28 қыркүйек, 2019 жыл №111 (15431)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
Жас times<br />
<strong>28</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong><br />
7<br />
«Дипломдық жұмыс -<br />
150 мың теңге»...<br />
Айымгүл Кәкімова<br />
ТҮЙІН:<br />
Сәуле Белялова<br />
ене ме?<br />
Сәуле Белялова:<br />
- Енеммен 18 <strong>жыл</strong> бірге<br />
тұрдым. Жеті балам бар. Түрлі<br />
қызмет саласында еңбек еттім.<br />
Сол кезде бірде-бір рет бала<br />
тәрбиесіне, олардың жай-күйіне<br />
алаңдамаппын. Себебі, енеме<br />
сенген екенмін ғой. Бір қызығы,<br />
жолдасым үйленгеннен кейін оқуға<br />
түсті. Ол кезде 6 баламыз бар.<br />
Енем екеуіміз ақылдасып, ол<br />
кісіні оқуға жібердік. Сонда 4<br />
<strong>жыл</strong> бойы апам (енемді апам<br />
дейтінмін) екеуіміз жолдасымның<br />
үйде жоғын білдірмей, тіршілігімізді<br />
дөңгелетіп отырды. Ол кісі өмірден<br />
өткеннен кейін екі <strong>жыл</strong>дай үйге<br />
кіріп, отыра алмай жүрдім. Маған<br />
бала-шағам көзіме көрінбейтін<br />
еді, апамның орны ойсырайып<br />
тұратыны қатты сезіліп жүрді.<br />
Бұл ене мен келінді жіпсіз байлау<br />
деп аталатын шығар.<br />
Ал қазіргі жастардың ажырасуына<br />
тек енелер ғана кінәлі емес.<br />
Келіндерден де кесір шығатынын<br />
ұмытпайық. Қазақта «анасына<br />
қарап, қызын ал, аяғын көріп,<br />
асын іш» деген мақал бар. Ертең<br />
қыздарымыз біреудің үйіне барып,<br />
сорлап жүргенін қаламасақ, ұясында<br />
тәрбиені жақсылап беруіміз керек.<br />
Өйткені, келіндердің ішінде расымен<br />
де қолынан түк келмейтін, салақ,<br />
олақ әйелдер жетіп артылады. Бұл<br />
- шындық. Егер көргенді жердің<br />
қызы болса, енесі қанша қатал<br />
болса да, <strong>жыл</strong>ы-<strong>жыл</strong>ы сөйлеп-ақ<br />
жібітіп алуға болады. Аналардың<br />
жүрегінің тас болуы мүмкін емес.<br />
Тілші:<br />
- Ойыңыз орынды болды.<br />
Жұлдыз, билер кеңесінің атқарып<br />
жатқан жұмысын естіп отырсыз.<br />
Жастар бастамаларын дамыту<br />
орталығында да қиындыққа тап<br />
болған жастарды дұрыс жолға<br />
жетелейтін орталық бары белгілі.<br />
Нәтижесі бар ма?<br />
Жұлдыз Малдыбаева:<br />
- Әрине, шын қаласаңыз, кез<br />
келген істі оң шешуге болады. Бізге<br />
де дәл осы тақырып төңірегінде<br />
ақыл-кеңес сұрай келетін жас<br />
келіндер өте көп. Жақында ғана<br />
Альбина есімді жас келін келді.<br />
Айтуынша, отбасының тағдыры<br />
қыл үстінде тұр. Оған себепкер -<br />
енесі. Қазір біздің кеңесшілер мен<br />
психологтар ол әйелмен жұмыс<br />
істеп жатыр. Осы сияқты қиындыққа<br />
тап болып, кеңес сұрайтындар өте<br />
көп. Егер мәселесі тым күрделі<br />
болса, қолымыздан шешу келмейтін<br />
болса, билер кеңесіне баруға<br />
кеңес береміз.<br />
Тілші:<br />
- Ал, Айымгүл, апалардың<br />
айтқанын естідің. 18 <strong>жыл</strong> атаенемен<br />
тұру қазіргі жастарға<br />
мүмкін еместей көрінетін шығар,<br />
енеңмен ара қатынасың қалай?<br />
Айымгүл Кәкімова:<br />
- 2015 <strong>жыл</strong>ы тұрмысқа шықтым.<br />
Мичурин ауылында мектепте мұғалім<br />
болып жұмыс істеп, түстен кейін<br />
қалаға оқуға келем. Менің таң<br />
ата үйден кетіп, кеш бата оралып<br />
жүруіме енемнің қабақ шытып,<br />
ренжіген сәтін көрмедім. Керісінше,<br />
оқу мен жұмысты қатар алып<br />
жүруіме, қоғамда өзімді тұлға<br />
ретінде қалыптастыруыма ол<br />
кісінің қосқан үлесі мол. 3 <strong>жыл</strong><br />
бірге тұрып, соңғы 1 <strong>жыл</strong>да ғана<br />
қалаға қоныс аудардық. Онда да<br />
жұмыс бабымен. Осы бір <strong>жыл</strong>дың<br />
ішінде мен енемнің қадірін шын<br />
түсіндім десем болады. Білмегенімді<br />
үйретіп, қателігімді тек өзіме ғана<br />
айтып, мақтауымды асырып отырды.<br />
Ол кісіден үйренерім әлі де көп.<br />
Дәл осы сәтті пайдаланып, екінші<br />
анама маған жасаған қамқорлығы<br />
үшін, үйреткен барлық істері үшін<br />
және қателігімді түзеп, жақсы<br />
келін болуыма себепкер болғаны<br />
үшін алғыс айтқым келеді. Қазір<br />
жеке тұрғанымызбен болашақта<br />
ата-енемнің қолына қайта баратыным<br />
анық.<br />
Тілші:<br />
- Құрметті қонақтар,<br />
редакциямызға келіп,<br />
өткір ойларыңызды ортаға<br />
салғандарыңыз үшін мың алғыс.<br />
Жазып алған –<br />
Қарлығаш ХАШЫМҚЫЗЫ,<br />
Суреттерді түсірген –<br />
Алпысбай ХОНЖ.<br />
Дөңгелек үстел басында айтылған пікірлерден тек<br />
ұтымды ойларды ғана ұсынуға тырыстық. Бұл жерде<br />
бір жақты «енелер кінәлі» немесе «жас келін -<br />
кесір» деуден аулақпыз. Біз тек қоғам жарасын сөз<br />
еттік. Ал Ажардың хаты да жауапсыз қалмады. Оған<br />
«Нұр-Ана әлемі» қоғамдық бірлестігінің апалары<br />
көмекке баратынын жеткізді. Біздің тілек, отбасының<br />
берекесі болатын ене мен келіннің арасынан мысық<br />
кесіп өтпесе болғаны. «Есті келін - енеден» екенін<br />
ұмытпаған абзал.<br />
Басы 5-бетте<br />
Қарлығаш ХАШЫМҚЫЗЫ<br />
Сұраныс бар<br />
Интернеттегі жарнамалық сайттарға<br />
кіре қалсаңыз «Дипломдық<br />
жұмыс жазамыз» деген сарындағы<br />
мәтіндерден көз сүрінеді.<br />
Пысықайлар <strong>жыл</strong> өткен сайын<br />
бағасын да қымбаттатқан. Әуелі<br />
сайтта өзін Мариям деп көрсеткен<br />
әйелге хабарласып көрдік. Ақшаға<br />
құныққан «жазғыш» кез келген<br />
тақырыпта дипломдық жұмысты<br />
небары 1-2 айдың ішінде жазып<br />
беретінін айтады.<br />
– Маған студенттер өте көп<br />
хабарласады. Тек Павлодардан ғана<br />
емес, Нұр-Сұлтан, Семей, Қарағанды<br />
қалаларының бітіруші түлектері де<br />
бар. Бір-екі ғана мамандық бойынша<br />
дипломдық жұмыс жазбаймын, ал<br />
қалғандарында жазып шығу қиын<br />
емес. Мұнда маған есептік-аудит<br />
бойынша жолдасым көмектеседі,<br />
басқаларын өзім алып шығам.<br />
Осыдан бірнеше <strong>жыл</strong> бұрын 50-60<br />
мың теңгенің көлемінде болған болса,<br />
қазір тақырыптың ауқымына қарай<br />
бағасы да әртүрлі. Жеңіл салаларға<br />
ж а з ы л а т ы н « Д и п л о м д ы қ ж ұ м ы с »<br />
50 мың болса, ұзақ зерттеуді, көп<br />
аударманы қажет ететіндері 100-150<br />
мың теңгеге дейін барады. Бір<br />
<strong>жыл</strong>да кемі 10-нан астам дипломдық<br />
жұмысқа тапсырыс аламын. Диплом<br />
жазуға қажетті деректерді интернет<br />
пен әдебиеттерден көшіремін, -<br />
дейді Мариям.<br />
Ал екі жоғары оқу орнын бітірген<br />
Әсет есімді жігіт (сұрауы бойынша<br />
аты өзгертілді) қос дипломын<br />
Мариям тәрізді пысықайлардың<br />
дайындап берген жобасымен қорғап<br />
шыққан. Бір қызығы, оның бір<br />
дипломы - қызыл.<br />
– 2007 <strong>жыл</strong>ы ең алғаш мектеп<br />
бітіре сала таңдаған мамандығым<br />
қазіргі тілмен айтқанда ІТ саласы<br />
болды. Алғашқы <strong>жыл</strong>ы оқуды бар<br />
ТҮЙІН:<br />
Міне, бұл - бүгінгі күннің ащы да болса шындығы.<br />
«Ел ертеңі – жастар» деп олардың жақсы білім<br />
алуына, шетелдік жоғары оқу орындарында оқуына<br />
барлық жағдай жасалып жатқан тұста «бүйректен<br />
сирақ» шығаратындар да аз емес. Қалай дегенмен<br />
де еңбекпен тапқан нанның дәмі ерекше болатынын<br />
ұмытпасақ игі.<br />
Биіктерге жетелеген<br />
білім ордасы<br />
«Ұстаздық – ұлы қызмет. Себебі ұрпақты ұстаз тәрбиелейді. Болашақтың<br />
басшысына да, данасына да, ғалымына да, еңбекқор егіншісіне де, кеншісін<br />
де ұстаз өсіреді. Өмірге ұрпақ берген аналарды қалай ардақтасақ, сол<br />
ұрпақты тәрбиелейтін ұстаздарды да сондай ардақтауға міндеттіміз» – деген<br />
еді қаһарман Бауыржан Момышұлы.<br />
Бейсен Ахметов атындағы Павлодар педагогикалық<br />
жоғарғы колледжіне биыл 90 <strong>жыл</strong> толып<br />
отыр. Қоғамдық маңызы зор мамандар дайындап<br />
келе жатқан оқу ордасы үшін бұл датаның маңызы<br />
зор. Тарих беттерінде талай білімді де саналы<br />
шәкірттер тәрбиелеп шығаруымен танымал білім<br />
ордасы өз биігінен түспек емес.<br />
Педагогикалық колледж сонау 1929 <strong>жыл</strong>дары<br />
елде мұғалімдердің жетіспей жатқан кезеңінде<br />
іргетасын қалағаны белгілі. Сол <strong>жыл</strong>дары Қазақ<br />
Автономиялық Кеңес Социалистік республикасының<br />
Орталық атқару комитетінің шешімімен Өскеменнің<br />
педагогикалық техникумы Павлодар қаласына<br />
көшірілді.<br />
Педагогикалық техникумға Скандинавия елдеріндегі<br />
Кеңес мемлекетінің елшісі, жазушысы,<br />
революционер, қоғам қайраткері В.В.Воровскийдің<br />
есімі берілді. 1929 <strong>жыл</strong>ы техникумға алғашқы<br />
120 оқушы қабылданды. Техникумның алғашқы<br />
директоры Клюковский Леонид Юлианович болды.<br />
ықыласымызбен оқыдық. Екінші<br />
курстан бастап, өз бетімше түрлі<br />
жерлерде жұмыс істей бастадым.<br />
Оқуға анда-санда барып, бір көрініп<br />
кетіп жүрдім. Сөйтіп, 4-курсқа<br />
да келдік. Ал дипломдық жұмыс<br />
жазу керек болғанда оған мүлдем<br />
қызығушылығым әрі уақытым<br />
болған жоқ. Жұмыс істейтінімді<br />
білетін жетекшім мен үшін диплом<br />
жазуға кірісті, ал мен ол кісінің<br />
еңбегін төлеуім керек болды.<br />
Сөйтіп, ұстазым жазып шыққан<br />
дипломдық жұмысты қорғап,<br />
қызыл диплом алып шыққаным<br />
бар. Екінші мамандығымды да тура<br />
солай алғанмын. Олай жасайтын<br />
мен ғана емес, қазіргі жастардың<br />
50-60 пайызы дипломдық жұмысты<br />
сатып алады, - деді Әсет.<br />
Алдау...<br />
Дипломды өзі жазған әрбір<br />
адам білетін бірнеше ереже бар.<br />
Оның біріншісі диплом жазып<br />
біткен соң оны интернеттегі<br />
антиплагиат бағдарламаларға<br />
салып, тексеру қажет. Егер<br />
сіздің қорғайтын тақырыбыңыз<br />
еш жерден көшірілмеген, шын<br />
зерттеу болатын болса, антиплагиат<br />
сізге оң көрсеткішін<br />
көрсетеді. Диплом жазуда әккіленіп<br />
алғандар қулығын интернеттен<br />
де асырып үлгерген. Бұл ретте<br />
Мариям антиплагиат сайттар мен<br />
бағдарламаларды алдап кетуге<br />
болады дейді.<br />
- Антиплагиат бағдарламаға деп<br />
бір бетті арнайы жазып аламыз.<br />
Сосын тексеруге соны жібереміз.<br />
Ол «80-90 пайыз көшірілмеген»<br />
деп нәтиже шығарып береді. Оны<br />
комиссия алдына апарасыз. Олар<br />
қорғауға қол қояды. Осылайша,<br />
комиссияны да, интернетті де<br />
айналып өтуге болады, - дейді ол.<br />
Жазылған дипломдық жұмысқа<br />
өзінің еш еңбегі сіңбеген түлек<br />
дипломын қолына алғанда қандай<br />
күй кешеді екен? Себебі, күні<br />
ертең өзін асырайтын, отбасына<br />
нәпақа тауып әкелетін<br />
м а м а н д ы ғ ы н ы ң а л ғ а ш қ ы<br />
төлқұжатын алуда өзгеден бұрын<br />
өзін алдады емес пе? Осы ретте<br />
заңгер Құралай Бақтияроваға<br />
хабарласып, «дипломдық жұмысты<br />
тапсырыспен жаздыру заңға қайшы<br />
емес пе?» деген сауалымызды<br />
қойған едік.<br />
- Негізі, Ата заңымызда кез<br />
келген алдау мен арбаудың өзіне<br />
қолданылатын заңдық шаралары<br />
бар. Егер де дипломдық жұмыста<br />
авторы өз жұмысын рұқсатсыз<br />
пайдаланғанын біліп, сол туралы<br />
шағым түсіретін болса, әрине<br />
қылмыстық іс қозғалады, - дейді<br />
заңгер.<br />
Демек, сіз бірінші, өзіңізді<br />
алдадыңыз, екінші, заңға томпақ<br />
келетін әрекетке бардыңыз, үшінші,<br />
өзіңіз толық меңгермеген саланың<br />
маманы атандыңыз. Бұл адам<br />
өміріне қауіпті болуы бек мүмкін.<br />
Сондықтан ойланыңыз!<br />
Бұл ғимаратты 1888 <strong>жыл</strong>ы бірінші гильдиялы көпес,<br />
Павлодардың алғашқы ардақты тұрғыны Артений<br />
Иванович Деров салған екен.<br />
Соғыс <strong>жыл</strong>дарында училищені 792 түлек бітірді.<br />
Училищенің 60-қа жуық оқушылары мен оқытушылары<br />
Отан қорғады. Олардың ішінде Кеңес Одағының<br />
Батырлары Серікбай Мүткенов, Құдайберген<br />
Сұрағанов, «Қызыл Жұлдыз» иегерлері - Долобай<br />
Базилов, Владимир Киян, Қабдеш Нұркин де бар.<br />
Училище директорлары А.И.Щербинко, Б.А.Ахметов<br />
Москваны қорғау шайқастарына қатысты. Қазір<br />
колледж ішінде бұл адамдардың есімімен байланысты<br />
кабинеттер де бар.<br />
Білім ордасы бүгінде өзінен үлкен өмірге қанат<br />
қаққан дарынды ұл-қыздарымен мақтанады.<br />
Сәния НЫҒМЕТ,<br />
Б.Ахметов атындағы жоғарғы педколледждің<br />
мектепке дейінгі тәрбие бөлімінің<br />
2-курс студенті.
Change language