Gmina i Miasto WITKOWO

Urząd Gminy i Miasta Witkowo
ul. Gnieźnieńska 1, 62-230 Witkowo
Tel. (61) 4778 194, Fax ( 61) 4778 855
E-mail: ugim@witkowo.pl, www.witkowo.pl
Stowarzyszenie Światowid
Łubowo 1, 62-260 Łubowo
Tel.: (61) 427 59 50 , Fax: (61) 427 59 50
E-mail: swiatowid@lubowo.pl , www.swiatowidlubowo.pl
Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Witkowie
ul. Sportowa 15, 62-230 Witkowo
Telefony:
Witkowo - (61) 477 92 77
Skorzęcin - (61) 477 02 77, 477 02 78
E-mail: oksir@skorzecin.net.pl, www.skorzęcin.net.pl
Gmina i Miasto
WITKOWO

2
POZNAJ PRZYRODĘ I ZABYTKI WITKOWA
ORAZ OBSZARU LGD STOWARZYSZENIE ŚWIATOWID
Zapraszam serdecznie do pięknej i gościnnej ziemi
witkowskiej. Jesteśmy gminą nowoczesną, czystą, zdrową i piękną.
Gmina Witkowo dzięki gospodarności mieszkańców i władz
samorządowych staje się z roku na rok coraz bardziej atrakcyjna dla
mieszkańców, turystów i inwestorów, których witamy z radością i
zapewniamy profesjonalną obsługę. Gmina szczyci się dobrze
zorganizowaną i wyposażoną bazą dydaktyczną, nowoczesnym
zapleczem kulturalno - sportowym z bogatą ofertą imprez sportowokulturalnych.
Gmina Witkowo jest aktywnym członkiem Lokalnej Grupy
Działania Stowarzyszenie Światowid i Stowarzyszenia Powidzkiego Parku
Krajobrazowego. Jest objęta Lokalną Strategią Rozwoju LGD
Stowarzyszenie Światowid.
Zapraszam do wypoczynku w naszych ośrodkach
wypoczynkowych, do zwiedzania zabytków, nawiązywania towarzyskich
i gospodarczych kontaktów z mieszkańcami regionu.
MEET THE NATURE AND MONUMENTS OF WITKOWO
AND THE TERRAIN OF LGD ŚWIATOWID ASSOCIATION
I invite sincerely to our beautiful and hospitable Land of Witkowo. We are modern, clean,
healthy and beautiful commune. Thanks to the thrift of inhabitants and the town authorities, year by
year, the Commune of Witkowo becomes more attractive for its inhabitants, tourists and also for
investors, who are welcomed with happiness and provided with professional services. The Commune's
pride is teaching base, which is well organized and equipped. Moreover, the Commune has modern
sport and culture offer full of sport and culture events. The Witkowo Commune is member of The Local
Action Group Światowid Association and the Powidz Landscape Park Association. The Commune is
embraced with Local Strategy Development LGD Światowid Association.
I invite to have a rest in our resorts, to visit monuments and to establish social and economic
contacts with inhabitants of our region.
GENIESSEN SIE DIE NATURWERTE UND DIE SEHENSWÜRDIGKEITEN
VON WITKOWO UND VON DEM LGD-GEBIET
Die Gemeinde Witkowo
Sie heissen herzlich willkommen in der herrlichen und gastfreundlichen Gemeinde Witkowo. Wir sind
eine moderne, saubere, gesunde und wunderschöne Gemeinde. Dank der Arbeitsamkeit aller
Einwohner und der kommunalen Selbstverwaltung wird die Gemeinde Witkowo von Jahr zu Jahr
immer attraktiver für die Einwohner, die Touristen und Investoren, die bei uns immer Gastfreundschaft
und professionelle Betreung geniessen können. Die Gemeinde ist sehr stolz auf die bestens
organisierte und ausgestattete Bildung, moderne Kultur- und Sportanlagen mit grossem Angebot an
Veranstaltungen.
Die Gemeinde Witkowo ist ein aktiver Mitglied des lokalen Vereins "Światowid" [der Orginalname:
Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie Światowid] und des Vereins des Powidzer Landschaftsparks
[Powidzki Park Krajobrazowy]. Die Gemeinde wird in der lokalen Entwicklungsstrategie LGD - der
Verein Światowid [polnisch: LGD Stowarzyszenie Światowid] mitberücksichtigt.
Besuchen Sie unsere Erholungsorte, bewundern Sie die Sehenswürdigkeiten unserer
Region, schliessen Sie neue Bekanntschaften und nehmen Sie neue wirtschaftliche Kontakte auf.
Krzysztof Szkudlarek
Burmistrz Gminy i Miasta Witkowo
The Mayor of the Town and Commune of Witkowo
Bürgermeister der Stadt- und Landgemeinde Wittingen
Witkowo the Town and Commune of Witkowo's Office
Gnieźnieńska Street 1, 62-230 Witkowo
Tel. (61) 4778 194, Fax ( 61) 4778 855
E-mail: ugim@witkowo.pl , www.witkowo.pl
Światowid Association
Łubowo 1, 62-260 Łubowo
Tel.: (6) 427 59 50 , Fax: (61) 427 59 50
E-mail: swiatowid@lubowo.pl, www.swiatowidlubowo.pl
Culture, Sport and Recreation Center
Sportowa Street 15, 62-230 Witkowo
Telephones:
Witkowo - (61) 477 92 77
Skorzęcin - (61) 477 02 77, 477 02 78
E-mail: oksir@skorzecin.net.pl, www.skorzęcin.net.pl
Das Gemeinde- und Stadtamt Witkowo
ul. Gnieźnieńska 1, 62-230 Witkowo
Tel. (61) 4778 194, Fax. ( 61) 4778 855
E-Mail: ugim@witkowo.pl, www.witkowo.pl
Das Lokale Verein Światowid
Łubowo 1, 62-260 Łubowo
Tel.: (6) 427 59 50, Fax.: (61) 427 59 50
E-Mail: swiatowid@lubowo.pl, www.swiatowidlubowo.pl
Kultur - Sport und Erholungszentrum in Witkowo
ul. Sportowa 15, 62-230 Witkowo
Telefonnummern:
Witkowo - (61) 477 92 77
Skorzęcin - (61) 477 02 77, 477 02 78
E-Mail: oksir@skorzecin.net.pl, www.skorzęcin.net.pl
"Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
"Europa inwestująca w obszary wiejskie"
Projekt pn.: "Poznaj przyrodę i zabytki Witkowa oraz obszaru LGD Stowarzyszenia Światowid"
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4 LEADER
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Publikacja opracowana przez Urząd Gminy i Miasta w Witkowie
23

DAS LOKALE VEREIN "ŚWIATOWID"
22
Zu dem Verein gehören aktive Bürger: Bauer, Unternehmer, Selbstverwaltungsbehörden
und die nichtstaatlichen Organisationen. Die Hauptaufgaben des Vereins sind: die Unterstützung und
Verbesserung von Lebensstandarts auf dem Lande, die Unterstützung und Optimalisierung des sozialwirtschaftlichen
Fortschritts in den kooperierenden Gemeinden, die Verbreitung des positiven Image
der Bürgerinitiative und Zusammenarbeit zwischen den Sektoren, die Unterstützung und Entwicklung
der Regional- und Lokalprodukte. Das Ziel des Vereins ist auch die Werbung für die Region als einen
attraktiven touristischen und investorenfreundlichen Standort.
LGD - Światowid ist sich dessen bewusst und richtet sich danach, dass die Dörfer eine grosse Quelle
von Wissen, Erfahrung und Kultur sind. Nur mithilfe dieser Quelle kann die ganze Region und die
Einwohner die verfügbaren Resourcen und Möglichkeiten nutzen. Hier verlaufen die wichtigsten
Verkehrswege (die internationale Strasse Nr. 5) und touristische Routen wie z.B. - Szlak Piastowski.
Diese Region vereinbart die Schönheit der Natur und das kulturelle Erbe. Die hellgrünen Hügeln,
breite Waldwiesen und tiefe Wälder verbergen die hellblauen Seen, an denen schöne Palees,
malerische Höfe, Holzkirchen und schon längst vergessene Schmieden und Windmühlen stehen. Hier
Täler, dort Moränen und Hügel, kleine Dörfern und Städtchen, alles weit weg von dem Verkehr der
Hauptstrassen. Das Leben hier ist zauberhaft.
Die Schätze der Natur und Kultur ziehen die Touristen an. Zu den interresantesten Orten gehören: der
Landschaftspark in Lednica [Lednicki Park Krajobrazowy] mit Ostrów Legnicki und der frühslavischen
Burg. Heute ist dieser Ort zum Treffpunkt der katholischen Jugend - Lednica 2000. Eine grosse
Attraktion ist der grosspolnische etnographische Park [Wielkopolski Park Etnograficzny] in
Dziekanowice (in der Gemeinde Łubowo), wo wir viel über die Volkskultur erfahren können. Der
höchste Punkt dieser Region ist die sog. Wysoczyzna Wału Wydartowskiego in Duszno (167 m über
dem Meeresspiegel).
Den grössten Wert dieser Region machen wohl die historisch-religiösen Merkmale aus, die mit den
Anfängen des polnischen Staates zusammenhängen. Während einer Exkursion durch diese Gebiete
bekommen die Touristen viele Geschichten zu hören - mal sind das wahre Geschichten, mal ganz
unglaubhafte Sagen und Legenden,
POŁOŻENIE
2
Gmina Witkowo - miejsko-wiejska o powierzchni 184,4km , którą zamieszkuje
13,6 tys. mieszkańców. To zakątek Wielkopolski położony na południowy wschód od
Gniezna, o wyjątkowych walorach przyrodniczo - krajobrazowych, których jakość
doceniają liczni turyści i wczasowicze. W skład gminy wchodzi 26 wsi sołeckich i miasto
Witkowo, które stanowi lokalne centrum handlu, usług, drobnej wytwórczości
i administracji .
LOCATION
The Commune of Witkowo
is a town and a country commune. It
has 184,4 km2 area and 13,6
thousands of inhabitants. It is
situated in Wielkopolska, in southeastern
part county of Gniezno. The
Commune has very unique nature
and landscape virtues, which are
appreciated by tourists and
holidaymakers. The Commune of
Witkowo consists of 26 villages and
Witkowo town, which is the local
center of trade services, small-scale
production and administration.
GEOGRAPHISCHE LAGE
Die Stadt- und Landgemeinde Wittingen - mit der Fläche von 184,4 km2 und der
Einwohnerzahl von 13,6 Tsd. liegt in Grosspolen südöstlich der Stadt Gnesen [Gniezno].
Die einheimische Landschaft ist besonders und zieht viele Touristen und Urlauber an. Die
Gemeinde besteht aus 26 Schulzendörfern und der Stadt Wittingen, die als lokales
Zentrum für Handel, Dienstleitungen, Kleingewerbe und Verwaltung gilt.
HISTORIA
Gmina Witkowo kryje w sobie wiele tajemnic i niezbadanych dotąd historii. Nie
brak tu miejsc, z którymi wiążą się zagadkowe opowieści i legendy, przekazywane
z pokolenia na pokolenie. Na terenie całej gminy można znaleźć liczne ślady przeszłości.
Wiemy, że we wsiach Chłądowo i Małachowo Złych Miejsc znajdują się grodziska wczesnośredniowieczne
z czasów Mieszka I.
Istnienie dwóch tajemniczych osad wiąże się z Wiekowem. Pierwsza
umiejscowiona jest na wzniesieniu na półwyspie Jeziora Niedzięgiel. Drugą znacznie
ciekawszą odkryto na polu znajdującym się na północ od obecnej zabudowy wiejskiej.
Kolejne osady odkryto w okolicach wsi Ostrowite Prymasowskie. Świadectwem wydarzeń
minionych lat są znaleziska dokumentujące te fakty np.: figurka „Izys” z brązu wykopana
w miejscowości Małachowo Złych Miejsc, duży skarb monet polskich i żydowskich -
brakteatów odnaleziony w Witkowie.
POŁOŻENIE/LOCATION/GEOGRAPHISCHE LAGE
HISTORIA/THE HISTORY/GESCHICHTE
3

HISTORIA/THE HISTORY/GESCHICHTE
4
Historia tego obszaru sięga XII wieku. W tym czasie znana już była osada położona wśród rozległych
lasów zwanych Puszczą Mokowską, na której miejscu rozwinęło się miasto Witkowo. W dokumentach
po raz pierwszy nazwę miejscowości wspomniano w 1363r. Wzmianka ta dotyczyła pochodzącego
z Witkowa Marcina, plebana w Tulcach. Godne odnotowania jest również to, że w XV w. wykształcony
w Akademii Krakowskiej proboszcz z Witkowa Wincenty Kot osiągnął godność arcybiskupa
gnieźnieńskiego i prymasa Polski. Ważnym momentem w historii Witkowa było uzyskanie w 1676r.
praw miejskich, a w 1684r. przywileju organizowania jarmarków. Ponowienie lokacji zatwierdzone
przez króla Stanisława Augusta nastąpiło w 1782r. Dzięki kronikom wiemy, że przez ten region już
w XV stuleciu przebiegały ważne szlaki handlowe. W 1887 r. powołano powiat Witkowski (istniał do
1927r.), który oprócz Witkowa objął miasta: Czerniejewo, Mielżyn, Powidz. Właścicielami Witkowa był
wywodzący się ze Śląska, rycerski ród Korzboków, a następnie szlacheckie rodziny Spławskich,
Przyjemskich, Kaczkowskich, Działyńskich, Sułkowskich Wołłowiczów. Piękną kartę w dziejach historii
miasta zapisał jego dziedzic Antoni Sułkowski, późniejszy wojewoda gnieźnieński, który po pierwszym
rozbiorze Polski skutecznie bronił przynależności miasta do Rzeczypospolitej. Witkowianie znani
z patriotyzmu w okresie zaborów brali udział w insurekcji kościuszkowskiej, wspierali wojska
Napoleona, angażowali się w działania wspierające powstania listopadowe, styczniowe. Działały tu
bractwa kościelne, koło śpiewacze i stowarzyszenia polskie. Mieszkańcy Witkowa uczestniczyli
w przygotowaniu i walkach Powstania Wielkopolskiego. Witkowo odzyskało niepodległość w 1918r.
Wkrótce przywrócono urzędowy język polski, polskie nazwy miejscowości, wprowadzono też własny
pieniądz powiatowy.
Po wybuchu II wojny światowej część ludności wysiedlono do Generalnej Guberni, wiele
osób trafiło do obozów koncentracyjnych i na przymusowe roboty do Niemiec. Hitlerowcy zniszczyli w
Witkowie budynki i inne obiekty świadczące o obecności ludności żydowskiej na tym terenie (m.in.
synagogę i kirkut-cmentarz żydowski). W obozie koncentracyjnym zginął proboszcz ks. Kazimierz
Kaźmierczak. Karę śmierci otrzymał działacz ruchu oporu Klemens Grygiel. W oddziałach Armii
Krajowej działał witkowianin Adam Borys - dowódca oddziału „Parasol”, organizator i wykonawca
zamachu na Kutscherę, a w 300.Dywizjonie Bombowym im. Ziemi Mazowieckiej walczył Józef
Skowron uczestnicząc w lotach bojowych nad miasta niemieckie i teren Francji. Ziemię Witkowską
wyzwolono spod okupacji hitlerowskiej 21 stycznia 1945r.
W okresie powojennym Witkowo znalazło się w województwie poznańskim, w powiecie
gnieźnieńskim. Po reformie administracyjnej od 1975r. w województwie konińskim. Obecnie gmina
Witkowo jest częścią województwa wielkopolskiego i powiatu gnieźnieńskiego. W 1995r. z terenu
gminy Witkowo wyłączono część miejscowości, tworząc gminę Powidz.
Festyn historyczny na terenie grodziska w Małachowie Złych Miejsc Członkowie „Sokoła”
THE HISTORY
The Commune of Witkowo hides many mysteries and unfathomable histories. This place is
full of enigmatic stories and legends, which are passed on from generation to generation. Numerous
traces of the past can be found on the whole commune's terrain. We know that in Chłądowo Village
and Małachowo Złych MiejscVillage, there are remains of medieval settlements from tines of Mieszko
the I. There are also two mysterious settlements near Wiekowo. The first one is placed on a hill, on a
peninsula of the Niedzięgiel Lake. The second one, which is more interesting, is placed on the field,
situated on the north of the village. Other settlements were discovered in the neighborhood of
Ostrowite Prymasowskie Village.
The testimony of past years' events are finds that are documenting these facts, for example
the figurine of "Izys" made of bronze, dug up in Małachowo Złych Miejsc Village or big treasure of
Polish and Jewish coins found in Witkowo.
Here runs very important communication
routes (international road nr 5) and touristic
trails - Piastowski Trail. The region combines
beauty of the nature and culture heritage. In
the midst of green hills, shadowed by strips of
forests, hides blue lakes, on their shores we can
find attractive palaces and picturesque country
manors, wooden churches, forgotten smithies
and windmills. Lowlands alternate with
undulating, moraines hills, villages and towns
distant from the main roads makes the
impression as they are sleepy and magic.
Wealth of the nature and culture treasures
encourages tourists to visits. To the most
interesting places belongs: Lednicki Landscape
Park with Ostrowo Lednickie, where early Slavic
settlement is placed. Today this is the place of
Youth Christians' Nationwide Meetings - Lednica 2000.
Huge attraction is also Great Poland's Ethnographic Park in Dziekanowice (the Commune of Łubowo),
which exhibits folk culture output. The highest hill of this terrain is Wysoczyzna Wału Wydartowskiego,
which is placed in Duszno (167m beyond the sea level). Among many other touristic attractions the
most important are historical - religious connected with the beginnings of Polish statehood. During the
travel through Wielkopolska, you can hear many stories. The true stories are mixed with the legends
and arouse disbelief among tourists.
DAS LOKALE VEREIN "ŚWIATOWID"
Das Verein - LGD Światowid wurde im im Jahre 2004 gegründet. Das ist eine der ersten
Formen der Partnerschaft im Kreis Gniezno. Die Gebiete, die die Satzung des Vereins LGD umfasst,
liegen im mittelwestlichen Teil Polens, in der Wojewodschaft Wielkopolska [deutsch: Grosspolen],
nordöstlich von Posen. Die Gebiete haben eine Gesamtfläche von 1 811,48 km2, die Einwohnerzahl
beträgt ca. 138.853. Die Region ist wirtschaftlich, geographisch und historisch einheitlich. Das ist eine
landwirtschaftliche Region mit zunehmender Bedeutung von Produktionsbetrieben, Dienstleistungen
und Touristik. Das Verein ist zur Zeit im Landkreis Gniezno tätig, das heisst in: Witkowo, Łubowo,
Trzemeszno, Mieleszyn, Czerniejew, Kiszków, Gniezno, Niechanów, Kłeck, auf dem Gebiet der vier
posener Gemeinden: Kostrzyn, Kleszczew, Pobiedziska und Czerwonak und ausserdem im Landkreis
Września - in der dortigen Gemeinde Nekli.
DAS LOKALE VEREIN "ŚWIATOWID"
21

THE LOCAL ACTION GROUP ŚWIATOWID ASSOCIATION
20
Bogactwo przyrody i skarby kultury zachęcają turystów do odwiedzin. Do ciekawszych
miejsc należą m.in.: Lednicki Park Krajobrazowy z Ostrowem Lednickim, na którym znajduje się
wczesno-słowiańskie grodzisko. Dziś jest to miejsce ogólnopolskich spotkań młodzieży
chrześcijańskiej - Lednica 2000. Wielką atrakcją jest Wielkopolski Park Etnograficzny
w Dziekanowicach (gmina Łubowo), eksponujący dorobek kultury ludowej. Najwyższym
wzniesieniem tego terenu jest Wysoczyzna Wału Wydartowskiego, znajdująca się w miejscowości
Duszno (167 m. n.p.m).
Spośród rozlicznych atrakcji turystycznych regionu niewątpliwie na czoło wysuwają się
walory historyczno - religijne związane z początkami państwowości polskiej. Podczas wędrówki przez
tę część Wielkopolski, można usłyszeć wiele opowieści - historie prawdziwe mieszają się z legendami,
wzbudzając niedowierzanie wśród turystów.
THE LOCAL ACTION GROUP ŚWIATOWID ASSOCIATION
LGD Światowid Association arose in 2004. It is one of the first in Poland based
on partnership form of cooperation on the county of Gniezno's terrain. The area of LGD
Światowid lies in the middle west part of Poland, in Wiekoposlka, in the north-west direction from
Poznań. This terrain has 1 811,48 km2 , it is inhabited by 138 853 people. The terrain is coherent
in terms of economic development, geographical and historical conditions, it has agricultural
character, however in its economic development sectors like: production, services and tourism
becomes very important.
Currently it is acting within the communes of the county of Gniezno's terrain: Witkowo, Łubowo,
Trzemeszno, Mieleszyn, Czerniejewo, Kiszkowo, Gniezno, Niechanowo, Kłecko, four communes
of Poznań's administrative unit: Kostrzyn, Kleczew, Pobiedziska, Czerwonak, and one commune
of Września's administrative unit - Nekla. To the LGD Światowid Association belongs active
inhabitants: farmers, entrepreneurs, council individuals and nongovernment organizations.
The statutory task of the Association is activity in aid of versatile progress and improvement of life on
the village, contributing to creating optimal conditions of social-economic development within the
terrain of associated communes, building the positive image of partnership cooperation, and also
supporting initiatives that are helping regional and local products' market development. The aim of the
Association is also to promote the region in terms of tourism and investments.
LGD Światowid Association bases its actions on awareness, that the country terrains are treasure
of knowledge, experience, abilities, culture goods, preservation of culture heritage of the region and
to make the best use of existing resources and possibilities for the whole region and its inhabitants
good.
The history of this region reaches XII century. In those times the settlement, placed in forests, called
Puszcza Mokowska, was well known. In the place of that settlement the Witkowo Town came into
being. For the first time the name of the town is mentioned in 1363. The mention concerned Marcin,
rector of Tulce, who came from Witkowo. Worth mentioning is also that, in XV century, educated in
Cracow Academy, rector of Witkowo, Wincenty Kot, who became the archbishop of Gniezno and the
primate of Poland.
Very important moment in the history of Witkowo was achievement the town privileges in 1676 and in
1684 the privilege to organize fairs. Renewing of the location was approved by King Staniław August in
1782. Thanks to the chronicles we know, that in XV century very important trade trails ran through this
region. In 1887 Witkowo administrative unit was set up (it existed to 1927), which apart from Witkowo
included such towns like Czerniejewo, Mielżyn, Powidz. Owners of Witkowo town were knights' family
of Korzobok that came from Śląsk and later such noble families as: Sławscy, Przyjemscy, Kaczkowscy,
Działyńscy, Sułkowscy, Wołłowicz. Beautiful page of the history of the town was written by its heir,
Antoni Sułkowski, the future governor of the county of Gniezno, who, after the first partition of Poland
defended town's membership to Poland effectively.
Inhabitants of Witkowo were famous for their patriotism in times of annexations. They took part in
Kościuszko's uprising, supported Napoleon's army, involved in actions that supported November and
January Uprisings. They created church guilds, singing circle and Polish association.
Inhabitants of Witkowo participated in preparations and fights in Wielkopolskie Uprising.
Witkowo regained independence in 1918. Polish language and Polish names of places were restored,
also regional money were introduced.
After the beginning of the Second World War part of the population were displaced to the
General Gouvernement, many people got to the concentration camp and to forced labors in Germany.
The Nazi destroyed buildings and other structures connected with Jewish people (synagogue and
kirkut - Jewish cmentery). Rector Kazimierz Kaźmierczak perished in concentration camp. Klemens
Grygiel, the activist of the Resistance, was sentenced to the death penalty. At Home Army acted Adam
Borys, inhabitant of Witkowo, commander of "Umbrella" unit. He was the organize and executioner of
the assassination on Kutschera. In the 300 Bomb Command named Mazowiecka Land fought Józef
Skowron. He participated in force flies over the German towns and France territory. The Witkowo land
was liberated from German occupation 21st of January 1945. In postwar time Witkowo was situated
in Poznań Province, in the county of Gniezno. After the administrative reform, since 1975 it is situated
in Konin Province. At present the Witkowo Commune is part of Wiekopolska and the county of Gniezno.
In 1995 some places of the Commune of Witkowo were moved to the Commune Powidz.
GESCHICHTE
Die Gemeinde Witkowo hat viele Geheimnisse und mysteriöse Geschichten zu erzählen.
Es gibt hier zahlreiche Orte, über die rätselhafte Sagen und Legenden von Generation zu Generation
mündlich erzählt werden. Hier sind die Spuren der Vergangenheit überall zu finden. In den Dörfern
Chłądowo und Małachowo Złych Miejsc befinden sich frühmittelalterliche Burgen aus der Zeit des
Herzogs Mieszko I. Zwei geheimnisvolle alte Siedlungen befinden sich wiederum in Wiekowo. Die erste
liegt auf einer Anhöhe auf der Halbinsel des Sees Niedzięgiel.
Die zweite ist viel interessanter und wurde auf einem Feld, nördlich vom Dorf entdeckt.
Weitere alte Siedlungen wurden in der Nähe von Ostrowite Prymasowskie aufgefunden. Zahlreiche
Funde sind Spuren der Vergangenheit, z.B. die Bronzefigur "Izys", die in Małachowo Złych Miejsc
ausgegraben wurde, der grosse Schatz mit polnischen und judischen Brakteaten [Münzen], die in
Witkowo gefunden wurden.
Die Geschichte dieses Gebietes reicht bis ins XII. Jahrhundert. Zu jener Zeit gab es schon
eine Siedlung, die in der Waldumgebung [noch im Mittelalter ein Urwald, die sog. Puszcza Mokowska]
lag. Diese Siedlung hat sich zu der heutigen Stadt Witkowo entwickelt. Die erste urkundliche
Erwähnung der Stadt liegt aus dem Jahre 1363 vor. Und zwar bezog sich die Angabe auf den Marcin
aus Witkowo, der als Pfarrer in Tulce bekannt war. Bemerkenswert ist auch der im XV. Jahrhundert
lebende Absolvent der Krakauer Akademie - der Probst aus Witkowo - Wincenty Kot, der die Würde des
Erzbischofs in Gnesen und später des Primas Polens erreichte. Als wichtiger Punkt in der Geschichte
von Witkowo gilt das Jahr 1676. In diesem Jahr erhielt Witkowo die Stadtrechte und im Jahre 1684 das
Marktrecht. Im Jahre 1782 bestätigte der König Stanisław August erneut die Stadtrechte. Die
Angaben in den Chroniken zeugen davon, dass wichtige Handelswege schon im XV. Jahrhundert diese
Region durchkreuzten.
HISTORIA/THE HISTORY/GESCHICHTE
5

ZABYTKI/MONUMENTS/SEHENSWÜRDIGKEITEN
6
Im Jahre 1887 entstand der Landkreis
Witkowo (existierte in dieser Form bis
zum Jahre 1927). Ausser Witkowo
gehörten zu diesem Landkreis noch
andere Städte: Czerniejewo, Mielżyn,
Powidz.
Witkowo befand sich im
Besitz der Ritterfamilie Korzbok aus
Schlesien und später gehörten die
B e s i t z r e c h t e d e r S t a d t d e r
Adelsfamilie Spławscy, Przyjemscy,
Kaczkowscy, Dziłyńscy, Sułkowscy
und Wołłowicze. Ohne ähnliche Beispiele in der Stadtgeschichte bleibt der Gutsherr und später auch
Gnesener Woiwode Antoni Sułkowski. Nach der ersten Teilung Polens erkämpfte er die Zugehörigkeit
der Stadt zur Republik Polen.
Die Stadtbürger von Witkowo waren zur Zeit der Teilungen Polens für ihren Patriotismus weit bekannt.
Sie nahmen an Insurekcja Kościuszkowska [der Kościuszko - Aufstand im Jahre 1794] aktiv teil,
unterstützten Napoleon und beteiligten sich an den Kämpfen während der beiden polnischen
Aufstände: Januaraufstand [polnisch: powstanie styczniowe] und Novemberaufstand [polnisch:
powstanie listopadowe]. Hier waren kirchliche Bruderschaften, Chorvereine und andere polnischen
Vereine. Eine wichtige Rolle spielte die Bank: Bank Spółdzielczy. Die Einwohner haben auch an der
Vorbereitung und am Verlauf des Grosspolnieschen Aufstandes [auch Posener Aufstand genannt]
teilgenommen. Witkowo hat die Unabhängigkeit im Jahre 1918 wiedererreicht. Die polnische Sprache
wurde wieder zur Amtsprache, die Ortschaften bekamen ihre polnischen Namen zurück und der
Landkreis führte auch eigene Münzen ein. Nach dem Ausbruch des II. Weltkrieges wurde ein Teil der
Einwohner in das Generalgouvernement umgesiedelt, andere wurden in die Konzentrationslager
geschlossen oder als Zwangsarbeiter nach Deutschland weggefahren.
Die Nazis zerstörten in Witkowo viele jüdische Gebäuden und andere Anlagen wie z.B. die
Synagoge und den jüdischen Friedhof - kirkut. In einem Konzentrationslager starb der Probst
Kazimierz Kaźmierczak. Zur Todesstrafe wurde der Oppositionist Klemens Grygiel verurteilt. Adam
Borys aus Witkowo war Soldat der Roten Armee, der Befehlshaber der Truppe "Parasol", er hat auch
das Attentat auf Kutschera organisiert und durchgeführt. In der Ziemia Mazowiecka - Luftdivision 300
kämpfte Józef Skowron und beteiligte sich an den Kämpfen in Deutschland und Frankreich. Witkowo
und die Gebiete um Witkowo wurden von der deutschen Besatzung am 21.01.1945 befreit. In der
Nachkriegszeit befand sich Witkowo in der posener Wojewodschaft, im Kreis Gnesen. Infolge der
Verwaltungsreform im Jahre 1997 in der koniner Wojewodschaft. Zur Zeit liegt Witkowo in
Grosspolen. Im Jahre 1995 wurden einige Ortschaften aus der Gemeinde Witkowo ausgeschlossen
und somit ist die separate Gemeinde Powidz entstanden.
ZABYTKI
Świadectwem przeszłości i bogatej tradycji są
liczne zabytki. Na szczególną uwagę zasługują m.in. pełne
dawnego uroku zespoły dworsko - pałacowe w Kołaczkowie,
Jaworowie, Mielżynie i Królewcu oraz kościoły parafialne:
p.w. Św. Mikołaja w Witkowie, p..w. Wszystkich Św.
w Mielżynie, p.w. Św. Marcina w Ostrowitym Prymasowskim.
Godne uwagi są również zespoły zabytkowych kamieniczek
i zespół młyna w Witkowie oraz funkcjonująca do dziś kolejką
wąskotorowa pochodząca z 1896r. Ułatwiała ona
komunikację z Gnieznem, Mielżynem, Wrześnią, Powidzem
oraz byłym przejściem granicznym w Anastazewie.
W Witkowie została udostępniona dla mieszkańców
i turystów Sala Historii, w której można zapoznać się
z historią, zwiedzać wystawy i podziwiać pamiątki związane
z miastem i okolicą Witkowa.
Kościół p.w. Św. Mikołaja w Witkowie
Steigen Sie in die Schmalspurbahn ein;
Ein besonderes Angebot der Gemeinde ist die Reise mit der Schmalspurbahn auf der Strecke zwischen
Gniezno, Witkowo, Powidz und Anastazewo. Sie können diesmal eine ein wenig "altmodische" Reise
erleben und geniessen. Diese Landschaft werden Sie nie vergessen.
Mit dem Kanu
Man kann die Strecke auf dem See Niedzięgiel beginnen, aber der Wasserstand ist dort sehr niedrig
und aus diesem Grund eignet sich der See Białe viel besser. Wenn wir vom Süden nach Norden
schwimmen, gelangen wir zu dem See Mała Noteć und weiter zu den Seen: Piłka, Skubarczewo,
Słowikowo und Kwieciszewo. Aus Kwieciszewo können wir weiter den Fluss Panna entlang schwimmen
oder bis zum See Pakowskie und weiter durch Gopło und den Fluss Noteć. Der niedrige Wasserstand
wird uns paar mal zwingen, das Kanu zu tragen.
LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA STOWARZYSZENIE ŚWIATOWID
LGD S t o warzyszenie
Światowid powstało w 2004 r. Jest
jedną z pierwszych w Polsce
partnerską formą współpracy na
terenie powiatu gnieźnieńskiego
. O b s z a r o b j ę t y d z i a ł a n i e m
Stowarzyszenia LGD Światowid leży
w środkowozachodniej części Polski,
w województwie wielkopolskim,
w kierunku północno-wschodnim od
Poznania. Teren ten to powierzchnia
2
1 811,48 km , zamieszkana przez 138
853 osoby. Obszar ten jest spójny
pod względem profilu rozwoju
gospodarczego, uwarunkowań
geograficznych i historycznych, ma
charakter rolniczy, jednak w jego
rozwoju gospodarczym coraz
większego znaczenia nabiera sektor
produkcji, usług i turystyka.
Aktualnie działa na terenie gmin powiatu gnieźnieńskiego tj.: Witkowa, Łubowa,
Trzemeszna, Mieleszyna, Czerniejewa, Kiszkowa, Gniezna, Niechanowa, Kłecka, czterech gmin
powiatu poznańskiego ziemskiego tj.: Kostrzyna, Kleszczewa, Pobiedzisk , Czerwonaka oraz jednej
gminy powiatu wrzesińskiego - Nekli. Należą do niego aktywni mieszkańcy: rolnicy, przedsiębiorcy,
jednostki samorządowe i organizacje pozarządowe.
Statutowym zadaniem Stowarzyszenia jest działalność na rzecz wielofunkcyjnego postępu i
poprawy życia na wsi, przyczynianie się do tworzenia optymalnych warunków rozwoju społecznogospodarczego
na terenie gmin zrzeszonych, budowania w społeczeństwie pozytywnego wizerunku
partnerskiej współpracy międzysektorowej, a także wspieranie inicjatyw wspomagających rozwój
rynku produktów regionalnych i lokalnych. Celem Stowarzyszenia jest również promowanie regionu
pod względem turystycznym i inwestycyjnym.
LGD Stowarzyszenie Światowid swoje działania opiera na świadomości, że tereny wiejskie
są skarbnicą wiedzy, doświadczeń, umiejętności, dóbr kultury, potrzeby by zachować dziedzictwo
kulturowe regionu oraz jak najlepiej wykorzystać istniejące zasoby i możliwości dla dobra całego
regionu i jego mieszkańców. Tędy przebiegają ważne szlaki komunikacyjne (międzynarodowa droga
nr 5) oraz turystyczne - Szlak Piastowski. Region łączy w sobie piękno przyrody i spuściznę kulturową:
pośród jasnozielonych wzgórz, ocienionych pasmami lasów, skrywają się błękitne jeziora, na brzegach
których rozłożone są atrakcyjne pałace, malownicze dworki, drewniane kościółki oraz dawno
zapomniane kuźnie i wiatraki. Niziny przeplatają się z pofałdowanymi morenowymi wzgórzami,a oddalone
od głównych dróg wioski i małe miasteczka sprawiają wrażenie jakby sennych i zaczarowanych.
LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA STOWARZYSZENIE ŚWIATOWID
19

EXKURSIONSROUTEN UND ANDERE ANZIEHUNGSPUNKTE
18
And maybe narrow-gage railway
Attraction, which can be boasting only by a few communes, is narrow-gage railway on Gniezno-
Witkowo-Powidz-Anastazewo route. During the trip you can discover the charm of "old-fashioned"
journey. The landscape, which surrounds the railway, will leave unforgettable moments and
impressions.
Kayak route
It can be started on Niedzięgiel Lake, however, because of the low level of water, it is better to start it
on Białe Lake. Swimming from south to north we swim into the Mała Noteć. Next through other lakes:
Piłka, Skubarczewo, Słowikowo to Kwieciszewo. From Kwieciszewo we can swim Panna River or
continue the voyage to Pakowskie Lake, and then to Gopło Lake and Noteć River. The low level of
water in some sections makes us to carry the kayak.
EXKURSIONSROUTEN UND ANDERE ANZIEHUNGSPUNKTE
Wanderrouten
1. Skorzęcin - Piłka - Skorzęcin - schwarze Route, Länge: 9 km.
Von der Haltestelle PKS-Skorzęcin Plaża [Strand] gehen wir ungefähr 100 m die grüne Strecke entlang
Richtung Westen und dann biegen wir rechts ab. Die ganze Strecke führt durch den Wald. Links sehen
wir den See Jezioro Czarne und nach einiger Zeit gelangen wir zu der im Wald gelegenen Siedlung
Piłka. Hier treffen wir auf die Markierung der grünen Strecke. Die beiden Strecken laufen jetzt noch
200 Meter lang zusammen und dann biegt die schwarze rechts ab.
Nach paar Hundert Meter biegt die Strecke noch einmal rechts ab und läuft durch den Wald weiter
Richtung Süden und zurück zu dem Pensionat, wo unsere Route begann.
2. Skorzęcin - Piłka - Skorzęcin
Von dem Pensionat am See Niedzięgiel bis Piłka - grüne Route, weiter - schwarze Strecke; Länge: 9
oder 7 km.
Von der Haltestelle PKS Skorzęcin Plaża [Strand] läuft die Strecke am Pensionat vorbei Richtung Osten
und weiter nördlich an dem See Białe links vorbei. Durch den Wald gelangen wir zu der Siedlung Piłka
(3,8 km), wo wir auf die schwarze Strecke treffen. Diese Strecke führt zurück zu dem Pensionat am
See Niedzięgiel. Um die längere Strecke zu wählen, müssen wir rechts Richtung Osten abbiegen (9
km), die kürzere strecke läuft links, Richtung Westen (7 km).
Radtouren
1.Von der Einfahrt zum Pensionat in Skorzęcin und weiter nördlich läuft die sog. Kleine Tour von
ungefähr 6,5 km. Sie läuft rund um den See Białe, nähert sich dem See Czarne und dann zurück zu
dem Pensionat.
2. Die sog. Grosse Tour mit der Länge von 20 km, deckt sich teilweise mit der Kleinen Tour und dann
biegt sie nordwestlich Richtung Landstrasse Sokołowo-Ostrowite Prymasowskie.
Radstrecke
1. Die Strecke beginnt und endet in Mąkownica. Aus Mąkownica läuft es weiter bis zum Dorf Malenin
(3,5 km Asphaltstrasse), in Malenin biegt sie Richtung Małachowo Kępe ab (ungefähr 2 km -
unbefestigte Strasse) und weiter durch Małachowo Wierzbiczany bis Małachowo Złych Miejsc
(ungefähr 4,3 km Asphaltstrasse). An der Kreuzung Witkowo - Gniezno - Kołaczkowo läuft die Strecke
von der Richtung Kołaczkowo gesehen durch die Kreuzung Folwark - Witkowo (3,5 km
Asphaltstrasse). Weiter läuft die Strecke durch Chłądowo (ungefähr 1 km Asphaltstrasse) bis
Strzyżewo Witkowskie (2,7 km - unbefestigte Strasse). Von Strzyżewo durch Dębina fahren wir nach
nach Mąkownica (ungefähr 3 km unbefestigte Strasse). Die ganze Strecke hat ungefähr 20 km.
2. Die Strecke heisst "Urokliwe Doliny" [wortwörtlich: schöne Täler], sie läuft durch OW OW Skorzęcin
- Skorzęcin Rybaki - Skorzęcin- Stary, Gaj-Gaj Żeleźnica - Gaj Brzozówka - Ostrowite Prym. - Raszewo-
Kinno-Skubarczewo-Piłka-OW Skorzęcin. Die Strassen: unbefestigt, Schotter, zu 20% Asphalt.
Abwechslungsreiches Relief mit malerischer und gemütlicher Landschaft.
MONUMENTS
Monuments are testimonies of the past and reach tradition. Special attention deserves
palaces in Kołaczkowo, Jaworowo, Mielżyn, Królewiec and churches St. Nicolas in Witkowo, All Saints
in Mielżyn, St. Martin in Ostrowite Prymasowskie.
Worth seeing are also historic tenements, mill complex in Witkowo and still working
Narrow-gage railway from 1896. It made easier communication with Gniezno, Mielżyn, Września,
Powidz and former border passage in Anastazewo. The History Hall is available to the inhabitants and
tourists. We can acquaint there with the history, visit exhibitions and admire souvenirs connected with
the town and surroundings of Witkowo.
Kościół p.w. Wszystkich Św.
w Mielżynie
Dawny dworzec kolejki wąskotorowej
z XIX w. w Gorzykowie
Dwór w Królewcu z XIX w.
Mielżyn dworek szlachecki z XIX w.
obecnie Klasztor Sióstr Dominikanek
Pałac w Kołaczkowie z XIX w.
Witkowo - ulica Poznańska Dawny gmach Sądu Grodzkiego Witkowo - ulica Stary Rynek
SEHENSWÜRDIGKEITEN
Pałac w Jaworowie
Zahlreiche Sehenswürdigkeiten zeugen von der Vielfältigkeit der lokalen Tradition.
Besonders interessant sind u.a. die Hof- und Palaiskomplexe in Kołaczkowo, Jaworowo, Mielżyn und
Królewiec wie auch die Pfarrkirchen und ihre Ausstattung: die Skt. Mikołaj Kirche in Witkowo, die Aller
Heiligen Kirche in Mielżyn, die Skt. Marcin Kirche in Ostrowite Prymasowskie.
Sehenswert sind auch die alten Mietshäuser und Mühlenkomplex in Witkowo wie auch die
Schmalspurbahn aus dem Jahre 1896, die bis heute noch funktioniert. Sie hat den Verkehr zwischen
Gniezno, Mielżyn, Września, Powidz und dem ehemaligen Grenzübergang in Anastazewo erleichtert.
In Witkowo besuchen die Einwohner und Touristen den Historischen Saal, in dem sie viele
Austellungen und Souvenirs, die mit der Stadt- und Regiongeschichte zusammenhängen bewundern
können.
ZABYTKI/MONUMENTS/SEHENSWÜRDIGKEITEN
7

TRADYCJE/TRADITIONS/TRADITIONEN
8
TRADYCJE
Przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kultury - tradycje i obyczaje są szczególnym
elementem życia mieszkańców gminy, wyrazem szacunku i uznania dla dokonań naszych przodków.
Pozwalają na umocnienie własnej świadomości, poczucia tożsamości, na łączenie przeszłości
z teraźniejszością i przyszłością. Zachowanie oraz kultywowanie tradycji i obyczajów sprawia,
że tereny gminy zachowały własny koloryt i charakter.
Dożynki Gminne
TRADITIONS
Święto Konstytucji 3 Maja Dni Witkowa
Passed from generation to generation, essence of culture, traditions and customs are very special
element of inhabitants' life, respect and recognition of accomplishments of our ancestors. They allow
to strengthen own awareness, and identity, linking the future, the present and the past. Keeping and
cultivating traditions and customs makes, that commune's area keeps its own color and character.
TRADITIONEN
W Sali Historii organizowane są liczne wystawy prezentujące
bogatą historię naszego regionu
Die Kultur, Tradition, Sitten und Bräuche werden hier durch Generationen gepflegt. Sie sind ein
wichtiger Bereich im Leben der Gemeinde und Ausdruck der Dankbarkeit und Hochachtung für die
Leistungen unserer Vorfahren. Durch die Tradition verstärkt sich unser Indentitätsgefühl, sie
verbindet die Vergangenheit mit Gegenwart und Zukunft. Dank den Sitten und Bräuchen hat diese
Region ihren eigenen Geist und ihre einzigartige Stimmung bis heute behalten.
TRAILS AND TOURISTIC ATTRACTIONS
Od 1883r. funkcjonuje kolejka wąskotorowa,
która dziś spełnia rolę atrakcji turystycznej
Bicycle trail
Hiking routes
1. Skorzecin - Piłka - Skorzęcin Black Trail, 9
km length.
From PKS Skorzęcin Plaża bus stop we are
going about 100 m by green trail on the west,
after that we are going out of the road to the
right. The whole route leads in the forest. We
are leaving overgrowing Czarne Lake on the
left and after some time we are walking
between buildings of forest settlement -
Piłka. We can see the sings of green trail here.
For about 200m both trails run together, after
that the black trail turns right and runs
through forest's paths in south direction, so
we can go back to the Resort, where we
started our hiking.
2. Skorzęcin - Piłka - Skorzecin. From the
Skorzęcin resort by tne Niedzięgiel Lake to
Pilka - green trail, later - black trail, 9 or 7km
length.
From PKS Skorzęcin Plaża bus stop the trail
runs through the Resort's terrain on the east
direction, next it leads on the north, leaving
Białe Lake on the left side. By forest's paths
we are going to settlement - Piłka, where we
are meeting black trail. By black trail we are
going to get back to the Resort by Niedzięgiel
Lake. When we are making our way towards
on the right, on the east we are choosing the
longer variant of hiking (9km); and when we
are going on the left, on the west - the shorter
variant (7km).
Bicycle paths
1. From the Resort's exit in Skorzecin, in the
north direction runs so-called small loop,
about 6,5km. It surrounds Białe Lake; it
closes to Czarne Lake and gets back to the
Resort.
2. So-called big loop, which has about 20 km,
partially covers with the small one, and then it
turns on the north-west direction, toward
road to Sokołowo-Ostrowite Prymasowskie.
1. The beginning and the end of the route: Makownica, then to Malenin village (3,5km asphalt road), in
Malenin turn to Małachowo Kępe (about 2km - dirt road) and then through Małachowo Wierzbiczany to
Małachowo Złych Miejsc (about 4,3km asphalt road). At the crossroads Witkowo - Gniezno -
Kołaczkowo route heads towards Kołaczkowo village through crossroad Folwark - Witkowo (3,5km
asphalt road). Further the route goes through Chłądowo (about 1km - asphalt road) to Strzyżewo
Witkowskie (2,7km - dirt road). From Strzyżewo through Dębina the route leads to Makownica (about
3km - dirt road). The whole route has 20km.
2. "The Charming Valleys" path, goes through the Skorzęcin Resotrt - Skorzęcin Rybaki - Skorzęcin
Stary, Gaj - Gaj Żelaźnica - Gaj Brzozówka - Ostrowite Prymasowskie - Raszewo - Kinno - Skubarczewo
- Piłka - The Skorzęcin Resort. Surface: soil, rubble, in 20% asphalt. Rich relief makes many charming
and picturesque nooks.
TRAILS AND TOURISTIC ATTRACTIONS
17

SZLAKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE
16
SZLAKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE
Trasy piesze
1. Skorzęcin - Piłka - Skorzęcin Szlak czarny, długość 9 km.
Od przystanku PKS Skorzęcin Plaża idziemy ok.100 m wraz ze szlakiem zielonym na zach., po czym
schodzimy z szosy w prawo. Trasa całej wycieczki prowadzi po terenach leśnych. Zostawiamy z lewej
strony zarastające Jezioro Czarne i po pewnym czasie wchodzimy między zabudowania śródleśnej
osady Piłka. Spotykamy tu znaki szlaku zielonego. Około 200 m oba szlaki biegną razem, po czym szlak
czarny odchodzi w prawo. Po kilkuset metrach szlak jeszcze raz skręca w prawo i wiodąc leśnymi
duktami w kierunku południowym, wraca do Ośrodka Wypoczynkowego, gdzie rozpoczęliśmy
wędrówkę.
2. Skorzęcin - Piłka - Skorzęcin Od Ośrodka Wypoczynkowego nad jeziorem Niedzięgiel
do Piłki - szlak zielony, dalej - czarny; długość 9 lub 7 km.
Od przystanku PKS Skorzęcin Plaża szlak prowadzi przez teren ośrodka w kierunku wschodnim, a
następnie kieruje się na północ, zostawiając z lewej strony Jezioro Białe. Leśnymi duktami dochodzimy
do osady Piłka (3,8 km), gdzie spotykamy szlak czarny. Szlakiem tym wracać będziemy do Ośrodka
nad jeziorem Niedzięgiel. Kierując się w prawo, na wschód, wybieramy dłuższy wariant wycieczki (9
km); a idąc w lewo, na zachód - krótszy (7 km).
Ścieżki rowerowe
1. Od wjazdu do Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie w kierunku płn. biegnie tzw. mała pętla.
około 6,5 km. Okrąża ona Jezioro Białe, zbliża się do Jeziora Czarnego i wraca do Ośrodka.
2. Tzw. Duża pętla, która ma ok. 20 km, częściowo pokrywa się z małą, następnie skręca na płn.zach.
w kierunku drogi Sokołowo-Ostrowite Prymasowskie.
Szlak rowerowy
1. Początek i koniec trasy: Mąkownica, dalej do wsi Malenin (3,5, km droga asfaltowa), w Maleninie
skręca się na Małachowo Kępe (ok. 2 km - droga gruntowa) i dalej przez Małachowo Wierzbiczany do
Małachowa Złych Miejsc (ok. 4,3 km droga asfaltowa). Na rozwidleniu dróg Witkowo - Gniezno-
Kołaczkowo trasa zmierza z kierunku wsi Kołaczkowo poprzez skrzyżowanie Folwark - Witkowo (3,5
km droga asfaltowa). Dalej trasa biegnie przez Chłądowo (ok. 1 km - droga asfaltowa) do Strzyżewa
Witkowskiego (2,7 km - droga gruntowa). Ze Strzyżewa, przez Dębinę szlak biegnie do Mąkownicy
(ok. 3 km - droga gruntowa). Cała trasa liczy ok. 20 km.
2.Ścieżka „Urokliwe Doliny”, biegnie przez OW Skorzęcin - Skorzęcin Rybaki - Skorzęcin- Stary, Gaj-
Gaj Żeleźnica - Gaj Brzozówka - Ostrowite Prym. - Raszewo-Kinno-Skubarczewo-Piłka-OW Skorzęcin.
Nawierzchnia: grunt, szuter, w 20% asfalt. Bogata rzeźba terenu tworzy wiele urokliwych
i malowniczych zakątków.
A może kolejką wąskotorową
Atrakcją, którą poszczycić się może niewiele gmin jest podróż kolejką wąskotorową na trasie Gniezno-
Witkowo-Powidz-Anastazewo. W czasie tej wycieczki będziecie mogli odkryć czar nieco
„staroświeckiej” podróży. Krajobraz, jaki otacza trasę kolejową zostawi niezapomniane chwile
i wrażenia.
Trasa kajakowa
Można ją rozpocząć na Jeziorze Niedzięgiel, jednak ze względu na niski poziom wody lepiej zacząć na
Jeziorze Białym. Płynąc z płd. na płn. wpływamy do tzw. Małej Noteci. Następnie do kolejnych jezior:
Piłka, Skubarczewo, Słowikowo do Kwieciszewa. Z Kwieciszewa możemy płynąć rzeką Panną lub
kontynuować rejs do Jeziora Pakowskiego, a stamtąd na szlaki Jeziora Gopło i rzeki Noteci. Niski stan
wód sprawia, że w niektórych odcinkach trzeba będzie przenieść kajak.
EDUKACJA
Dla osiągnięcia rozwoju gminy niezbędni są wykształceni mieszkańcy. Dlatego też władze
gminy przywiązują dużą wagę do rozwoju szkolnictwa, stwarzając dogodne warunki do nauki poprzez
dobrze rozwiniętą bazę oświatowo-opiekuńczą z zapleczem sportowym. Sieć placówek szkolnych
i opiekuńczych na terenie gminy tworzy: Gimnazjum w Witkowie, Zespół Szkolno-Przedszkolny
w Mielżynie, Szkoła Podstawowa nr 2 w Witkowie, Szkoła Podstawowa nr 3 w Witkowie, Szkoła
Podstawowa w Gorzykowie, Przedszkole Miejskie w Witkowie, Ochronka - niepubliczne przedszkole
prowadzone przez Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi
Panny. Funkcjonuje Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Witkowie, który obejmuje: Liceum
Ekonomiczne, Technikum Żywienia, Policealne Studium Zawodowe i Liceum Ogólnokształcące.
Gimnazjum im. Adama Borysa
EDUCATION
To achieve commune's development educated inhabitants are essential. That is why
commune authorities attach weight to education development, making favorable conditions to study
through well developed educational - welfare base with sport. Educational institutions of the
Commune are represented by: The Secondary School in Witkowo, School Complex - Kindergarten in
Mielżyn, Elementary School nr 2 in Witkowo, Elementary School nr 3 in Witkowo, Elementary School in
Gorzykowo, Town's Kindergarten in Witkowo, Shelter - private kindergarten runs by the Congregation
of the Handmaids of the Holy and Immaculate Virgin. There is also Collage Complex in Witkowo, which
includes: Economic High School, Feeding Collage, Post-secondary Vocational School and High School.
AUSBILDUNG
Für die Fortentwicklung der Gemeinde brauchen wir gut qualifizierte und ausgebildete
Einwohner. Aus diesem Grund legt die Gemeindeverwaltung grossen Wert auf die Unterstützung der
Schulausbildung durch eine gut ausgebaute Erziehungs- und Bildungsbasis mit Sportanlagen. In der
Gemeinde befinden sich: das Gymnasium in Witkowo, der Kindergarten mit einer Vorschulabteilung in
Mielżyn, die Grundschule Nr. 2 in Witkowo, die Grundschule Nr. 3 in Witkowo, die Grundschule in
Gorzykowo, der Kindergarten in Witkowo. Es funktioniert hier auch ein Komplex der übergymnasialen
Schulen "Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych" in Witkowo, zu dem folgende Schulen gehören:
Őkonomisches Lyzeum, Technische Schule für Gastronomie, Berufsschule und Allgemeinbildendes
Lyzeum.
KULTURA I SPORT
Szkoła Podstawowa nr 3
Działalność kulturalna i sportowa prowadzona
jest na bazie OKSiR-u, Biblioteki Miejskiej, Szkół
Gimnazjalnych i świetlic wiejskich. Działalność instytucji
gminnych w zakresie organizacji kultury, sportu
i rekreacji wspomagają organizacje pozarządowe
działające na terenie gminy.
Przedszkole Miejskie
Stowarzyszenie Rehabilitacyjno-Kulturalne
„Promyk” Oddział w Witkowie
Z roku na rok zwiększa się liczba nowych lub zmodernizowanych obiektów sportowych
i kulturalnych oddawanych do użytku społeczności gminnej. Należą do nich m.in.: nowoczesna hala
sportowa z pomieszczeniami do rehabilitacji i gimnastyki korekcyjnej z siłownią oraz salą fitness
w Witkowie , sala sportowa w Mielżynie, Biblioteka Miejska w Witkowie, świetlice wiejskie, Remiza
Ochotniczej Straży Pożarnej w Witkowie, Sala Historii Witkowa, boisko wielofunkcyjne przy
ul. Czerniejewskiej, kompleks boisk „ORLIK ” przy ul. Wrzesińskiej, stadion miejski, kompleks boisk
sportowych na terenie Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie.
EDUKACJA/EDUCATION/AUSBILDUNG
9

KULTURA I SPORT/CULTURE AND SPORT/KULTUR UND SPORT
10
Baza sportowa i kulturalna umożliwia organizację
licznych imprez kulturalnych (do najpopularniejszych imprez
należą: „Dni Witkowa”, „Warsztaty Taneczne Dziecięcych
Zespołów Ludowych”, „Przegląd Piosenki Zdrowotnej
i Ekologicznej”, „Przegląd Twórczości Dzieci i Młodzieży”,
„Dzień Dziecka” , „Dożynki” , „ 3 Maja”, „11 Listopada” ) i
sportowych (m. in. „Ogólnopolski Nocny Turniej Szachowy”,
„Halowe Turnieje Piłki Nożnej”, „Turnieje Tenisa Ziemnego”,
„Uliczne Biegi Szkolne”, „Mistrzostwa Gminy w Piłce Nożnej”, „
Halowe Mistrzostwa Gminy w Tenisie Stołowym i w Piłce
Siatkowej”, „Mikołajkowy Turniej Przedszkoli i Oddziałów
Przedszkolnych”, „Turniej Wielkanocny Klas I - III Szkół
Podstawowych” oraz organizowane w sezonie letnim w
Ośrodku Wypoczynkowym w Skorzęcinie: „Mistrzostwa Polski
Modeli Jachtów Żaglowych klasy F-10, F-15”, „Turniej
Plażowej Piłki Siatkowej, „Rozgrywki w Plażową Piłkę Nożną”,
„Turniej Koszykówki”, „Długodystansowe Zawodoy Pływackie”
i wiele innych).
CULTURE AND SPORT
Culture and sport activities are run by
OKSiR, Town's Library, Grammar School and villages'
common rooms. The activity of commune's institutions
concerning organization of culture, sport and
recreation are aided by nongovernment organizations
operating within the commune's terrain.
Year by year the number of new or modernized sport
and culture objects, which are left to local inhabitants
use, is increasing. These objects are: modern sports
hall with special rooms for rehabilitation and corrective
gymnastics, body building gym, fitness room in
Witkowo, sports hall in Mielżyn, The Town's Library in
Witkowo, villages' common rooms, The Fire Station in
Witkowo, The History Hall in Witkowo, versatile sports
field on Czerniawska Street, sports field complex -
"ORLIK" on Wrzesińska Street, town's stadium, sports
fields complex in Skorzęcin Resort.
Sport and culture base makes organization
of cultural events easier (the most popular are:
"Witkowo's Day", "Dancing Techniques of Children'
Folk Groups", "Healthy and Ecological Song Contest",
"Children and Youth Creative Activities Contest",
"Children's Day", 'Harvest Home", "3rd of May", "11th
of November") and sport events (such as: "Nationwide
Night Chess Tournament", "Football Hall
Tournaments", "Tennis Tournaments", "School Street
Running", "Commune's Football Championship",
"Commune's Hall Championship in Table Tennis and
Volleyball", "St Nicolas Tournament of Kindergarten
and Kindergarten Units", "Easter Tournament of First,
Second and Third Class of Elementary Schools", and
organized in the summer season, in Skorzęcin Resort:
"Poland's Championship of Sailing Yachts' Models class
F-10, F-15", "Beach Volleyball Tournament", "Beach
Football Tournament", "Basketball Tournament",
"Long-distance Swimming Competition" and many
others).
Zespół Śpiewaczy “My Młodzi”
z Witkowa
Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej
Mikołajkowy Turniej Przedszkoli
i Oddziałów Przedszkolnych
W ramach programu
„MOJE BOISKO - ORLIK 2012”
w 2009 roku w Witkowie przy ul. Wrzesińskiej
oddano do użytku nowy kompleks sportowy
GKS Witkowia Seniorzy
Turniej piłki plażowej
Mistrzostwa Polski Jachtów Żaglowych RC
Konkurs urody w Skorzęcinie
Zawody Strong Man w Skorzęcinie
Tourist who likes walking has got to its disposal
beautifully lighten and comfortable pier.
What is more, in the Resort's terrain there are plenty of
trade and gastronomy points. Water equipment
rentals, which are working in the resort's terrain, give
the possibility of improvement in water sports. There is
a possibility to play football, handball, basketball,
volleyball and tennis. The youngest can find here a lot
of playgrounds and an amusement park. During the
summer season there are numerous of sports,
recreational and cultural events in the resort's terrain.
Apart from the Resort in Skorzęcin there are also
summer resort villages within the terrain of the
Commune. The villages are located in very interesting,
in terms of the nature and landscape, surroundings.
These villages are: Gaj - near Ostrowikie Lake,
Wiekowo and Skorzęcin near Nedzięgiel Lake. Witkowo
as the commune with touristic character has many
bicycle paths. Cycling makes the time more pleasantly
for inhabitants and has positive influence on their
health.
TOURISTIK
Die Gemeinde Witkowo ist touristisch die
beste Gemeinde im Gnesener Landkreis und in ganz
Grosspolen. Die Touristik floriert dank der malerischen,
ökologischen Landschaft, den sauberen Seen und
schönen Wäldern. Die touristische Perle ist hier
Skorzęcin - einer der grössten touristischen
Anlagenkomplexe am See in Polen. Dieser Erholungsort
erfüllt einersets die Standarts der bekanntesten
Kurorte, zugleich ist er aber besonders und einmalig.
Die Gesamtfläche beträgt 41 ha mit 6 Tsd. tys. miejsc
noclegowych. Der Kurort liegt im Wald zwischen den
Seen Niedzięgiel (640 ha, Tiefe: 22 Meter) und Białe (46
ha, Tiefe: 10,2 Meter). Das Wasser hier ist sauber und
die Strände breit, was die besten Bedingungen zum
Baden und Bräunen schafft. Die Touristen mögen die
Spaziergänge auf dem schönen, gut belichteten und
bequemen Molo. Auf dem Gebiet des Kurorts gibt es
viele Geschäfte und Restaurants. Zur Verfügung der
Gäste steht auch ein Bootsverleih, dank dem Sie die
Gelegenheit nutzen können, Wassersportdisziplinen zu
trainieren. Man kann hier Fussball, Handball,
Basketball, Volleyball und Erdtennis spielen. Die Kinder
spielen gern auf den Spielplätzen und in dem Lunapark.
Im Sommersaison werden hier viele Sport- und
Kulturveranstaltungen organisiert. Ausser Skorzęcin
können noch ein paar andere Dörfer in der Gemeinde
den Touristen einen schönen Aufenthalt anbieten.
Auch diese Dörfer sind unter den Einwohnern der
Gemeinde sehr populär und gemocht. Unter anderen
sind das: Gaj am See Ostrowickie, Wiekowo und Wieś
Skorzęcin am See Niedzięgiel. Die typisch touristische
Gemeinde Witkowo besitzt auch mehrere markierte
Radtourwege. Die Einwohner erholen sich oft beim
Radfahren, was einen sehr positiven Einfluss auf ihre
Gesundheit hat.
OFERTA TURYSTYCZNA/TOURISTIC OFFER/TOURISTIK
15

OFERTA TURYSTYCZNA/TOURISTIC OFFER/TOURISTIK
14
OFERTA TURYSTYCZNA
Gmina Witkowo jest najbardziej turystyczną
gminą powiatu gnieźnieńskiego i województwa
wielkopolskiego. Rozwojowi turystyki sprzyjają
warunki naturalne - malownicze tereny, nieskażone
środowisko, czyste wody jezior, i piękne lasy. Perłą
turystyczną Gminy jest Skorzęcin - jeden
z największych kompleksów wypoczynkowych nad
jeziorami w Polsce. Ośrodek Wypoczynkowy łączy w
sobie cechy znanych kurortów i posiada walory, jakich
nie znajdzie się nigdzie indziej. Na powierzchni 41 ha
oferuje się turystom 6 tys. miejsc noclegowych.
Ośrodek położony jest w lesie pomiędzy jeziorami
Niedzięgiel ( 640 ha powierzchni, głębokość 22m),
a jeziorem Białym (46 ha powierzchni, głębokość
10,2m). Charakteryzują się one czystą wodą, szeroką
piaszczystą plażą oraz łagodnymi brzegami
zachęcającymi do kąpieli i opalania się. Turyści lubiący
spacery mają do dyspozycji pięknie oświetlone
i wygodne molo. Ponadto na terenie Ośrodka
zlokalizowane jest bogate zaplecze handlowo -
gastronomiczne. Działające na terenie Ośrodka
wypożyczalnie sprzętu wodnego, dają możliwość
doskonalenia swoich umiejętności w sportach
wodnych. Dla amatorów piłki istnieje możliwość gry
w piłkę nożną, ręczną, koszykową, siatkową, a także
w tenisa ziemnego. Dla najmłodszych wiele atrakcji
zapewniają place zabaw i wesołe miasteczko. Na
terenie Ośrodka Wypoczynkowego w trakcie sezonu
obywają się liczne imprezy sportowo - rekreacyjno -
kulturalne.
Na terenie gminy oprócz Ośrodka Wypoczynkowego w
Skorzęcinie znajdują się wsie letniskowe zlokalizowane
w ciekawym przyrodniczo i krajobrazowo otoczeniu,
które cieszą się sporą popularnością wśród
mieszkańców gminy i okolic. Należą do nich: Gaj - nad
J. Ostrowickim, Wiekowo i wieś Skorzęcin - nad
j. Niedzięgiel. Witkowo jako gmina o charakterze
turystycznym posiada zaplecze ścieżek rowerowych.
Przejażdżki rowerami umilają czas mieszkańcom
i wpływają pozytywnie na ich zdrowie.
TOURISTIC OFFER
The Witkowo Commune is the most touristic
commune in the county of Gniezno and in
Wielkopolska. Natural conditions - picturesque
terrains, uncontaminated environment, clear waters of
lakes and beautiful forests are conducive to tourism
development. The touristic pearl is Skorzecin - one of
the biggest resorts situated by the lakes in Poland. This
resort combines features of familiar health resorts and
has virtues, which cannot be found in any other places.
On 41 hectares of surface it can offer 6 thousand
places to sleep. The resort is situated between
Niedzięgiel Lake (640 ha of surface, 22 m of depth) and
Białe Lake (46 ha of surface, 10,2 m depth). They are
characteri-zed by clear water, wide, sandy beach and
gentle sho-res which are encouraging to bathing and
sunbathing.
KULTUR UND SPORT
Die Kultur- und Sportaktivitäten konzentrieren sich vor allem in dem lokalen Sportklub
OKSiR, in der Stadtbibliothek, in den Gymnasien und Kulturräumen in den Dörfern. Die kulturellen
Aktivitäten in der Gemeinde werden durch die hier ansässigen nichtstaatlichen Organisationen
unterstützt. Von Jahr zu Jahr entstehen neue, oder renovierte Sport- und Kulturanlagen, die den
Einwohnern zur Verfügung stehen. Das sind u.a.: moderne Sporthalle mit Rehabilitationsräumen und
Fitnessraum in Witkowo, die Sporthalle in Mielżyn, die Stadtbibliothek in Witkowo, die Kulturräume in
den Dörfern, das Feuerwehrhaus in Witkowo, der Historische Saal in Witkowo, der Sportplatz in der
Strasse Czerniejewska, die Sportplätze "ORLIK " in der Strasse Wrzesińska und der Stadtstadion.
Dank diesen Objekten ist die Organisation vieler kulturellen Veranstaltungen (zu den populärsten
gehören die Tage der Stadt Witkowo, die Festspiele, auf denen die Kindervolkstanzgruppen auftreten,
ein Musikfestival zum Thema Gesundheit und Ökologie, Festspiele für Kinder und Jugendliche, der
Kindertag, der Erntedankfest, Tag der Verfassung am 3. Mai, Tag der Unabhängigkeit am 11.
November) und Sportveranstaltungen möglich (u.a.: der Schachturnier, Hallenmeisterschaften in
Fussball, Erdtennisturnier, Laufwettbewerbe im Frühling, der Fussballturnier zur Ermittlung der
Gemeindemeisterschaft, der Turnier für die Kindergärten am Nikolaustag, der Osternturnier für die
Grundschulkinder Klassen I-III, wie auch die im Sommer in Skorzęcin organisierten: Meisterschaften
der Segelboote Klasse F-10, F-15, der Beachvolleyball- und der Beachfussballturnier,
Basketballturnier, Wettschwimmen und viele andere).
Hala sportowa w Witkowie Sala sportowa w Mielżynie Biblioteka Miejska w Witkowie
GOSPODARKA
Gmina ma charakter rolniczo - usługowo - turystyczny. Mieszkańcy gminy zajmują się m.in.
usługami, rolnictwem, drobną wytwórczością oraz działalnością związaną z turystyką i rekreacją.
Rolnictwo jest ważnym działem gospodarki gminy. W gminie jest 900 indywidualnych gospodarstw
rolnych. Średnia wielkość gospodarstwa wynosi 15 ha z tendencją wzrostową. W gminie znajduje się
12.147 ha użytków rolnych, w klasach II - VI. Wskaźnik bonitacji dla Gminy Witkowo kształtuje się na
poziomie 0,94. W produkcji roślinnej uprawia się głównie: rośliny konsumpcyjne (pszenica i rzepak),
rośliny przemysłowe (rzepak ozimy, buraki cukrowe i ziemniaki), rośliny pastewne (zboża paszowe,
kukurydza). Produkcja zwierzęca to chów bydła mlecznego i trzody chlewnej. Rolnictwo w Gminie
Witkowo charakteryzuje się wysokim poziomem kultury rolnej i gospodarowania, które pozwalają
uzyskiwać wysoką wydajność produkcji mimo przeciętnych warunków glebowych, klimatycznych
i niewystarczającego poziomu zasobów wodnych.
Tworzenie odpowiedniego klimatu dla funkcjonowania małej i średniej przedsiębiorczości
przyczyniło się do uaktywnienia przedsiębiorczości mieszkańców. Obecnie na terenie gminy
działalność gospodarczą prowadzi 700 podmiotów, wśród których przeważają jednostki handlowe i
budowlane, ale stosunkowo liczne są także podmioty związane z obsługą nieruchomości i firm oraz
przetwórstwem.
Od 1945r. gospodarka Witkowa związana jest z 7. Pułkiem Lotnictwa Bombowo-
Rozpoznawczego w Powidzu (jednego z większych pracodawców w gminie). Lotnisko w Powidzu
należy do największych tego typu obiektów w Europie.
GOSPODARKA/ECONOMY/WIRTSCHAFT
11

GOSPODARKA/ECONOMY/WIRTSCHAFT
12
Firma PPHU „Studio Hollywood”
produkcja odzieży
ECONOMY
WIRTSCHAFT
Firma Remontowo - Budowlana
ANBUD Andrzej Łykowski
Die Gemeinde Witkowo ist eine landwirtschaftlichdienstleistungs-touristische
Gemeinde. Die Einwohner
beschäftigen sich unter anderem mit Dienstleistungen,
Landwirtschaft, Kleingewerbe und Touristik. Die
Landwirtschaft ist ein wichtiger Industriezweig der
Gemeinde. Hier befinden sich über 891 landwirtschaftliche
Betriebe mit durchnittlicher Fläche von 15 ha mit steigender
Tendenz. Die Gemeinde besitzt 12.147 ha Anbaufläche in
Klassen II bis VI.
Die Bodenzahl für die Gemeinde Witkowo liegt bei 0,94.
Vorherrschend ist hier der Anbau von: Weizen,
Raps, Rüben, Kartoffeln, Getreide, Maiskorn. Es werden auch
Milchkühe und Hausschweine gezüchtet. Die Landwirtschaft
der Gemeinde Witkowo ist hochqualitativ und leistungsfähig,
obwohl die Bodenqualität, Klimaverhältnisse und die
Wasserversorgung ziemlich durchnittlich sind.
Gute Bedingungen für Mittel- und Kleingewerbe
sind für viele Bewohner eine gute Chance für ihre eigene
Existenzgründung. Zur Zeit gibt es in der Gemeinde 670
Gewerbetreibende, wobei sich die Mehrheit mit Handel und
Bauwesen beschäftigt. Es gibt auch viele Immobilienbüros
und Verarbeitungsbetriebe. Seit dem Jahre 1945 war die
Wirtschaft in Witkowo eng verbunden mit dem 7. Geschwader
in Powidz [7. Pułk Lotnictwa Bombowo-Rozpoznawczego w
Powidzu] (einer der grössten Arbeitgeber der Gemeinde). Der
Flughafen in Powidz ist einer der grössten Objekte dieser Art
europaweit.
Witowa S.A. Produkcja mebli
The Commune has agricultural, service and tourist character. Occupations of the
inhabitants are: services, agriculture, small-scale production, activities that are connected with
tourism and recreation.
Agriculture is vital branch of the Commune's economy. There are 900 individual farms. Average of
farm's size is 15 hectares with increase tendency. There are 12.147 hectares of arable lands in class II -
VI, within the Commune. Soil quality classes for the Commune of Witkowo is on the 0,94 level. In plant
productions mostly cultivated are: consumer plants (wheat, rape), industrial plants (winter rape,
sugar beet, potatoes), fodder plants (fodder cereal, corn). An animal production is raising milk cattle
and swine. The agriculture in the Commune of Witkowo is characterized by high level of agricultural
and farming, which allow gaining high efficiency of production though soil conditions and climate are
mediocre and the level of water reserves is insufficient.
Creating the proper climate for small and average entrepreneurship contributed to rouse
of entrepreneurship of inhabitants. At present there are 700 economic subjects within the commune,
among which predominate trade and building units. There are also numerous subjects connected with
properties, firms' service and food processing industry. Since 1945 Witkowo's economy was connected
with 7th Bomb-Reconnaissance Regiment in Powidz (one of the biggest employer in the Commune).
The airport in Powidz is one of the biggest of such projects in Europe.
33. Baza Lotnictwa Transportowego
Samolot pomnik - IŁ-28
PRZYRODA
Tereny wokół Witkowa to obszar o wyjątkowo wysokich walorach przyrodniczokrajobrazowych
i wypoczynkowych (zmienność urzeźbienia, kompleksy leśne, liczne jeziora, bogato
rozwinięta baza turystyczna). Znaczną część Gminy Witkowo o powierzchni 4900 ha, zajmują objęte
ochroną tereny Powidzkiego Parku Krajobrazowego. Warto podkreślić, że lasy są wielkim bogactwem
gminy. Zajmują ponad 3,9 tys. ha.
Krajobraz Ziemi Witkowskiej urzeknie każdego miłośnika pięknych widoków. Zieloną
płaszczyznę pól i łąk urozmaicają kępy drzew i krzewów oraz malownicze, drewniane wiatraki. Tereny
wokół Witkowa to obszar czysty ekologicznie, obfitujący w bogactwo przyrody. Na terenach pełnych
runa leśnego, dzikich zwierząt i ptaków oraz licznych gatunków ryb, czuwają nad racjonalną
gospodarką m.in.: trzy koła łowieckie i Koło Polskiego Związku Wędkarskiego .
Park Kościuszki oraz Park Miejski przy ul. Wrzesińskiej służy mieszkańcom podczas wypoczynku i rekreacji
NATURE
Terrains around Witkowo are places with high nature, landscape and holiday virtues
(changeability of the relief, numerous lakes, rich developed touristic base). Significant part of the
Commune of Witkowo, that has 4900 hectares, is occupied by the Powidz Landscape Park. It is worth
mentioning, that forests are the Commune's abundance. They took 3,9 thousand hectares.
Landscape of The Land of Witkowo will bewitch every lover of beautiful sights. Green planes of fields
and meadows are diversified by clusters of trees and bushes and picturesque, wooden windmills.
Terrains around Witkowo are ecological clear, abounding in wealth of nature area. Terrains full of
undergrowth, wild animals, birds and numerous species of fish are guarded by three hunting circles
and the Polish Fishing Union Circle.
NATUR
Koło Łowieckie Krzyżówka Jezioro Skorzęcińskie Hodowla koni w Skorzęcinie
Die Gebiete um Witkowo sind naturwissenschaftlich und landschaftlich sehr wertvoll
(abwechslungsreiches Relief, Wälder, zahlreiche Seen, ausgezeichnete Bedingungen für die Touristik).
Einen wesentlichen Teil der Gemeinde (4900 ha) macht der Naturschutzgebiet - der Powidzer
Landschaftspark [Powidzki Park Krajobrazowy] aus. Die Wälder sind in der Gemeinde nicht zu
unterschätzen, sie sind das grosse Reichtum der Region mit der Gesamtfläche von über 3,9 Tsd. ha.
Die hiesige Landschaft bezaubert alle Geniesser. Die grünen Felder und Waldwiesen sehen sehr
malerisch aus in der Umgebung von hölzernen Windmühlen. Die ganze Region um Witkowo ist
ökologisch und reich an Naturschätzen.
Für die rationale Wirtschaft dieser waldigen Gebiete mit vielen Tieren, Vögeln und Fischen sorgen u.a.:
drei Jägervereine und der polnische Fischerverein "Koło Polskiego Związku Wędkarskiego".
PRZYRODA/NATURE/NATUR
13