7. 5-Gliedrige Heterocyclen 7.6 Indol
7. 5-Gliedrige Heterocyclen 7.6 Indol
7. 5-Gliedrige Heterocyclen 7.6 Indol
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
7/9/12<br />
Chemie der <strong>Heterocyclen</strong><br />
Teil 2<br />
Dr. Georg Manolikakes<br />
Sommersemester 2012
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.1 Oxirane (Epoxide)<br />
Vorkommen und Verwendung:<br />
- v.a. als wichtige Intermediate in der stereoselektiven und -spezifischen Synthese komplexer Moleküle<br />
- Zwischenprodukte in biochemischen Prozessen (Benzol-Epoxid - karzinogen, Squalenepoxid -<br />
Steroidbiosynthese)<br />
- Epoxidharze<br />
- vereinzelt in Naturstoffen oder Medikamenten<br />
7/9/12<br />
O<br />
Cl<br />
Epichlorhydrin<br />
MeO<br />
MeO<br />
O<br />
Glycidol<br />
OMe<br />
OH<br />
O<br />
H<br />
N<br />
O<br />
O<br />
CKD-731<br />
O<br />
OH O<br />
O<br />
CO 2Me<br />
juvenile hormone of the sphinx moth<br />
Me<br />
1
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.1 Oxirane (Epoxide)<br />
Chemische Eigenschaften und Reaktionen:<br />
-Ringöffnung durch Nukleophile:<br />
stereospezifisch<br />
Regioselektivität abhängig von Substrat und Bedingungen)<br />
Nukeophile: H 2 O, ROH, RNH 2 , R-Met, Hydride<br />
säure- oder basen-katalysiert<br />
-Desoxygenierung zu Alkenen:<br />
- Isomerisierung zu Carbonylen:<br />
7/9/12<br />
R<br />
O<br />
O<br />
R R<br />
LA<br />
Nu<br />
O<br />
R R<br />
PPh 3<br />
R<br />
!<br />
O<br />
R<br />
R<br />
und/oder<br />
R<br />
Nu<br />
R<br />
OH<br />
R<br />
O<br />
2
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.1 Oxirane (Epoxide)<br />
Darstellung:<br />
1) Intramolekulare nukleophile Substitution (3-exo-tet):<br />
-Darzens Glycidestersynthese<br />
- Corey-Chaykovsky-Reaktion<br />
7/9/12<br />
a<br />
O<br />
O<br />
O<br />
Ph H<br />
+ Br<br />
OEt<br />
O<br />
R 1 R 2<br />
b<br />
c<br />
Me 3SO + I -<br />
NaH<br />
R 1<br />
R 2<br />
O<br />
- O<br />
NaOEt<br />
LG<br />
Ph<br />
O<br />
CO 2Et<br />
3
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.1 Oxirane (Epoxide)<br />
Darstellung:<br />
2) Epoxidierung von Olefinen:<br />
Viele verschiedene Varianten:<br />
- Labor: - technisch:<br />
CO3H O Metal-Katalysator (Ag, Mo, Re, Mn, …)<br />
O<br />
+ Oxidationsmittel (ROOH, H2O2 , O2 ,…)<br />
Asymmetrisch:<br />
Sharpless, Jacobsen, Shi<br />
7/9/12<br />
Cl<br />
mCPBA DMDO<br />
R 1<br />
a<br />
R 2<br />
O<br />
b<br />
c<br />
[O]<br />
R 1<br />
O<br />
R 2<br />
4
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.2 Aziridine<br />
Vorkommen und Verwendung:<br />
- nützliche Synthesebausteine<br />
- vereinzelt in Naturstoffen<br />
- Verwendung in Krebsmedikamenten<br />
H 2N<br />
Me<br />
7/9/12<br />
O<br />
O<br />
N<br />
O<br />
O<br />
OMe<br />
Mitomycin C<br />
NH 2<br />
NH<br />
N<br />
N<br />
O<br />
O<br />
N<br />
Triaziquon<br />
H<br />
N<br />
Cl Cl<br />
N +<br />
Cl<br />
Cl H<br />
-<br />
N-Lost<br />
5
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.2 Aziridine<br />
Chemische Eigenschaften und Reaktionen:<br />
-Reaktion mit Elektrophilen:<br />
7/9/12<br />
H<br />
N<br />
H +<br />
N +<br />
H H<br />
NH + Cl CO2Et pKa = 8<br />
NEt 3<br />
NH + CN N<br />
N<br />
R<br />
N<br />
CO 2Et<br />
!G = 71 kJ/mol<br />
CN<br />
N<br />
R<br />
6
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.2 Aziridine<br />
- Ringöffnung durch Nukleophile<br />
stereospezifisch<br />
Regioselektivität abhängig von Substrat und Bedingungen<br />
säurekatalysiert besonders effizient<br />
Schädigung der DNA<br />
Cl<br />
7/9/12<br />
H<br />
N<br />
O<br />
P<br />
NH<br />
O<br />
N<br />
Cl<br />
Cl<br />
Cl<br />
Cyclophospamid<br />
Cl<br />
N +<br />
H<br />
+<br />
H 2N<br />
HN<br />
O<br />
N<br />
N<br />
N<br />
Z<br />
NH<br />
H 2N<br />
HN<br />
O<br />
N<br />
H + /H 2O<br />
N +<br />
N<br />
Z<br />
H<br />
N<br />
HO<br />
N +<br />
N<br />
Z<br />
O<br />
Quervernetzung der DNA<br />
N<br />
NH 2<br />
NH<br />
NH 2<br />
7
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.2 Aziridine<br />
Darstellung<br />
1) Intramolekulare Substitution<br />
7/9/12<br />
O<br />
1) NaN 3<br />
2) PPh 3<br />
H 2N<br />
OH<br />
SOCl 2<br />
a<br />
H 2SO 4<br />
R<br />
N<br />
b<br />
c<br />
H 3N<br />
H 3N<br />
Cl -<br />
Cl<br />
PPh 3, DEAD<br />
(Mitsunobu-Reaktion)<br />
O SO3<br />
KOH<br />
KOH<br />
H<br />
N<br />
8
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.2 Aziridine<br />
Darstellung<br />
2) Aus Aziden und Alkenen<br />
3) Aminohalogenierung<br />
7/9/12<br />
R-N 3<br />
R<br />
a<br />
R<br />
+<br />
R<br />
N<br />
b<br />
c<br />
R R<br />
RNH 2<br />
X +<br />
Kat<br />
!<br />
oder<br />
R<br />
h" N<br />
R<br />
N<br />
R R<br />
TsNClNa<br />
10 % R4N + OH<br />
Br -<br />
3 NTs<br />
OH<br />
R R<br />
9
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.2 Aziridine<br />
Darstellung<br />
4) Iminoiodinan<br />
7/9/12<br />
asymmetrische Varianten<br />
Ph<br />
Ph<br />
CO 2tBu<br />
a<br />
R<br />
N<br />
b<br />
PhN=ITs<br />
5 %Cu(OTf) 2<br />
c<br />
Ph<br />
PhN=ITs<br />
5 %Cu(OTf)<br />
6% Ligand<br />
O<br />
N<br />
N<br />
O<br />
Ph Ph<br />
Bisoxazolin<br />
Ts<br />
N<br />
Ph<br />
Evans, JOC, 1991, 6744<br />
NTs<br />
CO2tBu Evans, JACS, 1993, 5328<br />
10
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.3 3-H-Diazirine<br />
Synthese:<br />
Carben-Quelle:<br />
7/9/12<br />
O<br />
Ph CF 3<br />
1) NH 2OH<br />
2) TsCl, py<br />
N 3<br />
N<br />
Anwendung: Photoaffinitätsmarkierung von Proteinen (kovalent gebundenes Fluorophor)<br />
JACS 2004, 14435<br />
N<br />
OTs<br />
Ph CF 3<br />
N<br />
OTHP<br />
CF 3<br />
NH 3<br />
HN<br />
NH<br />
Ph CF 3<br />
Diaziridin<br />
h!<br />
365 nm<br />
dann<br />
302 nm N 3<br />
CD 3OD<br />
D<br />
AgO<br />
OTHP<br />
OCD 3<br />
CF 3<br />
N<br />
N<br />
Ph CF 3<br />
11
5. 3-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5.4 Dioxirane<br />
Synthese:<br />
Anwendung:<br />
7/9/12<br />
Me Me<br />
O<br />
R 1 R 2<br />
O<br />
HN<br />
R NH 2<br />
O<br />
O<br />
Me<br />
O<br />
CF 3<br />
Me<br />
Me<br />
Oxone<br />
O<br />
O<br />
(KHSO 5) Me Me<br />
H<br />
O<br />
DMDO<br />
(3 equiv)<br />
TFDO<br />
DCM, - 20ºC<br />
82 %<br />
DMDO<br />
(Dimethyldioxiran)<br />
O<br />
CF 3<br />
Oxone, NaHCO 3<br />
CH 3CN/H 2O<br />
rt, 4h<br />
R NO 2<br />
HO<br />
Me Me<br />
O<br />
HN<br />
O<br />
CF 3<br />
Me<br />
O<br />
O<br />
Me CF 3<br />
TFDO<br />
(Methyl(trifluormethyl)dioxiran)<br />
Me<br />
O<br />
O<br />
O<br />
Me<br />
70 %<br />
H<br />
O<br />
Baran, Nature 2009, 459, 824<br />
Acc. Chem. Res 2004, 497<br />
12
6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
6.1 Oxetane<br />
Oxetane in der Natur:<br />
Bedeutung in der Medizinalchemie: ANIE 2010, 49, 9052<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Säure-katalysierte Ringöffnung<br />
7/9/12<br />
Ph<br />
O<br />
O + Nu<br />
NH<br />
OH<br />
O<br />
O<br />
Paclitaxel<br />
LA/BA<br />
AcO O OH<br />
H<br />
HO<br />
OBz OAc<br />
O<br />
HO Nu<br />
O<br />
+ HI<br />
HO I<br />
Ph<br />
13
6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
6.1 Oxetane<br />
Synthese:<br />
1) Intramolekulare Substitution (4-exo-tet):<br />
2) [2+2]-Cycloadditionen<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
HO LG<br />
O<br />
C<br />
O<br />
R 2<br />
Cl<br />
+<br />
R 3<br />
Et 3N<br />
O LA<br />
Base O<br />
O<br />
C<br />
CH2 Keten<br />
O<br />
R 1<br />
R 2<br />
O<br />
R 3<br />
a<br />
x 2 O<br />
!<br />
b<br />
O<br />
c<br />
d<br />
Diketen<br />
O<br />
O O<br />
TsCl, py O<br />
HO OH<br />
ROH<br />
O<br />
O<br />
OR<br />
Oxetan-2-on<br />
14
6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
6.1 Oxetane<br />
Synthese:<br />
Paterno-Büchi-Reaktion:<br />
In der Natur: DNA-Photoschäden<br />
7/9/12<br />
O<br />
HN<br />
+<br />
O<br />
N<br />
Z<br />
Ph<br />
O<br />
Ph<br />
O<br />
N<br />
Z<br />
NH<br />
Me<br />
h! O<br />
O<br />
Me<br />
a<br />
Ph<br />
Ph<br />
h! HN<br />
O<br />
b<br />
O<br />
c<br />
d<br />
O<br />
N<br />
Z<br />
+<br />
Me<br />
Me<br />
O<br />
H<br />
N<br />
O<br />
N<br />
Z<br />
Ph<br />
Ph<br />
O<br />
"<br />
O<br />
HN<br />
O<br />
N<br />
Z<br />
OH<br />
N<br />
N<br />
O<br />
Z<br />
DNA-(6-4)-Photoaddukt<br />
15
6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
6.2 Azetidine<br />
Eigenschaften und Vorkommen:<br />
β-Lactame-Antibotika<br />
Ringöffnung:<br />
7/9/12<br />
NH<br />
R<br />
O<br />
H<br />
N R<br />
O<br />
N<br />
SO3Na Monobactame<br />
HCl<br />
Cl NH 3Cl<br />
R<br />
O<br />
NH<br />
H<br />
N<br />
O<br />
N<br />
S<br />
Peniciline<br />
pKa = 11.3<br />
CO 2H<br />
NH<br />
O<br />
R<br />
O<br />
RNH 2<br />
H<br />
N<br />
O<br />
NH<br />
N<br />
CO 2H<br />
S<br />
CO 2H<br />
Cephalosporine<br />
RHN<br />
R<br />
O<br />
NH 2<br />
16
6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
6.2 Azetidine<br />
Synthese<br />
1) Intramolekulare Substitution:<br />
2) [2+2]-Cycloadditionen<br />
7/9/12<br />
Br NH 2<br />
EtO NH 2<br />
+<br />
O<br />
N<br />
C<br />
O<br />
SO 2Cl<br />
KOH<br />
ArMgBr<br />
NH<br />
NH<br />
O<br />
NH<br />
O<br />
a<br />
b<br />
d<br />
c<br />
NH<br />
Br Br<br />
R<br />
O<br />
Cl<br />
TsNH 2 N<br />
OH -<br />
R 3N<br />
R 1 N R2<br />
Staudinger Synthese<br />
Ts<br />
R<br />
R 1<br />
N<br />
O<br />
R 2<br />
17
6. 4-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
6.3 1,2-Dioxetane<br />
Chemilumineszenz:<br />
7/9/12<br />
HO<br />
Darstellung<br />
N<br />
S<br />
Luciferin<br />
1 O2<br />
S<br />
N<br />
CO 2H<br />
O<br />
O<br />
O 2<br />
O 80 ºC O<br />
O<br />
HO<br />
N<br />
ATP S<br />
1) Br 2, H 2O 2<br />
2) Base<br />
oder AgOAc<br />
HOMO<br />
S<br />
N<br />
O<br />
+<br />
O<br />
O<br />
O<br />
LUMO<br />
-CO 2<br />
*<br />
HO<br />
h!<br />
N<br />
S<br />
O<br />
S<br />
N<br />
Oxo-Luziferin<br />
O<br />
*<br />
18
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>1 Tetrahydrofuran<br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
-Ringöffnung<br />
-Autoxidation<br />
7/9/12<br />
Me<br />
HO<br />
O<br />
Muscarin<br />
O<br />
O<br />
O<br />
N + Me 3 I -<br />
HCl<br />
nBuLi<br />
T > 0 ºC<br />
O 2<br />
PO<br />
h! O<br />
O<br />
OP'<br />
R<br />
DNA/RNA<br />
B<br />
HO Cl<br />
+ OLi<br />
O OH<br />
O<br />
THF<br />
19
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>1 Tetrahydrofuran<br />
Synthese:<br />
Cyclo-Dehydratisierung:<br />
Halo-Cyclisierung:<br />
7/9/12<br />
Ph OH<br />
HO<br />
HO<br />
R 1<br />
NBS (1.2 equiv)<br />
S-TRIP (5 mol%)<br />
Ph 3P=S (5 mol%)<br />
R 2<br />
R<br />
OH<br />
Br<br />
Toluol, 0 ºC, 12 h Ph O<br />
X +<br />
77 % (97:3 er)<br />
Org. Lett. 2012, 14, 256<br />
H +<br />
- H R<br />
2O O<br />
1 R2 - H 2O O<br />
R<br />
X<br />
Ar<br />
O<br />
O P<br />
O<br />
OH<br />
Ar<br />
S-TRIP (Ar = 2,4,6-(iPr)-C 6H 3)<br />
20
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>2 Pyrrolidin<br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
7/9/12<br />
N<br />
H<br />
Prolin<br />
CO 2H<br />
N<br />
H<br />
N<br />
H<br />
+<br />
H +<br />
O<br />
N<br />
O<br />
O<br />
NH 2<br />
Levetiracetam<br />
N +<br />
H H<br />
H +<br />
- H 2O<br />
pKa = 10.4<br />
N<br />
H<br />
Kainsäure<br />
N<br />
CO 2H<br />
CO 2H<br />
21
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>2 Pyrrolidin<br />
Synthese:<br />
-intramolekulare Cyclisierung<br />
-Hofmann-Löffler-Freitag<br />
-1,3-Dipolare Cycloaddition<br />
7/9/12<br />
MeO 2C<br />
X<br />
+<br />
b<br />
a<br />
Cl<br />
N<br />
R<br />
c<br />
N<br />
R<br />
e<br />
d<br />
X + H 2N R<br />
MeO<br />
1. H + , !<br />
2. Base<br />
N<br />
Ph<br />
SiMe 3<br />
N<br />
R<br />
B(C 6F 6)<br />
(3 mol%)<br />
DCM, rt<br />
1.5 h<br />
Synthesis 2006, 2646<br />
N<br />
R<br />
N<br />
CO 2Me<br />
Ph<br />
88 %<br />
22
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>2 Pyrrolidin<br />
Synthese:<br />
- intramolekulare Hydroaminierung<br />
- Pd-katalysierte Difunktionalisierung<br />
von Alkenen<br />
7/9/12<br />
R<br />
N<br />
H<br />
Ts<br />
N<br />
H<br />
PG<br />
+ Ar-Br<br />
b<br />
a<br />
N<br />
H<br />
c<br />
N<br />
R<br />
e<br />
d<br />
FeCl 3<br />
(10 mol%)<br />
DCE, 80 ºC<br />
2h<br />
R<br />
Pd 0 (kat)<br />
NaOtBu<br />
Toluol, 110 ºC<br />
Kat<br />
N<br />
Ts<br />
99 %<br />
N<br />
R<br />
Ar<br />
N<br />
PG<br />
R<br />
ANIE 2006, 45, 2938<br />
Tetrahedron 2005, 61, 6447<br />
23
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
5-Ring-Aromaten Übersicht<br />
7/9/12<br />
O<br />
N<br />
H<br />
S<br />
N<br />
H<br />
S<br />
N<br />
N<br />
Resonanzstabilisierung<br />
(kJ/mol)<br />
113<br />
146<br />
180<br />
167<br />
176<br />
(Benzol 192 kJ/mol)<br />
N<br />
H<br />
X<br />
E +<br />
> ><br />
O<br />
X<br />
E<br />
S<br />
24
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>3 Furan<br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Metallierung<br />
- Ringöffnung<br />
7/9/12<br />
Pentosen<br />
O<br />
R<br />
O<br />
R<br />
H 2SO 4<br />
- 3 H 2O<br />
O<br />
SH<br />
2-Furylmethanthiol<br />
nBuLi<br />
H +<br />
H 2O<br />
O<br />
Li<br />
R<br />
O<br />
O<br />
O<br />
E +<br />
O<br />
O<br />
Furfural<br />
bp. 162 ºC<br />
("nachwachsender Rohstoff")<br />
Rosenfuran<br />
R<br />
O<br />
E<br />
25
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>3 Furan<br />
-Additionsreaktionen<br />
- Cycloadditionen<br />
7/9/12<br />
O<br />
O<br />
O<br />
+<br />
+<br />
O<br />
EtO 2C<br />
R<br />
O<br />
O<br />
O<br />
O<br />
R<br />
Br 2, MeOH<br />
MeCN, 40 ºC<br />
CO 2Et<br />
h!<br />
MeO<br />
O<br />
O<br />
O O<br />
endo<br />
CO 2Et<br />
CO 2Et<br />
O<br />
O<br />
O<br />
OMe<br />
R R<br />
O<br />
+<br />
H +<br />
O O<br />
exo<br />
O<br />
O<br />
OH<br />
CO 2Et<br />
CO 2Et<br />
26
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>3 Furan<br />
Synthese:<br />
Paal-Knorr-Furan-Synthese<br />
Feist-Benary-Reaktion<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
O<br />
X<br />
R 2<br />
R 1<br />
O<br />
R 2<br />
Br O<br />
R 3<br />
O<br />
R 4<br />
O<br />
O O<br />
Me<br />
+ R 3 OR<br />
BA oder LA<br />
(kat)<br />
- H 2O<br />
TsOH (kat)<br />
R 1<br />
R 2<br />
Benzol, 80 ºC, 12 h<br />
70 %<br />
Base<br />
O<br />
R 3<br />
R 4<br />
Br<br />
R 2<br />
R 1<br />
O<br />
O<br />
O<br />
R 3<br />
Me<br />
OR<br />
27
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>3 Furan<br />
Feist-Benary-Reaktion<br />
Regiochemie:<br />
7/9/12<br />
Me<br />
O<br />
CO 2Et<br />
Me<br />
EtONa, NaI<br />
EtOH<br />
H<br />
O<br />
Me<br />
Me<br />
Cl<br />
O<br />
O<br />
Cl<br />
+<br />
O<br />
OEt<br />
Cl +<br />
+<br />
Me<br />
O O<br />
O<br />
O<br />
OMe<br />
O<br />
O<br />
OEt<br />
Pyridin<br />
5d, rt<br />
KOH<br />
75 %<br />
NaOH<br />
EtO 2C<br />
O<br />
Me<br />
Me<br />
O<br />
O<br />
O<br />
OMe<br />
O<br />
CO 2Et<br />
Me<br />
28
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Metallierung<br />
7/9/12<br />
Ph<br />
O<br />
NH<br />
N<br />
H<br />
Ph<br />
N<br />
OH OH<br />
F<br />
Atorvastatin (Lipitor)<br />
Base<br />
CO 2H<br />
N<br />
E +<br />
Cl<br />
NO 2<br />
Pyrrolnitrin<br />
nBuLi<br />
N<br />
N<br />
Li<br />
N<br />
Me Me Me<br />
E +<br />
N<br />
E<br />
E<br />
NH<br />
Cl<br />
29
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />
- Additionsreaktionen<br />
-[2+2]-Cycloaddition<br />
7/9/12<br />
N<br />
H<br />
N<br />
H<br />
O<br />
+ O<br />
CCl 2<br />
O<br />
N<br />
H<br />
O<br />
oder<br />
N<br />
H O<br />
O<br />
N<br />
Me<br />
+<br />
Me<br />
O<br />
Me<br />
h!<br />
N<br />
Me<br />
Me<br />
Me<br />
O<br />
N<br />
Me<br />
N<br />
O<br />
Cl<br />
Me<br />
Me<br />
OH<br />
30
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />
Synthese<br />
Paal-Knorr-Pyrrol-Synthese<br />
Hantzsch-Pyrrol-Synthese<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
O<br />
R 1<br />
O<br />
X +<br />
R 2<br />
R 3<br />
MeO<br />
O<br />
R 4<br />
O<br />
O O<br />
+ R NH 2<br />
OMe<br />
R 2 OR<br />
+ H 2N<br />
+ R 3 NH 2<br />
Ph<br />
- H 2O<br />
P 2O 5<br />
110 ºC<br />
R 1<br />
R 2<br />
N<br />
R<br />
Ph<br />
R 3<br />
N<br />
R 1<br />
R 4<br />
N<br />
R 3<br />
O<br />
OR<br />
R 2<br />
31
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />
Knorr-Pyrrol-Synthese<br />
Barton-Zard-Pyrrol-Synthese<br />
7/9/12<br />
MeO<br />
R 1<br />
O<br />
O<br />
R 2<br />
O<br />
NH 2<br />
N OH<br />
OtBu<br />
R 1 R 2<br />
Me<br />
NO 2<br />
NO 2<br />
+<br />
+<br />
O O<br />
R 3 R 4<br />
O O<br />
OEt<br />
+ EWG NC<br />
+ tBuO 2C NC<br />
Zn<br />
HOAc<br />
Base<br />
N tBu<br />
Me 2N NMe 2<br />
THF/iPrOH<br />
50 ºC, 3h<br />
90 %<br />
R 2<br />
tBuO<br />
R 2<br />
R 1<br />
O<br />
N<br />
H<br />
Me<br />
N<br />
H<br />
O<br />
N<br />
H<br />
R 1<br />
R 3<br />
O<br />
R 4<br />
EWG<br />
Me<br />
N<br />
H<br />
OEt<br />
Me<br />
OMe<br />
CO 2tBu<br />
32
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>4 Pyrrol<br />
Van-Leusen-Synthese<br />
Boger-Synthese<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
Et<br />
R 3<br />
R 2<br />
O<br />
R 4<br />
R 1<br />
R 2<br />
N<br />
N<br />
O<br />
+ Ts NC<br />
K2CO3 Me Et<br />
Zn, HOAc<br />
R 3<br />
+ Ts NC<br />
Tosylmethylisocyanid<br />
TOSMIC<br />
R 1<br />
R 2 R 3<br />
N<br />
H<br />
Base<br />
R 4<br />
R 3<br />
R 1<br />
N<br />
H<br />
O<br />
N<br />
H<br />
O<br />
R 2<br />
Me<br />
33
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>5 Thiophen<br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Metallierung<br />
-Reduktion<br />
- Oxidation<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
S<br />
R 1<br />
R 2<br />
S<br />
S<br />
S<br />
H<br />
R 2<br />
O<br />
Duloxetin<br />
nBuLi<br />
HN Me<br />
Raney-Nickel<br />
R 1<br />
S<br />
S<br />
O<br />
Li<br />
R 1<br />
R 2<br />
Thiophen-1-oxid<br />
S<br />
E +<br />
Pyrantel<br />
R 2<br />
N<br />
N<br />
Me<br />
S<br />
E<br />
R 1<br />
S<br />
O O<br />
R 2<br />
Thiophen-1,1-dioxid<br />
34
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>5 Thiophen<br />
Synthese:<br />
Paal-Knorr-Thiophen-Synthese<br />
Fiesselmann-Synthese<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
R<br />
O<br />
Cl H<br />
R 2<br />
O<br />
O<br />
O<br />
O<br />
S<br />
R<br />
MeO<br />
+ HS CO 2Et<br />
P 2S 5<br />
Lawesson's Reagenz<br />
Toluol, reflux<br />
86 %<br />
S<br />
S P<br />
P S<br />
S<br />
Base<br />
R<br />
S<br />
R<br />
OMe<br />
R 1<br />
R 2<br />
S<br />
S S<br />
CO 2Et<br />
35
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>5 Thiophen<br />
Synthese:<br />
Fiesselmann-Synthese<br />
Gewald-Aminothiophen-Synthese<br />
7/9/12<br />
MeO 2C<br />
CO 2Me<br />
O<br />
R 1<br />
O<br />
O<br />
OEt<br />
O<br />
+ HS CO 2Me<br />
+ HS CO 2H<br />
R 2 + EWG CN<br />
H<br />
+ NC CO 2Et<br />
1. Piperidin (kat)<br />
2. NaOMe<br />
1.HCl, EtOH<br />
2. NaOEt<br />
86 %<br />
Base<br />
S 8<br />
S 8/Et 3N<br />
DMF<br />
83 %<br />
MeO 2C<br />
R 2<br />
R 1<br />
S<br />
HO<br />
S<br />
S<br />
EWG<br />
NH 2<br />
S<br />
CO 2Me<br />
CO 2Et<br />
OH<br />
CO 2Et<br />
NH 2<br />
36
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- elektrophile Substitution<br />
7/9/12<br />
N<br />
H<br />
NH 2<br />
Tryptophan<br />
CO 2H<br />
N<br />
H<br />
N<br />
H<br />
O<br />
N<br />
N<br />
H<br />
H<br />
N<br />
N<br />
H<br />
H<br />
N<br />
O<br />
O<br />
Pestalazine B<br />
E +<br />
O<br />
H +<br />
H<br />
O<br />
Ph<br />
NH<br />
HN<br />
Me<br />
E<br />
N<br />
H<br />
H<br />
N<br />
NH<br />
S<br />
O 2<br />
Sumatriptan<br />
N<br />
H<br />
NMe 2<br />
37
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />
Metallierung<br />
Oxidation<br />
7/9/12<br />
N<br />
H<br />
Base<br />
N<br />
nBuLi<br />
N<br />
N<br />
Li<br />
N<br />
E<br />
SO2Ph SO2Ph SO2Ph N<br />
H<br />
O 2<br />
O<br />
N<br />
H<br />
H<br />
N<br />
O<br />
E +<br />
E +<br />
N<br />
E<br />
38
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />
Synthese<br />
Bartoli-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
Batcho-Leimgruber-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
7/9/12<br />
Me<br />
NO 2<br />
Me<br />
NO 2<br />
Me<br />
MgBr<br />
(3 equiv)<br />
THF, -40 ºC<br />
67 %<br />
1)<br />
DMF, !<br />
OMe<br />
MeO NMe 2<br />
2) H 2, Pd/C<br />
1)<br />
Pyrrolidin<br />
DMF, !<br />
OMe<br />
MeO NMe 2<br />
2) Ni, N 2H 4<br />
70 % über 2 Stufen<br />
Me<br />
MeO NO2 MeO<br />
N<br />
H<br />
N H<br />
N H<br />
39
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />
Synthese<br />
Reissert-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
Fischer-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
7/9/12<br />
Me<br />
NO 2<br />
RO<br />
O<br />
O<br />
OR<br />
RONa, ROH<br />
N NH 2<br />
R 1<br />
+<br />
R 2<br />
O<br />
via<br />
NO 2<br />
O<br />
NO 2<br />
R 3<br />
O<br />
R<br />
CO 2R<br />
N N<br />
R 1<br />
H 2, Pd/C<br />
H 2, Pd/C<br />
LA oder BA<br />
R 2<br />
R 3<br />
N<br />
H<br />
N<br />
N<br />
H<br />
R 3<br />
R 1<br />
R<br />
R 2<br />
CO 2R<br />
40
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />
Madelung-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
Nenitzescu-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
7/9/12<br />
O<br />
O<br />
O<br />
O<br />
MeO<br />
+<br />
+<br />
H<br />
HN R 2<br />
R 1<br />
H<br />
R 3<br />
N<br />
R 1<br />
N<br />
H<br />
O<br />
HN Et<br />
Bn<br />
R 2<br />
CO 2R<br />
CO 2M<br />
Base<br />
O nBuLi<br />
Ph<br />
! N<br />
THF, 15 ºC<br />
80 %<br />
!<br />
MeNO 2, rt<br />
83 %<br />
MeO<br />
HO<br />
HO<br />
R 2<br />
R 1<br />
R 2<br />
N<br />
H<br />
N<br />
CO 2R<br />
R 1<br />
Ph<br />
R 2<br />
5-Hydroxyindole<br />
CO 2Me<br />
Et<br />
N<br />
Bn<br />
41
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />
Gassmann-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
Larock-<strong>Indol</strong>-Synthese<br />
7/9/12<br />
Cl<br />
NH 2<br />
R<br />
1) tBuOCl<br />
2)<br />
Me<br />
MeS<br />
O<br />
3) Et 3N<br />
I<br />
NH 2<br />
+<br />
Et 3Si<br />
Cl<br />
I<br />
NH<br />
R 1<br />
Me<br />
NH<br />
R 1<br />
72 %<br />
N<br />
H<br />
OBn<br />
SMe<br />
Me<br />
1) tBuOCl<br />
2)<br />
MeS<br />
O<br />
3) Et 3N<br />
Raney-<br />
Nickel<br />
R 2 R 3<br />
Pd 0 oder Pd 2+ (kat.)<br />
MCl (> 1 equiv)<br />
Base<br />
Pd(OAc) 2 (5 mol%)<br />
PPh 3 (5 mol%)<br />
K 2CO 3<br />
LiCl (1 equiv),<br />
DMF, 100 ºC<br />
72 %<br />
R 2<br />
Cl<br />
R<br />
N<br />
SMe<br />
R 1<br />
74 %<br />
N<br />
R 3<br />
R 1<br />
R 2 > R 3<br />
N<br />
H<br />
Me<br />
R 2<br />
N<br />
R 2<br />
R 1<br />
Me<br />
OBn<br />
SiEt 3<br />
42
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>6 <strong>Indol</strong><br />
Kombinationen aus Kreuzkupplung und Hydroaminierung<br />
7/9/12<br />
NH 2<br />
Bu<br />
I<br />
Cl<br />
X<br />
NH<br />
R 1<br />
NaAuCl 4 (4 mol%)<br />
+ Ph<br />
EtOH/H 2O, rt<br />
70 %<br />
Synlett 2004, 604<br />
+ R 2<br />
N<br />
H<br />
1) Pd(OAc) 2 (10 mol%)<br />
Ligand (10 mol%)<br />
CuI (10 mol%)<br />
Cs 2CO 3<br />
PhMe, 105 ºC, 2 h<br />
Bu<br />
Pd-Kat<br />
CuI<br />
Base<br />
MeO<br />
2)<br />
NH 2<br />
F<br />
N<br />
H<br />
NH<br />
R 1<br />
R 2<br />
Bedingungen<br />
Cylisierung unter Reaktionsbedingungen,<br />
durch zweiten Katalysator, Base etc..<br />
Br<br />
O<br />
KOtBu<br />
PhMe, 105 ºC, 22 h<br />
CF 3<br />
+ Ph<br />
F<br />
N<br />
R 2<br />
R 1<br />
CuI (2 mol%)<br />
Prolin (6 mol%)<br />
K 2CO 3, DMF<br />
80 ºC<br />
87 %<br />
JOC, 2007, 72, 4844<br />
N<br />
58 %<br />
Ph<br />
MeO<br />
N<br />
H<br />
43<br />
Ph<br />
L. Ackermann, Tetrahedron<br />
2005, 61, 11311
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>7 Thiazol<br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
7/9/12<br />
Me<br />
N +<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Metallierung<br />
- Reaktion mit Halogenalkanen<br />
N<br />
N<br />
NH 2<br />
Me<br />
S<br />
Thiamin (Vitamin B 1)<br />
Cl -<br />
OH<br />
S<br />
N<br />
S<br />
N<br />
H<br />
N<br />
LiTMP<br />
S<br />
N<br />
Pramipexol<br />
R-X<br />
NH 2<br />
S<br />
N<br />
Li<br />
S<br />
N +<br />
R<br />
N<br />
S<br />
O<br />
E + N<br />
X -<br />
O OH O<br />
Epothilon C<br />
S<br />
E<br />
OH<br />
44
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>7 Thiazol<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Umpolung von Carbonylen (Stetter-Reaktion):<br />
- Decarboxylierung von Pyruvat:<br />
7/9/12<br />
O<br />
CO 2H<br />
R<br />
O<br />
Me<br />
+<br />
N<br />
N<br />
NH 2<br />
Me<br />
O<br />
N +<br />
Me<br />
S<br />
Thiaminpyrrophosphat<br />
H<br />
S S<br />
Liponamid<br />
O<br />
N<br />
H<br />
P 2O 7 -<br />
R<br />
HO<br />
Me<br />
S<br />
NEt 3<br />
CO 2<br />
N +<br />
Bn<br />
+<br />
Cl -<br />
O<br />
SH<br />
S<br />
R<br />
O<br />
O<br />
1,4-Diketon<br />
Me<br />
Acetyl-CoA<br />
45
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>7 Thiazol<br />
Synthese<br />
- Hantzsch-Thiazol-Synthese<br />
- Gabriel-Thiazol-Synthese<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
Me 2N<br />
S<br />
S<br />
O<br />
NH 2<br />
NH 2<br />
R 1<br />
Me N H<br />
O<br />
O Ph<br />
+<br />
+<br />
H<br />
N R 2<br />
O<br />
CO 2Bn<br />
Ph<br />
R 2<br />
O<br />
O<br />
X<br />
Cl<br />
R 3<br />
Me<br />
P 2S 5<br />
Lawessons Reagenz<br />
THF, reflux<br />
81 %<br />
MeOH, rt<br />
96 %<br />
R 1<br />
S<br />
N<br />
Me<br />
Ph<br />
Ph<br />
BnO 2C<br />
R 3<br />
R 2<br />
R 2<br />
S<br />
N<br />
S<br />
N<br />
S<br />
N<br />
R 1<br />
NMe 2<br />
Me<br />
46
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />
Vorkommen/Bedeutung:<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Metallierung<br />
7/9/12<br />
N<br />
O<br />
O<br />
N<br />
O<br />
O<br />
N<br />
O<br />
OH OH<br />
nC 13H 27<br />
Bengazol A<br />
OH<br />
OH<br />
N<br />
N<br />
H<br />
O<br />
Pimprinaphine<br />
nBuLi<br />
N<br />
E + N<br />
- 78 ºC O<br />
Li<br />
- 78 ºC O<br />
0 ºC<br />
N +<br />
C -<br />
OLi<br />
O<br />
R H<br />
R<br />
OH<br />
O<br />
E<br />
N<br />
47
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />
Eigenschaften und Reaktivität:<br />
- Cornforth-Umlagerung<br />
- Reaktion mit Haloalkanen<br />
- Cycloaddition<br />
7/9/12<br />
R 3<br />
R 2<br />
Me<br />
Ph<br />
O<br />
O<br />
O<br />
N<br />
N<br />
R 1<br />
O<br />
N<br />
R 2<br />
! N<br />
R-X<br />
CO 2H<br />
!<br />
dann H +<br />
Me<br />
Ph<br />
O<br />
R 3<br />
N +<br />
R<br />
N<br />
O<br />
O<br />
CO 2H<br />
X -<br />
R 1<br />
48
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />
Synthese:<br />
- Robinson-Gabriel-Synthese<br />
- aus α-Acyloxykeyonen<br />
- Blümlein-Lewy-Synthese<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
O<br />
R 2<br />
R 1<br />
R<br />
R 1 O<br />
R 2<br />
O<br />
H<br />
N<br />
O R 3<br />
X<br />
O<br />
O<br />
X = Hal, OH, OR<br />
R 2<br />
H<br />
N R 3<br />
O<br />
O<br />
OH<br />
OMe<br />
NH 3<br />
+ R3 H2N 1. DMP<br />
2. Ph 3PI 2<br />
Et 3N<br />
55 %<br />
R 1<br />
- 2 H 2O O<br />
O<br />
H +<br />
- H 2O N<br />
H + = H 2SO 4, PPA, etc.<br />
oder POCl 3<br />
!<br />
R 2<br />
R<br />
N<br />
R 1<br />
R 2<br />
N<br />
O<br />
R 3<br />
O<br />
O<br />
Me<br />
R 3<br />
OMe<br />
R 1<br />
R 2<br />
N<br />
O<br />
R 3<br />
49
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>8 Oxazol<br />
Synthese:<br />
- van-Leusen Oxazol-Synthese<br />
- Schöllkopf-Oxazol-Synthese<br />
- Fischer-Oxazol-Synthese<br />
7/9/12<br />
OH<br />
R 1 CN<br />
R 1<br />
Ts NC<br />
+<br />
Ts NC +<br />
R 1 NC<br />
+<br />
R 2<br />
R 2<br />
O<br />
N<br />
1. nBuLi<br />
2.<br />
O<br />
R 2 Cl<br />
H<br />
O<br />
H<br />
O<br />
H<br />
HCl<br />
Base<br />
R 2<br />
R 1<br />
K 2CO 3<br />
MeOH<br />
reflux<br />
82 %<br />
O<br />
N<br />
R 1<br />
R 2<br />
R 1<br />
O<br />
Et 2O N<br />
O<br />
N<br />
R 2<br />
N<br />
O<br />
N<br />
50
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />
Vorkommen/Bedeutung<br />
Reaktivität<br />
- Säure/Base-Verhalten:<br />
7/9/12<br />
HN<br />
N<br />
NH 2<br />
Histidine<br />
CO 2H<br />
N + N<br />
Bu Me<br />
OTf -<br />
[bmim][OTf]<br />
(Ionische Flüssigkeit)<br />
N -<br />
N<br />
EtONa<br />
pKa = 14.5<br />
N<br />
N<br />
Cl<br />
Ph<br />
Ph<br />
Clotrimazol<br />
HN<br />
nBuLi<br />
N<br />
N<br />
N<br />
Me Me<br />
N<br />
N<br />
Li<br />
Br<br />
HCl<br />
Br NH 2<br />
N<br />
Me<br />
pKa = <strong>7.</strong>0<br />
E +<br />
O<br />
H<br />
N<br />
Sventrin<br />
Me<br />
HN<br />
N<br />
N<br />
N + H<br />
N<br />
E<br />
NH<br />
51
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />
- Tautomerie:<br />
- Reaktion mit Elektrophilen:<br />
7/9/12<br />
N<br />
H<br />
N<br />
N<br />
H<br />
N<br />
R 2<br />
R 1<br />
N<br />
H<br />
N<br />
R 1 -X<br />
R 1 -X<br />
NaOH<br />
N<br />
R2 R<br />
-X<br />
1 R1 N<br />
H<br />
NaOH<br />
N<br />
N<br />
R 1<br />
N<br />
N<br />
R 1<br />
N<br />
N<br />
R 2<br />
R 2<br />
+<br />
R 1<br />
N<br />
NH<br />
R 2 -X<br />
R 1<br />
N<br />
N<br />
R 2<br />
N<br />
N +<br />
R2 R 1<br />
X -<br />
52
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />
Synthese<br />
- „Ur-Variante“ (Debus-Radziszewski Imidazol Synthese):<br />
7/9/12<br />
O<br />
O<br />
+<br />
R 1<br />
R 1<br />
O<br />
O<br />
R 1<br />
R 1<br />
O<br />
O<br />
NH 2<br />
+ NH3 + +<br />
R3 NH 2<br />
+ 2 NH 3 +<br />
MeOH, rt<br />
dann, NH 4Cl<br />
Formalin<br />
H 3PO 4, reflux<br />
26 %<br />
R 2<br />
R 2<br />
O<br />
O<br />
H + , !<br />
H<br />
R N<br />
H<br />
1<br />
H + , !<br />
R 1<br />
R 1<br />
H N<br />
N N<br />
R 1<br />
N<br />
N<br />
R 3<br />
R 2<br />
R 2<br />
Synthesis, 2003, 2661<br />
53
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>9 Imidazol<br />
Synthese<br />
- Aus Amidinen<br />
- Marckwald-Synthese von 2-Aminoimidazolen<br />
- van-Leusen-Synthese<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
R 2<br />
R 1<br />
R 2<br />
Ts<br />
R 1<br />
O<br />
X<br />
O<br />
NH 2<br />
NC<br />
+<br />
+<br />
+<br />
N<br />
R 3<br />
R<br />
N<br />
3<br />
NH<br />
R 2 H<br />
!<br />
R 2<br />
NH2 R N<br />
H<br />
1 ,<br />
NH 2<br />
Base<br />
(K 2CO 3)<br />
R 1<br />
R 2<br />
R 1<br />
R 2<br />
N<br />
N<br />
H<br />
N<br />
N<br />
N<br />
R 3<br />
R 3<br />
NH 2<br />
54
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>10 Pyrazol<br />
Vorkommen/Bedeutung<br />
Reaktivität<br />
- Säure/Base-Verhalten:<br />
- Tautomerie<br />
7/9/12<br />
Cl<br />
N N<br />
O<br />
N<br />
H<br />
Tebufenpyrad<br />
tBu<br />
N -<br />
N<br />
N<br />
N<br />
H<br />
O O<br />
S<br />
H2N Me<br />
N N<br />
Celecoxib<br />
EtONa<br />
pKa = 14.2<br />
CF 3<br />
HN N<br />
R R<br />
N NH<br />
Me<br />
Ph<br />
N<br />
N<br />
Me<br />
O<br />
Metamizol<br />
H 2SO 4<br />
pKa = 2.5<br />
SO -<br />
3 Na +<br />
N<br />
Me<br />
HN N+H<br />
55
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>10 Pyrazol<br />
Synthese<br />
- aus Hydrazinen:<br />
- 1,3-dipolare Cycloadditionen<br />
(Pechmann-Pyrazol-Synthese)<br />
:<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
Ph<br />
O<br />
O<br />
O<br />
R 2<br />
Ph<br />
+<br />
HN NH 2<br />
R 3<br />
+ H 2N NH 2<br />
+<br />
CH 2N 2<br />
R 1<br />
Ph<br />
N N<br />
R 3<br />
N NH<br />
R 2<br />
Ph<br />
N NH<br />
+<br />
R 1<br />
R 3<br />
N N<br />
R 2<br />
56
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>11 Isoxazol<br />
Vorkommen/Bedeutung<br />
Reaktivität<br />
- Reduktion<br />
- Ringöffnung:<br />
7/9/12<br />
R 1<br />
NH 2<br />
R 2<br />
O<br />
R 3<br />
Na<br />
NH 3, tBuOH<br />
H<br />
N O<br />
R 1<br />
R 1<br />
HO<br />
R 2<br />
CO 2H<br />
N O NH2<br />
Ibotensäure<br />
N O<br />
R 2<br />
R 3<br />
OH - /H 2O<br />
H 2<br />
Raney-Ni<br />
N<br />
O<br />
R 1<br />
NC<br />
Ph<br />
Me<br />
R 1<br />
Valdecoxib<br />
NH 2<br />
R 2<br />
O<br />
O<br />
R 2<br />
R 3<br />
NH2 S<br />
O<br />
O<br />
H 2O<br />
R 1<br />
O<br />
R 2<br />
O<br />
R 3<br />
57
<strong>7.</strong> 5-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
<strong>7.</strong>11 Isoxazol<br />
Synthese:<br />
- 1,3-dipolare Cycloaddition<br />
-aus Hydroxylamin<br />
7/9/12<br />
R1 N + O- + R3 R2 O O<br />
R 1 R 3<br />
R 1<br />
R 2<br />
O<br />
R 2<br />
O<br />
H<br />
+ H 2N OH<br />
NH 2OH . HCl<br />
NaOAc<br />
N O<br />
R 2<br />
R 1<br />
R 1<br />
R 1<br />
N O<br />
N O<br />
R 2<br />
R 2<br />
R 3<br />
R 3<br />
oder<br />
+<br />
R 1<br />
R 3<br />
N O<br />
H<br />
R 2 = H<br />
N O<br />
R 2<br />
R 3<br />
R 1<br />
58
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Vorkommen/Bedeutung<br />
Reaktivität<br />
- S E Ar<br />
- S N Ar<br />
7/9/12<br />
NH<br />
H<br />
Epibatidin<br />
N Cl<br />
N<br />
Nu -<br />
N<br />
Nikotin<br />
N<br />
Me<br />
HNO 3/H 2SO 4<br />
300 ºC<br />
15 %<br />
N<br />
N<br />
HO<br />
P(O)(OH) 2<br />
P(O)(OH) 2<br />
Risedronsäure<br />
(Actonel)<br />
NO 2<br />
HO<br />
Me<br />
O<br />
N<br />
O<br />
O<br />
P OH<br />
OH<br />
Pyridoxalphosphat<br />
(Vitamin B 6)<br />
X Nu<br />
N X N Nu N N<br />
Nu -<br />
59
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
-Chichibabin-Reaktion<br />
- Ziegler-Reaktion<br />
- N-Pyridiniumsalze (k rel ca. 10 6 )<br />
Substitution<br />
7/9/12<br />
NaNH 2<br />
Toluol, !<br />
N H N NH2 RLi<br />
!, -LiH<br />
N H N R<br />
N +<br />
Nu -<br />
N + X<br />
Nu<br />
R R<br />
NaBH 4<br />
N +<br />
MeOH<br />
N<br />
Cbz Cbz<br />
oder<br />
N Nu<br />
R<br />
60
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
- N-Pyridiniumsalze<br />
Ringöffnung<br />
7/9/12<br />
N +<br />
A<br />
N +<br />
A<br />
N +<br />
A<br />
Cl -<br />
Cl -<br />
Cl -<br />
HN<br />
A<br />
N +<br />
A<br />
PhNH2 PhNH2 PhHN NPh<br />
NaOH, H 2O H 2O HO H<br />
N<br />
A<br />
N<br />
A<br />
H<br />
NHPh<br />
O<br />
H 2O<br />
MeNH 2 Me 2N H<br />
NMe 2<br />
Nu<br />
N<br />
A<br />
Nu<br />
O<br />
O<br />
N +<br />
NO 2<br />
Cl -<br />
NO 2<br />
Zincke Salz<br />
N +<br />
Ph Cl-<br />
61
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
- Pyridin-N-Oxide<br />
Herstellung<br />
Reaktivität<br />
7/9/12<br />
N +<br />
O -<br />
N<br />
NH 2<br />
N +<br />
O -<br />
N +<br />
O -<br />
Ox<br />
Red<br />
HNO 3, H 2SO 4<br />
H 2, Pd/C<br />
EtOH<br />
1.<br />
Ar Br<br />
NO 2<br />
N +<br />
O -<br />
N +<br />
O -<br />
2. NaOH N<br />
+<br />
Oxidation mit Persäuren (mCBPA), MeReO 3 + H 2O 2<br />
Reducktion mit Ph 3P, P(OR) 3, PCl 3<br />
PCl 3<br />
RONa<br />
O<br />
Ar H<br />
NO 2<br />
N<br />
OR<br />
N +<br />
O -<br />
Ac 2O<br />
OR<br />
N<br />
OAc<br />
62
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
- Pyridone:<br />
7/9/12<br />
N OiPr<br />
N OMe<br />
NaH, iPrI<br />
DMF<br />
Me 3O + BF 4 -<br />
N OH N H<br />
N<br />
H<br />
N<br />
H<br />
N<br />
H<br />
O<br />
O<br />
O<br />
E +<br />
NaH, BnBr<br />
DMF<br />
NaH, BnBr<br />
Benzol, Ag +<br />
O<br />
N OE<br />
N O<br />
Bn<br />
N OBn<br />
+<br />
OH<br />
N<br />
N O<br />
E<br />
+<br />
N O<br />
Me<br />
N<br />
H<br />
E<br />
O<br />
N<br />
H<br />
N<br />
H<br />
Cl 2, H 2O<br />
80 ºC,<br />
83 %<br />
POCl 3<br />
O<br />
Cl Cl<br />
N O<br />
Me<br />
O N Cl<br />
63
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Synthese:<br />
- Hantsch-Dihydropyridin-Synthese<br />
O<br />
Modifikationen:<br />
7/9/12<br />
R 2<br />
O<br />
O<br />
R 1<br />
OEt<br />
O<br />
O<br />
R 3 H<br />
+<br />
NH 3<br />
O<br />
+ Ph H<br />
O<br />
O R 1<br />
R 2<br />
NH 4OAc<br />
EtOH<br />
reflux<br />
R 2 O<br />
O<br />
R 1<br />
!<br />
LM<br />
(Alkohol)<br />
Ph<br />
EtO 2C CO 2Et<br />
Me<br />
O<br />
N<br />
H<br />
O<br />
R 3 H<br />
+<br />
Me<br />
R 2<br />
O<br />
H 2N R 5<br />
O<br />
R 1<br />
OR 4<br />
R 3<br />
N<br />
H<br />
HNO 3<br />
O<br />
R 1<br />
R 2<br />
N<br />
Ox.<br />
Ph<br />
EtO2C CO2Et Me<br />
R 2 O<br />
Me<br />
O<br />
R 1<br />
R 3<br />
N<br />
H<br />
R 2<br />
O<br />
R 1<br />
1. KOH, EtOH<br />
2. CaO, !<br />
O<br />
R 5<br />
OR 4<br />
R 3<br />
N<br />
O<br />
R 1<br />
R 2<br />
Ph<br />
Me N Me<br />
64
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Synthese:<br />
7/9/12<br />
tBuO<br />
R 2<br />
R 1<br />
O<br />
R 1<br />
R 3<br />
O<br />
Ph<br />
O<br />
+<br />
NH 3<br />
+<br />
O<br />
Ph H<br />
+<br />
O R 5<br />
O<br />
O O<br />
N N<br />
O<br />
H 2N Me<br />
O<br />
OEt<br />
OR 4<br />
OEt<br />
1. AcONH 4,<br />
MeOH<br />
1. tBuOH<br />
70 ºC<br />
2. TEMPO<br />
PIDA<br />
R 2<br />
R 1<br />
2. DDQ, DCM<br />
R 3<br />
N<br />
H<br />
tBuO 2C<br />
O<br />
R 5<br />
OR 4<br />
R 1<br />
Ph<br />
Ph<br />
N<br />
N<br />
N N<br />
CO 2Et<br />
CO 2Et<br />
Me<br />
65
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Synthese:<br />
- aus 1,5-Dicarbonylverbindungen:<br />
- Kröhnke-Synthese<br />
7/9/12<br />
R 2<br />
R 3<br />
R 4<br />
R1 R5 O O<br />
Me O<br />
NMe 2<br />
+<br />
NH 3<br />
O<br />
R 1<br />
O O NH 3, EtOH<br />
Me Me<br />
R 1<br />
73 %<br />
O<br />
R2 R4 H R3 N +<br />
N<br />
H<br />
!<br />
R 5<br />
Me<br />
+<br />
Me<br />
N<br />
R 2<br />
Ox<br />
Me O O<br />
O<br />
O<br />
Me<br />
Me<br />
R 2<br />
R 1<br />
R 3<br />
R 3<br />
N<br />
R 4<br />
R 5<br />
NH 4OAc<br />
AcOH<br />
NH 3<br />
NH 3, EtOH<br />
dann HNO 3<br />
oder<br />
H 2NOH<br />
R 2<br />
R 3<br />
R 4<br />
R1 R5 O O<br />
Me<br />
R 3<br />
N<br />
R N 1 R2 66
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Synthese:<br />
- aus 1,3-Dicarbonylverbindungen:<br />
Guareschi-Synthese<br />
Bohlmann-Rahtz:<br />
7/9/12<br />
Me O<br />
R 1<br />
CO 2Et<br />
O<br />
O<br />
R 2<br />
R 2<br />
R 3<br />
R 1 O<br />
Et O<br />
+<br />
+<br />
O<br />
CO 2Et<br />
O<br />
+<br />
H 2N O<br />
H 2N<br />
CN<br />
+<br />
EWG<br />
R 3<br />
H 2N<br />
H 2N<br />
EWG<br />
R 4<br />
K 2CO 3<br />
CO 2Et<br />
H +<br />
R 2<br />
R 1<br />
Me 80 %<br />
Et N<br />
MeOH Me N<br />
H<br />
R 2<br />
CO2Et CN<br />
R 1<br />
N<br />
O<br />
EWG<br />
R 3<br />
R 3<br />
N<br />
EWG<br />
R 4<br />
CO 2Et<br />
CO 2Et<br />
Me<br />
67
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Synthese:<br />
- [2+2+2]-Cycloadditionen: Chem. Rev. 2003, 103, 3787<br />
7/9/12<br />
Bönnemann<br />
Pyridon-Synthese mit Isocyanaten<br />
+<br />
+<br />
N<br />
O<br />
N<br />
R<br />
Me<br />
Co(I)<br />
!<br />
CpCo(CO) 2<br />
+<br />
130 ºC<br />
81 %<br />
+<br />
N R<br />
C<br />
O<br />
N Ph<br />
C<br />
O<br />
N R<br />
Co, Ru, ..<br />
!<br />
N<br />
CpRu(COD)Cl<br />
(5 mol%)<br />
DCE, reflux<br />
58 %<br />
Me<br />
N<br />
O<br />
R<br />
O<br />
Ph<br />
N<br />
O<br />
68
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Synthese:<br />
- [2+2+2]-Cycloadditionen:<br />
Zircon-vermittelte Reaktionen<br />
-[4+2]-Cycloadditionen<br />
Boger-Synthese<br />
7/9/12<br />
R1 R1 + R N 2<br />
N +<br />
N N<br />
Et<br />
R 1<br />
R 2<br />
EDG<br />
Et<br />
EDG = LG = OR, NR 2<br />
Cp 2ZrEt 2<br />
dann<br />
R 3<br />
(Ni-Kat)<br />
1) Cp 2ZrEt 2<br />
2) PhCN<br />
R 3<br />
3) NiCl 2(PPh 3) 2<br />
Pr<br />
57 %<br />
N<br />
N<br />
N<br />
MeO<br />
+<br />
MeO<br />
OMe<br />
N<br />
R2 R1 CO2Et CO2Et EtO2C EtO2C CO 2Et<br />
Pr<br />
N<br />
R 3<br />
R 3<br />
R 1<br />
R 2<br />
Pr<br />
Pr<br />
CO 2Et<br />
R 1<br />
R 1<br />
N R 2<br />
Et<br />
Et<br />
N Ph<br />
69
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.1 Pyridin<br />
Synthese:<br />
-[4+2]-Cycloadditionen<br />
aus Oxazolen<br />
7/9/12<br />
N<br />
N<br />
O<br />
O<br />
Me<br />
R 2<br />
R 1<br />
OEt<br />
+<br />
+<br />
R 3<br />
O<br />
O<br />
O<br />
!<br />
!<br />
(evtl H + )<br />
dann<br />
HCl, EtOH<br />
EtO 2C<br />
R 3<br />
R 1<br />
N R 2<br />
CO2Et OH<br />
N Me<br />
70
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.2 Chinolin<br />
Vorkommen/Bedeutung<br />
Reaktivität<br />
- S E Ar<br />
7/9/12<br />
Cl<br />
N<br />
N<br />
HN<br />
N<br />
Me<br />
Chloroquin<br />
E +<br />
HNO 3, H 2SO 4<br />
25 ºC<br />
NEt 2<br />
MeO<br />
E<br />
N<br />
HO<br />
NO 2<br />
H<br />
N<br />
Chinin<br />
+<br />
N<br />
N<br />
+<br />
H<br />
E<br />
N<br />
HN<br />
NO 2<br />
43 % 47 %<br />
N<br />
N<br />
O<br />
N<br />
Ciprofloxacin<br />
CO 2H<br />
71
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.2 Chinolin<br />
- S N Ar<br />
Reissert-Reaktion:<br />
7/9/12<br />
X = Hal<br />
N<br />
N<br />
N<br />
X<br />
N<br />
Nu -<br />
Nu = OR, NR 2, SR<br />
Nu<br />
KNH 2, NH 3<br />
O<br />
R Cl<br />
KCN<br />
N<br />
N<br />
N<br />
Nu<br />
Nu<br />
NH 2<br />
O<br />
+<br />
+<br />
N CN<br />
R<br />
Nu<br />
N<br />
NH 2<br />
N<br />
72
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.2 Chinolin<br />
Synthese<br />
-aus 1,3-Dicarbonylverbindungen<br />
Combes-Synthese<br />
Conrad-Limpach-Knorr<br />
7/9/12<br />
NH 2<br />
+<br />
O<br />
OR<br />
O<br />
NH 2<br />
NH 2<br />
R<br />
+<br />
+<br />
O<br />
R 1<br />
R 2<br />
R3 O N R3 O<br />
R<br />
H + , !<br />
R 1<br />
R 2<br />
O R<br />
N R<br />
O<br />
N H<br />
R<br />
oder<br />
R<br />
R<br />
N<br />
H<br />
O<br />
73
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.2 Chinolin<br />
-Friedländer-Synthese<br />
- Skraup-Synthese<br />
7/9/12<br />
Ph<br />
N Et<br />
KOH, EtOH<br />
0 ºC<br />
71 %<br />
NH 2<br />
F NH 2<br />
R 1<br />
O<br />
NH 2<br />
+<br />
Ph<br />
O<br />
NH 2<br />
O<br />
+<br />
OH<br />
+ HO OH<br />
+<br />
H<br />
Me<br />
O<br />
Me<br />
H 2SO 4 (kat.)<br />
AcOH, reflux<br />
H + , [Ox]<br />
O p-Chloranil<br />
88 %<br />
nBuOH, HCL<br />
69 %<br />
R 1<br />
N<br />
N<br />
Ph<br />
Me<br />
N Me<br />
F N Me<br />
(Skraup 1880)<br />
74
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.3 Isochinolin<br />
Vorkommen/Bedeutung<br />
Reaktivität<br />
- S E Ar<br />
7/9/12<br />
MeO<br />
MeO<br />
N<br />
N<br />
N<br />
Papaverin<br />
E +<br />
OMe<br />
OMe<br />
HNO 3, H 2SO 4<br />
25 ºC<br />
E<br />
N<br />
NO 2<br />
O<br />
N<br />
Quinisocain<br />
+<br />
N<br />
NMe 2<br />
+<br />
E<br />
N<br />
NO 2<br />
80 % 10 %<br />
HO 2C<br />
O<br />
HN<br />
N<br />
Me<br />
EtO 2C Ph<br />
N<br />
Quinapril<br />
75
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.3 Isochinolin<br />
- S N Ar<br />
Reissert-Reaktion:<br />
7/9/12<br />
X<br />
N<br />
X<br />
N<br />
N<br />
N<br />
Nu -<br />
Nu<br />
NaNH 2, NH 3<br />
(- NaH)<br />
O<br />
R Cl<br />
KCN<br />
Nu<br />
N<br />
Nu<br />
X<br />
N<br />
N<br />
NH 2<br />
CN<br />
N<br />
O<br />
R<br />
76
8. 6-<strong>Gliedrige</strong> <strong>Heterocyclen</strong><br />
8.3 Isochinolin<br />
Synthese<br />
- Bischler-Napieralski<br />
- Pictet-Gams<br />
- Pictet-Spengler<br />
7/9/12<br />
N<br />
H<br />
NH 2<br />
O<br />
O<br />
R<br />
OH<br />
+<br />
NH 2<br />
R<br />
NH<br />
NH<br />
R 1<br />
+<br />
O<br />
R 2<br />
R 1<br />
POCl 3<br />
P 2O 5<br />
O<br />
R 2<br />
H + oder<br />
!<br />
H + oder<br />
!<br />
R<br />
R<br />
N<br />
N<br />
R 1 R 2<br />
NH<br />
N<br />
H<br />
NH<br />
R 2R1<br />
77