29.12.2012 Views

Ukumelana Nemithi - Treatment Action Campaign

Ukumelana Nemithi - Treatment Action Campaign

Ukumelana Nemithi - Treatment Action Campaign

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Ukudalula kanye nenhlamba<br />

Ukwesaba inhlamba kaningi kubanga abantu<br />

abanokuzethemba okungekukhulu bazizwe<br />

bephoxekile ngokusebenzisa ama-ARV. Ukujoyina<br />

amaqembu okubambelela noma okusiza kusiza<br />

ukubhekana nalobu bunzima.<br />

“Uma ungakadaluli [kubantu]<br />

abasondelene nawe kakhulu kuzoba<br />

nzima ukuphuza imithi. Kufanele<br />

uchaze ukuthi kungani uyiphuza<br />

bese ugcina ungasayiphuzi.”<br />

(owesifazane one-HIV, eKapa)<br />

Ukukhumbula ukuphuza ama-ARV<br />

Izikhumbuzi, njengokusetha i-alamu yefoni noma<br />

ukusebenzisa ukuqala kohlelo lwe-TV ukucabanga,<br />

kungakusiza ukukhumbula ukuphuza ama-ARV akho.<br />

Uma udalula kubantu ophila nabo bangakukhumbuza<br />

nabo.<br />

“Ukuba ngumuntu omatasatasa<br />

ngezinye izikhathi oya emihlanganweni,<br />

inselele yami ukuthi ngiwafaka<br />

esikhwameni sami bese ngiyawakhohlwa<br />

ukuwaphuza, ngoba azange<br />

ngisethe isikhumbuzi efonini yami….”<br />

(owesifazane one-HIV, eKapa)<br />

‘Ukuphumula’<br />

Uma abantu abelashwa ngezidambisigciwane<br />

sebeqala ukuba ngcono ngezinye izikhathi bayayeka<br />

ukuphuza umuthi. Lokhu kuvumela igciwane ukuthi<br />

liphindaphindeke ngokukhululeka. Uma labo bantu<br />

sebegula futhi ama-ARV afanayo kungenzeka<br />

angasasebenzi ngenxa yokumelana nomuthi. Ngakho<br />

kokubili i-HIV ne-TB kubaluleke kakhulu ukuphuza<br />

imithi yakho - ngisho ngabe uzizwa uphilile impela.<br />

“Abanye abantu banquma<br />

ukuphumula [kuma-ARV] bese kuthi<br />

uma sebegula banqume ukuphindela<br />

kuwo futhi. [Kodwa-ke] umuthi<br />

awusebenzeli ngenxa yokumelana<br />

kwegciwane nawo.”<br />

(owesifazane one-HIV, eKapa)<br />

Isithombe ngu-Adam Malapa.<br />

Ukutreyisa abantu abenza<br />

amaphutha<br />

Ngu-Adam Malapa<br />

UFrancinah Chauke ngomunye wabangama-20 wama-<br />

Prevention <strong>Treatment</strong> Literacy Practitioners (PTLPs) asebenzela<br />

i-TAC eSigodini saseMopani, eLimpopo. I-PTLP umfundisi<br />

osemphakathini endaweni yezempilo ofundisa iziguli<br />

ngokwelashwa nokuvimbela.<br />

Elinye lamaqhaza ama-PTLP ukutreyisa abantu abenza amaphutha<br />

ngokuthatha imithi - abantu abasandakuhluleka ukulanda imithi<br />

yabo. UChauke udinga ukuqonda ukuthi kungani umuntu enze<br />

iphutha, nokumenza ukuthi aqale imithi yakhe futhi. Ngeshwa,<br />

olunye lwalolu hlelo lwenzeka emva kwendaba njengoba i-HIV<br />

noma i-TB kungenzeka ukuthi kusuke sekwenze umonakalo<br />

omkhulu kakhulu ngalesi sikhathi kade beyeke umuthi.<br />

“[Isizathu esikhulu sokwenza iphutha] imali yesibonelelo<br />

somphakathi”, kusho uChauke. “Abantu abaningi [...] bangitshela<br />

ukuthi bacabanga ukuthi isibonelelo sabo sizomiswa uma impilo<br />

yabo iba ngcono, ngakho-ke [bangamane] bahlale bengenamandla<br />

ukuze bagcine isibonelelo sabo somphakathi.”<br />

U-Oscar Mabela uyi-PTLP ye-TAC e-Dr C N Phatudi Hospital,<br />

eLimpopo. Uthi, “Inkinga enkulu endaweni yangakithi izithuthi”.<br />

“[…]Abantu […] kufanele basebenzise izithuthi ukuze bafinyelele<br />

ezindaweni zosizo bebe belokhu bengenakho ukudla kokudla<br />

emizini yabo.” Le nkinga ixhumana nobunzima uFrancinah<br />

abubona: uma abantu bengenakudla namali yokugibela, abaningi<br />

bangamane bahlale emakhaya baze bagule bese befaka isicelo<br />

sesibonelelo semali yomphakathi.<br />

“Abantu abasebenza emapulazini kaningi abanaso isikhathi<br />

esikhululekile [...] sokulanda imithi yabo,” kusho uMasingita<br />

Mavodze ovela eRotterdam. “Kungcono ukuthi bavele bengayiceli<br />

nemvume kubaqashi babo [...] ngoba bafuna ukuvikela imisebenzi<br />

yabo.” Abanye abantu abasuka kwenye indawo beye kwenye<br />

ngomsebenzi abakucabangi ukuthola izincwadi zokudluliselwa<br />

ezizobavumela ukuthi bathole imithi eduze nemisebenzi yabo<br />

elandelayo.<br />

Ngokwalokhu okutholakele, i-TAC Mopani yanikeza u-Chauke<br />

umsebenzi wokusebenza emapulazini asendaweni, afundise<br />

abantu ngokubaluleka kokuphuza imithi ngendlela elungile<br />

nangesikhathi.<br />

UKUPHILA NE-HIV NAMA-ARV<br />

19

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!