Ukumelana Nemithi - Treatment Action Campaign
Ukumelana Nemithi - Treatment Action Campaign
Ukumelana Nemithi - Treatment Action Campaign
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ukudalula kanye nenhlamba<br />
Ukwesaba inhlamba kaningi kubanga abantu<br />
abanokuzethemba okungekukhulu bazizwe<br />
bephoxekile ngokusebenzisa ama-ARV. Ukujoyina<br />
amaqembu okubambelela noma okusiza kusiza<br />
ukubhekana nalobu bunzima.<br />
“Uma ungakadaluli [kubantu]<br />
abasondelene nawe kakhulu kuzoba<br />
nzima ukuphuza imithi. Kufanele<br />
uchaze ukuthi kungani uyiphuza<br />
bese ugcina ungasayiphuzi.”<br />
(owesifazane one-HIV, eKapa)<br />
Ukukhumbula ukuphuza ama-ARV<br />
Izikhumbuzi, njengokusetha i-alamu yefoni noma<br />
ukusebenzisa ukuqala kohlelo lwe-TV ukucabanga,<br />
kungakusiza ukukhumbula ukuphuza ama-ARV akho.<br />
Uma udalula kubantu ophila nabo bangakukhumbuza<br />
nabo.<br />
“Ukuba ngumuntu omatasatasa<br />
ngezinye izikhathi oya emihlanganweni,<br />
inselele yami ukuthi ngiwafaka<br />
esikhwameni sami bese ngiyawakhohlwa<br />
ukuwaphuza, ngoba azange<br />
ngisethe isikhumbuzi efonini yami….”<br />
(owesifazane one-HIV, eKapa)<br />
‘Ukuphumula’<br />
Uma abantu abelashwa ngezidambisigciwane<br />
sebeqala ukuba ngcono ngezinye izikhathi bayayeka<br />
ukuphuza umuthi. Lokhu kuvumela igciwane ukuthi<br />
liphindaphindeke ngokukhululeka. Uma labo bantu<br />
sebegula futhi ama-ARV afanayo kungenzeka<br />
angasasebenzi ngenxa yokumelana nomuthi. Ngakho<br />
kokubili i-HIV ne-TB kubaluleke kakhulu ukuphuza<br />
imithi yakho - ngisho ngabe uzizwa uphilile impela.<br />
“Abanye abantu banquma<br />
ukuphumula [kuma-ARV] bese kuthi<br />
uma sebegula banqume ukuphindela<br />
kuwo futhi. [Kodwa-ke] umuthi<br />
awusebenzeli ngenxa yokumelana<br />
kwegciwane nawo.”<br />
(owesifazane one-HIV, eKapa)<br />
Isithombe ngu-Adam Malapa.<br />
Ukutreyisa abantu abenza<br />
amaphutha<br />
Ngu-Adam Malapa<br />
UFrancinah Chauke ngomunye wabangama-20 wama-<br />
Prevention <strong>Treatment</strong> Literacy Practitioners (PTLPs) asebenzela<br />
i-TAC eSigodini saseMopani, eLimpopo. I-PTLP umfundisi<br />
osemphakathini endaweni yezempilo ofundisa iziguli<br />
ngokwelashwa nokuvimbela.<br />
Elinye lamaqhaza ama-PTLP ukutreyisa abantu abenza amaphutha<br />
ngokuthatha imithi - abantu abasandakuhluleka ukulanda imithi<br />
yabo. UChauke udinga ukuqonda ukuthi kungani umuntu enze<br />
iphutha, nokumenza ukuthi aqale imithi yakhe futhi. Ngeshwa,<br />
olunye lwalolu hlelo lwenzeka emva kwendaba njengoba i-HIV<br />
noma i-TB kungenzeka ukuthi kusuke sekwenze umonakalo<br />
omkhulu kakhulu ngalesi sikhathi kade beyeke umuthi.<br />
“[Isizathu esikhulu sokwenza iphutha] imali yesibonelelo<br />
somphakathi”, kusho uChauke. “Abantu abaningi [...] bangitshela<br />
ukuthi bacabanga ukuthi isibonelelo sabo sizomiswa uma impilo<br />
yabo iba ngcono, ngakho-ke [bangamane] bahlale bengenamandla<br />
ukuze bagcine isibonelelo sabo somphakathi.”<br />
U-Oscar Mabela uyi-PTLP ye-TAC e-Dr C N Phatudi Hospital,<br />
eLimpopo. Uthi, “Inkinga enkulu endaweni yangakithi izithuthi”.<br />
“[…]Abantu […] kufanele basebenzise izithuthi ukuze bafinyelele<br />
ezindaweni zosizo bebe belokhu bengenakho ukudla kokudla<br />
emizini yabo.” Le nkinga ixhumana nobunzima uFrancinah<br />
abubona: uma abantu bengenakudla namali yokugibela, abaningi<br />
bangamane bahlale emakhaya baze bagule bese befaka isicelo<br />
sesibonelelo semali yomphakathi.<br />
“Abantu abasebenza emapulazini kaningi abanaso isikhathi<br />
esikhululekile [...] sokulanda imithi yabo,” kusho uMasingita<br />
Mavodze ovela eRotterdam. “Kungcono ukuthi bavele bengayiceli<br />
nemvume kubaqashi babo [...] ngoba bafuna ukuvikela imisebenzi<br />
yabo.” Abanye abantu abasuka kwenye indawo beye kwenye<br />
ngomsebenzi abakucabangi ukuthola izincwadi zokudluliselwa<br />
ezizobavumela ukuthi bathole imithi eduze nemisebenzi yabo<br />
elandelayo.<br />
Ngokwalokhu okutholakele, i-TAC Mopani yanikeza u-Chauke<br />
umsebenzi wokusebenza emapulazini asendaweni, afundise<br />
abantu ngokubaluleka kokuphuza imithi ngendlela elungile<br />
nangesikhathi.<br />
UKUPHILA NE-HIV NAMA-ARV<br />
19