Formelheft der 8C (pdf)
Formelheft der 8C (pdf)
Formelheft der 8C (pdf)
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
<strong>Formelheft</strong><br />
<strong>der</strong> <strong>8C</strong><br />
('11/'12)<br />
zuletzt geän<strong>der</strong>t am 19.3.‘12<br />
Fiona Aschenbrenner<br />
Paul Brandauer<br />
Alwin Dürrer<br />
Angelina E<strong>der</strong><br />
Konrad Estermann<br />
Maximilian Heim<br />
Katharina Höck<br />
Christina Hörhager<br />
Fabian Janiczek<br />
Christina John<br />
Christina Jurkeit<br />
Maximilian Kimmel<br />
Eva Knörnschild<br />
Christina Kohl<br />
Thomas Kriesche<br />
Sarah Leitner<br />
Julia Nageler<br />
Sarah Neumann<br />
Alena Paschke<br />
Benedikt Pfeil<br />
Felix Pfluger<br />
Susanne Pleyer<br />
Maximilian Radford<br />
Julian Scheiblegger<br />
Florian Schroll<br />
Patrick Schwaighofer<br />
Milan Stojanovic<br />
Connor Troger<br />
Claudia Tschallener<br />
Shkurte Uka
Kap. 1 Potenzen; Kap. 2 Gleichungen S.2<br />
1 Potenzen<br />
a, b IR + ; r, s IR; k Z; m, n IN<br />
a 0 = 1; a 1 = a a -n =<br />
n<br />
1 1 = <br />
a<br />
n<br />
a<br />
1<br />
a<br />
n<br />
= n a<br />
k<br />
a<br />
n<br />
= n<br />
a k = n a<br />
k<br />
a r · a s = a r+s<br />
a r : a s = a r-s<br />
(a r ) s = a r·s (a·b) r = a r · b r<br />
a <br />
<br />
b<br />
r<br />
=<br />
a<br />
b<br />
r<br />
r<br />
n<br />
k<br />
a =<br />
<br />
k<br />
nm<br />
km<br />
n m n<br />
m<br />
a =<br />
a<br />
n a = n a k<br />
n<br />
a b = n a · n b<br />
n<br />
a a<br />
n = b n<br />
b<br />
a<br />
a, b, c IR<br />
(a + b)² = a² + 2·a·b + b² (a – b)² = a² – 2·a·b + b²<br />
(a + b)³ = a³ + 3·a²·b + 3·a·b² + b³ (a – b)³ = a³ – 3·a²·b + 3·a·b² – b³<br />
(a + b + c)² = a² + b² + c² + 2·a·b + 2·a·c + 2·b·c<br />
a² – b² = (a – b) · (a + b) a² + b² = nicht zerlegbar<br />
a³ – b³ = (a – b) · (a² + a·b + b²) a³ + b³ = (a + b) · (a² – a·b + b²)<br />
a 4 – b 4 = (a² + b²) · (a² – b²) = (a² + b²) · (a + b) · (a – b)<br />
2 Gleichungen<br />
quadratische Gleichungen<br />
p, q, b, c IR; a IR \ {0}<br />
p p<br />
x² + p·x + q = 0 x 1/2 = q<br />
2 4<br />
b <br />
a·x² + b·x + c = 0 x 1/2 =<br />
b<br />
2<br />
2<br />
2 a<br />
4 a c
Kap. 2 Gleichungen; Kap. 3 Komplexe Zahlen S.3<br />
Satz von Vieta:<br />
x 1 , x 2 sind Lösungen einer quadratischen Gleichung x² + p·x + q = 0<br />
Es gilt: 1. x² + p·x + q = (x – x 1 ) · (x – x 2 )<br />
2. x 1 + x 2 = - p<br />
3. x 1 · x 2 = q<br />
Gleichungen dritten Grades (Cardan’sche Formel)<br />
r, s, t <br />
x³ + r·x² + s·x + t = 0 Substitution: x = y – 3<br />
r<br />
p <br />
3 <br />
y³ + p·y + q = 0 y 1 = 3<br />
3<br />
3<br />
q <br />
2 <br />
2<br />
q<br />
2<br />
p <br />
<br />
3 <br />
3<br />
q <br />
<br />
2 <br />
2<br />
<br />
q<br />
2<br />
an<strong>der</strong>e Gleichungen (höheren Grades)<br />
exakte Lösung durch:<br />
Herausheben gemeinsamer Faktoren (x, x 2 , …)<br />
Substitution (x 2 = u, x 3 = u, sin(x) = u, …)<br />
Probieren (mit Wertetabelle)<br />
… anschließend Polynomdivision<br />
näherungsweise Lösung durch: Intervallschachtelung<br />
3 Komplexe Zahlen<br />
z = a + bi a, b und i² = -1<br />
Regula falsi x n+1 = x n – f(x ) f(x ) ∙f(x n )<br />
Newton’sches Näherungsverf. x n+1 = x n – f'(x )<br />
x<br />
n<br />
n<br />
<br />
<br />
x<br />
n1<br />
n1<br />
f(x )<br />
n<br />
n<br />
z = r =<br />
2<br />
a b<br />
2<br />
a = r cos <br />
arg z = [0°;360°[<br />
tan = a<br />
b<br />
b = r sin <br />
z = r (cos + i sin ) = (r;)<br />
(r 1 ; 1 ) · (r 2 ; 2 ) = (r 1 · r 2 ; 1 + 2 )<br />
(r1;<br />
1)<br />
(r ; )<br />
2<br />
2<br />
<br />
=<br />
<br />
<br />
r 1<br />
; 1<br />
2<br />
r2<br />
<br />
(r;) n = (r n ; n·)<br />
n <br />
r<br />
n<br />
n <br />
( r; ) = ;
Kap. 4 Logarithmus; Kap. 5 Folgen und Reihen S.4<br />
4 Logarithmus<br />
a IR + \ {1}; u, v IR + ; k IR; n IN; x IR<br />
a x = u x = a log(u)<br />
a log(a) = 1<br />
a log(a 2 ) = 2<br />
a log(<br />
a 1 ) = -1<br />
a log(1) = 0<br />
a log(u·v) = a log(u) + a log(v)<br />
a log(<br />
v u ) = a log(u) – a log(v)<br />
a log(u k ) = k·alog(u)<br />
a log( n u ) =<br />
n1 ·alog(u)<br />
10 log(a) = lg(a) … am TI: „log(a)“<br />
e log(a) = ln(a) … am TI: „ln(a)“<br />
Berechnen von Logarithmen mit beliebiger Basis:<br />
a log(u) =<br />
1<br />
ln(a)<br />
·ln(u)<br />
a log(u) =<br />
1<br />
10 ·10 log(u)<br />
log(a)<br />
5 Folgen, Reihen<br />
Arithmetische Folge: a n = a n – 1 + k = a 1 + (n – 1)·k mit k IR<br />
Arithmetische Reihe:<br />
s n = a 1 + a 2 + … + a n = 2n<br />
·(a 1 + a n ) = 2n<br />
·[2·a 1 + (n – 1)·k]<br />
Geometrische Folge: b n = b n – 1 · q = b 1 · q (n – 1) mit q IR \ {0}<br />
Geometrische Reihe: s n = b 1 · b 2 · … · b n = b 1·<br />
n<br />
1 q<br />
1 q<br />
mit q 1<br />
lim<br />
n<br />
s n =<br />
b 1<br />
1 q<br />
mit q < 1<br />
p<br />
Jährliche Verzinsung: K n = K·(1 + 100<br />
Vierteljährliche Verzinsung: K n = K·(1 + p<br />
400<br />
)<br />
n<br />
) 4n<br />
Tägliche Verzinsung: K n = K·(1 +<br />
pn<br />
100<br />
Augenblicksverzinsung: K n = K· e<br />
p<br />
36 000<br />
) 360n<br />
Wachstumsprozesse/Zerfallsprozesse:<br />
Exponentielles Wachstum: P(t) = A ·<br />
k t<br />
e <br />
Begrenztes Wachstum: P(t) = G – A ·<br />
Logistisches Wachstum: P(t) =<br />
Gkt<br />
k t<br />
e <br />
Gkt<br />
G A e<br />
1 A e
Kap. 6 Funktionen S.5<br />
6 Funktionen<br />
Gerade:<br />
Konstante Funktion:<br />
f 1 (x) = d<br />
Inhomogene lineare Funktion:<br />
f 2 (x) = k·x+d<br />
Homogene lineare Funktion:<br />
f 3 (x) = k·x<br />
Parabel:<br />
Quadratische Funktion f 1 (x) = x²:<br />
Scheitel S(0/0); nach oben offen<br />
Allgemeine quadratische Funktion<br />
f 2 (x) = a·x² + b·x + c<br />
f 2 (x) = a·(x² + ab ·x) + c<br />
2<br />
b<br />
4a<br />
f 2 (x) = a·(x² + ab ·x +<br />
2<br />
) + c –<br />
f 2 (x) = a· 2<br />
<br />
b<br />
x + b<br />
c <br />
2<br />
2a<br />
4a<br />
2<br />
b b<br />
Scheitel: S<br />
c <br />
2a<br />
4a<br />
b 2<br />
4a<br />
a > 0 … nach oben offen; a < 0 … n. unten offen; a = 0 … keine Parabel! (Gerade)<br />
Potenzfunktion:<br />
f(x) = a·x n<br />
f 1 (x) = x 4<br />
f 2 (x) = x 3<br />
mit a IR; n Z<br />
ähnl. für n IN g<br />
ähnl. für n IN u<br />
f 3 (x) = x -1 ähnl. für n Z -<br />
Wurzelfunktion:<br />
f(x) = n x<br />
f 4 (x) =<br />
x<br />
mit n IN<br />
Exponentialfunktion:<br />
f 5 (x) = e x Basis e = 2,718<br />
gerade Funktion: f(-x) = f(x)<br />
ungerade Funktion: f(-x) = -f(x)
Kap. 7 Aussagen und Mengen S.6<br />
7 Aussagen und Mengen<br />
Schreibweise für Aussagen:<br />
Mengenschreibweise:<br />
A, B ... Aussagen A, B ... Mengen:<br />
A’ ... Negation von A A’ ... Komplement von A:<br />
w.A., f.A. ... wahre bzw. falsche Aussagen G, { } ... Grundmenge bzw. leere Menge:<br />
... und ... o<strong>der</strong> ... Vereinigung ... Durchschnitt:<br />
A B = B A<br />
A B = B A<br />
A B = B A<br />
A B = B A<br />
(A B) C = A (B C) A B C = A B C<br />
(A B) C = A (B C) (A B) C = A (B C)<br />
A (A B) = A<br />
A (A B) = A<br />
A (A B) = A<br />
A (A B) = A<br />
A ( B c) = (A B) (A c) A (B C) = (A B) (A C)<br />
A ( B c) = (A B) (A c) A (B C) = (A B) (A C)<br />
A f.A. = A<br />
A w.A. = A<br />
A { } = A<br />
A G = A<br />
A A´ = w.A.<br />
A A´ = G<br />
A A´ = f.A. A A´ = { }<br />
A A = A<br />
A A = A<br />
A A = A<br />
A A = A<br />
A w.A. = w.A.<br />
A G = G<br />
A f.A. = f.A. A { } = { }<br />
( A´ )´ = A ( A´ )´ = A<br />
f.A.´ = w.A.<br />
{ } ´ = G<br />
w.A.´ = f.A. G´ = { }<br />
(A B)´ = A´ B´ (A B)´ = A´ B´<br />
(A B)´ = A´ B´ (A B)´ = A´ B`
Kap. 8 Ebene Figuren S.7<br />
8 Ebene Figuren<br />
A … Flächeninhalt<br />
u … Umfang<br />
Rechtwinkliges Dreieck:<br />
A =<br />
a b<br />
2<br />
a² + b² = c² [Satz d. Pythagoras]<br />
h² = p·q [Höhensatz]<br />
a² = p·c, b² = q·c [Kathetensatz]<br />
Gleichseitiges Dreieck:<br />
A =<br />
a 2 <br />
4<br />
3<br />
a<br />
h = 3<br />
2<br />
Allgemeines Dreieck:<br />
A =<br />
a h<br />
2<br />
a<br />
b h<br />
=<br />
2<br />
b<br />
c h<br />
=<br />
2<br />
c<br />
Heron’sche Flächenformel: A = s (s a) (s<br />
b) (s<br />
c)<br />
, wobei s =<br />
a b c<br />
A<br />
Umkreisradius: r =<br />
Inkreisradius: =<br />
4 A<br />
s<br />
a b c<br />
2<br />
Kreis: A = r²· u = 2·r·<br />
Kreissektor: A =<br />
b r<br />
2<br />
=<br />
r 2 <br />
360<br />
Kreisbogen: b =<br />
r <br />
180<br />
<br />
Ellipse:<br />
A = a·b·
Kap. 8 Ebene Figuren S.8<br />
Rechteck:<br />
A = a · b u = 2·a + 2·b<br />
Quadrat:<br />
A = a² u = 4·a d = a· 2<br />
Parallelogramm:<br />
A =<br />
a ha<br />
= hb<br />
b u = 2·a + 2·b<br />
Raute (Rhombus):<br />
A =<br />
a h =<br />
e f<br />
2<br />
u = 4·a<br />
Trapez:<br />
A =<br />
( a c) h<br />
2<br />
Deltoid:<br />
A =<br />
e f<br />
2
Kap. 9 Körper S.9<br />
9 Körper<br />
G … Inhalt <strong>der</strong> Grundfläche<br />
M … Inhalt <strong>der</strong> Mantelfläche<br />
O … Inhalt <strong>der</strong> Oberfläche<br />
V … Volumen<br />
h … Höhe<br />
r … Radius<br />
Gerades Prisma:<br />
O = 2·G + M<br />
V = G·h<br />
Qua<strong>der</strong>:<br />
O = 2·(a·b + a·c + b·c)<br />
V = a·b·c<br />
Pyramide<br />
(beliebige<br />
Grundfläche):<br />
O = G + M<br />
G h<br />
V =<br />
3<br />
Würfel:<br />
O = 6·a²<br />
V = a³<br />
Raumdiagonale d = a· 3<br />
Drehkegel:<br />
O = r²· + r··s<br />
r 2 h<br />
V =<br />
3<br />
M = r··s<br />
Drehzylin<strong>der</strong>:<br />
O = 2·r²· + 2·r··h<br />
V = r²··h<br />
M = 2·r··h<br />
Drehkegelstumpf:<br />
O = r 1 ²+r 2 ²+(r 1 +r 2 )s<br />
M = (r 1 +r 2 )s<br />
h<br />
V = ·(r 2 1 +r 1 r 2 +r 2 2 )<br />
3<br />
Kugel:<br />
O = 4·r²·<br />
3<br />
4 r <br />
V =<br />
3<br />
Kugelsegment:<br />
(Kugelmütze)<br />
O = 2·r··h + 2·<br />
h 2<br />
V = ·(3·r – h)<br />
3<br />
Querschnitt:<br />
Kugelschichte:<br />
O = 2rh + 2 1 + 2 2 <br />
h<br />
V = ·(3 2 1 +3 2 2 +h 2 )<br />
6
Kap. 10 Trigonometrie - Winkelfunktionen S.10<br />
10 Trigonometrie - Winkelfunktionen<br />
Gegenkathete<br />
sin() = Hy potenuse<br />
Bogen-/Winkelmaß:<br />
Ankathete<br />
cos() = Hy potenuse<br />
[rad] =<br />
<br />
<br />
180<br />
grad<br />
<br />
tan() =<br />
Gegenkathete<br />
Ankathete<br />
sin 2 () + cos 2 () = 1 tan() =<br />
sin( )<br />
cos( )<br />
Sinus-, Kosinus- und Tangenswerte beson<strong>der</strong>er Winkel:<br />
0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180° 210° 225° 240° 270° 300° 315° 330° 360°<br />
sin() 0<br />
cos() 1<br />
tan() 0<br />
1<br />
2<br />
3<br />
2<br />
3<br />
3<br />
2<br />
2<br />
2<br />
2<br />
3<br />
2<br />
1<br />
2<br />
1<br />
3<br />
2<br />
2<br />
2<br />
1<br />
2<br />
1 2 3<br />
0 - - - 2 2 2<br />
1 3 ∞ - 3 -1 -<br />
3<br />
3<br />
1 2 3<br />
0 - - - 2 2 2<br />
-1 -<br />
0<br />
3 1 - -<br />
2 22<br />
2<br />
3<br />
3<br />
-1 -<br />
0<br />
3 1 - -<br />
2 22<br />
2<br />
1<br />
2<br />
2<br />
2<br />
1 3 ∞ - 3 -1 -<br />
3<br />
2<br />
3<br />
3<br />
0<br />
1<br />
0<br />
sin(180° – ) = sin()<br />
sin(180° + ) = - sin()<br />
sin(360° – ) = - sin()<br />
sin(360° + ) = sin()<br />
sin(- ) = - sin()<br />
sin(90° – ) = cos()<br />
sin( + 90°) = cos()<br />
cos(180° – ) = - cos()<br />
cos(180° + ) = - cos()<br />
cos(360° – ) = cos()<br />
cos(360° + ) = cos()<br />
cos(- ) = cos()<br />
cos(90° – ) = sin()<br />
cos( + 90°) = sin()<br />
tan(180° – ) = - tan()<br />
tan(180° + ) = tan()<br />
tan(360° – ) = - tan()<br />
tan(360° + ) = tan()<br />
tan(- ) = - tan()<br />
1. Summensatz:<br />
sin( ) = sin() cos() cos() sin()<br />
cos( ) = cos() cos() sin() sin()<br />
sin(2) = 2 sin() cos()<br />
cos(2) = cos 2 () – sin 2 ()<br />
tan( ) =<br />
tan( )<br />
tan( )<br />
1 tan( ) tan( )<br />
tan(2) =<br />
2tan( )<br />
1 tan<br />
2 ( )<br />
Sinussatz:<br />
Kosinussatz:<br />
a<br />
= b<br />
= c<br />
sin( ) sin( ) sin( )<br />
a 2 = b 2 + c 2 – 2·b·c·cos()<br />
b 2 = a 2 + c 2 – 2·a·c·cos()<br />
c 2 = a 2 + b 2 – 2·a·b·cos()<br />
Flächeninhalt: A =<br />
b c sin( )<br />
2<br />
=<br />
a c sin( )<br />
2<br />
=<br />
a b sin( )<br />
2<br />
Heron’sche Flächenformel: A = s (s a) (s<br />
b) (s<br />
c)<br />
, wobei s =<br />
a b c<br />
2
Kap. 11 Vektorrechnung S.11<br />
11 Vektorrechnung<br />
Ortsvektoren in Ebene und Raum:<br />
OA = a =<br />
ax<br />
<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
OA = a =<br />
ax<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
<br />
az<br />
<br />
Addition, Subtraktion, Skalarmultiplikation (k IR):<br />
geg.: a =<br />
a b =<br />
ax<br />
<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
ax<br />
<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
k · a = k ·<br />
<br />
; b =<br />
bx<br />
<br />
<br />
<br />
by<br />
<br />
ax<br />
<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
=<br />
bx<br />
<br />
<br />
<br />
by<br />
<br />
=<br />
a<br />
<br />
<br />
a<br />
x<br />
y<br />
k<br />
a<br />
<br />
<br />
k a<br />
x<br />
y<br />
b<br />
b<br />
Skalarprodukt, Betrag, Einheitsvektor, Winkel:<br />
<br />
<br />
<br />
x<br />
y<br />
<br />
<br />
<br />
a =<br />
a b =<br />
k · a = k ·<br />
ax<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
<br />
az<br />
<br />
ax<br />
bx<br />
<br />
<br />
ay<br />
by<br />
<br />
<br />
a<br />
<br />
z bz<br />
<br />
ax<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
<br />
az<br />
<br />
; b =<br />
=<br />
bx<br />
<br />
<br />
by<br />
<br />
<br />
bz<br />
<br />
ax<br />
bx<br />
<br />
<br />
ay<br />
by<br />
<br />
<br />
az<br />
bz<br />
<br />
k<br />
ax<br />
<br />
<br />
k<br />
ay<br />
<br />
<br />
k<br />
az<br />
<br />
=<br />
a · b = a x · b x + a y · b y<br />
a · b = a x · b x + a y · b y + a z · b z<br />
ax<br />
<br />
ax<br />
<br />
<br />
2 2<br />
2 2 2<br />
a = <br />
= ax<br />
ay<br />
a = ay<br />
= ax<br />
ay<br />
az<br />
ay<br />
<br />
<br />
az<br />
<br />
a<br />
a 0 =<br />
cos() =<br />
a<br />
b<br />
<br />
IaIIbI<br />
IaI<br />
insbeson<strong>der</strong>e: a · b = 0 ( a ,b ) = 90°<br />
Vektorprodukt (nur im Raum):<br />
a b =<br />
ax<br />
<br />
<br />
ay<br />
<br />
<br />
az<br />
<br />
<br />
bx<br />
<br />
<br />
by<br />
<br />
<br />
bz<br />
<br />
a<br />
<br />
= <br />
a<br />
b a b <br />
<br />
<br />
a<br />
y<br />
x<br />
b<br />
x<br />
b<br />
z<br />
y<br />
z<br />
a<br />
a<br />
z<br />
y<br />
b<br />
z<br />
b<br />
y<br />
x<br />
x
Kap. 12 Analytische Geometrie S.12<br />
12 Analytische Geometrie<br />
Punkte:<br />
a , b , c ... Ortsvektoren <strong>der</strong> Punkte A, B, C (in <strong>der</strong> Ebene o<strong>der</strong> im Raum)<br />
Vektor von A nach B:<br />
AB = OB – OA = b – a<br />
Abstand zweier Punkte A und B: AB = AB = b – a =<br />
<br />
(b a)<br />
2<br />
Mittelpunkt <strong>der</strong> Strecke AB: OM = 21 ·( a + b )<br />
Schwerpunkt eines Dreiecks ABC: OS = 31 ·( a + b + c )<br />
Teilungspunkt einer Strecke AB im Verhältnis p zu q:<br />
OT = a +<br />
p<br />
p q<br />
·(b – a ) =<br />
q<br />
p q<br />
· a +<br />
p<br />
p q<br />
·b<br />
Flächeninhalt - Rauminhalte:<br />
Parallelogramm:<br />
2<br />
2<br />
A = a b (ab)<br />
2<br />
2<br />
Dreieck:<br />
2<br />
A = 21 · a b (ab)<br />
2<br />
Parallelepiped:<br />
V = ( a b )· c <br />
Tetrae<strong>der</strong>:<br />
V = 61 ·( a b )· c <br />
Geraden (in <strong>der</strong> Ebene):<br />
g … Gerade<br />
g … Richtungsvektor von g<br />
n … Normalvektor von g<br />
OA , OB … Ortsvektoren <strong>der</strong> Punkte A, B<br />
Parameterdarstellung: g: OX = OA + s· g (A g)<br />
o<strong>der</strong>: g: OX = OA + s· AB (A, B g)<br />
parameterfreie Form/Normalvektorform: g: n · OX = n · OA (A g)<br />
(nur für Geraden im IR ², also in <strong>der</strong> Ebene)
Kap. 12 Analytische Geometrie S.13<br />
Geraden (im Raum):<br />
Es gibt keine Normalvektorform.<br />
g … Gerade g … Richtungsvektor von g OA , OB … Ortsvektoren <strong>der</strong> Punkte A, B<br />
Parameterdarstellung: g: OX = OA + s· g (A g)<br />
Ebenen:<br />
o<strong>der</strong>: g: OX = OA + s· AB (A, B g)<br />
… Ebene<br />
a , b … Richtungsvektoren von <br />
n … Normalvektor von <br />
OA , OB, OC … Ortsvektoren <strong>der</strong> Punkte A, B, C<br />
Parameterdarstellung: : OX = OA + s·a + t·b (A )<br />
o<strong>der</strong>: : OX = OA + s· AB + t· AC (A, B, C )<br />
Kugel:<br />
parameterfreie Form/Normalvektorform: : n · OX = n · OA (A )<br />
Kreis und Kugel:<br />
Kreis:<br />
(x – x m ) 2 + (y – y m ) 2 = r 2 (x – x m ) 2 + (y – y m ) 2 + (z – z m ) 2 = r 2<br />
k = { X IR 2 | XM = r = konst.}<br />
k = { X IR 3 | XM = r = konst.}<br />
Kegelschnitte (Ellipse, Hyperbel, Parabel):<br />
Ellipse: ell = { X IR 2 | XF 1 + XF 2 = 2a = konst.}<br />
F 1 , F 2 IR 2 (Brennpunkte)<br />
1. Hauptlage: b 2 x 2 + a 2 y 2 = a 2 b 2 e 2 = a 2 – b 2<br />
2. Hauptlage: a 2 x 2 + b 2 y 2 = a 2 b 2 e 2 = a 2 – b 2<br />
Hyperbel: hyp = { X IR 2 | l XF 1 – XF2<br />
l = 2a = konst.} F 1 , F 2 IR 2 (Brennpunkte)<br />
1. Hauptlage: b 2 x 2 – a 2 y 2 = a 2 b 2 e 2 = a 2 + b 2<br />
2. Hauptlage: -a 2 x 2 + b 2 y 2 = a 2 b 2 e 2 = a 2 + b 2<br />
Parabel: par = { X IR 2 | XF = Xl } F, l IR 2 (l = Leitgerade)<br />
1. Hauptlage: y 2 = 2px p = 2e<br />
2. Hauptlage: x 2 = 2py bzw. y =<br />
x 2<br />
2p<br />
p = 2e
Kap. 12 Analytische Geometrie; Kap. 13 Differentialrechnung S.14<br />
Für den TI-Voyage definierte Befehle:<br />
Betrag eines Vektors:<br />
( dotp(vek, vek)) betrag(vek)<br />
Einheitsvektor:<br />
vek/betrag(vek) einh(vek)<br />
Von Punk1 in Richtung Punkt2 einen bestimmten Abstand abtragen:<br />
vek1+disteinh(vek2-vek1) abtr(vek1,vek2,dist)<br />
Winkel zwischen zwei Vektoren:<br />
cos -1 (dotP(vek1,vek2)/(betrag(vek1)betrag(vek2))) winkel(vek1,vek2)<br />
Ebene durch drei Punkte:<br />
dotP(crossP(vek2-vek1,vek3-vek1),xyzvek)=dotP(crossP(vek2-vek1,vek3-vek1),vek1) <br />
ebene3p(vek1,vek2,vek3)<br />
Ebene durch Punkt und Normalvektor:<br />
dotP(vek1,xyzvek)=dotP(vek1,vek2) ebenenp(vek1,vek2)<br />
Schnitt Ebene,Gerade → man erhält Parameter:<br />
solve(ebene,param)x=dotP(gerade,[[1][0][0]]) and y=dotP(gerade,[[0][1][0]]) and z=dotP(gerade,[[0][0][1]]) <br />
schnegs(ebene,gerade,param)<br />
Halbierungspunkt :<br />
(vek1+vek2)/2 halbp(vek1,vek2)<br />
Symmetrieebene:<br />
ebenenp(vek2-vek1,halbp(vek1,vek2)) sym(vek1,vek2)<br />
xyz-Vektor (ist reserviert):<br />
[[x][y][z]] xyzvek<br />
Kreuzprodukt:<br />
crossP(vek1,vek2)<br />
Skalarprodukt:<br />
dotP(vek1,vek2)<br />
13 Differentialrechnung<br />
Ableitungsfunktionen:<br />
konstante Funktion f(x) = c f’(x) = 0<br />
lineare Funktion f(x) = k∙x + d f’(x) = k<br />
Potenzfunktion f(x) = x n f’(x) = n∙x n-1<br />
Exponentialfunktion f(x) = e x f’(x) = e x<br />
Exponentialfunktion (Basis a) f(x) = a x f’(x) = a x ∙ln(a)<br />
natürlicher Logarithmus f(x) = ln(x)<br />
1<br />
f’(x) = x<br />
Logarithmus (Basis a) f(x) = a log(x) f’(x) =<br />
1<br />
x ln(a)
Kap. 13 Differentialrechnung; Kap. 14 Kosten-/Preistheorie; Kap. 15 Integralrechnung S.15<br />
Sinusfunktion f(x) = sin(x) f’(x) = cos(x)<br />
Kosinusfunktion f(x) = cos(x) f’(x) = -sin(x)<br />
Tangensfunktion f(x) = tan(x) f’(x) =<br />
Ableitungsregeln:<br />
1<br />
2<br />
cos (x)<br />
Summen-/Differenzenregel f(x) = g(x) ± h(x) f’(x) = g’(x) ± h’(x)<br />
konstante Faktoren (k IR) f(x) = k∙g(x) f’(x) = k∙g’(x)<br />
Produktregel f(x) = g(x)∙h(x) f’(x) = g’(x)∙h(x) + g(x)∙h’(x)<br />
Quotientenregel f(x) =<br />
g(x)<br />
h(x)<br />
g'(x)<br />
h(x)<br />
g(x) h'(x)<br />
f’(x) =<br />
2<br />
[h(x)]<br />
Kettenregel f(x) = g(h(x)) f’(x) = g’(h(x))∙h’(x)<br />
14 Kosten-/Preistheorie<br />
Kosten:<br />
degressive Kosten lineare Kosten progressive Kosten<br />
K’’(x) < 0 K’’(x) = 0 K’’(x) > 0<br />
Stückkosten = Kosten einer Mengeneinheit: K (x)<br />
=<br />
Erlös/Gewinn:<br />
p … Stückpreis (fixer Preis)<br />
Erlösfunktion: E(x) = x∙p(x)<br />
Elastizität: =<br />
15 Integralrechnung<br />
Stammfunktionen:<br />
K(x)<br />
x<br />
p(x) … Nachfragefunktion (variabler Stückpreis)<br />
Gewinnfunktion: G(x) = E(x) – K(x)<br />
p(x)<br />
x p' (x)<br />
konstante Funktion f(x) = d F(x) = d∙x + C<br />
lineare Funktion f(x) = k∙x + d F(x) =<br />
kx<br />
2<br />
2<br />
+ d∙x + C<br />
Potenzfunktion f(x) = x n F(x) =<br />
n1<br />
x<br />
n1<br />
+ C<br />
Son<strong>der</strong>fall: f(x) = x<br />
1<br />
F(x) = ln |x| + C<br />
Exponentialfunktion f(x) = e x F(x) = e x + C<br />
Exponentialfunktion (Basis a) f(x) = a x F(x) =<br />
a x<br />
ln(a)<br />
+ C<br />
natürlicher Logarithmus f(x) = ln(x) F(x) = x∙ln(x) – x + C<br />
Logarithmus (Basis a) f(x) = a log(x) F(x) =<br />
xln(x)<br />
x<br />
ln(a)<br />
+ C<br />
Sinusfunktion f(x) = sin(x) F(x) = - cos(x) + C
Kap. 15 Integralrechnung; Kap. 16 Kombinatorik S.16<br />
Kosinusfunktion f(x) = cos(x) F(x) = sin(x) + C<br />
Tangensfunktion f(x) = tan(x) F(x) = - ln |cos(x)| + C<br />
Integrationsregeln:<br />
Summen-/Differenzenregel f(x) = g(x) ± h(x) F(x) = G(x) ± H(x)<br />
konstante Faktoren (k IR) f(x) = k∙g(x) F(x) = k∙G(x)<br />
bestimmtes Integral:<br />
b<br />
f (x)dx = F(b) – F(a)<br />
a<br />
Anwendungen <strong>der</strong> Integralrechnung:<br />
Q(x) … Querschnittsfunktion<br />
Rotationskörper (um die x-Achse)<br />
Rotationskörper (um die y-Achse)<br />
b<br />
V = Q (x)dx<br />
a<br />
b<br />
V = ∙ [<br />
f(x)] 2 dx<br />
a<br />
f(b)<br />
V = ∙ <br />
f(a)<br />
1<br />
2<br />
[ f (y)] dy (f -1 =Umkehrfunkt.)<br />
Länge eines Kurvenbogens von f(x): l = 1 [f' (x)] 2 dx<br />
Länge eines Kurvenbogens von<br />
<br />
<br />
<br />
x(t)<br />
y(t)<br />
2<br />
<br />
2<br />
: l = [ x' (t)] [y' (t)]<br />
<br />
Mantelfläche eines Rotationskörpers um die x-Achse: M = 2 f (x) <br />
Schwerpunkt bei Rotation um die x-Achse: =<br />
Schwerpunkt eines Flächenstücks: =<br />
16 Kombinatorik<br />
t<br />
t<br />
1<br />
b<br />
a<br />
b<br />
2<br />
dt<br />
1 [f' (x)] 2 dx<br />
a<br />
b<br />
2<br />
x [f(x)] dx<br />
a<br />
b<br />
2<br />
[f(x)] dx<br />
a<br />
b<br />
b<br />
2<br />
x f(x) dx [f(x)] dx<br />
a<br />
=<br />
a<br />
b<br />
b<br />
f(x) dx<br />
2 f(x) dx<br />
a<br />
a<br />
n! = n∙(n-1)∙(n-2)∙ … ∙3∙2 0! = 1 n IN\{0}, k IN, n≥k<br />
n n!<br />
=<br />
k k! (nk)!<br />
=<br />
n (n1)<br />
(n2)<br />
...(n<br />
k1)<br />
k(k1)<br />
(k2)<br />
...<br />
32<br />
n <br />
=<br />
n <br />
n<br />
=1<br />
0 (a ± b) n =<br />
n<br />
∙a n ∙b 0 ±<br />
0 <br />
<br />
n ∙a n-1<br />
<br />
∙b 1 +<br />
1 <br />
n <br />
=<br />
n <br />
n 1<br />
=n 1 <br />
<br />
n ∙a n-2<br />
<br />
∙b 2 ±<br />
2 <br />
<br />
<br />
n = n<br />
k n k<br />
<br />
<br />
n ∙a n-3<br />
<br />
∙b 3 + … 3 +/± <br />
<br />
n ∙a 0<br />
<br />
∙b n<br />
n
Kap. 16 Kombinatorik; Kap. 17 Wahrscheinlichkeitsrechnung S.17<br />
Ermitteln <strong>der</strong> Anzahl möglicher Stichproben:<br />
n Elemente werden angeordnet:<br />
n! Möglichkeiten<br />
Von n Elementen werden k Elemente mit Zurücklegen ausgewählt:<br />
Es gibt n k geordnete und<br />
n<br />
k 1<br />
<br />
k <br />
ungeordnete Stichproben.<br />
Von n Elementen werden k Elemente ohne Zurücklegen ausgewählt:<br />
Es gibt<br />
n!<br />
(nk)!<br />
geordnete und<br />
n<br />
<br />
k<br />
<br />
ungeordnete Stichproben.<br />
17 Wahrscheinlichkeitsrechnung<br />
E, E 1 , E 2 … Ereignisse E’ … Gegenereignis … Ereignisraum<br />
E 1 E 2 … E 1 o<strong>der</strong> E 2 E 1 E 2 … E 1 und E 2<br />
P(E) = W(E) … Wahrscheinlichkeit des Ereignisses E<br />
P(E 1 |E 2 ) … Wahrscheinlichkeit von E 1 , wenn E 2 eingetreten ist<br />
Rechenregeln für Wahrscheinlichkeiten:<br />
P(E’) = 1 – P(E) P(E 1 E 2 ) = P(E 1 ) + P(E 2 ) – P(E 1 E 2 )<br />
P(E 1 E 2 ) = P(E 1 ) + P(E 2 )<br />
, wenn E 1 und E 2 einan<strong>der</strong> ausschließen<br />
P(E 1 E 2 ) = P(E 1 )∙ P(E 2 |E 1 ) = P(E 2 )∙ P(E 1 |E 2 )<br />
P(E 1 E 2 ) = P(E 1 )∙P(E 2 )<br />
, wenn E 1 und E 2 voneinan<strong>der</strong> unabhängig sind<br />
Zufallsvariablen, Wahrscheinlichkeitsverteilungen:<br />
X … Zufallsvariable<br />
V(X), 2 … Varianz<br />
E(X), … Erwartungswert<br />
, V … Standardabweichung<br />
E(X) = a 1 ∙P(X=a 1 ) + a 2 ∙P(X=a 2 ) + a 3 ∙P(X=a 3 ) + … + a k ∙P(X=a k )<br />
V(X) = (a 1 – E(X)) 2 ∙P(X=a 1 ) + (a 2 – E(X)) 2 ∙P(X=a 2 ) + … + (a k – E(X)) 2 ∙P(X=a k )<br />
Binomialverteilung:<br />
P(X=k) = b n;p (k) =<br />
<br />
<br />
n ∙p k<br />
<br />
∙(1–p) (n–k) = E(X) = n∙p ² = V(X) = n∙p∙(1–p)<br />
k <br />
Hypergeometrische Verteilung:<br />
P(X=k) =<br />
K<br />
N<br />
K <br />
<br />
k n k <br />
N<br />
<br />
n <br />
Normalverteilung:<br />
E(X) = n∙ N<br />
K<br />
V(X) = n∙ N<br />
K ∙<br />
K N n<br />
1 ∙<br />
N N 1
Kap. 16 Wahrscheinlichkeitsrechnung S.18<br />
1 <br />
x 2<br />
(x) = e<br />
2<br />
2<br />
(z) =<br />
1<br />
<br />
2<br />
z<br />
<br />
<br />
e<br />
2<br />
x<br />
<br />
2<br />
dx<br />
(-z) = 1 – (z)<br />
P(X≤a) =<br />
<br />
<br />
a <br />
P(X≥a) = 1 – <br />
a <br />
P(a≤X≤b) = <br />
<br />
b <br />
– <br />
<br />
<br />
a <br />
<br />
Stetigkeitskorrektur bei Approximation <strong>der</strong><br />
Binomialverteilung durch die Normalverteilung:<br />
Lineare Interpolation zur<br />
Berechnung von Zwischenwerten:<br />
P(a≤X≤b) =<br />
<br />
(z) = ( z ) +<br />
b 0,5 a 0,5 <br />
– <br />
<br />
<br />
z z<br />
0,01<br />
(( z ) – ( z ))<br />
z .00 .01 .02 .03 .04 .05 .06 .07 .08 .09<br />
0.0 .50000 .50399 .50798 .51197 .51595 .51994 .52392 .52790 .53188 .53586<br />
0.1 .53983 .54380 .54776 .55172 .55567 .55962 .56356 .56749 .57142 .57535<br />
0.2 .57926 .58317 .58706 .59095 .59483 .59871 .60257 .60642 .61026 .61409<br />
0.3 .61791 .62172 .62552 .62930 .63307 .63683 .64058 .64431 .64803 .65173<br />
0.4 .65542 .65910 .66276 .66640 .67003 .67364 .67724 .68082 .68439 .68793<br />
0.5 .69146 .69497 .69847 .70194 .70540 .70884 .71226 .71566 .71904 .72240<br />
0.6 .72575 .72907 .73237 .73565 .73891 .74215 .74537 .74857 .75175 .75490<br />
0.7 .75804 .76115 .76424 .76730 .77035 .77337 .77637 .77935 .78230 .78524<br />
0.8 .78814 .79103 .79389 .79673 .79955 .80234 .80511 .80785 .81057 .81327<br />
0.9 .81594 .81859 .82121 .82381 .82639 .82894 .83147 .83398 .83646 .83891<br />
1.0 .84134 .84375 .84614 .84849 .85083 .85314 .85543 .85769 .85993 .86214<br />
1.1 .86433 .86650 .86864 .87076 .87286 .87493 .87698 .87900 .88100 .88298<br />
1.2 .88493 .88686 .88877 .89065 .89251 .89435 .89617 .89796 .89973 .90147<br />
1.3 .90320 .90490 .90658 .90824 .90988 .91149 .91309 .91466 .91621 .91774<br />
1.4 .91924 .92073 .92220 .92364 .92507 .92647 .92785 .92922 .93056 .93189<br />
1.5 .93319 .93448 .93574 .93699 .93822 .93943 .94062 .94179 .94295 .94408<br />
1.6 .94520 .94630 .94738 .94845 .94950 .95053 .95154 .95254 .95352 .95449<br />
1.7 .95543 .95637 .95728 .95818 .95907 .95994 .96080 .96164 .96246 .96327<br />
1.8 .96407 .96485 .96562 .96638 .96712 .96784 .96856 .96926 .96995 .97062<br />
1.9 .97128 .97193 .97257 .97320 .97381 .97441 .97500 .97558 .97615 .97670<br />
2.0 .97725 .97778 .97831 .97882 .97932 .97982 .98030 .98077 .98124 .98169<br />
2.1 .98214 .98257 .98300 .98341 .98382 .98422 .98461 .98500 .98537 .98574<br />
2.2 .98610 .98645 .98679 .98713 .98745 .98778 .98809 .98840 .98870 .98899<br />
2.3 .98928 .98956 .98983 .99010 .99036 .99061 .99086 .99111 .99134 .99158<br />
2.4 .99180 .99202 .99224 .99245 .99266 .99286 .99305 .99324 .99343 .99361<br />
2.5 .99379 .99396 .99413 .99430 .99446 .99461 .99477 .99492 .99506 .99520<br />
2.6 .99534 .99547 .99560 .99573 .99585 .99598 .99609 .99621 .99632 .99643<br />
2.7 .99653 .99664 .99674 .99683 .99693 .99702 .99711 .99720 .99728 .99736<br />
2.8 .99744 .99752 .99760 .99767 .99774 .99781 .99788 .99795 .99801 .99807<br />
2.9 .99813 .99819 .99825 .99831 .99836 .99841 .99846 .99851 .99856 .99861<br />
3.0 .99865 .99869 .99874 .99878 .99882 .99886 .99889 .99893 .99897 .99900<br />
3.1 .99903 .99906 .99910 .99913 .99916 .99918 .99921 .99924 .99926 .99929<br />
3.2 .99931 .99934 .99936 .99938 .99940 .99942 .99944 .99946 .99948 .99950<br />
3.3 .99952 .99953 .99955 .99957 .99958 .99960 .99961 .99962 .99964 .99965<br />
3.4 .99966 .99968 .99969 .99970 .99971 .99972 .99973 .99974 .99975 .99976<br />
3.5 .99977 .99978 .99978 .99979 .99980 .99981 .99981 .99982 .99983 .99983<br />
3.6 .99984 .99985 .99985 .99986 .99986 .99987 .99987 .99988 .99988 .99989<br />
3.7 .99989 .99990 .99990 .99990 .99991 .99991 .99992 .99992 .99992 .99992<br />
3.8 .99993 .99993 .99993 .99994 .99994 .99994 .99994 .99995 .99995 .99995<br />
3.9 .99995 .99995 .99996 .99996 .99996 .99996 .99996 .99996 .99997 .99997<br />
4.0 .99997 .99997 .99997 .99997 .99997 .99997 .99998 .99998 .99998 .99998<br />
p = 0.5000 0.7500 0.8000 0.9000 0.9500 0.9750 0.9900 0.9950 0.9975 0.9990<br />
z p = 0.0000 0.6745 0.8416 1.2816 1.6449 1.9600 2.3263 2.5758 2.8070 3.0902