11.11.2012 Aufrufe

7. 5-Gliedrige Heterocyclen 7.6 Indol

7. 5-Gliedrige Heterocyclen 7.6 Indol

7. 5-Gliedrige Heterocyclen 7.6 Indol

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

7/9/12<br />

Chemie der <strong>Heterocyclen</strong><br />

Teil 2<br />

Dr. Georg Manolikakes<br />

Sommersemester 2012


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.1 Oxirane (Epoxide)<br />

Vorkommen und Verwendung:<br />

- v.a. als wichtige Intermediate in der stereoselektiven und -spezifischen Synthese komplexer Moleküle<br />

- Zwischenprodukte in biochemischen Prozessen (Benzol-Epoxid - karzinogen, Squalenepoxid -<br />

Steroidbiosynthese)<br />

- Epoxidharze<br />

- vereinzelt in Naturstoffen oder Medikamenten<br />

7/9/12<br />

O<br />

Cl<br />

Epichlorhydrin<br />

MeO<br />

MeO<br />

O<br />

Glycidol<br />

OMe<br />

OH<br />

O<br />

H<br />

N<br />

O<br />

O<br />

CKD-731<br />

O<br />

OH O<br />

O<br />

CO 2Me<br />

juvenile hormone of the sphinx moth<br />

Me<br />

1


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.1 Oxirane (Epoxide)<br />

Chemische Eigenschaften und Reaktionen:<br />

-Ringöffnung durch Nukleophile:<br />

stereospezifisch<br />

Regioselektivität abhängig von Substrat und Bedingungen)<br />

Nukeophile: H 2 O, ROH, RNH 2 , R-Met, Hydride<br />

säure- oder basen-katalysiert<br />

-Desoxygenierung zu Alkenen:<br />

- Isomerisierung zu Carbonylen:<br />

7/9/12<br />

R<br />

O<br />

O<br />

R R<br />

LA<br />

Nu<br />

O<br />

R R<br />

PPh 3<br />

R<br />

!<br />

O<br />

R<br />

R<br />

und/oder<br />

R<br />

Nu<br />

R<br />

OH<br />

R<br />

O<br />

2


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.1 Oxirane (Epoxide)<br />

Darstellung:<br />

1) Intramolekulare nukleophile Substitution (3-exo-tet):<br />

-Darzens Glycidestersynthese<br />

- Corey-Chaykovsky-Reaktion<br />

7/9/12<br />

a<br />

O<br />

O<br />

O<br />

Ph H<br />

+ Br<br />

OEt<br />

O<br />

R 1 R 2<br />

b<br />

c<br />

Me 3SO + I -<br />

NaH<br />

R 1<br />

R 2<br />

O<br />

- O<br />

NaOEt<br />

LG<br />

Ph<br />

O<br />

CO 2Et<br />

3


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.1 Oxirane (Epoxide)<br />

Darstellung:<br />

2) Epoxidierung von Olefinen:<br />

Viele verschiedene Varianten:<br />

- Labor: - technisch:<br />

CO3H O Metal-Katalysator (Ag, Mo, Re, Mn, …)<br />

O<br />

+ Oxidationsmittel (ROOH, H2O2 , O2 ,…)<br />

Asymmetrisch:<br />

Sharpless, Jacobsen, Shi<br />

7/9/12<br />

Cl<br />

mCPBA DMDO<br />

R 1<br />

a<br />

R 2<br />

O<br />

b<br />

c<br />

[O]<br />

R 1<br />

O<br />

R 2<br />

4


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.2 Aziridine<br />

Vorkommen und Verwendung:<br />

- nützliche Synthesebausteine<br />

- vereinzelt in Naturstoffen<br />

- Verwendung in Krebsmedikamenten<br />

H 2N<br />

Me<br />

7/9/12<br />

O<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

OMe<br />

Mitomycin C<br />

NH 2<br />

NH<br />

N<br />

N<br />

O<br />

O<br />

N<br />

Triaziquon<br />

H<br />

N<br />

Cl Cl<br />

N +<br />

Cl<br />

Cl H<br />

-<br />

N-Lost<br />

5


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.2 Aziridine<br />

Chemische Eigenschaften und Reaktionen:<br />

-Reaktion mit Elektrophilen:<br />

7/9/12<br />

H<br />

N<br />

H +<br />

N +<br />

H H<br />

NH + Cl CO2Et pKa = 8<br />

NEt 3<br />

NH + CN N<br />

N<br />

R<br />

N<br />

CO 2Et<br />

!G = 71 kJ/mol<br />

CN<br />

N<br />

R<br />

6


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.2 Aziridine<br />

- Ringöffnung durch Nukleophile<br />

stereospezifisch<br />

Regioselektivität abhängig von Substrat und Bedingungen<br />

säurekatalysiert besonders effizient<br />

Schädigung der DNA<br />

Cl<br />

7/9/12<br />

H<br />

N<br />

O<br />

P<br />

NH<br />

O<br />

N<br />

Cl<br />

Cl<br />

Cl<br />

Cyclophospamid<br />

Cl<br />

N +<br />

H<br />

+<br />

H 2N<br />

HN<br />

O<br />

N<br />

N<br />

N<br />

Z<br />

NH<br />

H 2N<br />

HN<br />

O<br />

N<br />

H + /H 2O<br />

N +<br />

N<br />

Z<br />

H<br />

N<br />

HO<br />

N +<br />

N<br />

Z<br />

O<br />

Quervernetzung der DNA<br />

N<br />

NH 2<br />

NH<br />

NH 2<br />

7


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.2 Aziridine<br />

Darstellung<br />

1) Intramolekulare Substitution<br />

7/9/12<br />

O<br />

1) NaN 3<br />

2) PPh 3<br />

H 2N<br />

OH<br />

SOCl 2<br />

a<br />

H 2SO 4<br />

R<br />

N<br />

b<br />

c<br />

H 3N<br />

H 3N<br />

Cl -<br />

Cl<br />

PPh 3, DEAD<br />

(Mitsunobu-Reaktion)<br />

O SO3<br />

KOH<br />

KOH<br />

H<br />

N<br />

8


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.2 Aziridine<br />

Darstellung<br />

2) Aus Aziden und Alkenen<br />

3) Aminohalogenierung<br />

7/9/12<br />

R-N 3<br />

R<br />

a<br />

R<br />

+<br />

R<br />

N<br />

b<br />

c<br />

R R<br />

RNH 2<br />

X +<br />

Kat<br />

!<br />

oder<br />

R<br />

h" N<br />

R<br />

N<br />

R R<br />

TsNClNa<br />

10 % R4N + OH<br />

Br -<br />

3 NTs<br />

OH<br />

R R<br />

9


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.2 Aziridine<br />

Darstellung<br />

4) Iminoiodinan<br />

7/9/12<br />

asymmetrische Varianten<br />

Ph<br />

Ph<br />

CO 2tBu<br />

a<br />

R<br />

N<br />

b<br />

PhN=ITs<br />

5 %Cu(OTf) 2<br />

c<br />

Ph<br />

PhN=ITs<br />

5 %Cu(OTf)<br />

6% Ligand<br />

O<br />

N<br />

N<br />

O<br />

Ph Ph<br />

Bisoxazolin<br />

Ts<br />

N<br />

Ph<br />

Evans, JOC, 1991, 6744<br />

NTs<br />

CO2tBu Evans, JACS, 1993, 5328<br />

10


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.3 3-H-Diazirine<br />

Synthese:<br />

Carben-Quelle:<br />

7/9/12<br />

O<br />

Ph CF 3<br />

1) NH 2OH<br />

2) TsCl, py<br />

N 3<br />

N<br />

Anwendung: Photoaffinitätsmarkierung von Proteinen (kovalent gebundenes Fluorophor)<br />

JACS 2004, 14435<br />

N<br />

OTs<br />

Ph CF 3<br />

N<br />

OTHP<br />

CF 3<br />

NH 3<br />

HN<br />

NH<br />

Ph CF 3<br />

Diaziridin<br />

h!<br />

365 nm<br />

dann<br />

302 nm N 3<br />

CD 3OD<br />

D<br />

AgO<br />

OTHP<br />

OCD 3<br />

CF 3<br />

N<br />

N<br />

Ph CF 3<br />

11


5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5.4 Dioxirane<br />

Synthese:<br />

Anwendung:<br />

7/9/12<br />

Me Me<br />

O<br />

R 1 R 2<br />

O<br />

HN<br />

R NH 2<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

O<br />

CF 3<br />

Me<br />

Me<br />

Oxone<br />

O<br />

O<br />

(KHSO 5) Me Me<br />

H<br />

O<br />

DMDO<br />

(3 equiv)<br />

TFDO<br />

DCM, - 20ºC<br />

82 %<br />

DMDO<br />

(Dimethyldioxiran)<br />

O<br />

CF 3<br />

Oxone, NaHCO 3<br />

CH 3CN/H 2O<br />

rt, 4h<br />

R NO 2<br />

HO<br />

Me Me<br />

O<br />

HN<br />

O<br />

CF 3<br />

Me<br />

O<br />

O<br />

Me CF 3<br />

TFDO<br />

(Methyl(trifluormethyl)dioxiran)<br />

Me<br />

O<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

70 %<br />

H<br />

O<br />

Baran, Nature 2009, 459, 824<br />

Acc. Chem. Res 2004, 497<br />

12


6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

6.1 Oxetane<br />

Oxetane in der Natur:<br />

Bedeutung in der Medizinalchemie: ANIE 2010, 49, 9052<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Säure-katalysierte Ringöffnung<br />

7/9/12<br />

Ph<br />

O<br />

O + Nu<br />

NH<br />

OH<br />

O<br />

O<br />

Paclitaxel<br />

LA/BA<br />

AcO O OH<br />

H<br />

HO<br />

OBz OAc<br />

O<br />

HO Nu<br />

O<br />

+ HI<br />

HO I<br />

Ph<br />

13


6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

6.1 Oxetane<br />

Synthese:<br />

1) Intramolekulare Substitution (4-exo-tet):<br />

2) [2+2]-Cycloadditionen<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

HO LG<br />

O<br />

C<br />

O<br />

R 2<br />

Cl<br />

+<br />

R 3<br />

Et 3N<br />

O LA<br />

Base O<br />

O<br />

C<br />

CH2 Keten<br />

O<br />

R 1<br />

R 2<br />

O<br />

R 3<br />

a<br />

x 2 O<br />

!<br />

b<br />

O<br />

c<br />

d<br />

Diketen<br />

O<br />

O O<br />

TsCl, py O<br />

HO OH<br />

ROH<br />

O<br />

O<br />

OR<br />

Oxetan-2-on<br />

14


6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

6.1 Oxetane<br />

Synthese:<br />

Paterno-Büchi-Reaktion:<br />

In der Natur: DNA-Photoschäden<br />

7/9/12<br />

O<br />

HN<br />

+<br />

O<br />

N<br />

Z<br />

Ph<br />

O<br />

Ph<br />

O<br />

N<br />

Z<br />

NH<br />

Me<br />

h! O<br />

O<br />

Me<br />

a<br />

Ph<br />

Ph<br />

h! HN<br />

O<br />

b<br />

O<br />

c<br />

d<br />

O<br />

N<br />

Z<br />

+<br />

Me<br />

Me<br />

O<br />

H<br />

N<br />

O<br />

N<br />

Z<br />

Ph<br />

Ph<br />

O<br />

"<br />

O<br />

HN<br />

O<br />

N<br />

Z<br />

OH<br />

N<br />

N<br />

O<br />

Z<br />

DNA-(6-4)-Photoaddukt<br />

15


6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

6.2 Azetidine<br />

Eigenschaften und Vorkommen:<br />

β-Lactame-Antibotika<br />

Ringöffnung:<br />

7/9/12<br />

NH<br />

R<br />

O<br />

H<br />

N R<br />

O<br />

N<br />

SO3Na Monobactame<br />

HCl<br />

Cl NH 3Cl<br />

R<br />

O<br />

NH<br />

H<br />

N<br />

O<br />

N<br />

S<br />

Peniciline<br />

pKa = 11.3<br />

CO 2H<br />

NH<br />

O<br />

R<br />

O<br />

RNH 2<br />

H<br />

N<br />

O<br />

NH<br />

N<br />

CO 2H<br />

S<br />

CO 2H<br />

Cephalosporine<br />

RHN<br />

R<br />

O<br />

NH 2<br />

16


6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

6.2 Azetidine<br />

Synthese<br />

1) Intramolekulare Substitution:<br />

2) [2+2]-Cycloadditionen<br />

7/9/12<br />

Br NH 2<br />

EtO NH 2<br />

+<br />

O<br />

N<br />

C<br />

O<br />

SO 2Cl<br />

KOH<br />

ArMgBr<br />

NH<br />

NH<br />

O<br />

NH<br />

O<br />

a<br />

b<br />

d<br />

c<br />

NH<br />

Br Br<br />

R<br />

O<br />

Cl<br />

TsNH 2 N<br />

OH -<br />

R 3N<br />

R 1 N R2<br />

Staudinger Synthese<br />

Ts<br />

R<br />

R 1<br />

N<br />

O<br />

R 2<br />

17


6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

6.3 1,2-Dioxetane<br />

Chemilumineszenz:<br />

7/9/12<br />

HO<br />

Darstellung<br />

N<br />

S<br />

Luciferin<br />

1 O2<br />

S<br />

N<br />

CO 2H<br />

O<br />

O<br />

O 2<br />

O 80 ºC O<br />

O<br />

HO<br />

N<br />

ATP S<br />

1) Br 2, H 2O 2<br />

2) Base<br />

oder AgOAc<br />

HOMO<br />

S<br />

N<br />

O<br />

+<br />

O<br />

O<br />

O<br />

LUMO<br />

-CO 2<br />

*<br />

HO<br />

h!<br />

N<br />

S<br />

O<br />

S<br />

N<br />

Oxo-Luziferin<br />

O<br />

*<br />

18


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>1 Tetrahydrofuran<br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

-Ringöffnung<br />

-Autoxidation<br />

7/9/12<br />

Me<br />

HO<br />

O<br />

Muscarin<br />

O<br />

O<br />

O<br />

N + Me 3 I -<br />

HCl<br />

nBuLi<br />

T > 0 ºC<br />

O 2<br />

PO<br />

h! O<br />

O<br />

OP'<br />

R<br />

DNA/RNA<br />

B<br />

HO Cl<br />

+ OLi<br />

O OH<br />

O<br />

THF<br />

19


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>1 Tetrahydrofuran<br />

Synthese:<br />

Cyclo-Dehydratisierung:<br />

Halo-Cyclisierung:<br />

7/9/12<br />

Ph OH<br />

HO<br />

HO<br />

R 1<br />

NBS (1.2 equiv)<br />

S-TRIP (5 mol%)<br />

Ph 3P=S (5 mol%)<br />

R 2<br />

R<br />

OH<br />

Br<br />

Toluol, 0 ºC, 12 h Ph O<br />

X +<br />

77 % (97:3 er)<br />

Org. Lett. 2012, 14, 256<br />

H +<br />

- H R<br />

2O O<br />

1 R2 - H 2O O<br />

R<br />

X<br />

Ar<br />

O<br />

O P<br />

O<br />

OH<br />

Ar<br />

S-TRIP (Ar = 2,4,6-(iPr)-C 6H 3)<br />

20


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>2 Pyrrolidin<br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

7/9/12<br />

N<br />

H<br />

Prolin<br />

CO 2H<br />

N<br />

H<br />

N<br />

H<br />

+<br />

H +<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

NH 2<br />

Levetiracetam<br />

N +<br />

H H<br />

H +<br />

- H 2O<br />

pKa = 10.4<br />

N<br />

H<br />

Kainsäure<br />

N<br />

CO 2H<br />

CO 2H<br />

21


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>2 Pyrrolidin<br />

Synthese:<br />

-intramolekulare Cyclisierung<br />

-Hofmann-Löffler-Freitag<br />

-1,3-Dipolare Cycloaddition<br />

7/9/12<br />

MeO 2C<br />

X<br />

+<br />

b<br />

a<br />

Cl<br />

N<br />

R<br />

c<br />

N<br />

R<br />

e<br />

d<br />

X + H 2N R<br />

MeO<br />

1. H + , !<br />

2. Base<br />

N<br />

Ph<br />

SiMe 3<br />

N<br />

R<br />

B(C 6F 6)<br />

(3 mol%)<br />

DCM, rt<br />

1.5 h<br />

Synthesis 2006, 2646<br />

N<br />

R<br />

N<br />

CO 2Me<br />

Ph<br />

88 %<br />

22


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>2 Pyrrolidin<br />

Synthese:<br />

- intramolekulare Hydroaminierung<br />

- Pd-katalysierte Difunktionalisierung<br />

von Alkenen<br />

7/9/12<br />

R<br />

N<br />

H<br />

Ts<br />

N<br />

H<br />

PG<br />

+ Ar-Br<br />

b<br />

a<br />

N<br />

H<br />

c<br />

N<br />

R<br />

e<br />

d<br />

FeCl 3<br />

(10 mol%)<br />

DCE, 80 ºC<br />

2h<br />

R<br />

Pd 0 (kat)<br />

NaOtBu<br />

Toluol, 110 ºC<br />

Kat<br />

N<br />

Ts<br />

99 %<br />

N<br />

R<br />

Ar<br />

N<br />

PG<br />

R<br />

ANIE 2006, 45, 2938<br />

Tetrahedron 2005, 61, 6447<br />

23


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

5-Ring-Aromaten Übersicht<br />

7/9/12<br />

O<br />

N<br />

H<br />

S<br />

N<br />

H<br />

S<br />

N<br />

N<br />

Resonanzstabilisierung<br />

(kJ/mol)<br />

113<br />

146<br />

180<br />

167<br />

176<br />

(Benzol 192 kJ/mol)<br />

N<br />

H<br />

X<br />

E +<br />

> ><br />

O<br />

X<br />

E<br />

S<br />

24


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>3 Furan<br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Metallierung<br />

- Ringöffnung<br />

7/9/12<br />

Pentosen<br />

O<br />

R<br />

O<br />

R<br />

H 2SO 4<br />

- 3 H 2O<br />

O<br />

SH<br />

2-Furylmethanthiol<br />

nBuLi<br />

H +<br />

H 2O<br />

O<br />

Li<br />

R<br />

O<br />

O<br />

O<br />

E +<br />

O<br />

O<br />

Furfural<br />

bp. 162 ºC<br />

("nachwachsender Rohstoff")<br />

Rosenfuran<br />

R<br />

O<br />

E<br />

25


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>3 Furan<br />

-Additionsreaktionen<br />

- Cycloadditionen<br />

7/9/12<br />

O<br />

O<br />

O<br />

+<br />

+<br />

O<br />

EtO 2C<br />

R<br />

O<br />

O<br />

O<br />

O<br />

R<br />

Br 2, MeOH<br />

MeCN, 40 ºC<br />

CO 2Et<br />

h!<br />

MeO<br />

O<br />

O<br />

O O<br />

endo<br />

CO 2Et<br />

CO 2Et<br />

O<br />

O<br />

O<br />

OMe<br />

R R<br />

O<br />

+<br />

H +<br />

O O<br />

exo<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

CO 2Et<br />

CO 2Et<br />

26


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>3 Furan<br />

Synthese:<br />

Paal-Knorr-Furan-Synthese<br />

Feist-Benary-Reaktion<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

O<br />

X<br />

R 2<br />

R 1<br />

O<br />

R 2<br />

Br O<br />

R 3<br />

O<br />

R 4<br />

O<br />

O O<br />

Me<br />

+ R 3 OR<br />

BA oder LA<br />

(kat)<br />

- H 2O<br />

TsOH (kat)<br />

R 1<br />

R 2<br />

Benzol, 80 ºC, 12 h<br />

70 %<br />

Base<br />

O<br />

R 3<br />

R 4<br />

Br<br />

R 2<br />

R 1<br />

O<br />

O<br />

O<br />

R 3<br />

Me<br />

OR<br />

27


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>3 Furan<br />

Feist-Benary-Reaktion<br />

Regiochemie:<br />

7/9/12<br />

Me<br />

O<br />

CO 2Et<br />

Me<br />

EtONa, NaI<br />

EtOH<br />

H<br />

O<br />

Me<br />

Me<br />

Cl<br />

O<br />

O<br />

Cl<br />

+<br />

O<br />

OEt<br />

Cl +<br />

+<br />

Me<br />

O O<br />

O<br />

O<br />

OMe<br />

O<br />

O<br />

OEt<br />

Pyridin<br />

5d, rt<br />

KOH<br />

75 %<br />

NaOH<br />

EtO 2C<br />

O<br />

Me<br />

Me<br />

O<br />

O<br />

O<br />

OMe<br />

O<br />

CO 2Et<br />

Me<br />

28


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Metallierung<br />

7/9/12<br />

Ph<br />

O<br />

NH<br />

N<br />

H<br />

Ph<br />

N<br />

OH OH<br />

F<br />

Atorvastatin (Lipitor)<br />

Base<br />

CO 2H<br />

N<br />

E +<br />

Cl<br />

NO 2<br />

Pyrrolnitrin<br />

nBuLi<br />

N<br />

N<br />

Li<br />

N<br />

Me Me Me<br />

E +<br />

N<br />

E<br />

E<br />

NH<br />

Cl<br />

29


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />

- Additionsreaktionen<br />

-[2+2]-Cycloaddition<br />

7/9/12<br />

N<br />

H<br />

N<br />

H<br />

O<br />

+ O<br />

CCl 2<br />

O<br />

N<br />

H<br />

O<br />

oder<br />

N<br />

H O<br />

O<br />

N<br />

Me<br />

+<br />

Me<br />

O<br />

Me<br />

h!<br />

N<br />

Me<br />

Me<br />

Me<br />

O<br />

N<br />

Me<br />

N<br />

O<br />

Cl<br />

Me<br />

Me<br />

OH<br />

30


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />

Synthese<br />

Paal-Knorr-Pyrrol-Synthese<br />

Hantzsch-Pyrrol-Synthese<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

O<br />

R 1<br />

O<br />

X +<br />

R 2<br />

R 3<br />

MeO<br />

O<br />

R 4<br />

O<br />

O O<br />

+ R NH 2<br />

OMe<br />

R 2 OR<br />

+ H 2N<br />

+ R 3 NH 2<br />

Ph<br />

- H 2O<br />

P 2O 5<br />

110 ºC<br />

R 1<br />

R 2<br />

N<br />

R<br />

Ph<br />

R 3<br />

N<br />

R 1<br />

R 4<br />

N<br />

R 3<br />

O<br />

OR<br />

R 2<br />

31


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />

Knorr-Pyrrol-Synthese<br />

Barton-Zard-Pyrrol-Synthese<br />

7/9/12<br />

MeO<br />

R 1<br />

O<br />

O<br />

R 2<br />

O<br />

NH 2<br />

N OH<br />

OtBu<br />

R 1 R 2<br />

Me<br />

NO 2<br />

NO 2<br />

+<br />

+<br />

O O<br />

R 3 R 4<br />

O O<br />

OEt<br />

+ EWG NC<br />

+ tBuO 2C NC<br />

Zn<br />

HOAc<br />

Base<br />

N tBu<br />

Me 2N NMe 2<br />

THF/iPrOH<br />

50 ºC, 3h<br />

90 %<br />

R 2<br />

tBuO<br />

R 2<br />

R 1<br />

O<br />

N<br />

H<br />

Me<br />

N<br />

H<br />

O<br />

N<br />

H<br />

R 1<br />

R 3<br />

O<br />

R 4<br />

EWG<br />

Me<br />

N<br />

H<br />

OEt<br />

Me<br />

OMe<br />

CO 2tBu<br />

32


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />

Van-Leusen-Synthese<br />

Boger-Synthese<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

Et<br />

R 3<br />

R 2<br />

O<br />

R 4<br />

R 1<br />

R 2<br />

N<br />

N<br />

O<br />

+ Ts NC<br />

K2CO3 Me Et<br />

Zn, HOAc<br />

R 3<br />

+ Ts NC<br />

Tosylmethylisocyanid<br />

TOSMIC<br />

R 1<br />

R 2 R 3<br />

N<br />

H<br />

Base<br />

R 4<br />

R 3<br />

R 1<br />

N<br />

H<br />

O<br />

N<br />

H<br />

O<br />

R 2<br />

Me<br />

33


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>5 Thiophen<br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Metallierung<br />

-Reduktion<br />

- Oxidation<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

S<br />

R 1<br />

R 2<br />

S<br />

S<br />

S<br />

H<br />

R 2<br />

O<br />

Duloxetin<br />

nBuLi<br />

HN Me<br />

Raney-Nickel<br />

R 1<br />

S<br />

S<br />

O<br />

Li<br />

R 1<br />

R 2<br />

Thiophen-1-oxid<br />

S<br />

E +<br />

Pyrantel<br />

R 2<br />

N<br />

N<br />

Me<br />

S<br />

E<br />

R 1<br />

S<br />

O O<br />

R 2<br />

Thiophen-1,1-dioxid<br />

34


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>5 Thiophen<br />

Synthese:<br />

Paal-Knorr-Thiophen-Synthese<br />

Fiesselmann-Synthese<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

R<br />

O<br />

Cl H<br />

R 2<br />

O<br />

O<br />

O<br />

O<br />

S<br />

R<br />

MeO<br />

+ HS CO 2Et<br />

P 2S 5<br />

Lawesson's Reagenz<br />

Toluol, reflux<br />

86 %<br />

S<br />

S P<br />

P S<br />

S<br />

Base<br />

R<br />

S<br />

R<br />

OMe<br />

R 1<br />

R 2<br />

S<br />

S S<br />

CO 2Et<br />

35


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>5 Thiophen<br />

Synthese:<br />

Fiesselmann-Synthese<br />

Gewald-Aminothiophen-Synthese<br />

7/9/12<br />

MeO 2C<br />

CO 2Me<br />

O<br />

R 1<br />

O<br />

O<br />

OEt<br />

O<br />

+ HS CO 2Me<br />

+ HS CO 2H<br />

R 2 + EWG CN<br />

H<br />

+ NC CO 2Et<br />

1. Piperidin (kat)<br />

2. NaOMe<br />

1.HCl, EtOH<br />

2. NaOEt<br />

86 %<br />

Base<br />

S 8<br />

S 8/Et 3N<br />

DMF<br />

83 %<br />

MeO 2C<br />

R 2<br />

R 1<br />

S<br />

HO<br />

S<br />

S<br />

EWG<br />

NH 2<br />

S<br />

CO 2Me<br />

CO 2Et<br />

OH<br />

CO 2Et<br />

NH 2<br />

36


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- elektrophile Substitution<br />

7/9/12<br />

N<br />

H<br />

NH 2<br />

Tryptophan<br />

CO 2H<br />

N<br />

H<br />

N<br />

H<br />

O<br />

N<br />

N<br />

H<br />

H<br />

N<br />

N<br />

H<br />

H<br />

N<br />

O<br />

O<br />

Pestalazine B<br />

E +<br />

O<br />

H +<br />

H<br />

O<br />

Ph<br />

NH<br />

HN<br />

Me<br />

E<br />

N<br />

H<br />

H<br />

N<br />

NH<br />

S<br />

O 2<br />

Sumatriptan<br />

N<br />

H<br />

NMe 2<br />

37


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />

Metallierung<br />

Oxidation<br />

7/9/12<br />

N<br />

H<br />

Base<br />

N<br />

nBuLi<br />

N<br />

N<br />

Li<br />

N<br />

E<br />

SO2Ph SO2Ph SO2Ph N<br />

H<br />

O 2<br />

O<br />

N<br />

H<br />

H<br />

N<br />

O<br />

E +<br />

E +<br />

N<br />

E<br />

38


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />

Synthese<br />

Bartoli-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

Batcho-Leimgruber-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

7/9/12<br />

Me<br />

NO 2<br />

Me<br />

NO 2<br />

Me<br />

MgBr<br />

(3 equiv)<br />

THF, -40 ºC<br />

67 %<br />

1)<br />

DMF, !<br />

OMe<br />

MeO NMe 2<br />

2) H 2, Pd/C<br />

1)<br />

Pyrrolidin<br />

DMF, !<br />

OMe<br />

MeO NMe 2<br />

2) Ni, N 2H 4<br />

70 % über 2 Stufen<br />

Me<br />

MeO NO2 MeO<br />

N<br />

H<br />

N H<br />

N H<br />

39


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />

Synthese<br />

Reissert-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

Fischer-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

7/9/12<br />

Me<br />

NO 2<br />

RO<br />

O<br />

O<br />

OR<br />

RONa, ROH<br />

N NH 2<br />

R 1<br />

+<br />

R 2<br />

O<br />

via<br />

NO 2<br />

O<br />

NO 2<br />

R 3<br />

O<br />

R<br />

CO 2R<br />

N N<br />

R 1<br />

H 2, Pd/C<br />

H 2, Pd/C<br />

LA oder BA<br />

R 2<br />

R 3<br />

N<br />

H<br />

N<br />

N<br />

H<br />

R 3<br />

R 1<br />

R<br />

R 2<br />

CO 2R<br />

40


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />

Madelung-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

Nenitzescu-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

7/9/12<br />

O<br />

O<br />

O<br />

O<br />

MeO<br />

+<br />

+<br />

H<br />

HN R 2<br />

R 1<br />

H<br />

R 3<br />

N<br />

R 1<br />

N<br />

H<br />

O<br />

HN Et<br />

Bn<br />

R 2<br />

CO 2R<br />

CO 2M<br />

Base<br />

O nBuLi<br />

Ph<br />

! N<br />

THF, 15 ºC<br />

80 %<br />

!<br />

MeNO 2, rt<br />

83 %<br />

MeO<br />

HO<br />

HO<br />

R 2<br />

R 1<br />

R 2<br />

N<br />

H<br />

N<br />

CO 2R<br />

R 1<br />

Ph<br />

R 2<br />

5-Hydroxyindole<br />

CO 2Me<br />

Et<br />

N<br />

Bn<br />

41


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />

Gassmann-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

Larock-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />

7/9/12<br />

Cl<br />

NH 2<br />

R<br />

1) tBuOCl<br />

2)<br />

Me<br />

MeS<br />

O<br />

3) Et 3N<br />

I<br />

NH 2<br />

+<br />

Et 3Si<br />

Cl<br />

I<br />

NH<br />

R 1<br />

Me<br />

NH<br />

R 1<br />

72 %<br />

N<br />

H<br />

OBn<br />

SMe<br />

Me<br />

1) tBuOCl<br />

2)<br />

MeS<br />

O<br />

3) Et 3N<br />

Raney-<br />

Nickel<br />

R 2 R 3<br />

Pd 0 oder Pd 2+ (kat.)<br />

MCl (> 1 equiv)<br />

Base<br />

Pd(OAc) 2 (5 mol%)<br />

PPh 3 (5 mol%)<br />

K 2CO 3<br />

LiCl (1 equiv),<br />

DMF, 100 ºC<br />

72 %<br />

R 2<br />

Cl<br />

R<br />

N<br />

SMe<br />

R 1<br />

74 %<br />

N<br />

R 3<br />

R 1<br />

R 2 > R 3<br />

N<br />

H<br />

Me<br />

R 2<br />

N<br />

R 2<br />

R 1<br />

Me<br />

OBn<br />

SiEt 3<br />

42


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />

Kombinationen aus Kreuzkupplung und Hydroaminierung<br />

7/9/12<br />

NH 2<br />

Bu<br />

I<br />

Cl<br />

X<br />

NH<br />

R 1<br />

NaAuCl 4 (4 mol%)<br />

+ Ph<br />

EtOH/H 2O, rt<br />

70 %<br />

Synlett 2004, 604<br />

+ R 2<br />

N<br />

H<br />

1) Pd(OAc) 2 (10 mol%)<br />

Ligand (10 mol%)<br />

CuI (10 mol%)<br />

Cs 2CO 3<br />

PhMe, 105 ºC, 2 h<br />

Bu<br />

Pd-Kat<br />

CuI<br />

Base<br />

MeO<br />

2)<br />

NH 2<br />

F<br />

N<br />

H<br />

NH<br />

R 1<br />

R 2<br />

Bedingungen<br />

Cylisierung unter Reaktionsbedingungen,<br />

durch zweiten Katalysator, Base etc..<br />

Br<br />

O<br />

KOtBu<br />

PhMe, 105 ºC, 22 h<br />

CF 3<br />

+ Ph<br />

F<br />

N<br />

R 2<br />

R 1<br />

CuI (2 mol%)<br />

Prolin (6 mol%)<br />

K 2CO 3, DMF<br />

80 ºC<br />

87 %<br />

JOC, 2007, 72, 4844<br />

N<br />

58 %<br />

Ph<br />

MeO<br />

N<br />

H<br />

43<br />

Ph<br />

L. Ackermann, Tetrahedron<br />

2005, 61, 11311


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>7 Thiazol<br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

7/9/12<br />

Me<br />

N +<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Metallierung<br />

- Reaktion mit Halogenalkanen<br />

N<br />

N<br />

NH 2<br />

Me<br />

S<br />

Thiamin (Vitamin B 1)<br />

Cl -<br />

OH<br />

S<br />

N<br />

S<br />

N<br />

H<br />

N<br />

LiTMP<br />

S<br />

N<br />

Pramipexol<br />

R-X<br />

NH 2<br />

S<br />

N<br />

Li<br />

S<br />

N +<br />

R<br />

N<br />

S<br />

O<br />

E + N<br />

X -<br />

O OH O<br />

Epothilon C<br />

S<br />

E<br />

OH<br />

44


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>7 Thiazol<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Umpolung von Carbonylen (Stetter-Reaktion):<br />

- Decarboxylierung von Pyruvat:<br />

7/9/12<br />

O<br />

CO 2H<br />

R<br />

O<br />

Me<br />

+<br />

N<br />

N<br />

NH 2<br />

Me<br />

O<br />

N +<br />

Me<br />

S<br />

Thiaminpyrrophosphat<br />

H<br />

S S<br />

Liponamid<br />

O<br />

N<br />

H<br />

P 2O 7 -<br />

R<br />

HO<br />

Me<br />

S<br />

NEt 3<br />

CO 2<br />

N +<br />

Bn<br />

+<br />

Cl -<br />

O<br />

SH<br />

S<br />

R<br />

O<br />

O<br />

1,4-Diketon<br />

Me<br />

Acetyl-CoA<br />

45


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>7 Thiazol<br />

Synthese<br />

- Hantzsch-Thiazol-Synthese<br />

- Gabriel-Thiazol-Synthese<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

Me 2N<br />

S<br />

S<br />

O<br />

NH 2<br />

NH 2<br />

R 1<br />

Me N H<br />

O<br />

O Ph<br />

+<br />

+<br />

H<br />

N R 2<br />

O<br />

CO 2Bn<br />

Ph<br />

R 2<br />

O<br />

O<br />

X<br />

Cl<br />

R 3<br />

Me<br />

P 2S 5<br />

Lawessons Reagenz<br />

THF, reflux<br />

81 %<br />

MeOH, rt<br />

96 %<br />

R 1<br />

S<br />

N<br />

Me<br />

Ph<br />

Ph<br />

BnO 2C<br />

R 3<br />

R 2<br />

R 2<br />

S<br />

N<br />

S<br />

N<br />

S<br />

N<br />

R 1<br />

NMe 2<br />

Me<br />

46


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />

Vorkommen/Bedeutung:<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Metallierung<br />

7/9/12<br />

N<br />

O<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

N<br />

O<br />

OH OH<br />

nC 13H 27<br />

Bengazol A<br />

OH<br />

OH<br />

N<br />

N<br />

H<br />

O<br />

Pimprinaphine<br />

nBuLi<br />

N<br />

E + N<br />

- 78 ºC O<br />

Li<br />

- 78 ºC O<br />

0 ºC<br />

N +<br />

C -<br />

OLi<br />

O<br />

R H<br />

R<br />

OH<br />

O<br />

E<br />

N<br />

47


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />

Eigenschaften und Reaktivität:<br />

- Cornforth-Umlagerung<br />

- Reaktion mit Haloalkanen<br />

- Cycloaddition<br />

7/9/12<br />

R 3<br />

R 2<br />

Me<br />

Ph<br />

O<br />

O<br />

O<br />

N<br />

N<br />

R 1<br />

O<br />

N<br />

R 2<br />

! N<br />

R-X<br />

CO 2H<br />

!<br />

dann H +<br />

Me<br />

Ph<br />

O<br />

R 3<br />

N +<br />

R<br />

N<br />

O<br />

O<br />

CO 2H<br />

X -<br />

R 1<br />

48


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />

Synthese:<br />

- Robinson-Gabriel-Synthese<br />

- aus α-Acyloxykeyonen<br />

- Blümlein-Lewy-Synthese<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

O<br />

R 2<br />

R 1<br />

R<br />

R 1 O<br />

R 2<br />

O<br />

H<br />

N<br />

O R 3<br />

X<br />

O<br />

O<br />

X = Hal, OH, OR<br />

R 2<br />

H<br />

N R 3<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

OMe<br />

NH 3<br />

+ R3 H2N 1. DMP<br />

2. Ph 3PI 2<br />

Et 3N<br />

55 %<br />

R 1<br />

- 2 H 2O O<br />

O<br />

H +<br />

- H 2O N<br />

H + = H 2SO 4, PPA, etc.<br />

oder POCl 3<br />

!<br />

R 2<br />

R<br />

N<br />

R 1<br />

R 2<br />

N<br />

O<br />

R 3<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

R 3<br />

OMe<br />

R 1<br />

R 2<br />

N<br />

O<br />

R 3<br />

49


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />

Synthese:<br />

- van-Leusen Oxazol-Synthese<br />

- Schöllkopf-Oxazol-Synthese<br />

- Fischer-Oxazol-Synthese<br />

7/9/12<br />

OH<br />

R 1 CN<br />

R 1<br />

Ts NC<br />

+<br />

Ts NC +<br />

R 1 NC<br />

+<br />

R 2<br />

R 2<br />

O<br />

N<br />

1. nBuLi<br />

2.<br />

O<br />

R 2 Cl<br />

H<br />

O<br />

H<br />

O<br />

H<br />

HCl<br />

Base<br />

R 2<br />

R 1<br />

K 2CO 3<br />

MeOH<br />

reflux<br />

82 %<br />

O<br />

N<br />

R 1<br />

R 2<br />

R 1<br />

O<br />

Et 2O N<br />

O<br />

N<br />

R 2<br />

N<br />

O<br />

N<br />

50


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />

Vorkommen/Bedeutung<br />

Reaktivität<br />

- Säure/Base-Verhalten:<br />

7/9/12<br />

HN<br />

N<br />

NH 2<br />

Histidine<br />

CO 2H<br />

N + N<br />

Bu Me<br />

OTf -<br />

[bmim][OTf]<br />

(Ionische Flüssigkeit)<br />

N -<br />

N<br />

EtONa<br />

pKa = 14.5<br />

N<br />

N<br />

Cl<br />

Ph<br />

Ph<br />

Clotrimazol<br />

HN<br />

nBuLi<br />

N<br />

N<br />

N<br />

Me Me<br />

N<br />

N<br />

Li<br />

Br<br />

HCl<br />

Br NH 2<br />

N<br />

Me<br />

pKa = <strong>7.</strong>0<br />

E +<br />

O<br />

H<br />

N<br />

Sventrin<br />

Me<br />

HN<br />

N<br />

N<br />

N + H<br />

N<br />

E<br />

NH<br />

51


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />

- Tautomerie:<br />

- Reaktion mit Elektrophilen:<br />

7/9/12<br />

N<br />

H<br />

N<br />

N<br />

H<br />

N<br />

R 2<br />

R 1<br />

N<br />

H<br />

N<br />

R 1 -X<br />

R 1 -X<br />

NaOH<br />

N<br />

R2 R<br />

-X<br />

1 R1 N<br />

H<br />

NaOH<br />

N<br />

N<br />

R 1<br />

N<br />

N<br />

R 1<br />

N<br />

N<br />

R 2<br />

R 2<br />

+<br />

R 1<br />

N<br />

NH<br />

R 2 -X<br />

R 1<br />

N<br />

N<br />

R 2<br />

N<br />

N +<br />

R2 R 1<br />

X -<br />

52


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />

Synthese<br />

- „Ur-Variante“ (Debus-Radziszewski Imidazol Synthese):<br />

7/9/12<br />

O<br />

O<br />

+<br />

R 1<br />

R 1<br />

O<br />

O<br />

R 1<br />

R 1<br />

O<br />

O<br />

NH 2<br />

+ NH3 + +<br />

R3 NH 2<br />

+ 2 NH 3 +<br />

MeOH, rt<br />

dann, NH 4Cl<br />

Formalin<br />

H 3PO 4, reflux<br />

26 %<br />

R 2<br />

R 2<br />

O<br />

O<br />

H + , !<br />

H<br />

R N<br />

H<br />

1<br />

H + , !<br />

R 1<br />

R 1<br />

H N<br />

N N<br />

R 1<br />

N<br />

N<br />

R 3<br />

R 2<br />

R 2<br />

Synthesis, 2003, 2661<br />

53


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />

Synthese<br />

- Aus Amidinen<br />

- Marckwald-Synthese von 2-Aminoimidazolen<br />

- van-Leusen-Synthese<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

R 2<br />

R 1<br />

R 2<br />

Ts<br />

R 1<br />

O<br />

X<br />

O<br />

NH 2<br />

NC<br />

+<br />

+<br />

+<br />

N<br />

R 3<br />

R<br />

N<br />

3<br />

NH<br />

R 2 H<br />

!<br />

R 2<br />

NH2 R N<br />

H<br />

1 ,<br />

NH 2<br />

Base<br />

(K 2CO 3)<br />

R 1<br />

R 2<br />

R 1<br />

R 2<br />

N<br />

N<br />

H<br />

N<br />

N<br />

N<br />

R 3<br />

R 3<br />

NH 2<br />

54


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>10 Pyrazol<br />

Vorkommen/Bedeutung<br />

Reaktivität<br />

- Säure/Base-Verhalten:<br />

- Tautomerie<br />

7/9/12<br />

Cl<br />

N N<br />

O<br />

N<br />

H<br />

Tebufenpyrad<br />

tBu<br />

N -<br />

N<br />

N<br />

N<br />

H<br />

O O<br />

S<br />

H2N Me<br />

N N<br />

Celecoxib<br />

EtONa<br />

pKa = 14.2<br />

CF 3<br />

HN N<br />

R R<br />

N NH<br />

Me<br />

Ph<br />

N<br />

N<br />

Me<br />

O<br />

Metamizol<br />

H 2SO 4<br />

pKa = 2.5<br />

SO -<br />

3 Na +<br />

N<br />

Me<br />

HN N+H<br />

55


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>10 Pyrazol<br />

Synthese<br />

- aus Hydrazinen:<br />

- 1,3-dipolare Cycloadditionen<br />

(Pechmann-Pyrazol-Synthese)<br />

:<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

Ph<br />

O<br />

O<br />

O<br />

R 2<br />

Ph<br />

+<br />

HN NH 2<br />

R 3<br />

+ H 2N NH 2<br />

+<br />

CH 2N 2<br />

R 1<br />

Ph<br />

N N<br />

R 3<br />

N NH<br />

R 2<br />

Ph<br />

N NH<br />

+<br />

R 1<br />

R 3<br />

N N<br />

R 2<br />

56


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>11 Isoxazol<br />

Vorkommen/Bedeutung<br />

Reaktivität<br />

- Reduktion<br />

- Ringöffnung:<br />

7/9/12<br />

R 1<br />

NH 2<br />

R 2<br />

O<br />

R 3<br />

Na<br />

NH 3, tBuOH<br />

H<br />

N O<br />

R 1<br />

R 1<br />

HO<br />

R 2<br />

CO 2H<br />

N O NH2<br />

Ibotensäure<br />

N O<br />

R 2<br />

R 3<br />

OH - /H 2O<br />

H 2<br />

Raney-Ni<br />

N<br />

O<br />

R 1<br />

NC<br />

Ph<br />

Me<br />

R 1<br />

Valdecoxib<br />

NH 2<br />

R 2<br />

O<br />

O<br />

R 2<br />

R 3<br />

NH2 S<br />

O<br />

O<br />

H 2O<br />

R 1<br />

O<br />

R 2<br />

O<br />

R 3<br />

57


<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

<strong>7.</strong>11 Isoxazol<br />

Synthese:<br />

- 1,3-dipolare Cycloaddition<br />

-aus Hydroxylamin<br />

7/9/12<br />

R1 N + O- + R3 R2 O O<br />

R 1 R 3<br />

R 1<br />

R 2<br />

O<br />

R 2<br />

O<br />

H<br />

+ H 2N OH<br />

NH 2OH . HCl<br />

NaOAc<br />

N O<br />

R 2<br />

R 1<br />

R 1<br />

R 1<br />

N O<br />

N O<br />

R 2<br />

R 2<br />

R 3<br />

R 3<br />

oder<br />

+<br />

R 1<br />

R 3<br />

N O<br />

H<br />

R 2 = H<br />

N O<br />

R 2<br />

R 3<br />

R 1<br />

58


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Vorkommen/Bedeutung<br />

Reaktivität<br />

- S E Ar<br />

- S N Ar<br />

7/9/12<br />

NH<br />

H<br />

Epibatidin<br />

N Cl<br />

N<br />

Nu -<br />

N<br />

Nikotin<br />

N<br />

Me<br />

HNO 3/H 2SO 4<br />

300 ºC<br />

15 %<br />

N<br />

N<br />

HO<br />

P(O)(OH) 2<br />

P(O)(OH) 2<br />

Risedronsäure<br />

(Actonel)<br />

NO 2<br />

HO<br />

Me<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

P OH<br />

OH<br />

Pyridoxalphosphat<br />

(Vitamin B 6)<br />

X Nu<br />

N X N Nu N N<br />

Nu -<br />

59


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

-Chichibabin-Reaktion<br />

- Ziegler-Reaktion<br />

- N-Pyridiniumsalze (k rel ca. 10 6 )<br />

Substitution<br />

7/9/12<br />

NaNH 2<br />

Toluol, !<br />

N H N NH2 RLi<br />

!, -LiH<br />

N H N R<br />

N +<br />

Nu -<br />

N + X<br />

Nu<br />

R R<br />

NaBH 4<br />

N +<br />

MeOH<br />

N<br />

Cbz Cbz<br />

oder<br />

N Nu<br />

R<br />

60


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

- N-Pyridiniumsalze<br />

Ringöffnung<br />

7/9/12<br />

N +<br />

A<br />

N +<br />

A<br />

N +<br />

A<br />

Cl -<br />

Cl -<br />

Cl -<br />

HN<br />

A<br />

N +<br />

A<br />

PhNH2 PhNH2 PhHN NPh<br />

NaOH, H 2O H 2O HO H<br />

N<br />

A<br />

N<br />

A<br />

H<br />

NHPh<br />

O<br />

H 2O<br />

MeNH 2 Me 2N H<br />

NMe 2<br />

Nu<br />

N<br />

A<br />

Nu<br />

O<br />

O<br />

N +<br />

NO 2<br />

Cl -<br />

NO 2<br />

Zincke Salz<br />

N +<br />

Ph Cl-<br />

61


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

- Pyridin-N-Oxide<br />

Herstellung<br />

Reaktivität<br />

7/9/12<br />

N +<br />

O -<br />

N<br />

NH 2<br />

N +<br />

O -<br />

N +<br />

O -<br />

Ox<br />

Red<br />

HNO 3, H 2SO 4<br />

H 2, Pd/C<br />

EtOH<br />

1.<br />

Ar Br<br />

NO 2<br />

N +<br />

O -<br />

N +<br />

O -<br />

2. NaOH N<br />

+<br />

Oxidation mit Persäuren (mCBPA), MeReO 3 + H 2O 2<br />

Reducktion mit Ph 3P, P(OR) 3, PCl 3<br />

PCl 3<br />

RONa<br />

O<br />

Ar H<br />

NO 2<br />

N<br />

OR<br />

N +<br />

O -<br />

Ac 2O<br />

OR<br />

N<br />

OAc<br />

62


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

- Pyridone:<br />

7/9/12<br />

N OiPr<br />

N OMe<br />

NaH, iPrI<br />

DMF<br />

Me 3O + BF 4 -<br />

N OH N H<br />

N<br />

H<br />

N<br />

H<br />

N<br />

H<br />

O<br />

O<br />

O<br />

E +<br />

NaH, BnBr<br />

DMF<br />

NaH, BnBr<br />

Benzol, Ag +<br />

O<br />

N OE<br />

N O<br />

Bn<br />

N OBn<br />

+<br />

OH<br />

N<br />

N O<br />

E<br />

+<br />

N O<br />

Me<br />

N<br />

H<br />

E<br />

O<br />

N<br />

H<br />

N<br />

H<br />

Cl 2, H 2O<br />

80 ºC,<br />

83 %<br />

POCl 3<br />

O<br />

Cl Cl<br />

N O<br />

Me<br />

O N Cl<br />

63


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Synthese:<br />

- Hantsch-Dihydropyridin-Synthese<br />

O<br />

Modifikationen:<br />

7/9/12<br />

R 2<br />

O<br />

O<br />

R 1<br />

OEt<br />

O<br />

O<br />

R 3 H<br />

+<br />

NH 3<br />

O<br />

+ Ph H<br />

O<br />

O R 1<br />

R 2<br />

NH 4OAc<br />

EtOH<br />

reflux<br />

R 2 O<br />

O<br />

R 1<br />

!<br />

LM<br />

(Alkohol)<br />

Ph<br />

EtO 2C CO 2Et<br />

Me<br />

O<br />

N<br />

H<br />

O<br />

R 3 H<br />

+<br />

Me<br />

R 2<br />

O<br />

H 2N R 5<br />

O<br />

R 1<br />

OR 4<br />

R 3<br />

N<br />

H<br />

HNO 3<br />

O<br />

R 1<br />

R 2<br />

N<br />

Ox.<br />

Ph<br />

EtO2C CO2Et Me<br />

R 2 O<br />

Me<br />

O<br />

R 1<br />

R 3<br />

N<br />

H<br />

R 2<br />

O<br />

R 1<br />

1. KOH, EtOH<br />

2. CaO, !<br />

O<br />

R 5<br />

OR 4<br />

R 3<br />

N<br />

O<br />

R 1<br />

R 2<br />

Ph<br />

Me N Me<br />

64


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Synthese:<br />

7/9/12<br />

tBuO<br />

R 2<br />

R 1<br />

O<br />

R 1<br />

R 3<br />

O<br />

Ph<br />

O<br />

+<br />

NH 3<br />

+<br />

O<br />

Ph H<br />

+<br />

O R 5<br />

O<br />

O O<br />

N N<br />

O<br />

H 2N Me<br />

O<br />

OEt<br />

OR 4<br />

OEt<br />

1. AcONH 4,<br />

MeOH<br />

1. tBuOH<br />

70 ºC<br />

2. TEMPO<br />

PIDA<br />

R 2<br />

R 1<br />

2. DDQ, DCM<br />

R 3<br />

N<br />

H<br />

tBuO 2C<br />

O<br />

R 5<br />

OR 4<br />

R 1<br />

Ph<br />

Ph<br />

N<br />

N<br />

N N<br />

CO 2Et<br />

CO 2Et<br />

Me<br />

65


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Synthese:<br />

- aus 1,5-Dicarbonylverbindungen:<br />

- Kröhnke-Synthese<br />

7/9/12<br />

R 2<br />

R 3<br />

R 4<br />

R1 R5 O O<br />

Me O<br />

NMe 2<br />

+<br />

NH 3<br />

O<br />

R 1<br />

O O NH 3, EtOH<br />

Me Me<br />

R 1<br />

73 %<br />

O<br />

R2 R4 H R3 N +<br />

N<br />

H<br />

!<br />

R 5<br />

Me<br />

+<br />

Me<br />

N<br />

R 2<br />

Ox<br />

Me O O<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

Me<br />

R 2<br />

R 1<br />

R 3<br />

R 3<br />

N<br />

R 4<br />

R 5<br />

NH 4OAc<br />

AcOH<br />

NH 3<br />

NH 3, EtOH<br />

dann HNO 3<br />

oder<br />

H 2NOH<br />

R 2<br />

R 3<br />

R 4<br />

R1 R5 O O<br />

Me<br />

R 3<br />

N<br />

R N 1 R2 66


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Synthese:<br />

- aus 1,3-Dicarbonylverbindungen:<br />

Guareschi-Synthese<br />

Bohlmann-Rahtz:<br />

7/9/12<br />

Me O<br />

R 1<br />

CO 2Et<br />

O<br />

O<br />

R 2<br />

R 2<br />

R 3<br />

R 1 O<br />

Et O<br />

+<br />

+<br />

O<br />

CO 2Et<br />

O<br />

+<br />

H 2N O<br />

H 2N<br />

CN<br />

+<br />

EWG<br />

R 3<br />

H 2N<br />

H 2N<br />

EWG<br />

R 4<br />

K 2CO 3<br />

CO 2Et<br />

H +<br />

R 2<br />

R 1<br />

Me 80 %<br />

Et N<br />

MeOH Me N<br />

H<br />

R 2<br />

CO2Et CN<br />

R 1<br />

N<br />

O<br />

EWG<br />

R 3<br />

R 3<br />

N<br />

EWG<br />

R 4<br />

CO 2Et<br />

CO 2Et<br />

Me<br />

67


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Synthese:<br />

- [2+2+2]-Cycloadditionen: Chem. Rev. 2003, 103, 3787<br />

7/9/12<br />

Bönnemann<br />

Pyridon-Synthese mit Isocyanaten<br />

+<br />

+<br />

N<br />

O<br />

N<br />

R<br />

Me<br />

Co(I)<br />

!<br />

CpCo(CO) 2<br />

+<br />

130 ºC<br />

81 %<br />

+<br />

N R<br />

C<br />

O<br />

N Ph<br />

C<br />

O<br />

N R<br />

Co, Ru, ..<br />

!<br />

N<br />

CpRu(COD)Cl<br />

(5 mol%)<br />

DCE, reflux<br />

58 %<br />

Me<br />

N<br />

O<br />

R<br />

O<br />

Ph<br />

N<br />

O<br />

68


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Synthese:<br />

- [2+2+2]-Cycloadditionen:<br />

Zircon-vermittelte Reaktionen<br />

-[4+2]-Cycloadditionen<br />

Boger-Synthese<br />

7/9/12<br />

R1 R1 + R N 2<br />

N +<br />

N N<br />

Et<br />

R 1<br />

R 2<br />

EDG<br />

Et<br />

EDG = LG = OR, NR 2<br />

Cp 2ZrEt 2<br />

dann<br />

R 3<br />

(Ni-Kat)<br />

1) Cp 2ZrEt 2<br />

2) PhCN<br />

R 3<br />

3) NiCl 2(PPh 3) 2<br />

Pr<br />

57 %<br />

N<br />

N<br />

N<br />

MeO<br />

+<br />

MeO<br />

OMe<br />

N<br />

R2 R1 CO2Et CO2Et EtO2C EtO2C CO 2Et<br />

Pr<br />

N<br />

R 3<br />

R 3<br />

R 1<br />

R 2<br />

Pr<br />

Pr<br />

CO 2Et<br />

R 1<br />

R 1<br />

N R 2<br />

Et<br />

Et<br />

N Ph<br />

69


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.1 Pyridin<br />

Synthese:<br />

-[4+2]-Cycloadditionen<br />

aus Oxazolen<br />

7/9/12<br />

N<br />

N<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

R 2<br />

R 1<br />

OEt<br />

+<br />

+<br />

R 3<br />

O<br />

O<br />

O<br />

!<br />

!<br />

(evtl H + )<br />

dann<br />

HCl, EtOH<br />

EtO 2C<br />

R 3<br />

R 1<br />

N R 2<br />

CO2Et OH<br />

N Me<br />

70


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.2 Chinolin<br />

Vorkommen/Bedeutung<br />

Reaktivität<br />

- S E Ar<br />

7/9/12<br />

Cl<br />

N<br />

N<br />

HN<br />

N<br />

Me<br />

Chloroquin<br />

E +<br />

HNO 3, H 2SO 4<br />

25 ºC<br />

NEt 2<br />

MeO<br />

E<br />

N<br />

HO<br />

NO 2<br />

H<br />

N<br />

Chinin<br />

+<br />

N<br />

N<br />

+<br />

H<br />

E<br />

N<br />

HN<br />

NO 2<br />

43 % 47 %<br />

N<br />

N<br />

O<br />

N<br />

Ciprofloxacin<br />

CO 2H<br />

71


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.2 Chinolin<br />

- S N Ar<br />

Reissert-Reaktion:<br />

7/9/12<br />

X = Hal<br />

N<br />

N<br />

N<br />

X<br />

N<br />

Nu -<br />

Nu = OR, NR 2, SR<br />

Nu<br />

KNH 2, NH 3<br />

O<br />

R Cl<br />

KCN<br />

N<br />

N<br />

N<br />

Nu<br />

Nu<br />

NH 2<br />

O<br />

+<br />

+<br />

N CN<br />

R<br />

Nu<br />

N<br />

NH 2<br />

N<br />

72


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.2 Chinolin<br />

Synthese<br />

-aus 1,3-Dicarbonylverbindungen<br />

Combes-Synthese<br />

Conrad-Limpach-Knorr<br />

7/9/12<br />

NH 2<br />

+<br />

O<br />

OR<br />

O<br />

NH 2<br />

NH 2<br />

R<br />

+<br />

+<br />

O<br />

R 1<br />

R 2<br />

R3 O N R3 O<br />

R<br />

H + , !<br />

R 1<br />

R 2<br />

O R<br />

N R<br />

O<br />

N H<br />

R<br />

oder<br />

R<br />

R<br />

N<br />

H<br />

O<br />

73


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.2 Chinolin<br />

-Friedländer-Synthese<br />

- Skraup-Synthese<br />

7/9/12<br />

Ph<br />

N Et<br />

KOH, EtOH<br />

0 ºC<br />

71 %<br />

NH 2<br />

F NH 2<br />

R 1<br />

O<br />

NH 2<br />

+<br />

Ph<br />

O<br />

NH 2<br />

O<br />

+<br />

OH<br />

+ HO OH<br />

+<br />

H<br />

Me<br />

O<br />

Me<br />

H 2SO 4 (kat.)<br />

AcOH, reflux<br />

H + , [Ox]<br />

O p-Chloranil<br />

88 %<br />

nBuOH, HCL<br />

69 %<br />

R 1<br />

N<br />

N<br />

Ph<br />

Me<br />

N Me<br />

F N Me<br />

(Skraup 1880)<br />

74


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.3 Isochinolin<br />

Vorkommen/Bedeutung<br />

Reaktivität<br />

- S E Ar<br />

7/9/12<br />

MeO<br />

MeO<br />

N<br />

N<br />

N<br />

Papaverin<br />

E +<br />

OMe<br />

OMe<br />

HNO 3, H 2SO 4<br />

25 ºC<br />

E<br />

N<br />

NO 2<br />

O<br />

N<br />

Quinisocain<br />

+<br />

N<br />

NMe 2<br />

+<br />

E<br />

N<br />

NO 2<br />

80 % 10 %<br />

HO 2C<br />

O<br />

HN<br />

N<br />

Me<br />

EtO 2C Ph<br />

N<br />

Quinapril<br />

75


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.3 Isochinolin<br />

- S N Ar<br />

Reissert-Reaktion:<br />

7/9/12<br />

X<br />

N<br />

X<br />

N<br />

N<br />

N<br />

Nu -<br />

Nu<br />

NaNH 2, NH 3<br />

(- NaH)<br />

O<br />

R Cl<br />

KCN<br />

Nu<br />

N<br />

Nu<br />

X<br />

N<br />

N<br />

NH 2<br />

CN<br />

N<br />

O<br />

R<br />

76


8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />

8.3 Isochinolin<br />

Synthese<br />

- Bischler-Napieralski<br />

- Pictet-Gams<br />

- Pictet-Spengler<br />

7/9/12<br />

N<br />

H<br />

NH 2<br />

O<br />

O<br />

R<br />

OH<br />

+<br />

NH 2<br />

R<br />

NH<br />

NH<br />

R 1<br />

+<br />

O<br />

R 2<br />

R 1<br />

POCl 3<br />

P 2O 5<br />

O<br />

R 2<br />

H + oder<br />

!<br />

H + oder<br />

!<br />

R<br />

R<br />

N<br />

N<br />

R 1 R 2<br />

NH<br />

N<br />

H<br />

NH<br />

R 2R1<br />

77

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!