07.12.2012 Aufrufe

001-014 Titelbogen - Reticulum Artis

001-014 Titelbogen - Reticulum Artis

001-014 Titelbogen - Reticulum Artis

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

I<br />

D I E K U N S T DE N K MÄL E R<br />

D E S<br />

K A N T O N S S C H W Y Z<br />

NEUE AUSGABE BAND III.I<br />

DER BEZIRK EINSIEDELN I<br />

DAS BENEDIKTINERKLOSTER EINSIEDELN<br />

VON<br />

WERNER OECHSLIN<br />

ANJA BUSCHOW OECHSLIN<br />

GESELLSCHAFT FÜR SCHWEIZERISCHE KUNSTGESCHICHTE GSK, BERN<br />

2003


REGISTER<br />

Aarau 110, 126, 178<br />

Aaron 220, 444<br />

Abbarth (Abart), Franz (1769–1863), Bildhauer, Vistgau/<br />

Tirol, Kerns 334, 387 , 393, 449, 689<br />

Abegg, Benno, (1712–1792), Pater 315, 317<br />

Abendmahl 104, 122, 136, 153, 308, 319, 345, 358, 360,<br />

401, 403, 406, 407, 419, 420, 422, 430, 431, 442, 444<br />

Abendmahlkuppel 136, 345, 358<br />

Abigail 382<br />

Abraham, Meister (1578, 1580), Steinmetz 210, 212, 215<br />

Abtei 28, 38, 42, 188, 207, 208, 209, 212, 215, 216, 217,<br />

219, 228, 230, 232, 236, 253, 270, 289, 293, 294, 295,<br />

296, 306, 310, 326, 327, 328, 330, 341, 346, 347, 569,<br />

470, 485, 486, 487, 497, 505, 505, 509<br />

Abteihof 232, 326, 330, 341, 346, 347, 369, 485, 486, 487,<br />

497, 504<br />

Abteikapelle St. Michael (Prälatenkapelle) 199, 203, 208,<br />

209, 210, 289, 296, 347, 470, 475, 476, 505<br />

Abtwahl 199, 201<br />

Accademia di San Luca, Rom 195<br />

Acta Apostolicae Legationis Helveticae 54<br />

Acta Sanctorum 15, 27, 180<br />

Adam und Eva 343, 406, 428, 445, 448, 458, 462<br />

Äbte (nach Vornamen): Adam Heer 94, 102, 202, 209, 212,<br />

215, 237, 251, 372 – Augustin I. Hofmann 51, 87, 90,<br />

100, 102, 103, 104, 105, 217, 218, 220, 225, 226, 227,<br />

232, 258, 376, 377, 379, 381, 477, 489, 503 – Augustin<br />

II. Reding 101, 103, 108, 113, 115, 118, 122, 123, 124,<br />

185, 187, 191, 192, 196, 232, 233, 235, 237, 238, 239,<br />

240, 241, 242, 243, 245, 249, 250, 252, 253, 256, 257,<br />

258, 260, 261, 266, 267, 272, 306, 428, 464, 469, 489,<br />

501 – Basilius Oberholzer 339, 345, 346, 347, 348,<br />

349, 480, 486, 487, 488 – Beat Küttel 95, 96, 330, 331,<br />

332, 333, 384, 478 – Benno Gut 361, 368 – Berchtold I.<br />

104 – Burkhard von Krenkingen-Weissenburg 208 –<br />

Coelestin Müller 334, 335, 336, 337, 339, 347, 387 –<br />

Eberhard 191, 199, 201, 330, 368, 357, 375, 426, 435,<br />

469, 485, 500 – Embrich 199, 200, 203 – Georg Holzherr<br />

361 – Gero 199, 203 – Gerold von Hohensax 75,<br />

199, 206 – Gregor 99, 199, 201, 202, 253, 375, 436 –<br />

Heinrich Schmid 85, 129, 140, 144, 339, 340, 341, 345,<br />

346, 485, 497, 505 – Ignaz Staub 361, 364, 368, 372,<br />

485 – Joachim Eichhorn 103, 208, 209 – Johannes I.<br />

von Schwanden 28, 29, 202, 204, 489, 500 – Konrad I.<br />

199, 203, 204 – Konrad Tanner 333, 334, 384, 385 –<br />

Konrad von Hohenrechberg 199, 207 – Ludwig Blarer<br />

199, 297, 208, 209 – Marian Müller 329, 330 – Maurus<br />

von Roll 57, 173, 174, 185, 186, 187, 190, 192, 259, 265,<br />

266, 267, 294, 295, 411, 485, 517 – Nikolaus II. Imfeld<br />

289, 310, 317, 327, 329, 383, 422, 438, 482, 484, 486,<br />

577<br />

487, 488, 490, 491, 494, 495, 498 – Plazidus Reimann<br />

98, 99, 102, 113, 123, 226, 233, 260, 372, 373 – Raimund<br />

Tschudy 361 – Raphael Gottrau 251, 257, 258,<br />

259 – Thietland 191, 201, 435, 469, 478 – Thomas I.<br />

Schenklin 87, 291, 295, 296, 297, 305, 306, 307, 308,<br />

310, 326, 327, 370, 432, 477, 504 – Thomas II. Bossart<br />

353, 432, 498 – Ulrich Wittwiler 42, 56, 81, 199, 207,<br />

208, 209, 212, 216, 217, 224, 501, 503<br />

Ahorn, Lukas (1816), Maurer 385<br />

Alberti, Leon Battista (1404–1472) 299<br />

Albertus Magnus (1193–1280) 95<br />

Albinger (Albin), Franz (1687), Maurer, Bregenz 253<br />

Albis 16<br />

Alchimistenlabor 253<br />

Alciati, Andrea (1492–1550) 77, 404<br />

Aleandro, Girolamo (1480–1542) 120<br />

Algardi, Alessandro (1602–1654), Bildhauer und Architekt<br />

436<br />

Allegorien 249, 333, 416, 423, 426, 428, 430, 432, 433, 439,<br />

440, 465, 469, 471, 472, 473, 475, 480, 484, 499<br />

Alp 15, 17, 98, 227, 331, 346, 486<br />

Alpbrücke 252, 331<br />

Alpthal 16, 17, 40<br />

Altäre: Annaaltar 330, 385, 404, 430, 436 – Apostelaltar<br />

202, 222, 238 – Benediktsaltar 83, 96, 101, 107, 195,<br />

345, 406, 424, 439 – Heinrichaltar 345 – Herz-Jesu-<br />

Altar 345 – Herz-Maria-Altar 345 – Heilig-Kreuz-Altar<br />

96, 206, 209, 220, 311, 338, 358, 360 – Johannesaltar<br />

202 – Josephaltar 310, 430 – Katharinaaltar 204, 209 –<br />

Konradaltar 345 – Martinaltar 202 – Mauritiusaltar 96,<br />

202, 203, 310, 330, 436 – Meinradaltar 81, 83, 121, 122,<br />

195, 209, 220, 338, 345, 425, 428 – Ölbergaltar 208, 220,<br />

310, 311, 338, 336, 437 – Patroziniumsaltar 91, 310, 315,<br />

324, 325, 338, 361, 362, 419 – Rosenkranzaltar 226,<br />

310, 315, 323, 324, 325, 336, 361, 419, 455 – Sigismundaltar<br />

101, 310, 436 – Stephanaltar 202<br />

Alsted, Johann Heinrich (1588–1638) 513<br />

Altaraufsätze 172, 322<br />

Altarverzeichnis 201<br />

Altieri, G. B., Bischof 98<br />

Altötting 58, 396<br />

Ammann, Benedikt (1586–1650), Pater 224<br />

Amsel 17<br />

Amselspitz 17<br />

Amtsleute 211<br />

Andachtsbild 45<br />

Andreas Jörg von Burtolf (1504), Steinmetz 525<br />

Andreas, Apostel 325, 419, 450<br />

Annakapelle 226<br />

Annakapelle, Pfäffikon 258


578 REGISTER<br />

Annales Heremi s. Hartmann, Christophorus<br />

Annalisten 28<br />

Anno Santo 94<br />

Anschauungsraum 181, 399<br />

Antependium 98, 387, 422<br />

Anton, Joseph (150)<br />

Antonini, Alessandra 203<br />

Apokalypse 447, 449<br />

Apostel 52, 54, 55, 69, 82, 104, 202, 207, 208, 209, 220,<br />

241, 250, 251, 316, 325, 344, 372, 406, 407, 411, 419,<br />

422, 443, 450, 458, 462, 535<br />

Apotheke 226, 252, 253, 326<br />

Appenzell 74, 211, 377<br />

Appuhn, Horst, Kunsthistoriker 77, 78<br />

Apsidiole 202<br />

Apsis 200, 201, 202, 203, 208, 238, 251, 283, 315, 316, 368<br />

Arche Noah 119, 121, 406, 425<br />

Architekten, Baumeister s. Asper; Bagnato; Beer; Baum;<br />

Braun; Becker; Bianchi; Cagnola; Fischer; Gaudy;<br />

Häusler; Hörbst; Huttle; Keller; Kuen, Michael; Kuen,<br />

Johann Georg; Kurrer; Lochbichler; Lonogone; Melchior<br />

aus Solothurn; Moosbrugger, Caspar; Moosbrugger,<br />

Johann; Meyer; Moser; Natter; Ort; Riccardi; Rueff,<br />

Johannes; Rueff, Michael; Ruprich-Robert; Schenker;<br />

Singer; Solari; Stockmeyer; Thumb; Wickart; Willam<br />

Architekturkritik, monastische 266<br />

Architekturmalerei 136, 220, 360, 479<br />

Archiv 291, 293, 295, 470, 478<br />

Argenti, Giovanni Battista, Bildhauer, Viggiù bei Mendrisio<br />

387<br />

Aristoteles 47, 51<br />

Arkaden 310, 326, 328, 330, 489, 492, 495, 496, 497, 498,<br />

499, 500, 502<br />

Arnim, Achim von (1781–1831) 83<br />

Asam, Cosmas Damian (1686–1739), Maler 69, 70, 71, 73,<br />

121, 122, 129, 136, 137, 144, 150, 154, 158, 165, 166,<br />

172, 185, 187, 188, 195, 196, 197, 198, 295, 308, 309,<br />

310, 315, 334, 335, 336, 354, 355, 356, 357, 359, 360,<br />

399, 400, 402, 403, 404, 406, 407, 408, 410, 411, 412,<br />

413, 414, 415, 416, 417, 419, 420, 422, 426, 428, 431,<br />

432, 434, 445, 453 – Egid Quirin (1692–1750), Bildhauer,<br />

Stuckateur 129, 132, 134, 140, 145, 150, 165,<br />

166, 172, 185, 187, 188, 195, 196, 197, 198, 295, 308,<br />

309, 315, 334, 335, 354, 355, 356, 357, 362, 400, 403,<br />

404, 410, 422<br />

Aschmann, Johann Jakob (1747–1809), Maler, Stecher 40,<br />

43<br />

Asper, Zeichner 98 – Hans Conrad (um 1588–um 1655),<br />

Bildhauer und Baumeister 361, 378, 381, 388, 393<br />

Athen 33, 96<br />

Atrium 17, 199<br />

Au, Benediktinerinnenkloster 40, 225<br />

Auer-Lehrgang 116, 175, 194, 284, 299, 303<br />

Auer Zunft 264<br />

Augsburg 22, 55, 82, 83, 108, 114, 119, 183, 295, 490<br />

Augsburgerplan 295, 507<br />

Augustin, Meister (Henkel?) (1514), Bildhauer 207<br />

Ausdruckskunst 167, 168<br />

Avantgarde 50<br />

Babel, Johann Baptist (1716–1799), Bildhauer 129, 316,<br />

322, 325, 327, 330, 331, 333, 368, 441, 443, 444, 449,<br />

450, 454, 475, 485, 489, 496, 497, 498, 499, 500<br />

Bach, Johann Sebastian (1685–1750) 168, 171<br />

Bachelet, Louis 115, 345<br />

Bäckerei 341<br />

Badehaus 208, 212, 215, 219, 232<br />

Bader, Abraham(1694–nach1747), Stuckateur 316<br />

Bagnato, Johann Caspar (1696–1757), Baumeister 328<br />

Baldinucci, Filippo (1624–1696) 47, 50, 154<br />

Bargetzi, Firma für Steinbearbeitung und Restaurierung,<br />

Solothurn 365<br />

Barnabas von Mosax (+1501), Pfleger 199, 206, 207<br />

Barockforschung 53, 147<br />

Barockisierung 185<br />

Baronio, Caesare (1538–1607) 407, 406.<br />

Basler Kathedrale 81<br />

Bauherrschaft 161, 166, 167, 173, 174, 186, 187, 190, 191,<br />

192, 193, 194, 265, 304<br />

Bauhütte 196, 207, 211<br />

Bauleiter 276, 385<br />

Bauleitung 297, 308<br />

Baum Jesse, Jessebaum 87, 120<br />

Baum, Philipp (1849–1886), Architekt, Mainz 145, 152,<br />

348, 388, 505<br />

Baumgarten, Alexander Gottlieb 179<br />

Bäumler, Johann 514<br />

Baumwollspinnerei 332<br />

Bauprozess 266<br />

Baur, Othmar (1901–1978), Fotograf, Einsiedeln 18, 153<br />

Bauwesen 159, 206, 303<br />

Beci, Antonio (1680), Stuckateur 241, 252<br />

Becker, Karl, Architekt, Hochdorf 364, 365<br />

Beer (von Bleichten), Franz (1660–1726), Baumeister<br />

144, 150, 161, 163, 166, 167, 175, 191, 193, 259, 264,<br />

265, 271, 275<br />

Behrens, Peter (1868–1940), Architekt 150<br />

Beichte 455, 456, 457, 465<br />

Beichthaus 236, 239, 245, 247, 249, 254, 258, 277, 338,<br />

368, 455, 464, 495<br />

Beichtstühle 110, 245, 351, 455, 456<br />

Beinhaus 82, 238, 258, 261, 489<br />

Bellarmin, Roberto (1542–1621), Kirchenlehrer, Jesuit 51,<br />

52, 53, 100, 101, 183, 398<br />

Bellinzona, Bellenz 168, 192, 259, 265, 280, 315, 317, 333<br />

Belsazar, König 457<br />

Bencard, Johann Caspar, Verleger 187<br />

Benedikt 54, 101, 117, 123, 195, 202, 307, 317, 326, 348,<br />

353, 403, 404, 406, 418, 419, 422, 423, 478, 479<br />

Benediktinerkongregation 53, 87, 99, 123, 218, 232, 251<br />

Benediktinerorden 26, 55, 112, 161, 450<br />

Benediktsregel 112, 117, 423, 478<br />

Benediktsstatue 316, 331<br />

Benediktszimmer 328, 475<br />

Bennau 91<br />

Bennau, Kapelle St. Sebastian 332<br />

Benno, Pater, Ochsenhausen, Orgelbauer 226<br />

Benno (1751), Zimmermann 322<br />

Benziger, Buchdrucker, Verlag, 59, 65, 73, 90, 112, 129,


332, 342, 497 – Johannes (1868–1936), Pater 357, 361<br />

– Karl (1799–1773), Verleger 84 – Karl J. 77, 78, 80, 81,<br />

110 – Nikolaus, Verleger 84<br />

Berbig, Joseph (1718), Stuckateur 297, 482<br />

Bergamo, Dom 317<br />

Bergkloster 190, 272, 284<br />

Bernini, Giovanni Lorenzo (1598–1680), Bildhauer und<br />

Architekt 280<br />

Berno, Abt von Reichenau 81<br />

Beroldingen, Joachim von (1600 Pfarrer in Einsiedeln,<br />

+ 1620), Pater 90, 217<br />

Beromünster, Propstei 211<br />

Bertle, Anton, Vergolder, Maler 341, 342, 344, 462 – Franz<br />

(1828–1883), Maler aus Schruns 341, 342, 343, 344,<br />

462 – Ignaz, Bildschnitzer 341, 462 – Johann Jakob,<br />

Maler 342, 351, 455, 462<br />

Bertsche, Franz Xaver 59<br />

Besançon 252<br />

Bestuhlung, Kirchengestühl 384, 419<br />

Betz, Joseph, Bruder im Kloster Disentis (1666–1737),<br />

Kunstschmied 381<br />

Beul, Konrad (Profess 1550, + 1572), Pater, Dekan 209<br />

Beuron, Kloster 348<br />

Beuroner Kunst 47<br />

Beurret, Placidus (1694–1779), Pater 327, 482<br />

Beutler, Athanasius (1638–1683), Pater, Maler 82, 86, 94,<br />

123, 245, 506 – Karl Ludwig, Maler, s. Beutler, Athanasius<br />

Bevers, Holm 77<br />

Bianchi, Paolo Federico, Architekt, Mailand 489, 492,<br />

493, 494, 495, 507<br />

Bianchini, Francesco (1662–1729) 179, 180<br />

Biber 15<br />

Biberbrugg 15, 331<br />

Bibliothek 31, 32, 33, 78, 110, 166, 217, 218, 219, 227, 232,<br />

284, 291, 293, 294, 297, 310, 327, 328, 331, 332, 339,<br />

341, 342, 368, 470, 482, 483, 484, 504, 505<br />

Bildhauer, Bildschnitzer s. Abbarth; Argenti; Asam; Asper;<br />

Augustin; Babel; Bildhauer aus Bergamo; Carlone; Curiger;<br />

Dub; Eggenmüller; Feuchtmair, Franz Joseph;<br />

Feuchtmair, Joseph Anton; Feuchtmayr; Guggenbüel;<br />

Jörg; Kälin; Kuen; Leuch; Maag; Manfredini; Mayer;<br />

Meyer; Payer, Alois; Payer, Rosa; Pozzi; Schell; Spaht;<br />

Wickart; Wipplinger<br />

Bildhauer aus Bergamo 322, 325, 419<br />

Birchler, Coelestin (1723–1763), Maler 325, 330 – Coelestin,<br />

Maler (Vorkommen 1805–1815) 384, 506 – Linus<br />

(1893–1967), Kunsthistoriker 17, 128, 129, 131, 139,<br />

145, 147, 150, 152, 154, 155, 156, 159, 160, 161, 162,<br />

163, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174,<br />

175, 198, 199, 200, 251, 267, 271, 298, 361, 362, 363,<br />

365, 368, 396, 397, 399, 425 – Meinrad Stephan, Zimmermann<br />

357 – Meinrad (Joseph Meinrad Leonz)<br />

(1766–1838), Maler, Altarbauer 334 – Melcher 1578,<br />

Ziegler, 212 – Nikolaus (1801–1857), Maler 337, 338,<br />

351<br />

Bisling, Anselm (1619–1681), Pater 99<br />

Blättler, Rudolf (1841–1910), Pater, Maler 113, 346, 347,<br />

348, 351, 368, 388, 462, 466, 467, 476, 477<br />

REGISTER 579<br />

Blaues Zimmer 328<br />

Blockbuch 78, 79, 80, 81, 84, 86, 129, 164, 206, 375, 500<br />

Blondel, Jacques-Francois (1705–1774), Architekt 176<br />

Bludenz 332, 383, 387, 396<br />

Bluntschli, Johann Caspar (1808–1881) 24<br />

Böchk 215<br />

Boissonnas, Henri, Restaurator 471 – Pierre, Restaurator 471<br />

Bollandisten 27<br />

Böllerschüsse 32, 66<br />

Bonhomini, Giovanni Francesco, Nuntius von 1579–<br />

1581, 212<br />

Bonanni, Filippo (1638–1725), Jesuit 489<br />

Bonstetten, Albert von, (1442/43–1504/05), Pater 77, 81<br />

Borromäus, Karl, Carlo Borromeo (1538–1584) 55, 91, 94,<br />

103, 238<br />

Borromeo, Federico (1564–?1631) 105<br />

Borromini, Francesco (1599–1667), Baumeister 173, 174<br />

Bosca, Pietro Paolo 105<br />

Bossard, Viktor Ferdinand (1699–1772), Orgelbauer, Baar<br />

322<br />

Bossert, Helmuth Th. 77<br />

Bouelles, Charles de (nach 1470–zwischen 1553/1567)<br />

153, 407<br />

Bouthilier, Franz Joseph, Orgelbauer 330, 441, 454<br />

Bracchi, Bonifacio, Priester, Maler 328, 474<br />

Brägger, Carl sen. , Dekorationsmaler 346<br />

Brand 26, 28, 38, 200, 202, 203, 204, 209, 212, 217, 230,<br />

252, 375, 376, 394, 486<br />

Brand Sodoms 316, 448<br />

Brandenberg, Johannes (1661–1729), Maler, Zug 71, 196,<br />

245, 247, 249, 251, 281, 294, 296, 315, 341, 349, 351,<br />

455, 456, 457, 462, 464, 465, 466, 471, 472, 473, 475,<br />

476, 477, 478, 501 – Uhrmacher (1648), Zug 227<br />

Brandes, Karl (1810–1867), Pater 17, 38, 84<br />

Brant, Sebastian (1457–1521) 81<br />

Braun, Anton (1812), Orgelbauer 333, 454 – Caspar (1714–<br />

1781), Bruder, Klosterbaumeister 311, 324, 326, 327,<br />

328, 331, 381, 488, 496, 504 – Hans (1666– um 1726),<br />

Steinmetz 259, 260, 264, 266, 295, 306, 309 – Jakob s.<br />

Braun, Caspar<br />

Bregenz 107, 161, 163, 233, 243, 253, 307, 495<br />

Bregenzerwald 165, 300, 309, 338<br />

Bremi, Hans (1604), Maler, Rapperswil 219, 220 – Johann<br />

Baptist, Holzschnitzer 351, 456<br />

Brentano, Brentan, Materialienlieferant, Konstanz 309<br />

Brentano, Clemens (1778–1842) 83<br />

Breysig, Kurt 167<br />

Breznice 397<br />

Brinckmann, Albert Erich, Kunsthistoriker 139<br />

Bruderschaft 361<br />

Brüderstuben 327<br />

Brüel 31, 38, 40, 83, 99, 106, 209, 218, 222, 224, 226, 253,<br />

257, 258, 259, 260, 261, 262, 331, 363, 456<br />

Brugg 332<br />

Brunnen 34, 113, 212, 216, 278, 326, 330, 461, 462, 465,<br />

487, 500, 501, 502<br />

Brunnen SZ 320, 341<br />

Brunner, Maurus (1750), Goldschmied 324 – Thietland<br />

(1901–1875), Pater 336, 338, 341, 342, 343, 344


580 REGISTER<br />

Brustbilder 82, 224, 238, 326, 497<br />

Bucelin, Gabriel (1599–1681), Pater (Weingarten) 69<br />

Buchdruckerei 54, 79, 106, 226, 227, 260, 291, 293, 294,<br />

327, 332, 333, 492<br />

Büchser, Felix (+ 6.2.1578), Bildschnitzer 209 – Jakob<br />

(1616–1628), Maler, 224<br />

Buchten, Hans 1578, Glaser, Zürich 210<br />

Bulle 53, 66, 77, 119 – von Papst Leo VIII., Engelweihbulle<br />

28, 67, 69, 77, 78, 80, 107, 204, 206, 381, 409,<br />

410, 411, 490<br />

Bundeslade 412<br />

Burckhardt, Jakob (1818–1897) 131, 134, 136, 137, 145,<br />

161, 181<br />

Burkhard, Bischof von Konstanz 206, 375<br />

Bürli, J. M. (1890), Restaurator 348, 349<br />

Burnet, Gilbert (1643–1715), Bischof von Salisbury 33,<br />

106<br />

Büsserzyklus 103<br />

Cagnola, Luigi (1762–1833), Architekt, Mailand 385, 387<br />

Campana, I. C. Franciscus 95<br />

Canisius, Petrus (1521–1597), Jesuit 515<br />

Canova, Antonio (1757–1822), Bildhauer 387<br />

Cappella Heremitana 204, 500<br />

Carl Anton, Fürst zu Hohenzollern Sigmaringen 85<br />

Carlone (Carloni), Carlo Innocenzo (1686–1775), Maler<br />

81, 101, 107, 195, 196, 311, 315, 422, 428 – Diego Francesco<br />

(1674–1750), Bildhauer 195, 196, 310, 311, 316,<br />

323, 375, 381, 387, 422, 506, 430, 436, 438<br />

Carraramarmor 334, 352, 387<br />

Caspar von Hohenems, Graf 218, 375, 377, 381, 393<br />

Castrum Doloris 257<br />

Cella Meinradi 71<br />

Charakterlehre 176<br />

Charpentrat, Pierre 170<br />

Chateaubriand, Francois René Vicomte de (1768–1848) 60<br />

Chor 38, 63, 102, 103, 107, 139, 140, 144, 145, 153, 158, 168,<br />

187, 188, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 207, 208, 209, 210,<br />

212, 215, 217, 219, 220, 221, 222, 224, 225, 226, 227,<br />

232, 233, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243,<br />

245, 247, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257,<br />

258, 260, 261, 267, 272, 276, 277, 281, 282, 290, 291,<br />

292, 293, 295, 296, 299, 300, 304, 306, 307, 308, 309,<br />

310, 311, 315, 316, 317, 319, 320, 322, 323, 328, 330, 331,<br />

333, 336, 338, 339, 340, 342, 343, 344, 345, 348, 349,<br />

350, 356, 357, 358, 361, 368, 373, 375, 377, 381, 382,<br />

384, 387, 393, 394, 403, 406, 419, 428, 432, 435, 436,<br />

437, 438, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449,<br />

450, 551, 552, 453, 554, 455, 501, 503, 505, 506<br />

Choraltar 220, 241, 243, 247, 250, 315, 316, 319, 320, 323,<br />

496<br />

Chorbaukommission 237<br />

Chorgestühl 238, 240, 250, 251, 442, 450<br />

Chorgitter 112, 238, 250, 276, 442<br />

Chortürmchen 331<br />

Chorumbau 315–322<br />

Christen, Hans 1606, Steinmetz 219 – Johann Karl, Goldschmied,<br />

Uri 114<br />

Christentum 112, 164, 167<br />

Christus 55, 69, 73, 104, 119, 120, 199, 201, 204, 362, 372,<br />

375, 381, 406, 407, 409, 417, 420, 430, 445, 450 –<br />

Christuskind (Jesuskind) 89, 394, 425, 432 – Christus<br />

zur Engelweihe herabschwebend 336, 358, 359, 360,<br />

404, 406, 413, 414, 415, 416, 472 – Christus und Maria<br />

376, 377 – Christus mit Kreuz 419 – Christus und<br />

Zachäus 417, 460 – Versuchung Christi 461 – Christus<br />

heilt den Kranken am Teich Bethesda 461 – Auferweckung<br />

des Jünglings von Naim 461 – Christus und<br />

die Samariterin 462 – Auferweckung des Lazarus 465<br />

– Christus und Maria Magdalena 466 – Christus und<br />

die Ehebrecherin 458 – Christus im Garten von Gethsemane<br />

47 – Christus am Ölberg 437, 453, 477 – Geisselung<br />

Christi 453, 477 – Christus vor Kaiphas 453 –<br />

Kreuztragender Christus 437 – Christus am Kreuz 317,<br />

373, 437, 453, 477, 478 – Opfertod Christi 449 – Lamm<br />

Gottes 453 – Pietà 453 –Grablegung Christi 453<br />

Chronik, Chroniken 29, 38, 40, 56, 57, 58, 59, 77, 81, 100,<br />

127, 128, 206, 207, 208, 212, 217, 250, 252, 408<br />

Chrysogonus, Lorenz 95<br />

Clausner, Jac. 90<br />

Clermont-Ferrand 396<br />

Comolli, Antonio 494<br />

Concina, Daniele (1687–1756) 492, 502<br />

Cooper, J. Fenimore (1789–1851) 38<br />

Correggio, Antonio Allegri (ca.1490–1534), Maler 431, 476<br />

Crusius, Jakob Andreas (1636–1680) 408<br />

Curiger, Ildefons (1782–ca.1834), Bildhauer, Kleinplastiker,<br />

Einsiedeln 397 – Martin Josef, Ingenieur 490, 507<br />

Custer, Hans Adam, Ziegler 261<br />

Cyclorama 60<br />

D’Achery, Lucas (1609–1685), Benediktiner 27<br />

D’Alembert, Jean Le Rond (1717–1783) 46<br />

D’Anethan, Bonifaz (1714–1779), Pater 198, 315, 316, 317,<br />

323, 329, 444, 496<br />

Dachreiter 208, 219, 251, 373, 375, 505<br />

Dampfheizung 346, 487<br />

De Barni (Barni), Johannes Baptista, Nuntius von 1731–<br />

1739, 301<br />

Dekanat 209, 210, 331, 470<br />

Della Torre, Giovanni, Nuntius von 1596–1606, 123<br />

Delphi 34, 127<br />

De Mura, Francesco (1696–1782), Maler 454<br />

Denliker, Conrad (1668), Steinmetz, Bäch 227 – Hans<br />

(1668), Steinmetz, Bäch 226<br />

Deschwanden, Melchior Paul von (1811–1881), Maler<br />

341, 342, 343, 344, 345, 348, 351, 352, 357, 361, 368,<br />

388, 397, 425, 466, 471<br />

Deutscher Werkbund 112, 113, 162, 164, 171<br />

Devotionalien 107, 111<br />

Diana von Ephesus 396<br />

Dibdin, Frognall Thomas (1776–1847) 78<br />

Diderot, Denis (1713–1784) 46<br />

Dientzenhofer, Johann, Architekt 442<br />

Dieth, Norbert, Kunsthistoriker 165<br />

Dietrich, Joseph (1645–1704), Pater, Diarist 83, 94, 99,<br />

100, 101, 108, 114, 206, 226, 232, 238, 239, 241, 242,<br />

243, 245, 249, 250, 252, 253, 257, 258, 501


Dillingen, Jesuitenkolleg 55, 123<br />

Disentis, Benediktinerkloster 258, 309<br />

Diva Virgo Hallensis 58<br />

Docourt, Aegidius (1698–1743), Pater 327, 482<br />

Documenta Archivii Einsidlensis 28, 199, 208<br />

Doggen 501<br />

Dohme, Robert 139<br />

Domeisen (Dumeisen) Georg, Goldschmied, Rapperswil<br />

115<br />

Doppeltor 206<br />

Doppelturmfassade 189, 203, 269, 271<br />

Dormitorium 209, 210, 211, 212, 215, 217, 219<br />

Dornenkrone 102, 106, 477<br />

Doyen, Claude François 249<br />

Drei Könige 431<br />

Dreifaltigkeit 107, 124, 208, 259, 275, 373, 381, 422, 425,<br />

426, 430<br />

Driesch, Hugo 117<br />

Dub, Johann (1594, um 1613 in Luzern), Bildhauer und<br />

Maler 212, 216, 501<br />

Dubreuil, Jean, Jesuit 407<br />

Ducerceau, J. Androuet (1515–1584), Architekt 190<br />

Dumeisen, Fridolin (+ 1708), Bruder, Kupferstecher 87 –<br />

Heinrich (1653–1723), Goldschmied, Rapperswil 242<br />

Ebenholztabernakel 241, 453<br />

Eberhardsmünster 201<br />

Eberle & Cie., Buchdrucker 59, 332<br />

Eberli, Jörg (1613), Zimmermann 219<br />

Ebersbach-Stich 267, 269, 271, 272, 284, 295, 362, 489,<br />

503<br />

Ebersbach, Johann Heinrich, Stecher (Faktor der Klosterdruckerei<br />

1692–1711), 72, 73, 106, 123, 272, 294<br />

Effinger, Benedikt, Goldschmied 242 – Familie, Goldschmiede,<br />

Einsiedeln 311, 422 – Oswald, Goldschmied<br />

297, 501<br />

Egenmüller, Hans (1514), Bildhauer, Schaffhausen 207<br />

Egg, Kapelle Johannes des Täufers 332<br />

Ehrler (1944), Steinmetz 365<br />

Eichhorn, Hans (1578), Schreiner 210<br />

Einsiedler Brevier 100<br />

Einsle, Anton (1801–1871), Wiener Hofmaler 314<br />

Eisengitter 209<br />

Emblem 43, 77, 103, 123, 245, 401, 404, 428, 439, 440,<br />

446, 469, 474, 480<br />

Embrichmünster 96, 203<br />

Empfindungsraum 181, 398, 399<br />

Empore 152, 188, 251, 282, 299, 304, 322, 323, 350, 351,<br />

404, 409, 412, 430, 441, 442, 462<br />

Encyclopédie 46, 47, 50, 58<br />

Engelberg, Benediktinerkloster 52, 195<br />

Engelweihe 26, 42, 59, 61, 65, 66, 67, 71, 72, 74, 75, 77,<br />

78, 80, 83, 86, 87, 88, 99, 115, 118, 119, 122, 123, 124,<br />

153, 154, 180, 183, 199, 210, 206, 210, 211, 217, 228,<br />

242, 243, 256, 320, 324, 334, 358, 375, 382, 386, 387,<br />

394, 402, 406, 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 415,<br />

417, 428, 432, 446, 447, 453, 472, 473, 476, 497<br />

Engelweihkomödie 72<br />

Engler, Bonifaz, Restaurator 478<br />

REGISTER 581<br />

Englischer Landschaftsgarten 348<br />

Epitaph, Epitaphien 32, 195, 311, 315, 338, 349, 403, 404,<br />

430, 437, 438, 440, 441<br />

Eppo 202<br />

Erbauung, Erbauungsliteratur 38, 56, 57, 61, 72, 79, 90,<br />

103, 105, 106, 107, 122, 182, 343, 357, 358<br />

Erlebnistourismus 65<br />

E.S., Meister 74, 75, 77, 112, 206, 410<br />

Esther 382<br />

Etterlinsche Chronik 29, 81<br />

Etzel 15, 18, 24, 38, 40, 41, 61, 85, 86, 200, 210, 218, 258,<br />

261, 306, 307, 331, 374, 387, 489, 496<br />

Etzelkapelle 73, 83, 94, 128, 258, 342<br />

Etzelwerk 15<br />

Euthal, Kirche zur schmerzhaften Mutter Gottes 332<br />

Evangelistensymbole 319, 334, 422, 505<br />

Ex Voto 224, 376<br />

Exemption 67<br />

Fabian, Meister (1657), Maurer 227<br />

Fahr, Benediktinerinnenkloster 258, 317, 372<br />

Falda, Giovanni Battista 284<br />

Fäsi, Johann Conrad (1727–1790) 31<br />

Fassadenfiguren 365<br />

Fassadenpläne 284<br />

Fellini, Federico 155<br />

Ferdinand, Kurfürst von Bayern 241, 453<br />

Ferrari, Gaudenzio (um 1480–1546), Maler 131<br />

Ferrerio, Pietro (um 1600–1654), Architekt 284<br />

Ferster, A, Lithograph 58<br />

Feuchtmair (Feichtmayr), Franz Joseph (um 1660–1718),<br />

Bildhauer 250, 450 – (Johann) Michael (1666–1713),<br />

Bildhauer 250, 450<br />

Feuchtmayer, Joseph Anton (1696–1770), Bildhauer 194,<br />

195, 196, 309, 310, 311, 322, 381, 430, 346<br />

Feuermauern 330<br />

Feuerwerkskünste 72<br />

Feürstein, Joseph (1707), Zimmermann 289<br />

Finck, Anton (1816), Maurer 385 – Xaver (1816), Maurer 385<br />

Fischbehälter 215<br />

Fischel, L., 514<br />

Fischer (Vyschen), Bernhard (1586), Zimmermann 216 –<br />

Martin, Architekt 334, 338, 385, 507 – Theodor (1862–<br />

1938), Architekt 168<br />

Fischer von Erlach, Johann Bernhard (1656–1723), Baumeister<br />

189, 287, 300, 304<br />

Fischingen, Benediktinerkloster 218<br />

Fleckenstein, Jost, Kommandant der Schweizergarde 98<br />

Fontana, Fulvio 106<br />

Foresti, Bernhard (1774–1851), Pater 385<br />

Franck, Johann, Kupferstecher und Radierer 114<br />

Franger, Karl, Prior Kartause Ittingen 501<br />

Frankl, Ch. , Lithograph 153<br />

Franzoseneinfall (1798) 96, 109, 329, 334, 396<br />

Fraterhof, Fratergarten 347, 369<br />

Fraterstock 296, 341, 470<br />

Frauenbrunnen, Liebfrauenbrunnen, Marienbrunnen 206,<br />

210, 216, 219, 250, 328, 465, 489, 490, 491, 495, 498,<br />

500, 501


582 REGISTER<br />

Freienbach 192, 233<br />

Freiherrenberg 15<br />

Friedhof 220, 224, 258, 260, 331<br />

Friedhofkapelle 226<br />

Friedrich Wilhelm IV. 85, 115<br />

Friedrich, Abt von Hirsau 436<br />

Frisoni, Donato Giuseppe (1683–1735), Architekt und<br />

Stuckateur 307<br />

Fröbel, Theodor (1810–1893), Gärtner 341<br />

Frömmigkeit 32, 56, 59, 60, 106, 107, 163<br />

Frowin, Abt von Engelberg (1146–1178) 478<br />

Fry, Helias, Holzschneider, Zürich 81<br />

Füchslin, Carl, Maler, Vergolder, Einsiedeln 297, 307<br />

Fuchs, Christophor (1749–1814) 82 – Franz Joseph (1709,<br />

1749 noch nachweisbar), Goldschmied 382 – Lienhard,<br />

Giesser 306<br />

Fuessli, Konrad (1578), Glockengiesser, Zürich 211 – Peter<br />

(1578), Glockengiesser, Zürich 211<br />

Fuetscher, Johann Adam (1799), Maler, Blumenegg 369<br />

Fugel, Gebhardt (1863–1939), Maler 361, 362<br />

Führich, Josef von (1800–1876), Maler 348<br />

Furrtenbach, Kupferlieferant, Lindau 216<br />

Fürstengalerie 85<br />

Fürstensaal, s. auch Grosser Saal 115, 341, 471<br />

Furter, Michael (vor 1483– um 1517), Drucker, Basel 80,<br />

81, 530<br />

Füssli, Friedrich Salomon (1802–1847), Stecher 44<br />

Füssli, Johann (1685), Glockengiesser 501 – Johann Caspar<br />

(1706–1782) 196 – Johann Melchior (1677–1736),<br />

Zeichner, Stecher, Zürich 18, 40<br />

Gabler, Nikolaus, kaiserlicher Notar 77<br />

Gabriel, Erzengel 343, 419<br />

Gailhabaud, Jules 116<br />

Galvanoplastik 388<br />

Gangulfkapelle 38, 40, 218<br />

Garten, Gartenanlage 216, 230, 253, 257, 258, 262, 295,<br />

326, 329, 330, 348, 462, 477, 487, 496, 503, 505<br />

Gassner, Thomas (1706–1765), Bruder, Klosterschmied<br />

311, 322, 324, 327, 454, 484<br />

Gasthaus, Gästehaus 215, 219, 326, 343, 496<br />

Gaudy, Adolf (1872–1956), Architekt 357<br />

Gaulli, G. B. (Baciccio) (1639–1709), Maler 195, 197, 431<br />

Gebetsbuch 59<br />

Gegenreformation 52, 80, 94, 100, 103, 105, 107<br />

Gehr, Ferdinand, Maler 467, 487<br />

Geisberg, Max 74<br />

Geistliche Schauspiele 72<br />

Gemperlin, Abraham, Drucker, Freiburg im Breisgau 56,<br />

81<br />

Gengenbach, Georg von 67, 88<br />

Gengenbacher Glashütte 293, 409, 410<br />

Gensbein, Johannes 78<br />

Germain, Michel 27, 33<br />

Germania 72<br />

Geroldseck, Diebold von, Pfleger (1513–1525) 199, 207, 221<br />

Gesamtkunstwerk 49, 63, 127, 137, 140, 145, 150, 154,<br />

158, 178, 179, 180, 181, 182, 185, 190, 198, 400<br />

Geschichtlichkeit 47, 49, 51, 118, 122, 124, 154, 178, 179<br />

Gessner, Hans Heinrich (+ 1622), Maler 217, 220, 221,<br />

222, 224 – Hans (?Hans Heinrich) (1580), Maler 212,<br />

216 – Hans (1606), Maurer 219<br />

Gewölbe 63, 73, 101, 102, 136, 137, 139, 140, 145, 148,<br />

150, 152, 154, 157, 165, 170, 172, 173, 181, 188, 197,<br />

198, 207, 208, 212, 219, 220, 222, 224, 241, 245, 247,<br />

251, 252, 256, 269, 281, 282, 290, 297, 299, 300, 304,<br />

308, 309, 313, 325, 327, 330, 331, 333, 334, 335, 336,<br />

337, 341, 343, 346, 348, 349, 350, 357, 358, 359, 360,<br />

368, 375, 381, 386, 388, 393, 400, 401, 402, 403, 404,<br />

406, 410, 413, 414, 415, 416, 417,418, 419, 420, 422,<br />

424, 430, 431, 432, 435, 442, 448, 453, 454, 456, 466,<br />

471, 472, 482, 483, 488, 492, 506<br />

Giacomel, Franco, Glaskünstler 462<br />

Gianni, Pietro, Stuckateur, Lugano 296, 475, 482<br />

Gibbon, Edward (1737–1794) 32, 148, 162<br />

Giorgioli, Francesco Antonio (?1655–1725), Maler 192<br />

Giurisati, Giorgio Giuseppe, Pater 469<br />

Glarner Schieferplatten 309, 317, 331, 345<br />

Gnadenbild 33, 34, 45, 58, 61, 72, 73, 7, 85, 87, 89, 90, 94,<br />

107, 108, 204, 206, 224, 226, 253, 259, 331, 332, 333,<br />

334, 372, 373, 375, 377, 382, 383, 384, 385, 386, 387,<br />

388, 293, 394, 396, 397, 409, 435, 471, 479, 500, 506<br />

Gnadenkapelle 17, 26, 28, 32, 33, 45, 55, 61, 66, 67, 71,<br />

72, 73, 74, 77, 78, 86, 87, 88, 89, 90, 94, 96, 98, 102,<br />

106, 110, 119, 120, 121, 123, 128, 129, 136, 138, 148,<br />

152, 153, 187, 199, 204, 206, 209, 210, 217, 218, 219,<br />

220, 226, 227, 230, 236, 259, 275, 276, 281, 282, 289,<br />

295, 306, 309, 315, 323, 330, 332, 333, 334, 336, 348,<br />

358, 359, 361, 373, 375, 376, 377, 379, 383, 384, 385,<br />

386, 388, 393, 397, 399, 402, 403, 404, 406, 408, 409,<br />

412, 413, 415, 417, 419, 424, 428, 432, 465, 470, 472,<br />

473, 475, 507<br />

Göpfert, Maurus (1859–1943), Bruder, Maler 474, 476<br />

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) 15, 16, 20, 63, 148,<br />

152, 162, 165, 173, 399<br />

Göller 149<br />

Görres, Joseph von (1776–1848) 84<br />

Gotik 144, 150, 160, 163<br />

Gottvater 55, 336, 360, 373, 376, 377, 404, 413, 414, 415,<br />

425, 432, 434, 445, 472<br />

Göz, Gottfried Bernhard (1708–1774), Maler und Stecher<br />

490<br />

Grab Christi, s. Heilig Grab 253, 505<br />

Grabplatten 100, 102<br />

Grabung, Grabungen 200, 201, 202, 203, 275, 268, 454<br />

Grabungsbefunde 200, 201<br />

Graff, Stephan, Drucker, Freiburg in Ue. 81, 530<br />

Gras, Joseph, (1729) Steinmetz 381<br />

Gray, Robert 31, 32, 46<br />

Gregor der Grosse, Papst 417<br />

Greuter, Matthäus (1557–1638), Zeichner, Stecher 288<br />

Griesel, Alois, Stuckateur 357, 361<br />

Gross, Kapelle St. Nepomuk 332<br />

Grosser Saal, s. auch Fürstensaal 259, 470, 471<br />

Grotte 105, 106, 294, 329<br />

Gruft 101, 102, 106, 215, 242, 505<br />

Grundsteinlegung 203, 259, 275, 276, 295, 329<br />

Guarini, Guarino (1624–1683), Baumeister 174


Guggenbüel, Michael (1680), Bildhauer 242<br />

Giudice, Antonio, Marmorarbeiter 419 – Bernardo, Marmorarbeiter<br />

323, 419 – Giuseppe, Marmorarbeiter 419<br />

– Marmorexperte 319, 320<br />

Guiot, François (1636–38), Glockengiesser 226, 372<br />

Gurlitt, Cornelius, Kunsthistoriker 161, 162, 163, 164, 165,<br />

166, 168, 174, 191<br />

Gutachterplan 503<br />

Gysi, Fritz, Kunsthistoriker 161, 162<br />

Haaga, Karl (1886–1965), Maler, Restaurator 368, 467<br />

Hackaert, Jan (1629– um 1700), Maler und Radierer 17<br />

Hager, Werner, Kunsthistoriker 165, 166<br />

Haggenegg 15, 333, 396<br />

Hagiographie 79, 80, 82<br />

Hainzelmann, Elias (1640–1693), Stecher 82<br />

Hallenkrypta 203<br />

Hamburg, Chile-Haus 168<br />

Hamel, Otto (1866–1950), Maler, Erfurt 147<br />

Häne, Rafael (1891–1951), Pater 112<br />

Hanfstaengl, Erika 197<br />

Hans, Meister (1578, 1580), Maurer 210<br />

Hans Jakoben, Meister (1571), Steinmetz 209, 212, 215<br />

Hartmann, Christophorus (Profess 1583–1637), Pater, Verfasser<br />

der Annales Heremi 27, 28, 74, 87, 104, 199, 202,<br />

203, 204, 208 – Michael, Bildschnitzer, Luzern 238,<br />

240, 247, 450, 452<br />

Hauptaltarbild 250, 251<br />

Hauser, Gebrüder (1816), Maurer, Tirol 385<br />

Häusler, Franz Joseph (1830–1896), Klosterbaumeister,<br />

Unterägeri 345<br />

Hautt, David, Stecher 506<br />

Hautt, Nikolaus (*1641), Stecher 90<br />

Hauttmann, Max, Kunsthistoriker 162, 163, 165, 168, 169<br />

Hecht, Gabriel (1664–1745), Pater in St. Gallen, Zeichner,<br />

Architekt 123<br />

Heidegger, Jodocus (1726), Zimmermann, Bregenzer<br />

Wald 309 – Johann Heinrich (1633–1698), Theologe<br />

28, 36, 118, 119, 121, 124, 125, 428, 469<br />

Heilig Grab 505<br />

Heilige s. Adelheid 33, 97, 98, 101, 201, 435, 436 – Adelhelm<br />

478 – Adelrich 98, 108, 243, 307, 351, 368, 372,<br />

387, 393, 435, 466, 477, 500 – Afra 106, 464 – Aglae<br />

465 – Alexander 99 – Ambrosius 417, 459, 460, 462,<br />

426 – Andreas 325, 419, 450 – Anna 226, 330, 382, 385,<br />

404, 430, 436 – Augustinus 123, 417, 462 – Beatus 82<br />

– Bemba 98 – Benedikt, s. Benedikt – Benno 199, 200,<br />

201, 330, 368, 375, 387, 393, 436, 485, 500 – Candida<br />

99 – David 249, 407, 439, 461, 465, 466 – Dionysius 98<br />

– Erasmus 212 – Eustachius 103 – Felix und Regula 96,<br />

202 – Gallus 208 – Georg 208, 436, 489 – Gerold 98,<br />

217, 326, 436, 466 – Gregor s. Äbte – Helena 464 –<br />

Hieronymus 120 – Ignaz von Loyola 101 – Joachim 382<br />

– Johannes, s. unter J – Joseph 72, 226, 297, 348, 374,<br />

382, 430, 437 – Justus 217, 250, 373, 435 – Karl Borromäus,<br />

s. unter B – Katharina 204 – Kuno 436, 466 –<br />

Lazarus 104, 220, 422, 465 – Magdalena, Maria Magdalena<br />

s. unter M – Manasse 249, 465 – Margaretha 464<br />

– Maria von Ägypten 464 – Martha 103, 104, 106, 465<br />

REGISTER 583<br />

– Martin 201 – Mauritius 81, 86, 97, 98, 104, 199, 201,<br />

202, 217, 243, 250, 307, 368, 371, 373, 435, 436, 489,<br />

500 – Meinrad, s. M – Michael 201, 208, 250, 336, 416,<br />

419, 436, 456, 457, 458, 470, 472, 475, 476, 489 – Pelagia<br />

464 – Philomena 347, 476, 505 – Plazidus 98, 99,<br />

243 – Regula s. Felix und Regula – Sigismund 81, 217,<br />

250, 348, 436 – Silvester 202 – Stephan 201, 202, 417 –<br />

Thais 464, 465 – Ulrich von Augsburg 83, 212, 436, 466<br />

– Ursula 208, 436 – Veronika 77 – Wolfgang s. unter W<br />

Heiligenbüsten 250<br />

Heiligenkult 51, 97<br />

Heiligenverehrung 96, 97, 100, 118<br />

Heiliger Geist 408<br />

Heilsgeschichte 58, 102, 107, 118, 119, 122, 402, 407, 425,<br />

428, 449, 450<br />

Heilwiga, Äbtissin 200<br />

Heimgartner, Josef (1868–1939), Maler 358<br />

Heinecken 74<br />

Heininger, Eduard (1910), Maler, Restaurator 359, 360<br />

Heinrich II. Kaiser 15, 26, 81, 435, 500<br />

Helbling, Jakob (1575), Schlosser, Rapperswil 209<br />

Helmhaus 103, 189, 206, 207, 208, 219, 230, 232, 236, 237,<br />

238, 269, 270, 489<br />

Helvetik 24<br />

Henggeler, Rudolf (1890–1971), Pater 28, 110, 202, 204,<br />

348, 456<br />

Hengststall 347<br />

Herbstgericht 239, 257, 272<br />

Herder, Johann Gottfried (1744–1803) 82<br />

Herdlin, Paul, Goldschmied, Hechingen 377<br />

Hergiswald 89<br />

Hermann, Herzog von Schwaben 199, 201<br />

Hermannus Contractus 202<br />

Herrengarten 212, 215, 326, 327<br />

Herrensaal 215<br />

Herz-Jesu-Denkmal 362<br />

Herzog, Marian (1758–1828), Pater 28<br />

Hesse, Volker 155<br />

Hildegard, Äbtissin der Zürcher Fraumünster-Abtei 394<br />

Hiltensperger, Johann Jost (1711–1792), Stecher 90<br />

Hochaltar 241, 316, 322, 323, 333, 345, 348, 399, 413, 446,<br />

449, 450, 501<br />

Höfe 15, 24, 362<br />

Hofmann, Heinrich (1578), Zimmermann, Zürich 210<br />

Hofmeister, J. Caspar 124<br />

Hofspeisesaal, Grosser Speisesaal 331, 474<br />

Hohelied 396<br />

Hohenzollern 27, 85, 97, 115, 377<br />

Hohlgalvanotechnik 348<br />

Holzbrücke 40<br />

Holzschnitt 40, 78, 81, 84, 207, 208, 503<br />

Holzschopf 326<br />

Holzzement 347, 455<br />

Homanns Erben 22<br />

Honegger, J. J., Lithograph, Maler 82<br />

Hörbst, Ignaz (1829–1899), Baumeister 497, 502<br />

Hortus conclusus 329<br />

Hubala, Erich, Kunsthistoriker 154<br />

Hugenottenstil 161


584 REGISTER<br />

Huggler, Max, Kunsthistoriker 199, 200<br />

Hugo von St. Viktor 104<br />

Hühnerstall, Hühnerhaus 326, 327<br />

Humboldt, Alexander von (1769–1895) 18, 176, 178<br />

Humlen, Michel (1586), Schmied 216<br />

Hundestall 215<br />

Hunger, Konrad(1623–1662), Pater 25, 56, 98<br />

Hurden 15, 24<br />

Hürlimann, J., Stecher 44 – Thomas 155<br />

Hüsser, Gregor (1632–1704), Pater 56, 99, 408, 456<br />

Huttle, Jakob (+ 1850), Schnepfau, Klosterbaumeister 129,<br />

230, 340, 345, 376, 384, 505, 507<br />

Hydrantenanlage 346<br />

Hygiene 266, 290<br />

Hyller, Sebastian (1697–1730), Abt von Weingarten 308<br />

Idea Sacrae Congregationis Helveto-Benedictinae 125,<br />

251, 294, 503<br />

Idealansicht 233<br />

Illation 98<br />

Immunität 26, 199<br />

Inglin, Meinrad 86<br />

Irsee, Stiftskirche 264<br />

Isaak-Opfer 449, 477<br />

Iselin, Jacob Christoff 124<br />

Ittendorf, Schloss 233, 257, 258, 259, 332<br />

Jacob, Meister (1643), Maler, Zug 227<br />

Jacquet, Claude, Kanoniker 27, 102, 109, 250, 252, 253<br />

Jäggi 514<br />

Jael 382<br />

Jakob von Voragine 80<br />

Jakobus minor, Apostel 325, 418, 450<br />

Jannsen, Hans (1578), Maurer, Maienthal 210<br />

Janssonius, Johann 43, 503<br />

Jephte-Opfer der Tochter 449<br />

Jesuit, Jesuiten 33, 55, 95, 105, 106, 123, 162, 183, 186,<br />

187, 191, 200, 226, 227, 229, 250, 262, 265, 407, 428,<br />

439, 492, 502<br />

Jesuitenarchitektur 191<br />

Jesuitenschulen 339<br />

Jesuitenstil 161<br />

Johann Georg, Graf von Hohenzollern-Hechingen 377<br />

Johann V., Graf von Montfort-Tettnang 233<br />

Johannes von Lenzigen, Abt des Zisterzienserklosters<br />

Maulbronn 376<br />

Johannes, Evangelist 55, 96, 317, 353, 411, 416, 419, 444,<br />

446, 447, 449, 453<br />

Johannes der Täufer 422, 435, 437, 446<br />

Johannesbach, Johannesbächlein 326, 348<br />

Johanneskapelle 81, 96, 199, 206, 211<br />

Jörg, Meister (1656), Bildhauer 227<br />

Jos von Hufingen (1504), Steinmetz 525<br />

Josephskapelle 226<br />

Judith 382<br />

Jüngling von Naim 461<br />

Kaiser Wilhelm I. 85<br />

Kaiserbildnisse 327, 482<br />

Kaiserstatuen 497<br />

Kalchrain, Kloster 293<br />

Käli, Jörg (1613), Zimmermann, 219<br />

Kälin, Franz Anton (1740er Jahre), Bildhauer 236, 327 –<br />

Franz (1684), Zimmermann 501 – J. Benedikt, Lithograph<br />

40 – Johann Justus (1684), Pfauenwirt, Giesser<br />

501 – Meinrad (um 1790–1834), Maler, Stecher 59 –<br />

Othmar (1709), Schreiner 294 – Robert, Pfarrer, 184<br />

Kalkgrube 262<br />

Kanoniker 252, 253<br />

Kanzel 294, 309, 317, 331, 338, 349, 362, 419, 422, 453,<br />

477, 478<br />

Kanzlei 209, 210, 212, 294, 328, 474<br />

Kanzleiarchiv 294<br />

Kanzleizimmer 474<br />

Kanzlerhaus 209, 210, 327<br />

Kapelle Maria End 45<br />

Kapelle St. Benedikt 226, 258<br />

Kapitel, Kapitelsbeschluss, Kapitelversammlung 218, 226,<br />

232, 233, 237, 238, 239, 240, 241, 243, 252, 256, 257,<br />

258, 259, 260, 261, 262, 265, 266, 267, 275, 278, 295,<br />

296, 297, 304, 305, 307, 308, 333, 342, 353, 430<br />

Kapitelhaus 328<br />

Kapitelsaal 232, 292, 328, 347, 470, 480<br />

Kappelerkrieg 15<br />

Kapuziner 105, 106, 253<br />

Kapuzinerkloster Rapperswil 106<br />

Karl Albert, König von Sardinien 387<br />

Karrenschopf 215<br />

Karrenstall 327, 331<br />

Kastvögte 206<br />

Katakombenheilige 98, 101<br />

Katholizismus 65, 164<br />

Katzenstrick 40, 41, 45, 331<br />

Kaufflin, Mathias, Zeichner, Schreiber 194, 236, 272, 294,<br />

295, 325, 328, 489, 503, 504, 505<br />

Kauflin, Mathias (um 1680), Vergolder 242<br />

Kavaliersperspektive 42, 230, 235<br />

Keiser, Anton (Franz Anton 1722–1759?), Giesser, Zug 502<br />

Keller, Alois (1788–1866), Maler 334, 335, 336, 343, 359,<br />

417 – Architekt Luzern 341 – Jakob, Glockengiesser<br />

373 – Karl (1823–1904), Maler 337<br />

Kempten 16, 238, 241, 243, 245, 249, 335<br />

Ketzerboden 40<br />

Keuffleren, Hans Rudolf (1578), Zimmermeister, Zürich 210<br />

Kilian, Bartholomäus (1630–1696), Stecher 86<br />

Kilian, Georg Christoph (1709–1781), Stecher 22, 295, 489,<br />

503<br />

Kilian, Philipp (1628–1693), Stecher 124<br />

Kirchenschatz 31, 109, 113, 209, 306, 331<br />

Kirchenväter 51, 54, 55, 69, 87, 119, 336, 411, 417, 462<br />

Kirchlichkeit 65, 110, 129<br />

Kirchturmkreuz 330<br />

Kirchweihe 313, 408, 411, 412, 417, 425<br />

Kirchweihfest 408, 412<br />

Kirchweihofficium 412, 418<br />

Klauber, Johann Baptist (1712– nach 1787), Stecher 490,<br />

507 – Joseph Sebastian (um 1700–1768), Stecher 490,<br />

507


Klausur 32, 109, 208, 218, 228, 262, 477, 478<br />

Kleinkunst 110<br />

Kleinplastik 249, 397, 477<br />

Klopstock, Friedrich Gottlieb (1724–1803) 60<br />

Klosteranlage 22, 32, 158, 162, 163, 184, 185, 188, 189, 190,<br />

193, 212, 220, 230, 232, 233, 236, 237, 251, 254, 261,<br />

275, 282, 290, 327, 369, 455, 477, 489, 503, 504, 505<br />

Klosterapotheker 252<br />

Klosterbaukunst 159, 186, 190, 236, 275<br />

Klosterbetrieb 266<br />

Klosterbrand (s. auch Brand) 38, 40, 75, 199, 209<br />

Klostergründung 199, 206, 334, 387, 500<br />

Klostermauer 199, 208, 212, 217, 220, 227, 253, 257, 262,<br />

295, 325, 326, 329, 347, 363, 365, 369, 485, 500, 505<br />

Klostermühle 326, 346, 485, 486, 487<br />

Klosterpforte 188, 388, 470, 485<br />

Klosterplan 227, 232, 234, 525<br />

Klosterplanung 270, 295<br />

Klosterplatz 43, 90, 129, 217, 310, 327, 328, 342, 365, 368,<br />

489–501, 507<br />

Klosterschema 138<br />

Knabenstock 340<br />

Knechtenstuben 326<br />

Knorr, Georg Wolfgang (1705–1761) 74<br />

Koberger, Anton (um 1440–1513), Stecher, Drucker Nürnberg<br />

80<br />

Kohler, Pius (1844), Stuckateur 338<br />

Kok, Jan Piet Filedt 514<br />

Kolin, Joseph (1686), Maler 501<br />

Kolorismus 140, 145, 153<br />

Königsfelden, Kloster 29<br />

Konrad III., Kaiser 26<br />

Konrad von Konstanz, hl. Konrad 26, 69, 70, 73, 74, 78,<br />

87, 88, 90, 118, 180, 199, 203, 204, 345, 389, 393, 394,<br />

410, 411, 412, 413, 473, 506, 515<br />

Konstanz 26, 69, 70, 77, 81, 89, 103, 180, 192, 199, 203,<br />

230, 249, 250, 309, 331, 375, 410, 506<br />

Konstanzer Chronik 77, 206<br />

Konstanzer-Handel 99<br />

Konventgarten 262, 297, 310, 329, 330, 333, 363, 364, 365,<br />

369, 485, 486, 487<br />

Konventgebäude208, 220, 239, 241, 253, 257, 281, 284,<br />

306, 327, 330, 341, 369, 485, 492<br />

Konventsiegel 204, 396<br />

Konzil von Trient 47, 54, 97, 102, 118, 119, 126, 154, 182,<br />

208, 226, 389, 428<br />

Kornschütte 258<br />

Korrespondenzarchitektur 278<br />

Kosegarten, Gotthard Ludwig (1758–1818) 82<br />

Krambuden, Kramläden 206, 210, 261, 269, 362, 489, 490,<br />

491, 492, 495, 497, 502, 507<br />

Kramgasse 199, 207, 209, 210, 217, 218, 219, 238, 233,<br />

253, 455, 490, 491, 496, 497, 498, 507<br />

Kramgassenturm 219<br />

Krankenhaus, Krankenstock, Krankenstuben 232, 275,<br />

290, 291, 292, 293, 297, 327, 328, 504<br />

Krankenkapelle 347<br />

Kraus, Franz Anton (1705–1752), Maler 91, 129, 145, 158,<br />

196, 250, 315, 316, 317, 322, 323, 325, 342, 343, 344,<br />

REGISTER 585<br />

419, 437, 441, 442, 445, 452, 453, 454, 505 – Franz<br />

Theodor (*1667), Maler 294 – Kraus, Johann Ulrich<br />

(1655–1719), Zeichner, Stecher 183<br />

Kreuel, Pius (1633–1696), Pater, Orgelbauer 237, 242, 322,<br />

330, 441<br />

Kreuzgang 81, 96, 199, 203, 206, 208, 210, 215, 216, 219<br />

Krypta 101, 210, 202, 203, 368, 454<br />

Kryptaaltar 202<br />

Küche 188, 232, 258, 272, 289, 327, 330, 470, 485<br />

Küchengarten, Küchenhof 203, 294, 369<br />

Kuen-Chor 256, 267, 281, 282, 284, 291, 300, 304, 308,<br />

322, 441, 444, 450, 464<br />

Kuen, Franz Anton(1732), Bildhauer 307, 310, 365, 372 –<br />

Johann Georg (1642–1691), Baumeister, Konstanz 175,<br />

192, 193, 233, 234, 238, 239, 241, 242, 243, 251, 252,<br />

254, 267, 291, 307, 315, 422, 455, 503 – Johannes<br />

(1647–1708), Steinmetz, Altarbauer, Bregenz 241, 250,<br />

501 – Michael (ca. 1610–1686), Baumeister 193, 230,<br />

233, 236, 237, 251, 252, 503<br />

Kugler, Franz (1808–1858), Kunsthistoriker 132<br />

Kuhn, Albert (1839–1929), Pater, Kunsthistoriker 56, 63,<br />

110, 112, 113, 115, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 134,<br />

135, 136, 137, 138, 139, 140, 144, 145, 147, 148, 150,<br />

153, 154, 156, 158, 159, 160, 161, 162, 167, 168, 173,<br />

178, 180, 181, 184, 188, 192, 198, 251, 345, 346, 348,<br />

350, 351, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 362,<br />

388, 399, 403, 408, 454<br />

Kult 46, 47, 51, 54, 55, 78, 86, 95, 97, 100, 102, 103, 106,<br />

107, 108, 110, 113, 126, 406, 408, 439<br />

Kulturarbeit 66, 107, 112, 113, 117, 125<br />

Kulturgeschichte 46<br />

Kulturgeschichtlich 18, 23, 24, 47, 69, 70, 117, 127, 160,<br />

167, 176, 178, 179, 408<br />

Kulturkampfzeit 66<br />

Kunsthistoriographie 127<br />

Kunstindustrie 107, 112, 117, 131<br />

Kuppel, Kuppelbau 65, 128, 136, 139, 153, 165, 170, 172,<br />

185, 187, 188, 196, 237, 256, 277, 280, 282, 295, 299,<br />

300, 304, 307, 308, 316, 317, 330, 336, 345, 349, 358,<br />

360, 365, 400, 403, 404, 408, 412, 420, 430, 431, 432,<br />

434, 435, 436, 437, 449, 450, 452, 453, 454, 462, 464,<br />

466, 494, 501<br />

Kuriger, Krippenbauer 100<br />

Kurrer, Jacob (1585–1647), Jesuit, Baumeister 193, 200,<br />

226, 227, 228, 229, 230, 232, 234, 236, 250, 251, 254,<br />

267, 270, 275<br />

Kurrerplan, 1. Pergamentplan 192, 226, 227–232, 234, 236,<br />

251, 256, 503<br />

Kuttruff, Gustav (1910), Maler, Restaurator 360<br />

Laboratorium 226<br />

Lachen, Pfarrkirche Hl. Kreuz 328<br />

Landolt, Justus (1815–1883), Pater 28, 53, 65, 66, 67, 69,<br />

70, 110, 129<br />

Landry, Pierre (1630(1633)–1701), Stecher, Verleger 109<br />

Landstreitigkeiten 273<br />

Lang, Caspar, Pfarrer 123, 124<br />

Langbehn, Julius (1851–1907) 164<br />

Lantier, E.-F. 33, 34, 148


586 REGISTER<br />

Latuada, Serviliano 198<br />

Lauerzersee 20, 34<br />

Lauretanische Litanei 90, 94, 432<br />

Lazarus, 104, 220, 422, 465<br />

Le Moyne, Pierre, Jesuit 106, 439<br />

Le Puy 58<br />

Lecchi, Antonio (1702–1779), Pater, Jesuit 197, 317, 319,<br />

323, 489, 492, 493, 502<br />

Legatenzimmer (Papstzimmer) 328, 341, 347, 474, 475<br />

Lehner, Hans-Jürg 200<br />

Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) 26, 180<br />

Leidenhofer, (Leidenhoffer), Philipp Jakob (+ 1714), Stecher<br />

512<br />

Leopold von Österreich, Erzherzog 381<br />

Lettner 187, 224, 226, 241, 242, 247, 251, 258, 281, 282, 322<br />

Leuch, Karl (1871–1913), Bildhauer, Zürich 350, 352<br />

Leutpriester 26, 40, 199, 207<br />

Liber Heremi 199<br />

Libertas Einsidlensis 28, 87, 409<br />

Licht, göttliches Licht, Lichtmetaphorik 50, 61, 86, 119,<br />

123, 153, 154, 183, 397, 402, 406– 409, 411, 412, 416,<br />

420, 425, 432, 445, 446, 447, 493<br />

Lichtsymbolik 153, 154, 408<br />

Lieb, Norbert, Kunsthistoriker 163, 165, 170, 173, 175<br />

Liechti, Erhard (1578), Uhrenmacher, Winterthur 209<br />

Lienhardt, J. , Fotograf 130<br />

Lienhart, Maurer (1580) 212<br />

Lienhart von Brunnöw (1504), Steinmetz 525<br />

Ligari, Cesare (1716–1770), Maler<br />

Ligari, Gian Pietro (1686–1752), Maler 538<br />

Lindauer, Johann Melchior, Stifter 226<br />

Lindauer-Handel 26<br />

Lipp (1580), Maurer 212<br />

Lipsius, Justus (1547–1606) 58<br />

Lissabon, Erdbeben 325<br />

Lochbichler, Andreas, Klosterbaumeister von 1850–1870,<br />

Martach, Bayern 193, 345<br />

Lodhengängli 296, 504<br />

Lohner, Tobias, Jesuit 187<br />

Longone, Architekt 323, 324, 419<br />

Lorenz, Meister (1578), Maurer, Zürich 210<br />

Loreto, Loretokapelle 31, 33, 58, 91, 94, 138, 379, 381,<br />

410, 419<br />

Lory, G. 40<br />

Ludwig XIV. 252<br />

Ludwigsburg, Schloss 195<br />

Lukas, Evangelist 416, 419, 434<br />

Lustenberger, Othmar, Pater 515, 517<br />

Lustgarten 329<br />

Lutz, Markus (1772–1835) 176, 182<br />

Luzern 29, 34, 38, 41, 56, 81, 82, 98, 108, 110, 166, 174,<br />

187, 192, 207, 208, 211, 219, 220, 229, 230, 238, 250,<br />

269, 270, 271, 276, 277, 280, 282, 284, 300, 341, 377,<br />

378, 385, 386, 428, 501, 503, 504, 506<br />

Luzerner Chronik 38, 207, 208<br />

Luzerner Planfund 166, 269<br />

Maag, Alfons (1891–1967), Bildhauer 365, 368<br />

Mabillon, Jean (1632–1707) 15, 27, 33, 54, 55, 102, 113, 118<br />

Madonnenkult 90<br />

Magdalena 103, 104, 105, 106, 208, 220, 241, 242, 249,<br />

257, 340, 351, 374, 437, 455, 464, 465, 466<br />

Magdalenengrotte 105, 106, 249<br />

Magdalenenkapelle 40, 103, 105, 106, 188, 208, 212, 215,<br />

217, 219, 220, 225, 232, 238, 241, 242, 243, 245, 247,<br />

249, 250, 253, 257, 259, 267, 269, 272, 282, 290, 291,<br />

293, 294, 295, 296, 297, 330, 339, 340, 349, 350, 351,<br />

368, 369, 374, 455, 456, 462, 465, 470, 501, 503, 505<br />

Magdalenenkult 103, 105, 106<br />

Magdeburger Centurien 95<br />

Maiengericht 261<br />

Mailand 26, 81, 91, 166, 174, 198, 276, 315, 319, 323, 303,<br />

325, 328, 385, 387, 443, 462, 492, 502, 503<br />

Mailand, Dom 189<br />

Mailand, Palazzo Clerici 317<br />

Mailand, S. Alessandro 323<br />

Mailand, S. Fedele 256, 303<br />

Malakoff 496<br />

Maler s. Asam; Bertle, Anton; Bertle, Franz; Bertle, Johann<br />

Jakob; Beutler; Birchler, Coelestin; Birchler, Meinrad;<br />

Birchler, Nikolaus; Blättler; Bracchi; Brandenberg;<br />

Bremi, Hans; Büchser; Carlone, Carlo Innocenzo;<br />

Denliker; Dub; Füchslin; Fuetscher; Fugel; Gehr;<br />

Gessner; Göpfert; Haaga; Heimgartner; Heininger;<br />

Jacob; Keller, Alois; Keller, Karl; Kolin; Kraus, Franz<br />

Anton; Kraus, Franz Theodor; Kuttruff; Mayer; Müller;<br />

Otterpohl; Pitzer; Riepp; Roth; Stauder; Strickler;<br />

Stürmle; Torricelli, Giovanni Antonio; Torricelli, Giuseppe<br />

Antonio Maria; Traub; Vogelsang; Wägmann;<br />

Warttis; Weiss; Wiestner; Zehnder; Zingg; Zweyer<br />

Malin, Georg 546<br />

Malraux, André 179<br />

Manfredini, Luigi (1771–1840), Bildhauer, Erzgiesser 387<br />

Mannhard, Joseph (1833–1909), Bruder, Schnitzer 476<br />

Mannhart, Turmuhrenfabrik München 348<br />

Manser, Conrad (1844), Stuckateur 338<br />

Maratta, Carlo (1625–1713), Maler 195<br />

Marchenstreit 23, 28<br />

Maria 29, 69, 71, 72, 73, 86, 87, 88, 89, 89, 90, 91, 94, 95,<br />

96, 98, 99, 121, 124, 199, 201, 204, 243, 259, 275, 315,<br />

332, 336, 343, 344, 346, 365, 372, 373, 376, 377, 499,<br />

450, 457, 476, 500, 501 – Empfängnis 238, 378, 381,<br />

382, 387, 394, 403, 404, 406, 415, 416, 419, 425, 428,<br />

432, 437, 441, 449 – Geburt 378, 388, 393 – Heimsuchung<br />

499 – Himmelfahrt 208, 250, 251, 317, 338, 443<br />

– Tod 378, 393 – Verkündigung 378<br />

Maria Theresia, Kaiserin 492<br />

Mariani, Giovanni Antonio 106<br />

Mariazell 58<br />

Marienkapelle 87, 96, 204, 375<br />

Marienkult 78, 81, 86, 87, 88, 90, 95, 103, 106, 160, 417,<br />

419, 473<br />

Marienverehrung 47, 91, 253, 473, 502<br />

Marienwallfahrt 204<br />

Markus, Evangelist 104, 416, 419<br />

Marmor, Marmorierung, Stuckmarmor 110, 148, 194, 218,<br />

222, 224, 241, 245, 247, 249, 251, 259, 306, 309, 310,<br />

311, 316, 317, 319, 320, 322, 323, 324, 327, 330, 334,


340, 342, 344, 345, 349, 350, 352, 356, 378, 381, 383,<br />

384, 385, 386, 387, 388, 393, 399, 409, 415, 419, 422,<br />

436, 441, 443, 444, 453, 454, 456, 462, 466, 467, 469,<br />

477, 484, 496, 501, 502, 504<br />

Marmorsäge 324<br />

Marperger, Johann Jacob 191<br />

Marsigli, Luigi Ferdinando (1685–1730) 138, 166, 173,<br />

174, 175, 186, 187, 193, 194, 198, 228, 237, 254, 259,<br />

265, 272, 276, 277, 278, 280, 281, 282, 284, 285, 288,<br />

298, 304, 489, 490, 498<br />

Marsigliplan 269, 270, 272, 275, 276, 277, 278, 284, 503<br />

Marsili s. Marsigli<br />

Marstall 210, 216, 219, 326, 327, 331, 346, 364, 365, 368,<br />

487, 488<br />

Martin, Meister (1578), Maurer, Maienthal 210<br />

Martin, Meister (1653), Zimmermann 227<br />

Martini, Martin (ca. 1566–1610), Kupferstecher 89, 220,<br />

376, 503<br />

Märtyrer 72, 86, 243<br />

Martyrium Meinrads 32, 79, 80, 87, 88, 342, 408, 416, 424,<br />

477<br />

Mathe, Jakob, Steinmetzmeister, (1612–+1621) 219, 381<br />

Matthäus, Evangelist 183, 416, 419, 458, 462<br />

Maurer s. Ahorn; Albinger; Finck, Anton; Finck, Xaver;<br />

Fabian; Gessner; Hans; Hauser; Jannsen; Lienhart;<br />

Lipp; Lorenz; Martin; Michel; Meyer; Näscher; Philipp;<br />

Rudolf; Ruotsch; Schönhaller; Schwartz; Symon; Tafaser;<br />

Willy; Zobel<br />

Mauriner 27<br />

Mauritiuskapelle 102, 200, 209<br />

Maximilian, Erzherzog 28<br />

Maximilian a Purificatione, Pater 72<br />

Mayer, Joseph (1795–?), Stuckateur 297, 326, 327, 328,<br />

331, 474, 482 – Lorenz (1910), Maler, Restaurator 359,<br />

360 – Thomas (1667–1733), Bruder, Bildhauer 161,<br />

297, 306, 308, 471<br />

Mayersche Hof-Kunstanstalt, München 348<br />

Mayr, Hans, Stecher, Nürnberg 83<br />

Mechel, Christian von (1737–1817), Zeichner, Stecher,<br />

Verleger 180<br />

Meersburg 59<br />

Megglinger, Kaspar (1595– ca. 1670), Maler 230<br />

Meiners, Christoph 32, 33, 97, 101, 102<br />

Meinrad 15, 17, 18, 26, 27, 56, 61, 78, 79, 81, 82, 83, 84,<br />

85, 86, 87, 88, 96, 98, 120, 121, 180, 195, 199, 200, 208,<br />

243, 250, 252, 307, 311, 317, 333, 334, 353, 368, 372,<br />

373, 375, 387, 388, 393, 394, 403, 406, 408, 410, 419,<br />

422, 435, 466, 500<br />

Meinradsberg 348<br />

Meinradsbruderschaft 82<br />

Meinradsbrunnen 82, 500<br />

Meinradsikonographie 81<br />

Meinradskapelle, Kapelle St. Meinrad auf dem Etzel 258,<br />

306<br />

Meinradslegende 28, 72, 78, 79, 81, 83, 84, 85, 164, 200,<br />

217, 424, 500<br />

Meinradsofficium 426<br />

Meinradsreliquie 81, 83, 97, 333, 334, 375, 387, 442<br />

Meinradsverehrung 78, 81, 88<br />

REGISTER 587<br />

Meinradsvita 18, 27, 45, 78, 79, 80, 81, 83, 86, 105, 408<br />

Meinradszelle 87, 88, 90, 95, 96, 121, 122, 199, 200, 201,<br />

202, 203, 204, 406, 424, 503<br />

Meissner, Daniel 43<br />

Melchior, Meister, Baumeister von Solothurn 262, 263<br />

Melun, Charles, Vicomte de, 66<br />

Menzel, Adolph von (1815–1905) 145, 154, 173, 184, 198,<br />

399<br />

Merian, Matthäus (1593–1650), Stecher, Verleger, Merianstich<br />

41, 42, 503, 505<br />

Melchisedek 444<br />

Merkur 480<br />

Merz, Georg, Stecher 490, 507<br />

Metallzeichen 206<br />

Metzger, Fritz (1898–1973), Architekt 167<br />

Meyer, Architekt Luzern 341 – Bernhard, Bildhauer, Luzern<br />

378, 381 – Conrad, Maler 508 – J. 20, 184 – J. J.,<br />

Stecher, Radierer 18 – Johann, Zeichner 503 – Jörg<br />

(1504), Steinmetz 525 – Ludwig, Bauherr, Luzern 230<br />

– Martin (1687), Maurer, Bregenz 253 – Peter, Kunsthistoriker<br />

155 – R., Stecher 98<br />

Meyer von Knonau, Gerold (1804–1858) 31<br />

Mezzanin 369, 373, 455, 471, 488<br />

Michel, Meister (1657), Maurer 227<br />

Michelangelo (1475–1564) 139, 171, 489<br />

Michelin, Simon (1636–1638), Glockengiesser 226, 372,<br />

373<br />

Mies van der Rohe, Ludwig (1886–1969), Architekt 175<br />

Millenarium 84, 85, 184, 342, 345, 425, 497<br />

Minerva 480<br />

Mirakel-Bilder 51, 217, 224<br />

Mittler, Bernhard (1586), Schmied 216<br />

Modell 193, 230, 233, 238, 243, 259, 261, 262, 266, 267,<br />

277, 278, 301, 323, 397, 492<br />

Mönchstum 15, 33, 117, 118, 125, 406<br />

Mönchszellen, Zellen 257, 258, 260, 276, 289, 290, 291,<br />

292, 333, 347, 470<br />

Monstranz 115 – grosse 31, 33, 102, 112, 113, 114, 115<br />

Montfaucon, Bernard de (1665–1741) 27<br />

Montserrat 396, 397<br />

Moosbrugger, Andreas, Baumeister, s. Caspar – Andreas,<br />

Stuckateur (1722–1787) 331, 454, 474 – Caspar (1656–<br />

1723), Bruder, Klosterbaumeister 22, 94, 128, 129, 137,<br />

138, 140, 150, 159–175, 185–195, 198, 230, 235–245,<br />

251, 252, 254, 255, 256, 258, 259, 260, 262, 265, 266,<br />

267, 269, 270, 271, 273, 275–289, 290, 291, 294, 295,<br />

296, 297, 298, 299, 300, 301, 304, 305, 307, 308, 325,<br />

326, 329, 341, 364, 381, 403, 404, 490, 497, 503, 504,<br />

507 – Franz (1703–1778), Altarbauer 309, 311, 313,<br />

316, 324, 422 – Johann (1659–1710), Baumeister 273,<br />

274, 275, 276, 292, 293, 294, 295, 296 – Johann Josef<br />

(1771–1841), Stuckateur 335, 336, 337, 338, 385, 386<br />

– Johannes (jun., Sohn von Johann) – Peter Anton<br />

(1732–1806), Stuckateur 331, 454, 474<br />

Morel, Gall (1803–1872), Pater 15, 33, 36, 61, 63, 66, 84,<br />

85, 116, 129, 148, 186, 408, 457<br />

Moretto, Antonio Orazio (1773–1833), Maler 335<br />

Morgartenkrieg 15<br />

Moser, Albert, Orgelbauer, München 441 – Karl, Architekt


588 REGISTER<br />

134, 145, 150, 152, 153, 167, 173, 198 – Michael (1726),<br />

Kupferschmied, Schaffhausen 309, 372<br />

Moses 422, 437<br />

Mücke, Karl Anton (1809–1891), Maler 85<br />

Müller, J., (1819), Goldschmied Lichtensteig 387 – Jacob,<br />

Kupferstecher 503 – Johannes 29 – Jörg (1614), Maler,<br />

Lachen 217, 224 – Mauritius (Profess 1583–1590), Pater<br />

123<br />

Multscher, Hans (ca. 1400–1467), Bildhauer 394<br />

München, Theatinerkirche 288<br />

Murbach, Ernst, Kunsthistoriker 394<br />

Murer, Heinrich, Kartäusermönch, Ittingen, (1588–1638)<br />

82, 89, 98, 220, 503, 506<br />

Muri, Benediktinerkloster 160, 211, 218<br />

Murr, Christoph Gottlieb von 74<br />

Muschg, Walter 113<br />

Museum, Studiersaal 290, 327<br />

Mygel, Balthasar (1557), Orgelbauer 208, 242<br />

Naab, Friedrich, Kunsthistoriker 270<br />

Näf, Steinmetz (1606), Luzern 219<br />

Napoleon III. 115, 345<br />

Napoleonleuchter 113–116, 345<br />

Näscher, Michael (ab 1615), Maurer, Rapperswil 219<br />

Nationaldenkmal der katholischen Schweiz 362<br />

Nationalgut 332<br />

Natter, Jakob (1753–1815), Bruder, Klosterbaumeister 331,<br />

333, 334, 383, 384, 385, 388<br />

Naturalienkabinett 353<br />

Nauer, Hans Melchior (1705), Schreiner 276, 289, 294, 477<br />

Neubauplanung 185, 237, 272<br />

Neumann, Balthasar (1687–1753), Baumeister 56, 144<br />

Neumayr, Franz, Jesuit 183<br />

Neurone, (Neuroni) Giovanni Battista (um 1708ff.), Stuckateur<br />

297, 464, 480, 482 – Jacob, Stuckateur (um<br />

1680) 241, 252 – Pietro, Stuckateur (um 1680) 241,<br />

249, 352, 456, 462, 466<br />

Neyer, Gebrüder (1828), Goldschmiede Bludenz 387<br />

Nikolaus, Meister (1578), Tischmacher 210<br />

Nissen, Benedikt Momme 164<br />

Noah 428<br />

Notaltar 240<br />

Nother, Michael (1705), Zimmermann 276, 289<br />

Nôtre Dame, Paris 500<br />

Nouvion, Jean Baptiste (1753–1825), General 332<br />

Nussbaumer, Vincenz (1644– ca. 1697), Bruder, Klosterschmied<br />

112, 238, 250, 442, 501<br />

Ochse, Engelweihochse 72<br />

Ochsen, Wirtshaus 38<br />

Ochsenscheune 216<br />

Ochsenstall 327, 488<br />

Oechslin, Franz Dominik (*1739), Stecher, Einsiedeln 329,<br />

503<br />

Ökonomiegebäude 209, 219, 295, 310, 325, 326, 333,<br />

341, 345, 346, 369, 485, 486, 487, 504, 505<br />

Oktogon, Oktogongewölbe, 69, 71, 139, 144, 152, 154,<br />

155, 166, 170, 183, 187, 256, 280, 284, 286, 295, 300,<br />

304, 306, 308, 309, 313, 315, 323, 324, 325, 330, 332,<br />

333, 334, 335, 336, 337, 356, 357, 358, 359, 360, 370,<br />

375, 381, 402, 403, 404, 408, 409, 410, 413, 415, 419,<br />

425, 430, 431, 432, 446, 472, 492, 504, 505<br />

Olgiati, Buonaventura 81<br />

Orangerie 329<br />

Oratorium 455, 462, 464, 466, 467<br />

Ordensarchitekt 161, 190<br />

Ordensarchitektur 158, 161, 162, 163, 166, 191<br />

Orgel 208, 209, 215, 216, 222, 226, 242, 251, 258, 322, 330,<br />

348, 353, 441, 454, 467<br />

Orgelemporen 172, 247, 310, 322, 404, 437, 441<br />

Orgelprospekt 170, 188, 253, 322, 323, 349, 441, 454<br />

Orlandi, Giovanni 284<br />

Ort, Hans (Johann), Pfleger und Baumeister 199, 207<br />

Ortega y Gasset, Jean 511<br />

Orth, Niclaus (1580), Schreiner 212<br />

Ostendorf, Friedrich (1871–1915), Architekt 167<br />

Otmar, Meister (1578), Zimmermann 210, 211<br />

Otterpohl, Bernhard, Maler, Restaurator 360<br />

Otto I., Kaiser 26, 86, 88, 199, 201, 496, 498, 499, 500 –<br />

III. von Hachberg, Bischof 77 – IV. 440<br />

Ottobeuren, Kloster 265, 504<br />

Oud, J. J. (1890–1963), Architekt 168<br />

Palladio, Andrea (1508–1580), Architekt, (palladianisch)<br />

300, 304, 404, 492<br />

Pannartz, Arnold (+ ca.1476), Frühdrucker 74<br />

Panorama 60<br />

Panoramaansicht 43, 45, 90<br />

Panofsky, Erwin, Kunsthistoriker 401<br />

Päpste: Clemens XIII. 492 – Eugen IV. 67, 77 – Gregor 70,<br />

417, 422, 423 – Innocenz X. 98 – Johannes Paul II.<br />

442 – Julius II. 26 – Leo VIII. 67, 77, 78, 204, 386, 507<br />

– Leo X. 67, 119, 428 – Nikolaus V.77 – Paul II. 75, 442<br />

– Pius II. 77, 206 – Pius IX. 115<br />

Papstbildnisse 327, 482<br />

Papstzimmer s. Legatenzimmer<br />

Paracelsus, Theophrastus von Hohenheim (1493–1541) 74<br />

Paris, Graf von Lodron (1619–1653) 123<br />

Paschke, Ralph, Kunsthistoriker 198, 434<br />

Passion Christi 224<br />

Patroziniumsheilige, Patrone 72, 61, 82, 89, 90, 98, 108,<br />

119, 188, 199, 217, 222, 224, 226, 243, 250, 373, 376,<br />

398, 404, 430, 435, 436, 437, 506<br />

Paulus, Apostel 52, 250, 407, 422, 450, 458, 462<br />

Payer, Alois (1878–1960), Bildhauer 362, 388, 470, 498<br />

Payer, Rosa, Bildhauerin 498, 499<br />

Perfetti, Pietro 90<br />

Pergamentplan s. Kurrerplan<br />

Pest 220<br />

Peter (Bauhoffer) (1674–1718), Bruder, Glaser (St. Gallen)<br />

309<br />

Peter, Bruder, Pfäffers 258<br />

Petermann, Anna, Stifterin 226<br />

Petersplatz, Rom 184, 492, 498<br />

Petrus, Apostel 120, 250, 416, 417, 428, 450, 461, 462, 477,<br />

505<br />

Pfäffikon 100, 123, 210, 331 – Kapelle St. Anna 258 –<br />

Schloss 212, 237


Pfarramt 470<br />

Pfarrhaus 210, 215, 216, 219<br />

Pfauen, Gasthaus 490, 496, 501<br />

Pfeiffer, Berthold, Kunsthistoriker 162<br />

Pfisterei 210, 326<br />

Pfyffer, Johann Rudolph (1614–1657), Oberst der Schweizergarde<br />

in Rom 98<br />

Philipp (1578), Maurer 210<br />

Philosophiezimmer 294, 331, 470, 480<br />

Piazzetta, Giovanni Battista (1683–1754), Maler 317<br />

Pietro da Cortona (1596–1669), Maler, Architekt 109, 195,<br />

431<br />

Pilgerei 61, 77, 103, 109, 123<br />

Pilgerfahrt 17, 52, 61, 63, 148<br />

Pilgerführer 60, 63, 79, 81, 178<br />

Pilgerweg 24, 34, 40, 41, 45, 94, 218, 331<br />

Pilgerzeichen 75, 206<br />

Pinder, Wilhelm, Kunsthistoriker 165, 166<br />

Pitzer, Martin, Maler, Schondorf/Bayern 338<br />

Plessner, Helmuth 399<br />

Polychromie 134, 145, 355, 365, 358<br />

Pontalier 252, 253<br />

Ponten, Josef 307<br />

Possevino, Antonio (1533–1611), Jesuit 54, 228, 266<br />

Pozzi (Bildhauer und Erzgiesser in Mailand), Carlo Antonio<br />

319, 443 – Carlo Domenico 319, 324, 419, 443, 444,<br />

502 – Francesco 319, 443<br />

Pozzo, Andrea (1642–1709), Maler, Architekt 197, 303,<br />

404, 414<br />

Prado, Jerome (1547–1595) 70<br />

Prälatensaal 208<br />

Prälatenzimmer 328, 347<br />

Prälatur 475<br />

Predigtraum 152, 308, 316, 360, 403, 419, 430<br />

Presbyterium 209, 240<br />

Propiac, Chevalier de 37<br />

Prozession, Prozessionsstationen 83, 98, 99, 106, 109, 202<br />

Pruntrut 51<br />

Prüss, Johann, Drucker, Strassburg 80<br />

Pasallierchor 107, 316, 317, 322, 442, 453, 454<br />

Püntener, Ambros (1656–1713), Pater 106, 108, 123<br />

Purrmann, Hans (1880–1966), Maler 147<br />

Quintilian 50, 58, 122, 401<br />

Quirini, Angelo Maria (1680–1755), Kardinal 66<br />

Radegg, Rudolf von 28, 199, 204, 206, 465, 500<br />

Räber, Ludwig, Pater 469<br />

Rahn, Johann Rudolf, Kunsthistoriker 127, 160, 161<br />

Raitenau, Wolf Dietrich von (1559–1617), Erzbischof von<br />

Salzburg 41, 222<br />

Ranke, Leopold von (1795–1886) 176<br />

Raoul-Rochette, Désiré (1789–1854) 22, 34, 36, 37, 46,<br />

148, 184<br />

Rapperswil 15, 24, 41, 115, 208, 209, 210, 219, 220, 241, 377<br />

Rapperswil, Kapuzinerkloster 106<br />

Rathaus 243, 252<br />

Raumbegriff 149, 399<br />

Rechtshoheit 260<br />

REGISTER 589<br />

Reding, Alois (1765–1818) 332 – Sebastian (1667–1724),<br />

Pater, Statthalter 260, 261, 266, 275<br />

Reding von Biberegg, Franz Joseph von 51<br />

Refektorium 226, 230, 232, 237, 259, 265, 267, 270, 272,<br />

275, 276, 288, 289, 292, 294, 331, 347, 369, 470, 477,<br />

478, 480, 485, 505<br />

Reflexio super ideam novi monasterii 266, 267, 269, 504<br />

Reginlinde (Reginlindis) 98, 199, 201, 435, 466<br />

Regnard, Valérien 284<br />

Régnier, Joseph 15, 17, 38, 335<br />

Reichenau, Benediktinerkloster 15, 69, 79, 81, 83, 97, 200,<br />

203<br />

Reichhard, Johann (1636–1638), Glockengiesser 226, 372<br />

Reichsunmittelbarkeit 201<br />

Reinhard, Adelrich (1648–1727), Bruder, Schreiner, Stuckateur,<br />

Marmorierer 245, 247, 249, 250<br />

Reinle, Adolf, Kunsthistoriker 166, 173, 174, 175, 187,<br />

194, 270, 284<br />

Rekreationsstube 290, 294<br />

Religiosität 46, 51, 60, 101, 107, 113<br />

Reliquien: Adelheid 33, 97, Adelrich 98, 243, 477, Alexander<br />

99, Bemba 98, Candida 99, Charitosa 430, Dionysius<br />

98, 99, Eustachius 103, Gregor 99, Felix und<br />

Regula 96, 202, Gereon und Gefährten 97, Gerold 98,<br />

Johannes 96, 202, Mauritius 202, Wolfgang 97<br />

Reliquienkammer 102, 202<br />

Reliquienkult 96, 100, 107, 110, 126<br />

Reliquienschrein 100, 348, 422, 430<br />

Reliquienverzeichnis 96, 199, 201<br />

Renner, Johann (1556–1611), Goldschmied, Wil 211<br />

Reutti, Othmar (1635–1701), Pater 237<br />

Rheinau, Kloster 98, 160, 230, 264, 270, 271<br />

Riccardi, Giovanni Battista, Architekt, Mailand 198, 323,<br />

504<br />

Riedel, Franz (1753), Marmorierer 322<br />

Rieder, Hans (1622), Steinmetzmeister 219, 224<br />

Riegck, Aaron (1606), Orgelbauer, Memmingen 220<br />

Riegl, Alois, Kunsthistoriker 53, 139, 150, 180<br />

Riepp, Balthasar (1703–1764), Maler 316, 317, 322<br />

Rieth, Otto (1858–1911), Maler, Architekt 152<br />

Rigi 34<br />

Ringholz, Odilo (1852–1929), Pater, Klosterhistoriograph<br />

15, 28, 46, 56, 61, 66, 67, 69, 75, 77, 86, 96, 97, 103,<br />

111, 112, 113, 116, 340, 394, 410<br />

Rippel, Gregorius 110<br />

Ruprich-Robert, Victor Marie Charles (1820–1887), Architekt<br />

und Architekturschriftsteller 345<br />

Rom, Lateranspalast 173, 284<br />

Roncati, Marsiglio (1707), Stuckateur, Lugano 294, 471<br />

Rosenkranzbruderschaft 217<br />

Rosenkranzkapellen 31, 40, 218, 224, 226, 253, 331, 503<br />

Rot, Ulrich (1559), Steinmetz, Luzern 208<br />

Roth, Gallus, Maler, Restaurator, München 358, 359, 360,<br />

361<br />

Rothenturm 24, 98<br />

Rozier, Honoré (1636–1638), Glockengiesser 226, 372,<br />

373 – Pierre (1636–1638), Glockengiesser 226, 372<br />

Rubens, Peter Paul (1577-1640), Maler 101, 109<br />

Rudolf, Meister (1578), Maurer, Zürich 210


590 REGISTER<br />

Rudolf II. von Habsburg, Graf 24<br />

Rueff, Johannes (1686–1750), Baumeister 107, 194, 309,<br />

315, 316, 326, 327, 328, 482, 489, 490, 491, 494, 495,<br />

504, 505, 507 – Michael (1667–ca.1625), Baumeister<br />

259, 294, 295, 296, 297, 305, 306, 309<br />

Runder Turm, Salztürmlein 217<br />

Ruotsch, Hans Uli (1580), Maurer 212<br />

Rusconi, Franz Xaver (1699–1752), Pater 193, 305, 306,<br />

307, 327<br />

Rustikaplan 190, 269, 284, 285<br />

Sacro Monte 105<br />

Sadeler, Jan (1550–ca. 1600), Stecher 79<br />

Sadeler, Raphael (ca. 1561–1628), Stecher, 79<br />

Saint Baume 105<br />

Sakristei 83, 99, 102, 123, 199, 200, 202, 207, 209, 219,<br />

222, 232, 236, 237, 239, 240, 241, 245, 251, 253, 254,<br />

255, 258, 282, 316, 317, 322, 331, 338, 348, 349, 352,<br />

368, 346, 442, 443, 449, 454, 466, 469<br />

Salem, Kloster 262, 264, 275<br />

Salomon, König 71, 412<br />

Salomonischer Tempel 71, 308, 406, 408, 412, 446<br />

Salvatorkapelle 96, 201, 204<br />

Salve Regina 89, 91, 325, 372, 376<br />

Salzburg 41, 42, 59, 192, 216, 218, 375, 377, 378, 501, 503<br />

Salzburg, Benediktineruniversität 26, 123<br />

Salzburg, Dom 300 – Kollegienkirche 189, 287, 288, 300,<br />

369, 408<br />

Salzgeber, Joachim, Pater 28<br />

Samuel, Meister (1578), Zimmermann, Schreiner, Zürich<br />

210<br />

Sandner, Oscar, Kunsthistoriker 175<br />

Sandrart, Jakob (1630–1708), Kupferstecher, Verleger 114,<br />

284<br />

Santiago de Compostela 24, 58, 103, 456<br />

Sauermost, Heinz Jürgen, Kunsthistoriker 140, 166, 169,<br />

170, 175, 188, 198, 270<br />

Sautel, Peter Justus 105<br />

Scagliola 311, 430, 436<br />

Scala Santa 94<br />

Schädler, Adam Rupert, Drucker 73, 106<br />

Schauenburg, Balthasar Alexis Henri Antoine von (1748–<br />

1831), General 332, 383<br />

Scheinarchitektur 317, 368, 400, 431, 452, 453, 478, 479<br />

Schell, Carl (1684ff.), Bildhauer, Zug 100, 242, 250, 501<br />

Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph (1775–1854) 49, 50,<br />

182 – Jacob (1586), Schmied 216<br />

Schenck, Christoph Daniel (1633–1691), Bildschnitzer,<br />

Konstanz 249, 250<br />

Schenker, Erwin, Architekt 502<br />

Scherf, Thonwarenfabrik, Köln 348<br />

Scheuchzer, Johann Jacob (1672–1733) 194<br />

Schilling, Diebold, Schillingsche Chronik 38, 207, 208, 503<br />

Schindeleggi 15, 16<br />

Schlageter, Michael (1704–1786), Pater 106, 196, 305,<br />

307, 309, 315, 316, 317, 319, 320, 322, 323, 324, 325,<br />

327, 328, 329, 331, 396, 445, 491, 492, 494, 495, 496, 497<br />

Schlegel, Friedrich (1772–1829) 100<br />

Schleiermacher, Friedrich Daniel Ernst (1768–1834) 126<br />

Schloss Sonnenberg, Thurgau 114, 259<br />

Schmadel (1749), Vergolder 323<br />

Schmarsow, August, Kunsthistoriker 139<br />

Schmid, Alfred A., Kunsthistoriker 40, 207, 208 – Augustin<br />

174<br />

Schmid (Schmied), Franz (1796–1851), Maler, Stecher 44<br />

Schnabelsberg 40, 66, 331<br />

Schneeli, Gustav, Kunsthistoriker 161, 162<br />

Schnell, Theodor (*1870–?), Architekt, Ravensburg 358<br />

Schnelli, Heinrich (1675), Steinmetz 239, 241<br />

Schnider, Konrad (1578), Zimmermeister, Allgäu 210, 212<br />

Schöchli, Hans (1578), Schreiner 210, 212<br />

Schönau, Christophorus von (1631–1684), Pater 105, 241,<br />

242, 243, 247, 249, 462<br />

Schönbächler, Franz Xaver (*1719–?), Kupferstecher, Einsiedeln<br />

87, 506<br />

Schönhaller, Bertli (1615), Maurer 219<br />

Schreck, Andreas (1659–1730), Bruder in Weingarten,<br />

Baumeister 295, 300, 301, 304, 305, 504<br />

Schübler, Johann Jacob (+ 1741), Mathematiker und Architekturtheoretiker<br />

407<br />

Schule 291, 372, 333, 346, 349, 356, 368, 369, 480<br />

Schultze-Naumburg, Paul (1869–1949) 112, 113<br />

Schütz 84<br />

Schwaller, Beda (1650–1691), Pater 108<br />

Schwartz, Gerold (um 1734), Maurer 326<br />

Schweinheim, Conrad, Frühdrucker 74<br />

Schweizer Heimatschutz 364<br />

Schweizerische Benediktinerkongregation 53, 87, 99, 123,<br />

318, 232, 251<br />

Schwyz, Schwyzer, 17, 20, 21, 22, 24, 29, 31, 34, 75, 106,<br />

113, 199, 206, 207, 212, 243, 260, 262, 275, 294, 295,<br />

332, 333, 377, 396, 492, 494, 495<br />

Seedorf, Benediktinerinnenkloster 258<br />

Segmüller, Fridolin (1859–1933), Pater 59, 60<br />

Seiler, Joachim 72<br />

Segneri, Paolo (1673–1713), Jesuit 106<br />

Semper, Gottfried (1803–1879), Architekt 134, 139, 150<br />

Sennhauser, Hans Rudolf, Kunsthistoriker 200, 201, 202,<br />

203, 204<br />

Serlio, Sebastiano (1475–1554), Architekt 166, 190, 194,<br />

282, 284, 303<br />

Serro, Giovanni (tätig 1640–1670), Baumeister 163<br />

Seuse, Heinrich 164<br />

Seutter, Matthe(ä)us (1678–1757), Zeichner, Kupferstecher<br />

22<br />

Sfondrati, Coelestin, Kardinal, Abt von St. Gallen (1644–<br />

1696) 103, 119, 439<br />

Sidler, Landschaftsmaler, Freiburg 328, 475 – Wilhelm<br />

(1842–1915), Pater 15 – Wolfgang (1659–1705), Pater<br />

258<br />

Sigismund, hl. 373<br />

Sigwart, Johannes (1710), Glasermeister 293<br />

Sihl 1516, 17, 40<br />

Sihlsee 17<br />

Sihltal 15, 16<br />

Sing, Kaspar (Johann Kaspar) (1651–1729) Münchner<br />

Hofmaler 129, 294, 340, 350, 462, 466<br />

Singer, Joseph (1784–1827), Baumeister, Luzern 385


Sittikus, Markus (1574–1619), Fürsterzbischof von Salzburg,<br />

Kardinal, 218, 375, 377, 388<br />

Slevogt, Gottlieb 111<br />

Sokrates 404<br />

Solari, Santino(1576–1646), Architekt, Salzburger Dombaumeister<br />

375, 378, 381<br />

Solger, Karl Wilhelm Ferdinand (1780–1819) 37, 38, 46,<br />

49, 182, 183, 408<br />

Sonderland, J. B. 85<br />

Sonnenblume, Emblem 439, 440<br />

Sonnenuhr 215, 324<br />

Sörgel, Hermann (1885–1952), Architekt 167, 168, 170<br />

Spaht, Johannes (um 1723), Bildhauer, Rorschach 307<br />

Span, Franz Anton (um 1746), Vergolder 316<br />

Spanner, Andreas, Jesuit 55, 104, 122, 186, 187, 411<br />

Speth, Eugen, Pater in Salem, Maler 119, 120, 121, 122,<br />

124, 428<br />

Spiegel, Johann, Drucker, Luzern 81<br />

Spranger, Eduard (1882–1963) 176<br />

St. Peter im Schwarzwald 275<br />

St. Blasien, Kloster 150, 211<br />

St. Gallen, Kloster 98, 101, 123, 152, 160, 165, 170, 195,<br />

211, 218, 309, 335, 377, 506<br />

St. Gerold 209, 212, 332, 372, 396<br />

St. Urban, Benediktinerkloster 258<br />

Stacker, Heinrich, Kupferstecher 41, 42, 90, 316, 349, 501,<br />

503, 506 – Paul, Kupferstecher 41, 42, 220, 503<br />

Stadelmann (Stadlmann), Ignaz (1659–1721), Pater 56<br />

Stadler, Jos, Schwyzer Ratsherr, Bauherr 206<br />

Stadlmann s. Stadelmann<br />

Standeskerzen 90, 377<br />

Statthalterei 289, 294, 326, 346, 474, 485, 486, 487<br />

Stauder, Franz Karl, Maler, Konstanz 250<br />

Staudigl, Udalrich (119)512<br />

Steinauer, Beat 508 – D. 20, 21<br />

Steinbruch (Etzel, Bäch, Pfäffikon, Ufenau) 210, 260, 261,<br />

275, 496<br />

Steinegger, Fintan (1730–1809), Pater 28 – Meinrad (1645–<br />

1727), Pater 83, 108<br />

Steinhütte 253<br />

Steinmetzen s. Abraham; Andreas Jörg von Burtolf; Braun;<br />

Christen; Denliker, Conrad; Denliker, Hans; Ehrler;<br />

Gras; Hans Jakoben; Jos von Hufingen; Kuen; Lienhart;<br />

Mathe; Meyer; Näf; Rieder; Rot; Schnelli; Thumb;<br />

Weger; Wernli<br />

Stengel, Carl 43<br />

Stephan, Apostel 202, 417<br />

Stichvorlagen 278, 484<br />

Stifter 73, 87, 101, 123, 174, 188, 208, 218, 345, 377, 379,<br />

398, 435, 436, 437, 506<br />

Stillfried, Rudolf (Graf Alcantara) 85<br />

Stöcker, Xaver, Restaurator 358<br />

Stockmeyer, Ernst, Architekt, Zürich 155<br />

Stoss, Anton (1844), Stuckateur 338<br />

Strahlenkranz 259, 393, 409, 420, 500<br />

Strassburg 199, 200, 201<br />

Straub, Jakob, Drucker 81<br />

Strickler, Franz (Johann Franz) (1666–1722), Maler 294,<br />

296, 297, 475, 477<br />

591<br />

Striegl d. Ae, Hans (nachweisbar 1430–1462), Bildschnitzer<br />

394<br />

Strobel, Kaspar (Profess 1648–1682), Bruder 102<br />

Struve, Burkhard Gotthelf 26<br />

Stuckateure s. Bader; Beci; Berbig; Gianni; Kohler; Manser;<br />

Mayer; Moosbrugger, Andreas; Moosbrugger,<br />

Johann Josef; Moosbrugger, Peter Anton; Neurone,<br />

Giovanni Battista; Neurone, Jacob; Neurone, Pietro;<br />

Roncati; Stoss; Zerutti; Zotz<br />

Studentenhof, Studentengarten 347, 365, 369, 485<br />

Studentenkapelle 346, 349, 351, 352, 368, 466<br />

Studentenspeisesaal 347, 368, 480<br />

Stürmle, Viktor (1865–1927), Pater, Maler und Architekt<br />

113, 361, 362<br />

Symon, Meister (1578), Maurer, Maggiatal 210<br />

Tabernakel 241, 319, 324, 334, 350, 352, 387, 419, 453<br />

Tafaser, Martin (1521), Maurer 207<br />

Taufbecken 220, 462<br />

Taufstein 258, 455<br />

Teich Bethseda 461<br />

Tettnang 233<br />

Teufelsbrücke 41, 218, 226, 259, 331<br />

Theater, theatrum 66, 83, 107, 155, 362, 363, 364, 365,<br />

369, 506<br />

Thebäische Legion 97<br />

Theologie 49, 50, 122, 123, 469<br />

Thesenblatt 45, 108, 118, 119, 121, 122, 490, 507<br />

Thomas von Aquin 123<br />

Thomas, Bruder, Kapuziner 253<br />

Thomasius, J.M. 54<br />

Thumb, Peter (1681–1766), Steinmetz, Baumeister 150,<br />

275, 295, 306, 307<br />

Thurgau 24, 210, 503<br />

Thurneysen, Johann Jakob (1636–1711), Stecher 94, 506<br />

Tibaldi, Pellegrino (1527–1596), Maler, Architekt 303<br />

Tieck, Ludwig (1773–1853) 61<br />

Tiepolo, Giovanni Battista (1696–1770), Maler 198, 317<br />

Tiergehege, Tiergarten 327<br />

Tintelnot, Hans, Kunsthistoriker 165<br />

Tirol 333, 345, 385, 387<br />

Tizian (um 1488–1576) 105, 179<br />

Tomasi (Thomasius), Joseph Maria 54<br />

Topographie 41, 42, 43<br />

Torricelli, Giovanni Antonio (1716–nach 1811), Maler 107,<br />

317, 441, 443, 450, 452, 453, 454 – Giuseppe Antonio<br />

Maria (1710–1808), Maler 107, 317, 319, 441, 443, 450,<br />

452, 453, 454<br />

Trachslau 17, 241, 319, 501<br />

Tracht 44, 65<br />

Translation 98, 99, 102<br />

Traub, Josef (1860–1934), Maler, Restaurator 145, 349, 350,<br />

353, 354, 357, 358, 455<br />

Trioullier et fils, Maison Paraud, Paris 388<br />

Tscharner, Beat Jakob 196 – Vinzenz Bernhard (1728–<br />

1778) 29<br />

Tschopp, Athanasius (1803–1882), Pater 397<br />

Tschudi, Aegidius (1505–1572) 28, 29, 81, 199 – Joseph<br />

(1791–1844), Pater 56, 58, 59, 60, 61, 128, 129, 162,


592 REGISTER<br />

176, 178, 184, 190 – Leonhard Ludwig (1701–1779)<br />

322, 454<br />

Tschupp, Bonifaz (1628–1706), Pater, Abt von Pfäfers ab<br />

1677<br />

Turner, William (1775–1851), Maler 17<br />

Ufenau 98, 310, 466<br />

Ullersdorf, Joannes Georgius von 107<br />

Ulrich von Augsburg, Bischof, hl. 83<br />

Unterkirche 38, 368, 454<br />

Van Dyck, Anton (1599–1641), Maler 109<br />

Varallo 132, 181<br />

Vasari, Giorgio (1511–1574), Maler 105<br />

Venedig 196, 198, 316, 317<br />

Vera effigies 90, 94, 103, 108, 114, 126, 410, 477<br />

Vernunftreligion 50<br />

Veronica von Raitenau, geb. Spättin von Zweifalten, Stifterin<br />

222<br />

Veuillot, Louis 38<br />

Vico, Giambattista (1668–1744) 180, 404<br />

Vignola, Giacomo Barozzi (da V.) (1507–1573), Architekt<br />

166, 284<br />

Villalpando, Johann Baptist (1552–1608) 71, 412<br />

Villeroy und Boch, Firma Mettlach 348, 388<br />

Villmergerkrieg 259, 293<br />

Visierung, Visierungswerk 193, 226, 230, 233, 238, 239,<br />

241, 378, 381<br />

Visitation 54, 218, 228, 232<br />

Vitruv 54, 137, 173, 185, 228, 266<br />

Vogel, Ludwig (1788–1879), Maler 45<br />

Vogelsang, Michael (1708), Maler, Solothurn 294, 477<br />

Volkskunst 50<br />

Voragines, Jacob von 80<br />

Vorarlberger Barockbaumeister 161, 162, 163, 165, 166,<br />

170, 175<br />

Vorarlberger Münsterschema 127, 162<br />

Vorchor 251, 252, 299, 304, 349, 350, 464<br />

Vormberger, Johann Kilian 71<br />

Wachshaus 326, 327<br />

Wachtal, Jörg (1705), Zimmermann 276<br />

Wackenroder, Wilhelm Heinrich (1773–1798) 61<br />

Wägmann, Hans (1557–vor 1628), Maler, Luzern 89, 220<br />

Waibel, Bernhard (1846–1921), Pater 82, 123<br />

Walden, Herwarth (1878–1941) 50<br />

Walensee 24<br />

Wallfahrt 21, 31, 36, 38, 42, 46, 47, 56, 58, 59, 60, 61, 65, 66,<br />

67, 71, 74, 77, 94, 103, 107, 110, 112, 118, 123, 128, 176,<br />

187, 190, 204, 217, 218, 232, 236, 261, 315, 331, 415, 419<br />

Wallfahrtsandenken 110<br />

Wallfahrtsgeschichte 46, 56, 57, 61, 67, 75, 86<br />

Wallfahrtsindustrie 110, 112<br />

Walser, Gabriel 22<br />

Wandermeister 163<br />

Wappen 42, 87, 108, 124, 207, 208, 211, 216, 222, 241,<br />

251, 327, 334, 368, 370, 372, 373, 376, 378, 379, 381,<br />

386, 388, 422, 432, 455, 464, 482, 483, 484, 485, 486,<br />

487, 488, 490, 498, 503, 506<br />

Wappenscheiben 211, 219<br />

Warren Hoffmann, Edith, Kunsthistorikerin 75, 77<br />

Warttis, Jacob (1570–1630), Maler 217, 220, 224, 226, 379<br />

Waschhaus 326<br />

Weber, Oswald (1711), Haffner 294<br />

Wechsel, Wechselstube 328, 329, 491, 495<br />

Weger, Petter von Sachsen (1504), Steinmetz 525<br />

Wehrli, Konrad (1578), Zimmermann, Thurgau 210, 212<br />

Weigle, Orgelbaufirma, Stuttgart 349, 441<br />

Weihemünzen 110<br />

Weihnachtskuppel, (s. auch Predigtraum) 136, 187, 188,<br />

280, 336, 360, 365, 403, 404, 408, 430, 431, 432, 433,<br />

434, 435, 436, 449<br />

Weingarten, Kloster 134, 140, 163, 165, 166, 167, 170, 189,<br />

191, 192, 195, 196, 257, 284, 295, 300, 301, 304, 305,<br />

307, 308, 310, 348, 354, 403, 404, 442, 504<br />

Weisbach, Werner, Kunsthistoriker 408<br />

Weiss, Hans (1578), Glasmaler, Weesen 211 – Ignaz<br />

(Josef Ignaz) (1722–nach 1792), Maler 325, 419<br />

Weisswindgarten 496<br />

Werner, Friedrich Bernhard (1690–1778), Zeichner, Stecher<br />

490, 507<br />

Wernli, Meister (1504), Steinmetz 525<br />

Wettingen, Kloster 211, 335<br />

Wickart, Josef, Bildhauer, Einsiedeln 387 – Joseph Melchior<br />

(1710–1753), Goldschmied, Einsiedeln 311 –<br />

Michael (1600–1682), Baumeister aus Zug 227<br />

Wickert (Wickart?), Goldschmied 382<br />

Wickiana 40, 41, 207, 208, 503<br />

Widman, Anton(1725), Vergolder, Kislegg 309<br />

Wiestner, Lukas, Maler 253, 466, 469<br />

Wilhelm I., Kaiser 85<br />

Wilhelm I., König 115<br />

Willam (1837), Klosterbaumeister 335, 338<br />

Willerzell, Kapelle 317<br />

Willmann, Joseph (1818), Schlosser, Luzern 386<br />

Willy, Hannsen (Hans) (1606), Maurer, Rapperswil 219<br />

Winckelmann, Johann Heinrich (1717–1768) 137<br />

Wipplinger, Franz (1880–1953), Bildhauer 362, 388, 470<br />

Wiprächtiger, Jakob (Profess 1669–1684), Bruder 241<br />

Wirth, Max 18<br />

Wölfflin, Heinrich, Kunsthistoriker 130, 137, 139, 145, 149,<br />

155, 161, 167, 178<br />

Wolfgang, Bischof von Regensburg, hl. 15, 83, 97, 212,<br />

217, 243, 351, 426, 435, 466<br />

Wolfgang, G. A., Stecher 83, 89, 119<br />

Wollerau, «Marmorbruch», Steinbruch 241, 319, 501<br />

Wollhaus (Zeughaus) 326<br />

Wunder, Wunderzeichen 33, 51, 52, 56, 57, 58, 59, 81, 90,<br />

101, 102, 104, 116, 217, 224, 226, 242, 280, 331, 387,<br />

394, 408, 412, 419<br />

Wunderkammer 102<br />

Würzburg, Hofkirche 56, Residenz 71<br />

Zachäus 417, 428, 460, 462<br />

Zacharias 423, 424, 434<br />

Zehnder, Matthäus, Maler, Einsiedeln 473<br />

Zelebrationsaltar 241, 242, 243, 251, 387, 388, 393, 442, 462<br />

Zemp, Josef, Kunsthistoriker 168


Zerutti (Cerutti ?), Giacomo Francesco (1715), Stuckateur<br />

296, 482<br />

Ziegelhütte 212, 215, 261<br />

Ziegler, Leopold 180<br />

Zingg, Franz (1514), Bildschnitzer 207 – Hans (1578), Glaser,<br />

Einsiedeln 210 – Leonhard, Schreiber 217 – Maler<br />

(2. Hälfte 17. Jh.), Einsiedeln 227 – Thaddäus (1903–<br />

1991), Pater, Maler 365<br />

Zipfel, Nicolaus (1726) 309<br />

Zitronenkuppel 172, 308<br />

Zobel, Bartli (1578), Maurer 210, 212<br />

Zotz, Gebrüder (Hans und Hubert), Stuckateure, Gipser<br />

349, 350, 352, 357<br />

Zschokke, Heinrich 29<br />

Zug 54, 90, 100, 187, 196, 220, 226, 227, 260, 264, 280,<br />

288, 332, 377, 501<br />

Zürcher Glückshafenrodel 207<br />

Zürcher, Ambrosius (1862–1928), Pater 59 – Richard,<br />

Kunsthistoriker 53<br />

Zurgilgen, Christoph (1670–1714), Pater 250<br />

Zürich 23, 26, 33, 38, 40, 96, 112, 118, 124, 150, 184, 207,<br />

210, 211, 216, 230, 232, 329, 332, 350, 506<br />

Zweifel, Beatrix 86<br />

Zwingli, Ulrich 15, 26, 40, 124, 199, 207, 382<br />

Zwyer, Andreas (1549–1616), Pater, Maler 211<br />

593

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!