Zeldzame oorzaken van een subarachnoïdale bloeding - UMC Utrecht
Zeldzame oorzaken van een subarachnoïdale bloeding - UMC Utrecht
Zeldzame oorzaken van een subarachnoïdale bloeding - UMC Utrecht
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Zeldzame</strong> <strong>oorzaken</strong> <strong>van</strong> <strong>subarachnoïdale</strong><br />
<strong>bloeding</strong>en<br />
Gabriel J.E. Rinkel<br />
Hoogleraar Neurologie<br />
Hoofd Neurologie & Neurochirurgie<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong><br />
En wat kan u dat schelen?<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
inhoud
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
inhoud
doel<br />
welke <strong>oorzaken</strong> zou u moeten weten<br />
wat zou u <strong>van</strong> deze <strong>oorzaken</strong> moeten<br />
weten (welk competentie niveau)<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
egripsbepaling<br />
<strong>Zeldzame</strong> oorzaak SAB?<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
zeldame oorzaak SAB
zeldzame <strong>oorzaken</strong> SAB<br />
Thuis:<br />
Marfan<br />
Ehlers Danlos<br />
…….<br />
fibromusculaire displasie<br />
bestraling<br />
= zeldzame <strong>oorzaken</strong> aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
inhoud<br />
<strong>oorzaken</strong> acute hoofdpijn, met SAB op<br />
CT of in liquor en g<strong>een</strong> aneurysma<br />
basale cisternen versus convexiteit<br />
enkele <strong>oorzaken</strong> om te kennen<br />
• diagnostiek<br />
• lange termijn consequenties<br />
enkele <strong>oorzaken</strong> om weet <strong>van</strong> te<br />
hebben<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loeding convexiteit<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
trauma<br />
Bloeding convexiteit<br />
reversibel vasoconstrictiesyndroom<br />
amyloid angiopathie<br />
vasculitis<br />
corticale venetrombose<br />
cocaine?<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
eversibel vasoconstrictie<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
syndroom
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
• gemist<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
toch aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
• gemist<br />
• getromboseerd<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
toch aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
toch aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
toch aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
• gemist<br />
• getromboseerd<br />
• afwijkende plaats<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
toch aneurysma
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
• gemist<br />
• getromboseerd<br />
• afwijkende plaats<br />
• klein aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
lotgevallen op lange termijn<br />
na SAB uit aneurysma<br />
nieuwe kans op <strong>bloeding</strong> (22 keer<br />
hoger dan in algemene bevolking)<br />
verhoogde kans op andere hart- en<br />
vaatziekten<br />
(SIR 1.51 95%CI:1.45↔1.56)<br />
verhoogde kans op overlijden<br />
(SMR 1.61 95%CI 1.52↔1.70)<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefaal patroon<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefaal patroon<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefaal patroon<br />
Eén bloedvatafbeeldend onderzoek is<br />
voldoende (moet wel goed zijn)<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefaal patroon<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefaal patroon
perimesencefaal patroon<br />
één bloedvatafbeeldend onderzoek<br />
(CTA) is noodzakelijk en voldoende<br />
(moet wel goed zijn)<br />
perimesencefale <strong>bloeding</strong> =<br />
perimesencefaal patroon +<br />
CTA negatief<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
Perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
Perimesencefaal bloed + negatief CTA<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
DSA invasief met<br />
(kleine) kans op<br />
complicaties<br />
Daarom voorkeur<br />
CTA
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
10% <strong>van</strong> alle SAB’s<br />
goede klinische conditie<br />
soms in eerste 24 uur hydrocefalus<br />
(behandel met lumbale punctie!!)<br />
g<strong>een</strong> recidieven<br />
na 1 of 2 dagen naar huis<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
lotgevallen lange termijn<br />
na perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
g<strong>een</strong> verhoogde kans op nieuwe<br />
<strong>bloeding</strong>en<br />
g<strong>een</strong> verhoogde kans op overlijden<br />
(SMR 0.61 95%CI 0.34 to 1.1)<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
Greebe & Rinkel Stroke 2007
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
intracraniële dissectie<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
intracraniële dissectie<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
intracraniële dissectie<br />
vaak aan vertebralis, maar kan ook<br />
anterior of media<br />
soms op 1e angio niet zichtbaar<br />
5% als oorzaak in obductieserie<br />
recidieven komen voor (30%?), en zijn<br />
vaak fataal<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
intracraniële dissectie<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
fusiform aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
fusiform aneurysma<br />
In <strong>Utrecht</strong> SAB database 6 patienten<br />
met SAB uit fusiform vertebrobasilaris<br />
aneurysma<br />
< 0.2%<br />
waarschijnlijk overschatting<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
fusiform aneurysma<br />
literatuur onderzoek<br />
Zoektermen<br />
• ‘basilar artery’ and ‘fusiform’<br />
• ‘vertebrobasilar’ and ‘dolichoectasia’<br />
• ‘basilar artery’ and ‘dolichoectasia’<br />
• ‘basilar artery’ and ‘ectasia’<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
305 hits<br />
233 hits<br />
71 hits<br />
fusiform aneurysma<br />
literatuur onderzoek<br />
– 72 double hits<br />
– 162 case reports<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
71 artikelen<br />
prevalentie 4<br />
risico factoren 16<br />
natuurlijk beloop 9<br />
chirurgische behandeling 1<br />
endovasculair 5<br />
medicamenteus 1<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
prevalentie: conclusion<br />
in open bevolking waarschijnlijk < 1%<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
natuurlijk beloop<br />
Risico infarct <strong>bloeding</strong><br />
5 jr 11.3% 11.4%<br />
10 jr 15.9% 15.6%<br />
Flemming 2004 & 2005<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
Passero Stroke 2005
natuurlijk beloop<br />
Risico factoren ruptuur<br />
• diameter basilaris (OR, 4.29; P=0.009)<br />
• laterale verplaatsing basilaris (OR, 4.53;<br />
P=0.004)<br />
• hypertensie (OR 4.74; P=0.024)<br />
• antiplatelets / anticoagulantia (OR 3.07;<br />
P=0.033)<br />
• vrouw (OR 6.33; P=0.001).<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
Passero Stroke 2005
13 patienten<br />
medicatie<br />
• 4 stam compressie<br />
• 10 infarct<br />
(1 patient beide)<br />
Medical treatment<br />
• antiplatelets 5<br />
• anticoagulatie 7<br />
• g<strong>een</strong> 1<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
Echiverri Stroke 1989
medicatie<br />
4/5 aspirine overleden bij follow up<br />
( 1 month, 2 jr (2x), 5 jr)<br />
1/1 zonder medicatie dood na 1 maand<br />
7/7 anticoagulantia in leven zonder<br />
progressie (11-36 months)<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
Echiverri Stroke 1989
fusiform aneurysma<br />
kans op compressie, ischemie én<br />
<strong>bloeding</strong><br />
G<strong>een</strong> bewijs voor chirurgishe,<br />
endovasculaire of aspirine of<br />
anticoagulantie<br />
bestrijd hypertensie<br />
stop roken<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
intracraniële dissectie<br />
fusiform aneurysma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
trauma
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
trauma
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
trauma
loed basale cisternen<br />
g<strong>een</strong> aneurysma<br />
toch <strong>een</strong> aneurysma<br />
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
intracraniële dissectie<br />
fusiform aneurysma<br />
trauma<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
AVM
AVM<br />
geeft meestal intracerebrale <strong>bloeding</strong><br />
zeldzame oorzaak <strong>van</strong> <strong>een</strong> SAB<br />
(1 op 300)<br />
SAB zit dan bijna altijd perifeer, niet<br />
basaal<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
spinaal AVM
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>bloeding</strong> hypofyse adenoom<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
hypofyse adenoom<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>bloeding</strong> hypofyse adenoom<br />
endocarditis<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
endocarditis
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>bloeding</strong> hypofyse adenoom<br />
endocarditis<br />
sinustrombose<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>bloeding</strong> hypofyse adenoom<br />
endocarditis<br />
sinustrombose<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>bloeding</strong> hypofyse adenoom<br />
endocarditis<br />
sinustrombose<br />
virale infectie<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
AVM<br />
bloed basale cisternen<br />
heel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
spinaal aneurysma of AVM<br />
<strong>bloeding</strong> hypofyse adenoom<br />
endocarditis<br />
sinustrombose<br />
virale infectie<br />
???<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
Conclusies<br />
SAB zeldzaam oorzaak<br />
gemist aneurysma<br />
• grotere kans op overlijden en hart-<br />
vaatziekten<br />
perimesencefale <strong>bloeding</strong><br />
• all<strong>een</strong> CT en CTA nodig<br />
• normale levensverwachting<br />
• g<strong>een</strong> beperkingen<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
Conclusies<br />
SAB zeldzaam oorzaak<br />
fusiform aneurysma<br />
• compressie, infarct en <strong>bloeding</strong>en<br />
• g<strong>een</strong> bewijs voor chirurgie,<br />
endovasculaire therapie, aspirine of OAC<br />
veel zeldzame <strong>oorzaken</strong><br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre
Jan Willem<br />
Berkelkbach<br />
Geert Jan<br />
Biessels Rinie Frijns Sen Han Jaap Kappelle<br />
Karin Klijn Gerard de Kort Rob Lo<br />
Irene<br />
vd Schaaf<br />
<strong>UMC</strong><strong>Utrecht</strong> Stroke Centre<br />
Mervyn<br />
Vergouwen<br />
Bon<br />
Verweij<br />
Evert Jan<br />
Vonken<br />
Gabriel Rinkel<br />
Bart<br />
<strong>van</strong> der Worp<br />
Ynte<br />
Ruigrok<br />
Bart<br />
<strong>van</strong> der Zwan
Change language