Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2 <strong>14</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong><br />
АҚПАРАТ<br />
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
Бөле-жараБ<br />
Күндер сырғып, мезгіл <strong>жыл</strong>жып, тағы бір аптаның<br />
аяғын көрдік. Жөн-жосығын білетіндер балапанды<br />
апта сайын санайды. Осы жеті күнде жер бетіндегі<br />
тіршіліктен көңілге оғаш, көзге ерекше көрінгені<br />
жетерлік. Есірікке де, естіге де сөз ерттік. Ел ішінде,<br />
дөңгеленген он сегіз мың ғаламда біз куә болған,<br />
бөле-жара айтар оқиғалар қайсы?<br />
Жалақы теңсіздігін<br />
кім тыяды?<br />
Қазақстандық және шетелдік жұмысшылар арасындағы<br />
жалақы теңсіздігі 2 есеге жуықтайды екен.<br />
Шеттен келіп жұмыс істейтіндер өздері әкелген<br />
қызметкерлеріне еңбекақыны жергілікті мамандарға<br />
қарағанда үстемелеп беріп келеді. Компанияларда<br />
арнайы тексеру жүргізген Бас прокуратура мен<br />
еңбек инспекциясы осыған айқын көз жеткізіпті.<br />
Бұл туралы осы аптада Еңбек және халықты<br />
әлеуметтік қорғау министрі Біржан Нұрымбетов<br />
айтты.<br />
- Бас прокуратура мен еңбек инспекциясы<br />
63 мекемеде тексеру жүргізіп жатыр. Оның 38-інде<br />
тексеру аяқталды. Өкінішке қарай, соның 19-ында<br />
қазақстандық және шетелдік азаматтар арасындағы<br />
жалақы айырмашылығы бойынша 161 факті<br />
айқындалып отыр, - деп мәлімдеді министр мырза.<br />
Жалпы, екі есе деген ресми мәлімет қана. Іс<br />
жүзінде сырттан келгендерден 4-5 есе кем алып<br />
жүргенін қазақстандық жұмысшылар талайдан бері<br />
айтып та, тиісті орындарға жазып та жүр. Ал заң<br />
бойынша қызметкерлерге жұмысқа кіргенде ұлты мен<br />
азаматтығына қарамастан теңдей жағдай жасалуы<br />
тиіс. Айта кетсек, жуырда Маңғыстауда «М-Техсервис»<br />
компаниясының жұмысшылары жалақыларын<br />
65 пайызға көтеру туралы талап қойған еді. Компания<br />
басшылығы келісіп, хаттамаға қол қойғанымен, іс<br />
жүзінде орындамаған. Қазір бұл мәселемен тиісті<br />
министрлік және облыс басшылығы айналысып жатыр.<br />
Тіл үшін жан пида...<br />
Ресей билігінен удмурт этносы мен тілін қорғауға<br />
көбірек көңіл бөлуді талап еткен удмурт ғалымы Альберт<br />
Разин Ижевск қаласындағы Удмуртия мемлекеттік<br />
кеңесі ғимараты алдында өзін өртеп жіберді. Оқымысты<br />
қолына авар ақыны Расул Ғамзатовтың «Егер тілім<br />
ертең болса құрымақ, мен дайынмын өлуге де<br />
бүгін-ақ!» деген өлең жолдары жазылған плакат<br />
ұстап шыққан екен.<br />
Биыл жасы 79-ға толған Альберт Разин – философия<br />
ғылымдарының кандидаты, доцент, Удмуртияның<br />
ғылыми қайраткері. «Удмурт Кенеш» ұлттық қозғалысы<br />
мен «Тодосчи» ғалымдар клубының белсенді мүшесі<br />
болатын. Өткен <strong>жыл</strong>ы жазда Ресей мемлекеттік<br />
думасы ұсынған, орта мектептерде Ресейдің байырғы<br />
халықтары тілдерін міндетті пәндер қатарынан алып<br />
тастау туралы заң жобасын қолдамауды талап етіп,<br />
Удмуртия мемлекеттік кеңесінің төрағасы Алексей<br />
Прасолов пен депутаттарға ашық хат жазған<br />
ғалымдардың бірі еді.<br />
Ресей президенті Владимир Путиннің «оқушыларды<br />
орыс тілінен бөлек, Ресейдегі басқа халықтар тілін<br />
үйренуге мәжбүрлеу дұрыс емес» деген мәлімдемесінен<br />
кейін бұл елде байырғы халықтардың ана тіліндегі<br />
пән мектептегі міндетті оқу бағдарламасынан алып<br />
тасталуда. Еділ өзені бойындағы (Поволжье) бірнеше<br />
республика бұған наразылық білдірді. Мысалы,<br />
татар, башқұрт, чуваш қоғамы жергілікті биліктен<br />
мектептерде ана тілдерінде оқытуды сақтап қалуды<br />
талап етіп, тілі құрыған ұлтқа жойылып кету қаупі<br />
төнеді деп мәлімдеген. 2002 және 2010 <strong>жыл</strong>дары<br />
жүргізілген бүкілресейлік халық санағының қорытындысы<br />
бойынша, 8 <strong>жыл</strong>да удмурт тілінде сөйлейтіндер саны<br />
30 пайызға, яғни 463 мың адамнан 324 мың адамға<br />
дейін қысқарған. Татар тілінде сөйлейтін ресейліктер<br />
осы 8 <strong>жыл</strong> ішінде 1 миллион адамға азайған.<br />
Тоқыраған келіссөз<br />
Вашингтон «Талибанмен» келіссөз жүргізген ресми<br />
өкілі Залмай Халилзадты Кабулдан кері шақыртып<br />
алды. Осылайша, АҚШ бір <strong>жыл</strong>ға созылған Вашингтон<br />
мен тәліптер арасындағы келіссөзді уақытша тоқтатты.<br />
Ал «Талибан» қозғалысының өкілдері «АҚШ келісімге<br />
қол қоймаса, зардабын тартады» деп сес көрсетті.<br />
Д.Трамптың кездесуден бас тартуына 5 <strong>қыркүйек</strong>те<br />
Кабулда болған жарылыс себеп болған. Ауғанстан<br />
астанасындағы шабуылдан 12 адам қаза тапқан еді.<br />
Олардың арасында америкалық сарбаз да бар. Бұл<br />
шабуылды лаңкестердің аталған ұйымы мойнына<br />
алған. Ауғанстан президенті Ашраф Ғани келіссөздің<br />
тоқырауына лаңкестерді айыптап отыр.<br />
Апта оқиғаларын бөле-жара сөз еткен -<br />
Апта оқиғаларын бөле-жара сөз еткен -<br />
Мұрат<br />
Мұрат<br />
АЯҒАНОВ.<br />
АЯҒАНОВ.<br />
Тарихи интерактивті<br />
карта құрастырылуда<br />
Алматы қаласындағы Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты «Қазақстан<br />
халқы» тарихи интерактивті картасын әзірлеуде. Жоба «Рухани жаңғыру» бағдарламасы<br />
аясында қолға алынған.<br />
Тілеуберді САХАБА<br />
Бұл жөнінде кеше облыс орталығындағы<br />
«Қоғамдық келісім» мемлекеттік<br />
мекемесінде «Ұлы даланың біртуар<br />
тұлғалары және мемлекеттігіміздің<br />
мың<strong>жыл</strong>дық дәстүрлері» атты дөңгелек<br />
үстел барысында мәлімделді. Онда<br />
аталмыш институт өкілдері карта<br />
жобасын павлодарлықтарға таныстырды.<br />
Ш.Ш.Уәлиханов атындағы тарих<br />
және этнология институты директоры,<br />
тарих ғылымдарының докторы Зиябек<br />
Қабылдиновтің сөзінше, аталған тарихи<br />
карта бірнеше бөлімнен тұрады. Онда<br />
қазақ халқының ең көне тарихи орындары<br />
мен жүзге жуық ұлы тұлғалары туралы<br />
материалдар қазақ, орыс және ағылшын<br />
тілдерінде жарияланады. Тарихи картаны<br />
үш тілде құрастырудың мақсаты – қазақ<br />
тарихы мен мәдениетіне қызығушылық<br />
танытқан шетелдік зерттеушілер<br />
үшін қолжетімді ету. Бұл ҚР Тұңғыш<br />
Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың<br />
2017 <strong>жыл</strong>дың сәуір айында Қазақстан<br />
халқы Ассамблеясының кезекті сессиясында<br />
берілген тапсырмасын іске<br />
асыру аясында жасалуда.<br />
- «Қазақстан халқы» интерактивті<br />
картасы Ш.Уәлиханов атындағы тарих<br />
және этнология институтының ресми<br />
Бар қолдау - балаларға!<br />
Биылғы оқу <strong>жыл</strong>ының басында аймақтағы аз қамтылған және<br />
көпбалалы отбасылардан шыққан <strong>14</strong> 488 оқушыға түрлі деңгейдегі<br />
қайырымдылық көмектері көрсетілді. Бұл жөнінде өңірлік коммуникациялар<br />
қызметінде өткен баспасөз мәслихатында облыстық<br />
білім беру басқармасының басшысы Дінислам Болатханұлы мәлім<br />
етті.<br />
Нұржайна ШОДЫР<br />
Бұған дейін хабарлағанымыздай,<br />
республикалық «Мектепке жол»<br />
акциясы осы <strong>жыл</strong>дың 1 шілдесінде<br />
облысымызда «Жүректен - жүрекке!»<br />
ұранымен бастау алған болатын.<br />
Аудандар мен қалаларда аталмыш<br />
акцияны ұйымдастыруға бағытталған<br />
іс-шаралар жоспары бекітіліп, сол<br />
бойынша қайырымдылық концерттері,<br />
әлеуметтік жәрмеңкелер өткізілген. Ал<br />
мектептерде акция өткізу бойынша<br />
ақпараттық-түсіндіру материалдары бар<br />
стендтер орнатылып, облыстық білім<br />
беру басқармасында және қалалық,<br />
аудандық білім беру бөлімдерінде сенім<br />
телефондары жұмыс істеген. Соның<br />
нәтижесінде жағдайын айтып, өтініш<br />
білдірген, көмекке мұқтаж барлық<br />
балаға қолдау көрсетілді. Сондай-ақ,<br />
демеушілер есебінен 6 619 оқушыға<br />
49 миллион 316 мың теңгенің<br />
материалдық көмегі тарту етілген.<br />
Аймақтың бас ұстазы Дінислам<br />
Болатханұлы бұл қайырымдылық<br />
акциясына облыстағы шағын және<br />
орта бизнес өкілдері, кәсіпорындар,<br />
мәслихат депутаттары, мемлекеттік<br />
құрылымдар мен үкіметтік емес<br />
ұйымдардың белсенді қатысқанын<br />
атап өтті.<br />
Айта кетерлігі, балаларды мектепке<br />
дайындауға арналған қайырымдылық<br />
шарасы 30-шы <strong>қыркүйек</strong>ке дейін<br />
жалғасын таппақ.<br />
сайтында орналастырылады. Яғни,<br />
интернет жүйесін қолданатын кез<br />
келген адам ашып қарап, қажетті<br />
тарихи мәліметтерін ала алады.<br />
Жалпы, Ертіс-Баян өңірі - тарихи<br />
тұрғыда ең құнарлы мекен. Мұнда<br />
өз есімдерін алтын әріппен қашап<br />
жазып, руханиятқа үлкен үлес қосқан<br />
тұлғалар баршылық. Міне, осы картаға<br />
павлодарлықтар қандай жерлестерін<br />
ұсынар екен және нендей ұсыныс<br />
айтар екен? Осы мәселені талқылау<br />
үшін келіп отырмыз. Сонымен қатар,<br />
осы күнге дейін зерттелмей жатқан<br />
кейбір тұлғаларды таныту үшін бірігіп<br />
жұмыс істеуді ұсынамыз, - деді Зиябек<br />
Ермұханұлы.<br />
Институт өкілдері қолға алған<br />
жобалардың бірі – Қазақстанның<br />
тарихи энциклопедиясы. Директордың<br />
сөзінше, мұндай құнды кітап біздің<br />
елде бұрын-соңды жарық көрмеген.<br />
Биылғы <strong>жыл</strong>дың сәуір айында<br />
алфавиттің «А» әрпінен «Ж» әрпіне<br />
дейінгі аралықты қамтыған бірінші<br />
томы жарыққа шыққан. Қазір екінші<br />
және үшінші томдары әзірленуде.<br />
Дөңгелек үстел барысында сол<br />
тарихи энциклопедияға Ертіс-Баян<br />
жерінен енгізілуге лайықты тарихи<br />
оқиғалар мен ұлы тұлғалар туралы<br />
ұсыныстар айтылды.<br />
Шара барысында С.Торайғыров<br />
Баспасөз мәслихатында, сондай-ақ<br />
павлодарлық оқушылардың жазғы демалысын<br />
ұйымдастыру шараларының<br />
қорытындысы да сөз болды. Биыл<br />
облыс бойынша 96 мыңнан астам<br />
бала сауықтыру шараларымен және<br />
жұмыспен қамтылған. Бұл мақсатқа<br />
қазынадан 557,8 млн. теңге қаржы<br />
қарастырылған. Сонымен қатар,<br />
атындағы ПМУ профессоры, филология<br />
ғылымдарының докторы Айман<br />
Зейнуллина сөз сөйлеп, Ертіс-Баян<br />
өңірінің тарихын аталмыш тарихи<br />
институтпен бірігіп кешенді түрде<br />
зерттеу қажет деген ұсыныс айтты.<br />
- Бүгін тамаша жаңалықтың куәсі<br />
болып отырмыз. Яғни, «Қазақстан<br />
халқы» интерактивті картасын құрастыру<br />
және тарихи энциклопедия<br />
әзірлеу – ұлт тарихы үшін үлкен<br />
жетістік. Енді осы энциклопедиялық<br />
жинаққа біздің өңірден Қазанғап би,<br />
Сәбит Дөнентаев сынды қазір көп<br />
аталмай жүрген тұлғалар есімін енгізу<br />
қажет. Дайындалатын материалдар<br />
сол тұлғалардың өздерінің қолымен<br />
жазылған тарихи мәлімет негізінде<br />
әзірленуі керек. Бұдан бөлек, кезінде<br />
біздің өңірге басқа елдерден жер аударылып<br />
келген азаматтардың қазақтар<br />
туралы естеліктері де енгізілсе, нұр<br />
үстіне нұр, - деді ол.<br />
Сонымен қатар, жергілікті ғалымдар<br />
Ш.Уәлиханов атындағы тарих және<br />
этнология институтымен бірлесіп<br />
жұмыс жасауға ниетті екендіктерін<br />
жеткізді. Яғни, енді әзірленетін маңызды<br />
тарихи еңбектердің авторлық ұжымына<br />
біздің өңірдің де ғалымдарын енгізу<br />
және жергілікті жас тарихшыларға<br />
сол институттан магистрлік грант<br />
бөлу мәселелері ұсынылды.<br />
оқушылардың жазғы демалысын ұйымдастыру<br />
барысында жалпы оқу қорының<br />
қаражаты есебінен әлеуметтік тұрғыда<br />
аз қамтылған отбасыларынан шыққан<br />
<strong>14</strong> 980 бала, жетім және ата-ана<br />
қамқорлығынсыз қалған 1 272 бала<br />
және 2 431 мүмкіндігі шектеулі оқушы<br />
демалыспен қамтылған.
Change language