29.01.2015 Aufrufe

Mehrachsige Beanspruchung von thermoplastischen ... - am IFM

Mehrachsige Beanspruchung von thermoplastischen ... - am IFM

Mehrachsige Beanspruchung von thermoplastischen ... - am IFM

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

<strong>Mehrachsige</strong> <strong>Beanspruchung</strong><br />

<strong>von</strong> <strong>thermoplastischen</strong><br />

Konstruktionsschaumstoffen<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Dr.-Ing. Markus Münch<br />

Dr.-Ing. Stephan Rohde<br />

Prof. Dr.-Ing. Michael Schlimmer<br />

Institut für Werkstofftechnik<br />

Universität Kassel


Vortragsinhalte<br />

1 Motivation und Problemstellung<br />

2 Probenentwicklung und experimenteller Aufbau<br />

3 Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger<br />

<strong>Beanspruchung</strong><br />

4 Beschreibung des Versagensverhaltens <strong>von</strong><br />

Schaumstoffen<br />

5 Numerische Simulation <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

6 Zus<strong>am</strong>menfassung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Motivation und Problemstellung<br />

Quelle: BASF<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Anwendungsbeispiele für EPP


Motivation und Problemstellung<br />

Coupé<br />

Al-Schaum<br />

Cabrio<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Anwendungsbeispiele für Aluminiumschaum


Motivation und Problemstellung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Anwendungsbeispiele für Kindermobilität


Motivation und Problemstellung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Experimentelle Ermittlung des mechanischen Verhaltens<br />

Bisher<br />

• Überwiegend einachsige Druckversuche<br />

• Unterschiedliche und uneinheitliche Probengeometrien (Quader, Würfel,<br />

Schulterproben), werkstoffmechanisch oft nicht sinnvoll<br />

keine definierte, makroskopisch homogene Spannungszustände<br />

• Keine lokale Verformungsmessung<br />

• Einspannung des Probekörpers in die Prüfmaschine problematisch<br />

• Versuchsregelung nur über Traversengeschwindigkeit<br />

Angestrebt<br />

• Eine Probenform für alle Versuchsarten<br />

- Zug, Druck, Schub und Kombinationen<br />

- Kurzzeit-, Langzeit-, Schwingbeanspruchung<br />

• Verformungsmessung, Spannung-Verzerrung-Verhalten auch bei<br />

kombinierten <strong>Beanspruchung</strong>sarten<br />

• Versuche mit konstanter Dehnungs- und Gleitungsgeschwindigkeit


Experimenteller Aufbau<br />

Prüfkörper<br />

Prüfmaschine<br />

F, M t<br />

σ−ε<br />

⋅<br />

ε = konst. ⋅<br />

γ = konst.<br />

γ<br />

0≤<br />

xy ≤∞<br />

2ε<br />

x<br />

Versuchspar<strong>am</strong>eter<br />

τ−γ<br />

s, α<br />

Verformungsmessung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Experimenteller Aufbau - Überblick<br />

9


Prüfkörper<br />

σ−ε<br />

Prüfmaschine<br />

F, M t<br />

Experimenteller Aufbau<br />

τ−γ<br />

⋅<br />

ε = konst. ⋅<br />

γ = konst.<br />

γ<br />

0≤<br />

xy ≤∞<br />

2ε<br />

x<br />

Versuchsmethodik<br />

s, α<br />

Verformungsmessung<br />

Zylindrische Hohl- oder Vollprobe<br />

Vollzylinder Hohlzylinder<br />

Anforderungen:<br />

• homogene Spannungsverteilung im Prüfquerschnitt<br />

• Möglichkeit zur Erzeugung mehrachsiger Spannungszustände<br />

• Probenherstellung mit Hilfe spanabhebender Bearbeitungsverfahren<br />

• hohe Oberflächenqualität (optische Verformungsmessung)<br />

• Probenherstellung im Schaumwerkzeug mit Schäumhaut<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Prüfkörper


Probengeometrie und Versuchsaufbau<br />

• Legierung: AlMgSi0,5<br />

• Halbzeugmaße: ø60 mm x 220 mm<br />

Fügevorrichtung zur Herstellung<br />

des Schaumstoffprüfkörpers durch<br />

Kleben in Metallhülsen:<br />

Überlappungsklebung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Probengeometrie für Aluminiumschaum


Probengeometrie und Versuchsaufbau<br />

Gerade zylindrische Hohlprobe<br />

ø60<br />

ø50<br />

50<br />

Rechteckprobe<br />

• Querschnitt 40 mm x 30 mm<br />

• Zugprobe: 80 mm lang<br />

• Druckprobe: 40 mm lang<br />

Fügevorrichtung zur Herstellung<br />

des Schaumstoffprüfkörpers durch Stumpfkleben<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Probengeometrie für Polymerschaumstoffe


Prüfkörper<br />

σ−ε<br />

Prüfmaschine<br />

F, M t<br />

Experimenteller Aufbau<br />

τ−γ<br />

⋅<br />

ε = konst. ⋅<br />

γ = konst.<br />

γ<br />

0≤<br />

xy ≤∞<br />

2ε<br />

x<br />

Versuchsmethodik<br />

s, α<br />

Verformungsmessung<br />

Prüfmaschine<br />

Setzdehnungsaufnehmer<br />

Laser-<br />

Extensometer<br />

Felddehnungsmessung<br />

(global)<br />

(integrierend)<br />

(partiell)<br />

(lokal)<br />

ε<br />

ε<br />

ε 1<br />

ε 2<br />

ε 3<br />

ε 4 4<br />

ε 2<br />

1<br />

2<br />

ε 1<br />

3 ε 3 ε i<br />

Messschneiden<br />

V >> V >><br />

berührend<br />

V ><br />

berührungslos<br />

V


Experimenteller Aufbau<br />

• Messung der Verformungen im<br />

Bereich homogener Verzerrungen<br />

• axial und torsional entkoppelte<br />

Messung<br />

• Applikation des<br />

Verformungsaufnehmers an<br />

Einspannhülsen<br />

Berührende, integrale Verformungsmessung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Biaxialer Verformungsaufnehmer


Experimenteller Aufbau<br />

Laser<br />

Prüfkörper mit weißen<br />

Reflektorstreifen<br />

S<strong>am</strong>mellinse<br />

Vorteile:<br />

• berührungslos<br />

• partielle Verformungsmessung<br />

• echtzeitfähig<br />

Nachteil:<br />

Drehspiegelscanner<br />

Zylinderlinse<br />

Fotodiode<br />

• nur axiale<br />

Verformungsmessung<br />

Berührungslose, partielle Verformungsmessung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Laserextensometer<br />

14


Experimenteller Aufbau<br />

ε x, Mittel<br />

= 0,03<br />

K<strong>am</strong>era 1 K<strong>am</strong>era 2<br />

Messfläche<br />

• berührungslos<br />

• lokale Verformungsmessung in<br />

Axial- und Querrichtung<br />

Berührungslose, lokale Verformungsmessung<br />

• nicht echtzeitfähig<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Optisches Felddehnungsmesssystem


Versuchsergebnisse Aluminiumschaum<br />

Zugbeanspruchung<br />

Druckbeanspruchung<br />

ε = 0,012<br />

σ =9,96MPa<br />

ε = -0,009<br />

σ = -9,86 MPa<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Lokale Dehnungsverteilung


Versuchsergebnisse Aluminiumschaum<br />

Probe<br />

Strahlenquelle<br />

Strahlendetektor<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Lokale Dichtebestimmung mit einem<br />

3D Computer Tomograph (BAM-Berlin)


Prüfkörper<br />

σ−ε<br />

Prüfmaschine<br />

F, M t<br />

Experimenteller Aufbau<br />

τ−γ<br />

⋅<br />

ε = konst. ⋅<br />

γ = konst.<br />

γ<br />

0≤<br />

xy ≤∞<br />

2ε<br />

x<br />

Versuchsmethodik<br />

s, α<br />

Verformungsmessung<br />

Quertraverse<br />

MTS<br />

Kraftmeßdose<br />

Kraft<br />

Torsionsmoment<br />

Spannzeuge<br />

Weg-Axial<br />

Probekörper<br />

Weg-Torsional<br />

Axialer Regelkreis<br />

interne externer<br />

Meßverstärker<br />

A/D-Wandler<br />

PID-Regler<br />

digitalisierte<br />

axiale Meßdaten<br />

axiale<br />

Führungsgröße<br />

Weg<br />

D/A-Wandler<br />

TESTSTAR VER. 2.0<br />

TESTWARE SX<br />

R<br />

P<br />

SV<br />

SV<br />

P<br />

R<br />

Ventilstrom axial<br />

P: Drucköl<br />

R: Rücköl<br />

SV: Servoventil<br />

Winkel<br />

Ventilstrom torsional<br />

Torsionaler Regelk.<br />

interne externer<br />

Meßverstärker<br />

A/D-Wandler<br />

PID-Regler<br />

D/A-Wandler<br />

digitalisierte<br />

torsionale<br />

Meßdaten<br />

torsionale<br />

Führungsgröße<br />

Rechner<br />

Hauptschalter Hydraulik<br />

Axialer Regelkreis<br />

Torsionaler Regelkreis<br />

Belastungseinheit Digitalregler Einrichtregler<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Tension-Torsion-Prüfsystem


Probengeometrie und Versuchsaufbau<br />

Probe<br />

Laserextensometer<br />

CCD-<br />

K<strong>am</strong>eras<br />

Probe<br />

Zug/Druck-Torsion-<br />

Prüfmaschine<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Versuchsaufbau zur ein- und mehrachsigen Prüfung <strong>von</strong><br />

zylindrischen Proben


Prüfkörper<br />

σ−ε<br />

Prüfmaschine<br />

F, M t<br />

Experimenteller Aufbau<br />

τ−γ<br />

⋅<br />

ε = konst. ⋅<br />

γ = konst.<br />

γ<br />

0≤<br />

xy ≤∞<br />

2ε<br />

x<br />

Versuchsmethodik Verformungsmessung<br />

.<br />

σ = f( εε , , t, T, ...)<br />

s, α<br />

dε<br />

ε dγ<br />

1 xy<br />

= konst. :<br />

d<br />

x= konst., = konst.<br />

dt dt dt<br />

F<br />

σ<br />

n<br />

=<br />

A<br />

Mt<br />

τ<br />

t<br />

=<br />

W<br />

p<br />

0<br />

⎛ l ⎞<br />

ε = ln ⎜ ⎟= ln 1+ε<br />

⎝ ⎠<br />

( )<br />

w 0<br />

l0<br />

⎛ π r ⎞<br />

γ= arctan ⎜<br />

ϕ⎟<br />

⎝180° l0<br />

+∆l<br />

⎠<br />

Verzerrungskombinationen (Gleitung-Dehnungsverhältnisse)<br />

der untersuchten Verzerrungszustände<br />

ZUG / DRUCK TORSION Verzerrungskombination<br />

G3E6<br />

Verzerrungskombination<br />

G6E3<br />

γ 0 1 1/3 2/3<br />

xy<br />

2<br />

ε 1 0 2/3 1/3<br />

x<br />

γ<br />

0<br />

xy<br />

⎯∞ 0,5 2<br />

2ε<br />

x<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Versuchspar<strong>am</strong>eter


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

B<br />

1,4<br />

1,2<br />

1,0<br />

Prüfmaschinen-Aufnehmer (A)<br />

biaxialer Verformungsaufnehmer (B)<br />

Zone 8 - 9 (Laserextensometer) (C)<br />

Zone 3 - 4 (Laserextensometer)<br />

Zone 2 - 3 (Laserextensometer)<br />

C<br />

A<br />

σ [MPa]<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

0,2<br />

ZUG<br />

EPP 92 (P48)<br />

Vollzylinder<br />

0,0<br />

0,00 0,02 0,04 0,06 0,08 0,10 0,12<br />

ε [-]<br />

EPP unter<br />

Zugbeanspruchung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

ε 0<br />

[-]<br />

-0,45 -0,39 -0,33 -0,26 -0,18 -0,1 0,0<br />

σ [MPa]<br />

0,0<br />

-0,2<br />

-0,4<br />

-0,6<br />

-0,8<br />

DRUCK P45<br />

dε /dt = 0,01 s -1<br />

EPP 92<br />

Vollprobe<br />

-1,0<br />

-1,2<br />

-0,6 -0,5 -0,4 -0,3 -0,2 -0,1 0,0<br />

ε w<br />

[-]<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

EPP unter Druckbeanspruchung


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

0,8<br />

ε x<br />

TORSION 30_05 (v12)<br />

σ = 0<br />

EPP 92<br />

Hohlprobe<br />

0,0<br />

0,8<br />

τ−γ intern<br />

0,6<br />

-0,1<br />

0,6<br />

τ−γ extern<br />

τ [MPa]<br />

0,4<br />

0,2<br />

τ−γ extern<br />

τ−γ intern<br />

-0,2<br />

-0,3<br />

ε [-]<br />

τ [MPa]<br />

0,4<br />

0,2<br />

σ − γ (extern)<br />

TORSION<br />

40_11 (h15)<br />

ε = 0<br />

EPP 92<br />

Hohlprobe<br />

0,0<br />

-0,4<br />

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6<br />

γ [-]<br />

0,0<br />

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6<br />

γ [-]<br />

pure shear:<br />

σ = 0<br />

simple shear:<br />

ε = 0<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

EPP unter Schubbeanspruchung


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

1,4<br />

1,2<br />

1,0<br />

σ−ε (Z-30_10)<br />

σ−ε (ZT-G3E6_30_02)<br />

EPP 92<br />

Hohlprobe<br />

σ, τ [MPa]<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

τ−γ (T-40_11)<br />

τ−γ (T-30_05)<br />

0,2<br />

τ−γ (ZT-G3E6_30_02)<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35<br />

ε, γ [-]<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

EPP unter kombinierter<br />

Zug-Schubbeanspruchung


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

1,4<br />

1,2<br />

σ−ε (Z-30_10)<br />

EPP 92<br />

Hohlprobe<br />

1,0<br />

σ, τ [MPa]<br />

0,8<br />

0,6<br />

σ−ε (ZT-G6E3_30_02)<br />

τ−γ (T-40_11)<br />

0,4<br />

τ−γ (ZT-G6E3_30_02)<br />

τ−γ (T-30_05)<br />

0,2<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35<br />

ε, γ [-]<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

EPP unter kombinierter<br />

Zug-Schubbeanspruchung


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

σ, τ [MPa]<br />

1,4<br />

1,2<br />

1,0<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

0,2<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

σ−ε (EPP)<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25<br />

ε, γ [-]<br />

EPP unter kombinierter<br />

Zug-Schubbeanspruchung<br />

τ−γ (EPP)<br />

σ−ε (PUR)<br />

τ−γ (PUR)<br />

ZUG-TORSION<br />

Hohlzylinder<br />

EPP: G6E3_30_02<br />

PUR: BV2G6E3


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

σ d<br />

, τ [MPa]<br />

0,2<br />

0,0<br />

-0,2<br />

DRUCK-TORSION<br />

P5_g3e6d<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= -0,5<br />

EPP 92<br />

Hohlprobe<br />

σ−ε-extern<br />

τ−γ-extern<br />

-0,4<br />

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6<br />

0,8<br />

ε d, w<br />

, γ [-]<br />

0,6<br />

0,4<br />

σ d<br />

, τ [MPa]<br />

0,2<br />

0,0<br />

-0,2<br />

σ−ε-extern<br />

τ−γ-extern<br />

DRUCK-TORSION<br />

P6_g6e3d<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= -2<br />

EPP 92<br />

Hohlprobe<br />

EPP unter<br />

kombinierter<br />

Druck-Schubbeanspruchung<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

-0,4<br />

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6<br />

ε d, w<br />

, γ [-]


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

Vollzylinder Verschiebungen in<br />

Axialrichtung<br />

0,50<br />

0,45<br />

0,40<br />

0,35<br />

0,30<br />

0,25<br />

0,20<br />

0,15<br />

0,10<br />

ν [-]<br />

EPP 92<br />

0,05<br />

0,00<br />

-0,30 -0 ,25 -0,20 -0,15 -0,10 -0,05 0,00 0,05 0,1 0<br />

ε x<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Querkontraktionsverhalten


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

6<br />

4<br />

σ,τ [MPa]<br />

2<br />

1,0<br />

0,5<br />

ZUG<br />

DRUCK<br />

TORSION<br />

0,0<br />

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,5 2,0<br />

ε w<br />

, γ [-]<br />

Linearelastische Konstanten des Schaumstoffs EPP für eine Dehngeschwindigkeit <strong>von</strong><br />

dε /dt = 10 -2 und einer Gleitungsgeschwindigkeit <strong>von</strong> dγ /dt = 2⋅10 -2<br />

E z<br />

[MPa]<br />

G<br />

[MPa]<br />

ν<br />

[-]<br />

E d<br />

[MPa]<br />

σ zM<br />

[MPa]<br />

τ max<br />

1)<br />

[MPa]<br />

τ max<br />

2)<br />

[MPa]<br />

σ d, 40%<br />

[MPa]<br />

37,1 14,0 0,33 38,0 1,25 0,72 0,53 0,77 0,09 0,27<br />

1) Wert aus Torsionsversuchen unter behinderter Axialverformung (ε x = 0)<br />

2) Wert aus Torsionsversuchen unter unbehinderter Axialverformung (σ x = 0)<br />

ε zR<br />

[-]<br />

γ R<br />

1)<br />

[-]<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Zus<strong>am</strong>menfassung der Versuchsergebnisse


Beschreibung des Versagensverhaltens <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

τ xy<br />

[MPa]<br />

1,0<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

0,2<br />

Experiment<br />

Gestaltänderungsenergiehypothese<br />

Schubspannungshypothese<br />

Normalspannungshypothese<br />

EPP 92<br />

Hohlprobe<br />

modifizierte Festigkeitshypothese zu GH / SH<br />

Torsion (simple shear)<br />

Druck-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= ∞<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= -2<br />

Zug-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 2<br />

Druck-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= -0,5<br />

Torsion (pure shear)<br />

Zug-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= ∞<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 0,5<br />

einachsiger Druck<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 0<br />

einachsiger Zug<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 0<br />

0,0<br />

-1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5<br />

σ x<br />

[MPa]<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Schaumstoffanstrengung im σ-τ-Schaubild


Beschreibung des Versagensverhaltens <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

SCHLIMMER (1983)<br />

m<br />

2<br />

q<br />

⎛1<br />

⎞<br />

m m p p<br />

F = ⎜ ( a σ −<br />

J<br />

p ) J<br />

3<br />

⎟ ∑<br />

+<br />

⎝ ⎠ p=<br />

1<br />

m<br />

| 2<br />

F 1 2<br />

MISES<br />

m=1; q=1; a 1<br />

=0<br />

DRUCKER-PRAGER<br />

m=1; q=1<br />

SCHLIMMER<br />

m=2; q=2<br />

|<br />

F = J 2<br />

1<br />

F J aJ<br />

3<br />

| 2<br />

= + F = J2 + ( a1σ<br />

vJ1+<br />

a2J1<br />

)<br />

|<br />

2 1 1<br />

1<br />

3<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Ansätze für das Plastische Potential


Beschreibung des Versagensverhaltens <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

(J'2 )1/2 [MPa]<br />

1,0<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

0,2<br />

0,0<br />

Torsion (ε = 0)<br />

simple shear<br />

Druck-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= -2<br />

einachsiger<br />

Druck σ d, 40%<br />

Zug-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 2<br />

Experiment<br />

geteilter DRUCKER-PRAGER<br />

hydrostatischer Zug (Werte angenommen)<br />

Zug-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 0,5<br />

DRUCKER-PRAGER<br />

MISES<br />

einachsiger<br />

Zug<br />

"bimodaler DRUCKER-PRAGER"<br />

(m = q = 1)<br />

Torsion (σ = 0)<br />

pure shear<br />

Druck-Torsion<br />

γ<br />

1/3 σ 0 xy<br />

/2ε x<br />

= -0,5<br />

1 σ 0<br />

J 1, krit<br />

-2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0<br />

hydrostatischer Druck<br />

J 1<br />

[MPa]<br />

hydrostatischer Zug<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Invariantendarstellung der Festigkeiten


Beschreibung des Versagensverhaltens <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

(J'2 )1/2 [MPa]<br />

1,0<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

0,2<br />

0,0<br />

Torsion (ε = 0)<br />

simple shear<br />

P f<br />

einachsiger<br />

Druck σ d, 40%<br />

Druck-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= -2<br />

Druck-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= -0,5<br />

Zug-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 2<br />

Experiment<br />

Koeffizienten aus Experiment (hydr. Zug: J 1<br />

= 1 σ Zug<br />

)<br />

Koeffizienten aus Experiment (hydr. Zug: J 1<br />

= 3 σ Zug<br />

)<br />

hydrostatischer Zug (Werte angenommen)<br />

Zug-Torsion<br />

γ xy<br />

/2ε x<br />

= 0,5<br />

J 1<br />

= 1 σ Zug<br />

DRUCKER-PRAGER<br />

J 1<br />

= 3 σ Zug<br />

1/3 σ 0<br />

SCHLIMMER<br />

1 σ 0<br />

J 1, krit<br />

(m = q = 2)<br />

-2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0<br />

hydrostatischer Druck<br />

Torsion (σ = 0)<br />

pure shear<br />

J 1<br />

[MPa]<br />

einachsiger<br />

Zug<br />

MISES<br />

hydrostatischer Zug<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Invariantendarstellung der Festigkeiten


Beschreibung des Versagensverhaltens <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

1,6<br />

1,6<br />

1,4<br />

1,4<br />

1,2<br />

1,2<br />

1,0<br />

1,0<br />

σ V<br />

[MPa]<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

0,2<br />

MISES<br />

ZUG / Experiment (3010)<br />

ZUG (3010)<br />

DRUCK (P72G0E1)<br />

TORSION (σ=0) (3005)<br />

TORSION (ε=0) (4011)<br />

ZUG-TORSION (G3E6)<br />

0,0<br />

ZUG-TORSION (G6E3)<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

ε V<br />

[-]<br />

DRUCK-TORSION (P5G3E6)<br />

DRUCK-TORSION (P6G6E3)<br />

σ V<br />

[MPa]<br />

0,8<br />

0,6<br />

0,4<br />

0,2<br />

SCHLIMMER III<br />

a 1<br />

= -0,580<br />

a 2<br />

= 0,296<br />

ZUG / Experiment (3010)<br />

ZUG (3010)<br />

DRUCK (P72G0E1)<br />

TORSION (σ=0) (3005)<br />

TORSION (ε=0) (4011)<br />

ZUG-TORSION (G3E6)<br />

ZUG-TORSION (G6E3)<br />

DRUCK-TORSION (P5G3E6)<br />

DRUCK-TORSION (P6G6E3)<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

ε V<br />

[-]<br />

Versagensbedingung σ v - ε v - Diagr<strong>am</strong>m<br />

MISES - -<br />

DRUCKER-PRAGER - -<br />

Bimodaler DRUCKER-PRAGER + -<br />

SCHLIMMER + (kompliziert) +<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Bewertung <strong>von</strong> Anstrengungshypothesen


Ergebnisse aus Versuchen mit geänderten Versuchspar<strong>am</strong>etern<br />

Versuchspar<strong>am</strong>eter<br />

Prüfgeschwindigkeiten:<br />

• ε . = 0,001 s -1<br />

• ε . = 0,01 s -1<br />

• ε . = 0,1 s -1<br />

• ε . = 0,65 s -1<br />

<strong>Beanspruchung</strong>sarten:<br />

• Zug<br />

• Druck<br />

• Torsion<br />

• Zug-Torsion<br />

• Druck-Torsion<br />

Verwendete Schaumdichten:<br />

• 44 g/dm³<br />

• 72 g/dm³<br />

• 92 g/dm³<br />

10 mm<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

1,5<br />

Spannung / MPa<br />

1,0<br />

0,5<br />

Zugversuch EPP<br />

ρ = 72 g/dm 3 t<br />

ε . = 0,65 s -1<br />

ε . = 0,1 s -1<br />

ε . = 0,01 s -1<br />

ε . = 0,001 s -1<br />

0,0<br />

0,00 0,03 0,06 0,09 0,12 0,15<br />

Dehnung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Abhängigkeit <strong>von</strong> der Prüfgeschwindigkeit


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

1,2<br />

Zugversuch EPP<br />

Spannung / MPa<br />

0,6<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

Dehnung / -<br />

ρ = 92 g/dm 3 - ε . = 0,01 s -1<br />

ρ = 92 g/dm 3<br />

- ε . = 0,001 s -1 t<br />

ρ = 72 g/dm 3 - ε . = 0,01 s -1<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

- ε . = 0,001 s -1 t<br />

ρ = 44 g/dm 3 - ε . = 0,01 s -1<br />

ρ = 44 g/dm 3 - ε . = 0,001 s -1<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

ρ / g/dm 3 ε / s -1 E * / MPa σ max / MPa<br />

44 0,001 16,3 0,51<br />

0,01 16,4 0,60<br />

72 0,001 26,4 1,06<br />

0,01 26,8 1,18<br />

92 0,001 30,0 1,08<br />

0,01 30,4 1,18<br />

Einfluss <strong>von</strong> Dichte und Prüfgeschwindigkeit<br />

E* = Sekantenmodul<br />

bei 1 % Dehnung


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

1,2<br />

Zugversuch EPP<br />

Spannung / MPa<br />

Querdehnung / -<br />

0,6<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

-0,04<br />

Dehnung / -<br />

ρ = 92 g/dm 3 - ε . = 0,01 s -1<br />

ρ = 92 g/dm 3<br />

- ε . = 0,001 s -1 t<br />

ρ = 72 g/dm 3 - ε . = 0,01 s -1<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

-0,08<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

Dehnung / -<br />

- ε . = 0,001 s -1 t<br />

ρ = 44 g/dm 3 - ε . = 0,01 s -1<br />

ρ = 44 g/dm 3 - ε . = 0,001 s -1<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Einfluss <strong>von</strong> Dichte und Prüfgeschwindigkeit


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

0,5<br />

0,4<br />

Zugversuch EPP<br />

Querzahl / -<br />

0,3<br />

0,2<br />

0,1<br />

ρ = 44 g/dm 3 - ε . = 0,001 s -1<br />

ρ = 44 g/dm 3<br />

- ε . = 0,01 s -1 t<br />

ρ = 72 g/dm 3 - ε . = 0,001 s -1<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

- ε . = 0,01 s -1 t<br />

ρ = 92 g/dm 3 - ε . = 0,001 s -1<br />

ρ = 92 g/dm 3 - ε . = 0,01 s -1<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

Dehnung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

9<br />

Druckversuch EPP t<br />

Druckspannung / MPa<br />

6<br />

3<br />

ε . = 0,01 s -1 t<br />

ρ = 92 g/dm 3<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ρ = 44 g/dm 3<br />

0<br />

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0<br />

Stauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

9<br />

0,75<br />

Druckversuch EPP t<br />

σ pl<br />

ε . = 0,01 s -1 t<br />

Druckspannung / MPa<br />

6<br />

3<br />

0,50<br />

0,25<br />

0,00<br />

0,00 0,03 0,06 0,09<br />

ρ = 92 g/dm 3<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ρ = 44 g/dm 3<br />

0<br />

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0<br />

Stauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

0,3<br />

Druckversuch EPP t<br />

ρ = 44 g/dm 3 : ε . = 0,01 s -1<br />

Querzahl / -<br />

0,2<br />

0,1<br />

ε . = 0,001 s -1 t<br />

ρ = 72 g/dm 3 : ε . = 0,01 s -1<br />

ε . = 0,001 s -1 t<br />

ρ = 92 g/dm 3 : ε . = 0,01 s -1<br />

ε . = 0,001 s -1<br />

0,0<br />

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4<br />

Stauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

0,6<br />

Schubspannung<br />

Spannung / MPa<br />

0,4<br />

0,2<br />

Axialspannung<br />

0,0<br />

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5<br />

Gleitung / -<br />

Torsionsversuch EPP<br />

γ .<br />

= 0,002 s -1 , ε = 0 t<br />

ρ = 92 g/dm 3<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ρ = 44 g/dm 3<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Einfluss der Schaumdichte


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

0,6<br />

Spannung / MPa ; Dehnung / -<br />

0,4<br />

0,2<br />

0,0<br />

Schubspannung<br />

Axialspannung<br />

Axialdehnung<br />

Torsionsversuch EPP<br />

ε . 1<br />

= 0,01 s -1 , ρ = 72 g/dm 3<br />

ε = 0 h<br />

σ = 0<br />

γ . /2 / ε . = -0,5<br />

-0,2<br />

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5<br />

Gleitung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

6<br />

0,8<br />

Zug<br />

Torsion<br />

EPP<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

|Hauptspannung| / MPa<br />

4<br />

2<br />

0,4<br />

Druck<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10<br />

Zug<br />

Torsion<br />

ε . 1<br />

= 0,01 s-1<br />

Druck<br />

0<br />

0,0 0,1 0,2 0,5 1,0 1,5 2,0<br />

|Hauptdehnung| / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

0,4<br />

Querzahl / -<br />

0,3<br />

0,2<br />

0,1<br />

EPP<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ε .<br />

= 0,001 s -1 t<br />

Zug<br />

Druck<br />

ε = -1,4<br />

→ ε n = -75 %<br />

0,0<br />

-0,3 -0,2 -0,1 0,0 0,1 0,2<br />

Dehnung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Querzahl-Dehnung-Verhalten


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

0,4<br />

Querzahl / -<br />

0,3<br />

0,2<br />

0,1<br />

EPP<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ε .<br />

= 0,001 s -1 t<br />

Zug<br />

Druck<br />

ε = -1,4<br />

→ ε n = -75 %<br />

0,0<br />

-0,3 -0,2 -0,1 0,0 0,1 0,2<br />

Dehnung / -<br />

Y<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Querzahl-Dehnung-Verhalten<br />

X


Versuchsergebnisse expandiertes Polypropylen<br />

Flachprobe<br />

Zugversuch<br />

Rohrprobe<br />

Zugversuch<br />

Rohrprobe<br />

Torsionsversuch<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Bruchbilder


Vergleich des mechanischen Verhaltens <strong>von</strong> Aluminiumschaum und EPP<br />

Aluminiumschaum<br />

EPP<br />

28<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,15 bis 0,26<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,05 bis 0,10<br />

10 mm<br />

Druckspannung / MPa<br />

21<br />

14<br />

7<br />

Druckversuch t<br />

Aluminiumschaum<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,2<br />

EPP<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,1<br />

0<br />

0,00 0,25 0,50 0,75 1,00<br />

Nennstauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Spannung-Verformung-Verhalten


Vergleich des mechanischen Verhaltens <strong>von</strong> Aluminiumschaum und EPP<br />

Aluminiumschaum<br />

EPP<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,15 bis 0,26<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,05 bis 0,10<br />

10 mm<br />

28<br />

16<br />

Druckspannung / MPa<br />

21<br />

14<br />

7<br />

Druckversuch t<br />

Aluminiumschaum<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,2<br />

EPP<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,1<br />

0<br />

0,00 0,25 0,50 0,75 1,00<br />

Nennstauchung / -<br />

| σ / σ pl<br />

| / -<br />

12<br />

8<br />

4<br />

Druckversuch t<br />

Aluminiumschaum<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,2 σ pl<br />

= 10 MPa<br />

EPP<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,1 σ pl<br />

= 0,55 MPa<br />

1<br />

0<br />

0,00 0,25 0,50 0,75 1,00<br />

Nennstauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Spannung-Verformung-Verhalten


Vergleich des mechanischen Verhaltens <strong>von</strong> Aluminiumschaum und EPP<br />

Aluminiumschaum<br />

EPP<br />

Druckspannung / MPa<br />

28<br />

21<br />

14<br />

7<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,15 bis 0,26<br />

Druckversuch t<br />

Aluminiumschaum<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,2<br />

EPP<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,1<br />

0<br />

0,00 0,25 0,50 0,75 1,00<br />

Nennstauchung / -<br />

| σ / σ pl<br />

|<br />

2,4<br />

1,8<br />

1,2<br />

0,6<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,05 bis 0,10<br />

EPP<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,1<br />

σ pl<br />

= 0,55 MPa<br />

Druck h<br />

Aluminiumschaum<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,2; σ pl<br />

= 10 MPa<br />

Druck h<br />

10 mm<br />

0,0<br />

0,000 0,025 0,050 0,075 0,100<br />

Nennstauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Spannung-Verformung-Verhalten


Vergleich des mechanischen Verhaltens <strong>von</strong> Aluminiumschaum und EPP<br />

Aluminiumschaum<br />

EPP<br />

Druckspannung / MPa<br />

28<br />

21<br />

14<br />

7<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,15 bis 0,26<br />

Druckversuch t<br />

Aluminiumschaum<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,2<br />

EPP<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,1<br />

0<br />

0,00 0,25 0,50 0,75 1,00<br />

Nennstauchung / -<br />

| σ / σ pl<br />

|<br />

2,4<br />

1,8<br />

1,2<br />

0,6<br />

ρ * ρ<br />

S<br />

= 0,05 bis 0,10<br />

EPP<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,1<br />

σ pl<br />

= 0,55 MPa<br />

Druck h<br />

Zug<br />

Aluminiumschaum<br />

ρ*/ρ S<br />

= 0,2; σ pl<br />

= 10 MPa<br />

Druck h<br />

Zug<br />

10 mm<br />

0,0<br />

0,000 0,025 0,050 0,075 0,100<br />

|Nenndehnung| / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Spannung-Verformung-Verhalten


Vergleich des mechanischen Verhaltens <strong>von</strong> Aluminiumschaum und EPP<br />

12<br />

Druckspannung / MPa<br />

8<br />

4<br />

Aluminiumschaum<br />

Aluminiumschaum<br />

und EPP kombiniert<br />

EPP<br />

0<br />

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0<br />

Nennstauchung / -<br />

σ = -3,5 MPa<br />

σ = -7 MPa<br />

σ = -10 MPa<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Kombiniertes Druckspannung-Stauchung-Verhalten


Numerische Simulation <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

Hyperfo<strong>am</strong> Modell:<br />

Marlow Modell:<br />

2,0<br />

W<br />

N<br />

2µ ⎡<br />

i<br />

1<br />

2 λ<br />

αi 1 λ<br />

αi i i i<br />

2 λ<br />

α −α β<br />

⎤<br />

= ∑ ⎢ + +<br />

3<br />

− 3 + ( J −1)<br />

⎥<br />

i = 1 αi ⎣<br />

βi<br />

⎦<br />

( 1) vol ( )<br />

W = W I + W J<br />

dev<br />

mit<br />

J<br />

= I = λλλ =<br />

3 1 2 3<br />

V<br />

V<br />

0<br />

Spannung / MPa<br />

1,5<br />

1,0<br />

0,5<br />

EPP - Zug<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ε . = 0,01 s -1-1 T<br />

Versuch<br />

Simulation T<br />

Hyperfo<strong>am</strong>, N = 1<br />

N = 2<br />

N = 3<br />

N = 4<br />

Marlow<br />

N = 5<br />

N = 6<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

Dehnung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Materialmodelle


Numerische Simulation <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

Hyperfo<strong>am</strong> Modell:<br />

Marlow Modell:<br />

3<br />

W<br />

N<br />

2µ ⎡<br />

i<br />

1<br />

2 λ<br />

α<br />

1 2 3<br />

3 ( 1)<br />

i λ<br />

α i λ<br />

α i −α J<br />

i β<br />

⎤<br />

= ∑ ⎢ + + − + i − ⎥<br />

i = 1 αi ⎣<br />

βi<br />

⎦<br />

( 1) vol ( )<br />

W = W I + W J<br />

dev<br />

mit<br />

J<br />

= I = λλλ =<br />

3 1 2 3<br />

V<br />

V<br />

0<br />

Druckspannung / MPa<br />

2<br />

1<br />

EPP - Druck<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ε . = 0,01 s -1<br />

Versuch<br />

Simulation T<br />

Hyperfo<strong>am</strong>, N = 1 und 2<br />

Hyperfo<strong>am</strong>, N = 3 und 4<br />

Hyperfo<strong>am</strong>, N = 5 und 6<br />

Marlow<br />

0<br />

0,0 0,4 0,8 1,2 1,6<br />

Stauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Materialmodelle


Numerische Simulation <strong>von</strong> Schaumstoffen<br />

Hyperfo<strong>am</strong> Modell:<br />

Marlow Modell:<br />

Spannung / MPa<br />

1,8<br />

1,2<br />

0,6<br />

W<br />

N<br />

2µ ⎡<br />

i<br />

1<br />

2 λ<br />

α<br />

1 2 3<br />

3 ( 1)<br />

i λ<br />

α i λ<br />

α i −α J<br />

i β<br />

⎤<br />

= ∑ ⎢ + + − + i − ⎥<br />

i = 1 αi ⎣<br />

βi<br />

⎦<br />

EPP - Zug<br />

ρ = 72 g/dm 3<br />

ε . = 0,01 s -1<br />

( 1) vol ( )<br />

W = W I + W J<br />

dev<br />

Versuch<br />

mit<br />

Simulation T<br />

Hyperfo<strong>am</strong>-Modell, N = 2<br />

Eingabedaten Druck<br />

Eingabedaten Druck + Zug<br />

J<br />

= I = λλλ =<br />

3 1 2 3<br />

V<br />

V<br />

0<br />

Marlow-Modell<br />

Eingabedaten Druck<br />

0,0<br />

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20<br />

Dehnung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Materialmodelle


Versuchsergebnisse Aluminiumschaum<br />

15<br />

|Spannung| / MPa<br />

10<br />

5<br />

Zug- und Druckversuch<br />

ρ = 0,53 g/cm³<br />

Druckversuche<br />

Zugversuche<br />

0<br />

0,00 0,01 0,02 0,03 0,04<br />

|Dehnung| / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Vergleich <strong>von</strong> Zug- und Druckbeanspruchung


Versuchsergebnisse Aluminiumschaum<br />

15<br />

Spannung / MPa<br />

10<br />

Dichtebereiche<br />

5<br />

(±0,01 g/cm³)<br />

ρ = 0,65 g/cm³<br />

ρ = 0,53 g/cm³<br />

ρ = 0,47 g/cm³<br />

ρ = 0,43 g/cm³<br />

0<br />

0,000 0,004 0,008 0,012 0,016<br />

Dehnung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Zugbeanspruchung


Versuchsergebnisse Aluminiumschaum<br />

15<br />

Druckspannung / MPa<br />

10<br />

5<br />

Dichtebereiche<br />

(± 0,01 g/cm 3 ) +<br />

ρ = 0,62 g/cm³<br />

ρ = 0,57 g/cm³<br />

ρ = 0,53 g/cm³<br />

ρ = 0,45 g/cm³<br />

0<br />

0,000 0,025 0,050 0,075 0,100<br />

Stauchung / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

Druckbeanspruchung


Versuchsergebnisse Aluminiumschaum<br />

relative Dichte / -<br />

0,148<br />

7.000<br />

0,185 0,222 0,259<br />

0,101<br />

Zugversuch<br />

Druckversuch<br />

E-Modul / MPa<br />

5.000<br />

3.000<br />

φ = 0,6<br />

φ = 0,7<br />

φ = 0,8<br />

φ = 0,9<br />

φ = 0,805<br />

φ = 1,0<br />

Standardabweichung t<br />

s ρ < 14 %<br />

s ρ = 14 % bis 20 %<br />

s ρ > 20 %<br />

0,072<br />

0,043<br />

2.000<br />

0,4 0,5 0,6<br />

0,029<br />

0,7<br />

Dichte / g/cm 3<br />

relativer E-Modul / -<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

E<br />

E<br />

2<br />

= + −<br />

2<br />

∗ ∗ ∗<br />

⎛ ρ ⎞ ⎛ ρ ⎞<br />

φ ⎜ ⎟ ( 1 φ)<br />

⎜ ⎟ nach Gibson/Ashby<br />

⎝ρ<br />

⎠ ⎝ρ<br />

⎠<br />

S S S


Versuchsergebnisse aus ein- und mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

0,0<br />

Druck P72 (Vollzylinder)<br />

-0,2<br />

σ [MPa]<br />

-0,4<br />

-0,6<br />

σ* f,el<br />

-0,8<br />

p 0<br />

= 0,1 MPa<br />

p 0<br />

= 0,2 MPa<br />

p 0<br />

= 0,3 MPa<br />

p 0<br />

= 0,4 MPa<br />

σ** f,el<br />

-1,0<br />

-0,8 -0,7 -0,6 -0,5 -0,4 -0,3 -0,2 -0,1 0,0<br />

ε 0<br />

[-]<br />

Gibson-Ashby<br />

0 ε ( − νf<br />

)<br />

( )<br />

p 1 2<br />

**<br />

σ =σ +<br />

f f,el 1 − ε 1 − 2 ν<br />

f −ρ<br />

f ρ s<br />

⎡<br />

2 ⎤<br />

⎛ρ<br />

⎞ p −p<br />

** f 0 at<br />

σ =<br />

⎢<br />

0,05 +<br />

⎥<br />

E<br />

f,el ⎢<br />

⎜ρ<br />

⎟ E ⎥<br />

⎢ ⎝ s ⎠ s<br />

⎣<br />

⎥⎦<br />

s<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe<br />

EPP unter Druckbeanspruchung<br />

19


Zus<strong>am</strong>menfassung<br />

• Ermittlung des makroskopischen mechanischen Werkstoffverhaltens unter einund<br />

mehrachsiger <strong>Beanspruchung</strong><br />

• Entwicklung einer neuen Versuchsmethodik<br />

- eine Probenform für alle Versuchsarten sowie geeignete<br />

Probeneinspannung<br />

- Verformungsmessung (integral, partiell, lokal)<br />

- Versuchsdurchführung mit konstanter Dehnungs- und<br />

Gleitungsgeschwindigkeit<br />

• Untersuchung des Querkontraktionsverhaltens <strong>von</strong> EPP mit Hilfe optischer<br />

Messverfahren<br />

• Beschreibung des Versagensverhaltens<br />

- bimodale Versagensbedingungen<br />

- Überführung in den Vergleichspannungszustand mit<br />

Anstrengungshypothesen auf Grundlage des Plastischen Potentials mit<br />

quadratischen Ansätzen nach SCHLIMMER<br />

• FE-Berechnungen mit Hyperfo<strong>am</strong>-Modell und MARLOW-Modell<br />

Werkstofftechnik<br />

Werkstoffverbunde<br />

Verbundwerkstoffe

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!