ⁄U„Ë „Ò– Áfl⁄UÙœ ÕÊ, ‹appleÁ∑§Ÿ wÆv} ◊apple¥ ∞Ÿ≈UË•Ê⁄U
Œπ‹¥ŒÊ¡Ë ∑‘§ M§¬ ◊apple¥ Á‹ÿÊ– ß‚ ©ŒÊ⁄UflÊÁŒÿÙ¥ Ÿapple Á‚hÊ⁄U◊ÒÿÊ ∑‘§ ©‚ ∑‘§ ŒÊ◊ÊŒ ø¥Œ˝’Ê’Í ŸÊÿ«Í Ÿapple Ãapple‹¥ªÊŸÊ ◊apple¥
¬˝‚¥ª ◊apple¥ ¬˝ÕÊ•Ù¥ ¬⁄U ÷Ë •‹ª-•‹ª ∑§Œ◊ ∑§Ù ◊ÊS≈U⁄U S≈˛Ù∑§ ◊ÊŸÊ ÕÊ, •¬Ÿapple ∑§^⁄U ¬˝ÁÃm¥mË ∑‘§ ø¥Œ˝‡Êappleπ⁄U ⁄UÊfl
⁄UÊÿ ŒappleπŸapple ∑§Ù Á◊‹Ë, ÄUÿÙ¥Á∑§ »Ò§‚‹apple ‹appleÁ∑§Ÿ øÈŸÊfl ◊apple¥ ÿ„ ∑§Œ◊ ŸÊ∑§Ê◊ ∑‘§ Áπ‹Ê»§ “◊„Ê∑§È≈UÈ¥’Ë” ◊apple¥ ‡ÊÊÁ◊‹
∑§Ù øÈŸıÃË ŒappleŸapple flÊ‹Ù¥ ◊apple¥ •ŸÈ‚ÍÁøà ‚ÊÁ’à „È•Ê– ’ÁÀ∑§, Áfl‡‹apple·áÊ ÿ„ ÷Ë „Ù∑§⁄U ©‚ ◊∑§‚Œ ∑§Ù ’apple◊ÊŸË ’ŸÊ
¡Ÿ¡ÊÁà ∑‘§ ¬˝ÁÃÁŸÁœ ÷Ë ‡ÊÊÁ◊‹ Õapple, „Ò Á∑§ ŒÊ¥fl ‡ÊÊÿŒ ©À≈UÊ ¬«∏Ê •ı⁄U ÁŒÿÊ– ŸÊÿ«Í Ÿapple Ãapple‹¥ªÊŸÊ ÁflœÊŸ‚÷Ê
Á¡Ÿ∑§Ë Œ‹Ë‹ ÕË Á∑§ ÷ªflÊŸ •ÿå¬Ê ∑§Ê¥ª˝apple‚ ∑§Ë ¬⁄UÊ¡ÿ ∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ ÷Ë ÿ„Ë øÈŸÊfl ◊apple¥ ∑§Ê¥ª˝apple‚ •ı⁄U flÊ◊ Œ‹Ù¥ ∑‘§
•ı⁄U ◊¥ÁŒ⁄U ¬˝’¥œŸ ∑§Ê “’˝Ê±◊áÊflÊŒË ’ŸÊ– ¬⁄U ŒÍ‚⁄UË Ã⁄U»§, ¡ŸÊŒapple‡Ê ∑§Ù ‚ÊÕ ª∆’¥œŸ Á∑§ÿÊ– „Ê‹Ê¥Á∑§ ª∆’¥œŸ
ßSÃapple◊Ê‹” „ÙÃÊ ⁄U„Ê „Ò, ¡’Á∑§ ÿ„ „∑§ ÷Ê¡¬Ê ÿÊ ©‚∑§Ë Á„¥ŒÈàfl ∑§Ë ⁄UÊ¡ŸËÁà Ãapple‹¥ªÊŸÊ ◊apple¥ ’È⁄UË Ã⁄U„ „Ê⁄U ªÿÊ, •’
•ÊÁŒflÊ‚Ë ‚◊ÈŒÊÿ ◊Ê‹Ê •⁄UÊÿÊ ∑§Ê ∑‘§ ¬ˇÊ ◊apple¥ ÷Ë Ÿ„Ë¥ ¬…∏Ê ¡Ê ‚∑§ÃÊ– •Ê◊ øÈŸÊfl, πÊ‚∑§⁄U ß‚∑‘§ ‚ÊÕ „ÙŸapple
ÕÊ– ÿ„ ‚◊ÈŒÊÿ ◊ÊŸÃÊ „Ò Á∑§ ÷ªflÊŸ ‚’⁄UË◊Ê‹Ê ◊Ê◊‹apple ◊apple¥ ‚Ȭ˝Ë◊ ∑§Ù≈U¸ ◊apple¥ flÊ‹apple ÁflœÊŸ‚÷Ê øÈŸÊfl ◊apple¥ ß‚∑§Ë
•ÿå¬Ê ©Ÿ∑‘§ “◊Ê‹Ê ŒappleflÊ¥ª‹” ÿÊŸË ¬ÈŸÁfl¸øÊ⁄U ÿÊÁø∑§Ê «Ê‹Ÿapple flÊ‹Ù¥ ◊apple¥ flapple ∑§Á∆Ÿ ¬⁄UˡÊÊ „٪˖ ÁŒ‚¥’⁄U wÆv{ ◊apple¥
¬„Ê«∏Ë ŒappleflÃÊ•Ù¥ ◊apple¥ ‚apple ∞∑§ „Ò¥– ’«∏apple ‹Ùª ÷Ë ‡ÊÊÁ◊‹ Õapple, ¡Ù ¬«∏Ù‚Ë ‚Í’apple ¡ÿ‹Á‹ÃÊ ∑§Ë ◊ıà ∑‘§ ’ÊŒ „Ë
œ⁄UÊË ¬⁄U Œappleπapple¥, ÃÙ ‚’⁄UË◊Ê‹Ê ÁflflÊŒ ÃÁ◊‹ŸÊ«È ‚apple ¬˝appleÁ⁄Uà Õapple– ÃÁ◊‹ŸÊ«È ◊apple¥ ÃÁ◊‹ŸÊ«È ∑§Ë ⁄UÊ¡ŸËÁà ◊apple¥ ∞∑§ ª„⁄UÊ
÷Ë ÷Ê⁄Uà ◊apple¥ ¬„øÊŸ ‚¥’¥œË ŒÊflÙ¥ •ı⁄U wÆv| ◊apple¥ ‹Ùª ¡‹Ë∑§^Í ¬⁄U ⁄UÙ∑§ ∑‘§ πʋˬŸ ¬ÒŒÊ „Ù ªÿÊ ÕÊ, ß‚ fl·¸
⁄UÊ¡ŸËÁà ∑§Ê „Ë ∞∑§ Á„S‚Ê ÁŒπÃÊ „Ò– Áπ‹Ê»§ ’«∏Ë ‚¥ÅÿÊ ◊apple¥ ‚«∏∑§Ù¥ ¬⁄U ©Ã⁄U ∑§L§áÊÊÁŸÁœ ∑§Ë ◊ıà ∑‘§ ‚ÊÕ ÿ„
ÿ„Ê¥ ÿ„ ⁄UÊ¡ŸËÁà Ã⁄U„-Ã⁄U„ ∑‘§ flapple •Ê∞ Õapple– ß‚ πapple‹ ◊apple¥ ’Ò‹Ù¥ ∑‘§ ßSÃapple◊Ê‹ Á‚ÿÊ‚Ë πÊ߸ •ı⁄U øı«∏∏Ë „Ù ªß¸ „Ò– ¡Ù
‚◊ÈŒÊÿ ∑§⁄UÃapple ⁄U„apple „Ò¥, ¡Ù Á„¥ŒÈàflflÊŒË ∑§Ù ¬‡ÊÈ •Áœ∑§Ê⁄UflÊŒË •ŸÈÁøà ◊ÊŸÃapple ÷Ë Œ‹ ŒÁfl˝« ÁfløÊ⁄UœÊ⁄UÊ ∑§Ê Áfl⁄UÙœ
⁄UÊ¡ŸËÁà ∑‘§ Áfl¬⁄UËà „Ò¥– ∞∑§ Á„¥ŒÍ ∑§ıŸ Õapple, ¡’Á∑§ ‚◊Õ¸∑§Ù¥ Ÿapple ¬⁄U¥¬⁄UÊ ∑§Ë ŒÈ„Ê߸ ∑§⁄UÃapple ⁄U„apple „Ò¥, flapple ß‚apple ÃÁ◊‹ŸÊ«È ◊apple¥ •¬ŸË
„Ò? ÿ„ ’ÈÁŸÿÊŒË ‚flÊ‹ ¬«∏Ù‚Ë ŒappleÃapple „È∞ ¡‹Ë∑§^Í ∑§Ê ’øÊfl Á∑§ÿÊ ÕÊ– ∆Ù‚ ©¬ÁSÕÁà Œ¡¸ ∑§⁄UŸapple ∑‘§ ◊ı∑‘§ ∑‘§
∑§ŸÊ¸≈U∑§ ∑‘§ ÁflœÊŸ‚÷Ê øÈŸÊflÙ¥ ◊apple¥ ÷Ë ¬„øÊŸ ∑§Ë ⁄UÊ¡ŸËÁà ∑‘§ •‹ÊflÊ ŒÁˇÊáÊ Ãı⁄U ¬⁄U Œappleπ ⁄U„apple „Ò¥– •Ÿapple∑§ ∑§ÙÁ‡Ê‡ÊÙ¥ ∑‘§
©∆ÊÿÊ ªÿÊ ÕÊ– Ã’ Á‚hÊ⁄U◊ÒÿÊ ∑‘§ ∑‘§ ŒÙ ◊„àfl¬Íáʸ ÉÊ≈UŸÊR§◊Ù¥ ∑‘§ Á‹∞ ÷Ë ’Êfl¡ÍŒ ¡Ù ÷Ê¡¬Ê •’ Ã∑§ ⁄UÊíÿ ◊apple¥
ŸappleÃÎàfl flÊ‹Ë ∑§ŸÊ¸≈U∑§ ∑§Ë ∑§Ê¥ª˝apple‚ wÆv} ∑§Ù ÿÊŒ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ∞∑§, ∑§Ù߸ ¿Ê¬ ¿Ù«∏Ÿapple ◊apple¥ ŸÊ∑§Ê◊ ⁄U„Ë „Ò, ©‚apple
‚⁄U∑§Ê⁄U Ÿapple Á‹¥ªÊÿà ∑§Ù ∞∑§ •‹ª œ◊¸ Ãapple‹¥ªÊŸÊ ÁflœÊŸ‚÷Ê øÈŸÊfl ◊apple¥ ©ê◊ËŒ „Ò Á∑§ ‚¥‚ŒËÿ øÈŸÊfl ◊apple¥
∑§Ë ◊ÊãÿÃÊ ŒappleŸapple ‚¥’¥œË ¬˝SÃÊfl ¬ÊÁ⁄Uà Ãapple‹ÈªÈŒapple‡Ê◊ ¬Ê≈U˸ ÿÊŸË ≈U˫ˬË-∑§Ê¥ª˝apple‚ •ÛÊÊŒ˝◊È∑§ ∑‘§ ‚ÊÕ ª∆¡Ù«∏ ∑§⁄U∑‘§ fl„
...Ìô çÌÕÌ °·¤ ¥æÁæÎ Îðàæ ãôÌæ
„ÙŸÊ ÕÊ. •◊appleÁ⁄U∑§Ë ⁄UÊ¡ŒÍà ÷Ê⁄UÃ
‚⁄U∑§Ê⁄U ‚apple ÁÃé’à ∑‘§ ◊‚‹apple ¬⁄U ‚¥¬∑§¸
◊apple¥ Õapple. ÁÃé’à ◊‚‹apple ¬⁄U ÷Ê⁄Uà •ı⁄U
•◊appleÁ⁄U∑§Ë Á„à ÷Ë ∞∑§ ‚◊ÊŸ Õapple. πê¬Ê
ÁÃé’ÃË Õapple, ©Ÿ∑§Ë ≈˛appleÁŸ¥ª ÷Ê⁄Uà ◊apple¥ „ÙŸË
ÕË. ¬ÈŸ— ‚¥ÿÈQ§ ¬˝ÿÊ‚ ‚apple ©ã„apple¥ ÁÃé’Ã
÷apple¡ŸÊ ÕÊ, ¡„Ê¥ ¬⁄U øËŸ ∑§Ë ‚appleŸÊ
ÁŸ⁄U¥Ã⁄U •Êªapple ’…∏ ⁄U„Ë ÕË. ‹appleÁ∑§Ÿ, Ÿapple„M§
Ÿapple ß‚ ÿÙ¡ŸÊ ∑§Ù •Êªapple ’…∏Ÿapple ‚apple ⁄UÙ∑§
ÁŒÿÊ. ©Ÿ∑§Ë Ÿ¡⁄U ◊apple¥ øËŸ ∞∑§
‚„ÿÙªË •ı⁄U ÁŸ∑§≈UflÃ˸ Á◊òÊ ÁŒπÊÿË
ÁŒÿÊ. ©‚∑‘§ ’ÊŒ Ÿapple¬Ê‹ ∑§Ë ‚„ÊÿÃÊ ‚apple
•◊appleÁ⁄U∑§Ê Ÿapple v~z| ‚apple v~{Æ ∑‘§ ’Ëø
v~ ‚apple íÿÊŒÊ π¥¬Ê ÁflŒ˝ÙÁ„ÿÙ¥ ∑§Ù
ÁÃé’à ∑§Ë ¬„ÊÁ«∏ÿÙ¥ ¬⁄U ÷apple¡Ê, ‹appleÁ∑§Ÿ
Áfl⁄UÙœË ‚appleŸÊ íÿÊŒÊ ÃÊ∑§Ãfl⁄U ÕË. ’„ÈÃ
ÁŒŸÙ¥ Ã∑§ ÿ„ ÁflŒ˝Ù„ Á≈U∑§ Ÿ„Ë¥ ¬ÊÿÊ.
◊¡’Í⁄UË ◊apple¥ ÷Ê⁄Uà Ÿapple ÁÃé’à ∑§Ù øËŸ ∑§Ê
•Á÷ÛÊ •¥ª ◊ÊŸ Á‹ÿÊ. Œ‹Ê߸ ‹Ê◊Ê
÷ʪ∑§⁄U ÷Ê⁄Uà ¬„È¥ø ªÿapple. ‹ÊπÙ¥
ÁÃé’ÃË ŒÈÁŸÿÊ ∑‘§ ∑§ß¸ Á„S‚Ù¥ ◊apple¥
‡Ê⁄UáÊÊÕ˸ ’Ÿ ªÿapple. Ã÷Ë ‚apple ÁÃé’ÃË
•Ê¥ŒÙ‹Ÿ ŒÈÁŸÿÊ ∑‘§ ÁflÁ÷ÛÊ Á„S‚Ù¥ ◊apple¥
◊ÊŸflÊÁœ∑§Ê⁄U ∑§Ê ∞∑§ ◊ÈgÊ ’Ÿ ªÿÊ.
•◊appleÁ⁄U∑§Ë ‚¥‚Œ ∑‘§ ©ëø ‚ŒŸ ‚ËŸapple≈U ◊apple¥
∞∑§ ◊„àfl¬Íáʸ Á’‹ ¬ÊÁ⁄Uà Á∑§ÿÊ ªÿÊ
„Ò. ß‚◊apple¥ øËŸ ∑‘§ ©Ÿ flË¡Ê ¬⁄U ¬˝ÁÃ’¥œ
∑§Ê ¬˝SÃÊfl „Ò ¡Ù •◊appleÁ⁄U∑§Ë ŸÊªÁ⁄U∑§Ù¥,
•Áœ∑§ÊÁ⁄UÿÙ¥ •ı⁄U ¬òÊ∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ù ÁÃé’Ã
¡ÊŸapple ∑§Ë •ŸÈ◊Áà Ÿ„Ë¥ ŒappleÃapple. •◊appleÁ⁄U∑§Ë
‚¥‚Œ ∑‘§ ÁŸø‹apple ‚ŒŸ ¬˝ÁÃÁŸÁœ ‚÷Ê
‚apple “Œ ⁄UappleÁ‚¬˝Ù∑§‹ ∞ÄU‚apple‚ ≈UÍ ÁÃé’Ã
∞ÄU≈U” Á’‹ ªÃ Á‚Ã¥’⁄U ◊apple¥ „Ë ¬Ê‚ „Ù
ªÿÊ ÕÊ, Á¡‚◊apple¥ •◊appleÁ⁄U∑§Ë ŸÊªÁ⁄U∑§Ù¥,
¬òÊ∑§Ê⁄UÙ¥ •ı⁄U •Áœ∑§ÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑‘§ ÁÃé’Ã
◊apple¥ ÁŸ’ʸœ •Êflʪ◊Ÿ ∑§Ë ◊Ê¥ª ∑§Ë ªÿË
„Ò. øËŸ ß‚ Á’‹ ∑§Ê Áfl⁄UÙœ ∑§⁄U ⁄U„Ê
„Ò •ı⁄U ©‚Ÿapple œ◊∑§Ë ŒË „Ò Á∑§ øËŸ-
•◊appleÁ⁄U∑§Ê ‚¥’¥œ Á’ª«∏ ‚∑§Ãapple „Ò¥. ß‚‚apple
•⁄U’Ù¥ ∑§Ê ‚ʤÊÊ √ÿʬÊ⁄U π≈UÊ߸ ◊apple¥ ¬«∏
‚∑§ÃÊ „Ò, Á¡‚∑§Ê •‚⁄U ŒÈÁŸÿÊ÷⁄U ∑‘§
•ãÿ ÷ʪ٥ ◊apple¥ ÷Ë ◊„‚Í‚ Á∑§ÿÊ ¡Ê
‚∑§ÃÊ „Ò. ÁÃé’à ∑§Ê ◊ÈgÊ •◊appleÁ⁄U∑§Ê
•ı⁄U øËŸ ∑‘§ ’Ëø ‚◊ÈŒ˝Ë ‹„⁄U ∑§Ë
Ã⁄U„ ∑§÷Ë §¬⁄U ©∆ÃÊ „Ò, ÃÙ ∑§÷Ë
•øÊŸ∑§ ªÈ◊ „Ù ¡ÊÃÊ „Ò. ß‚ ’Êà ∑§Ë
ÁflflappleøŸÊ ÁflªÃ ◊apple¥ „È߸ ÉÊ≈UŸÊ•Ù¥ ∑§Ë
ÁflflappleøŸÊ ‚apple „Ë S¬C „Ù ‚∑§ÃË „Ò.
ŒÍ‚⁄UÊ ◊„àfl¬Íáʸ •ÊÿÊ◊ ÷Ê⁄Uà ∑§Ë
÷ÍÁ◊∑§Ê •ı⁄U ÁÃé’à ∑‘§ ‚Ê◊Á⁄U∑§ ◊„àfl
∑§Ù ‹apple∑§⁄U „Ò. ¡’ •◊appleÁ⁄U∑§Ê •ı⁄U ÷Ê⁄UÃ
∑‘§ ’Ëø Ám¬ˇÊËÿ ‚¥’¥œ ∑§Ë ªÁà ◊apple¥
Ãapple¡Ë •ÊÃË „Ò, ¬‚ËŸÊ øËŸ ∑§Ù
ÁŸ∑§‹ÃÊ „Ò. ∑§Ê⁄UáÊ „ÙÃÊ „Ò ÁÃé’Ã.
mÊ⁄UÊ flÁáʸà ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑§Ê SflM§¬
•ŸÈ∑§⁄UáÊËÿ „Ò •ı⁄U ¬ÿʸfl⁄UáÊ-‚¥⁄UˇÊáÊ
∑§Ë ‚∑§Ê⁄UÊà◊∑§ ‚Ùø „Ë ß‚◊apple¥ flÁáʸà „Ò–
¡„Ê¥ Ã∑§ ◊„Ê÷Ê⁄UÃ-ÿÈh ∑§Ê ¬˝‡Ÿ „Ò ÃÙ
Ãà∑§Ê‹ËŸ ⁄UÊ¡Ã¥òÊËÿ ‡ÊÊ‚Ÿ-¬˝áÊÊ‹Ë ◊apple¥
⁄UÊ¡◊„‹Ù¥ ∑‘§ ·«˜ÿ¥òÊ, ŒÈ⁄UÁ÷ ‚¥ÁœÿÊ¥,
∑§ÈÁà‚à •Áœ∑§Ê⁄U-Á‹å‚Ê •ı⁄U ⁄UÊíÿ
ÁflSÃÊ⁄U ∑§Ë •Ê∑§Ê¥ˇÊÊ∞¥ „Ë ßã„apple¥ ¡ã◊ ŒappleÃË
⁄U„Ë „Ò¥– Á¡‚ œ⁄UÃË ¬⁄U ÿ„ ÿÈh ⁄UøÊ ªÿÊ
ÕÊ fl„ ∑§ÈL§ˇÊappleòÊ ∑§Ë §‚⁄U„ËŸ „⁄UË-÷⁄UË
œ⁄UÃË ÕË, Á¡‚apple œÎClÈêŸ •ı⁄U ÿÈÿȜʟ Ÿapple
ŸÊ¬Ê ÕÊ– ÿ„ Á‡ÊÁfl⁄U-ÁŸ◊ʸáÊ ∑‘§ ÿÙÇÿ
ÕË– Sflë¿ ¡‹ flÊ‹Ë Á„⁄UáÿflÃË ŸŒË
ÿ„Ê¥ ’„ÃË ÕË– ‚◊Ë •ı⁄U ÉÊÊ‚ ‚apple
ÿÈQ§ œ⁄UÃË ¬⁄U ¬‡ÊÈ•Ù¥ •ı⁄U ‚ÒÁŸ∑§Ù¥ ∑‘§
Á‹∞ ¬˝øÈ⁄U πÊl-‚Ê◊ª˝Ë ÕË–
(◊„Ê÷Ê⁄UÃ, ÃÎÃËÿ πá«, ‚Òãÿ-ÁŸ◊ʸáÊ
¬fl¸, ‡‹Ù∑§ {, ¬ÎD wyyy, ªËÃÊ ¬˝apple‚,
ªÙ⁄Uπ¬È⁄U) flø◊ÊŸ ¬Á⁄U¬˝appleˇÿ ◊apple¥ ¬ÿʸfl⁄UáÊ
∑§Ê ‚¥Œ÷¸ ’Œ‹ ªÿÊ „Ò– ©ûÊ⁄U ∑§ÙÁ⁄UÿÊ
•ı⁄U •◊appleÁ⁄U∑§Ê ∑§Ë S¬Œ¸˜œÊ∞¥ •ı⁄U ‚¥Áœ
∑§⁄UÊ⁄UÙ¥ ∑§Ê ©Ñ¥ÉÊŸ, Á¿¬apple „È∞ ÿÈh •ı⁄U
’…∏ ⁄U„Ë •‹ªÊflflÊŒË Á„¥d, ¬˝flÎÁûÊÿÙ¥ Ÿapple
÷Ë ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑§Ù ˇÊÁà ¬„È¥øÊ߸ „Ò–
üÊË∑§ÎcáÊ ¡’ “¬˝∑§ÎÁÔ ‡ÊéŒ ∑§Ê ‚¥’ÙœŸ
∑§⁄UÃapple „Ò¥ ÃÙ ©Ÿ∑§Ê ÃÊà¬ÿ¸ ‚◊ª˝ ‚ÎÁC ‚apple
„Ë „ÙÃÊ „Ò– ÷ªflŒ˜ ªËÃÊ ∑‘§ Áfl‡Êapple· ‚¥Œ÷¸
◊apple¥, ¬˝ÿÈQ§ ‡ÊéŒÙ¥ ∑‘§ ‹ˇÿÊÕÙ¥¸ ∑§Ë flSÃȪÃ
ÁSÕÁà ∑§Ù ‚◊¤ÊŸÊ „Ë ß‚ ∑§Ê√ÿ-∑§ÎÁÃ
∑‘§ ‚ÊÕ ãÿÊÿ ∑§⁄UŸÊ „٪ʖ œ◊¸, Œ‡Ê¸Ÿ,
•äÿÊà◊ ‚apple ¡È«∏Ë ¬ÊÁ⁄U÷ÊÁ·∑§ ‡ÊéŒÊfl‹Ë
∑‘§ •Õ¸ •ı⁄U ‹ˇÿÊÕÙ¥¸ ë◊apple¥ ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑‘§
ªÍ…∏ •ÕÙ¥¸ ∑§Ë ‚¥ªÁà ª„Ÿ •äÿÿŸ •ı⁄U
Áø¥ÃŸ ‚apple „Ë ‚¥÷fl „Ù ‚∑§ÃË „Ò–
ß‚◊apple¥ flÁáʸà “’ÊÿÙÁS¬ÿ⁄U” ∑§Ë ÁSÕÁÃ
∑§Ù ‹ı≈UÊŸapple ∑‘§ Á‹∞ •¥œÊœÈ¥œ ◊ÊŸfl
¡ÁŸÃ „SÃˇÊapple¬Ù¥ ∑§Ù ⁄UÙ∑§Ÿapple ∑§Ë Œ⁄U∑§Ê⁄U
„Ò– ∑§ÊŸÍŸÁflŒÙ¥ Ÿapple ÷Ë ¬ı⁄UÊÁáÊ∑§ ª˝¥ÕÙ¥ ∑§Ë
ß‚ ◊ÊãÿÃÊ ∑§Ù SflË∑§Ê⁄U Á∑§ÿÊ „Ò– ÁflE
◊apple¥ ÷Ê⁄Uà „Ë •ª˝áÊË Œapple‡Ê „Ò, Á¡‚Ÿapple
¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑§Ù ª¥÷Ë⁄UÃÊ ‚apple Á‹ÿÊ •ı⁄U
•¬Ÿapple ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑§ÊŸÍŸÙ¥ ◊apple¥ Œapple‡Ê ∑‘§
ŸÊªÁ⁄U∑§Ù¥ ∑§Ù ÁŸŒapple¸‡Ê ÁŒ∞ „Ò¥ Á∑§ flapple
¬˝Ê∑§ÎÁÃ∑§ ‚¥‚ÊœŸÙ¥ •ı⁄U ©Ÿ∑‘§ ◊„àfl¬Íáʸ
dÙÃÙ¥ ∑§Ë ⁄UˇÊÊ ∑§⁄Uapple¥– •Ê¡ÊŒË ∑‘§ Ãà∑§Ê‹
’ÊŒ ¬˝Õ◊ ¬¥øfl·Ë¸ÿ ÿÙ¡ŸÊ ◊apple¥ “©«∏Ë‚Ê
∑§Ê ¡‹-‚◊¤ÊıÃÊ” ß‚∑§Ê ¬˝Ê◊ÊÁáÊ∑§
©ŒÊ„⁄UáÊ „Ò–
◊¡’Íà ©¬ÁSÕÁà Œ¡¸ ∑§⁄UÊ∞ªË– „Ê‹Ê¥Á∑§
•ÛÊÊŒ˝◊È∑§ ∑‘§ •¥ŒM§ŸË „Ê‹Êà ’„ÈÃ
•ë¿apple Ÿ„Ë¥ „Ò¥, ◊ª⁄U ŒÙ ¬ÁûÊÿÙ¥ flÊ‹apple
ß‚∑‘§ øÈŸÊfl Áøq ◊apple¥ •’ ÷Ë Œ◊ „Ò–
øÍ¥Á∑§ ÃÁ◊‹ŸÊ«È ∑§Ê Á‚Ÿapple◊Ê ª„⁄Uapple Ãı⁄U ¬⁄U
⁄UÊ¡ŸËÁà ‚apple ¡È«∏Ê ⁄U„Ê „Ò, ∞apple‚apple ◊apple¥ ¡’ ŒÙ
‚Ȭ⁄US≈UÊ⁄U- ⁄U¡ŸË∑§Ê¥Ã •ı⁄U ∑§◊‹ „Ê‚Ÿ
Ÿapple Á‚ÿÊ‚Ã ◊apple¥ •ÊŸapple ∑§Ê »Ò§‚‹Ê Á∑§ÿÊ,
ÃÙ Ÿß¸ ©ê◊ËŒapple¥ ÷Ë ¡ªË¥– ⁄U¡ŸË∑§Ê¥Ã Ÿapple
Á¬¿‹apple ÁŒ‚¥’⁄U ◊apple¥ „Ë •¬ŸË ¬Ê≈U˸ ∑§Ê
∞‹ÊŸ Á∑§ÿÊ ÕÊ, ◊ª⁄U ©‚∑‘§ ’ÊŒ ‚apple
•’ Ã∑§ fl„ ß‚ ÁŒ‡ÊÊ ◊apple¥ ∑§Ù߸ πÊ‚
¬˝ªÁà Ÿ„Ë¥ ∑§⁄U ¬Ê∞ „Ò¥– •‹’ûÊÊ, ∑§◊‹
„Ê‚Ÿ Ÿapple ‚¥‚ŒËÿ øÈŸÊfl ‹«∏Ÿapple ∑§Ë
ÉÊÙ·áÊÊ ∑§Ë „Ò– ß‚ ’Ëø «Ë∞◊∑‘§ ŸappleÃÊ
∞◊ ∑‘§ S≈UÊÁ‹Ÿ Ÿapple ⁄UÊ„È‹ ªÊ¥œË ∑§Ù
¬˝œÊŸ◊¥òÊË ©ê◊ËŒflÊ⁄U ÉÊÙÁ·Ã ∑§⁄U∑‘§ ÿ„
¬ÈÁC ∑§⁄U ŒË „Ò Á∑§ ©Ÿ∑§Ê ∑§Ê¥ª˝apple‚ ‚apple
ª∆’¥œŸ ¡Ê⁄UË ⁄U„appleªÊ– ÿ„ ∑§Ê¥ª˝apple‚ ∑‘§
Á‹∞ ∞∑§ •ë¿Ë π’⁄U „Ò, ÄUÿÙ¥Á∑§ wÆv{
∑‘§ ÁflœÊŸ‚÷Ê øÈŸÊfl ◊apple¥ «Ë∞◊∑‘§
ª∆’¥œŸ ∑§Ë „Ê⁄U ∑‘§ Á‹∞ ©‚apple „Ë ŒÙ·Ë
∆„⁄UÊÿÊ ªÿÊ ÕÊ– Œ⁄U•‚‹, ‚Ë≈UÙ¥ ∑‘§
‚◊¤ÊıÃapple ◊apple¥ ∑§Ê¥ª˝apple‚ ∑§Ù ¬ÿʸ# ‚Ë≈Uapple¥ Á◊‹Ë
ÕË¥, ◊ª⁄U ©‚apple ∑§Ê◊ÿÊ’Ë πÊ‚ Ÿ„Ë¥ Á◊‹Ë
•ı⁄U ©‚∑‘§ ∑§◊ ©ê◊ËŒflÊ⁄U ÁflœÊŸ‚÷Ê
¬„È¥øapple– •ŸÈ◊ÊŸ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„Ê „Ò Á∑§
«Ë∞◊∑‘§ ∑§Ù •÷Ë ’…∏à „Ò, ¬⁄U πapple‹
•÷Ë πapple‹Ê ¡ÊŸÊ ’Ê∑§Ë „Ò–
- ∞‚ üÊËÁŸflÊ‚Ÿ
øËŸ ∑‘§ R§Ê¥ÁÃ∑§Ê⁄UË ŸappleÃÊ ◊Ê•Ùà‚apple ÃÈ¥ª Ÿapple
∑§„Ê ÕÊ, “ÁÃé’à øËŸ ∑‘§ Á‹∞ Œ¥Ã
oÎ¥π‹Ê „Ò, øËŸ Á¡uÊ, ¡’ Ã∑§ ŒÊ¥Ã
◊¡’Íà „Ò •ı⁄U ’¥Œ „Ò Ã’ Ã∑§ øËŸ ∑‘§
Á‹∞ ∑§Ù߸ πÃ⁄UÊ Ÿ„Ë¥ „Ò, ‹appleÁ∑§Ÿ ¡Ò‚apple
„Ë Œ¥Ã oÎ¥π‹Ê ◊apple¥ ‚apple¥œ◊Ê⁄UË „ÙªË, øËŸ
∑§Ë ‚È⁄UˇÊÊ πÃ⁄Uapple ◊apple¥ •Ê ¡ÊÿappleªË.” øËŸ
∑§Ë ‚Ê◊Á⁄U∑§ ‚Ùø •ı⁄U •ŸÈ÷fl ÿ„
⁄U„Ê „Ò Á∑§ ÷Ê⁄Uà ÿÊ •◊appleÁ⁄U∑§Ê •¬Ÿapple ’ÍÃapple
¬⁄U ∑§Ù߸ ÷Ë ‚ÊÕ¸∑§ ¬Á⁄UfløŸ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄U
‚∑§Ãapple, ÄUÿÙ¥Á∑§ •◊appleÁ⁄U∑§Ê øËŸ ‚apple ’„ÈÃ
ŒÍ⁄U „Ò. ÷Ê⁄Uà ∑§Ù ‹apple∑§⁄U øËŸ ¬Í⁄UË Ã⁄U„
‚apple •ÊESà „Ò Á∑§ ÷Ê⁄Uà ∑‘§ ¬Ê‚ fl„
Œ◊-π◊ Ÿ„Ë¥ „Ò Á∑§ ÷Ê⁄Uà ÁÃé’à ∑§Ù
•Ê¡ÊŒ ∑§⁄U ‚∑‘§. ‹appleÁ∑§Ÿ, øËŸ ∑‘§
Á‹∞ Ã’ ◊ÈÁ‡∑§‹ ∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ ’Ÿ ¡ÊÃÊ
„Ò, ¡’ ÷Ê⁄Uà •ı⁄U •◊appleÁ⁄U∑§Ê ∞∑§ ‚ÊÕ
π«∏apple ÁŒπÃapple „Ò¥.
C
M
Y
K
C
M
Y
K