Formelsammlung - der-domi.de
Formelsammlung - der-domi.de
Formelsammlung - der-domi.de
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
NUMERISCHE INTEGRATION<br />
Lagrangehilfspolynom Lagrangepolynom Fehlerterm<br />
L n, i (x) = (x−x 0)...(x−x i−1 )(x−x i+1 )...(x−x n)<br />
(x i −x 0 )...(x i −x i−1 )(x i −x i+1 )...(x i −x n) = Q n<br />
k=0<br />
k≠i<br />
Newton - Cotes - Formeln<br />
x−x k<br />
x i −x k<br />
p n(x) = P n<br />
i=0 f(x i) · L n,i (x) Satz von Taylor<br />
Verfahren<br />
R b<br />
a f(x)dx ≈<br />
R b<br />
a f(x)dx ≤<br />
Tagententrapezformel h · f 1/2<br />
Tagententrapezsumme h(f 1/2 + f 3/2 + . . . + f m−1/2 )<br />
Sehnentrapezformel<br />
Sehnentrapezsumme<br />
Simpsonformel<br />
Simpsonsumme<br />
h<br />
2 (f(x 0) + f(x 1 ))<br />
h<br />
2 (f 0 + 2f 1 + 2f 2 + . . . + 2f m−1 + f m)<br />
h<br />
3 (f 0 + 4f 1 + f 2 )<br />
h<br />
3 (f 0 + 4f 1 + 2f 2 + 4f 3 + 2f 4 . . . + 4f m−1 + f m)<br />
h 3<br />
12 max x∈[a, b] f ′′ (x)<br />
h 2<br />
2 (b − a) max x∈[a,b] f ′′ (x)<br />
h 5<br />
90 max x∈[a, b] f (4) (x)<br />
h 4<br />
180 (b − a) max x∈[a, b] f (4) (x)<br />
Romberg Integration<br />
T 0, 0 = l (f(a) + f(b))<br />
2 T <br />
T 0, 0 + l · f<br />
T 1, 0 = 1 2<br />
T 2, 0 = 1 2<br />
.<br />
T n, 0 = 1 2<br />
<br />
T 1, 0 + l 2<br />
<br />
f<br />
<br />
a + l 2<br />
0<br />
B<br />
@T n−1, 0 + b − a<br />
<br />
<br />
a + l 1 4<br />
X<br />
2 n−1 2 n −1<br />
i=1<br />
∆i=2<br />
<br />
+ f a + l 3 4<br />
T 1, 1 = 4 T 1, 0 − T 0, 0<br />
3<br />
T 2, 1 = 4 T 2, 0 − T 1, 0<br />
3<br />
1<br />
f a + i b − a C<br />
2 A Tn,1 n = 4 T n, 0 − T n−1,0<br />
3<br />
.<br />
T 2, 2 = 16 T 2, 1 − T 1, 1<br />
15<br />
.<br />
T n,2 = 16 T n, 1 − T n−1,1<br />
15<br />
. ..<br />
j, k = 4k T j, k−1 − T j−1, k−1<br />
4 k − 1<br />
. . . T n n = 4n T n, n−1 − T n−1, Tn−1<br />
4 n − 1<br />
Abbruch <strong><strong>de</strong>r</strong> Rechnung, wenn <strong><strong>de</strong>r</strong> Näherungswert <strong><strong>de</strong>r</strong> rechten bei<strong>de</strong>n Spalten <strong><strong>de</strong>r</strong> letzten Zeile, bis auf eine vorgegebene Toleranz übereinstimmt.<br />
Monte - Carlo - Metho<strong>de</strong><br />
Bestimmung von Zufallszahlen im Intervall [a j , b j ]<br />
x i j = a j +<br />
R b<br />
a f(x)dx ≈<br />
b−a<br />
P N<br />
N i=1 f(xi )<br />
zi<br />
10 n (b j − a j ) mit: 0 ≤ z i ≤ 10 n<br />
R b1<br />
R b2<br />
a 1<br />
(b 1 −a 1 )(b 2 −a 2 )<br />
N<br />
mit Zufallszahlen x i j ∈ [a j, b j ];<br />
a 2<br />
f(x 1 , x 2 )dx 1 dx 2 ≈<br />
R b1<br />
P N<br />
i=1 f(xi 1 , xi 2 ) (b 1 −a 1 )...(b n−a n)<br />
N<br />
i = 1, . . . , N<br />
a 1<br />
· · ·R b n<br />
a n<br />
f(x 1 , . . . , x n)dx 1 . . . dx n ≈<br />
P N<br />
i=1 f(xi 1 , . . . , xi n)<br />
LINEARE OPTIMIERUNG<br />
gegeben:<br />
gesucht:<br />
z = ⃗c · ⃗x = (max | min) ⃗c = (c 1 , . . . , c n) z = c 1 x 1 + c 2 x 2 + . . . + c n x n<br />
A ⃗x ≤ ⃗ b (Bedingung) ⃗ b = (b1 , . . . , b m), ⃗a ≤ ⃗ b<br />
⃗x ≥ 0 ⃗x = (x 1 , . . . , x n), A = (a ik ) m × n − Matrix<br />
Graphisches Lösungsverfahren<br />
a x + b y = c ⇒ x c + y c<br />
a b<br />
= 1<br />
1. zeichne die Funktionen aller Bedingungen in ein Koordinatensystem<br />
2. zeichne <strong>de</strong>n zulässigen Bereich ein<br />
3. zeichne die Funktion <strong>de</strong>s Maximums (Minimums) ein<br />
4. ein Eckpunkt ist die Lösung<br />
5. löse das GLS <strong><strong>de</strong>r</strong> Funktionen am Eckpunkt<br />
6. setze die Lösungen in z(x, y) ein
Simplexmetho<strong>de</strong> zur Lösung eines Standard-Maximum-Problems (mit positiver rechten Seite)<br />
gegeben: Standard Maximum Problem<br />
überführen in kanonische Form:<br />
z = c 1 x 1 + . . . + c nx n = max c 1 x 1 + . . . + c nx n − z = 0<br />
a 11 x 1 + . . . + a 1n x n ≤ b 1 a 11 x 1 + . . . + a 1n x n + x n+1 = b 1<br />
. . . . . . a 21 x 1 + . . . + a 2n x n + x n−2 = b 2<br />
a m1 x 1 + . . . + a mnx n ≤ b n . . . . . .<br />
x k ≥ 0, k = 1, . . . , n<br />
b i ≥ 0, i = 1, . . . , m<br />
a m1 x 1 + . . . + a m1 x n + x n+m = b m<br />
Wahl <strong><strong>de</strong>r</strong> Pivotzeile und Pivotspalte<br />
BV x k1 x k2 . . . x kj . . . x kn r.S.<br />
x kn+1 ã 11 ã 12 . . . ã 1j . . . ã 1n<br />
˜b1<br />
˜b1<br />
ã 1j<br />
.<br />
.<br />
x kn+i ã i1 ã i2 . . . ã ij . . . ã in<br />
˜bi<br />
˜bi<br />
ã ij<br />
.<br />
.<br />
x kn+m ã m1 ã m2 . . . ã mj . . . ã mn ˜bm<br />
˜bm<br />
ãmj<br />
−z ˜c 1 ˜c 2 . . . ˜c j . . . ˜c n d<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
1. Schritt (Wahl <strong><strong>de</strong>r</strong> Pivotspalte):<br />
Wähle Pivotspalte j mit ˜c j = max<br />
i≤k≤n ˜c k > 0<br />
(falls ˜c j ≤ 0: fertig)<br />
Bemerkung: Falls a ij ≤ 0 für i = 1, . . . , m,<br />
so existiert kein Maximum<br />
2. Schritt (Wahl <strong><strong>de</strong>r</strong> Pivotzeile):<br />
Wähle Pivotzeile i mit ˜b i<br />
= min<br />
ã ij 1≤i≤m<br />
( )<br />
˜bi<br />
: a ij > 0<br />
ã ij<br />
Das Austauschverfahren<br />
1. ersetze Pivoelement p durch 1 p<br />
2. {Kellerzeilenelement} = Pivotzeilenelement<br />
Pivotelement<br />
3. ersetze Pivotzeile (auch r.S.) durch Kellerzeile (ausgenommen Pivotelement)<br />
4. multipliziere alle Elemente <strong><strong>de</strong>r</strong> Pivotspalte (auch c j ) mit − 1 p<br />
5. {restliche Elemente} = {altes Element} − {Pivotspaltenelement} · {Kellerzeilenelement}<br />
Abbruchbedingung<br />
Tausche solange, bis alle c j , d ≤ 0<br />
Simplexmetho<strong>de</strong> zur Lösung eines Standard-Maximum-Problems (mit negativer rechten Seite),<br />
Standard-Minimum-Problems<br />
gegeben:<br />
z = c 1 x 1 + . . . + c nx n = max<br />
a 11 x 1 + . . . + a 1n x n ≤ b 1<br />
. . . . . .<br />
a m1 x 1 + . . . + a mnx n ≤ b n<br />
x k ≥ 0, k = 1, . . . , n<br />
Wahl <strong><strong>de</strong>r</strong> Pivotzeile und Pivotspalte<br />
keine Einschränkung <strong><strong>de</strong>r</strong> b i<br />
1. Pivotzeile: beliebige Zeile mit negativer rechter Seite<br />
2. Pivotspalte: beliebige Spalte mit negativer Zahl<br />
Bemerkung: Falls Pivotzeile keine negative Zahlen enthält, gibt es keine Lösung<br />
Das Austauschverfahren<br />
Siehe oben!<br />
Abbruchbedingung<br />
Vertausche solange, bis sich herausstellt, dass es keine zulässige Lösung gibt, o<strong><strong>de</strong>r</strong> ein Simplextableau mit nicht negativer rechten Seite gibt.
NUMERISCHE METHODE ZUR LÖSUNG PARTIELLER DGL’en<br />
Tabellen zur Differentialrechnung<br />
f(x) f ′ (x) f(x) f ′ (x) f(x) f ′ (x) f(x) f ′ (x)<br />
a 0 x a a x a−1 e x e x ln x<br />
sin x cos x cosx − sin x tan x<br />
arcsin x<br />
√ 1<br />
1−x 2<br />
arccos x<br />
√ −1<br />
1−x 2<br />
arctan x<br />
sinh x cosh x cosh x sinh x tanh x<br />
arsinh x<br />
√ 1<br />
1+x 2 arcosh x<br />
√ 1<br />
x 2 −1<br />
artanh x<br />
1<br />
cos 2 x = 1 + tan2 x<br />
cot x<br />
1<br />
1+x 2 arctan x<br />
1<br />
cosh 2 x = 1 − tanh2 x<br />
1<br />
1−x 2<br />
coth x<br />
arcoth x<br />
1<br />
x<br />
−1<br />
sin 2 x = −1 − cot2 x<br />
−1<br />
1+x 2<br />
−1<br />
sinh 2 x = 1 − coth2 x<br />
1<br />
1−x 2<br />
Tabellen zur Integralrechnung<br />
f(x) F (x) − c f(x) F (x) − c f(x) F (x) − c f(x) F (x) − c<br />
R R<br />
a dx a · x x a x<br />
dx<br />
a+1<br />
a+1<br />
R R R<br />
sin x dx − cos x cos x dx sin x<br />
dx<br />
R<br />
R<br />
dx<br />
dx<br />
arcsin x<br />
− arccos x<br />
√1−x<br />
√1−x<br />
R 2 R 2 R<br />
sinh x dx cosh x cosh x dx sinh x<br />
dx<br />
R<br />
R<br />
dx<br />
√1+x 2 arsinh x<br />
√ dx<br />
x 2 −1<br />
arcosh x<br />
R R<br />
e x dx e x dx<br />
ln |x|<br />
x<br />
R<br />
tan x<br />
R<br />
dx<br />
1+x 2 arctan x<br />
cos 2 x = R (1 + tan 2 ) dx<br />
R<br />
dx<br />
1−x 2<br />
cosh 2 x = R (1 − tanh 2 x) dx<br />
tanh x<br />
artanh x<br />
R<br />
R dx<br />
sin 2 x = (1 + cot 2 x) dx<br />
− cos x<br />
R<br />
dx<br />
1+x 2 −arccot x<br />
R dx<br />
sinh 2 x = (coth 2 x − 1) dx<br />
R<br />
dx<br />
1−x 2<br />
− coth x<br />
arcoth x<br />
Lösen von partiellen DGL’en durch Integrationsmetho<strong>de</strong> (Beispiel)<br />
u xy = 0 u xy = sin x u xx = e y<br />
R R R<br />
u x = u xy(x, R y) dy + C(x) = C(x) u x = R sin x dy + C(x) R = sin x · y + C(x) u x = R e y dx + C(y) R = x e y + C(y)<br />
u(x, y) = u x(x, y) dx + D(y) u = sin x y dx + C(x) dx + D(y) u = x e y dx + C(y) dx + D(y)<br />
= R C(x) dx + D(y) = (− cos x) y + D(y) + E(x) = 1 2 x2 e y + C(y) x + D(y)<br />
Lösen von partiellen DGL’en durch Metho<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>r</strong> Trennung <strong><strong>de</strong>r</strong> Variablen (Beispiel)<br />
a u x = b u y<br />
x u x = y u y<br />
Produktansatz u(x, y) = f(x) g(y) u(x, y) = f(x) g(y)<br />
Einsetzen in die Dgl a f ′ (x) g(y) = b f(x) g ′ (y) x f ′ (x) g(y) = y f(x) g ′ (y)<br />
Trennung <strong><strong>de</strong>r</strong> Variablen<br />
f ′ (x)<br />
b f(x) = g′ (y)<br />
a g(y) = C<br />
x f ′ (x)<br />
f(x)<br />
= y g′ (y)<br />
g(y)<br />
Gewöhnliche Dgl’en f ′ (x) − b C f(x) = 0 ; g ′ (y) − a C g(y) = 0 f ′ (x) − C x f(x) = 0 ; g′ (y) − C y g(y) = 0<br />
R<br />
Allg. Lösung <strong><strong>de</strong>r</strong> gew. Dgl’en f(x) = A e b C x ; g(y) = B e a C y C<br />
f(x) = A exp( x dx) = A eC ln x = A x C ;<br />
Lösung (keine Allg.) u(x, y) = A B e C(b x+a y) = K e C(b x+a y) u(x, y) = A B(x y) C = K(x y) C<br />
= C<br />
g(y) = B y C<br />
Annäherung von Ableitungen durch Differenzen<br />
y ′ i = 8<br />
> <<br />
>:<br />
y i −y i−1<br />
h<br />
y i+1 −y i−1<br />
2h<br />
y i+1 −y i<br />
h<br />
rückwärts geno. Differenz<br />
zentrale Differenz<br />
vorwärts geno. Differenz<br />
9<br />
>=<br />
>;<br />
y ′ i ′ = y′ i+1 − y′ i<br />
h<br />
=<br />
y i+1 −y i<br />
h<br />
− y i−y i−1<br />
h<br />
h<br />
y ′ i ′′ = y i+2 − 2y i+1 + 2y i−1 − y i−2<br />
2h 2<br />
= y i+1 − 2y i + y i−1<br />
h 2<br />
Annäherung von partiellen Ableitungen durch Differenzen<br />
u x(x i , y j ) =<br />
8<br />
><<br />
>:<br />
1<br />
h (u ij − u i−1, j )<br />
1<br />
2h (u i+1, j − u i−1, j )<br />
1<br />
h (u i+1, j − u ij )<br />
rückwärts geno. Differenz<br />
zentrale Differenz<br />
vorwärts geno. Differenz<br />
9<br />
>=<br />
>;<br />
u y(x i , y j ) =<br />
8<br />
><<br />
>:<br />
1<br />
k (u ij − u i, j−1 )<br />
1<br />
2k (u i, j+1 − u i, j−1 )<br />
1<br />
k (u i, j+1 − u ij )<br />
9<br />
>=<br />
>;<br />
u xx(x i , y j ) = 1 h 2 (u i+1, j − 2u ij + u i−1, j )<br />
u xy(x i , y j ) = 1<br />
4hk (u i+1, j+1 − u i+1, j−1 − u i−1, j+1 + u i−1, j−1 )<br />
u yy(x i , y j ) = 1<br />
k 2 (u i, j+1 − 2u ij + u i, j−1 )
Cramer’sche Regel<br />
gegeben: A · ⃗x = ⃗r<br />
⇒ x j = <strong>de</strong>t(⃗a 1, . . . , ⃗r, . . . , ⃗a n)<br />
<strong>de</strong>t A<br />
Bemerkung: i<strong>de</strong>al für n = 2<br />
Das Einzelschrittverfahren von Gauß - Sei<strong>de</strong>l<br />
x (m+1)<br />
1 = 1 <br />
<br />
b 1 − a 12 x (m)<br />
2 − a 13 x (m)<br />
3 − . . . − a 1n x (m)<br />
n<br />
a 11<br />
x (m+1)<br />
2 = 1 <br />
b 2 − a 21 x (m+1)<br />
1 − a 23 x (m)<br />
3 − . . . − a 2n x (m)<br />
n<br />
a 22<br />
x (m+1)<br />
3 = 1 <br />
b 3 − a 31 x (m+1)<br />
1 − a 32 x (m+1)<br />
2 − . . . − a 3n x (m)<br />
n<br />
a 33<br />
.<br />
x (m+1)<br />
n = 1<br />
a nn<br />
(. . .)<br />
mit Startvektor ⃗x (0) = ⃗0