Das Konzept der Eiweißspeicherkrankheiten aus der ... - prof-wendt.de
Das Konzept der Eiweißspeicherkrankheiten aus der ... - prof-wendt.de
Das Konzept der Eiweißspeicherkrankheiten aus der ... - prof-wendt.de
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
<strong>Das</strong> <strong>Konzept</strong> <strong><strong>de</strong>r</strong> <strong>Eiweißspeicherkrankheiten</strong> <strong>aus</strong> <strong><strong>de</strong>r</strong><br />
Sicht <strong><strong>de</strong>r</strong> AGE-RAGE-Hypothese<br />
Aka<strong>de</strong>mische Feier Max-Planck-Institut für Herz- und Lungenforschung,<br />
Bad Nauheim, 29. September 2007<br />
Angelika Bierh<strong>aus</strong><br />
University of Hei<strong>de</strong>lberg, Germany<br />
IκBα<br />
AGEs<br />
IκBα<br />
F-κB<br />
F-κB<br />
F-κB<br />
F-κB<br />
F-κB<br />
F-κB Gene expression
Bluthochdruck<br />
Arteriosklerose<br />
ALTER<br />
Diabetes<br />
mellitus<br />
= Volkskrankheiten<br />
Osteoporose<br />
M. Alzheimer
1996<br />
ca. 5,0 Millionen<br />
Epi<strong>de</strong>miologie <strong>de</strong>s Diabetes mellitus<br />
2001<br />
ca. 6,7 Millionen<br />
2020<br />
ca. 11,8 Millionen
1995 / 2025<br />
Ursachen:<br />
Alterspyrami<strong>de</strong> Adipositas
Kalorienbeschränkung erhöht die Lebenserwartung<br />
1 2 3 4<br />
1 = freier Nahrungszugang<br />
2 = 40% Nahrungsbeschränkung<br />
3 = + Fischöl, freier<br />
Nahrungszugang<br />
4 = + Fischöl, 40% Nahrungsbeschränkung<br />
Jolly et al, J. Nutri. 131, 2753-2769, 2001
Intermediäre<br />
Glykierungsprodukte<br />
Fortgeschrittene<br />
Glykierungsprodukte<br />
„AGEs“<br />
Zucker + Eiweiß<br />
Abhängig von Zeit und Zuckerkonzentration
Glukose<br />
Lebensstil<br />
AGE-Bildung<br />
„Zeit“<br />
AGEs = „Advanced Glycation Endproducts“
Anzahl <strong><strong>de</strong>r</strong> Würmer<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
Korreliert die AGE-Bildung mit <strong>de</strong>m Alter?<br />
Lebenserwartung im Wildtyp<br />
0 10 20 30 40<br />
Tage<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
AGEs (CML)-Konzentration<br />
1 3 5 15<br />
Tage<br />
AGEs (CML) akkumulieren während <strong>de</strong>s Alterns in C. elegans<br />
CML (ng/worm)<br />
Morcos et al, submitted 2007
Lebensstil und AGE-Akkumulation im Fa<strong>de</strong>nwurm C. elegans<br />
CML (ng/worm)<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
AGEs (CML)-Konzentration<br />
1 3 5 10 15<br />
day<br />
Kalorienbeschränkung<br />
ormale Ernährung<br />
Morcos et al, Aging CELL 7: 260-269, 2008
Anzahl <strong><strong>de</strong>r</strong> Würmer<br />
Beeinflußt <strong><strong>de</strong>r</strong> Lebensstil<br />
die Lebenserwartung und die AGE-Akkumulation?<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
Lebenserwartung von C. elegans<br />
0 10 20 30 40<br />
Tage<br />
„Diät“<br />
„ormale Ernährung“<br />
Morcos et al, Aging CELL 7: 260-269, 2008
Regulation <strong><strong>de</strong>r</strong> AGE – Bildung<br />
Morcos et al, Aging CELL 7: 260-269, 2008<br />
AGE-<strong>de</strong>toxifizieren<strong>de</strong> Mechanismen<br />
Hypothese:<br />
Reduktion von<br />
Precursern<br />
reduziert die AGE-<br />
Akkumulation und<br />
das Altern<br />
Überprüfung im Mo<strong>de</strong>ll-<br />
Organismus:<br />
Glyoxalase I transgener C. elegans
Percent living C. elegans<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
Glyoxalase-Überexpression verlängert die Lebensspanne<br />
1<br />
3<br />
5<br />
7<br />
Lebensdauer<br />
9<br />
11<br />
13<br />
15<br />
17<br />
Wild-type<br />
19<br />
21<br />
days<br />
Morcos et al, Aging CELL 7: 260-269, 2008<br />
Glyoxalase-transgene<br />
Glyoxalase-I RNAi /Wild<br />
type<br />
23<br />
25<br />
27<br />
29<br />
31<br />
33<br />
35<br />
3NO 2 Tyr (mmol/mol tyr) .<br />
CEL (mmol/mol lys) .<br />
MG-H1(mmol/mol arg) .<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0,00<br />
0,15<br />
0,10<br />
0,05<br />
0,00<br />
0,50<br />
0,45<br />
0,40<br />
0,35<br />
0,30<br />
0,25<br />
0,20<br />
0,15<br />
0,10<br />
0,05<br />
0,00<br />
Oxidativer Stress<br />
Wild type<br />
AGE – Bildung<br />
Wild type<br />
CEL<br />
P
AGE-Akkumulation in ischämischen Muskelbiopsien<br />
gesun<strong><strong>de</strong>r</strong> und diabetischer Mäuse<br />
Control STZ STZ + AG<br />
Tamarat, Radia et al. (2003) Proc. atl. Acad. Sci. USA 100, 8555-8560<br />
Inhibition <strong><strong>de</strong>r</strong> AGE-Bildung durch „AGE-Breaker“ vermin<strong><strong>de</strong>r</strong>t die altersbedingte<br />
Reduktion <strong><strong>de</strong>r</strong> kardiovaskulren Funktion:<br />
unbehan<strong>de</strong>lt<br />
behan<strong>de</strong>lt<br />
Li et al; Proc. atl. Acad. Sci. USA 1996; 93: 3902-3907
Mit <strong><strong>de</strong>r</strong> ahrung aufgenommene Glykotoxine för<strong><strong>de</strong>r</strong>n die Arteriosklerose<br />
in diabetischen ApoE -/- -Mäusen<br />
Lin et al. 2003, Atherosclerosis 168:213-220
Mit <strong><strong>de</strong>r</strong> ahrung aufgenommene Glykotoxine för<strong><strong>de</strong>r</strong>n die Arteriosklerose<br />
in diabetischen ApoE -/- -Mäusen<br />
diabetisch +L-AGE Diät diabetisch +H-AGE Diät<br />
gesund +L-AGE Diät gesund +H-AGE Diät<br />
L-AGE-Diät schützt<br />
vor diabetische<br />
ApoE-Mäuse vor<br />
<strong><strong>de</strong>r</strong> Entstehung<br />
arteriosklerotischer<br />
Läsionen<br />
Lin et al. 2003, Atherosclerosis 168:213-220
Beschränkung <strong><strong>de</strong>r</strong> mit <strong><strong>de</strong>r</strong> ahrung aufgenommenen Glykotoxine = AGEs<br />
vermin<strong><strong>de</strong>r</strong>t die AGE-Konzentration im Serum von Patienten mit ierenversagen<br />
AGE - Spiegel in Dialysepatienten nach AGE-reicher (H)-und AGE-armer (L)-Diät<br />
Uribarri et al.,2003, J. Am. Soc. ephrol. 14:728-731
Frühe<br />
Glykierungsprodukte<br />
Intermediäre<br />
Glykierungsprodukte<br />
Fortgeschrittene<br />
Glykierungsprodukte<br />
AGEs<br />
F-κB<br />
RAGE<br />
Entzündung und Schädigung
IκBα<br />
IκBα<br />
AGEs<br />
IKKβ<br />
F-κB<br />
RAGE<br />
F-κB<br />
F-κB<br />
F-κB<br />
F-κB Genexpression<br />
„perpetuierte<br />
Zellaktivierung“<br />
Altern<br />
Arteriosklerose<br />
Diabetes mellitus<br />
Osteoporose<br />
Menop<strong>aus</strong>e<br />
Entzündung
Be<strong>de</strong>utung von AGEs für die Arteriosklerose<br />
Aorta<br />
unbehan<strong>de</strong>lt<br />
Wegfangen von AGE´s blockt Arteriosklerose<br />
Aorta<br />
+ sRAGE<br />
(20 µg/Tag)<br />
Aorta<br />
+ sRAGE<br />
(40 µg/Tag)<br />
Park L et al. at Med. 1998;4:1025–1031
MSA<br />
sRAGE<br />
Be<strong>de</strong>utung von RAGEs für die Arteriosklerose<br />
Hemmung / Fehlen von RAGE verhin<strong><strong>de</strong>r</strong>t Arteriosklerose<br />
Hemmung durch RAGE-Antagonisten Schutz durch RAGE-Defizienz<br />
I/M ratio<br />
2.5<br />
2<br />
1.5<br />
1<br />
.5<br />
0<br />
P
Eiweiß und Zucker<br />
Glyoxalase-1<br />
AGEs<br />
Altern<br />
Diabetes<br />
AGEs<br />
F-κB<br />
RAGE<br />
Und an<strong><strong>de</strong>r</strong>e AGE-Rezeptoren<br />
Chronischentzündliche<br />
Erkrankungen<br />
AGE-Wirkung: Posttranslationale Verän<strong><strong>de</strong>r</strong>ung von Makromolekülen<br />
Funktionsverlust<br />
Hemmung zellulärer Abwehrmechanismen<br />
Zellaktivierung über Rezeptoren
ALTER<br />
Zelluläre<br />
Dysfunktion<br />
AbwehrundRepairmechanismen<br />
AGE<br />
RAGE