АВСТРИЙСКИ АРХИТЕКТуРНИ ВЛИЯНИЯ В ... - Книжен тигър
АВСТРИЙСКИ АРХИТЕКТуРНИ ВЛИЯНИЯ В ... - Книжен тигър
АВСТРИЙСКИ АРХИТЕКТуРНИ ВЛИЯНИЯ В ... - Книжен тигър
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
ÀÐÕÈÒÅÊÒÈÒÅ ÍÀ ÑÎÔÈÉÑÊÈß<br />
ÍÀÐÎÄÅÍ ÒÅÀÒÚÐ:<br />
ÔÅËÍÅÐ & ÕÅËÌÅÐ<br />
Ôåë íåð è Õåë ìåð ñà íàé-èç òúê íà òè òå òå àò ðàë íè àð õè òåêòè<br />
íà âñè÷ êè âðå ìå íà. Îò 1873 ã. äî 1914 ã. ïîñ ò ðî ÿ âàò îêî ëî<br />
ïåò äå ñåò òå à òú ðà, ñòðó âà ëè îá ùî ïðèá ëè çè òåë íî êîë êî òî<br />
Ïà ðèæ êà òà îïå ðà.  ñúç âó ÷èå ñ âêó ñà íà ñâî å òî âðå ìå ñòðî ÿò<br />
ïúð âî íà ÷àë íî â ïîì ïî çåí Íåîáà ðîê, âïîñ ëåä ñ ò âèå â ñòèë Ñåöå<br />
ñè îí, ñäúð æà íî è ñ åëå ìåí òè íà Êëà ñè öèç ìà.<br />
Âè íà ãè ñïàç âàò ïðåä âà ðè òåë íà òà ñìåò íà äî êó ìåí òà öèÿ<br />
ðÿä êîñò êàê òî çà îíå çè âðå ìå íà, òà êà è çà àð õè òåê òè òå äî<br />
íà øè äíè. Òî âà íå íà ïîñ ëåä íî ìÿñ òî å ïðè ÷è íà òà äà áú äàò<br />
çàò ðóï âà íè ñ ïî ðú÷ êè. Îñ âåí òå àò ðè ïðî åê òè ðàò è êîí öåð ò íè<br />
çà ëè, áîë íè öè, ìà ãà çè íè, äâîð öè, õî òå ëè è îêî ëî 100 æè ëèù íè<br />
ñãðà äè â ðàç ëè÷ íè ãðà äî âå.<br />
Âè äè ìî ìíî ãî îò òåõ íè òå ñãðà äè ñè ïðè ëè ÷àò è èìàò ñõîä íè<br />
åëå ìåí òè, ïî ðà äè êî å òî ñ èç âåñ ò íî ïðà âî äâà ìà òà áè âàò îáâè<br />
íÿ âà íè, ÷å ðà áî òÿò ïî øàá ëîí. ×åñ òî ïðè ëà ãàò âå ÷å ãî òî âè<br />
ïðî åê òè â äðó ãè ãðà äî âå áåç íè êàê âà ïðî ìÿ íà íàï ðè ìåð ñëåä<br />
Åñåã (äíåñ Îñè åê â Õúð âàò ñ êî) â Êëà ãåí ôóðò, êú äå òî äî ïúëíè<br />
òåë íî áè âà ïîñ òà âå íà åì á ëå ìà òà íà ãðà äà âúð õó ôà ñà äà òà.<br />
Ïëà íè ðàí çà Êðà êîâ ñòðî åæ áè âà îñú ùåñ ò âåí â Öþ ðèõ.<br />
 òåõ íè ÷åñ êî îò íî øå íèå âñè÷ êè òå çè òå àò ðè ñà íà íàé-âèñî<br />
êî íè âî çà îíî âà âðå ìå. Åêè ïúò å äîá ðå çà ïîç íàò ñ ïðî òè âîïî<br />
æàð íè òå èçèñ ê âà íèÿ è ãè èç ï ðîá âà íà ñïå öè àë íî ïîñ ò ðî å íà çà<br />
òà çè öåë ñãðà äà. Òà êà íàò ðó ïà íè ÿò îïèò âî äè äî âú âåæ äà íå òî<br />
íà ò. íàð. òðèñ òå ïå íåí òå àò ðà ëåí ñè ëó åò ñðàâ íè òåë íî íèñ êè<br />
âõîä íè ïî ìå ùå íèÿ, ïî-âè ñî êî ðàç ïî ëî æå íà çà ëà, íàä êî ÿ òî ñå<br />
èç âè ñÿ âà ñöå íà òà.<br />
Ïî æà ðè òå çà ïî÷ âàò îáèê íî âå íî îò ñöå íà òà, ïî ðà äè êî å òî<br />
å òðÿá âàëî äà ñå èç áåã íå ïëà ìú öè òå äà îá õ âà íàò è äðó ãè òå<br />
÷àñ òè íà ñãðà äà òà. Òî âà òå ïîñ òè ãàò ñ óâå ëè ÷à âà íå íà âè ñî-<br />
÷è íà òà íà ñöå íè÷ íà òà êó òèÿ è èçîá ðå òå íà òà æå ëÿç íà çà âå ñà<br />
ìåæ äó ñöå íà òà è ñà ëî íà.<br />
 àòå ëè å òî èì ðà áî òÿò íà ìî ìåí òè äî 200 äó øè. Âóðì-Àðí<br />
ê ðîéö ïúð âè ÿò áè îã ðàô íà Ôåë íåð ñ÷è òà, ÷å ïðåç áþ ðî òî<br />
ñà ìè íà ëè îêî ëî 360 àð õè òåê òà. Äâà ìà òà ðà áî òÿò çà åä íî íàä<br />
40 ãî äè íè äî ñìúðò òà íà Ôåë íåð.<br />
Ä. Êëàéí<br />
DIe ArCHITeKTeN DeS SoFIoTer<br />
NATIoNAlTHeATerS:<br />
FellNer & Helmer<br />
31<br />
Fellner & Helmer gehören zu den erfolgreichsten Theater architekten<br />
aller Zeiten. Zwischen 1873 und 1914 errichteten sie an die<br />
50 Theaterbauten, die zusammen etwa gleich viel ge kostet haben<br />
wie die Pariser Oper alleine. Sie bauten dem Gesch mack ihrer<br />
Zeit entsprechend, zuerst neubarock-üppig, später im Jugendstil<br />
eher zurückhaltend mit Elementen des Klassi zismus. Ihre Kostenvor<br />
anschläge hielten sie immer ein eine Leistung, die damals<br />
wie heute für Architekten keinesfalls eine Selbstverständlichkeit<br />
ist. Nicht zuletzt aus diesem Grund wur den sie mit Aufträgen<br />
überhäuft. Neben ihren Theaterbauten schu fen sie Konzertsäle,<br />
Kran ken häuser, Aussichtstürme, Villen, Kuran lagen, Mausoleen,<br />
Waren häuser, Palais, Hotels und an die 100 Mietshäuser in verschiedenen<br />
Städten.<br />
Optisch weisen viele der Fellner & Helmer Bauten Parallelen und<br />
Ähnlichkeiten auf, der Vorwurf der “Schablonenhaftigkeit” erfolgte<br />
sicher nicht zu Unrecht.<br />
Vielfach reichten sie abgelehnte Theaterentwürfe in anderen Städten<br />
unverändert ein. Das geschah z. B. nach Esseg/Eszék (heute<br />
Osijek, Kroatien) für Klagenfurt; dort mußte das Stadt wappen am<br />
Fassadenentwurf erst nachträglich umgezeichnet wer den. Der für<br />
Krakau/Kraków geplante Bau wurde schließlich in Zürich ausgeführt.<br />
Technisch waren alle diese Theaterbauten auf der Höhe ihrer<br />
Zeit. Das Architektenteam hatte sich intensiv mit dem Brand schutz<br />
beschäftigt und für Versuchszwecke ein “Probebrand-Thea ter” errichtet.<br />
Die dadurch gewonnenen Erkenntnisse führten zu der später<br />
vorgeschriebenen Dreistufigkeit der Theater silhouetten: relativ niedrige<br />
Erschließungsräume, etwas höheres Audi torium, überragt von einem<br />
hohen turmartigen Bühnenhaus.<br />
Brände gingen in der Regel von den Bühnen aus, also mußte<br />
dafür gesorgt werden, daß die Flammen nicht die übrigen Gebäudeteile<br />
erreichten. Das geschah durch die Höh erführung des<br />
Bühnenturmes und durch Erfindung des Eisernen Vor hanges zum<br />
Zuschauerraum.<br />
Im Atelier arbeiteten zeitweise bis zu 200 Angestellte. Wurm-<br />
Arn kreuz, der erste Biograph Fellners, schätzt, daß etwa 360 Architekten<br />
durch dieses Büro gegangen sind. Insgesamt dauerte die<br />
Zusammenarbeit über 40 Jahre, bis zum Tode Fellners.<br />
D. Klein