Spruchheft Älper2019

Älperchilbi
Sonntag, 20. Oktober 2019
ÄLPER
SPRIICH

ÄLPERSPRIICHLER UND LESER
Spriich-Schreiber
Josef Joller-Arnold, Stans
Josef Flühler-Barmettler, Oberdorf
Leser und Leserinnen
Martina Joller, Stans
Marianne Buck-Kreienbühl, Baldegg
Toni Niederberger, Stans
Alex Benitz, Stans
Bearbeitung, Lektorat
Barbara Christen, Giswil
2

ÄLPERCHILBI STANS 2019
Älperspriich – 1. Teil
Gschetzdi Älper mit eychnä Fraiä, vor dr Chilä hit,
i dä schenstä Sunntigstrachtä, voll Freid, zwäg und fit.
Am Morgä z‘Chilä, zum wohlverdiäntä Ärnte-Dank-Gebätt,
mä dänkt as vergang‘ni Jahr, und, we immer liäb und nätt.
Ai eyses Älperchilbi-Volch, nach dem schenä Summer,
sind Willkomm, voll Frehlichkeit und ohni Chummer.
Gras und Mais wachst, mit viel Sunnä und gnuäg Rägä,
ai Epfu, Birä, Niss und Zwätschgä, gits gnuäg zum zuächäträgä.
Ai vom Handwärch, Diänstleistig und Flugzeygbui wird brichted,
mä seyg ai da, für d‘Beschäftigungslag, zu Dank verpflichted.
Nur dr Wolf uf dä Alpä, git z‘Redä und ai z‘schreybä,
und d‘Muäterchiäh mit ihrnä Chalber, wend eysi Gest vertreybä.
Das sind Ängst und Sorgä wo bewegid, Älpler we Bärgfrindä,
da hoffid miär, vo Bärg und Tal, dr Rank z‘gfindä.
Hit isch ä Tag zum Frindschaft pflägä, wend Wey und Cafe i‘schänkä,
wend z‘friedä Älperchilbi feyrä, und einisch nid, a Alltag dänkä.
Jetz aber wemmer churz und bindig, äs paar Sachä uisbringä,
wo nid ä so, hättid sellä passiärä, äbä besser hät sellä glingä!
3

I‘dr Stanser Chilä wird für d‘Sinsgeier Älpler und Rinderchundä,
vom Juni bis Septämber äs Cherzäliächtli a‘zundä.
Sit meh as hundert Jahrä, sell das nitzä,
und durä Summer, diä ganz Alp vor Gfahrä schitzä.
s‘Veh isch lengst dr‘Heimä, i dä Gädä innä,
aber das Summerliächtli, däg immer nu brinnä.
Äs paar Buirä hend eys, de das wellä beychtä,
das miäss dr Winter durä, d‘Bannwartä erleychtä!
Vor churzem, hed‘mä chennä läsä, uf dr Flugpistä,
miäss‘mä vo weyssä Vegu, dr Mist, ä wäg mistä,
zudem, ä Gfahr für Propäller und Turbinä-Rehrä,
und da dr gägä, miäs mä sich, rächtzeytig wehrä.
Drum gäbs de i dr nechstä Zeyt, gägä diä Gschepf,
näbä Fluglärm, ai nu Kanonä Klepf!
4

Eysä liäbi Melchior Betschart, eysä Pfarrer,
isch ai ä guätä und gmiätlichä Aitofahrer.
Dui bisch einisch, dey Schwester go bsuächä d‘Schwyz,
und hesch scho lang, äs Kickbord versprochä, für ihri Kids.
Hesch aber s‘Händi det la liggä, vor Ort,
drum fahrsch nu einisch uf Schwyz, sofort.
D‘Schwester meind, jetz hesch sicher s‘Kickbord, bi diär,
nei um Gottswillä, vergässä, ich geniär‘mi schiär.
Wieder dr Heimä, churz und chuim,
so jetz muäs das Kickbord, i Gufferäruim.
Dui bisch vor luiter Suächä, dich am schindä,
i Huis und Chäller, eifach niänä z‘gfindä.
So bisch zrugg, zum Aito gloffä,
s‘Aito Heck, zum Ladä, nu offä.
Wo dui d‘Hecktirä, willsch zuä schränzä,
gsehsch uf einisch, drinnä ebis glänzä.
We mängisch, hät’is chennä uisladä, meynä Chindä,
dank «St.Melchior», han‘is doch nu derfä gfindä.
5

Vom Kollegiwäldli, hed mä chennä gherä,
däg äs wilds Grunzä, Kollegischiäler sterä.
D‘Jeger sägid, ja das seyg de wahr, und nid neyw,
im Kollegiwäldli, gäbs de wirklich Wildseyw.
Aber sit diä wissid, das‘mä Lateynisch nimmä chen lehrä,
seygid sie verschwundä und wellid nimmä stehrä.
Da das Fleisch am Chnochä, ender Grob as feyn-isch,
chamä sägä, das isch ender as nid, Jegerlateyn‘isch!
6

D‘Älpermeidli vom OK 2017, sägid sich, das isch das Wahri,
zum Fastäbiäli schänkid miär, eysnä Mannä, ä Steibock-Safari.
Mä seid ja nid umä suscht, am ringstä,
machid miär dä Uisflug, uber Pfingstä.
Ob ufä Pilatus gloffä oder gfahrä, s‘Znacht wird gnossä,
und uber diä 2 Älperjahr, Prost, mit Wey begossä.
De muäs dr Länz ufs‘Heysli. Wo isch mey Mugg?
Dä chund jetz ai, cheibä lang nid zrugg.
Är telefoniärd am Tini, leyslig und g‘hemmd,
dui chum go luägä, d‘Scheyssitirä chlemmd.
Diskret bisch Dui verschwundä, zum repariärä,
ich ha‘sie ai scho miässä, mit Schuähnä traktiärä.
Wo das neyd nitzt, muäs‘i s‘Hotelpersonal stehrä,
Hilfe, diänd Sie immer, d‘Gest ufem WC i‘spehrä?
Jetz isch dr Huisdiänst cho, mit Wärchzeyg’chischtä und Zangä,
aber dr Beat muäs, im WC Chrummä weyters plangä.
Ändlich chemid ai Kollegä, wend wissä was los isch,
rennid is Stägähuis und riäfid, „Beat wo bisch?“
Dr Tini erklärt, bimeid äs isch schlimm,
wen‘äs Märli, vo dä Gebriäderä Grimm.
Aber jetz gahts schnell, mit Chraft und Tämperamänt,
da isch dr 2. Haiptma, Spezialist und im Elemänt.
Äs isch und gahd, gar neyd ohne:
Eysä Schreyner und Wagäbuier Riggione.
Ufem WC, lengst nimmä entblöst,
isch dr Beat, jetzt ändlich, erlöst.
7

Eysä 1. Pfläger, Amstad Ueli,
hed we miär wissid, keini Chueli,
pachted aber trotzdem, d‘Alphittä im Morschfäld,
dr Zeys isch äs neys Schindili-Dach und kei Gäld.
Dui bisch mit Kollegä, am ruimä und renoviärä,
da dr‘für miänd iähr vorhär, 2 Stund obsi spaziärä.
Das gid Durst nach Biärli, äs sell‘mi nid reyä,
aber äs sell‘mer de ä Keinä, ab‘em Dach abä gheyä.
Am Abig äs paar Cafe gix, ohni gross z‘hetzä,
isch dr Ueli pletzlich am Tirä zuä schletzä.
Dr Schlissu dinnä, ä Resärv dussä, ä keinä,
chemid, miär gahnd hei, nu guäd uf dä Beinä.
Scho am anderä Morgä, das hed am Ueli glichä,
bisch Dui is Morschfäld uifä gschlichä.
Hesch s‘altä Schloss abmontiärd und äs Neys,
das muäs niämmer gmerkä, und gid ai keis Gescheys.
Das sind äbä Politiker, mit guätem Gwissä,
äs miänd ja, nid immer All, alles wissä!
8

Bettina Bettina, Dui uberchuisch ä teyri Uir zum 30. Hochzigstag,
vor dä Feriä, hesch‘si Dui vor Diäbä versteckt, das wär ä Plag,
z‘Italiä wurd‘si ja vielleicht erst rächt gstolä,
dr‘Heimä, chan’i sie ja wieder firä holä.
Diä schen Uir gahd vergässä, aber wo sie Dui willsch a‘leggä,
hesch deys Versteck nimmä gfundä, das git diär uf d‘Weggä.
Am hl. St.Toni ä Feyfleyber spändä,
das sell hälfä und s‘Problem wändä.
Prezeys vor dr Älperchilbi, dr St. Toni, Gott erbarm,
hed d‘Bettina d‘Uir gfundä und wieder am Arm.
Dr hl. St. Antoni hed ganz sicher ussinnig Freid,
äs sind inzwischä, 100 Frankä wordä, hed dr Ueli gseid.
Dr Luissi Franz, vom Bieli Bärg as 2. Pfleger,
isch a dr letschdä Fasnacht, Jegermeister-Meisterjeger.
Dui bisch dr Chef vo derä Fasnachtsgruppä, Bielibärgili,
iähr baschtlid Hirsch, Wildsui, Has und Steibock uf eychi Wägili.
Am Schmutzig Dunschtig, a dr Tagwach, isch das ä Gnuss,
und dr Franz as Meisterjeger, mit‘em Gwehr im Schuss.
Zum Zmittag ad Wermi, äs feins Ässä und ä Fläschä Wey,
ihri liäbä Tiärli, hend nateyrli miässä, verussä sey.
Ai am Geygumändig wend iähr, eychi wildä Tiär presentiärä,
und wieder, vor‘em Ängel zum Ässä, gäbig parkiärä.
Uberä Mittag, isch ä Sturm uberä Dorfplatz zogä,
und Hirsch, Has und Wildsui sind uber- und uisgflogä.
Dr Wind hed Jagdsaison, im Schuss, eychers Wild erleid,
und bi eim Haar, nu vor’em Umzug, uf Ännämoos uisä treid.
9

Dr Scheuber Peter und sey Luzia,
sind hit als hibsches Pflägerpaar da.
Buirä‘arbet, tuäd dr Schwiegersohn machä,
fir‘ä Peter bleybid nu viel, anderi Sachä.
Als Allrounder, bi dr Gmeind ä versiärtä Ma,
tuäsch fir d‘Wasserversorgig, d‘Verantwortig ha.
Än‘ entsorgtä Rasämeier, bringsch zum laifä gschwind,
und macht, ä Wasserrutschbahn fir Kind.
De hesch ä Badwannä, zum Feischter uisä griärd,
dur’s Huis ab s’ziglä, isch diär z‘kompliziärt.
S’Duschi flickä, nimmsch dui mit Spass,
und wirsch als Erschtä, so richtig nass.
Dui hesch scho, mängs Amt uisgfiärd,
und am meischtä dr’vo, eppä 16’i presidiärd.
Ai bim Jägerä, chuisch Dui super druis,
das zeigid deyni Troffeä im Stägähuis.
10

D‘ Luzia, isch meischtens friäh, mit de Vegu uif,
und fiärd frisches Brot, durä Birgästock duruif.
Im Waldhotäl, i dr Tiäfgarasch unnä,
hesch deys Aito nimmä, zum laifä brungä.
S‘Natel, oh herrje, dr‘ Heimä bim Peter vergässä,
wiä chum‘ich jetz zu Diär, zum Zmorgä ‘n ässä?
D‘ Luzia gahd z‘Fuäss, zum Hotel firä,
und will dett, dr Portie fragä, a der Tirä.
Dä Ma cha uf deys Deytsch, nid reagiärä,
de wotsch’es, mid scheenä n’ Aigä, probiärä.
Aber, mid Händ und Fiäss isch äs diär glungä,
das diä armi Seel, diä netig Hilf hed brungä.
Eysä 12. Pfläger, heisst Luissi Ernst und nid Robi,
i dr Wiedercherweid, hesch Dui äs weyblichs Hobi.
Sibä rassigi Hiähnder suiber putzt, ohni Leys und Spinnä,
sind deyni allerliäbstä, umsorgtä Frindinnä.
Diä hesch Dui lengst umä Finger gwikled, ohni z‘regäntä,
Dui bekochsch‘sie, mit Hörndli, Weizä und Poläntä.
Keis Wunder, wenn dr Gigu chund, Dui sälber,
chemid alli z‘fleygä, und d‘Eier sind dr’fir, gälber.
De wend sie diär, uf d‘Schos uifä chläderä,
und de wärdids gstreicheled, uber d’Fädärä.
Ja diä cheibä Hiähnder, das wär äs Sujet gsi zum Lachä,
am Umzung, dr Enrst voruis, diä 7 Fründinnä hinnä nachä!
11

D’Pilatus Flugzeyg Wärch, isch für Nidwaldä dr grescht Arbetgäber,
uf dr ganzä Wält bekannt, ä Schweyzer Markä, meh as nur Chläber.
Ihnä will mä z‘Arabiä, d’Service-Leistigä, a ihrnä Flieger verbiätä,
i Chriägs’fiährendä Länder giäng das nid, drum sellids bliätä.
Das isch für Pilatus, ä leidi Gschicht,
drum gahnd‘s mit dä Verantwortlichä vor Gricht.
Prezeys i dem Bund – Pilatus Flieger Mais,
macht dr Bundesrat, seyni Summer Schuälreis,
ai uf Stans, unders Volch, mit Gspräch und Apero,
d‘Nidwaldner Regiärig luit und deytlich, sellid nur cho.
Wo de dr Ueli Maurer, eysä Dorfplatz, mit‘em Bundesplatz wott tuischä,
fahnd Pilatus Demonstrantä, ärnsthaft afä ruischä.
Iähr wend eysi, Arbeitsplätz zerstehrä,
da dr‘fir, wend miär eys wehrä.
Äs wird aber nid so hitzig, we d‘Hitz vo dr Sunnä,
trotz allem, dr Apero, isch friedlich durs Gurgili grunnä!
12

Jetz machid miär ä chleyni Paisä, sind grad wieder im Greis,
bevor d‘Jodler juizid, gammer mit ihnä nu, uf d’Jodlerreis.
Ä guäti Reis, voll Gmiätlichkeit, gherd bi Eych zum gätä Ton.
Heyr ziähts Eych i Jura, nach La Schot‘fon.
Zmitzt i dr Stadt, äs super Hotel, potz tuisig,
und prezeys a dem Abig, Stadtfäscht, das isch Muisig.
Iähr hend zwar nid als verstandä, aber s‘meist begriffä,
mit unregelmässigem Schritt, sind diä letsch‘dä, zum Hotel gliffä.
Die 7 Glorreichen, Jodler wo‘s betrifft,
sind gmeinsam im Hotel, i 5er Lift.
Schwär‘gwichtig Mannä, gsund, ä keinä chrank,
aber dr Lift, will nid obsi und macht kei Wank.
Ei Jodlerfrai hed zum Glick,
bi denä Mannä, nu dr Uberblick.
Sie telefoniärd am Heidi, chum eys go beglickä,
Dui muäsch glaibi vo ussä, dr Chnopf go drickä.
Ai das nitzt neyd, im Lift isch afä äs Gedränge,
so muäs‘mä halt, diä Lifttirä mit Gwalt uifzwängä.
Dr Eint und Ander chund, jetz ordli is Schnuifä,
gäll dui Sepp, wem‘ä bis i 4. Stock, muäs uifä!
Hit ufem Dorfplatz, ä wahri Freid und schen,
miär dankid für eychä Gsang mit Jodelten!
Jodler
13

Älperspriich – 2. Teil
Ufem Stanser, Strassä-Verchehrs-Netz,
viel Verchehr, mängisch ai äs g‘Hetz.
Dur Jahrunderti, mit dr Entwicklig entstandä,
chund für Mängä, hit d‘Mobilität abhandä.
Dänkid miär einisch, äs paar Jahrzähntli zrugg,
da chund nu ä Ressli Buir, mit‘erä Wagäbrugg,
gladä mit Chäs, dur Stans, vo dä Alpä,
da chaisch nu zmitzt uf dr Strass, durs Dorf tschalpä.
Jährli speter, was sind miär fir lustigi Träimer,
chund dr Chäs, symbolisch ufem Oldtäimer.
Schogar dr Spriänz, chund da nu lecker, ohni z‘Muisä
drum luäg ich jetz, für‘ä Chässpruch, da drus‘uisä.
Ja mä seid: das sind nu läbäswärti Zeytä gsey,
aber diä seygid, leider lengst verbey.
D‘Stansstad-Ängelbärg Bahn, fahrd all Stund eini,
ich weiss, Aito hets duä nu schiär ä keini.
Dr Bahnhofvorstand, isch midem rotä Fahnä gsprungä,
und zwitzt uf dr Strass, hin und här gschwungä.
D‘Leyt hend nu Zeyt, d‘Ross uf Fäld und Flur,
und d‘Aito, hend nu kei grossi Bräms‘spur.
Nur dr Doktor, Wey- und Chäshändler, mit‘em Aito uf dr Ster,
und s‘Dorf hed duä scho gmeind, wahnsinnig dä Verchehr.
14

Hit im 21. Jahrhundert, laifts rund und runder,
i dr Zeyt vom Finanz-, Industrie- und Wirtschaftswunder!
Ai s‘Wätter wird, immer wermer und heller,
hopp hopp, Mänsch und Aito, immer schneller.
Wirtschafts-Wunder hin oder här,
d‘Situation uf dä Strassä wird prekär.
Ai eyses schenä Dorf, isch immer meh am leydä,
und das Problem, wird zum Problem, für diä Gscheydä.
De isch nu, Zentral-Bahn vo Ängelberg uf Luzärä,
immer meh Leyt nutzid sie, ussinnig gärä.
Sie macht im Viärtel-Stundä-Takt Karriärä,
und zmitzt durs Dorf, triffsch uf mehreri Barriärä.
Drum sind diä Barriärä, fast meh zuä as offä,
und s‘Dorf, mit Aitoverchehr uberloffä.
Drum hed‘mä sich, im Gmeindrat ai ebbis uberleid,
und hed an’erä neyä Idee, ussinnig Freid.
Diä Idee, wird a dr Gmeindsversammlig unterbreited,
dä Versuch, wärdi ai fachmännisch begleited.
Einbahn, heisst diä glorreych Idee,
mä gahd also, vo 4 Aitospurä uf Zwee.
Gmeindsversammlig, will das Wagnis i‘gah,
muäs aber scho, am 1. Versuächstag, ä riesä Bart i‘fah.
Dr Einbahntest cha startä, äs isch dr 8. Aigstä, nid 1. April,
und pletzlich stahd im ganzä Dorf, dr Aitoverchehr still.
Jedes Fahrzeyg, hätt chennä dr Motor abstellä, wahnsinn,
stell diär diä Ruäh vor im Dorf, dr einzig grossi Gwinn!
15

Ei Nachteil het’s trotzdem gäh, bim Einbahn versuächä,
im ganzä Dorf, ai vor dr Chilä, hed mä’s g‘hert fluächä.
Äs ganzes Jahr, hät diä Märli‘gschicht sellä funktioniärä,
aber scho nach eim Tag, hed niämmer me miässä protestiärä.
Dr Gmeindpresidänt, isch i Kilä äs Cherzli go a‘zindä,
das ändlich fertig isch, mit fluächä, pfurrä und rotä Grindä,
hoffentlich, bleybid alli Unfall‘frey und gsund,
wenns nur scho Morä wär, wo dr alt Verchehr wieder chund.
Diä ganz Gscheydä sägid: „Das hätt‘mä chennä erahnä,
das mä scho ä Tag später, wieder muäss um‘planä!“
Umplanä hed jetz ai, d‘Stanser Älperchilbi nid miässä,
und ihrä Umzug, im Einbahnverchehr, chennä la fliässä.
Äbä, Umplanä isch nid eifach, Stans hed dr Versuäch gmacht,
und eysä Gmeindrat dänkt a Humor, we bi, „Stans lacht!“
16

Was für‘nä positivi CO2 Initiativä,
dr Breitä Lukas, isch so‘nä Kreativä.
Är macht, duäd im Quartiär nid lang umäfragä,
ä Trättitraktor mid passendem Bruggäwagä:
Ei Tag i dr Wuchä, sellid eysi Chindergärtler nid spaziärä,
und dr Lukas, will sie vo dä Breitä, zur Schuäl chauffiärä.
So hockid äs Dotzed Meidli und Buäbä ufem A‘hänger,
är meind ob 2 oder Voll, äs isch nid viel stränger.
Dr Chauffeur macht Sport, und träted we wild,
diä lachendä Chind ufem Wagä, was für‘näs Bild.
Wär das ohni, Einbahnverkehr, ä Strategie?
Ai das wär z‘versuächä, sag niemals nie!
17

s‘Zug findet heyr s‘Eidgenössisch Schwingfäscht statt,
drey Ännämooser, dr Christä, dr Barmettler und dr Odermatt,
fahrid mit’em Schlaf-VW-Bus, i Camping, das isch dr‘Hit.
Sie nähmid d‘Stans im Dorf, nu äs Next-Bike mit.
Für am Morgä zum Brot holä, und am Abig zum duschä,
oder für‘nes Chistli Biär, für diä miädä Aigä z‘puschä.
Diä Dorf-Velo, sind de scho nu cheibä gäbig, nur a‘mäldä,
benutzä, am Zeyg umäfahrä, härästellä und ab‘mäldä.
Sie sägid: Was da nid alls a‘botä wird, gägä s‘CO Zwei,
so guäti Velo, und scheyns erst nu Chostä frei.
Wo de aber d‘Rächnig chund, jä nei, zum dr‘vo laiffä!
Mä hät schiär chennä, äs Occasions Velo chaiffä.
Miär Nidwaldner hend nu cooli Schwinger,
mit Geist und Chraft, vom Chopf bis zu dä Finger.
Dr flingg Martin Zimmerma, vom Birgä,
hed chennä, mit chrampfä dr Eidgenoss uisäwirgä.
Und erst dr Scheiber Lutz,
kämpft wen‘ä Bärner Mutz.
Und was seisch zum Bärgbuir, vo Beyrä,
dä wott erst gar, kei Gang verleyrä.
Am Marcel Mathis, isch dä eimalig 2. Rang glungä,
und hed sich im Einbahn-Verchehr, durs Eidgenössisch gschwungä.
Ä wahri Freid, schiär einä we dr‘ander, chenids ufä Riggä riärä,
da dr für, iähr Eidgenossä, wemmer eych gratuliärä!
18

Diä Kantonal Verwaltig bruicht meh Platz,
fir das wird g’hirnäd, vielleicht fir Katz.
Eysä Kanton findet das nu cheibä schnell,
bim Bahnhof, wär das Projekt nu, originell.
Zwe Archidektä sind am Tuisigfiässler pojektiärä,
und tiänd das, grad sälber, als sehr guät taxiärä.
Ä Pflanzä-Fassadä, wär i ihr’nä Sinnä,
gäb äs guäds Klima, dussä wiä dinnä.
Eysä 1. Haiptma, Buächer David vo dr Schmidgass,
isch mit‘em Aito unterwägs, und hed grad 2 x Aderlass.
Ä Traktorfahrer, fahrd i d‘Seytätirä, gar nid gscheyd,
näb‘ärä Beylä, isch ai dr Rückspiägel ab’gheyd.
Mit deym altä Aito, chaisch Dui dich dri schickä,
äs läng‘t, wenn miär dr Rückspiägel, diänd häräflickä.
Dr Buir lahd sich nid la lumpä, we Dui seisch,
und schänkt, für ä Schadä 4 kg Rindfleisch.
Das Fleisch, hesch Dui im Gufferä-Ruim versorgt,
lahsch dr Motor a, bisch zfriedä und unbesorgt.
Irgendwiä, hesch Dui dr Hindersi-Gang inägrissä,
und mit viel Gas, ä 2 m grossi, Keramikstatue gschlissä.
Jetz machid doch iähr Zwe, gägäseytig Schadä,
diär am Aito, und Dui am Buir, vor’em Gadä.
Eigentlich hättisch Dui, s‘Fleisch wieder chennä umä‘gäh,
aber iähr seygid de nu, zämä äs paar Cafe gogä näh!
19

Eysä 2. Haiptma, Scheidegger Urs,
isch für‘nä Firma, 9 Jahr z‘China uf Kurs.
So entstand ai, guäti Chinesischi Fründschaftä,
so gahd’mä, mit ihnä go ässä, i top Wirtschaftä.
Für ä Urs hend diä, wunderbarä exotischä Ässgwohnheitä,
Frösch, Schlangä, Seyw Ohrä und Füessli, keini Schwierigkeitä.
Äs git neyd, won‘ich da nid cha ässä, fürs Aig und firä Magä,
aber einisch gahts Diär trotzdem, im Chines, a Chragä.
So gahnd iähr, mit Frindä in‘äs Lokal, mit Kamelfleisch-Spezialitetä,
das gsehd guät uis, gäll Urs, chosted ai dementsprächend Monetä.
Dui hesch ä so freid, und gisch deyner Susann nu ä Kuss,
i dem schenä Lokal, mit Frindä, ei Gnuss.
De chund s‘Ässä, Kamelfiäss mit Haar, i dr Suppä,
Dui luägsch i Täller, deyni Aigä wärdid starr, wenä Puppä.
Dui schnorrsch‘di uisä, „bi doch kei Fleischtiger,
ha liäber, bi ender, ä Tee und Reys’wirger.“
Tee und Reys chund ufä Tisch, cha dich das beglickä?
Um nid uif z‘fallä, hesch alles midänand, miässä schlickä!
20

Vom Martin Zumbühl, gid‘s ä Bricht,
vom 1. Haiptmaa, ä Wiänhachts’gschicht.
Äs Kollegäpaar hend iähr i’gladä, nach Wiähnachtä,
diä hend de dr Christbaim afä betrachtä:
Dä staht chley chrummä, dä miässt’mä abindä,
susch tiänd deyni Cherzli, pletzlich waagrächt zindä.
Bi‘meich, ich holä grad Schnuär und Schäri, im Spycher,
susch wird eyses Jesus-Chind im Chrippli, immer schycher.
Dr Martin seid, das isch de schnell g’ritzt,
chuim zur Tirä‘n uis, isch dey Baim uberstitzt.
Dr. Manuel Imbodä, eysä 1. Statthalter,
isch scho as chleynä Buäb, ä Nachtfalter.
Zu allnä Feisterä uisä-schleychä, dr Manuel der kanns,
mit em Wärchzeyg us dr Chistä, vom Onkel Hans.
Inzwischä gross, erwachsä und mä sett meinä, ä Starchä,
bisch a dr Basler Herbstmäss, mit Kollegä am uber marchä.
Ä Wett, wer cha d‘Hosä, am weytischtä unnä trägä,
nateyrli nur nu, wenn meglich, dr Fidlächlak verbärgä.
Diä Hosä gahnd, we bi de Hip Hopper, z‘Bodä,
und deckid, je lenger‘si meh, nur nu d‘Hodä.
Dr Manuel will gwinnä, und schlahd jedä Rekord,
Dui ziähsch und stoss’isch si, uber Bord.
Dey Vorteil, Dui hesch so tolli Underhosä ah,
chaisch deyni Hesili, hemmigslos uf Kneiw abä lah!
21

Vom 2. Statthalter han‘i ä Bricht,
vom Mutz Schmitter, ä scheni Gschicht.
D‘Sandra im Uisgang, und är dr Heimä,
keis Problem, chennt mä meinä.
Dr Mutz b‘schleysst d‘Wohnig, gahd is Bett,
dr Schlissel im Schloss, und schlaft um d’Wett.
D‘Sandra chund hei, wott Tirä uif tuä,
diä bleybt aber, wäg’em Innä-Schlissel, zuä.
Sie leyted und chlopfäd a Tirä,
voll Hoffnig, nimmt sie nu s’Händi firä.
Wenn aber ihrä Mutz im Tiäfschlaf leyd,
nitzt weder Alarm nur Lärmä, neyd.
Meh, cha d‘Sandra, fir s‘weckä nimmä tuä,
so läid sie sich, i dr Wäsch’chuchi zur Ruäh.
Am Morgäd verwachäd dä guäti Mutz,
und gid dr Sandra ä liäbä Schmutz.
Hed leider, nur s’Chopfchissi chennä beglickä,
voll Angscht, will är sich, i Chäller verdrickä.
Detä meind dr Mutz zur Sandra, duä,
jäääh, bisch dui jetz scho, am Wesch uber tuä?
22

Dr Armin Odermatt, wo bim Poli Bui schafft,
bruicht jetz als 3. Statthalter, sey Chraft.
Dey Iisatz tiämmer weyt umä schetzä,
ai im Landrat, tuäsch dich fir alli isetzä.
Äs A’ligä isch diär ai, dr Chreisel z’Beyrä,
da dr’fir, tuäsch Dui eyfrig Wort verleyrä.
Deyni Meitli, land diär immer meh, kei Ruäh,
will, dui hesch, mit ihr’nä Chilter z’tuä.
Dr Pascal Britschgi, wo Fahnä schwingä tuäd,
hed das g‘lehrd, und macht‘s ai guäd.
S‘ iäbä im Gartä, isch aber nid so gescheyd,
wenn dr Fahnä uf‘ä Rosäbaim gheyd.
De muäsch dä Fahnä, us de Dornä uisä‘chluibä,
und dänksch, wiä chan’ich diä Lecher ver’schruibä?
S‘letscht Jahr isch dr Pascal ganz ä Bsundärä,
lahd seyni Kollegä, lang la g’wunderä.
Si hend uber deys Älpermeitli, tagelang be‘ratä,
as Vorsteller, hesch dui derzuä, gar neyd verratä,
deys Gheimnis, isch diär säuber wund,
weisch nu gar nid, ob sie uberhaipt chund.
Aber s’Glick isch diär hold, was wotsch nu meh,
am Älperchilbimorgä, han’i sie, s’erst mal gseh!
23

Ä scheenä Bruich, sid vielä Jahrä,
wo d’Älper gärä, wend bewahrä.
Uber’s Jahr, fleyssig glehrt,
will’s, zur Älperchilbi gherd.
D’Nidwaldner Meitli, tiänd eych begleitä,
drum land eychi Fähnä, scheen la gleitä.
Miär luägid und losid, jetz und hiä,
und miär alli, hend Fräid dr’biä.
Ansage Fahnenschwinger
24

Älperspriich – 3. Teil
Heyr gid’s wieder einisch,
bi dr Fadäbrugg, d‘ Iheimisch.
isch fir Gross und Chley,
ä schenä Grossalass gsey.
Unternähmer hend zeigt,
Bsuächer hed‘s gfreit.
Mängä Betrieb gseh,
mit wärchä und nu meh.
Maschinä und Chiäh,
viel Technik dr‘biä.
Hesch guäd ässä und trinkä chennä,
fir Maa und Frai, z‘verwennä.
Ai Unterhaltig fir Chind,
das ja, alli z‘friedä sind.
Vom Velo, bis zum Flieger ai,
gsehsch, alles ganz genai.
Schmuck, Kosmetik und Schuäh,
und ai, passendi Kleider dr‘zuä.
All Bäcker zämä stand,
und chnättid dr Teig, mitänand.
Hend diä lengsti Zipfä gmacht,
und ä Wältrekord vollbracht.
Dr Chef, hed si g‘mässä,
und s‘Volk, mit Freidä gässä.
Der Bäckermeister Lohn,
Härzlichi Gratulation!
25

Blos nu hend Forscher gseid,
eys vergiäng nu d‘Freid.
Dr Wald, isch nimmä gsund,
das grossi Waldstärbä chund.
Dä vieli, suiri Rägä,
megid Bäim nid erträgä.
Hit, wird mit CO2 politisiärd,
und alles Meglichi kritisiärt.
Bim Heizä und Aito fahrä,
uberall wett‘mä sparä.
Doch wältweytä Handel, sell nu meh gwinnä,
obwohl dr Rägäwald, muäs verbrinnä.
Ai dr Verchehr, wird nu meh zuänäh,
wer will scho, sey Wohlstand härä gäh?
Ai d‘Forscher lahnds, heftig la krachä,
und wend, d‘Gen’manipulation salonfähig machä.
A dä Chiähnä, Magä und Darm manipuliärä,
das d‘Verdaig, ohni Gerbsä und Furzä, wurd funktioniärä.
26

D’Birgästockstrass isch äs Sorgächind,
fir ä Buidiräkter, was d’Finanzä sind.
D‘Saniärig isch schwirig, das hed mä gseh,
drum chosted‘s, 300‘000 Frankä meh.
Im Landrat, het‘mä diskutiärd,
aber nid all, hend d‘Händ verriärd.
Summ hend, d‘Mehrchestä gnai wellä wissä,
hed‘mä bim Abfiährä, vom Waldhärd bschissä?
Larvä, Käfer, Rägäwirm, gross und chlii,
das gherd doch nid, in‘ä Sonder’mülldeponie.
Wald‘ärdä isch Waldbodä, Laib und Moos,
das isch kei Sondermüll, was isch da los?
Da sett‘mä mängisch, ä chley logisch dänkä,
und nid zuäsätzlich, Steyrgälder verschänkä!
27

Z‘Kehrseytä wird buiä, scho sid Jahrä,
so tiänd ai immer meh, Aito hinderä fahrä.
D‘Strass isch z‘äng, mä muäss sie sanierä,
de muäss ä Fähri, d‘Aito uberä See fiährä.
Aber d‘Rächnig, isch Heyr nid uifgangä,
drum miänd Kehrseyter, nu lenger plangä.
D‘Saniärig, vo derä Strass, wird weyter wartä miässä,
will, dr Landrat muäs weyteri Finanzä bschliässä.
Liäbi Kehrseyter, iähr chenid ufä Kanton vertruiwä,
vielleicht wird‘si ja s‘nechst Jahr, sicher buiwä!
28

Diä jungä Obbirger, sind äs Völkli für sich,
sie sind nu gärä unterwägs, für guäti Älpersprich.
Äs Postaito für Touristä, fahrd vo Stansstad bis zu dä Hotel,
ufä Birgästock, ai immer meh Miätaito, Innerrhodä Appizell.
Drum stahd d‘Stansstad, s‘Strassä’schild, Postaito Bergstrass,
äs paar Obbirger meinid, diä hed prezeys s‘richtig Mass.
Zmitzt dur d‘Nacht abschruibä, und erst nachhär is Bett,
das schenä Schild, bruichid miär speter, als Servier-Tablett.
Aber pletzlich sind Polizistä, uberall am Nachäfragä,
und dä jungä Schelmä, fahds langsam afä Tagä.
Diä Jungs, uberchemid de nid grad chalti Fiässli,
sie chentids de gleych nu gmerkä, und miär kei Gäld, für‘s Biässli.
Zum Glick hemmer da dr‘vo, nu neyd afä blaggiärä,
so chamä sie, ohni z‘merkä, wieder go mondiärä!
29

Dr 1. Vorsteller, dr Gerä‘mühli Kaiser Melchior,
as Schlitzohr, hesch Dui ä sältänä Humor.
Dui willsch mit Kollegä, uf Hamburg verreisä,
und seisch: „Ich tuä organisiärä und alles uif‘gleisä.“
Dr Flug, und ai s‘rotä Hotel, isch tiptop reserviärd,
hesch dui ämu, all deynä Kollegä blagiärd.
Mit emä Biärli i dr Hand, z‘Basel am i‘tscheckä,
hesch Dui, mit deynä Kollegä miässä entdeckä,
das cha doch jetz nid sey, da bini uberzogä,
aber trotzdem, dey Hambug Flieger, isch gester gflogä.
Was machid miär jetzt? s‘Hotel zahld und beglichä,
aber Hamburg mit em Aito, nei, das isch gstrichä.
Miär fahrid uf Münchä, da isch s‘Biär ai Nass und fiächt,
isch glaibi ai gscheyder, as uf Hamburg is Rotliächt!
30

Dr 2. Vorsteller, Kaiser Andre seid: „Wärum is Näscht,
chemid, miär gahnd nu uf Ängelbärg, as Gadäfäscht.“
Nach derä Chilbi Nacht, mit Suiffä, Tanzä, Örgelä,
will‘mä vor‘em Heigah, zum Stöcklibeck go z‘Mörgelä.
D‘Servierochter, hed scho Bstellig uifgschribä,
de gmerkits, wo isch ai dr Andre blibä?
Chemid‘ä, schnell go suächä und go reichä,
scho chuisch Dui umä Eggä, ha miässä seichä.
Aber das, chent Diär dr Fuäsgänger-Uisweys chostä,
dä Sprutz, ad Huismuirä vom Polizeyposchtä.
Dr Dario Amstutz, drittä Vorsteller,
isch am „Teffli Rally“, ä bsunderä Darsteller.
Bisch uberall dr‘biä, und ä so, ai alles chennä,
nur diä cheibä Zeyt, isch meistens am dr‘vo rennä.
Dui chaisch und willsch am Tefflirennä startä,
aber 10 Tag vor em Rennä, weyt und noch kei Teff im Gartä.
Us vier Teff, hesch i letsch‘der Minuitä, ä Maschinä härä’brungä,
dr Teff startklar, jetz bisch Dui nu, für Dich zwäg gsprungä.
Schlee i d‘Haar, Sunnäschutz is Gsicht und dr Teff unders Fidlä,
churz vor em Rennä, i dr Aegetä, fahsch im Chopf afä umä‘niglä.
Äs fahd dich afä beyssä, muäsch chratzä, ä cheibä Gschicht,
wirsch rotä, immer meh bruin mit Fläckä im Gsicht.
Dui bisch di go wäschä, meinsch, äs wär gscheyder am Po,
sälbst-breynigs-Crem, vo dr Schwosch, isch dr gar nid, guät cho!
31

Wenn d‘Tochter i dr Famili cha Aito fahrä,
und das mit Vaters Aito, entstand ai G‘fahrä.
Dr Franz seid zum Meidli: „Stell‘s wieder vor d‘Garasch“,
aber nid, vor weli, so passiärid Sachä, wo‘d nid verstahsch.
I‘dr Kaisermatt stahd seys geliäbtä Aito, jetz halt anderswo,
und Dui muäsch mitem Traktor, nu äs paar Meter hindersi cho.
Dr a‘ghänkti Ladewagä, hed diär dey Sicht verdekt,
gopf‘er tori, was isch jetz wieder los, wo‘s ordli chlepft.
Warum stahd mey Volvo hiä, ich has doch gseid,
a derä Gschicht hed nateyrli niämmer Freid.
Jetz isch äs keis Aito meh, jetz isch äs ä kaputtä Chaarä,
cha nur nu dä Service, und Motorfahrzeygkontrollä sparä!
Eysä 1. Brätmeister-Älper, Keiser Jonas,
hed amänä Birger Fäger Fondü‘ässä Spass.
De gits nu zum Verdaiä, Kaffe Schnaps, nachem Chäs,
mit Alkohol, wird munter Flämmli gmacht, übers Määs.
Jedä Maa, will nateyrli s‘greschtä Flämmli ha,
und da will, dr Jonas ai nid zrugg stah.
Schliässlich willsch äs wissä, Dui Strammä,
und zeigsch deyner Flammä, diä grescht Flammä.
Chum go luägä, jetz gahts los, bisch Dui stolzä,
und scho sind deyni Aigsbraiä, total verschmolzä!
32

Dr Toni Rohrer und sey Rosmarie,
tuäd äs freidigs, Pflägerpaar si.
Dä Toni wächsled einisch, im Chäller d‘Schuäh,
da gid ihm, äs Greysch ä chley z‘tuä.
Jammäräd da, ä Katz ä chley,
oder tuäds epä, ä Geischt sey?
D‘Rosmarie chund druis,
sie seid, „s‘isch kei Geischt im Huis!
Toni, das isch wäg deym Stiefugschmack, ganz älei,
das Greysch gid ä guätä Gschmack, vom Ruimspray.“
Dr 2. Sännämeister, Fischer Patrick,
isch nid immer, we Hit, im Glick.
Nachemä Samichlais Treychlä, gahd‘mä nu id Ilgä,
und ai da, will‘mä nu, äs paar Schnäpsli vertilgä.
Pletzlich isch dr Patrick, lengeri Zeyt verschwundä,
Kollegä hend Angst, isch är ächt, nimmä ganz gsundä?
Dui bisch zrugg cho, usinnig bleichä,
ja das isch meistens, äs schlächts Zeichä.
Sie sind besorgt um dey Magä, wend dich pflägä,
und setzid dich, im Chloster änä, uf Kilästägä.
Ja das isch keis guäts Treychler-Tägili,
und setzid dich ganz hibschli, ines Ii‘chaifswägili.
Das sind doch nu Kollegä, sie lahnd dich nid ä‘lei,
und stossid dich ganz langsam, i Kaisermatt dur‘Hei!
33

Dr Spruch vo Heyr isch verbey,
iähr chenid nu lang, hiä gmiätlich sey.
Zur Unterhaltig, d‘Nidwaldner Meitli, diä jungä,
d‘Stanser Jodlerbuäbä, äbä so jungä.
D‘Butzi gand i Wald uifä,
ä chley go verschnuifä.
Kind wo chlädärä wend,
luägid ob sie Uisduir hend.
Fir alli wo nu hiä bleybid,
mit Ässä und Trinkä, nu Zeyt vertreybid.
A dä Ständ git’s Siässgetränk, Most, Wey, Biär und Mineral,
Kaffe Crem, Zwätschgä, Chreyter und Neytral.
Redä mit Frindä, mit‘em Glas i dä Händä,
da’derzuä, isch gar neyd i‘zwändä!
Zum Ässä, chaisch Bratchäs ha,
vom Grill Bratwurst oder Servela.
Äs tuäd ai Ziegerkrapfä gäh,
zum grad Ässä, oder Hei näh.
Willsch nu weyteri Stundä stählä,
de isch s‘Älperstibli ai z‘empfählä.
Da tuäd Buächer-Stöckli Muisig unterhaltä,
und alli, i Älperchilbi-Stimmig b‘haltä.
34

Morä am Abig, am Achti isch Älpertanz,
mit‘äm Ländlertio KÜWY, im Ängel z‘Stans.
Mit Tradition, läbä und bewahrä,
sell d‘Älperchilbi läbä, und weyter fahrä.
Jetz isch eys nu dra g‘lägä,
Eych firä Bsuäch, Dankä z’sägä.
Gniässid nu, iähr liäbä Leyt,
eysi scheni Älperchilbizeyt.
Händs nu schen, bis iähr Hei zuä gahnd,
uf Wiederluägä, und Ade mitänand.
35

36