001-014 Titelbogen - Reticulum Artis
001-014 Titelbogen - Reticulum Artis
001-014 Titelbogen - Reticulum Artis
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
I<br />
D I E K U N S T DE N K MÄL E R<br />
D E S<br />
K A N T O N S S C H W Y Z<br />
NEUE AUSGABE BAND III.I<br />
DER BEZIRK EINSIEDELN I<br />
DAS BENEDIKTINERKLOSTER EINSIEDELN<br />
VON<br />
WERNER OECHSLIN<br />
ANJA BUSCHOW OECHSLIN<br />
GESELLSCHAFT FÜR SCHWEIZERISCHE KUNSTGESCHICHTE GSK, BERN<br />
2003
REGISTER<br />
Aarau 110, 126, 178<br />
Aaron 220, 444<br />
Abbarth (Abart), Franz (1769–1863), Bildhauer, Vistgau/<br />
Tirol, Kerns 334, 387 , 393, 449, 689<br />
Abegg, Benno, (1712–1792), Pater 315, 317<br />
Abendmahl 104, 122, 136, 153, 308, 319, 345, 358, 360,<br />
401, 403, 406, 407, 419, 420, 422, 430, 431, 442, 444<br />
Abendmahlkuppel 136, 345, 358<br />
Abigail 382<br />
Abraham, Meister (1578, 1580), Steinmetz 210, 212, 215<br />
Abtei 28, 38, 42, 188, 207, 208, 209, 212, 215, 216, 217,<br />
219, 228, 230, 232, 236, 253, 270, 289, 293, 294, 295,<br />
296, 306, 310, 326, 327, 328, 330, 341, 346, 347, 569,<br />
470, 485, 486, 487, 497, 505, 505, 509<br />
Abteihof 232, 326, 330, 341, 346, 347, 369, 485, 486, 487,<br />
497, 504<br />
Abteikapelle St. Michael (Prälatenkapelle) 199, 203, 208,<br />
209, 210, 289, 296, 347, 470, 475, 476, 505<br />
Abtwahl 199, 201<br />
Accademia di San Luca, Rom 195<br />
Acta Apostolicae Legationis Helveticae 54<br />
Acta Sanctorum 15, 27, 180<br />
Adam und Eva 343, 406, 428, 445, 448, 458, 462<br />
Äbte (nach Vornamen): Adam Heer 94, 102, 202, 209, 212,<br />
215, 237, 251, 372 – Augustin I. Hofmann 51, 87, 90,<br />
100, 102, 103, 104, 105, 217, 218, 220, 225, 226, 227,<br />
232, 258, 376, 377, 379, 381, 477, 489, 503 – Augustin<br />
II. Reding 101, 103, 108, 113, 115, 118, 122, 123, 124,<br />
185, 187, 191, 192, 196, 232, 233, 235, 237, 238, 239,<br />
240, 241, 242, 243, 245, 249, 250, 252, 253, 256, 257,<br />
258, 260, 261, 266, 267, 272, 306, 428, 464, 469, 489,<br />
501 – Basilius Oberholzer 339, 345, 346, 347, 348,<br />
349, 480, 486, 487, 488 – Beat Küttel 95, 96, 330, 331,<br />
332, 333, 384, 478 – Benno Gut 361, 368 – Berchtold I.<br />
104 – Burkhard von Krenkingen-Weissenburg 208 –<br />
Coelestin Müller 334, 335, 336, 337, 339, 347, 387 –<br />
Eberhard 191, 199, 201, 330, 368, 357, 375, 426, 435,<br />
469, 485, 500 – Embrich 199, 200, 203 – Georg Holzherr<br />
361 – Gero 199, 203 – Gerold von Hohensax 75,<br />
199, 206 – Gregor 99, 199, 201, 202, 253, 375, 436 –<br />
Heinrich Schmid 85, 129, 140, 144, 339, 340, 341, 345,<br />
346, 485, 497, 505 – Ignaz Staub 361, 364, 368, 372,<br />
485 – Joachim Eichhorn 103, 208, 209 – Johannes I.<br />
von Schwanden 28, 29, 202, 204, 489, 500 – Konrad I.<br />
199, 203, 204 – Konrad Tanner 333, 334, 384, 385 –<br />
Konrad von Hohenrechberg 199, 207 – Ludwig Blarer<br />
199, 297, 208, 209 – Marian Müller 329, 330 – Maurus<br />
von Roll 57, 173, 174, 185, 186, 187, 190, 192, 259, 265,<br />
266, 267, 294, 295, 411, 485, 517 – Nikolaus II. Imfeld<br />
289, 310, 317, 327, 329, 383, 422, 438, 482, 484, 486,<br />
577<br />
487, 488, 490, 491, 494, 495, 498 – Plazidus Reimann<br />
98, 99, 102, 113, 123, 226, 233, 260, 372, 373 – Raimund<br />
Tschudy 361 – Raphael Gottrau 251, 257, 258,<br />
259 – Thietland 191, 201, 435, 469, 478 – Thomas I.<br />
Schenklin 87, 291, 295, 296, 297, 305, 306, 307, 308,<br />
310, 326, 327, 370, 432, 477, 504 – Thomas II. Bossart<br />
353, 432, 498 – Ulrich Wittwiler 42, 56, 81, 199, 207,<br />
208, 209, 212, 216, 217, 224, 501, 503<br />
Ahorn, Lukas (1816), Maurer 385<br />
Alberti, Leon Battista (1404–1472) 299<br />
Albertus Magnus (1193–1280) 95<br />
Albinger (Albin), Franz (1687), Maurer, Bregenz 253<br />
Albis 16<br />
Alchimistenlabor 253<br />
Alciati, Andrea (1492–1550) 77, 404<br />
Aleandro, Girolamo (1480–1542) 120<br />
Algardi, Alessandro (1602–1654), Bildhauer und Architekt<br />
436<br />
Allegorien 249, 333, 416, 423, 426, 428, 430, 432, 433, 439,<br />
440, 465, 469, 471, 472, 473, 475, 480, 484, 499<br />
Alp 15, 17, 98, 227, 331, 346, 486<br />
Alpbrücke 252, 331<br />
Alpthal 16, 17, 40<br />
Altäre: Annaaltar 330, 385, 404, 430, 436 – Apostelaltar<br />
202, 222, 238 – Benediktsaltar 83, 96, 101, 107, 195,<br />
345, 406, 424, 439 – Heinrichaltar 345 – Herz-Jesu-<br />
Altar 345 – Herz-Maria-Altar 345 – Heilig-Kreuz-Altar<br />
96, 206, 209, 220, 311, 338, 358, 360 – Johannesaltar<br />
202 – Josephaltar 310, 430 – Katharinaaltar 204, 209 –<br />
Konradaltar 345 – Martinaltar 202 – Mauritiusaltar 96,<br />
202, 203, 310, 330, 436 – Meinradaltar 81, 83, 121, 122,<br />
195, 209, 220, 338, 345, 425, 428 – Ölbergaltar 208, 220,<br />
310, 311, 338, 336, 437 – Patroziniumsaltar 91, 310, 315,<br />
324, 325, 338, 361, 362, 419 – Rosenkranzaltar 226,<br />
310, 315, 323, 324, 325, 336, 361, 419, 455 – Sigismundaltar<br />
101, 310, 436 – Stephanaltar 202<br />
Alsted, Johann Heinrich (1588–1638) 513<br />
Altaraufsätze 172, 322<br />
Altarverzeichnis 201<br />
Altieri, G. B., Bischof 98<br />
Altötting 58, 396<br />
Ammann, Benedikt (1586–1650), Pater 224<br />
Amsel 17<br />
Amselspitz 17<br />
Amtsleute 211<br />
Andachtsbild 45<br />
Andreas Jörg von Burtolf (1504), Steinmetz 525<br />
Andreas, Apostel 325, 419, 450<br />
Annakapelle 226<br />
Annakapelle, Pfäffikon 258
578 REGISTER<br />
Annales Heremi s. Hartmann, Christophorus<br />
Annalisten 28<br />
Anno Santo 94<br />
Anschauungsraum 181, 399<br />
Antependium 98, 387, 422<br />
Anton, Joseph (150)<br />
Antonini, Alessandra 203<br />
Apokalypse 447, 449<br />
Apostel 52, 54, 55, 69, 82, 104, 202, 207, 208, 209, 220,<br />
241, 250, 251, 316, 325, 344, 372, 406, 407, 411, 419,<br />
422, 443, 450, 458, 462, 535<br />
Apotheke 226, 252, 253, 326<br />
Appenzell 74, 211, 377<br />
Appuhn, Horst, Kunsthistoriker 77, 78<br />
Apsidiole 202<br />
Apsis 200, 201, 202, 203, 208, 238, 251, 283, 315, 316, 368<br />
Arche Noah 119, 121, 406, 425<br />
Architekten, Baumeister s. Asper; Bagnato; Beer; Baum;<br />
Braun; Becker; Bianchi; Cagnola; Fischer; Gaudy;<br />
Häusler; Hörbst; Huttle; Keller; Kuen, Michael; Kuen,<br />
Johann Georg; Kurrer; Lochbichler; Lonogone; Melchior<br />
aus Solothurn; Moosbrugger, Caspar; Moosbrugger,<br />
Johann; Meyer; Moser; Natter; Ort; Riccardi; Rueff,<br />
Johannes; Rueff, Michael; Ruprich-Robert; Schenker;<br />
Singer; Solari; Stockmeyer; Thumb; Wickart; Willam<br />
Architekturkritik, monastische 266<br />
Architekturmalerei 136, 220, 360, 479<br />
Archiv 291, 293, 295, 470, 478<br />
Argenti, Giovanni Battista, Bildhauer, Viggiù bei Mendrisio<br />
387<br />
Aristoteles 47, 51<br />
Arkaden 310, 326, 328, 330, 489, 492, 495, 496, 497, 498,<br />
499, 500, 502<br />
Arnim, Achim von (1781–1831) 83<br />
Asam, Cosmas Damian (1686–1739), Maler 69, 70, 71, 73,<br />
121, 122, 129, 136, 137, 144, 150, 154, 158, 165, 166,<br />
172, 185, 187, 188, 195, 196, 197, 198, 295, 308, 309,<br />
310, 315, 334, 335, 336, 354, 355, 356, 357, 359, 360,<br />
399, 400, 402, 403, 404, 406, 407, 408, 410, 411, 412,<br />
413, 414, 415, 416, 417, 419, 420, 422, 426, 428, 431,<br />
432, 434, 445, 453 – Egid Quirin (1692–1750), Bildhauer,<br />
Stuckateur 129, 132, 134, 140, 145, 150, 165,<br />
166, 172, 185, 187, 188, 195, 196, 197, 198, 295, 308,<br />
309, 315, 334, 335, 354, 355, 356, 357, 362, 400, 403,<br />
404, 410, 422<br />
Aschmann, Johann Jakob (1747–1809), Maler, Stecher 40,<br />
43<br />
Asper, Zeichner 98 – Hans Conrad (um 1588–um 1655),<br />
Bildhauer und Baumeister 361, 378, 381, 388, 393<br />
Athen 33, 96<br />
Atrium 17, 199<br />
Au, Benediktinerinnenkloster 40, 225<br />
Auer-Lehrgang 116, 175, 194, 284, 299, 303<br />
Auer Zunft 264<br />
Augsburg 22, 55, 82, 83, 108, 114, 119, 183, 295, 490<br />
Augsburgerplan 295, 507<br />
Augustin, Meister (Henkel?) (1514), Bildhauer 207<br />
Ausdruckskunst 167, 168<br />
Avantgarde 50<br />
Babel, Johann Baptist (1716–1799), Bildhauer 129, 316,<br />
322, 325, 327, 330, 331, 333, 368, 441, 443, 444, 449,<br />
450, 454, 475, 485, 489, 496, 497, 498, 499, 500<br />
Bach, Johann Sebastian (1685–1750) 168, 171<br />
Bachelet, Louis 115, 345<br />
Bäckerei 341<br />
Badehaus 208, 212, 215, 219, 232<br />
Bader, Abraham(1694–nach1747), Stuckateur 316<br />
Bagnato, Johann Caspar (1696–1757), Baumeister 328<br />
Baldinucci, Filippo (1624–1696) 47, 50, 154<br />
Bargetzi, Firma für Steinbearbeitung und Restaurierung,<br />
Solothurn 365<br />
Barnabas von Mosax (+1501), Pfleger 199, 206, 207<br />
Barockforschung 53, 147<br />
Barockisierung 185<br />
Baronio, Caesare (1538–1607) 407, 406.<br />
Basler Kathedrale 81<br />
Bauherrschaft 161, 166, 167, 173, 174, 186, 187, 190, 191,<br />
192, 193, 194, 265, 304<br />
Bauhütte 196, 207, 211<br />
Bauleiter 276, 385<br />
Bauleitung 297, 308<br />
Baum Jesse, Jessebaum 87, 120<br />
Baum, Philipp (1849–1886), Architekt, Mainz 145, 152,<br />
348, 388, 505<br />
Baumgarten, Alexander Gottlieb 179<br />
Bäumler, Johann 514<br />
Baumwollspinnerei 332<br />
Bauprozess 266<br />
Baur, Othmar (1901–1978), Fotograf, Einsiedeln 18, 153<br />
Bauwesen 159, 206, 303<br />
Beci, Antonio (1680), Stuckateur 241, 252<br />
Becker, Karl, Architekt, Hochdorf 364, 365<br />
Beer (von Bleichten), Franz (1660–1726), Baumeister<br />
144, 150, 161, 163, 166, 167, 175, 191, 193, 259, 264,<br />
265, 271, 275<br />
Behrens, Peter (1868–1940), Architekt 150<br />
Beichte 455, 456, 457, 465<br />
Beichthaus 236, 239, 245, 247, 249, 254, 258, 277, 338,<br />
368, 455, 464, 495<br />
Beichtstühle 110, 245, 351, 455, 456<br />
Beinhaus 82, 238, 258, 261, 489<br />
Bellarmin, Roberto (1542–1621), Kirchenlehrer, Jesuit 51,<br />
52, 53, 100, 101, 183, 398<br />
Bellinzona, Bellenz 168, 192, 259, 265, 280, 315, 317, 333<br />
Belsazar, König 457<br />
Bencard, Johann Caspar, Verleger 187<br />
Benedikt 54, 101, 117, 123, 195, 202, 307, 317, 326, 348,<br />
353, 403, 404, 406, 418, 419, 422, 423, 478, 479<br />
Benediktinerkongregation 53, 87, 99, 123, 218, 232, 251<br />
Benediktinerorden 26, 55, 112, 161, 450<br />
Benediktsregel 112, 117, 423, 478<br />
Benediktsstatue 316, 331<br />
Benediktszimmer 328, 475<br />
Bennau 91<br />
Bennau, Kapelle St. Sebastian 332<br />
Benno, Pater, Ochsenhausen, Orgelbauer 226<br />
Benno (1751), Zimmermann 322<br />
Benziger, Buchdrucker, Verlag, 59, 65, 73, 90, 112, 129,
332, 342, 497 – Johannes (1868–1936), Pater 357, 361<br />
– Karl (1799–1773), Verleger 84 – Karl J. 77, 78, 80, 81,<br />
110 – Nikolaus, Verleger 84<br />
Berbig, Joseph (1718), Stuckateur 297, 482<br />
Bergamo, Dom 317<br />
Bergkloster 190, 272, 284<br />
Bernini, Giovanni Lorenzo (1598–1680), Bildhauer und<br />
Architekt 280<br />
Berno, Abt von Reichenau 81<br />
Beroldingen, Joachim von (1600 Pfarrer in Einsiedeln,<br />
+ 1620), Pater 90, 217<br />
Beromünster, Propstei 211<br />
Bertle, Anton, Vergolder, Maler 341, 342, 344, 462 – Franz<br />
(1828–1883), Maler aus Schruns 341, 342, 343, 344,<br />
462 – Ignaz, Bildschnitzer 341, 462 – Johann Jakob,<br />
Maler 342, 351, 455, 462<br />
Bertsche, Franz Xaver 59<br />
Besançon 252<br />
Bestuhlung, Kirchengestühl 384, 419<br />
Betz, Joseph, Bruder im Kloster Disentis (1666–1737),<br />
Kunstschmied 381<br />
Beul, Konrad (Profess 1550, + 1572), Pater, Dekan 209<br />
Beuron, Kloster 348<br />
Beuroner Kunst 47<br />
Beurret, Placidus (1694–1779), Pater 327, 482<br />
Beutler, Athanasius (1638–1683), Pater, Maler 82, 86, 94,<br />
123, 245, 506 – Karl Ludwig, Maler, s. Beutler, Athanasius<br />
Bevers, Holm 77<br />
Bianchi, Paolo Federico, Architekt, Mailand 489, 492,<br />
493, 494, 495, 507<br />
Bianchini, Francesco (1662–1729) 179, 180<br />
Biber 15<br />
Biberbrugg 15, 331<br />
Bibliothek 31, 32, 33, 78, 110, 166, 217, 218, 219, 227, 232,<br />
284, 291, 293, 294, 297, 310, 327, 328, 331, 332, 339,<br />
341, 342, 368, 470, 482, 483, 484, 504, 505<br />
Bildhauer, Bildschnitzer s. Abbarth; Argenti; Asam; Asper;<br />
Augustin; Babel; Bildhauer aus Bergamo; Carlone; Curiger;<br />
Dub; Eggenmüller; Feuchtmair, Franz Joseph;<br />
Feuchtmair, Joseph Anton; Feuchtmayr; Guggenbüel;<br />
Jörg; Kälin; Kuen; Leuch; Maag; Manfredini; Mayer;<br />
Meyer; Payer, Alois; Payer, Rosa; Pozzi; Schell; Spaht;<br />
Wickart; Wipplinger<br />
Bildhauer aus Bergamo 322, 325, 419<br />
Birchler, Coelestin (1723–1763), Maler 325, 330 – Coelestin,<br />
Maler (Vorkommen 1805–1815) 384, 506 – Linus<br />
(1893–1967), Kunsthistoriker 17, 128, 129, 131, 139,<br />
145, 147, 150, 152, 154, 155, 156, 159, 160, 161, 162,<br />
163, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174,<br />
175, 198, 199, 200, 251, 267, 271, 298, 361, 362, 363,<br />
365, 368, 396, 397, 399, 425 – Meinrad Stephan, Zimmermann<br />
357 – Meinrad (Joseph Meinrad Leonz)<br />
(1766–1838), Maler, Altarbauer 334 – Melcher 1578,<br />
Ziegler, 212 – Nikolaus (1801–1857), Maler 337, 338,<br />
351<br />
Bisling, Anselm (1619–1681), Pater 99<br />
Blättler, Rudolf (1841–1910), Pater, Maler 113, 346, 347,<br />
348, 351, 368, 388, 462, 466, 467, 476, 477<br />
REGISTER 579<br />
Blaues Zimmer 328<br />
Blockbuch 78, 79, 80, 81, 84, 86, 129, 164, 206, 375, 500<br />
Blondel, Jacques-Francois (1705–1774), Architekt 176<br />
Bludenz 332, 383, 387, 396<br />
Bluntschli, Johann Caspar (1808–1881) 24<br />
Böchk 215<br />
Boissonnas, Henri, Restaurator 471 – Pierre, Restaurator 471<br />
Bollandisten 27<br />
Böllerschüsse 32, 66<br />
Bonhomini, Giovanni Francesco, Nuntius von 1579–<br />
1581, 212<br />
Bonanni, Filippo (1638–1725), Jesuit 489<br />
Bonstetten, Albert von, (1442/43–1504/05), Pater 77, 81<br />
Borromäus, Karl, Carlo Borromeo (1538–1584) 55, 91, 94,<br />
103, 238<br />
Borromeo, Federico (1564–?1631) 105<br />
Borromini, Francesco (1599–1667), Baumeister 173, 174<br />
Bosca, Pietro Paolo 105<br />
Bossard, Viktor Ferdinand (1699–1772), Orgelbauer, Baar<br />
322<br />
Bossert, Helmuth Th. 77<br />
Bouelles, Charles de (nach 1470–zwischen 1553/1567)<br />
153, 407<br />
Bouthilier, Franz Joseph, Orgelbauer 330, 441, 454<br />
Bracchi, Bonifacio, Priester, Maler 328, 474<br />
Brägger, Carl sen. , Dekorationsmaler 346<br />
Brand 26, 28, 38, 200, 202, 203, 204, 209, 212, 217, 230,<br />
252, 375, 376, 394, 486<br />
Brand Sodoms 316, 448<br />
Brandenberg, Johannes (1661–1729), Maler, Zug 71, 196,<br />
245, 247, 249, 251, 281, 294, 296, 315, 341, 349, 351,<br />
455, 456, 457, 462, 464, 465, 466, 471, 472, 473, 475,<br />
476, 477, 478, 501 – Uhrmacher (1648), Zug 227<br />
Brandes, Karl (1810–1867), Pater 17, 38, 84<br />
Brant, Sebastian (1457–1521) 81<br />
Braun, Anton (1812), Orgelbauer 333, 454 – Caspar (1714–<br />
1781), Bruder, Klosterbaumeister 311, 324, 326, 327,<br />
328, 331, 381, 488, 496, 504 – Hans (1666– um 1726),<br />
Steinmetz 259, 260, 264, 266, 295, 306, 309 – Jakob s.<br />
Braun, Caspar<br />
Bregenz 107, 161, 163, 233, 243, 253, 307, 495<br />
Bregenzerwald 165, 300, 309, 338<br />
Bremi, Hans (1604), Maler, Rapperswil 219, 220 – Johann<br />
Baptist, Holzschnitzer 351, 456<br />
Brentano, Brentan, Materialienlieferant, Konstanz 309<br />
Brentano, Clemens (1778–1842) 83<br />
Breysig, Kurt 167<br />
Breznice 397<br />
Brinckmann, Albert Erich, Kunsthistoriker 139<br />
Bruderschaft 361<br />
Brüderstuben 327<br />
Brüel 31, 38, 40, 83, 99, 106, 209, 218, 222, 224, 226, 253,<br />
257, 258, 259, 260, 261, 262, 331, 363, 456<br />
Brugg 332<br />
Brunnen 34, 113, 212, 216, 278, 326, 330, 461, 462, 465,<br />
487, 500, 501, 502<br />
Brunnen SZ 320, 341<br />
Brunner, Maurus (1750), Goldschmied 324 – Thietland<br />
(1901–1875), Pater 336, 338, 341, 342, 343, 344
580 REGISTER<br />
Brustbilder 82, 224, 238, 326, 497<br />
Bucelin, Gabriel (1599–1681), Pater (Weingarten) 69<br />
Buchdruckerei 54, 79, 106, 226, 227, 260, 291, 293, 294,<br />
327, 332, 333, 492<br />
Büchser, Felix (+ 6.2.1578), Bildschnitzer 209 – Jakob<br />
(1616–1628), Maler, 224<br />
Buchten, Hans 1578, Glaser, Zürich 210<br />
Bulle 53, 66, 77, 119 – von Papst Leo VIII., Engelweihbulle<br />
28, 67, 69, 77, 78, 80, 107, 204, 206, 381, 409,<br />
410, 411, 490<br />
Bundeslade 412<br />
Burckhardt, Jakob (1818–1897) 131, 134, 136, 137, 145,<br />
161, 181<br />
Burkhard, Bischof von Konstanz 206, 375<br />
Bürli, J. M. (1890), Restaurator 348, 349<br />
Burnet, Gilbert (1643–1715), Bischof von Salisbury 33,<br />
106<br />
Büsserzyklus 103<br />
Cagnola, Luigi (1762–1833), Architekt, Mailand 385, 387<br />
Campana, I. C. Franciscus 95<br />
Canisius, Petrus (1521–1597), Jesuit 515<br />
Canova, Antonio (1757–1822), Bildhauer 387<br />
Cappella Heremitana 204, 500<br />
Carl Anton, Fürst zu Hohenzollern Sigmaringen 85<br />
Carlone (Carloni), Carlo Innocenzo (1686–1775), Maler<br />
81, 101, 107, 195, 196, 311, 315, 422, 428 – Diego Francesco<br />
(1674–1750), Bildhauer 195, 196, 310, 311, 316,<br />
323, 375, 381, 387, 422, 506, 430, 436, 438<br />
Carraramarmor 334, 352, 387<br />
Caspar von Hohenems, Graf 218, 375, 377, 381, 393<br />
Castrum Doloris 257<br />
Cella Meinradi 71<br />
Charakterlehre 176<br />
Charpentrat, Pierre 170<br />
Chateaubriand, Francois René Vicomte de (1768–1848) 60<br />
Chor 38, 63, 102, 103, 107, 139, 140, 144, 145, 153, 158, 168,<br />
187, 188, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 207, 208, 209, 210,<br />
212, 215, 217, 219, 220, 221, 222, 224, 225, 226, 227,<br />
232, 233, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243,<br />
245, 247, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257,<br />
258, 260, 261, 267, 272, 276, 277, 281, 282, 290, 291,<br />
292, 293, 295, 296, 299, 300, 304, 306, 307, 308, 309,<br />
310, 311, 315, 316, 317, 319, 320, 322, 323, 328, 330, 331,<br />
333, 336, 338, 339, 340, 342, 343, 344, 345, 348, 349,<br />
350, 356, 357, 358, 361, 368, 373, 375, 377, 381, 382,<br />
384, 387, 393, 394, 403, 406, 419, 428, 432, 435, 436,<br />
437, 438, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449,<br />
450, 551, 552, 453, 554, 455, 501, 503, 505, 506<br />
Choraltar 220, 241, 243, 247, 250, 315, 316, 319, 320, 323,<br />
496<br />
Chorbaukommission 237<br />
Chorgestühl 238, 240, 250, 251, 442, 450<br />
Chorgitter 112, 238, 250, 276, 442<br />
Chortürmchen 331<br />
Chorumbau 315–322<br />
Christen, Hans 1606, Steinmetz 219 – Johann Karl, Goldschmied,<br />
Uri 114<br />
Christentum 112, 164, 167<br />
Christus 55, 69, 73, 104, 119, 120, 199, 201, 204, 362, 372,<br />
375, 381, 406, 407, 409, 417, 420, 430, 445, 450 –<br />
Christuskind (Jesuskind) 89, 394, 425, 432 – Christus<br />
zur Engelweihe herabschwebend 336, 358, 359, 360,<br />
404, 406, 413, 414, 415, 416, 472 – Christus und Maria<br />
376, 377 – Christus mit Kreuz 419 – Christus und<br />
Zachäus 417, 460 – Versuchung Christi 461 – Christus<br />
heilt den Kranken am Teich Bethesda 461 – Auferweckung<br />
des Jünglings von Naim 461 – Christus und<br />
die Samariterin 462 – Auferweckung des Lazarus 465<br />
– Christus und Maria Magdalena 466 – Christus und<br />
die Ehebrecherin 458 – Christus im Garten von Gethsemane<br />
47 – Christus am Ölberg 437, 453, 477 – Geisselung<br />
Christi 453, 477 – Christus vor Kaiphas 453 –<br />
Kreuztragender Christus 437 – Christus am Kreuz 317,<br />
373, 437, 453, 477, 478 – Opfertod Christi 449 – Lamm<br />
Gottes 453 – Pietà 453 –Grablegung Christi 453<br />
Chronik, Chroniken 29, 38, 40, 56, 57, 58, 59, 77, 81, 100,<br />
127, 128, 206, 207, 208, 212, 217, 250, 252, 408<br />
Chrysogonus, Lorenz 95<br />
Clausner, Jac. 90<br />
Clermont-Ferrand 396<br />
Comolli, Antonio 494<br />
Concina, Daniele (1687–1756) 492, 502<br />
Cooper, J. Fenimore (1789–1851) 38<br />
Correggio, Antonio Allegri (ca.1490–1534), Maler 431, 476<br />
Crusius, Jakob Andreas (1636–1680) 408<br />
Curiger, Ildefons (1782–ca.1834), Bildhauer, Kleinplastiker,<br />
Einsiedeln 397 – Martin Josef, Ingenieur 490, 507<br />
Custer, Hans Adam, Ziegler 261<br />
Cyclorama 60<br />
D’Achery, Lucas (1609–1685), Benediktiner 27<br />
D’Alembert, Jean Le Rond (1717–1783) 46<br />
D’Anethan, Bonifaz (1714–1779), Pater 198, 315, 316, 317,<br />
323, 329, 444, 496<br />
Dachreiter 208, 219, 251, 373, 375, 505<br />
Dampfheizung 346, 487<br />
De Barni (Barni), Johannes Baptista, Nuntius von 1731–<br />
1739, 301<br />
Dekanat 209, 210, 331, 470<br />
Della Torre, Giovanni, Nuntius von 1596–1606, 123<br />
Delphi 34, 127<br />
De Mura, Francesco (1696–1782), Maler 454<br />
Denliker, Conrad (1668), Steinmetz, Bäch 227 – Hans<br />
(1668), Steinmetz, Bäch 226<br />
Deschwanden, Melchior Paul von (1811–1881), Maler<br />
341, 342, 343, 344, 345, 348, 351, 352, 357, 361, 368,<br />
388, 397, 425, 466, 471<br />
Deutscher Werkbund 112, 113, 162, 164, 171<br />
Devotionalien 107, 111<br />
Diana von Ephesus 396<br />
Dibdin, Frognall Thomas (1776–1847) 78<br />
Diderot, Denis (1713–1784) 46<br />
Dientzenhofer, Johann, Architekt 442<br />
Dieth, Norbert, Kunsthistoriker 165<br />
Dietrich, Joseph (1645–1704), Pater, Diarist 83, 94, 99,<br />
100, 101, 108, 114, 206, 226, 232, 238, 239, 241, 242,<br />
243, 245, 249, 250, 252, 253, 257, 258, 501
Dillingen, Jesuitenkolleg 55, 123<br />
Disentis, Benediktinerkloster 258, 309<br />
Diva Virgo Hallensis 58<br />
Docourt, Aegidius (1698–1743), Pater 327, 482<br />
Documenta Archivii Einsidlensis 28, 199, 208<br />
Doggen 501<br />
Dohme, Robert 139<br />
Domeisen (Dumeisen) Georg, Goldschmied, Rapperswil<br />
115<br />
Doppeltor 206<br />
Doppelturmfassade 189, 203, 269, 271<br />
Dormitorium 209, 210, 211, 212, 215, 217, 219<br />
Dornenkrone 102, 106, 477<br />
Doyen, Claude François 249<br />
Drei Könige 431<br />
Dreifaltigkeit 107, 124, 208, 259, 275, 373, 381, 422, 425,<br />
426, 430<br />
Driesch, Hugo 117<br />
Dub, Johann (1594, um 1613 in Luzern), Bildhauer und<br />
Maler 212, 216, 501<br />
Dubreuil, Jean, Jesuit 407<br />
Ducerceau, J. Androuet (1515–1584), Architekt 190<br />
Dumeisen, Fridolin (+ 1708), Bruder, Kupferstecher 87 –<br />
Heinrich (1653–1723), Goldschmied, Rapperswil 242<br />
Ebenholztabernakel 241, 453<br />
Eberhardsmünster 201<br />
Eberle & Cie., Buchdrucker 59, 332<br />
Eberli, Jörg (1613), Zimmermann 219<br />
Ebersbach-Stich 267, 269, 271, 272, 284, 295, 362, 489,<br />
503<br />
Ebersbach, Johann Heinrich, Stecher (Faktor der Klosterdruckerei<br />
1692–1711), 72, 73, 106, 123, 272, 294<br />
Effinger, Benedikt, Goldschmied 242 – Familie, Goldschmiede,<br />
Einsiedeln 311, 422 – Oswald, Goldschmied<br />
297, 501<br />
Egenmüller, Hans (1514), Bildhauer, Schaffhausen 207<br />
Egg, Kapelle Johannes des Täufers 332<br />
Ehrler (1944), Steinmetz 365<br />
Eichhorn, Hans (1578), Schreiner 210<br />
Einsiedler Brevier 100<br />
Einsle, Anton (1801–1871), Wiener Hofmaler 314<br />
Eisengitter 209<br />
Emblem 43, 77, 103, 123, 245, 401, 404, 428, 439, 440,<br />
446, 469, 474, 480<br />
Embrichmünster 96, 203<br />
Empfindungsraum 181, 398, 399<br />
Empore 152, 188, 251, 282, 299, 304, 322, 323, 350, 351,<br />
404, 409, 412, 430, 441, 442, 462<br />
Encyclopédie 46, 47, 50, 58<br />
Engelberg, Benediktinerkloster 52, 195<br />
Engelweihe 26, 42, 59, 61, 65, 66, 67, 71, 72, 74, 75, 77,<br />
78, 80, 83, 86, 87, 88, 99, 115, 118, 119, 122, 123, 124,<br />
153, 154, 180, 183, 199, 210, 206, 210, 211, 217, 228,<br />
242, 243, 256, 320, 324, 334, 358, 375, 382, 386, 387,<br />
394, 402, 406, 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 415,<br />
417, 428, 432, 446, 447, 453, 472, 473, 476, 497<br />
Engelweihkomödie 72<br />
Engler, Bonifaz, Restaurator 478<br />
REGISTER 581<br />
Englischer Landschaftsgarten 348<br />
Epitaph, Epitaphien 32, 195, 311, 315, 338, 349, 403, 404,<br />
430, 437, 438, 440, 441<br />
Eppo 202<br />
Erbauung, Erbauungsliteratur 38, 56, 57, 61, 72, 79, 90,<br />
103, 105, 106, 107, 122, 182, 343, 357, 358<br />
Erlebnistourismus 65<br />
E.S., Meister 74, 75, 77, 112, 206, 410<br />
Esther 382<br />
Etterlinsche Chronik 29, 81<br />
Etzel 15, 18, 24, 38, 40, 41, 61, 85, 86, 200, 210, 218, 258,<br />
261, 306, 307, 331, 374, 387, 489, 496<br />
Etzelkapelle 73, 83, 94, 128, 258, 342<br />
Etzelwerk 15<br />
Euthal, Kirche zur schmerzhaften Mutter Gottes 332<br />
Evangelistensymbole 319, 334, 422, 505<br />
Ex Voto 224, 376<br />
Exemption 67<br />
Fabian, Meister (1657), Maurer 227<br />
Fahr, Benediktinerinnenkloster 258, 317, 372<br />
Falda, Giovanni Battista 284<br />
Fäsi, Johann Conrad (1727–1790) 31<br />
Fassadenfiguren 365<br />
Fassadenpläne 284<br />
Fellini, Federico 155<br />
Ferdinand, Kurfürst von Bayern 241, 453<br />
Ferrari, Gaudenzio (um 1480–1546), Maler 131<br />
Ferrerio, Pietro (um 1600–1654), Architekt 284<br />
Ferster, A, Lithograph 58<br />
Feuchtmair (Feichtmayr), Franz Joseph (um 1660–1718),<br />
Bildhauer 250, 450 – (Johann) Michael (1666–1713),<br />
Bildhauer 250, 450<br />
Feuchtmayer, Joseph Anton (1696–1770), Bildhauer 194,<br />
195, 196, 309, 310, 311, 322, 381, 430, 346<br />
Feuermauern 330<br />
Feuerwerkskünste 72<br />
Feürstein, Joseph (1707), Zimmermann 289<br />
Finck, Anton (1816), Maurer 385 – Xaver (1816), Maurer 385<br />
Fischbehälter 215<br />
Fischel, L., 514<br />
Fischer (Vyschen), Bernhard (1586), Zimmermann 216 –<br />
Martin, Architekt 334, 338, 385, 507 – Theodor (1862–<br />
1938), Architekt 168<br />
Fischer von Erlach, Johann Bernhard (1656–1723), Baumeister<br />
189, 287, 300, 304<br />
Fischingen, Benediktinerkloster 218<br />
Fleckenstein, Jost, Kommandant der Schweizergarde 98<br />
Fontana, Fulvio 106<br />
Foresti, Bernhard (1774–1851), Pater 385<br />
Franck, Johann, Kupferstecher und Radierer 114<br />
Franger, Karl, Prior Kartause Ittingen 501<br />
Frankl, Ch. , Lithograph 153<br />
Franzoseneinfall (1798) 96, 109, 329, 334, 396<br />
Fraterhof, Fratergarten 347, 369<br />
Fraterstock 296, 341, 470<br />
Frauenbrunnen, Liebfrauenbrunnen, Marienbrunnen 206,<br />
210, 216, 219, 250, 328, 465, 489, 490, 491, 495, 498,<br />
500, 501
582 REGISTER<br />
Freienbach 192, 233<br />
Freiherrenberg 15<br />
Friedhof 220, 224, 258, 260, 331<br />
Friedhofkapelle 226<br />
Friedrich Wilhelm IV. 85, 115<br />
Friedrich, Abt von Hirsau 436<br />
Frisoni, Donato Giuseppe (1683–1735), Architekt und<br />
Stuckateur 307<br />
Fröbel, Theodor (1810–1893), Gärtner 341<br />
Frömmigkeit 32, 56, 59, 60, 106, 107, 163<br />
Frowin, Abt von Engelberg (1146–1178) 478<br />
Fry, Helias, Holzschneider, Zürich 81<br />
Füchslin, Carl, Maler, Vergolder, Einsiedeln 297, 307<br />
Fuchs, Christophor (1749–1814) 82 – Franz Joseph (1709,<br />
1749 noch nachweisbar), Goldschmied 382 – Lienhard,<br />
Giesser 306<br />
Fuessli, Konrad (1578), Glockengiesser, Zürich 211 – Peter<br />
(1578), Glockengiesser, Zürich 211<br />
Fuetscher, Johann Adam (1799), Maler, Blumenegg 369<br />
Fugel, Gebhardt (1863–1939), Maler 361, 362<br />
Führich, Josef von (1800–1876), Maler 348<br />
Furrtenbach, Kupferlieferant, Lindau 216<br />
Fürstengalerie 85<br />
Fürstensaal, s. auch Grosser Saal 115, 341, 471<br />
Furter, Michael (vor 1483– um 1517), Drucker, Basel 80,<br />
81, 530<br />
Füssli, Friedrich Salomon (1802–1847), Stecher 44<br />
Füssli, Johann (1685), Glockengiesser 501 – Johann Caspar<br />
(1706–1782) 196 – Johann Melchior (1677–1736),<br />
Zeichner, Stecher, Zürich 18, 40<br />
Gabler, Nikolaus, kaiserlicher Notar 77<br />
Gabriel, Erzengel 343, 419<br />
Gailhabaud, Jules 116<br />
Galvanoplastik 388<br />
Gangulfkapelle 38, 40, 218<br />
Garten, Gartenanlage 216, 230, 253, 257, 258, 262, 295,<br />
326, 329, 330, 348, 462, 477, 487, 496, 503, 505<br />
Gassner, Thomas (1706–1765), Bruder, Klosterschmied<br />
311, 322, 324, 327, 454, 484<br />
Gasthaus, Gästehaus 215, 219, 326, 343, 496<br />
Gaudy, Adolf (1872–1956), Architekt 357<br />
Gaulli, G. B. (Baciccio) (1639–1709), Maler 195, 197, 431<br />
Gebetsbuch 59<br />
Gegenreformation 52, 80, 94, 100, 103, 105, 107<br />
Gehr, Ferdinand, Maler 467, 487<br />
Geisberg, Max 74<br />
Geistliche Schauspiele 72<br />
Gemperlin, Abraham, Drucker, Freiburg im Breisgau 56,<br />
81<br />
Gengenbach, Georg von 67, 88<br />
Gengenbacher Glashütte 293, 409, 410<br />
Gensbein, Johannes 78<br />
Germain, Michel 27, 33<br />
Germania 72<br />
Geroldseck, Diebold von, Pfleger (1513–1525) 199, 207, 221<br />
Gesamtkunstwerk 49, 63, 127, 137, 140, 145, 150, 154,<br />
158, 178, 179, 180, 181, 182, 185, 190, 198, 400<br />
Geschichtlichkeit 47, 49, 51, 118, 122, 124, 154, 178, 179<br />
Gessner, Hans Heinrich (+ 1622), Maler 217, 220, 221,<br />
222, 224 – Hans (?Hans Heinrich) (1580), Maler 212,<br />
216 – Hans (1606), Maurer 219<br />
Gewölbe 63, 73, 101, 102, 136, 137, 139, 140, 145, 148,<br />
150, 152, 154, 157, 165, 170, 172, 173, 181, 188, 197,<br />
198, 207, 208, 212, 219, 220, 222, 224, 241, 245, 247,<br />
251, 252, 256, 269, 281, 282, 290, 297, 299, 300, 304,<br />
308, 309, 313, 325, 327, 330, 331, 333, 334, 335, 336,<br />
337, 341, 343, 346, 348, 349, 350, 357, 358, 359, 360,<br />
368, 375, 381, 386, 388, 393, 400, 401, 402, 403, 404,<br />
406, 410, 413, 414, 415, 416, 417,418, 419, 420, 422,<br />
424, 430, 431, 432, 435, 442, 448, 453, 454, 456, 466,<br />
471, 472, 482, 483, 488, 492, 506<br />
Giacomel, Franco, Glaskünstler 462<br />
Gianni, Pietro, Stuckateur, Lugano 296, 475, 482<br />
Gibbon, Edward (1737–1794) 32, 148, 162<br />
Giorgioli, Francesco Antonio (?1655–1725), Maler 192<br />
Giurisati, Giorgio Giuseppe, Pater 469<br />
Glarner Schieferplatten 309, 317, 331, 345<br />
Gnadenbild 33, 34, 45, 58, 61, 72, 73, 7, 85, 87, 89, 90, 94,<br />
107, 108, 204, 206, 224, 226, 253, 259, 331, 332, 333,<br />
334, 372, 373, 375, 377, 382, 383, 384, 385, 386, 387,<br />
388, 293, 394, 396, 397, 409, 435, 471, 479, 500, 506<br />
Gnadenkapelle 17, 26, 28, 32, 33, 45, 55, 61, 66, 67, 71,<br />
72, 73, 74, 77, 78, 86, 87, 88, 89, 90, 94, 96, 98, 102,<br />
106, 110, 119, 120, 121, 123, 128, 129, 136, 138, 148,<br />
152, 153, 187, 199, 204, 206, 209, 210, 217, 218, 219,<br />
220, 226, 227, 230, 236, 259, 275, 276, 281, 282, 289,<br />
295, 306, 309, 315, 323, 330, 332, 333, 334, 336, 348,<br />
358, 359, 361, 373, 375, 376, 377, 379, 383, 384, 385,<br />
386, 388, 393, 397, 399, 402, 403, 404, 406, 408, 409,<br />
412, 413, 415, 417, 419, 424, 428, 432, 465, 470, 472,<br />
473, 475, 507<br />
Göpfert, Maurus (1859–1943), Bruder, Maler 474, 476<br />
Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) 15, 16, 20, 63, 148,<br />
152, 162, 165, 173, 399<br />
Göller 149<br />
Görres, Joseph von (1776–1848) 84<br />
Gotik 144, 150, 160, 163<br />
Gottvater 55, 336, 360, 373, 376, 377, 404, 413, 414, 415,<br />
425, 432, 434, 445, 472<br />
Göz, Gottfried Bernhard (1708–1774), Maler und Stecher<br />
490<br />
Grab Christi, s. Heilig Grab 253, 505<br />
Grabplatten 100, 102<br />
Grabung, Grabungen 200, 201, 202, 203, 275, 268, 454<br />
Grabungsbefunde 200, 201<br />
Graff, Stephan, Drucker, Freiburg in Ue. 81, 530<br />
Gras, Joseph, (1729) Steinmetz 381<br />
Gray, Robert 31, 32, 46<br />
Gregor der Grosse, Papst 417<br />
Greuter, Matthäus (1557–1638), Zeichner, Stecher 288<br />
Griesel, Alois, Stuckateur 357, 361<br />
Gross, Kapelle St. Nepomuk 332<br />
Grosser Saal, s. auch Fürstensaal 259, 470, 471<br />
Grotte 105, 106, 294, 329<br />
Gruft 101, 102, 106, 215, 242, 505<br />
Grundsteinlegung 203, 259, 275, 276, 295, 329<br />
Guarini, Guarino (1624–1683), Baumeister 174
Guggenbüel, Michael (1680), Bildhauer 242<br />
Giudice, Antonio, Marmorarbeiter 419 – Bernardo, Marmorarbeiter<br />
323, 419 – Giuseppe, Marmorarbeiter 419<br />
– Marmorexperte 319, 320<br />
Guiot, François (1636–38), Glockengiesser 226, 372<br />
Gurlitt, Cornelius, Kunsthistoriker 161, 162, 163, 164, 165,<br />
166, 168, 174, 191<br />
Gutachterplan 503<br />
Gysi, Fritz, Kunsthistoriker 161, 162<br />
Haaga, Karl (1886–1965), Maler, Restaurator 368, 467<br />
Hackaert, Jan (1629– um 1700), Maler und Radierer 17<br />
Hager, Werner, Kunsthistoriker 165, 166<br />
Haggenegg 15, 333, 396<br />
Hagiographie 79, 80, 82<br />
Hainzelmann, Elias (1640–1693), Stecher 82<br />
Hallenkrypta 203<br />
Hamburg, Chile-Haus 168<br />
Hamel, Otto (1866–1950), Maler, Erfurt 147<br />
Häne, Rafael (1891–1951), Pater 112<br />
Hanfstaengl, Erika 197<br />
Hans, Meister (1578, 1580), Maurer 210<br />
Hans Jakoben, Meister (1571), Steinmetz 209, 212, 215<br />
Hartmann, Christophorus (Profess 1583–1637), Pater, Verfasser<br />
der Annales Heremi 27, 28, 74, 87, 104, 199, 202,<br />
203, 204, 208 – Michael, Bildschnitzer, Luzern 238,<br />
240, 247, 450, 452<br />
Hauptaltarbild 250, 251<br />
Hauser, Gebrüder (1816), Maurer, Tirol 385<br />
Häusler, Franz Joseph (1830–1896), Klosterbaumeister,<br />
Unterägeri 345<br />
Hautt, David, Stecher 506<br />
Hautt, Nikolaus (*1641), Stecher 90<br />
Hauttmann, Max, Kunsthistoriker 162, 163, 165, 168, 169<br />
Hecht, Gabriel (1664–1745), Pater in St. Gallen, Zeichner,<br />
Architekt 123<br />
Heidegger, Jodocus (1726), Zimmermann, Bregenzer<br />
Wald 309 – Johann Heinrich (1633–1698), Theologe<br />
28, 36, 118, 119, 121, 124, 125, 428, 469<br />
Heilig Grab 505<br />
Heilige s. Adelheid 33, 97, 98, 101, 201, 435, 436 – Adelhelm<br />
478 – Adelrich 98, 108, 243, 307, 351, 368, 372,<br />
387, 393, 435, 466, 477, 500 – Afra 106, 464 – Aglae<br />
465 – Alexander 99 – Ambrosius 417, 459, 460, 462,<br />
426 – Andreas 325, 419, 450 – Anna 226, 330, 382, 385,<br />
404, 430, 436 – Augustinus 123, 417, 462 – Beatus 82<br />
– Bemba 98 – Benedikt, s. Benedikt – Benno 199, 200,<br />
201, 330, 368, 375, 387, 393, 436, 485, 500 – Candida<br />
99 – David 249, 407, 439, 461, 465, 466 – Dionysius 98<br />
– Erasmus 212 – Eustachius 103 – Felix und Regula 96,<br />
202 – Gallus 208 – Georg 208, 436, 489 – Gerold 98,<br />
217, 326, 436, 466 – Gregor s. Äbte – Helena 464 –<br />
Hieronymus 120 – Ignaz von Loyola 101 – Joachim 382<br />
– Johannes, s. unter J – Joseph 72, 226, 297, 348, 374,<br />
382, 430, 437 – Justus 217, 250, 373, 435 – Karl Borromäus,<br />
s. unter B – Katharina 204 – Kuno 436, 466 –<br />
Lazarus 104, 220, 422, 465 – Magdalena, Maria Magdalena<br />
s. unter M – Manasse 249, 465 – Margaretha 464<br />
– Maria von Ägypten 464 – Martha 103, 104, 106, 465<br />
REGISTER 583<br />
– Martin 201 – Mauritius 81, 86, 97, 98, 104, 199, 201,<br />
202, 217, 243, 250, 307, 368, 371, 373, 435, 436, 489,<br />
500 – Meinrad, s. M – Michael 201, 208, 250, 336, 416,<br />
419, 436, 456, 457, 458, 470, 472, 475, 476, 489 – Pelagia<br />
464 – Philomena 347, 476, 505 – Plazidus 98, 99,<br />
243 – Regula s. Felix und Regula – Sigismund 81, 217,<br />
250, 348, 436 – Silvester 202 – Stephan 201, 202, 417 –<br />
Thais 464, 465 – Ulrich von Augsburg 83, 212, 436, 466<br />
– Ursula 208, 436 – Veronika 77 – Wolfgang s. unter W<br />
Heiligenbüsten 250<br />
Heiligenkult 51, 97<br />
Heiligenverehrung 96, 97, 100, 118<br />
Heiliger Geist 408<br />
Heilsgeschichte 58, 102, 107, 118, 119, 122, 402, 407, 425,<br />
428, 449, 450<br />
Heilwiga, Äbtissin 200<br />
Heimgartner, Josef (1868–1939), Maler 358<br />
Heinecken 74<br />
Heininger, Eduard (1910), Maler, Restaurator 359, 360<br />
Heinrich II. Kaiser 15, 26, 81, 435, 500<br />
Helbling, Jakob (1575), Schlosser, Rapperswil 209<br />
Helmhaus 103, 189, 206, 207, 208, 219, 230, 232, 236, 237,<br />
238, 269, 270, 489<br />
Helvetik 24<br />
Henggeler, Rudolf (1890–1971), Pater 28, 110, 202, 204,<br />
348, 456<br />
Hengststall 347<br />
Herbstgericht 239, 257, 272<br />
Herder, Johann Gottfried (1744–1803) 82<br />
Herdlin, Paul, Goldschmied, Hechingen 377<br />
Hergiswald 89<br />
Hermann, Herzog von Schwaben 199, 201<br />
Hermannus Contractus 202<br />
Herrengarten 212, 215, 326, 327<br />
Herrensaal 215<br />
Herz-Jesu-Denkmal 362<br />
Herzog, Marian (1758–1828), Pater 28<br />
Hesse, Volker 155<br />
Hildegard, Äbtissin der Zürcher Fraumünster-Abtei 394<br />
Hiltensperger, Johann Jost (1711–1792), Stecher 90<br />
Hochaltar 241, 316, 322, 323, 333, 345, 348, 399, 413, 446,<br />
449, 450, 501<br />
Höfe 15, 24, 362<br />
Hofmann, Heinrich (1578), Zimmermann, Zürich 210<br />
Hofmeister, J. Caspar 124<br />
Hofspeisesaal, Grosser Speisesaal 331, 474<br />
Hohelied 396<br />
Hohenzollern 27, 85, 97, 115, 377<br />
Hohlgalvanotechnik 348<br />
Holzbrücke 40<br />
Holzschnitt 40, 78, 81, 84, 207, 208, 503<br />
Holzschopf 326<br />
Holzzement 347, 455<br />
Homanns Erben 22<br />
Honegger, J. J., Lithograph, Maler 82<br />
Hörbst, Ignaz (1829–1899), Baumeister 497, 502<br />
Hortus conclusus 329<br />
Hubala, Erich, Kunsthistoriker 154<br />
Hugenottenstil 161
584 REGISTER<br />
Huggler, Max, Kunsthistoriker 199, 200<br />
Hugo von St. Viktor 104<br />
Hühnerstall, Hühnerhaus 326, 327<br />
Humboldt, Alexander von (1769–1895) 18, 176, 178<br />
Humlen, Michel (1586), Schmied 216<br />
Hundestall 215<br />
Hunger, Konrad(1623–1662), Pater 25, 56, 98<br />
Hurden 15, 24<br />
Hürlimann, J., Stecher 44 – Thomas 155<br />
Hüsser, Gregor (1632–1704), Pater 56, 99, 408, 456<br />
Huttle, Jakob (+ 1850), Schnepfau, Klosterbaumeister 129,<br />
230, 340, 345, 376, 384, 505, 507<br />
Hydrantenanlage 346<br />
Hygiene 266, 290<br />
Hyller, Sebastian (1697–1730), Abt von Weingarten 308<br />
Idea Sacrae Congregationis Helveto-Benedictinae 125,<br />
251, 294, 503<br />
Idealansicht 233<br />
Illation 98<br />
Immunität 26, 199<br />
Inglin, Meinrad 86<br />
Irsee, Stiftskirche 264<br />
Isaak-Opfer 449, 477<br />
Iselin, Jacob Christoff 124<br />
Ittendorf, Schloss 233, 257, 258, 259, 332<br />
Jacob, Meister (1643), Maler, Zug 227<br />
Jacquet, Claude, Kanoniker 27, 102, 109, 250, 252, 253<br />
Jäggi 514<br />
Jael 382<br />
Jakob von Voragine 80<br />
Jakobus minor, Apostel 325, 418, 450<br />
Jannsen, Hans (1578), Maurer, Maienthal 210<br />
Janssonius, Johann 43, 503<br />
Jephte-Opfer der Tochter 449<br />
Jesuit, Jesuiten 33, 55, 95, 105, 106, 123, 162, 183, 186,<br />
187, 191, 200, 226, 227, 229, 250, 262, 265, 407, 428,<br />
439, 492, 502<br />
Jesuitenarchitektur 191<br />
Jesuitenschulen 339<br />
Jesuitenstil 161<br />
Johann Georg, Graf von Hohenzollern-Hechingen 377<br />
Johann V., Graf von Montfort-Tettnang 233<br />
Johannes von Lenzigen, Abt des Zisterzienserklosters<br />
Maulbronn 376<br />
Johannes, Evangelist 55, 96, 317, 353, 411, 416, 419, 444,<br />
446, 447, 449, 453<br />
Johannes der Täufer 422, 435, 437, 446<br />
Johannesbach, Johannesbächlein 326, 348<br />
Johanneskapelle 81, 96, 199, 206, 211<br />
Jörg, Meister (1656), Bildhauer 227<br />
Jos von Hufingen (1504), Steinmetz 525<br />
Josephskapelle 226<br />
Judith 382<br />
Jüngling von Naim 461<br />
Kaiser Wilhelm I. 85<br />
Kaiserbildnisse 327, 482<br />
Kaiserstatuen 497<br />
Kalchrain, Kloster 293<br />
Käli, Jörg (1613), Zimmermann, 219<br />
Kälin, Franz Anton (1740er Jahre), Bildhauer 236, 327 –<br />
Franz (1684), Zimmermann 501 – J. Benedikt, Lithograph<br />
40 – Johann Justus (1684), Pfauenwirt, Giesser<br />
501 – Meinrad (um 1790–1834), Maler, Stecher 59 –<br />
Othmar (1709), Schreiner 294 – Robert, Pfarrer, 184<br />
Kalkgrube 262<br />
Kanoniker 252, 253<br />
Kanzel 294, 309, 317, 331, 338, 349, 362, 419, 422, 453,<br />
477, 478<br />
Kanzlei 209, 210, 212, 294, 328, 474<br />
Kanzleiarchiv 294<br />
Kanzleizimmer 474<br />
Kanzlerhaus 209, 210, 327<br />
Kapelle Maria End 45<br />
Kapelle St. Benedikt 226, 258<br />
Kapitel, Kapitelsbeschluss, Kapitelversammlung 218, 226,<br />
232, 233, 237, 238, 239, 240, 241, 243, 252, 256, 257,<br />
258, 259, 260, 261, 262, 265, 266, 267, 275, 278, 295,<br />
296, 297, 304, 305, 307, 308, 333, 342, 353, 430<br />
Kapitelhaus 328<br />
Kapitelsaal 232, 292, 328, 347, 470, 480<br />
Kappelerkrieg 15<br />
Kapuziner 105, 106, 253<br />
Kapuzinerkloster Rapperswil 106<br />
Karl Albert, König von Sardinien 387<br />
Karrenschopf 215<br />
Karrenstall 327, 331<br />
Kastvögte 206<br />
Katakombenheilige 98, 101<br />
Katholizismus 65, 164<br />
Katzenstrick 40, 41, 45, 331<br />
Kaufflin, Mathias, Zeichner, Schreiber 194, 236, 272, 294,<br />
295, 325, 328, 489, 503, 504, 505<br />
Kauflin, Mathias (um 1680), Vergolder 242<br />
Kavaliersperspektive 42, 230, 235<br />
Keiser, Anton (Franz Anton 1722–1759?), Giesser, Zug 502<br />
Keller, Alois (1788–1866), Maler 334, 335, 336, 343, 359,<br />
417 – Architekt Luzern 341 – Jakob, Glockengiesser<br />
373 – Karl (1823–1904), Maler 337<br />
Kempten 16, 238, 241, 243, 245, 249, 335<br />
Ketzerboden 40<br />
Keuffleren, Hans Rudolf (1578), Zimmermeister, Zürich 210<br />
Kilian, Bartholomäus (1630–1696), Stecher 86<br />
Kilian, Georg Christoph (1709–1781), Stecher 22, 295, 489,<br />
503<br />
Kilian, Philipp (1628–1693), Stecher 124<br />
Kirchenschatz 31, 109, 113, 209, 306, 331<br />
Kirchenväter 51, 54, 55, 69, 87, 119, 336, 411, 417, 462<br />
Kirchlichkeit 65, 110, 129<br />
Kirchturmkreuz 330<br />
Kirchweihe 313, 408, 411, 412, 417, 425<br />
Kirchweihfest 408, 412<br />
Kirchweihofficium 412, 418<br />
Klauber, Johann Baptist (1712– nach 1787), Stecher 490,<br />
507 – Joseph Sebastian (um 1700–1768), Stecher 490,<br />
507
Klausur 32, 109, 208, 218, 228, 262, 477, 478<br />
Kleinkunst 110<br />
Kleinplastik 249, 397, 477<br />
Klopstock, Friedrich Gottlieb (1724–1803) 60<br />
Klosteranlage 22, 32, 158, 162, 163, 184, 185, 188, 189, 190,<br />
193, 212, 220, 230, 232, 233, 236, 237, 251, 254, 261,<br />
275, 282, 290, 327, 369, 455, 477, 489, 503, 504, 505<br />
Klosterapotheker 252<br />
Klosterbaukunst 159, 186, 190, 236, 275<br />
Klosterbetrieb 266<br />
Klosterbrand (s. auch Brand) 38, 40, 75, 199, 209<br />
Klostergründung 199, 206, 334, 387, 500<br />
Klostermauer 199, 208, 212, 217, 220, 227, 253, 257, 262,<br />
295, 325, 326, 329, 347, 363, 365, 369, 485, 500, 505<br />
Klostermühle 326, 346, 485, 486, 487<br />
Klosterpforte 188, 388, 470, 485<br />
Klosterplan 227, 232, 234, 525<br />
Klosterplanung 270, 295<br />
Klosterplatz 43, 90, 129, 217, 310, 327, 328, 342, 365, 368,<br />
489–501, 507<br />
Klosterschema 138<br />
Knabenstock 340<br />
Knechtenstuben 326<br />
Knorr, Georg Wolfgang (1705–1761) 74<br />
Koberger, Anton (um 1440–1513), Stecher, Drucker Nürnberg<br />
80<br />
Kohler, Pius (1844), Stuckateur 338<br />
Kok, Jan Piet Filedt 514<br />
Kolin, Joseph (1686), Maler 501<br />
Kolorismus 140, 145, 153<br />
Königsfelden, Kloster 29<br />
Konrad III., Kaiser 26<br />
Konrad von Konstanz, hl. Konrad 26, 69, 70, 73, 74, 78,<br />
87, 88, 90, 118, 180, 199, 203, 204, 345, 389, 393, 394,<br />
410, 411, 412, 413, 473, 506, 515<br />
Konstanz 26, 69, 70, 77, 81, 89, 103, 180, 192, 199, 203,<br />
230, 249, 250, 309, 331, 375, 410, 506<br />
Konstanzer Chronik 77, 206<br />
Konstanzer-Handel 99<br />
Konventgarten 262, 297, 310, 329, 330, 333, 363, 364, 365,<br />
369, 485, 486, 487<br />
Konventgebäude208, 220, 239, 241, 253, 257, 281, 284,<br />
306, 327, 330, 341, 369, 485, 492<br />
Konventsiegel 204, 396<br />
Konzil von Trient 47, 54, 97, 102, 118, 119, 126, 154, 182,<br />
208, 226, 389, 428<br />
Kornschütte 258<br />
Korrespondenzarchitektur 278<br />
Kosegarten, Gotthard Ludwig (1758–1818) 82<br />
Krambuden, Kramläden 206, 210, 261, 269, 362, 489, 490,<br />
491, 492, 495, 497, 502, 507<br />
Kramgasse 199, 207, 209, 210, 217, 218, 219, 238, 233,<br />
253, 455, 490, 491, 496, 497, 498, 507<br />
Kramgassenturm 219<br />
Krankenhaus, Krankenstock, Krankenstuben 232, 275,<br />
290, 291, 292, 293, 297, 327, 328, 504<br />
Krankenkapelle 347<br />
Kraus, Franz Anton (1705–1752), Maler 91, 129, 145, 158,<br />
196, 250, 315, 316, 317, 322, 323, 325, 342, 343, 344,<br />
REGISTER 585<br />
419, 437, 441, 442, 445, 452, 453, 454, 505 – Franz<br />
Theodor (*1667), Maler 294 – Kraus, Johann Ulrich<br />
(1655–1719), Zeichner, Stecher 183<br />
Kreuel, Pius (1633–1696), Pater, Orgelbauer 237, 242, 322,<br />
330, 441<br />
Kreuzgang 81, 96, 199, 203, 206, 208, 210, 215, 216, 219<br />
Krypta 101, 210, 202, 203, 368, 454<br />
Kryptaaltar 202<br />
Küche 188, 232, 258, 272, 289, 327, 330, 470, 485<br />
Küchengarten, Küchenhof 203, 294, 369<br />
Kuen-Chor 256, 267, 281, 282, 284, 291, 300, 304, 308,<br />
322, 441, 444, 450, 464<br />
Kuen, Franz Anton(1732), Bildhauer 307, 310, 365, 372 –<br />
Johann Georg (1642–1691), Baumeister, Konstanz 175,<br />
192, 193, 233, 234, 238, 239, 241, 242, 243, 251, 252,<br />
254, 267, 291, 307, 315, 422, 455, 503 – Johannes<br />
(1647–1708), Steinmetz, Altarbauer, Bregenz 241, 250,<br />
501 – Michael (ca. 1610–1686), Baumeister 193, 230,<br />
233, 236, 237, 251, 252, 503<br />
Kugler, Franz (1808–1858), Kunsthistoriker 132<br />
Kuhn, Albert (1839–1929), Pater, Kunsthistoriker 56, 63,<br />
110, 112, 113, 115, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 134,<br />
135, 136, 137, 138, 139, 140, 144, 145, 147, 148, 150,<br />
153, 154, 156, 158, 159, 160, 161, 162, 167, 168, 173,<br />
178, 180, 181, 184, 188, 192, 198, 251, 345, 346, 348,<br />
350, 351, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 362,<br />
388, 399, 403, 408, 454<br />
Kult 46, 47, 51, 54, 55, 78, 86, 95, 97, 100, 102, 103, 106,<br />
107, 108, 110, 113, 126, 406, 408, 439<br />
Kulturarbeit 66, 107, 112, 113, 117, 125<br />
Kulturgeschichte 46<br />
Kulturgeschichtlich 18, 23, 24, 47, 69, 70, 117, 127, 160,<br />
167, 176, 178, 179, 408<br />
Kulturkampfzeit 66<br />
Kunsthistoriographie 127<br />
Kunstindustrie 107, 112, 117, 131<br />
Kuppel, Kuppelbau 65, 128, 136, 139, 153, 165, 170, 172,<br />
185, 187, 188, 196, 237, 256, 277, 280, 282, 295, 299,<br />
300, 304, 307, 308, 316, 317, 330, 336, 345, 349, 358,<br />
360, 365, 400, 403, 404, 408, 412, 420, 430, 431, 432,<br />
434, 435, 436, 437, 449, 450, 452, 453, 454, 462, 464,<br />
466, 494, 501<br />
Kuriger, Krippenbauer 100<br />
Kurrer, Jacob (1585–1647), Jesuit, Baumeister 193, 200,<br />
226, 227, 228, 229, 230, 232, 234, 236, 250, 251, 254,<br />
267, 270, 275<br />
Kurrerplan, 1. Pergamentplan 192, 226, 227–232, 234, 236,<br />
251, 256, 503<br />
Kuttruff, Gustav (1910), Maler, Restaurator 360<br />
Laboratorium 226<br />
Lachen, Pfarrkirche Hl. Kreuz 328<br />
Landolt, Justus (1815–1883), Pater 28, 53, 65, 66, 67, 69,<br />
70, 110, 129<br />
Landry, Pierre (1630(1633)–1701), Stecher, Verleger 109<br />
Landstreitigkeiten 273<br />
Lang, Caspar, Pfarrer 123, 124<br />
Langbehn, Julius (1851–1907) 164<br />
Lantier, E.-F. 33, 34, 148
586 REGISTER<br />
Latuada, Serviliano 198<br />
Lauerzersee 20, 34<br />
Lauretanische Litanei 90, 94, 432<br />
Lazarus, 104, 220, 422, 465<br />
Le Moyne, Pierre, Jesuit 106, 439<br />
Le Puy 58<br />
Lecchi, Antonio (1702–1779), Pater, Jesuit 197, 317, 319,<br />
323, 489, 492, 493, 502<br />
Legatenzimmer (Papstzimmer) 328, 341, 347, 474, 475<br />
Lehner, Hans-Jürg 200<br />
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) 26, 180<br />
Leidenhofer, (Leidenhoffer), Philipp Jakob (+ 1714), Stecher<br />
512<br />
Leopold von Österreich, Erzherzog 381<br />
Lettner 187, 224, 226, 241, 242, 247, 251, 258, 281, 282, 322<br />
Leuch, Karl (1871–1913), Bildhauer, Zürich 350, 352<br />
Leutpriester 26, 40, 199, 207<br />
Liber Heremi 199<br />
Libertas Einsidlensis 28, 87, 409<br />
Licht, göttliches Licht, Lichtmetaphorik 50, 61, 86, 119,<br />
123, 153, 154, 183, 397, 402, 406– 409, 411, 412, 416,<br />
420, 425, 432, 445, 446, 447, 493<br />
Lichtsymbolik 153, 154, 408<br />
Lieb, Norbert, Kunsthistoriker 163, 165, 170, 173, 175<br />
Liechti, Erhard (1578), Uhrenmacher, Winterthur 209<br />
Lienhardt, J. , Fotograf 130<br />
Lienhart, Maurer (1580) 212<br />
Lienhart von Brunnöw (1504), Steinmetz 525<br />
Ligari, Cesare (1716–1770), Maler<br />
Ligari, Gian Pietro (1686–1752), Maler 538<br />
Lindauer, Johann Melchior, Stifter 226<br />
Lindauer-Handel 26<br />
Lipp (1580), Maurer 212<br />
Lipsius, Justus (1547–1606) 58<br />
Lissabon, Erdbeben 325<br />
Lochbichler, Andreas, Klosterbaumeister von 1850–1870,<br />
Martach, Bayern 193, 345<br />
Lodhengängli 296, 504<br />
Lohner, Tobias, Jesuit 187<br />
Longone, Architekt 323, 324, 419<br />
Lorenz, Meister (1578), Maurer, Zürich 210<br />
Loreto, Loretokapelle 31, 33, 58, 91, 94, 138, 379, 381,<br />
410, 419<br />
Lory, G. 40<br />
Ludwig XIV. 252<br />
Ludwigsburg, Schloss 195<br />
Lukas, Evangelist 416, 419, 434<br />
Lustenberger, Othmar, Pater 515, 517<br />
Lustgarten 329<br />
Lutz, Markus (1772–1835) 176, 182<br />
Luzern 29, 34, 38, 41, 56, 81, 82, 98, 108, 110, 166, 174,<br />
187, 192, 207, 208, 211, 219, 220, 229, 230, 238, 250,<br />
269, 270, 271, 276, 277, 280, 282, 284, 300, 341, 377,<br />
378, 385, 386, 428, 501, 503, 504, 506<br />
Luzerner Chronik 38, 207, 208<br />
Luzerner Planfund 166, 269<br />
Maag, Alfons (1891–1967), Bildhauer 365, 368<br />
Mabillon, Jean (1632–1707) 15, 27, 33, 54, 55, 102, 113, 118<br />
Madonnenkult 90<br />
Magdalena 103, 104, 105, 106, 208, 220, 241, 242, 249,<br />
257, 340, 351, 374, 437, 455, 464, 465, 466<br />
Magdalenengrotte 105, 106, 249<br />
Magdalenenkapelle 40, 103, 105, 106, 188, 208, 212, 215,<br />
217, 219, 220, 225, 232, 238, 241, 242, 243, 245, 247,<br />
249, 250, 253, 257, 259, 267, 269, 272, 282, 290, 291,<br />
293, 294, 295, 296, 297, 330, 339, 340, 349, 350, 351,<br />
368, 369, 374, 455, 456, 462, 465, 470, 501, 503, 505<br />
Magdalenenkult 103, 105, 106<br />
Magdeburger Centurien 95<br />
Maiengericht 261<br />
Mailand 26, 81, 91, 166, 174, 198, 276, 315, 319, 323, 303,<br />
325, 328, 385, 387, 443, 462, 492, 502, 503<br />
Mailand, Dom 189<br />
Mailand, Palazzo Clerici 317<br />
Mailand, S. Alessandro 323<br />
Mailand, S. Fedele 256, 303<br />
Malakoff 496<br />
Maler s. Asam; Bertle, Anton; Bertle, Franz; Bertle, Johann<br />
Jakob; Beutler; Birchler, Coelestin; Birchler, Meinrad;<br />
Birchler, Nikolaus; Blättler; Bracchi; Brandenberg;<br />
Bremi, Hans; Büchser; Carlone, Carlo Innocenzo;<br />
Denliker; Dub; Füchslin; Fuetscher; Fugel; Gehr;<br />
Gessner; Göpfert; Haaga; Heimgartner; Heininger;<br />
Jacob; Keller, Alois; Keller, Karl; Kolin; Kraus, Franz<br />
Anton; Kraus, Franz Theodor; Kuttruff; Mayer; Müller;<br />
Otterpohl; Pitzer; Riepp; Roth; Stauder; Strickler;<br />
Stürmle; Torricelli, Giovanni Antonio; Torricelli, Giuseppe<br />
Antonio Maria; Traub; Vogelsang; Wägmann;<br />
Warttis; Weiss; Wiestner; Zehnder; Zingg; Zweyer<br />
Malin, Georg 546<br />
Malraux, André 179<br />
Manfredini, Luigi (1771–1840), Bildhauer, Erzgiesser 387<br />
Mannhard, Joseph (1833–1909), Bruder, Schnitzer 476<br />
Mannhart, Turmuhrenfabrik München 348<br />
Manser, Conrad (1844), Stuckateur 338<br />
Maratta, Carlo (1625–1713), Maler 195<br />
Marchenstreit 23, 28<br />
Maria 29, 69, 71, 72, 73, 86, 87, 88, 89, 89, 90, 91, 94, 95,<br />
96, 98, 99, 121, 124, 199, 201, 204, 243, 259, 275, 315,<br />
332, 336, 343, 344, 346, 365, 372, 373, 376, 377, 499,<br />
450, 457, 476, 500, 501 – Empfängnis 238, 378, 381,<br />
382, 387, 394, 403, 404, 406, 415, 416, 419, 425, 428,<br />
432, 437, 441, 449 – Geburt 378, 388, 393 – Heimsuchung<br />
499 – Himmelfahrt 208, 250, 251, 317, 338, 443<br />
– Tod 378, 393 – Verkündigung 378<br />
Maria Theresia, Kaiserin 492<br />
Mariani, Giovanni Antonio 106<br />
Mariazell 58<br />
Marienkapelle 87, 96, 204, 375<br />
Marienkult 78, 81, 86, 87, 88, 90, 95, 103, 106, 160, 417,<br />
419, 473<br />
Marienverehrung 47, 91, 253, 473, 502<br />
Marienwallfahrt 204<br />
Markus, Evangelist 104, 416, 419<br />
Marmor, Marmorierung, Stuckmarmor 110, 148, 194, 218,<br />
222, 224, 241, 245, 247, 249, 251, 259, 306, 309, 310,<br />
311, 316, 317, 319, 320, 322, 323, 324, 327, 330, 334,
340, 342, 344, 345, 349, 350, 352, 356, 378, 381, 383,<br />
384, 385, 386, 387, 388, 393, 399, 409, 415, 419, 422,<br />
436, 441, 443, 444, 453, 454, 456, 462, 466, 467, 469,<br />
477, 484, 496, 501, 502, 504<br />
Marmorsäge 324<br />
Marperger, Johann Jacob 191<br />
Marsigli, Luigi Ferdinando (1685–1730) 138, 166, 173,<br />
174, 175, 186, 187, 193, 194, 198, 228, 237, 254, 259,<br />
265, 272, 276, 277, 278, 280, 281, 282, 284, 285, 288,<br />
298, 304, 489, 490, 498<br />
Marsigliplan 269, 270, 272, 275, 276, 277, 278, 284, 503<br />
Marsili s. Marsigli<br />
Marstall 210, 216, 219, 326, 327, 331, 346, 364, 365, 368,<br />
487, 488<br />
Martin, Meister (1578), Maurer, Maienthal 210<br />
Martin, Meister (1653), Zimmermann 227<br />
Martini, Martin (ca. 1566–1610), Kupferstecher 89, 220,<br />
376, 503<br />
Märtyrer 72, 86, 243<br />
Martyrium Meinrads 32, 79, 80, 87, 88, 342, 408, 416, 424,<br />
477<br />
Mathe, Jakob, Steinmetzmeister, (1612–+1621) 219, 381<br />
Matthäus, Evangelist 183, 416, 419, 458, 462<br />
Maurer s. Ahorn; Albinger; Finck, Anton; Finck, Xaver;<br />
Fabian; Gessner; Hans; Hauser; Jannsen; Lienhart;<br />
Lipp; Lorenz; Martin; Michel; Meyer; Näscher; Philipp;<br />
Rudolf; Ruotsch; Schönhaller; Schwartz; Symon; Tafaser;<br />
Willy; Zobel<br />
Mauriner 27<br />
Mauritiuskapelle 102, 200, 209<br />
Maximilian, Erzherzog 28<br />
Maximilian a Purificatione, Pater 72<br />
Mayer, Joseph (1795–?), Stuckateur 297, 326, 327, 328,<br />
331, 474, 482 – Lorenz (1910), Maler, Restaurator 359,<br />
360 – Thomas (1667–1733), Bruder, Bildhauer 161,<br />
297, 306, 308, 471<br />
Mayersche Hof-Kunstanstalt, München 348<br />
Mayr, Hans, Stecher, Nürnberg 83<br />
Mechel, Christian von (1737–1817), Zeichner, Stecher,<br />
Verleger 180<br />
Meersburg 59<br />
Megglinger, Kaspar (1595– ca. 1670), Maler 230<br />
Meiners, Christoph 32, 33, 97, 101, 102<br />
Meinrad 15, 17, 18, 26, 27, 56, 61, 78, 79, 81, 82, 83, 84,<br />
85, 86, 87, 88, 96, 98, 120, 121, 180, 195, 199, 200, 208,<br />
243, 250, 252, 307, 311, 317, 333, 334, 353, 368, 372,<br />
373, 375, 387, 388, 393, 394, 403, 406, 408, 410, 419,<br />
422, 435, 466, 500<br />
Meinradsberg 348<br />
Meinradsbruderschaft 82<br />
Meinradsbrunnen 82, 500<br />
Meinradsikonographie 81<br />
Meinradskapelle, Kapelle St. Meinrad auf dem Etzel 258,<br />
306<br />
Meinradslegende 28, 72, 78, 79, 81, 83, 84, 85, 164, 200,<br />
217, 424, 500<br />
Meinradsofficium 426<br />
Meinradsreliquie 81, 83, 97, 333, 334, 375, 387, 442<br />
Meinradsverehrung 78, 81, 88<br />
REGISTER 587<br />
Meinradsvita 18, 27, 45, 78, 79, 80, 81, 83, 86, 105, 408<br />
Meinradszelle 87, 88, 90, 95, 96, 121, 122, 199, 200, 201,<br />
202, 203, 204, 406, 424, 503<br />
Meissner, Daniel 43<br />
Melchior, Meister, Baumeister von Solothurn 262, 263<br />
Melun, Charles, Vicomte de, 66<br />
Menzel, Adolph von (1815–1905) 145, 154, 173, 184, 198,<br />
399<br />
Merian, Matthäus (1593–1650), Stecher, Verleger, Merianstich<br />
41, 42, 503, 505<br />
Melchisedek 444<br />
Merkur 480<br />
Merz, Georg, Stecher 490, 507<br />
Metallzeichen 206<br />
Metzger, Fritz (1898–1973), Architekt 167<br />
Meyer, Architekt Luzern 341 – Bernhard, Bildhauer, Luzern<br />
378, 381 – Conrad, Maler 508 – J. 20, 184 – J. J.,<br />
Stecher, Radierer 18 – Johann, Zeichner 503 – Jörg<br />
(1504), Steinmetz 525 – Ludwig, Bauherr, Luzern 230<br />
– Martin (1687), Maurer, Bregenz 253 – Peter, Kunsthistoriker<br />
155 – R., Stecher 98<br />
Meyer von Knonau, Gerold (1804–1858) 31<br />
Mezzanin 369, 373, 455, 471, 488<br />
Michel, Meister (1657), Maurer 227<br />
Michelangelo (1475–1564) 139, 171, 489<br />
Michelin, Simon (1636–1638), Glockengiesser 226, 372,<br />
373<br />
Mies van der Rohe, Ludwig (1886–1969), Architekt 175<br />
Millenarium 84, 85, 184, 342, 345, 425, 497<br />
Minerva 480<br />
Mirakel-Bilder 51, 217, 224<br />
Mittler, Bernhard (1586), Schmied 216<br />
Modell 193, 230, 233, 238, 243, 259, 261, 262, 266, 267,<br />
277, 278, 301, 323, 397, 492<br />
Mönchstum 15, 33, 117, 118, 125, 406<br />
Mönchszellen, Zellen 257, 258, 260, 276, 289, 290, 291,<br />
292, 333, 347, 470<br />
Monstranz 115 – grosse 31, 33, 102, 112, 113, 114, 115<br />
Montfaucon, Bernard de (1665–1741) 27<br />
Montserrat 396, 397<br />
Moosbrugger, Andreas, Baumeister, s. Caspar – Andreas,<br />
Stuckateur (1722–1787) 331, 454, 474 – Caspar (1656–<br />
1723), Bruder, Klosterbaumeister 22, 94, 128, 129, 137,<br />
138, 140, 150, 159–175, 185–195, 198, 230, 235–245,<br />
251, 252, 254, 255, 256, 258, 259, 260, 262, 265, 266,<br />
267, 269, 270, 271, 273, 275–289, 290, 291, 294, 295,<br />
296, 297, 298, 299, 300, 301, 304, 305, 307, 308, 325,<br />
326, 329, 341, 364, 381, 403, 404, 490, 497, 503, 504,<br />
507 – Franz (1703–1778), Altarbauer 309, 311, 313,<br />
316, 324, 422 – Johann (1659–1710), Baumeister 273,<br />
274, 275, 276, 292, 293, 294, 295, 296 – Johann Josef<br />
(1771–1841), Stuckateur 335, 336, 337, 338, 385, 386<br />
– Johannes (jun., Sohn von Johann) – Peter Anton<br />
(1732–1806), Stuckateur 331, 454, 474<br />
Morel, Gall (1803–1872), Pater 15, 33, 36, 61, 63, 66, 84,<br />
85, 116, 129, 148, 186, 408, 457<br />
Moretto, Antonio Orazio (1773–1833), Maler 335<br />
Morgartenkrieg 15<br />
Moser, Albert, Orgelbauer, München 441 – Karl, Architekt
588 REGISTER<br />
134, 145, 150, 152, 153, 167, 173, 198 – Michael (1726),<br />
Kupferschmied, Schaffhausen 309, 372<br />
Moses 422, 437<br />
Mücke, Karl Anton (1809–1891), Maler 85<br />
Müller, J., (1819), Goldschmied Lichtensteig 387 – Jacob,<br />
Kupferstecher 503 – Johannes 29 – Jörg (1614), Maler,<br />
Lachen 217, 224 – Mauritius (Profess 1583–1590), Pater<br />
123<br />
Multscher, Hans (ca. 1400–1467), Bildhauer 394<br />
München, Theatinerkirche 288<br />
Murbach, Ernst, Kunsthistoriker 394<br />
Murer, Heinrich, Kartäusermönch, Ittingen, (1588–1638)<br />
82, 89, 98, 220, 503, 506<br />
Muri, Benediktinerkloster 160, 211, 218<br />
Murr, Christoph Gottlieb von 74<br />
Muschg, Walter 113<br />
Museum, Studiersaal 290, 327<br />
Mygel, Balthasar (1557), Orgelbauer 208, 242<br />
Naab, Friedrich, Kunsthistoriker 270<br />
Näf, Steinmetz (1606), Luzern 219<br />
Napoleon III. 115, 345<br />
Napoleonleuchter 113–116, 345<br />
Näscher, Michael (ab 1615), Maurer, Rapperswil 219<br />
Nationaldenkmal der katholischen Schweiz 362<br />
Nationalgut 332<br />
Natter, Jakob (1753–1815), Bruder, Klosterbaumeister 331,<br />
333, 334, 383, 384, 385, 388<br />
Naturalienkabinett 353<br />
Nauer, Hans Melchior (1705), Schreiner 276, 289, 294, 477<br />
Neubauplanung 185, 237, 272<br />
Neumann, Balthasar (1687–1753), Baumeister 56, 144<br />
Neumayr, Franz, Jesuit 183<br />
Neurone, (Neuroni) Giovanni Battista (um 1708ff.), Stuckateur<br />
297, 464, 480, 482 – Jacob, Stuckateur (um<br />
1680) 241, 252 – Pietro, Stuckateur (um 1680) 241,<br />
249, 352, 456, 462, 466<br />
Neyer, Gebrüder (1828), Goldschmiede Bludenz 387<br />
Nikolaus, Meister (1578), Tischmacher 210<br />
Nissen, Benedikt Momme 164<br />
Noah 428<br />
Notaltar 240<br />
Nother, Michael (1705), Zimmermann 276, 289<br />
Nôtre Dame, Paris 500<br />
Nouvion, Jean Baptiste (1753–1825), General 332<br />
Nussbaumer, Vincenz (1644– ca. 1697), Bruder, Klosterschmied<br />
112, 238, 250, 442, 501<br />
Ochse, Engelweihochse 72<br />
Ochsen, Wirtshaus 38<br />
Ochsenscheune 216<br />
Ochsenstall 327, 488<br />
Oechslin, Franz Dominik (*1739), Stecher, Einsiedeln 329,<br />
503<br />
Ökonomiegebäude 209, 219, 295, 310, 325, 326, 333,<br />
341, 345, 346, 369, 485, 486, 487, 504, 505<br />
Oktogon, Oktogongewölbe, 69, 71, 139, 144, 152, 154,<br />
155, 166, 170, 183, 187, 256, 280, 284, 286, 295, 300,<br />
304, 306, 308, 309, 313, 315, 323, 324, 325, 330, 332,<br />
333, 334, 335, 336, 337, 356, 357, 358, 359, 360, 370,<br />
375, 381, 402, 403, 404, 408, 409, 410, 413, 415, 419,<br />
425, 430, 431, 432, 446, 472, 492, 504, 505<br />
Olgiati, Buonaventura 81<br />
Orangerie 329<br />
Oratorium 455, 462, 464, 466, 467<br />
Ordensarchitekt 161, 190<br />
Ordensarchitektur 158, 161, 162, 163, 166, 191<br />
Orgel 208, 209, 215, 216, 222, 226, 242, 251, 258, 322, 330,<br />
348, 353, 441, 454, 467<br />
Orgelemporen 172, 247, 310, 322, 404, 437, 441<br />
Orgelprospekt 170, 188, 253, 322, 323, 349, 441, 454<br />
Orlandi, Giovanni 284<br />
Ort, Hans (Johann), Pfleger und Baumeister 199, 207<br />
Ortega y Gasset, Jean 511<br />
Orth, Niclaus (1580), Schreiner 212<br />
Ostendorf, Friedrich (1871–1915), Architekt 167<br />
Otmar, Meister (1578), Zimmermann 210, 211<br />
Otterpohl, Bernhard, Maler, Restaurator 360<br />
Otto I., Kaiser 26, 86, 88, 199, 201, 496, 498, 499, 500 –<br />
III. von Hachberg, Bischof 77 – IV. 440<br />
Ottobeuren, Kloster 265, 504<br />
Oud, J. J. (1890–1963), Architekt 168<br />
Palladio, Andrea (1508–1580), Architekt, (palladianisch)<br />
300, 304, 404, 492<br />
Pannartz, Arnold (+ ca.1476), Frühdrucker 74<br />
Panorama 60<br />
Panoramaansicht 43, 45, 90<br />
Panofsky, Erwin, Kunsthistoriker 401<br />
Päpste: Clemens XIII. 492 – Eugen IV. 67, 77 – Gregor 70,<br />
417, 422, 423 – Innocenz X. 98 – Johannes Paul II.<br />
442 – Julius II. 26 – Leo VIII. 67, 77, 78, 204, 386, 507<br />
– Leo X. 67, 119, 428 – Nikolaus V.77 – Paul II. 75, 442<br />
– Pius II. 77, 206 – Pius IX. 115<br />
Papstbildnisse 327, 482<br />
Papstzimmer s. Legatenzimmer<br />
Paracelsus, Theophrastus von Hohenheim (1493–1541) 74<br />
Paris, Graf von Lodron (1619–1653) 123<br />
Paschke, Ralph, Kunsthistoriker 198, 434<br />
Passion Christi 224<br />
Patroziniumsheilige, Patrone 72, 61, 82, 89, 90, 98, 108,<br />
119, 188, 199, 217, 222, 224, 226, 243, 250, 373, 376,<br />
398, 404, 430, 435, 436, 437, 506<br />
Paulus, Apostel 52, 250, 407, 422, 450, 458, 462<br />
Payer, Alois (1878–1960), Bildhauer 362, 388, 470, 498<br />
Payer, Rosa, Bildhauerin 498, 499<br />
Perfetti, Pietro 90<br />
Pergamentplan s. Kurrerplan<br />
Pest 220<br />
Peter (Bauhoffer) (1674–1718), Bruder, Glaser (St. Gallen)<br />
309<br />
Peter, Bruder, Pfäffers 258<br />
Petermann, Anna, Stifterin 226<br />
Petersplatz, Rom 184, 492, 498<br />
Petrus, Apostel 120, 250, 416, 417, 428, 450, 461, 462, 477,<br />
505<br />
Pfäffikon 100, 123, 210, 331 – Kapelle St. Anna 258 –<br />
Schloss 212, 237
Pfarramt 470<br />
Pfarrhaus 210, 215, 216, 219<br />
Pfauen, Gasthaus 490, 496, 501<br />
Pfeiffer, Berthold, Kunsthistoriker 162<br />
Pfisterei 210, 326<br />
Pfyffer, Johann Rudolph (1614–1657), Oberst der Schweizergarde<br />
in Rom 98<br />
Philipp (1578), Maurer 210<br />
Philosophiezimmer 294, 331, 470, 480<br />
Piazzetta, Giovanni Battista (1683–1754), Maler 317<br />
Pietro da Cortona (1596–1669), Maler, Architekt 109, 195,<br />
431<br />
Pilgerei 61, 77, 103, 109, 123<br />
Pilgerfahrt 17, 52, 61, 63, 148<br />
Pilgerführer 60, 63, 79, 81, 178<br />
Pilgerweg 24, 34, 40, 41, 45, 94, 218, 331<br />
Pilgerzeichen 75, 206<br />
Pinder, Wilhelm, Kunsthistoriker 165, 166<br />
Pitzer, Martin, Maler, Schondorf/Bayern 338<br />
Plessner, Helmuth 399<br />
Polychromie 134, 145, 355, 365, 358<br />
Pontalier 252, 253<br />
Ponten, Josef 307<br />
Possevino, Antonio (1533–1611), Jesuit 54, 228, 266<br />
Pozzi (Bildhauer und Erzgiesser in Mailand), Carlo Antonio<br />
319, 443 – Carlo Domenico 319, 324, 419, 443, 444,<br />
502 – Francesco 319, 443<br />
Pozzo, Andrea (1642–1709), Maler, Architekt 197, 303,<br />
404, 414<br />
Prado, Jerome (1547–1595) 70<br />
Prälatensaal 208<br />
Prälatenzimmer 328, 347<br />
Prälatur 475<br />
Predigtraum 152, 308, 316, 360, 403, 419, 430<br />
Presbyterium 209, 240<br />
Propiac, Chevalier de 37<br />
Prozession, Prozessionsstationen 83, 98, 99, 106, 109, 202<br />
Pruntrut 51<br />
Prüss, Johann, Drucker, Strassburg 80<br />
Pasallierchor 107, 316, 317, 322, 442, 453, 454<br />
Püntener, Ambros (1656–1713), Pater 106, 108, 123<br />
Purrmann, Hans (1880–1966), Maler 147<br />
Quintilian 50, 58, 122, 401<br />
Quirini, Angelo Maria (1680–1755), Kardinal 66<br />
Radegg, Rudolf von 28, 199, 204, 206, 465, 500<br />
Räber, Ludwig, Pater 469<br />
Rahn, Johann Rudolf, Kunsthistoriker 127, 160, 161<br />
Raitenau, Wolf Dietrich von (1559–1617), Erzbischof von<br />
Salzburg 41, 222<br />
Ranke, Leopold von (1795–1886) 176<br />
Raoul-Rochette, Désiré (1789–1854) 22, 34, 36, 37, 46,<br />
148, 184<br />
Rapperswil 15, 24, 41, 115, 208, 209, 210, 219, 220, 241, 377<br />
Rapperswil, Kapuzinerkloster 106<br />
Rathaus 243, 252<br />
Raumbegriff 149, 399<br />
Rechtshoheit 260<br />
REGISTER 589<br />
Reding, Alois (1765–1818) 332 – Sebastian (1667–1724),<br />
Pater, Statthalter 260, 261, 266, 275<br />
Reding von Biberegg, Franz Joseph von 51<br />
Refektorium 226, 230, 232, 237, 259, 265, 267, 270, 272,<br />
275, 276, 288, 289, 292, 294, 331, 347, 369, 470, 477,<br />
478, 480, 485, 505<br />
Reflexio super ideam novi monasterii 266, 267, 269, 504<br />
Reginlinde (Reginlindis) 98, 199, 201, 435, 466<br />
Regnard, Valérien 284<br />
Régnier, Joseph 15, 17, 38, 335<br />
Reichenau, Benediktinerkloster 15, 69, 79, 81, 83, 97, 200,<br />
203<br />
Reichhard, Johann (1636–1638), Glockengiesser 226, 372<br />
Reichsunmittelbarkeit 201<br />
Reinhard, Adelrich (1648–1727), Bruder, Schreiner, Stuckateur,<br />
Marmorierer 245, 247, 249, 250<br />
Reinle, Adolf, Kunsthistoriker 166, 173, 174, 175, 187,<br />
194, 270, 284<br />
Rekreationsstube 290, 294<br />
Religiosität 46, 51, 60, 101, 107, 113<br />
Reliquien: Adelheid 33, 97, Adelrich 98, 243, 477, Alexander<br />
99, Bemba 98, Candida 99, Charitosa 430, Dionysius<br />
98, 99, Eustachius 103, Gregor 99, Felix und<br />
Regula 96, 202, Gereon und Gefährten 97, Gerold 98,<br />
Johannes 96, 202, Mauritius 202, Wolfgang 97<br />
Reliquienkammer 102, 202<br />
Reliquienkult 96, 100, 107, 110, 126<br />
Reliquienschrein 100, 348, 422, 430<br />
Reliquienverzeichnis 96, 199, 201<br />
Renner, Johann (1556–1611), Goldschmied, Wil 211<br />
Reutti, Othmar (1635–1701), Pater 237<br />
Rheinau, Kloster 98, 160, 230, 264, 270, 271<br />
Riccardi, Giovanni Battista, Architekt, Mailand 198, 323,<br />
504<br />
Riedel, Franz (1753), Marmorierer 322<br />
Rieder, Hans (1622), Steinmetzmeister 219, 224<br />
Riegck, Aaron (1606), Orgelbauer, Memmingen 220<br />
Riegl, Alois, Kunsthistoriker 53, 139, 150, 180<br />
Riepp, Balthasar (1703–1764), Maler 316, 317, 322<br />
Rieth, Otto (1858–1911), Maler, Architekt 152<br />
Rigi 34<br />
Ringholz, Odilo (1852–1929), Pater, Klosterhistoriograph<br />
15, 28, 46, 56, 61, 66, 67, 69, 75, 77, 86, 96, 97, 103,<br />
111, 112, 113, 116, 340, 394, 410<br />
Rippel, Gregorius 110<br />
Ruprich-Robert, Victor Marie Charles (1820–1887), Architekt<br />
und Architekturschriftsteller 345<br />
Rom, Lateranspalast 173, 284<br />
Roncati, Marsiglio (1707), Stuckateur, Lugano 294, 471<br />
Rosenkranzbruderschaft 217<br />
Rosenkranzkapellen 31, 40, 218, 224, 226, 253, 331, 503<br />
Rot, Ulrich (1559), Steinmetz, Luzern 208<br />
Roth, Gallus, Maler, Restaurator, München 358, 359, 360,<br />
361<br />
Rothenturm 24, 98<br />
Rozier, Honoré (1636–1638), Glockengiesser 226, 372,<br />
373 – Pierre (1636–1638), Glockengiesser 226, 372<br />
Rubens, Peter Paul (1577-1640), Maler 101, 109<br />
Rudolf, Meister (1578), Maurer, Zürich 210
590 REGISTER<br />
Rudolf II. von Habsburg, Graf 24<br />
Rueff, Johannes (1686–1750), Baumeister 107, 194, 309,<br />
315, 316, 326, 327, 328, 482, 489, 490, 491, 494, 495,<br />
504, 505, 507 – Michael (1667–ca.1625), Baumeister<br />
259, 294, 295, 296, 297, 305, 306, 309<br />
Runder Turm, Salztürmlein 217<br />
Ruotsch, Hans Uli (1580), Maurer 212<br />
Rusconi, Franz Xaver (1699–1752), Pater 193, 305, 306,<br />
307, 327<br />
Rustikaplan 190, 269, 284, 285<br />
Sacro Monte 105<br />
Sadeler, Jan (1550–ca. 1600), Stecher 79<br />
Sadeler, Raphael (ca. 1561–1628), Stecher, 79<br />
Saint Baume 105<br />
Sakristei 83, 99, 102, 123, 199, 200, 202, 207, 209, 219,<br />
222, 232, 236, 237, 239, 240, 241, 245, 251, 253, 254,<br />
255, 258, 282, 316, 317, 322, 331, 338, 348, 349, 352,<br />
368, 346, 442, 443, 449, 454, 466, 469<br />
Salem, Kloster 262, 264, 275<br />
Salomon, König 71, 412<br />
Salomonischer Tempel 71, 308, 406, 408, 412, 446<br />
Salvatorkapelle 96, 201, 204<br />
Salve Regina 89, 91, 325, 372, 376<br />
Salzburg 41, 42, 59, 192, 216, 218, 375, 377, 378, 501, 503<br />
Salzburg, Benediktineruniversität 26, 123<br />
Salzburg, Dom 300 – Kollegienkirche 189, 287, 288, 300,<br />
369, 408<br />
Salzgeber, Joachim, Pater 28<br />
Samuel, Meister (1578), Zimmermann, Schreiner, Zürich<br />
210<br />
Sandner, Oscar, Kunsthistoriker 175<br />
Sandrart, Jakob (1630–1708), Kupferstecher, Verleger 114,<br />
284<br />
Santiago de Compostela 24, 58, 103, 456<br />
Sauermost, Heinz Jürgen, Kunsthistoriker 140, 166, 169,<br />
170, 175, 188, 198, 270<br />
Sautel, Peter Justus 105<br />
Scagliola 311, 430, 436<br />
Scala Santa 94<br />
Schädler, Adam Rupert, Drucker 73, 106<br />
Schauenburg, Balthasar Alexis Henri Antoine von (1748–<br />
1831), General 332, 383<br />
Scheinarchitektur 317, 368, 400, 431, 452, 453, 478, 479<br />
Schell, Carl (1684ff.), Bildhauer, Zug 100, 242, 250, 501<br />
Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph (1775–1854) 49, 50,<br />
182 – Jacob (1586), Schmied 216<br />
Schenck, Christoph Daniel (1633–1691), Bildschnitzer,<br />
Konstanz 249, 250<br />
Schenker, Erwin, Architekt 502<br />
Scherf, Thonwarenfabrik, Köln 348<br />
Scheuchzer, Johann Jacob (1672–1733) 194<br />
Schilling, Diebold, Schillingsche Chronik 38, 207, 208, 503<br />
Schindeleggi 15, 16<br />
Schlageter, Michael (1704–1786), Pater 106, 196, 305,<br />
307, 309, 315, 316, 317, 319, 320, 322, 323, 324, 325,<br />
327, 328, 329, 331, 396, 445, 491, 492, 494, 495, 496, 497<br />
Schlegel, Friedrich (1772–1829) 100<br />
Schleiermacher, Friedrich Daniel Ernst (1768–1834) 126<br />
Schloss Sonnenberg, Thurgau 114, 259<br />
Schmadel (1749), Vergolder 323<br />
Schmarsow, August, Kunsthistoriker 139<br />
Schmid, Alfred A., Kunsthistoriker 40, 207, 208 – Augustin<br />
174<br />
Schmid (Schmied), Franz (1796–1851), Maler, Stecher 44<br />
Schnabelsberg 40, 66, 331<br />
Schneeli, Gustav, Kunsthistoriker 161, 162<br />
Schnell, Theodor (*1870–?), Architekt, Ravensburg 358<br />
Schnelli, Heinrich (1675), Steinmetz 239, 241<br />
Schnider, Konrad (1578), Zimmermeister, Allgäu 210, 212<br />
Schöchli, Hans (1578), Schreiner 210, 212<br />
Schönau, Christophorus von (1631–1684), Pater 105, 241,<br />
242, 243, 247, 249, 462<br />
Schönbächler, Franz Xaver (*1719–?), Kupferstecher, Einsiedeln<br />
87, 506<br />
Schönhaller, Bertli (1615), Maurer 219<br />
Schreck, Andreas (1659–1730), Bruder in Weingarten,<br />
Baumeister 295, 300, 301, 304, 305, 504<br />
Schübler, Johann Jacob (+ 1741), Mathematiker und Architekturtheoretiker<br />
407<br />
Schule 291, 372, 333, 346, 349, 356, 368, 369, 480<br />
Schultze-Naumburg, Paul (1869–1949) 112, 113<br />
Schütz 84<br />
Schwaller, Beda (1650–1691), Pater 108<br />
Schwartz, Gerold (um 1734), Maurer 326<br />
Schweinheim, Conrad, Frühdrucker 74<br />
Schweizer Heimatschutz 364<br />
Schweizerische Benediktinerkongregation 53, 87, 99, 123,<br />
318, 232, 251<br />
Schwyz, Schwyzer, 17, 20, 21, 22, 24, 29, 31, 34, 75, 106,<br />
113, 199, 206, 207, 212, 243, 260, 262, 275, 294, 295,<br />
332, 333, 377, 396, 492, 494, 495<br />
Seedorf, Benediktinerinnenkloster 258<br />
Segmüller, Fridolin (1859–1933), Pater 59, 60<br />
Seiler, Joachim 72<br />
Segneri, Paolo (1673–1713), Jesuit 106<br />
Semper, Gottfried (1803–1879), Architekt 134, 139, 150<br />
Sennhauser, Hans Rudolf, Kunsthistoriker 200, 201, 202,<br />
203, 204<br />
Serlio, Sebastiano (1475–1554), Architekt 166, 190, 194,<br />
282, 284, 303<br />
Serro, Giovanni (tätig 1640–1670), Baumeister 163<br />
Seuse, Heinrich 164<br />
Seutter, Matthe(ä)us (1678–1757), Zeichner, Kupferstecher<br />
22<br />
Sfondrati, Coelestin, Kardinal, Abt von St. Gallen (1644–<br />
1696) 103, 119, 439<br />
Sidler, Landschaftsmaler, Freiburg 328, 475 – Wilhelm<br />
(1842–1915), Pater 15 – Wolfgang (1659–1705), Pater<br />
258<br />
Sigismund, hl. 373<br />
Sigwart, Johannes (1710), Glasermeister 293<br />
Sihl 1516, 17, 40<br />
Sihlsee 17<br />
Sihltal 15, 16<br />
Sing, Kaspar (Johann Kaspar) (1651–1729) Münchner<br />
Hofmaler 129, 294, 340, 350, 462, 466<br />
Singer, Joseph (1784–1827), Baumeister, Luzern 385
Sittikus, Markus (1574–1619), Fürsterzbischof von Salzburg,<br />
Kardinal, 218, 375, 377, 388<br />
Slevogt, Gottlieb 111<br />
Sokrates 404<br />
Solari, Santino(1576–1646), Architekt, Salzburger Dombaumeister<br />
375, 378, 381<br />
Solger, Karl Wilhelm Ferdinand (1780–1819) 37, 38, 46,<br />
49, 182, 183, 408<br />
Sonderland, J. B. 85<br />
Sonnenblume, Emblem 439, 440<br />
Sonnenuhr 215, 324<br />
Sörgel, Hermann (1885–1952), Architekt 167, 168, 170<br />
Spaht, Johannes (um 1723), Bildhauer, Rorschach 307<br />
Span, Franz Anton (um 1746), Vergolder 316<br />
Spanner, Andreas, Jesuit 55, 104, 122, 186, 187, 411<br />
Speth, Eugen, Pater in Salem, Maler 119, 120, 121, 122,<br />
124, 428<br />
Spiegel, Johann, Drucker, Luzern 81<br />
Spranger, Eduard (1882–1963) 176<br />
St. Peter im Schwarzwald 275<br />
St. Blasien, Kloster 150, 211<br />
St. Gallen, Kloster 98, 101, 123, 152, 160, 165, 170, 195,<br />
211, 218, 309, 335, 377, 506<br />
St. Gerold 209, 212, 332, 372, 396<br />
St. Urban, Benediktinerkloster 258<br />
Stacker, Heinrich, Kupferstecher 41, 42, 90, 316, 349, 501,<br />
503, 506 – Paul, Kupferstecher 41, 42, 220, 503<br />
Stadelmann (Stadlmann), Ignaz (1659–1721), Pater 56<br />
Stadler, Jos, Schwyzer Ratsherr, Bauherr 206<br />
Stadlmann s. Stadelmann<br />
Standeskerzen 90, 377<br />
Statthalterei 289, 294, 326, 346, 474, 485, 486, 487<br />
Stauder, Franz Karl, Maler, Konstanz 250<br />
Staudigl, Udalrich (119)512<br />
Steinauer, Beat 508 – D. 20, 21<br />
Steinbruch (Etzel, Bäch, Pfäffikon, Ufenau) 210, 260, 261,<br />
275, 496<br />
Steinegger, Fintan (1730–1809), Pater 28 – Meinrad (1645–<br />
1727), Pater 83, 108<br />
Steinhütte 253<br />
Steinmetzen s. Abraham; Andreas Jörg von Burtolf; Braun;<br />
Christen; Denliker, Conrad; Denliker, Hans; Ehrler;<br />
Gras; Hans Jakoben; Jos von Hufingen; Kuen; Lienhart;<br />
Mathe; Meyer; Näf; Rieder; Rot; Schnelli; Thumb;<br />
Weger; Wernli<br />
Stengel, Carl 43<br />
Stephan, Apostel 202, 417<br />
Stichvorlagen 278, 484<br />
Stifter 73, 87, 101, 123, 174, 188, 208, 218, 345, 377, 379,<br />
398, 435, 436, 437, 506<br />
Stillfried, Rudolf (Graf Alcantara) 85<br />
Stöcker, Xaver, Restaurator 358<br />
Stockmeyer, Ernst, Architekt, Zürich 155<br />
Stoss, Anton (1844), Stuckateur 338<br />
Strahlenkranz 259, 393, 409, 420, 500<br />
Strassburg 199, 200, 201<br />
Straub, Jakob, Drucker 81<br />
Strickler, Franz (Johann Franz) (1666–1722), Maler 294,<br />
296, 297, 475, 477<br />
591<br />
Striegl d. Ae, Hans (nachweisbar 1430–1462), Bildschnitzer<br />
394<br />
Strobel, Kaspar (Profess 1648–1682), Bruder 102<br />
Struve, Burkhard Gotthelf 26<br />
Stuckateure s. Bader; Beci; Berbig; Gianni; Kohler; Manser;<br />
Mayer; Moosbrugger, Andreas; Moosbrugger,<br />
Johann Josef; Moosbrugger, Peter Anton; Neurone,<br />
Giovanni Battista; Neurone, Jacob; Neurone, Pietro;<br />
Roncati; Stoss; Zerutti; Zotz<br />
Studentenhof, Studentengarten 347, 365, 369, 485<br />
Studentenkapelle 346, 349, 351, 352, 368, 466<br />
Studentenspeisesaal 347, 368, 480<br />
Stürmle, Viktor (1865–1927), Pater, Maler und Architekt<br />
113, 361, 362<br />
Symon, Meister (1578), Maurer, Maggiatal 210<br />
Tabernakel 241, 319, 324, 334, 350, 352, 387, 419, 453<br />
Tafaser, Martin (1521), Maurer 207<br />
Taufbecken 220, 462<br />
Taufstein 258, 455<br />
Teich Bethseda 461<br />
Tettnang 233<br />
Teufelsbrücke 41, 218, 226, 259, 331<br />
Theater, theatrum 66, 83, 107, 155, 362, 363, 364, 365,<br />
369, 506<br />
Thebäische Legion 97<br />
Theologie 49, 50, 122, 123, 469<br />
Thesenblatt 45, 108, 118, 119, 121, 122, 490, 507<br />
Thomas von Aquin 123<br />
Thomas, Bruder, Kapuziner 253<br />
Thomasius, J.M. 54<br />
Thumb, Peter (1681–1766), Steinmetz, Baumeister 150,<br />
275, 295, 306, 307<br />
Thurgau 24, 210, 503<br />
Thurneysen, Johann Jakob (1636–1711), Stecher 94, 506<br />
Tibaldi, Pellegrino (1527–1596), Maler, Architekt 303<br />
Tieck, Ludwig (1773–1853) 61<br />
Tiepolo, Giovanni Battista (1696–1770), Maler 198, 317<br />
Tiergehege, Tiergarten 327<br />
Tintelnot, Hans, Kunsthistoriker 165<br />
Tirol 333, 345, 385, 387<br />
Tizian (um 1488–1576) 105, 179<br />
Tomasi (Thomasius), Joseph Maria 54<br />
Topographie 41, 42, 43<br />
Torricelli, Giovanni Antonio (1716–nach 1811), Maler 107,<br />
317, 441, 443, 450, 452, 453, 454 – Giuseppe Antonio<br />
Maria (1710–1808), Maler 107, 317, 319, 441, 443, 450,<br />
452, 453, 454<br />
Trachslau 17, 241, 319, 501<br />
Tracht 44, 65<br />
Translation 98, 99, 102<br />
Traub, Josef (1860–1934), Maler, Restaurator 145, 349, 350,<br />
353, 354, 357, 358, 455<br />
Trioullier et fils, Maison Paraud, Paris 388<br />
Tscharner, Beat Jakob 196 – Vinzenz Bernhard (1728–<br />
1778) 29<br />
Tschopp, Athanasius (1803–1882), Pater 397<br />
Tschudi, Aegidius (1505–1572) 28, 29, 81, 199 – Joseph<br />
(1791–1844), Pater 56, 58, 59, 60, 61, 128, 129, 162,
592 REGISTER<br />
176, 178, 184, 190 – Leonhard Ludwig (1701–1779)<br />
322, 454<br />
Tschupp, Bonifaz (1628–1706), Pater, Abt von Pfäfers ab<br />
1677<br />
Turner, William (1775–1851), Maler 17<br />
Ufenau 98, 310, 466<br />
Ullersdorf, Joannes Georgius von 107<br />
Ulrich von Augsburg, Bischof, hl. 83<br />
Unterkirche 38, 368, 454<br />
Van Dyck, Anton (1599–1641), Maler 109<br />
Varallo 132, 181<br />
Vasari, Giorgio (1511–1574), Maler 105<br />
Venedig 196, 198, 316, 317<br />
Vera effigies 90, 94, 103, 108, 114, 126, 410, 477<br />
Vernunftreligion 50<br />
Veronica von Raitenau, geb. Spättin von Zweifalten, Stifterin<br />
222<br />
Veuillot, Louis 38<br />
Vico, Giambattista (1668–1744) 180, 404<br />
Vignola, Giacomo Barozzi (da V.) (1507–1573), Architekt<br />
166, 284<br />
Villalpando, Johann Baptist (1552–1608) 71, 412<br />
Villeroy und Boch, Firma Mettlach 348, 388<br />
Villmergerkrieg 259, 293<br />
Visierung, Visierungswerk 193, 226, 230, 233, 238, 239,<br />
241, 378, 381<br />
Visitation 54, 218, 228, 232<br />
Vitruv 54, 137, 173, 185, 228, 266<br />
Vogel, Ludwig (1788–1879), Maler 45<br />
Vogelsang, Michael (1708), Maler, Solothurn 294, 477<br />
Volkskunst 50<br />
Voragines, Jacob von 80<br />
Vorarlberger Barockbaumeister 161, 162, 163, 165, 166,<br />
170, 175<br />
Vorarlberger Münsterschema 127, 162<br />
Vorchor 251, 252, 299, 304, 349, 350, 464<br />
Vormberger, Johann Kilian 71<br />
Wachshaus 326, 327<br />
Wachtal, Jörg (1705), Zimmermann 276<br />
Wackenroder, Wilhelm Heinrich (1773–1798) 61<br />
Wägmann, Hans (1557–vor 1628), Maler, Luzern 89, 220<br />
Waibel, Bernhard (1846–1921), Pater 82, 123<br />
Walden, Herwarth (1878–1941) 50<br />
Walensee 24<br />
Wallfahrt 21, 31, 36, 38, 42, 46, 47, 56, 58, 59, 60, 61, 65, 66,<br />
67, 71, 74, 77, 94, 103, 107, 110, 112, 118, 123, 128, 176,<br />
187, 190, 204, 217, 218, 232, 236, 261, 315, 331, 415, 419<br />
Wallfahrtsandenken 110<br />
Wallfahrtsgeschichte 46, 56, 57, 61, 67, 75, 86<br />
Wallfahrtsindustrie 110, 112<br />
Walser, Gabriel 22<br />
Wandermeister 163<br />
Wappen 42, 87, 108, 124, 207, 208, 211, 216, 222, 241,<br />
251, 327, 334, 368, 370, 372, 373, 376, 378, 379, 381,<br />
386, 388, 422, 432, 455, 464, 482, 483, 484, 485, 486,<br />
487, 488, 490, 498, 503, 506<br />
Wappenscheiben 211, 219<br />
Warren Hoffmann, Edith, Kunsthistorikerin 75, 77<br />
Warttis, Jacob (1570–1630), Maler 217, 220, 224, 226, 379<br />
Waschhaus 326<br />
Weber, Oswald (1711), Haffner 294<br />
Wechsel, Wechselstube 328, 329, 491, 495<br />
Weger, Petter von Sachsen (1504), Steinmetz 525<br />
Wehrli, Konrad (1578), Zimmermann, Thurgau 210, 212<br />
Weigle, Orgelbaufirma, Stuttgart 349, 441<br />
Weihemünzen 110<br />
Weihnachtskuppel, (s. auch Predigtraum) 136, 187, 188,<br />
280, 336, 360, 365, 403, 404, 408, 430, 431, 432, 433,<br />
434, 435, 436, 449<br />
Weingarten, Kloster 134, 140, 163, 165, 166, 167, 170, 189,<br />
191, 192, 195, 196, 257, 284, 295, 300, 301, 304, 305,<br />
307, 308, 310, 348, 354, 403, 404, 442, 504<br />
Weisbach, Werner, Kunsthistoriker 408<br />
Weiss, Hans (1578), Glasmaler, Weesen 211 – Ignaz<br />
(Josef Ignaz) (1722–nach 1792), Maler 325, 419<br />
Weisswindgarten 496<br />
Werner, Friedrich Bernhard (1690–1778), Zeichner, Stecher<br />
490, 507<br />
Wernli, Meister (1504), Steinmetz 525<br />
Wettingen, Kloster 211, 335<br />
Wickart, Josef, Bildhauer, Einsiedeln 387 – Joseph Melchior<br />
(1710–1753), Goldschmied, Einsiedeln 311 –<br />
Michael (1600–1682), Baumeister aus Zug 227<br />
Wickert (Wickart?), Goldschmied 382<br />
Wickiana 40, 41, 207, 208, 503<br />
Widman, Anton(1725), Vergolder, Kislegg 309<br />
Wiestner, Lukas, Maler 253, 466, 469<br />
Wilhelm I., Kaiser 85<br />
Wilhelm I., König 115<br />
Willam (1837), Klosterbaumeister 335, 338<br />
Willerzell, Kapelle 317<br />
Willmann, Joseph (1818), Schlosser, Luzern 386<br />
Willy, Hannsen (Hans) (1606), Maurer, Rapperswil 219<br />
Winckelmann, Johann Heinrich (1717–1768) 137<br />
Wipplinger, Franz (1880–1953), Bildhauer 362, 388, 470<br />
Wiprächtiger, Jakob (Profess 1669–1684), Bruder 241<br />
Wirth, Max 18<br />
Wölfflin, Heinrich, Kunsthistoriker 130, 137, 139, 145, 149,<br />
155, 161, 167, 178<br />
Wolfgang, Bischof von Regensburg, hl. 15, 83, 97, 212,<br />
217, 243, 351, 426, 435, 466<br />
Wolfgang, G. A., Stecher 83, 89, 119<br />
Wollerau, «Marmorbruch», Steinbruch 241, 319, 501<br />
Wollhaus (Zeughaus) 326<br />
Wunder, Wunderzeichen 33, 51, 52, 56, 57, 58, 59, 81, 90,<br />
101, 102, 104, 116, 217, 224, 226, 242, 280, 331, 387,<br />
394, 408, 412, 419<br />
Wunderkammer 102<br />
Würzburg, Hofkirche 56, Residenz 71<br />
Zachäus 417, 428, 460, 462<br />
Zacharias 423, 424, 434<br />
Zehnder, Matthäus, Maler, Einsiedeln 473<br />
Zelebrationsaltar 241, 242, 243, 251, 387, 388, 393, 442, 462<br />
Zemp, Josef, Kunsthistoriker 168
Zerutti (Cerutti ?), Giacomo Francesco (1715), Stuckateur<br />
296, 482<br />
Ziegelhütte 212, 215, 261<br />
Ziegler, Leopold 180<br />
Zingg, Franz (1514), Bildschnitzer 207 – Hans (1578), Glaser,<br />
Einsiedeln 210 – Leonhard, Schreiber 217 – Maler<br />
(2. Hälfte 17. Jh.), Einsiedeln 227 – Thaddäus (1903–<br />
1991), Pater, Maler 365<br />
Zipfel, Nicolaus (1726) 309<br />
Zitronenkuppel 172, 308<br />
Zobel, Bartli (1578), Maurer 210, 212<br />
Zotz, Gebrüder (Hans und Hubert), Stuckateure, Gipser<br />
349, 350, 352, 357<br />
Zschokke, Heinrich 29<br />
Zug 54, 90, 100, 187, 196, 220, 226, 227, 260, 264, 280,<br />
288, 332, 377, 501<br />
Zürcher Glückshafenrodel 207<br />
Zürcher, Ambrosius (1862–1928), Pater 59 – Richard,<br />
Kunsthistoriker 53<br />
Zurgilgen, Christoph (1670–1714), Pater 250<br />
Zürich 23, 26, 33, 38, 40, 96, 112, 118, 124, 150, 184, 207,<br />
210, 211, 216, 230, 232, 329, 332, 350, 506<br />
Zweifel, Beatrix 86<br />
Zwingli, Ulrich 15, 26, 40, 124, 199, 207, 382<br />
Zwyer, Andreas (1549–1616), Pater, Maler 211<br />
593