13.01.2013 Aufrufe

ONG-Numismatische_Ze.. - Medievalcoinage.com

ONG-Numismatische_Ze.. - Medievalcoinage.com

ONG-Numismatische_Ze.. - Medievalcoinage.com

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

puRc:iiAsi;i) roi\ ihe<br />

VNIVERSITY Ol- TCmONlO LIBRARY<br />

FROM II IE<br />

CANADA COUNCIL SPECIAL GRANT<br />

1 ou<br />

C L AS S 1 C S B<br />

HANDHulND<br />

AT THE


NUMISMATISCHE ZEIT<br />

SCHRIFT<br />

HERAUSGEGEBEN VON DER NUMIS-<br />

MATISCHEN GESELLSCHAFT IN WIEN<br />

NEUE FOLGE, BAND VII, 1914.<br />

DER GANZEN REIHE BAND XLVII. MIT EINER<br />

LICHTDRUCKTAFEL UND 47 TEXTABBILDUNGEN<br />

WIEN 1915<br />

SELBSTVERLAG DER NUMISMATISCHEN GESELLSCHAFT<br />

KOMMISSION BEI MANZ, K. UND K. HOF-VERLAGS- UND UNIVERSITÄTS-<br />

BUCHHANDLUNG IN WIEN<br />

BERLIN: MITTLERS SORT. BUCHH. LEIPZIG: K F. KÖHLER


\ I :.'


Inhalt<br />

Kiidolf Miinstcrborp Die licaiiiti-miariicn ;nil diu irrirrliisi-licn Mihizcn 1 — '.is<br />

Fortsi Uuiif un.l ?rliluß ir.ii l!.,n.l XI.V ll'Jlil 1 III<br />

Arnold Luscliin R. t. Eboni^n-utli I'isamis pic-tor '.i'.i K"'.<br />

Aus. Ort. K. V. Liilir Miin/.i' und Medaille als Kiiltiiiilciikiiial liiT III<br />

Eduard K. v. Xamliaiir Nouvelirs i'uutrilititions a la iiiiiiiisiiiaiic|ii>' nrii-iilalc . . . . Il'i l'.io<br />

>Villii>liii Kiil>ilsitscli«-k (iiistav Kicliter _'l."i Jl'.i<br />

Eduard Kadlor IHe Mlin/.saininluiij: des f Majors (;ii>ia\ liirlmr -JJii Jll<br />

Litorari.sclie Anzci)ci>n:<br />

J. Allan Cataio^nie ot" tlie i-uins dI' tlie (inpia Uyiiasties E. |{. v. /iiiiiltiiur Ki? !;:<br />

J. de Mor^^an (iiiitrilniliulis a Telinle de> aleliiis iiMiiietains soiis la dviiaslie<br />

des riiis Sassanides de l'erse E. K. v. /aniliaur r.i>< jn]<br />

K. li. Mliilclicad Catalojrtle ol" (I oiiis in tlie raiijali Miiseiiiii, Lalmir<br />

E. K. T. Zanilmur' JdI l'(i:!<br />

X. MusrhuiotT 1 Mimiiaies IndL'ans avee lai^de liieepliali' und 2. jieuxniun-<br />

naiis liuljrares inedites A. Lusrliin K. v. El)en?reullr L'tM<br />

F. Ercllicrr t. Sclirötlor I>ie Miin/en IVii(lii.-|i Willielnis de> (iroGen Kur-<br />

fürsten inid Friedrielis III. \c>n l!randenliur'_' A. I.uscliin y. Ebenffreulll -"1 -"T<br />

Mlttoiluni^en der Itayeriselnn Nuniisinatischen (Jesellscliatt A. liUscIiln<br />

T. Ebenifri'uth' Jd IV<br />

M. Catriati I. Le numete di-l naine delle due Sii'ilie t'a.-e (i uml<br />

_'. Mnneie<br />

assei.'nate ad alrune i-ilta drlla Calaliria A. Euscliln v. El>en?reiitli . . -"^<br />

V. Casairrandi La |iistriee sui |iriiiii tetradrannui c|i (ataiia >V, killdts. Svoronos Enislelmn;.' und lledentuiiL' de> /«eikepÜLren Adlers de- hwari-<br />

tiiusc-lieu Kaiserreii-hes \\. kuldlscliek -"'.• I'-<br />

(i. S«'lilunil)er)f


IV<br />

Verzeichnis der Mitarbeiter an Band XLI bis XLVII ')<br />

.Max V. IJalird'ldf Xl-Il (u— S(;<br />

Adricii ISliinrlict XLVI l:i_'--iOi)<br />

Alfred v. «oiuiiszcnski XLIV 1-1l'<br />

fKai-l »omaniir WA Ml f- IC.L'-ITT. l-}^:' l.is<br />

•20-2; XIJI i'd.-ifji-. XLIII |i


Sachregister<br />

Zwi'iköpli^'iT Adler ili-s liy/antinisrlirii Kai.-ci- '•. l'. Hill, l'i>;iiirllu<br />

rcirlirs 2»'.) KatiilKi L'dSiV<br />

Area cxpfditioiialis l'.i:; K ult ii idiiik iiia I. Miiii/c iiml Mi il.iillr al.-<br />

Kayi-risi-lif Xiiiiiisinatischc Ci-srllsrlialt .."iTlV. li'T<br />

ncaiiitcnnaiiicii auf den L'ricrlii^.licn Mlin/ni M ii n /.st ä 1 1 i?i des Sa»aiiidriirri,lic> ]'. W.<br />

1— :i8; Iidialtsiil.crsli-lit '.i-^ H ri ein a Ii >rlic Miin/iii II-'. -I'.ii- Inli.ili--<br />

iJ.-rlin. küiil;:!. Miiii/.kal.iiK'lt jn] iV.<br />

iil.ersielit 11'.<br />

'i'.l IV<br />

(i. IJiade;.'.!. an-liivalisrlie Naelif.M>elmtiL'eii<br />

ilber I'isaims i.ieti.r W ({<br />

l'a "jaK MiiMiini Jiil iV.<br />

l'i>aiiii~ l.ietni ü'.i M;<br />

lilan.-liets Sie-. Isaiiiiiiliin;.- iMii pisliix -'iMV<br />

llul^'aricn l'.'.'.. l>(i1 pru.-inatur aie.ie expediiimiali- l'Jl l'.M<br />

I{}-/.aii/.. s. Adler; l.v/.antiiiiM-lie Si,-cl .'II<br />

Calal.ria .'.i><br />

./.W> auf lli.i-ien v.M, S,i|,„r<br />

Dirne,,, i'„-Mini/.e,i l'.is IV.<br />

, , i • i , ,,<br />

>ell I IUI, lie r'-'e r. Mei.'el>a,IIIMll1llJ J 1 1<br />

Doinaiii;,'. I)eiitselie l'rivai,,iedaille luT IV , .... ,. ,, .<br />

>ehnnle. (ii'ld lind<br />

,,.. • ,, ,<br />

.Mllll/.l' Im \ cilk-.llirl -<br />

|) vrrliacl, ioii. I)eanite,,,ia„ie Cum Tiiiinvo:.<br />

,<br />

i,ii-l,l Cumituvoc L'l I<br />

, , ,,,<br />

L'laiiiMii 1 I I .... >P|lt , ,11 , II s .'^exerns, 11 i,.i<br />

l.eu-loil^ileiiaii- r.i|<br />

e.xpe.litid. s. ar.-a Serl.i.ii. Knnii: Sie|,|iai, llad.islav I'.m;<br />

FVieilen-ilnirL', Miin/.i- in der Kullii,L'e>el,iel,ti- .<br />

Fricdricl, III. von I!raiide,ilMir- .''llV S ie-e l>a in ,ii 1 1, n i'e n mhi Seliiiinil") j' i und<br />

Friedrii-I, Will, ein,. derfirnGe K,irlVir>l J"\ (f. Illaiieln t iMn<br />

(iiaii Frai,ee>eu di tion/.ai'a Ii'.'iI'l'. ."^xiakii-. reiradiaehiiieiiiii.äjiini; JIl IV.<br />

(•ii|ita-I)y,,astini l!i7 'l'e.sMre ili ininaulia ln.'i<br />

V


Rudolf Münsterbergr<br />

Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen<br />

geographisch und alphabetisch geordnet<br />

(Fortsetzung und Schluß von Band XLIV (N. F. IV) 69 132 und XLV (N. F. V) 1 111)<br />

Abkürzungen: AiXkx;). 'Avtii/jvio^). "Ann loc; . Aü<br />

Xog. AupnXioc;). Tidioc . rv.diod.<br />

AoM(tTio


'A-f^Xaoc Kudolf Münsterberg [178]<br />

'At^^ooc Aiitioelna Car. 112<br />

— MrivobÖTOu Aplirodisias 112<br />

s. 'AitoWdivio?. MrivöboTo;<br />

AT6|uaxo


[179] Die Beainteunanien auf den ^iechischeii Münzen "AKe0ic<br />

8. 'Anqjiavö^ AnM^ai;. MeXiriuv<br />

Aef|vai? Teos 107<br />

'Aöriväc; s. 'HpöboTO?<br />

'Aenvtuj? Lebedus 92<br />

'Aerivn«; Abdera 22. Maronea 2(j<br />

8. "ApT^muv<br />

'Aörivi Athen 5


'AKi'ipaToc Euilolf Miiiisterbcig [180]<br />

'AKiipoTo; ÜamotlinK'i' 28<br />

'Onivai; 'Akiohöc; Sardes 148<br />

[A "Akkio(; Cadi ItSU. .\|<br />

'Akou l'anis ö'J<br />

'AKOuaiXeuj? Ai)ollonia Tlir. 24<br />

'AkoOtoc; Pliilüiiiolimii 170<br />

'AKpa Lciutas 4.'!<br />

'AKpiöio(; Ma.snvsia Jon. 'JH. Pripiic 101. Nysa N<br />

"AKpixac; AioTp^qpou lliwapolis IG.J<br />

'AKpo Ciiidiis IIG<br />

'AKTaiuDv Profounes 72<br />

\ 'Aktiököi; Magnesia Jon. 95<br />

'AkuXüc Ti'innus 71)<br />

TT Kop — Sardes 14'.t<br />

"AKuXioq Traianopolis 'J'hr. 28<br />

'AkiUXio; s. TTpÖKXoc;<br />

"AX DyriTiaeliium 38. 3!) (zweimal). (.'il)yra 100<br />

'AXaßupxnc 1'oos 107<br />

'AXe Ileraclca Lue. 11. Alexander J[. 31 (8ibyon).<br />

Dyrrliaehiinii X. Aetolia 44. Atlien 48. Epi-<br />

danrusSG. Aegeae 130. Seleueus VI 174<br />

s. 'AvTioxoc. NeiKo<br />

'AXcYÖpioi; Dyrrhacliiuni 38<br />

'AXeE Athen 48<br />

— Tieiou Metropolis Phryg. 1G8<br />

TT 'AXeSdvbpa Byzantium 25<br />

'AX^Eavbpo? Taront 14. Abdera 22. Maronea 26.<br />

Tbessalia 33 (dreimal). Aenianes 34. Piierae<br />

35. Apollouia IIb 3G. Dyrrliacliium 38 (zwei-<br />

mal). 3!) (viermal). Epirus 41.Anactorium43.<br />

Atlien 48. 49. 50. Lisus 58. Eretria N. Adramyteum<br />

G4. Pitane 72. (!yme 75. Metliymna<br />

79. Ephesus 84. 88 (zweimal). 89. Milet 98.<br />

Priene 101. Myndus 119. Antiocliia Pisid.<br />

129. Tarsus 131. Mostene 142. Sala 146.147.<br />

Tralles 152 (zweimal). Apamea 157. Coti-<br />

aeum 162. Otrus 169. Synnada 172<br />

— 'AiToXXuuviou Cotiaeum 162<br />

— 'ApiOTcipxou Cydouia 57<br />

— 'ApiOTtibou Auiorium 156<br />

— 'Eko Metropolis Jon. 96<br />

— ECi^ev Sala 147<br />

— KaXXmirou Amorium 156<br />

— KXeujvo; Capbmvüc; Pergainum 148<br />

— Mr|voYevou(; Sardes 147<br />

— ft>iXo(9j 'l'raianopobs 173<br />

IM — lladrianeis 67. N]<br />

Ti AiX — Cyme 77<br />

A 'Apua — iJocimeum 163<br />

'AvT — lladriaui 67<br />

M "AvT ~ Saittae 146<br />

Aüp — (;yzicus G6. Colopliou83. Midaeum<br />

16.-S<br />

M AOp — rergamuin 71. Tralles 154.<br />

M Aüp — BtX Apamea 159<br />

M Aüp — EÜTuxiuvoc Cyme 77<br />

T 'louX OovTi'iioc — Germe 136<br />

Ti KX — Pergaiiium 71. ]51aundus 134<br />

Kop - Pliilonieliuni 170<br />

s. 'Avxiuvbpoc. 'AvTioxoc. 'AtioXXiuvioc. Eü-<br />

TÜxnc<br />

'AXeEöc CküBou Pelrae 169<br />

'AXe?ii


[181] Die Beaiiitennainen auf den griechischen Milnzen 'AvftpöveiKoc<br />

KaiK 'AXuwiav6


6 "AvbpoöeevrK<br />

'AvbpoöBtvric; Tliessalia 3;?. Abydus 72. Cos 123.<br />

Kliodus 12(;<br />

s. 'Av&pujv. TTöXXic;<br />

'AvbpoT s. 'EpiLioivaS<br />

'AvbpoT^Xrn; Cyme 75<br />

'Av&pÖTiuo? Sieyoii 54. Milot 9G<br />

s. TTpuiTiuuv<br />

'Avbpöqjopßoc Kpliesus 84<br />

"Avbpuuv Ai.üUoiiia 111. 3G. Attaea G5. Epliesus<br />

84. Metropolis Jon. 9G<br />

r "AviKioc 'louX — Alabanda 111. X<br />

— 'Avbpoae^veo^ Erytlirae.89<br />

— Auditevou Tatrae 54<br />

s. 'Api0TOKpdTTi?. 'ApT€,u(baipo(;<br />

'AvbpujvaE (,'liios 108<br />

_Avbpu)vibac Leucas 43. Sicyon 54. Ephesus 84<br />

'Av(6)iKiiT0(; Apolloiiia III. N. Apollonoshieron<br />

133<br />

Aüp 'AvevKXriTO? Ziuöinou Acrasus 132<br />

'Ave Tarent 14 (droimal). Maronea 26<br />

'Aveea(T) Sinope Gl. Cos 123<br />

'AvOeöTiipioi; Mesembria 2G<br />

'AveeöTio? s. NeiKdvujp<br />

'louX 'AvOiuo? rerg-amum 70<br />

s. 'ApiöTocpdvri;<br />

'Avei-iruuv Cyrene 1<br />

"Aveot; NiKoJvoi; Byzantium 25<br />

'AvepuuTT Tarent 14<br />

['Aviri Amisns GO, 1. 'Apiri]<br />

'AviKioi; s. "Avbpujv<br />

'AvviKäi; Chalcidice 30. Cnidns 116<br />

"Avvio; s. 'Aqjcpeivoc. Poütpo?<br />

'AvT Abdera 22. Aegeao 130<br />

'AvxaYÖpa; s. (tiioeivo?<br />

'AvTaiot; Alexandria 73. Rhodus 126<br />

"AvTaic; Rliodus 126<br />

'AvTtiXKric; Apollonia 111. N.<br />

"Avxavbpoi; Acliaia 51. Metliymna 80<br />

"Avxaaot; Oeniadae 44<br />

rap-fiXioc 'Avt: e iTko; Hadrianopolis Thrac. 26.<br />

Pautalla 27. Perinth 27. Philippopolis 27.<br />

Plotinopolis 28<br />

Aüp TTo "AvT(e)i|Joc Perporeiio 71<br />

0X ~ Aegae 75<br />

M Aüp 'AvTepuji; Zuutikoü Appia 159<br />

'Avxrivuup Seepsis 74. Colophon 82<br />

"Avxi Abdera 22. Tliessalia 33. Tliebae 45. Gortys<br />

67. Rhodus 12G<br />

s. AiOYevri(;. Mev. Ovi'-)mnoc<br />

'Avxia s. Ar],urixptoc<br />

'Avxidbac Aenus 23<br />

'AvxiaXKibac; E]]liosus 84<br />

'AvxiuvaE .MiU't 9G<br />

Avxiavbpo: ICphesiis 84. Milet 96<br />

Rudolf Munsterberj!<br />

— 'AXefcdvbpou Ephesus 88<br />

'Avxi-f Al)d('ra 22.<br />

[182]<br />

'Avxrftvrii; I )yrrhachiuin 39. 40. Cyme 75. Lebe-<br />

dus 92. Ilalicamass 117. Rhodus 126<br />

'AvxiTovoc Tliessalia 34. Dyrrhachium 39. 40.<br />

Athen 46. Abydus 72. Cyme 75. Ephesus<br />

84. Milet 96. Ilalicarnass 117. Rliodus 126.<br />

Bagis 133. 134<br />

'AvxTkoc s. 'AvxeiKOi;<br />

'AvxiKpdxrjc; Athen 49. Cyme 75. Ephesus 84<br />

— KaXXiou Sniyrna 101<br />

'AvxiXeujv Milct 96<br />

'AvxiXoxoc; Dyrrhachium 38. Athen 46. 48<br />

'Avxiuaxoc Apollonia III. 36. Dyrrhachium 38<br />

fdreimab. X. Achaia 51<br />

'Avxi|uiibr|; Ephesus 84<br />

— KXeujvoc Eaodicea 167<br />

'Avxiiuoc s. 'Avxciiuoc<br />

'Avxioxibac Cnidus 116<br />

Avxioxoc Aenianes 34. Dyrrhachium 38. 39<br />

fzweimalj. 40. Athen 4G. 50. Clazomenae 81.<br />

Ephesus 84. 88. Erythrae 89. Magnesia Jon.<br />

95. N. Piiocaea 1(X). Smyrna 106. Chios 109.<br />

110. Cnidus 116. Stratonicea Car. 120. Cos<br />

125. Antiochia Pisid. 129. Pelta 169<br />

— 'AXeE Nysa 143<br />

— 'AiroXXoböxou Philadelphia 144<br />

— AiToXXujvibou Chios 108. 110<br />

— BaKxibou Apollonia 111. 36<br />

— MilxpoT^vouc; Aezanis 155<br />

M — Nicaea 63<br />

M Aüp Mivbioi; — Smj'rna 106<br />

M Cu(XXiO(; — Hierapolis 165<br />

Aüp Taxiavö; — Xysa 143<br />

s. ZaiTTupiujv. Cüjjapoc<br />

'Avxiiraxpoc; Abdera 22. Byzantium 24. Adramyteum<br />

64. X. Milet 96. Aphrodisias 112.<br />

Cnidus 116. Ilalicamass 117. Stratonicea<br />

Car. 120. Rhodus 126. Pelta 169<br />

Aüp — Hierapolis 166<br />

Aüp — TTavcpiXou Cadi 160<br />

s. 'AtooikXiic<br />

'Avxiö86vr|(; Aenianes 34. Athen 48<br />

'Avxicpdvri(; Athen 47. 49. Alexandria 73. Clazo-<br />

menae 81.<br />

AiX — Perperene 71<br />

'AvxicpiXoc Lysimachus (Calchedon 29. 62. Argos<br />

Amphil. 43. Ephesus 84<br />

'AvxKpüjv Alexander M. 31 (Chios . Ephesus<br />

— MevtKX^ouc Apamea 157<br />

— MeveKpdxouc ebd.<br />

'Avxiuj? Cibyra 161<br />

'Avxoxo; Erythrae 89<br />

'Avxujv eivoc; Temnus 79. Anazarbus 130<br />

84


[183] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen 'AiToXXtuv<br />

r 'ApoiivTioi; — Thvatira 151<br />

M Aöp — Byzantioni 25<br />

'louX — Nysa 144<br />

Kop — Tliyatira 151<br />

A Oöirrioi; — Hyrcanis 140<br />

8. Poüqnx;<br />

'AvTiJüvio? Anioriuin 15()<br />

C^pTiup — Amoriuni 15G<br />

8. 'AXiEavbpo^. 'Ajjmavö?. Zr)vu)v. 'Hptju-<br />

öiav6


'AlTOWlUV Rudolf Münsterberg [184]<br />

— TTpi.uo? Eriza 1G3<br />

— "AttoXX Magnesia Jon. 93<br />

— veujTepo; Smyrna 102<br />

s. "EXtvoc;. 0£|LiiaTOKXf|;<br />

'AttoXXwvi Atlien 47 (zweimal). 50. Soli 131.<br />

lihuindus 134<br />

AuoXXiuvuitiiic Cliersonnesus Taur. 18<br />

n AiX 'AiToXXu)viav6i; Aplirodisias 113<br />

AitoXXuuviba; Messene 55. Onidus IG. Kliodus<br />

12G<br />

s. 'ApiöTÖEevo?<br />

'A-iroXXujvi&ri? Chersoim. Taurica N. Athen 48.<br />

50. Cyzieus GG. Lampsacus G8. Pitane 72.<br />

Abydus 72. Clazomenae 81. Epliesus 84.<br />

Smyrna 102. Ceramus 115. Stratonicea Car.<br />

120. Tarsus 131. Hypaepa 131)<br />

— MeveKpdTOuc; Tmolus 151<br />

— Ooißou Dioshieron 136<br />

r Aüp — Genne 137<br />

M Aüp — Cilbiani iuf. 135. Dioshieron 136<br />

s. 'AvTioxo?. GeiaiöTOKXfi;. KaXXiöTpaxo?<br />

'AiroXXujvio? Tarent 14. Ciiersonnesns Taur. 18.<br />

Coreyra 42. Athen 50. Achaia 51. Sieyon<br />

54. lladrianeis 67. Abydus 72. Aegae<br />

75. Elaea 77. Temnus 79. Mytilene 80.<br />

Clazomenae 81. Ephesus 84. Erytln-ae 89.<br />

Lebedus 92. Smyrna 102. Teos 107. Apliro-<br />

disias 112. 113. Harpasa 118. Rhodus 126.<br />

Diosliieron 136. Maeones 140. Magnesia<br />

Lyd. 141. Nysa 143. Tralles 152, Apamea<br />

158. Bria 159. Cotiaeum 162<br />

— 'ATeXdou Aphrodisias 112<br />

•— 'AvbpoveiKou Tripolis Lyd. 154<br />

— 'AvbpoviKou Ceretapa 160<br />

— 'AttoXXo&ötou Erythrae 89<br />

— 'AtioXXujviou lleraclea Car. 118<br />

— 'AöKXrimd&ou Smyrna 102<br />

— AanoKpdTou Laodicea Phrj'g. 167<br />

— Eüdpxou Laodicea Plirjg. 166. 167<br />

— Zuu Smjrna 102<br />

— ZujöiLiou AioKpdTou(; Colossae 161<br />

— KiOkou Apollonia Car. 113<br />

— AouKiou Hadrianeis N<br />

— Auaiou Sardes 147<br />

— M£V€K llypaepa 138<br />

— MrjTpobujpou Smyrna 102<br />

— CiX Oüui Colossae 161<br />

— CrpUTOv Smyrna 102<br />

r — 'AXtEdvbpou Eriza 163<br />

A — lliidrianeis 67<br />

AiX — Smyrna 106. Trapfzojiolis 122<br />

Aüp — Myrina 78<br />

Okt — Oüa CiX; Colossae 161<br />

Ct -- 'l'aliae 122<br />

s. 'AXeEavbpoc. 'AtroXXövio?. 'Apiujv. Aiovu-<br />

aioc. <strong>Ze</strong>öEic. Geönpoiroc. 'kpii)vvßo


[185] Die Beauiteiuiamen auf den griechischen Münzen 'ApioTOKXfjc<br />

'ApidXeri«; Ephesuä 84<br />

'ApiOM Aegeae 130<br />

'ApidvOri^ Abydus 72<br />

'Apiopderi; Atiien 48. 49<br />

'Api6€iKti


10 'ApiÖTOKpdTllC Rudolf MünstCTbersc [186[<br />

'ApiOTOKpdTiK Tiirwit M. Laconia 55. Cius 62.<br />

Epliesus 84. Milct OG. Smynia 102. X.<br />

Rhodus 12G<br />

— "Av&pujvoi; Magnesia Jon. 93<br />

'ApiöTÖKpiTO? Rhodus 12G<br />

M Aüp 'ApmToXaoc .Ma;rncsia Jon. 95<br />

0k — Stiatunicoa Car. 121<br />

'ApiöToXac Acliaia 51<br />

s. 'ApidTou<br />

'ApiöTÖXeoc Pliocaea 100<br />

"ApiöToXtiuv Eplifsus 84. Magnesia Jon. 03<br />

'ApiöToXeiu? Maronea 2G<br />

'ApiOTÖXoxoc Apollonia Ili. 37. Epliesus 84.<br />

Rhodus 12G<br />

ApiöTOM Adraniyteuin (54. Chics 1U8. Cos 123<br />

— 'ApidTÖXa Corcyra 42<br />

'ApiaTÖuaxoc DyiThachium 38. Cyme 75. Pho-<br />

caea 100. Sanius 110. Rhodus 12G<br />

iTT; TTooib BaX — Mytilene 80<br />

s. AafjdXric;<br />

'ApiöTO).i£vrii; Dyrrhachium 38. N. Ambracia 41.<br />

Leucas 43. Sniyrna 102<br />

— 'ApiaTobd(jou Patrae 54<br />

'ApiöToniibii? Cyrene 1<br />

'ApiaT6v(€)iKo


[187J Die Beamtennamen auf den grieehischeii Münzen 'AokXüc 11<br />

sia 120. Stratonicea Car. 120. Tabae 122.<br />

Rhodns 12C. Antiocliia Pisid. 129. Seleueia<br />

CiL 131. Attalea 133. Gerrae 136. Tralles<br />

152. Apamea 157 (dreimal). Unbestimmt<br />

175<br />

— 'ApTenthuüpou Toö 'Av{)puivo2<br />

— AoKi.uou Pliiladeipliia 145<br />

— AuKonnbou? Magnesia Jon. 93<br />

— MeXirijuvoi; Tabae 122<br />

— MoXoEoö Sardes 147<br />

— Xiopou Tliyatira 150<br />

— ... ea


12 'AOK\r|TTl Rudolf Miinsterberg [188]<br />

AokXiiit' Atlu-u kS (z.wpimal). 49. Aegira Tri.<br />

Attapa<br />

(If). IVinnus 79. (Vraimis 115. Cos<br />

124. Euincnia 10:5<br />

s. 'HpaKXeihtic. K\auhiüv6c. Kpirojv<br />

'AaK\llTn(i^oc Erytlirap Od<br />

'AaKXriTndbr|


[189] Die Beainteniianien auf den grieeliiseheii Münzen Bdpßapoc 13<br />

'A


14 Bupßapoc Kudolf Müiisterberg [190]<br />

CxariXioc; — Ancliialus 23. Bizya 24. Pau-<br />

talia 27. Philip])opolis 27. Serdica 28.<br />

Traiana Augusta 28. Traianopolis 28<br />

Baa 'E-rrp Halicarnass 117<br />

t;.<br />

KüivTOi;<br />

BamXeiSri; Athen 47. Miict 97. Cliios 108. PJio-<br />

dus 12G<br />

— 'AiroXX Magnesia Jou. 93<br />

Kpa (Kai BaaiXeuc Cyzicus 66<br />

KXaubia BaöiXuü Syunada 172<br />

Bdaoc s. Bdaöoc;<br />

Baaa Aetolia 44<br />

Bäaaa KX^u)vo


[191] Die BeaDitennanien auf den griechisclien Münzen rpüXic lö<br />

fo Adana 130<br />

foßivio? 8. AovTeivo?<br />

Taiavöt; s. Xapibtmoi;<br />

rdio


u; nuXlTTTTOC Kudolf MiiiisterbiTg [192]<br />

riiXiTTTTOc; Epliesus 84<br />

ruri


[193] Die Beamtennamen auf den griechiselien Münzen Aiaboiinevo; 17<br />

Ac£tKp(iTTiJ^ Magnesia Jon. 96<br />

A Aup — Tliyatira 150<br />

Ari(io


18 Aidboxoc Rudolf llünsterburg<br />

M Aüp AidSoxoi; Tliyatira 151<br />

AiaiTOc; Epliesus 85<br />

AictKpiTO? Lcucas 43<br />

Aiav Amisus 60<br />

Aia? Epliesus 85<br />

Ai6o Acliaia 51<br />

Aifeufjoi; Corcyra 43<br />

Airii; Alabaiula X<br />

AiKaiapxoq s. "ApxiKpÜTri;<br />

AiKoio Aejrina 50<br />

Aivapxoi; Colophon 82<br />

Aiv^ac Epliesus 85<br />

AivoKpdxrii; s. A(e)ivoKpäTri(;<br />

Aivo|a6vri(; s. 'Avalajöpac. Aeivofjevri?. 'Hpd-<br />

KXriToc.<br />

Aivtuv s. ZuuTtupoi;<br />

Aio Xeapolis Camp. 12. Tarent 14. Olbia 18.<br />

Toiiiis 21. Samotlirace 28. Lysimachus 2'J<br />

(Tomis). Alexander M. 31 (Traelium, Urano-<br />

polis, Meseinbria). Athen 46. 47 (zweimal).<br />

Corinth 52. Sinope 61. Adraiiiyteum X.<br />

Halieamass 117. Adana 130 (dreimal).<br />

Elaeusa 130 (zweimal). Xagidus 131. Soli<br />

131. Tarsus 131 (dreimal)<br />

r MouX — Philadelphia 144<br />

AiOT Tomis 21. Thebae 45. Amisus 60. Adraniyteum<br />

64. Dardanus 74. Seleucus VI 174<br />

Aiof Evri; Alexander M. 31 (Cyme). Dyrrhachium<br />

38. 39. 40 (dreimal). 41. X. Athen 47 (vier-<br />

mal), lladrianothera 68. Cyme 75. MetropoUs<br />

Jon. 96. Milot 97. Smyrna 102. Teos 107.<br />

Chios 110. Alabanda 111. Aphrodisias 112.<br />

Cos 123. Khodus 126. Bagis 134. Tralles<br />

152 (zweimal). Aezanis 155. Ap;unea 157.<br />

Cadi 160. Cotiaeimi 161. Synaus 171<br />

— 'AvTi Bagis 134<br />

— Aiovuai'ou Cotiaeum 162<br />

— Tou Smyrna 102<br />

Aüp — PoOqpoc Metropolis Jon. 96<br />

Aüp — i\ Milet 99<br />

r KA — Smyrna 106<br />

s. Aiaxpiujv. TTavKpaTi6ri(;. Crpoueiuiv<br />

Ai\ TTa Aiof€viavö(; Erythrae 92<br />

AiÖTvriToi; Alexander M. 31 (Chios). Stratonieea<br />

Car. 120. Rhodus 126<br />

Aiob Side 128. Apamea 157 (zweimal). 158<br />

— iXoE Iladrianopolis Phryg. 164<br />

AiöboToi; Samothrace 28. Alexander M. 31 (Ery-<br />

thrae). Athen 48. 49. Epliesus 85. Bargasa<br />

114. CeramusUö. Ilalicarnass 117. Aninetus<br />

132. Thyatira 150. Apamea 158<br />

Aüp — Xysa 143 . N<br />

s. 'AoKXriTndbrit;<br />

Aiohujpibric Ephcsus 85<br />

[194]<br />

Aiöboipoi; Thessalia 34. Dyrrhachium 38. Athen<br />

47. Pergaimmi 69. 70. Pitane 72. Cyme 76.<br />

Ephesus s5. 88. Chios 108. Halieamass 117.<br />

Myndus 119. Olba 131. Maeones 140. Apamea<br />

157. 158 (zweimal). Laodicea 167.<br />

Stectoriuni 171<br />

— 'AuoXXobüTou Gargara 67<br />

— 'EpiuoipiXou Sardes 148<br />

— MuTdboi; Colophon 82<br />

— 0ava-föpou Smyrna 102<br />

M Aüp — Mnvocp Aehaia 52<br />

T AoKiXio; — Hadriani 67<br />

s. TTöAXi;<br />

AioK Tliebae 45. Athen 45. 47. 48 zweimal).<br />

Priene 101. Halieamass 117<br />

AioKXeibri? Athen 48<br />

AioKXf)? Thessalia 33 dreimal). Leneas 43.<br />

Athen 47. 48 (zweimal). 49. Teos X. Cnidos<br />

116. Halieamass 117. Stratonieea Car. 120.<br />

Rhodus 126<br />

— MeXireü; Athen 47<br />

AioKpdxrii; s. 'AiroXXu)vio


[195] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen Apa\r|c 19<br />

— ArinriTpiou Magnesia Jon. 93<br />

— Atovuaiou Magnesia Lyd. 1-tl. X<br />

— 'Hpoöiiipou Erythrae 90<br />

— "loTpoKXeiou? (-4ouq) Erythrae 90<br />

— 'Ik€ Magnesia Jon. 93<br />

— K . . . Aegae 75<br />

— K£(


20 ApaOKOC Rudolf Müiisterberff [196]<br />

M Aüp ApaüKoc 'ETraq)pofi€iTou Hadriani 67<br />

Apono Atlieu 47. -ill<br />

Apö^iuv I)3Trliacliiuin 39<br />

ApvJa; Ilierapolis Ißö<br />

"Ep (^Pou(p€i ApumK6(; Bruzus 150<br />

Au\ Metaiiont li'<br />

AundXa? Aeliaia Ol<br />

Auvva-föpat; Smyrua 102<br />

Aiio KXeuvopoc; Eiytlirae 'Jl<br />

Alu Athen 48<br />

Auup Heraclea Luc 11. Aetolia 44<br />

Aujpi Julia Laodicfa 174<br />

AoipiOeoi; Dyrrhachium 39<br />

Aujpi(pü>v Stratonicea Car. 120<br />

[Auupiaiv ApoUonia lU. 3(). S]<br />

Aujpo Acliaia 51<br />

Auupöeeoq Atlien 47. 48 (zweimal). 50 (zweimal).<br />

Milet 97. Srayrna 102. Chios 108<br />

s. ropYicic<br />

ALuaieto; Atlien 48. Abydns 73<br />

['EYjnvujp ApoUonia Thr. 24<br />

'ETKoipio; Ephesus 85<br />

"E^Xo-foi; Apamea 157 (viermal)<br />

'Etvotioc Elaea 77<br />

'Ebaiaaipe s. AaEcvi<br />

Eiß Athen 50<br />

Elbo|Lieveu? Pliocaea 100. Pliiladelphia 144<br />

s. 'lt)o,Liev€iJ(;<br />

EiKubio; Lebedus 92. Smyrna 104; s. 'iKcibioc<br />

[EiKuo; Tarsus 131]<br />

0X Aüp ElKoq ApoUonoshieron 133<br />

Eivjjav Arpi 10<br />

Eio Sinopo Gl<br />

Eip Athen 50. Sidon 175<br />

Eipri ßa Olbia 18<br />

EiptivaTo? Atlien 46. Chios 110. Cos 125. Nysa<br />

143<br />

Ti — Attalea 133<br />

Aüp — Attalea 133<br />

Eia Tarent 14<br />

Eiöäc Epiiesui 88<br />


[197] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen 'Epui^c 21<br />

'Eocrföpa? Cos 123<br />

'EößuiXoi; Cnidus 116<br />

'Eo^XSuiv Ephesus 85<br />

'Eoeu&dna? Clazomenae 81<br />

'EoeObafio? riazomenao X<br />

'EoKpann Ambracia 42<br />

'Eovojiiöa? Milet 97<br />

"Eoiraeiöri? £ph«sns 86<br />

"EopTaio? Dyn-hachinm 39. N<br />

'Eopuöa Erythrae 90<br />

'Eopuvo^o; Chios 108<br />

"Eoa^ßn? Milet 97<br />

'EöxujpcK Ephesas 85<br />

'Eira Tarent U. Olbia 18. Sinope 61<br />

'EirciTaeo? Elaea 77. Cnidus 116<br />

EndTr|TO(; Rhodns 127<br />

'EiTaiv€To? Elaea 77. Chios 108<br />

s. "Hpäi;<br />

'EiroM IViene 101<br />

Eirafieivm Milet 97<br />

'Eiram Tliebae 45<br />

'Ettavfepcx; Smyma 102<br />

Aup 'Eitdvo6o? XapiT Nysa 143<br />

'EirdpiTos CjTne 76<br />

'Eiracppdi; s. TTuBimv<br />

'EjTa


99 'Epurjöidva; Kuilolf Münsterberg [198]<br />

'Epiariöidvai Kiiliesus 85<br />

'EpiuiiaiXao?; Cymo 76<br />

'EpiariöiXoxo; Clazomenae 81<br />

'Epn(6)(a? Cymc 7G. Ephcsus 85. 88. Magnesia<br />

Jon. 03. Pliocaea 100 (zweimal). Jasus 119.<br />

Myndus 119<br />

Ai\ — Cynie 77<br />

Aup — Teninus 79. Magnesia Lyd. 141<br />

"Epniinro; Coloiilion 82. Lebedus 92. Sinj-ma<br />

102<br />

— 'Epuo-f^vou? Sinyrna 102. Pliiladelpliia Lyd.<br />

145<br />

— CntüXou Sniyrna 102<br />

s. AioiT€ier|(;<br />

'Epfio Alidera 22. Halicamass 117<br />

s. Mvriai9eo(;. TTairia;<br />

'Epnof^vri? Atlien 49. Pergamum 71. Milet 97.<br />

Smyrna 102. 104. Ceramus 115. Antiochia<br />

Pis. 129. Ilypaepa 189. Maeones 140. Pliila-<br />

delpliia 144. Aezanis 156<br />

— 'AireXXä Aplirodisias 113<br />

— Aiovuaiou Tomaris 152<br />

— 'EpiaoKp Smj-rna 102<br />

— "OXuntriobLupou Laodicca 167<br />

Aüp — Magnesia Jon. 96. Teos 108. H}'!--<br />

eanis 140<br />

s. 'Apx^iaujv. 'AaiaxiKÖq. "Epmimot;. 'OXum-<br />

möbujpoi;. CotpoKXiK<br />

'EpnöbiKO(; Clazomenae 81. Sanius 110<br />

'EpfiöbiDpo!; s. Oeofevri?<br />

'Epiaöecmq Cos 123<br />

'EpiaöecoToi; Colophon 82<br />

'EpiaoK Thyatira 150<br />

"EpnoKXfi? Abdera 22. Athen 47. X. Smyrna 102.<br />

104<br />

— TTueeou Sm3'rna 102<br />

"EpiuoKp s. 'EpiJOfevvi?<br />

EpnoKpa Atlien 47 (zweimal; 50. Apamea 157<br />

s. 'ETTlKpdTri?<br />

'EpiiCKparric Acliaia 51. Magnesia Jon. 93. Pho-<br />

eaea 100. ApoUonls 133. Hadrianopolis<br />

Phr. 1G4<br />

— Aiaxpiujvo^ Ilieroeaesarea 138<br />

'EpiioKpaTiörii; Abdera 22<br />

'Ep|uoKp6ujv Alexandria 73<br />

Aüp 'EpiaoXüöat; Saitta 146<br />

'Epf.iöXaoi; Cyzicus 66. Ephesus 85. Germe 136.<br />

iiyi)aepa 139<br />

A. -- NciKLuvibou lljpaepa 139<br />

Ooup ~~ Mytileno 80<br />

'Ep.uiXac; Germe 136<br />

'EpinüXuKo^ Myiidns 119<br />

'Ep.uoaxpaToc Abdera 22<br />

'EpfiOTp^cpric Kplifsus 85; s. "A,uÜ)lIuiv<br />

'Epiaoqja Smyrna 102<br />

'Ep|aocpdvr)c Ceramus 115<br />

OüaX — Cyme 77<br />

'EpfiöcpavTot; Cliios 108. Ceramus 115<br />

M KX — Ceramus 115<br />

MouX CouXTriKioc 'EpiaötpiXoc Sardes 149<br />

s, Aiobaipoc<br />

"Epiaujv Smyrna 102. Halicamass 117.<br />

— AiotpdvTou Erj'tlirae 90<br />

Aüp — Bargasa 114. [Sala 147]<br />

EpniuvaS Abdera 22. Coloplion 82. Ephesus 85.<br />

— 'AvbpoT Magnesia Jon. 93<br />

M Aüp — Caesarea Cap]). 173<br />

'Eputuvibri? Ejihesus 85<br />

Epv Corycus 130<br />

Epvi'ac Halicamass 118<br />

'EpEcü? Ejihesus 85<br />

'Eptia; Ephesus 85<br />

'Epuuji Callatis 19<br />

'EpuiJ|j6vo(; Laodicea 168<br />

'Eöi i'EotV; Pantica])aeum 19<br />

'Afipioi;?,) "EoTrepoc; Adramyteum 64<br />

'Ea(a;Tia'ioc Tomis N. Alexander M. 32 (Odes-<br />

sus). Athen 47. Clazomenae 81. Chics 109.<br />

Halicamass 117. Jasus 119. Myndus 119.<br />

Seleucia Cilic. 131<br />

KX — Cyzicus 66<br />

'Eriapxo; Cydonia 57. Myndus 119<br />

T AiX 'ETeujveüc CVzicus 66<br />

'Exp Olbia 18<br />

Eü Laus 11. Athen 48. Xagidus 131<br />

s. Aauöc<br />

Eüa Cyrene 1. Achaia 51. Xagidus 131 (zweimal)<br />

EüoT SoU 131<br />

Eüayiuiv Athen 46<br />

Eüa^öpai; Dyrrhacliium 39<br />

Eüdyaiv Abdera 22<br />

Eüav Abdera 22. Anactorimn 43. Dyrrhachium<br />

38 Athen 49. Pricne 101. Aegeae 130<br />

Eüavbpoc Aenianes 34. Dyrrhacliimu 39. 40.<br />

Athen 48. Pitane 72. MUet 97. Ceramus<br />

115<br />

M Aüp — Ceramus 115. Harpasa 118<br />

Eüdver|


[199] Die Beamtennamen auf den grieclüsclien Münzen EüJieeuic 23<br />

Eüßi Samothrace 28. Larisa 35<br />

Eößio? Athen 46. Cyrae 76. Rhodos 127<br />

EößioTo; Thessalia 33. ApoUonia 111. 36. Dyn-<br />

hachiom 38<br />

Eößou Samothrace 28<br />

s. TTpÖKXo^<br />

EößouXifcrii; Athen 48. Ephesus 85<br />

EößouXo


24 Eüit Rudolf Münsterberg [200]<br />

Eim Maronea 26. Adramytcuin N<br />

EÜTta Naxus ins. 58<br />

EÜTraXoi; Epliesus 85<br />

Eimeieri; Athen 47. Ephesus 85<br />

Eö-ireiöTot; 'ArxdXou Myrina 78<br />

EÖTioX Cydonia 57. Priene 101<br />

EÜTToXeiTai; Cnidus 117<br />

EÜTiöXenoc ApoUonialll. 36. 37. Atiien 46. Jasus<br />

119<br />

EÖTToXii; Maronea 26. Ephesus 85. Milet 97.<br />

Cnidus N<br />

— öcpai-mrou Erythrae 90<br />

s.'Apaxoi;. olis 68<br />

TT AiX — Adramyteum 64<br />

Aüp — rxau Acgae 75<br />

M Aüp — Phocaca 100<br />

M Aup — TuxiKoO Magnesia Jon. 96<br />

s. ArifiööTpaxoc. KXäpoc. PoOq)0(;<br />

M Aüp 'AX^Eavbpoi; Eüxuxiavöc Cyme 77<br />

M 'Okt Ko|u(ivio


[301] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen 'HXi 25<br />

Znvo


26 'H\idvaS Rudolf Miinstfrbere [202]<br />

HXidvaE Colophon 83<br />

'HXiöboTo; Myndus 119<br />

'H\;öbiJupo(; Dyrrhachium 39. N. Athen 46. 47. 48.<br />

Amisus üO. Ephesus 85. Smyrna 102. Chios<br />

109. Myndus IIP. Cos 123 (zweimal)<br />

Aüp — Dioshieron 13G<br />

'Hvi Acliaia 51<br />

'H-iiioc Sanios 110<br />

'Hp Metapont 12. Tarent 14. Coryeus 130<br />

"Hpa Ne.'ipolis Camp. 12. Tarent 14. Thurii 15.<br />

Toniis 21. Abdera 22. Lysimaclios 29 (<br />

Calla-<br />

tis, Tomis). Alexander M. 32 iMesembria,<br />

dreimal;. Thessab'a 33. Apollonia 111. 3G. 37.<br />

Athen 47. 48. 50. Aehaia 61. Aegeae 130.<br />

Seleueia CiL 131<br />

[s. 'EKaTÖ&uupoc]<br />

Hpa-yöpac Clazomenae 81. ililet 97. Cos 123.<br />

Rhodus 127<br />

Hpa-f6pr|(; Abdera 22. Clazomenae N. Chios<br />

109<br />

'Hpaio? Cyuie 7G. Sardes 147<br />

— 'Hpaiou Aphrodisias 112. N<br />

— 'Ittttiou Sardes 147<br />

AiXia 'Hpaii; Byzantium 25<br />

'HpoKX Thurii 15. Cercino 18. Abdera 22. By-<br />

zantium 24. Thessalia 33. Athen 48. llali-<br />

earnass 117. Apamea 158<br />

— Nifepivou Prymnessus 170<br />

M 'louX TTöpKioc 'HpoKXäi; Metropolis Jon. 96<br />

'HpoKXe Athen 4G. 47. Aehaia 51 «<br />

s. "AttoXoc<br />

'HpaKXci Athen 47 zweimal;. 48. Apamea 157<br />

S. £€VÖKpiTOC<br />

"HpaKXeibac; Apollonia Hl. 36. 37. Dyrrhachium<br />

38.<br />

"HpaKX^e)(&r|c Maronea 26. Damastium 37. Athen<br />

48 dreimal) 50. Aehaia 51. Cyrae 76. Cla-<br />

zomenae 81. Ephesus 85. Leuce 93. Smyrna<br />

102. Daldis 135. Maeones 140. Sardes 147<br />

— 'AöKXri Phocaea 100<br />

— <strong>Ze</strong>u? Maeones 140<br />

AiX — Smyrna 105. Magnesia Lyd. 141<br />

Aüp — Clazomenae 82<br />

KX Ceoufipoq — ApoUonis Lyd. 133<br />

Cra — Tmolus 151. N<br />

Aiip 'HpoKXei&iavö; Sardes 149<br />

'HpdKXeioq Chersonn. Taur. 18. Aehaia 51<br />

s. 'HpöboToc<br />

'HpuKXeiTo^ Chersonn. Taur. 18. Argos Arg. 55.<br />

Ephesus 85. Stratonicea Car. 120<br />

s. 'AiroXXujvöboToq. 'HpöboTo;. 'Hpöeemq<br />

'HpaKXeo Alexander M. 32 Odessus)<br />

'HpaKXfohujpo; Athen 48<br />

s. ^^noXXü^uJLlo.:<br />

'HptiKXeoc Chersonn. Taur. 18. Alexander M. 32<br />

Erythrae . Cyme 76. Erythrae 90. Apamea<br />

158<br />

— AÜTOvöuou Erythrae 91<br />

— 'ETTiKoüpou Erythrae 90<br />

— Mev6KpdTouc Erythrae 90<br />

s. Aeivoudvrjc TTooeifeujvioc<br />

'HpaKXdujv Dyrrhachium 38. 39. Athen 48<br />

'HpaKXctÜTrii; 'HpaKXeuOTOu Erythrae 90<br />

s. 'laTpoKXf)c<br />

'HpaKXt'ibiic Colophon 83<br />

'HpoKXrii Tarent 14<br />

'HpuKXriTo? Tarent 14<br />

— Aivouivouc Epi'thrae 91<br />

'HpaKXiujv Atiien 48<br />

'HpdKXujv Athen 47. 48<br />

HpdKuiv Clazomenae 81. Ephesus 88<br />

'Hpäi; Smyrna 102. Hierapolis 1G5<br />

— 'EtraiveTou Hierapolis 165<br />

— Tiutuvoc; Apamea 158<br />

— Xaipeoi) Mastaura 141<br />

r — Ephesus 88. X<br />

S. 'EKOTÖbujpOC<br />

Hpi Cythera 55<br />

Hpifeavö? Cliios 109<br />

HpiXoxoc xVntiochia Pisid. 129<br />

AiX HpKuXavos Saittae 146<br />

Hpo Tomis 21. Abdera 22. Lysimachus 29<br />

Callatis. Tomis .<br />

51. Siphnus 59. Amisus 60<br />

HpoTtirmv Abdera 22<br />

Dyrrhachium<br />

40. Aehaia<br />

'Hpö-fvr|Toc Ephesus 85<br />

— ZujTTupiujvoc Magnesia Jon. 93<br />

HpöbiKoc Alexandria 73<br />

.HpöboTo; Chersonn. Taur. \. Istras 20. Abdera<br />

22. Dyrrhachium 38. 39 (zweunal . 40 (vier-<br />

mal). 41. Athen 46. Clazomenae 81. Ephesus<br />

85. Erythrae 90. Smyrna 102. Teos 107.<br />

Samos 11(1. Cos 123<br />

— 'Aeriväbo? Erythrae 90<br />

— 'HpaKXeiTou Erythrae 90<br />

Hpöbujpoi; Athen 46. Cius 62. Myndus 119<br />

— 'A9r|vä&o? Erythrae 90<br />

— Aiovuaiou Erythrae 90<br />

— 0avaiou Erythrae 90<br />

s. Aiovüaioi;<br />

'Hpoe£|uig 'HpaKXeixou Erythrae 90<br />

'Hpoirric Cyme 7G<br />

'HpoK Abdera 22<br />

'HpoKpdTr](; Cliios 109<br />

'HpöaTparo; Magnesia Jon. 93. Teos 107. Chios<br />

109<br />

— AioOK Magnesia Jon. 94<br />

— TToXu Magnesia Jon. 95


[203] Die Beaintennaraen auf den jn-iechisclien Münzen 0€oir<br />

'Hpooiüv 0av£iou Phocaea 100<br />

8. iXu)v<br />

'Hp4iT(£)ifio


28 OeöiTOUTTOi; Kudolf Münsterberg [204]<br />

Gcöito^TTOi; Chersonn. Taur. 18. Athen 48. Mos-<br />

sene 55. Milet 97. Cliios 109<br />

Geoirpi Olbia 18<br />

GeÖTTpoTTo; Milet 97<br />

— 'AiroWujviou Apamea 158 (zweimal)<br />

0eÖTei(JO5 s. 06ÖTi|uo?<br />

0eoT€\rii; Dyrrhachium 39. N<br />

0€OTi|a Aenianes 34. Thebae 45. Sinope 61<br />

0£ÖTifji


[205] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen "louXioc 29<br />

*la Abdera 22<br />

'laTÖa; Cibyra 160<br />

'laxov Apollonia DI. 86<br />

ian Aegiale 58<br />

laop Cibyra 160<br />

'Idoiuv Cyrene 1. Alexander M. 119 (Mylasa).<br />

Athen 47. 60. Ephegns 85. Priene 101. Alabanda<br />

111. Alind« 111. Antiocbia Car.<br />

112. Haliearnass 117. Jastu 119. Stratonicea<br />

Car. 120. Rhodos 127<br />

— "Idöovo? Smyrna 103<br />

— KXeoßouXou Stratonicea Car. 121<br />

— CkOmvou Aphrodisüu 112<br />

AU n — CfXßou Tabae 122<br />

'lorpo Alabanda 111<br />

'loTpu)po


30 'louXiO(; Kudolf Münsterberg [206]<br />

BiTOiv. reTouXiKÖ;. rXaCiKo;. TXukujv. Ari-<br />

[uriTpio?. AiovOmoi;. Aio . . . 'EpnöcpiXo;.<br />

EöKapTTO?. Eöiropo(;. Zluöihoi;. 'H-fnönriroi;.<br />

'HpaKXä


[207] Die BeamteDDamen auf den griechischen Münzen Kdvfeiboq 31<br />

KaivKx; Cyrene 1. Baree 2<br />

KaipiXXto? 8. 'AttoAcx;<br />

KaXaap Elaea N<br />

s. MdEifioi;<br />

Kaio^vvio(; g. TdAXoc;. TTairo;<br />

KatuCTpioc; s. Kcnjorpio;<br />

KoKi Aetolia 44<br />

KaKio Dainastium 87<br />

KaX Heraclea Luc. 11. Metapont 12. Tarent 14.<br />

Thurii 15. Alexander M. 32 (Mesembria).<br />

Oeniadae 44. EU» ö4. Megalopolis 56. Troe-<br />

zen ÖG. Arcadia 5C. Seleucia Cil. 131. Ci-<br />

byra 100<br />

8. 'Upuuv. KaXXiKpdrris. Cjiop&OTÖpfio?<br />

KaXrioiKpäTT)^ Abdera 22<br />

KaXi Tliebac 45<br />

KaXiK Miiet 97<br />

KoXtKXfji; 8. KaXXiKXf^


32 KaiteToiXe'ivoc Eudolf MünsterbcTg [208]<br />

Aüp KaiTCTuuXeivo? Colophon 83<br />

KairiTUjXcivoi; Sm3'rna 106<br />

T Ai\ — Byzantium 25<br />

A 0X — Erythrae 92<br />

KairiTUJv Hadrianois N. Elaca 77. N. Seleucia<br />

CiL 131. Germe 136. Hierocaesarea 138.<br />

Hifiapolis 160<br />

AiX — riiiladelpbia 145<br />

n AiX — Cibyra 161<br />

A Kai — Adramyteum 64<br />

KX — riüladelpliia 145<br />

A Cepour)vio; — Acmoi'ia 155<br />

«t'X — Abydus 73<br />

Kairväq llypai'pa 138<br />

Kapdixoc Atbcn 40. 49. 50. X<br />

Kapava Colopliou 83<br />

r TTaTr(£)ipio; Kdpßuuv Amastris 00. Amisus 00.<br />

Apamea Bith. 61. Bitliynimu 62. Nicaea 62.<br />

Ni<strong>com</strong>odia 63. Piusa 63. Tium 63<br />

KapTvoi; Cius 02. Elaea 78<br />

Kapiuivioi; s. KXaubiavöi;<br />

Kapv Halicariiass 118<br />

KapveTo? Samos 110<br />

KapveioKOs Criidus 116<br />

Kdpvan)) Epbcsus 80<br />

Kaptro Sino]«! 61<br />

M Aüp Kdpno; Magnesia Jon. 95<br />

Kdppei? Stratonicoa Car. 120<br />

KdpTiTiTroi; I'erganuun 70<br />

Kaa Adramyteum 6). Jnba Laodieea X<br />

Kaai-fvaKic Maronea 20<br />

Käaaavbpoc; Thessalia 33<br />

KaöTopibr|i; Ephesus 80<br />

KaoTÖpiE ZujTTpa Emnenia 103<br />

'louX KdöToc Ancliialus 23. Hadrianopolis Tbr.<br />

26. Paiitalia27<br />

KaOTpoTri&ri; Epbesus 86<br />

KdOTiup 'AiroXXob Apamea 158<br />

Kara Olbia 19<br />

A 'louX Kdrojv Amorium 150<br />

KuuKaaiuüv) Chios 109<br />

KaOvio? Milet 97<br />

KauoiXo; Pergamum 09<br />

Kai'i)üöTpio(; Epliesus 86. 88<br />

Kürpioio: C'üs 124<br />

Kucpioöbujpo; Cnidus 116<br />

KacpiöoKXfj? Eüdpxou Laodieea 167<br />

Kf s. Aiovüaioc<br />

Ktb Cibyra 160<br />

KtKiv^uc s. KuXiOTioc<br />

KtX Ambraciu 42<br />

Aup — Pergamum 70<br />

s. CtXukkioc<br />

KtXa Corcvra 43<br />

KtXaivtOc Milet 07<br />

KcXaivo Apamea 157. 158 zweimal<br />

TT AiX Armr|Tpiavöi; KeXtp Cotiaeum 162<br />

KX — TTpox Stratonieea Lyd. 150<br />

K^Xöoc Cilbiani sup. 135. Synnada 172<br />

'louiouj^vTioi; — Perinth 27. X. Pessinns 173<br />

Kdvbiboc — [Barga.sa 114] Harjiasa 118<br />

KevToupiavö:; s. Meviinroc;. (Xnriro^<br />

Aüp K^vTaupo? Aiovu Tli)atira 151<br />

Kcpaocü? 8. TToXefiaioc;<br />

Kepbujv Dyrrliachium 38 (dreimal). 39 (ftlnfmal).<br />

40. X<br />

KepKi Amisus 60<br />

KepKivoi; Apollonia 111. 36<br />

Kepp'tiivio? Diosliieron 136<br />

r K^öTioq Antioebia Syr. 174<br />

KdTTo? Tal)ae 122<br />

Keq)aXr|Vioc s. KfqpaXXrjvioc<br />

KtqjaXiuuv Pergamum 09. Lebedu893. SmyroalOS<br />

KX — Pergamum 70. 71<br />

KccpaXfXirjvio; Clazomenae 81. Philadelphia 144<br />

KecpaXo; Tliessaba 33. Abydns 73<br />

KriKi Tliasos 29<br />

Kt'ipiveoc; Jh-paepa 139<br />

Kt'iTUjp s. "AOrivobujpo;<br />

Kr)(piaibric Cbios 109<br />

Kriqpiao Atben 50. Apamea 157 (dreimal)<br />

Kriqjicöbiupoq Rhodus 127<br />

Kr]cpiaÖKpiTO(; Cbios 109<br />

Kr)qfiiao(piJüv Damastium 37<br />

Kl Atben 49<br />

[Kiripöc Saittae 140)<br />

KiSa s. tpavia;<br />

M TüXXioc KiK^pujv Magnesia Lyd. 141<br />

KiXac Magnesia Lyd. 141. X<br />

'Okt Kivßep Saittae 146<br />

[Kivüpac Saittae 146]<br />

KX Dyrrhacbium 40. Termessus 129<br />

Aüp KXabaioc; Tpoq)i|aou' Adramyteum 64<br />

KXäpoc Euromus 117<br />

Aüp — EÜTuxoui; Adramytoiun 64<br />

CiKiwio; — HadrianopoUs Tlir. 26. Paatar<br />

Ua 27. X. Traiana Augusta 28<br />

CKpißiüvio; — Smyma 104<br />

KXaöö s. GdXXoi;<br />

AöXXtoc; KXaaoiKÖq Aezanis 155<br />

KXaub Smyrna 100<br />

KXaubia s. BaoiXuu. Zriviuvi?. TTpÖKXa. Xaßia<br />

OüXttia KXaubia KXaubiavi'i Attuda 114<br />

KXaubiavöt; Aegae 75. Clazomenae 82. Attnda<br />

114<br />

— 'AöKXri TTauaa Poemaneni 72<br />

— Tepirdvbpou Pergamum 70. 71<br />

M Kapuivioc — Trapezopolis 122


[209] Dil' Beaintennanien auf den griechischen Münzen KX^iuv 33<br />

M OüXir Kapnivio; — Attuda 114<br />

r CaX — Sardes 149<br />

8. TTairia?<br />

KXaiibioi; Stratonicea Car. 120<br />

8. 'AtXaöv 'ATpiwtai;. ''AbMr|TO(;. 'Abpa(JTO<br />

KXeiToqnüv Samos 110. Cnidus 116<br />

KXeixuuv Chios 109<br />

(KXtiLOvuuoi; Dyrrliaehium 39]<br />

KXenuTdba


34 KXeujv Rudolf Müasterberg [210]<br />

— ZiuiXou nium 74<br />

'lou\ — Sardes 148. Eumenia 163<br />

M KaiKiXioi; — Philadelphia 115<br />

s. 'AX^Eavbpo?. "AvTinribrii;. Bdcraa<br />

K\eijuvu(jo


[211] Die Beaintennanien auf griechischen Münzen AdKiuv 35<br />

Kpyrrliaohiuiii 39. N<br />

KupiXXoc; Eiiliesus S8<br />

Küpoi; Nysa 142<br />

rKuppuXiac; E])hcsiis 8f)]<br />

Kupöuq Odessus 21. Ali'xaiiiler .M. .32 lOdessus)<br />

Küovu: Clazdiiieiiae sl<br />

KiiiivoipiXoc Clazdiiienai' Sl<br />

KunitXoc OiXtuv IJarce 2<br />

KujKÜt; Ephi-siis K'.^<br />

KujKoc Eiihc~iir- s(. Sardes 1 17. Apaiiica 157. 158<br />

'Zweimal . llic-rapolis 165<br />

— TTöXXifioc Hierapolis 165<br />

s. 'ATToXXuifvioi;<br />

Kuuuu .V|)


36 Aafj Rudolf MUnsterberg [212]<br />

Aa]u Athen 48. Amisus 60<br />

Aanaxibai; Achaia 52<br />

Aau^buuv Eiythrae 91<br />

AdiJio? Ambracia 42. Athen 48<br />

AaniTabiu(; Apollonia 111. 3G<br />

AoMTri Halicainass 118<br />

AaiaTTi'at; Cos 124<br />

Aa^uTTivri? Abydus 73<br />

AdiaTTK; Milct 97<br />

AduTTiToi; Jasus 119<br />

Aa|uitpiaq Ephesus 86<br />

AajiTrpöfjaxo


[213] Die Beauitennamen auf den griecliisi'hen Münzen Aiiöiuaxoc . 37<br />

'louX Aöfiö^to? Pergajnnm "1<br />

AoKiXio


38 Auöiij^vr|C Eudolf Münsterberg [214]<br />

Auai|aevr|i; Atlirn 48<br />

Avaioc, ("Aaaio;?; Jasus 119<br />

AuaiTTTTo? DyiTliachium 39. Athen 48 (dreimal).<br />

Cnidus N<br />

Auoiujv Dyrrliac'liium 39. N<br />

Aiiaujv Apollonia 111. 36. N. Acliaia 51. Rbodus<br />

127; s. 'Axi«;<br />

AujWiavöc Jlcthymiia 80. Philadelphia 145<br />

s. AoWiavöc<br />

AaiTÖi; Anactorium 43<br />

M Isindus 129<br />

Ma Athen 48. Cibyra IGO<br />

s. Ceu<br />

/V\dapKo


[215] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen M6V6k\v|C 39<br />

MorpiKiuv Byzantinm 2-1<br />

Morpo Chersonnesns Tanr. 18<br />

Morpöbaipoi; Tralles 15-t<br />

— TTpo£^vou Byzantinm 24<br />

Mdrpujv 'AtroXXiuviou Hierapolis 165<br />

8.


40 MeveKXfn; Rudolf Münsterberg [216]<br />

M Tenivio? — Milet 99<br />

r '\o\i\ — Smyma lOG<br />

S. 'AvTiqpiJüv. MriTpöbuipoi;<br />

MevexpoTTi; Alexander M. 32 (Chios). Thessalia<br />

33 (zweimal). ApoUonia 111. 36. Dyrrhaehium<br />

40. Mytilene 80. Ephesus 86. 89. Erythrae<br />

91. Milet 97. Priene 101. Smyma 103.<br />

Chios 109. Amyzon 112. Cos 125. Attalea<br />

133. Daldis 135. Dioshieron 13G. Hypaepa<br />

138. 139. Mostene 142. Apamea 158. Eume-<br />

nia 163<br />

— 'Axaöujvot; Erj'thrae 91<br />

— Armdoi) Erj'thrae 91<br />

— Aapu) (A oder Aapb) Amyzon 112. N<br />

— .... ^pioi; Smyma 103<br />

— .... a,ußa Smyma 103<br />

TT — Mytilene 80<br />

Aüp — EÜTUxi&ou Tralles 153<br />

T(i) K\ — Maeones 140<br />

s. "AvTKpüüv. 'A-rr€XXf|^. 'ATToXXiuvibrn;. 'AttoX-<br />

Xövio?. 'AttoXXiuvio?. Aa.udXn«;- 'Hpd-<br />

KXeoc. XapiEevoi;<br />

(AeviXaoc, Cyzicus 66. Smyma 103. Stratonicea<br />

Car. 120. Acmoaia 154<br />

— Armoöedvou? Aezani 155<br />

Aüp — Aezani 156<br />

M Aüp — Cotiaemn 162<br />

M MouX — Tliyatira 150<br />

Mev^naxo? Sardes 147. Acmonia 154. 155<br />

s. 'AireXXfic. "ApTejaäi;.<br />

M€V£a... Cos 124<br />

Mev£ae^vri


[217] Die Beamtennamen auf den Krieehisclien Münzen Mivu 41<br />

s. 'löXXai;<br />

MtivoKXfi; Ancvra Phr. 157<br />

MrivÖKpiTC«; Ephesus 86. Sardes 147 ; 3. Kpd-ni?<br />

Mrivcxp s. AiööuupOs<br />

Mrivcxpa Apainea 158<br />

MrivotpdvTi? [Epliesns 8»;]. Smyma 104<br />

— TciuoKp Hadrianei* 67<br />

Mrivö


42 Mipn Rudolf Münsterber? [218]<br />

Mipri s. Miepric i<br />

MXfiboi; ApoUonia 111. 37<br />

Mva Dyrrhachium 40<br />

Mvaö Amisus 00<br />

Mvaöa-föpai; Athen 47 (zweimal)<br />

Mvdoavbpo; Khodus 127<br />

(Avaaiai; Athen 49 (zweimal). Milet 98<br />

— Armr|Tpiou Ilimii 74<br />

Ti K\ — Sardes 148<br />

Mvaar|v Apollonia 111. 36 (zweimal). Dyrrhachium<br />

38. 39 (zweimal). 40<br />

Mvamdbrii; Teos 107<br />

Mvaaiat; Apollonia 111. 37<br />

Mvaoieeo? Cnossus 56. Cnidus 116<br />

MvaaiK\fi(; Athen 50<br />

MvaoiXaoc; Achaia 51<br />

Mvaaiiuaxo; Philipp II N. Cos 124. Rhodns 127<br />

Mvdöniiro? Cos 124. Phaseiis 128<br />

Mvdauuv Acarnanes 43<br />

Mvri Parus 59. Caunus 115<br />

Mvrjuujv Rliodus 127<br />

Mvr)a 'kpo lladrianopolis Phryg. 164<br />

Mvrjaavbpoi; Clazomenae 81<br />

Mvrjöapxoi; Athen 47. Ephesus 86<br />

Mvria^ai; Milet 98<br />

Mvriöibrmo; Saums 110<br />

Mvricrieeoi; Cnossus 56. Elaea 77. Clazomenae<br />

81. Milet 98<br />

— 'Ep(jo lladrianopolis Phr. 164<br />

s. TTatruXo?<br />

Mvriai^axo? Clazomenae 81<br />

Mvfjöi; Achaia 51<br />

Mvr|aicpiXo5 Ephesus 86<br />

Mo Laus 11. Athen 48, Cihyra 160<br />

MooT^Tri«; Tabae 122. Cibyra 160<br />

MöbeaöToi; Euhippe 117<br />

MöbeaTo; Tralles 154<br />

'AXqpfivoi; — Cyzicus 66<br />

T Aüp — Ancyra Phr. 157<br />

Caß — Nicopolis 21<br />

Moi Olbia 19. Sinope 61: s. Biujv<br />

Moipaf^vr|(; Ephesus 86<br />

Moipa^öpac Ephesus 86<br />

Moipäi; Colophon 83<br />

Moipidbr|


[219] Die Beamtennamen auf den griechisclien Münze NiKi'ac 43<br />

MOpiuv Athen 48. [Hypaepa 138]<br />

Ti KX — Colophon 83<br />

Muhesus 8(><br />

NauKubri«; Apollonia Thr. 24<br />

NaumKpdTTi(; I'ha«clis 128<br />

Nauo{Xoxo


44 NiKi'ac Kudolf Münsterberg [220]<br />

r 'lou\ — Germe 136<br />

Oüa\ — Metropolis Jon. 96<br />

NTkk CjTcne 1<br />

N(6)iK0 Pandosia 13. Achaia 52<br />

— 'A\e Clazomenae 82<br />

NiKÖßouXo; Aenianes 35. Leucas 44. Aetolia 44<br />

NiKOT^vric; Athen 46. 49 (zweimal). 50<br />

NiKOTV€ Athen 49<br />

NiKob Alexander M. 32 (AmphipoUs)<br />

NiKÖ&a|ao


[221] Die Beamtennamen auf den griecliisclien Münzen 'Opvüuevoc 45<br />

EcvokX»^? Chereonnesus Tanr. 18 Apollonia III.<br />

37. [Dyrrhachium 40.] Athen 49. Ephesus 8G<br />

EevoKpdnn; Tarent 14. Athen 48. Chalcis 59.<br />

Cyme 76. Srayma 103. Rhodus 127<br />

— H€voicpctTou Aphrodisias 112<br />

— 01. . . . Saitles 147<br />

X — Pergamum 70. 71<br />

8. "EiriKpäTTi«;<br />

£€v6KpiT0(; Sicyon Ö4<br />

— 'HpaxXei !»arde8 147<br />

EevötißpoTo;; Co» 124<br />

EevoM^vTii; ThjTreum 44<br />

H€v6tiuo


46 Opo Rudolf Münsterberg [222]<br />

Opo Neapolis Camp. 12<br />

'AiToWocpdvrii; 'Opoßixrii; Smyrna 102<br />

'OpövTtii; [Chersonn. Taur. 18.] Achaia 52. Cory-<br />

cus 130<br />

KX — Trapozopolis 122<br />

'OpaiKpaTV)!; s. A^iuv<br />

"OpöiiTTTo? Ephesus 87<br />

"Opqpioi; s. MrivöcpavTO?<br />

Opxan^vio


[223] Die Beamtennameii auf eriechischen Münzen TTebieuc 47<br />

KX — B€ TraUes 153<br />

n KX — Tralles 153<br />

TTovo Cyme 77<br />

M "Ippioi; N€p(iTio


48 TTebiuv Rudolf Münsterberj? [224]<br />

TTttujv Amorium 15G<br />

r TTotriXXio^ — Laodicea 168<br />

TTeiea-föpai; 'AireWiKÜJvTo:; Erythrae 91<br />

TTeieaföpri; Ephesus 87<br />

TTeieiac Myndus 119<br />

0\ TTeivdf»o(; Cidyessus IGl<br />

M Aüp Ct TTeio? "OXun Daldis 135<br />

s. TTiO(;<br />

[TTeioa-föpric Abdera 23]<br />

TTeiarivujp l'aros 59<br />

TTeiöi Aiinsus 60<br />

TTeioia; (Teiöia??) llliodus 127<br />

TTeiöißouXot; I'aros 50<br />

TTeiaiKpdTric Khodus 127<br />

TTeiöiXaoi; Leucas 44<br />

TTeiöiviKO? Cnidus 117<br />

TTeiönnroc Laconia 55<br />

TTeioiaTpaToc; Alexandria 74. Mytilene 80 (Ale-<br />

xander M.). Saiuos 111. Cnidus 117. llhodus<br />

127<br />

s. TTiaoiOTpaToc<br />

TT ejiaujv Athen 48. C'idyessus 161<br />

Ti K\ — TepTuXXeivoc Synnada 171. 172<br />

Ti KX TTewujveivo? Teos 107. 108<br />

neX Tabae 122<br />

TTeXa Achaia 52<br />

TTeXdTujv Ei)hesus 87. Apamea 159<br />

TTeXaoTÖ? Argos Arg. 55<br />

neXi Thebae 46<br />

TTeXXavrjai; Achaia 52<br />

TT^XXk; Apollonia 111. 37<br />

TTeXXiuvio


[225] Die BeamtennaraPii auf den grieehi.solien Müiizin TToöi'fteuK 49<br />

— Kcpao^iu; '-da€ic Sariles 147<br />

TToX^jiapxo; Leucas 44. Kpliesns 88. Seleucia<br />

CiL 131<br />

TToX^muv Athen 49. 50. SiniTna lO.j. [X.] C'idranms<br />

115. Seleucia CiL l.'M. Hypacpa 13'J. Lao-<br />

dicea IfiT<br />

— CcXeyKou Cidramus 115<br />

"AvT — Milet 99. Laodicca K;?<br />

Aüp — Scei)sis 74<br />

». "Aprefiä?. Ziivujv. TTuufpiXoc. CeXeuKo;<br />

TToX» Tliessalia 34. Milet<br />

12-2<br />

TToXidvör)? Cyrene 1<br />

noXiaveo; Chios 109<br />

TToXiTri«; .o


[)0 TToai&r|io


[227] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen Poutpeivoc 51<br />

TTue^a«; Thessalia 34 (-€0i;?). Ephesus 87. Xea-<br />

polis Cur. 120 (-£0^?). Stratonicea Car. 121<br />

— Ca߀iviavoü Stratonicea Car. 121<br />

s. Bituv. 'EpjiOKXf);<br />

TTOeeoi; Clazomenae 82. Colophon 83. Lebetlus<br />

93. Smyma 103<br />

— MriTpobtüpou Eiythrae 91<br />

s. Biiuv. 'EpiiOKXfi?. TTuO^a?<br />

TTuOepuo? Erythrae 91<br />

TTOerii; Abdera 23<br />

— TTapji€viöKOu Enthnie 91<br />

— TTüeou Laodicea 1G7<br />

s. Annooe^vri?<br />

TTuOlKUJV 8. OlXiOKO?<br />

TTueivvti; Abdera 23<br />

TTOeiifito; Sinope Gl<br />

TToeic; Cjme 76. Phoeaea 10


52 PoOcpoc Eudolf Münsterbere [228]<br />

PoOtpoc; Methyinna 79. Milct .98. Sardes 148.<br />

Hadriauopolis Plir. 164<br />

— EÜTUxo'J


[229] Die Boaiiitfiinamen auf den irriccliisclu'ii Miu CoXujv 53<br />

'louXia Cc'o uripa Byzantium 20. AciiiDiiia 155<br />

C€(o^ufipo(; Hadrianopolis I'lir. 1(J4<br />

AiX — Byzantium 25<br />

AtiaiXio? — Byzantium 25<br />

A Aoi)vio. Xa;.'illS S7<br />

Ckö .ViiiiMis CO, .Mithradatrs 1 r,{)<br />

CKOTTuflllS Eplll'MIS S7<br />

CKoniic raiitiiMpafiiiii 19<br />

CKoTTtXiuvd; rciiiiMKitliyrar 172<br />

Ckott^Xioc; 'riii'iiirMdlliyrao 172<br />

CküTTTIc; ElllllSUri i^7<br />

CKOöT()Kr|; Eysimarlms 29 .Scstus?;<br />

CKptitiujv € iav6c A])lirodiriias 113<br />

KX - riini-afa 100<br />

CKpi|!ujvio; s. Ziioipoc. KXäpo?<br />

Cki) s. 'AtroXXohuupoc;<br />

CKuBric r(iiiii.'i21. Naxiis59. Eii1jpsmsS7. Mai,'nc-<br />

sia Jon. 9 1. Mllct 9S<br />

s. '^\flä;<br />

CkuHivoc Coldpliiiii s:!. Pliildiiicliimi 109<br />

CkuXXiujv Ma.L'iicsia Juri. 9 1<br />

Cki'iuvoc .Villen 10. Cliios 109. A]ianiea 158<br />

— AtiuiiTpiou Apamea 158. 159<br />

s. 'lucjujv<br />

CKupHdvfic Ilyrrliaeliiuiii 10<br />

KX C^uip(^r^l): Teniinis 79<br />

Cuff)T6pi: s. ZutpTOpiE<br />

CuiKuOoc Athen 49<br />

CuophoTopLiov K(iX .Miilera 23<br />

COKC S. TUTlKVOs<br />

CoX .\ntioehia Car, I 12<br />

CoXt .\ni(iiiiiiii 15ii<br />

CdX X luv Samollirace 29. Eiihesns S7. Apamea


54 CöXuiv Rudolf Münsterberg [230]<br />

— 'ApiOTobriiuou Tabae 122<br />

CÖCTöio; Lampsacus G8<br />

s. XapiK\f|(;<br />

Cou^Wio? s. MapKiavö;. CuiXXio?<br />

CouXiriKio; Aezanis 156<br />

s. 'EpiaötpiXoi;<br />

Coupa? Caesarea Capp. 173<br />

Cöqjio; D^Trhachiuin 40<br />

Aüp CocpiOTr](; Cyzicus CG<br />

CoqpoKXfl; 'Epfjofivou (TijuoH^vou) Cos 125<br />

Ctt€X Laus 11<br />

Cirepxäc; Cyme 76<br />

Cxa Laus 11. Neapolis Camp. 12. Athen 49.<br />

Antiochus VI 174<br />

s. 'AitoXXiuvtoc. 'ArTaXiavö;. 'HpaKXe(br|(;.<br />

MaTpoKXfji;. TTeio;. Poütpoi;. Ctotio?. Cxa-<br />

TiXio?. Ta6Tä


[231] Die Beamtennamen auf den griechischen Münzen Teiua-föpri; 5o<br />

— 'Apiareibou Amorium 156<br />

— AriuTiTpiou Aezanis 155<br />

— EüööSou Aezanis 155<br />

— H€voerii>[(olis 172<br />

T OX — Cotiaeuiii KJl<br />

Cu>ai Tarent 14. Athen 48. Achaia 52<br />

CuiOiac; SjTacus 17. Acbaia 52. Sinope 61<br />

Cujöißioc; Heraclea Luc. 11. Athen 47. l'riene<br />

101<br />

C{ua\yivr]


öß Teiiuöeeoc Rudolf Münsterberg [232]<br />

Tfeiinöeeoc Leucas 44. Amisiis 00. Ephesus 87.<br />

Hilft 98. Phocaea 100. Teos 107. Hyllarima<br />

118. N. Ehodus 127. Acmonia 154. Synnada<br />

171. Traianopolis 173<br />

A — Apollonia Car. 113<br />

Aüp — Magnesia Jon. 95. Blaundus 134<br />

s. Biujv. N\evibr\ixoz<br />

T(e)inoKXf|


[233] Die Beamteniiauieii auf den griechisclien Miinzfu (fdivvoc 57<br />

s. 'AttoXo?. 'Hpd?<br />

Tinujpö? Milet 'JÖ<br />

Tiv€iO(; s. PoOqpo^<br />

Tiöax Cos 12b<br />

TiTiavö


58 Oaiöxri; Kudolf Münsterl)erg [234]<br />

«taiöTri; Cos 125<br />

Oaixai; s. AicpiXo;<br />

a\a Hierapytna 57<br />

d\aiKOi; Phocis 45<br />

OaXaKpiujv Dyrrliachium 40. N<br />

0dXaKpot; ApoUonia 111. 3G (zweimal). Corcyra<br />

43<br />

OdXavGoi; Athen N<br />

(paKKa (aX\i) Athen 48. X<br />

Oava Abdera 23. Chios 109<br />

avaTÖpa; Clazomenac 82<br />

(favuYÖpric Clazonienae 82. Ephesus 87<br />

s. Aiöbuupoq<br />

avaöuaiuuv Khodus 128<br />

OduXoi; Abdera 23<br />

0oup reaoio? — Chios 110. N<br />

Ouöo? Hierapytna 57<br />

«t>auaT(e)Tvo(; Peltae 169<br />

avaT\va Sed Byzantiuni 25<br />

MouX «t'auaTiviavöi; Marcianopolis 20<br />

Aüp flJauaiößaKxo? Stratonicea Lyd. 150<br />

I OaüCTTOc<br />

Chios 109<br />

Aüp — BaKxiou Stratonicea Lyd. 150<br />

'louX — Colophon 83<br />

CeE 'louX — Genne 136<br />

Odoiv Rhodus 128<br />

0ei Tarent 14<br />


[235] Die Beamteiinamen auf den griecliisclieii Miinzeri OiXojv 59<br />

iPiXi&a? Milet 98<br />

iXiKÖ(; Acaniaues 43<br />

\ — Eumenia 1C4<br />

0iXivO(; s. 0iX € "ivot;<br />

iXiO(; 8. 'Apiöxeü?<br />

r^aoio^ OiXimtiKÖi: Hierocaesarea 138<br />

«tiXiTTiroi; Alidera •2;(. Alexander M. 3.! (C'liios .<br />

Tliessalia 34. Apollonia 111. 30. Dvrrha-<br />

chiuni 40. En-tria (Jo. Lanipsacus GS. Mile-<br />

to|K>li8 ()8. DanJaims 74. Epliesus 1^7. Erv-<br />

thrae 91. Phooaea KX). Cos 1_>.0. [Phila-<br />

delphia 145.) Iiemetrius I 174<br />

— Ktvraupiavöi; Tralles 153<br />

dl — Hieroeaesarea 138<br />

». 'A


60 0i\tUV Rudfjlf Münsterberg [236]<br />

— HpooüjvToc; Erytlirae 91<br />

s. 'ETnTuvxctvtuv. Küi|)e\oq<br />

0iXujvibac Apollonia 111. 37. Dyrrhacliium 38. 40.<br />

41. Corcyra 43. Lacoiiia 55. Kliodus 128<br />

s. OiXovibac;<br />

«PiXtuvi&ric x\tlieii 4S. Smyrna 104<br />

s. Aiovüaioc. Z^iepTÖpiE<br />


[237] nie Beamteiinameii aut'ili'ii irrii'cliisclicn Münzen "QraKoc 61<br />

Xaip Neapolis Camp. 12. (llbia 1','. Istrus 20.<br />

Athen 48. 40<br />

Xaipia(; Aiiibracia 42. Acliaia 52<br />

8. 'Aöriva-föpac. 'Hpäq<br />

Xaipeqjcivrn; Antaminis 74<br />

Xaip€(pü)v C'yrene 1<br />

Xmpri.uiuv Sainos 111. Hariia.-^a llS. Xysa 14;5<br />

Xaipr)v Apollonia III. KT<br />

Xaipi Paro» 59<br />

XaipUXo(; Dyrrliacliium 41<br />

Xai'pnnro(; Abdera 2;i. Cos 1 25<br />

XaipK Cyrene 1<br />

\a\p\Tr\


62 AcUius Rudolf Münsterberg [238]<br />

L Acilius Carthago nova G<br />

M' — Sicilia 16. Pariura 69<br />

M — Candidus Corinth 53<br />

3/' — Glabrio Africa 1<br />

PAebitti u s Pella 30. Corinth 53<br />

P— .S>/ Corinth 52, 53<br />

Sex — Caesarangusta 5<br />

L CertHS Aeficius Corinth 53<br />

C Aelius Onuba 9<br />

Q — Osca 9<br />

C — Candidus Clunia 7<br />

M — Maxumus Osca 9<br />

Q (P?) — Proculus Osca 9<br />

L — Seianus BiMlis -i<br />

Q A ein Hins Calagurris 5<br />

M — Laheo Cnossus 57<br />

L — Maxumus Saguntum 9<br />

C — Meto Clunia 7<br />

M — Severus Ilici 8<br />

s. Aimilius<br />

Aeschinus Caes l Cnossus .57<br />

Aesillas Macedoiiia 30<br />

Africanus Fahiits Maximus B} zacene 2. Ha-<br />

drunietuni 2. Hippo 3<br />

L Af/rius Ces Carteia G<br />

M Agrippa Cartliago nova6.Gades8. Sinope61<br />

P Camniiis — Corintli 53<br />

P yi}>san(i)us — Corintli 53<br />

T Ahius rfValentla 10<br />

Cn Aimilius Carteia G<br />

L ~ Obulco 9<br />

M — Cnossus 57<br />

s. Aemiliiis<br />

C AI Pomp Carthago 2<br />

L Cae Alacer Ereavica 8<br />

M Postumius All) in US Carthago nova 6<br />

C Alius Bala Sicilia 16<br />

C Alliarius Caesaraugusta 4<br />

A Allienus llauretania 3<br />

C Aisamts Caesaraugusta 4<br />

C Cell A m h Toletum 9<br />

Cn A m i Carteia 6<br />

Cn DomHius Ampianus Caesaraugusta 5<br />

T Ampi US T f Pergamum 69. Epliesus 88.<br />

Tralles 152. Laodicea 167<br />

77 Claudius Anaxilaus Corinth 53<br />

T Anici u s l'arium 69<br />

L Auius Paestnni 12<br />

P — .Sicilia 16<br />

Q — ebd. 16<br />

2. Lateinisches Namensregister<br />

Annius .Sicilia 16<br />

L — ebd. 16<br />

PI — ebd. 16<br />

M Antonius Ant Baesuris 4<br />

M Sempronius — unbestimmt 175<br />

P Ant est i US Calagurris 5<br />

C (Q? M?) Antonius ebd. 5<br />

M— Clunia 7. Halaesa 17. Pella .30. Cnossus<br />

57<br />

P — Clunia 7<br />

T — Clunia 7<br />

M — Aris Dyme 53<br />

M — Ilipparchus Corinth 53<br />

C Julius — Cnossus 57<br />

M — Orestes Corintli 53<br />

M— Ther PI IMh äO<br />

C Laetilius Apaius Cartliago nova 6<br />

C Apronius Utica 3<br />

L — Clypea 3. Hippo 3<br />

L Appuleius Carthago nova 6<br />

Apuleius Sicilia 16<br />

L — Deeimus Myrtihs 8. Urso 10<br />

L — Massa Paestum 12<br />

C Carrinas Aquilus Caesaraugusta 5<br />

C Valerius — Turiaso 9<br />

C Aquinus Mela Carthago nova 6<br />

L Caec — Turiaso 9<br />

Cn A >• GraciUs Clunia 7<br />

C Arh Brundusiuni 11<br />

L Arg Carteia 6<br />

M Antonius Aris Dyme 53<br />

Aristo Carthago 2<br />

C Arrius Clunia 7<br />

C ~ Af Dyme 53<br />

P — Calagurris 5<br />

L — Peregrinus Corinth 53<br />

C Arruntanus Baibus Melite 1<br />

L Artu Paestum 12<br />

L Aruntius Pella 80<br />

As s. Sisbe<br />

C Asinius C/'Ephesus 88<br />

P Asuill i u s Paestiun 12<br />

PAt Sicilia 16<br />

Cn Atelius Cartliago nova 6<br />

Cn — flaccus ebd. 7<br />

P Atellius Cyiene 2<br />

M Vipsanus (Musanus) Athenio Tyndaris 17<br />

L At ini US Obulco 9<br />

M Atius Baibus Sardinia 17<br />

L Atratinus Flotteuiirät'ekt 16


[239] Die Beamtennamen aul' den griechischen Münzen Cep 63<br />

L Atteius Fuscus Butlirotuni 42<br />

C Julius Atticus Tingi 4<br />

Au Sieilia 16<br />

AufidiuB Hispania 10<br />

C — Gemellus Caesaraugusta 5<br />

L — Pansa Celsa 7<br />

L Papirius A citus Ilici 8<br />

C Axiui Paestum 1-2<br />

Septumius babius Lnceria 11<br />

L Bacciua Celsa 7<br />

— Fronto Celsa 7<br />

CBaebius P f Dium 30<br />

J — I'ella 30<br />

L — Calagurris 5<br />

P — Dium 30<br />

Q — Flarus Calagurris 5<br />

Cn — Glabrto Sagunt 9<br />

P — Pollio Carthago nova G<br />

L — PriseUS Calagtirris 5<br />

•V — Sobrinus Sagunt 9<br />

P Cotta An/ Sieilia 17<br />

C Alius Hallt ebd. 10<br />

Baibus Gadcs >i. Sieilia 16<br />

C — Celsa 7<br />

C Arruntanus — Melite 17<br />

M Alius — Sardinia 17<br />

C Semjfroiiius Uarha Calagurris ö<br />

MBarb alius Pariuni 69<br />

Q — Pariuni 69<br />

D C Bassus Carthago 3<br />

J/ Xorius — Corintli .')3<br />

L Ruaticelius Basier na Dium 30<br />

M Batus His))ania 10<br />

Jtf Bellius Proculus Corintli .VJ<br />

L Bennius Carthago nova ij<br />

L Bibulus M f<br />

Flottenpriifi'kt 10<br />

M Bitlius\imnA\mmn 11<br />

L Xumilorius Bodo Lascuta 8<br />

P Terentius — Laseuta 8<br />

C Oranius Brorrh ii.i Calagurris 5<br />

Cn Bucci) Celsa 7<br />

L Pompeius — Celsa 7<br />

VetUius — Celsa 7<br />

L Cae Sieilia 10<br />

L,— Alacer Ercavica 8<br />

M Caec Celsa 7<br />

L — Aijuinus Tiiriaso 9<br />

— Ku Halaesa 17<br />

C — Se renus Turiaso 9.<br />

Caecilianus Osca 9<br />

Q Caecilius Jorinus Utica 3<br />

T — Lepidus Caesaraugusta 5<br />

Q — yigfr Corintli 53<br />

L — }'ius Utica 3<br />

-V — Severxs Turiaso 9<br />

C Ca erf (HS Carthago nova 6<br />

T Caelius Clunia 7<br />

C — Candidns Chmia 7<br />

L — Clemens Paostuni 13<br />

C — Pux Utica 3<br />

L — Pres ('lunia 7<br />

Citesar Carthago nova 6. Maeodonia 30<br />

~ flWhäO<br />

C — Caesaraugusta 5<br />

C — Ti n Cartliago nova 7<br />

Ti — Paestum 13. Ciiossus .J7<br />

Ti — Am/ Paestum 13<br />

inip --- Carthago nova (><br />

s. Dri(.ii


64 Certiis Rudolf Münsterbers: [240]<br />

L Certus Aefkius Corintli 53<br />

T Cervius Caesaraiigusta 4<br />

L Agrius Ces Carteia 6<br />

M Cestius Henna 17<br />

Sex Cethegiis Celsa 1<br />

P Tadius Chilo Corintli 52<br />

M Tullins M f C/cej-of^»^ Apaniea 158. Laodicea<br />

167<br />

Citheron i. Cijfheron<br />

Ti Claudius Anaxilaiis Corintli 53<br />

Ti — Optatus ebd. 53<br />

P Mein ins Cleandrus ebd. 53<br />

Clemens Caesaraugusta 5<br />

L Caelius — Paestum 13<br />

Ti Clodiits Fhivus Caesaraugusta 5<br />

L — Macer Carthago 2<br />

L — EllfUS Agrigeut 16<br />

C (A?) Cocceius Butlirotuin 42<br />

T C eJ iu s Procuhts VAc'i ?><br />

Ciiilius Caldus Toletnn) 9<br />

C Cominius Paestum 12<br />

SaJassus Comitialis Agrigent 16<br />

Compostus üsca 9<br />

3' Cafpurnius Con Clunia 7<br />

CojirfMC Cartliago nova 7<br />

Conp Onuba 9<br />

T Considius Chmia 7<br />

P Cor Hispania 10<br />

Coranus Vama 10<br />

L — Valcntia 10<br />

Cordiis Diuui 30<br />

Cn Cornelius Paestum 1><br />

L — Bnmdusiuin 11. Butlirotuin 42<br />

P — Bailo 4. Sieilia 16<br />

L — Calidus Bilbilis 4<br />

P — Dolahella Clypea 3<br />

C — Florus Ercaviea 8<br />

L — Fronto Celsa 7<br />

T — Maternus Clunia 7<br />

C — Pefectus Bilbilis 4<br />

L — Terrenus Celsa 7<br />

D Sextilius Cornutus Hadrumet 2<br />

i' Co«« Ä(/ Sieilia 17<br />

Crassipes Sieilia 16<br />

Crassus Cyrene 2<br />

Licinius Cr esc eil s Tui'iaso 9<br />

Q Tereiitius Cnlleo Lilybaeum 17<br />

Q Cur ins Carteia 6<br />

C Curnta Carteia 6<br />

D — Cirta 3<br />

M (C) — Carteia 6<br />

Cytherun (Citheron) Cnossus 57<br />

P Dastidius Butlirotuin 42<br />

P De Brundusiuin 11<br />

L Ajndeius Decimus MjTtilis 8. Ürso 10<br />

C Julius Dionijsius Tjndaris 17<br />

M Doius Paestum 13<br />

P Cornelius Dolahella Clypea 3<br />

C L Dominus Ceiilialoedium 17<br />

Domitixis Osea 9<br />

Cn — Celsa 7<br />

P — Corintli 53<br />

Cn — Ainpianus Caesaraugusta 5<br />

Cn — Proculus Sieilia 16. N<br />

L — Bolus Clunia 7<br />

Dossen(n)us Cnossus 57<br />

Drusus C'«(sa/- Utica 3. Acci 4. Caesaraugusta 5.<br />

Carteia 6. Cartliago uova 7<br />

Durmius Diuin 30<br />

M Ef/natius Paestum 13<br />

CFahius M f Pcrgamum 69. Ephesus 88.<br />

Tralles 152. Apamea 158. Laodicea 167<br />

L — Calagurris 5<br />

M — Caesaraugusta 5<br />

Q — Sieilia 16<br />

Africanus — Maximus B3zacene 2. Hadru-<br />

met 2. Hippo 3<br />

C — Cafnliis Hadruinet 2<br />

L — Postumus Sagunt 9<br />

L Fabricius Cyrene 2<br />

M — Caesaraugusta 5<br />

Fadius Paestum 12. 13<br />

Cn — Caesaraugusta 5<br />

D — Paestum 13<br />

L — Paestum 12<br />

M Falcidiüs Carteia 6<br />

C F((»H(»s Ephesus 88. Tralles 152. Apamea<br />

158. Laodieea 167<br />

Fa t Bailo 4<br />

L A Faust US Carthago 3<br />

Sex Tadius — Utica 3<br />

C Cassius Felix Utica 3<br />

L Julius — Paestum 13<br />

L Fenestella Turiaso 9<br />

C Valerius — Caesaraugusta 5<br />

C Fenius Calagurris 6<br />

M' Flavius Festus Caesaraugusta 5. Celsa 7<br />

M FictoriusFcllASl<br />

Cn Atelius Fl accus Carthago nova 7<br />

Q Fulrius — Corintli 53. X<br />

Cn Poni — Carthago nova 7<br />

L Statius — Sieilia 17<br />

C Puconius Flamin inus Corintli 53<br />

L Flaminius Hadrumet 2<br />

M' Flarius Festus Caesaraugusta 5. Celsa 7<br />

Q Bachius Flarus Calagurris 5<br />

Ti Clodius — Caesaraugusta 5<br />

C (L?) Valerius — Calagurris 6


[2411 l)ie TJcaiiitcnnaiiu'n aiit':!<br />

C Fufius Colsa 7<br />

T — Cnossiis 57<br />

Fulrianus Cacr^araii^'iista •'><br />

C'n Fulvius Cn /"("a.stiilo 7<br />

M — Celsa 7<br />

Q — Bruniliisiiiin 11<br />

Q — Flacriis Coriiitli<br />

.">:!. N<br />

C — ButÜHK ('ala<br />

C Keicius l'acstiiiii l:i<br />

M — Frinitii Billiilis 4<br />

— Pollio Cartliairo nova (><br />

C Julius II e ras (,'orintli '>''><br />

C llerennius l'clla ;il<br />

M Diiiiii :(0<br />

llihirus Cartliasro nova<br />

M Antonius lliiipmrh ii s (DriMlIi .'


()t) Liüineiiis Rndolf Münsterberg' [242]<br />

C Licincius Gallits Bjzacenc -1<br />

C fioUius Paestuin 13<br />

L — Cyreno 1<br />

F Long US Tyndaris 17<br />

T Pomp — Clunia 7<br />

L Terentius — Ilici 8<br />

M' Sulpicms Lucanus Turiaso 1)<br />

C Luden US Valpntia 10<br />

JrHcins Sicilia 1(><br />

C — Pf Cartliago nova (><br />

L Lucretius ('ae:<br />

C Maevius'PtLcaXwm 12<br />

Maior Tingi 4<br />

C Malus CfPollio Carteia G<br />

gjl/a? Sicilia 16<br />

Malleolus Cartliago nova 7<br />

L Manlius Ilici 8<br />

Q — Bailo 4<br />

T — Tf Sergia Brntol)riga 4<br />

M Mar Sicilia IG<br />

C — Capella Calagiirris 5<br />

i'il/arc Sicilia IG<br />

M G?-anius Marcellus Apainea Bith. Gl<br />

C Marcius Carthago nova G<br />

L — Carteia 6. Paestuin 12<br />

V Marius Calagurris 5<br />

L — Turiaso 9<br />

C — Vegctus Turiaso 9<br />

M Pontius Mars US Turiaso 9<br />

C Vibius — Utiea 3<br />

Marullus Osca 9<br />

L Apuleius Massa Paestum 12<br />

T Cornelius Maternus Clunia 7<br />

C Matuinus Parium 69<br />

Maximus Butbrotuin 42<br />

Q — Caesaraugusta 5<br />

L Sempronius — Celsa 7<br />

Äfricanus Fabius — Byzacene 2. Hadru-<br />

inet 2<br />

M AeUus Maxumus Osca 9<br />

L Aemilius — Sagunt 9<br />

M Paccius — (auch Macxiinnis) Halaesa 17<br />

L Me Sicilia 16<br />

C Aquinus Mela Carthago nova 6<br />

P Memius Chandrus Corintli 53<br />

M Memmius Calagurris 5<br />

T Valerius Merula Calagurris G<br />

T Octavius Metal Clunia 7<br />

Q Metellus Plus Scipio Pergamum G9<br />

C Aemilius Meto Clunia 7<br />

Mil Paestum 12<br />

C Postum ius — Calagurris 5<br />

Milesius Buthrotum 42<br />

Mineia 3/ /"Paestuin 13<br />

C Minius Q f Carteia 6<br />

P Mion Hispania 10<br />

C Modius (?r/"Luceria 11<br />

Montanus Caesaraugusta 5<br />

Q Terentius — Ilici 8<br />

Muc Parium 69<br />

P Sittius Mugonianus Cirta 3<br />

L Munatius Henna 17<br />

C Munius Valentia 10<br />

Mus an IIS Athenio Tyndaris 17<br />

L Mussidius Tyndaris 17<br />

C — Priscus Corintli 53<br />

Mutumbal Carthago 2<br />

Q Naevius Sura Buthrotum 42<br />

Nasa Sicilia 16<br />

L Nepos Celsa 7<br />

P Julius — Clunia 7<br />

C Nerius Africa 1<br />

Nero Caesar Utica 3. Caesaraugusta 5. Car-<br />

thago nova 7<br />

Ti — Carthago nova 6<br />

C Julius Nicephorus Corintli 52<br />

Q Caecilius Niger Corinth 53<br />

A Hiriuleius — Buthrotum 42<br />

Sex Pomp — Celsa 7<br />

C Ninius Carteia G<br />

Nonius Pella 31<br />

L Kovius Turiaso 9<br />

M — Passus Corintli 53<br />

L Nävus Calagurris 6<br />

CJ\'HCjaObulco9<br />

C Numi Valentia 10<br />

L Numitorius Bodo Lascuta 8<br />

M Oci Paestum 13<br />

Octavius Corintli 53<br />

Cn — Dyme 53<br />

M — Paestum 13<br />

Q ~ Paestum 13<br />

r—JV/e/aZ Clunia 7<br />

Odacis (Odasis) Vama 10<br />

M Ofillius S . . . Caesaraugusta 5<br />

Oppius Sicilia 16<br />

M— Cupito Flotlenpräfekt 16


2431 Dif Roaintoiinanicn auf doii trriecliisclicii Afiinzcii Q^iinrtiiirs<br />

Q -<br />

.v//»« Cartcia fi<br />

Ti ('laudiui Optatii^ Ciiriiitli ö:!<br />

A Vergilius — Pae.stuni 1.'!<br />

M Antonius Orestes Corinth 5H<br />

C Otacilius Celsa 7<br />

M Paecius Ma(c)xumiis Hala(>sa 17<br />

C Paconius Flamininns f'orintli M<br />

Palikanus Cyreno 'J<br />

L C'elsius(-idiust) l'n l iidal ii n Tiiriaso 11<br />

C Heins Pamphilus Corintli ')_>. ö:!<br />

L Aufidius Pania Celsa 7<br />

/> Pap ir ins Aritiis Ilici H<br />

Q — CarÄo Ilici 8<br />

Q Paquius Kufus Pariuin 6it<br />

C Pomponius Parva Caesaraug^usta 5<br />

L Passienus Rufus Byzacene -2<br />

Patellius Cyrene 2<br />

C Caelius Pax Utica 3<br />

C Pedecaius Cartcia 6<br />

Q — Carteia C.<br />

Peregrinus Osca 9<br />

L Arrius — Corinth 53<br />

P« PeUa 31<br />

C Petronius Cnossus 57<br />

11 — Cnossus 57<br />

T— Ilici«<br />

Pic Parium 69<br />

C Pin nius Coriiith 53<br />

L Hutilius Pisa Corinth 53<br />

L Cueeilius Pius l'tica 3<br />

Q Melelhis -- Scipiu l'crifamiim (>'.'<br />

PI B. Annius. Antonius<br />

Q Pontius Pia Turiaso 9<br />

irP/acirf/u» Corinth 6J<br />

M Plaetoriua Tram/uilliis Calasriirrl'* 5<br />

L Rutilius Plane US Corintli 53<br />

A Plautius Cypnis 13J<br />

Plotius Pleb Cnossus 57<br />

Pol Ho Cnossus 57<br />

/' liaehius - - Carthago iiova (i<br />

C Heins — Corintli 53<br />

Heltius — Carthapo nova (><br />

.SVjr Julius — ebd. 6<br />

C Maius C f— Cartcia G<br />

C Julius l'nlyaenus Coriiilh '13: > TTiiXuuivd;<br />

A Vi) III Sicilia 16<br />

UutlinitilMi I -.'<br />

Sr.r \i


68 liains Hudolf Münsterbergr [244]<br />

L Rains Carteia<br />

Recttis Turiaso 9<br />

C — Calagurris 6<br />

C Cornelius Refectus Bilbilis 4<br />

L Cdstririus Reguliis Coriiitli ö.j<br />

Cn Fuhli — Corinth 5:5<br />

1' Restio Clunia 7<br />

Ricuce C'artlia,?o 2<br />

L Ddinitiiis Rohns Cluiiia 7<br />

1' Rh Sicilia IG<br />

Capc — Halaesa 17<br />

L Ruf Clunia 7<br />

L Julius — Clunia 7<br />

L Sempronius — Clunia 7<br />

Sex RufUS Agrigent IG<br />

T G~ Utiea 3<br />

L Clodiiis — Agrigent Ifi<br />

Q Paquius — Parium 69<br />

L Passienus — Byzacune 2<br />

C Varius — Cartliago iiova G<br />

M Rus Brundusiuni 11<br />

L Rusticelius Busternu Diuni 30<br />

L Ru tili US Piso Corinth ö3<br />

L — Plancus Corinth 53<br />

C Fnlvius Rill Ulis Calagurris 5<br />

L Sempronius — Bilbilis 4<br />

Sahinus Carthago nova 6<br />

C — Caesaraugusta 5<br />

Sacerdos Corduba 7 = Hispania 10. Sicilia 16<br />

M Sal (Saf^) Paestum 13<br />

Salassus Comitialis Agrigent 16<br />

Salasus Sicilia IG<br />

C Salliistius Justus Utica 3<br />

P Snlpa Celsa 7<br />

C Salfius Osicerda 9<br />

L Saf Paestum 13<br />

Jlf— Paestum 12 (Sal?)<br />

Ij Saturninus Calagurris 6<br />

L Volusius — Gergis 2. Achulla 2. Hadrumet<br />

2<br />

Scafo Cyrene 2<br />

Scipio Caesaraugusta 5<br />

Q Metellus Pins — Pergamum 69<br />

Q Pomp Segundinus Celsa 7<br />

L Ailius Seianus Bilbilis 4<br />

L Seius Sicilia 16. N<br />

C Sempronius Calagurris 5<br />

M — Ant unbestimmt 175<br />

C — liarha Calagurris 5<br />

if Fronto Turiaso 9<br />

L Geminus Sagunt 9<br />

L Maximus Celsa 7<br />

L - - Rufus Clunia 7<br />

L Riitilus Bilbilis 4<br />

^f — Tiherianus Bilbilis 4<br />

- - Vettonianus Sagunt 9<br />

M Sen Corinth 52<br />

Septumius Sicilia IG<br />

C~ r/" Perganmm 69. Tralles 152<br />

Af— Carteia6. Pella31<br />

— Babius Luceria 1<br />

L Seranus Turiaso 9<br />

M Julius — Clunia 7<br />

C Caec Serenus Turiaso 9<br />

T Manlius Tf Se rg ia Brutobriga 4<br />

C Serrilius C f Primus Corinth 53<br />

L Sestius Sicilia N<br />

L — Celer Iliei 8<br />

^f Julius Set(t)al Ilici 8<br />

M Aemilius Severus Ilici 8<br />

M Caecilius — Turiaso 9<br />

Sex Sicilia 16<br />

I) Sextilius Cornufus Hadruniet 2<br />

C Sextius Calagurris 6<br />

L — Luceria 1<br />

Sil an US Berytus 175. X<br />

C Sil US Caesaraugusta 5<br />

Q Ojipius — Carteia 6<br />

PF Silra Sicilia 16<br />

Sisbe As Vania 10<br />

— Siscra /"Vama 10<br />

Sisear s. Quadanie<br />

Siscra s. Sisbe<br />

Sisenna Sicilia 17<br />

Sisuca Yama 10<br />

P Sittius Mugonianug Cirta 3<br />

M Raebius Sobrinus Sagunt 9<br />

C Sosius Zacynthus 54; s. Mauretania 3<br />

/' ,/ Sp Carthago 3<br />

D r— Carthago 3<br />

Sjxirsus Osca 9<br />

L (C?) Fulvius — Calagurris 6<br />

C Spin th er Ephesus 88<br />

Q Statius Caesaraugusta 5<br />

L — Flaccus Sicilia 17<br />

Cn — Libo Corduba 7 = Hispania 10<br />

Sulpicius Pella 31<br />

M— Corinth 52<br />

T— Turiaso 9<br />

M' — Lucanus Turiaso 9<br />

Sura Thasos29<br />

L — Celsa 7<br />

Q Naen'us — Buthrotum 42<br />

C Terentius — Ercavica 8<br />

L Valerius — Sagunt 9<br />

Suura Macedonia 30<br />

P TaJius Chilo Corinth 52<br />

Sex — Faustus Utica 3


[245] Die Ueaiiitiiiiiaiiu'ii auf den griccliisi-licii Miiii/.fii I «/».S(»S 09<br />

C Juliut Tanif JiviiR' 5-i<br />

G Tarraciita Osoa 9<br />

Q Taur Paestum 13<br />

Terentiui Ilipula 8<br />

L (PO — Onuba i><br />

P— Sicilia 16<br />

Q — Osicenla t»<br />

P — Bodo Lasciita 8<br />

Q — Culleo Lilyliacuiii 17<br />

L — Longus Ilici 8<br />

Q — Monlanus Ilici 8<br />

C - Sura Ercaviea 8<br />

L Curnrliun Terreniia Cclsa 7<br />

Cn Teu l'ae.xtuiii 13<br />

M Antoniwi Ther PI l'clia 30<br />

M Sempronius Tihn-ianuii Bill)ilis 4<br />

Tiberius Ctiesar lülliills 4. l'acstum 13. Ciios-<br />

suH 57<br />

— »ro Cartliajro iiova t><br />

Tiro Carthapo iiova G. llispuiiia 10<br />

L Titius f'aosarauffusta b<br />

L Titaciua IVlia 31<br />

Titullus Cat'sarau;;ii»ta ö<br />

M Plaetorius Tramiuill ii.i ('alaf;iirris 5<br />

G Valeriua - Hilbilis 4<br />

Q Tre Paestum 13<br />

C Tri Sicilia 1»!<br />

L Trinius Lf\'aUn\üa 10<br />

M Turcius Pae:*tiiMi 1-2<br />

M Tullius Mf Cirn-OH Lacxlicca 167<br />

.V — Judej- rtli i ii n ii n Sai^Ullt I*<br />

(' f'i li iiri IIS ^ I l.niiiia Cacsarauiriista ,')<br />

L Juiiiiis Vi I II s rlid. 5<br />

C Viliiiis Cartcia 6. Siimpi' 61<br />

P Pariuin G9<br />

C Miirsiis I'tii'a 3<br />

.V /•' Vir Cartliago _'<br />

/' \' i/isKiK itiis Ai/rijijiii ('(iriiilli 03<br />

M Atlii iiiii 'l'viiilaris 17<br />

Cn Vui-iinius St /f'a.stiilo 7<br />

l'ol um nius Cikissus 'ü<br />

L ViiUisius Siitiiniiiiiis (icrgis 2. Aduilhi 'J.<br />

Ilailriiini't l'<br />

3. Römische Reichsbeamte<br />

C Prnrulfi l. f ("raniiim .'il<br />

C Sofius q (im)!, aciiMia •')•")<br />

'A-fpliTfTf«;! I-ae


70 Rudolf Münstcrljerg L246J<br />

Augustlis Afric Fabius Max cos procos VII rir<br />

. epiilo Byzacene 2. Hadrumet 2<br />

L Flamin Leic .... Hadniiiiet 2<br />

C Livin Gallus q pro pr By/.a(;on(' 2<br />

L Passienus Hufiis hnp Byzacene 2<br />

P Quinctiliun TVovfs Aclnilla 2. Ha-<br />

drumet 2<br />

L Volusiua Satiirniiiiis procDS (icr-<br />

ffis 2. Aeliulla 2. Iladruiiict 2<br />

121 C Asin CfEplifsus 88<br />

79—76 'Aöiviou dveuTrutou Pu)|aaiu)v Atai-<br />

neus 85<br />

58—57 TAmpi(us) Tf^^/ocos Pergamuiii 09.<br />

Ephesus 88. Tralles 152, Landi-<br />

57— 56<br />

cea 167<br />

C Fahi M f pirocos l'ergaiiiuiii 69.<br />

Ephesus 88. Tralles 152. Apamea<br />

158. Laodieea 167<br />

56—55 C Sej)tiinii(us) T f procosVvrgiunum<br />

69. Tralles 152<br />

56— 53 I Leiitiilns P f<br />

IC<br />

imperator Apamea<br />

158. Laodieea 167 (C SpifntlicrJ<br />

in Epliesus 88)<br />

Pulcher procos Pergamum 69.<br />

53—51<br />

Tralles 152<br />

C I'ulchri Ap f procos Epliesus 88<br />

Ap Pulcher Ap f imp (oder procos)<br />

Apamea 158. Laodieea 167<br />

M Cicero procos Apamea 158<br />

M Tiilliiis imp Laodieea 167<br />

51-50 {<br />

M Tullius M f Cicero» procos l^ao-<br />

49-<br />

dicea 167<br />

-48 Q Metellns Pius Scipio impcr Vorganmm<br />

69<br />

49- 48 C Fan pont pr Epliesus 88. Tralles<br />

152. Apamea 158. Laodieea 1(57<br />

43 -42 §(?) Lepidus propr Phocaea 100<br />

Caesar M Turio leg Parium 69<br />

M Anton Q Paquius Ptiflcy Parium 69<br />

11. 30 V. Chr. MöpKO? TOWiO!; KiK^poiv Magnesia<br />

Lyd. 141<br />

Augnstns 'A(jivio(; rdXXo; üf vö? Temnus 78<br />

Oüriibioc TTu)X\iLuv Tralles 152<br />

CiXßavöv (TTcpYanrivoC) Perganniiii 69<br />

TT CKiTTituva PItane 72<br />

((Hii)L MdSiiioc Hierapolis 165<br />

Africa<br />

Asia<br />

Tibcrius Fabin Africnno Hippo 3<br />

permissu L Aproni procos HI Cly-<br />

pea 3. rtica 3 [L Aproniu»<br />

Hip]K) 3;<br />

L Cloiliiin Macer proprae Afrlcae<br />

<strong>Ze</strong>ugitana 2<br />

permis P Corneli Dolabellae prueos<br />

Clypea 3<br />

C Vibio Murso pr cvn (pr cos II und<br />

///y Utica 3<br />

Tiberius ^iri MdpKou AtTrifcou Cotiaeum 161<br />

€-tti TTcTpujviou (TÖc', Pergamum 69.<br />

Smyrnä 104<br />

^iri TToirTraiou Pergamum 69<br />

Caligula Paiuj "Aaivviuu TTujXXiujvi dveundTui<br />

Sardes 148<br />

diri 'AouiöXa 8myrna 104<br />

Claudius ^iri KopßouXu)vo(; dveu Dociineum<br />

Vespa<br />

163<br />

tn\ TTebaviou Mostene 142<br />

^iri r CcpTujpiou BpÖKxou i^überliefert<br />

ist BPOKAOT) dveuTtdTou Pergamum<br />

69<br />

Nero 'AouiöXa dveuirdTai, Epliesus 89<br />

( MapKtX<br />

Messalina : ^tt 'AßiöXa)<br />

^iri Mapiou Köpbou Apamea 158<br />

f Tri MapK^XXou tö ß ' Sardes 148<br />

(TTo) OüoXaaivva dvOuTrdruj Ancyra<br />

Phr. 157<br />

tn\ M Ouerriou Ni-fpou Apamea 158<br />

^TTi TTebavioo .Mostene 142<br />

^tri BujXavoO Pergamum 70. Smyma<br />

104<br />

dveu 'ETTpiu) MupK^XXuü tö t' Cynie<br />

dvBu Hierapolis 166<br />

'rri MapKAXou dv6u Laodieea 168<br />

^Tii MapK^XXou TÖ t' Synaos 171<br />

'ItoXikü) Smyriia 104<br />

Idvöu<br />

^TTi 'JTuXiKoö Blaundus 134<br />

"iTaXiKüü dveuudTU) Dorjiaeuni 163<br />

^Tii MdpKou TTXavKiou OOdpou dvSu-<br />

irdTou Apamea 158<br />

IttI M CuiXXiou NcpouXivou dvöund-<br />

Tou Smyrna 104<br />

Titus km BujXavoO Smyma 104 (auch Julia)<br />

^TTi'lTaXiKOö Smyrna 104 aueli'lTaXi-<br />

Kiü dvOu, ebenso Porvlaeum 163


[247] Die Beaintcnnaiiifii auf den gripohisclipii MUnzcii 71<br />

Domitian tni BtuXavoO Sniyrna 104<br />

'IraXiKüi dvöu Smyrna 105<br />

iwl dvöu Kaiaevviou TTaiTou Ephcsus<br />

89 ('mit Sinymaj<br />


72 Rudolf Münsterberg [248]<br />

Augustus [Trpe]oß6UTo[CiJ Pessinus 17;i<br />

'rilx'rius ^TTi Bao irptoßtuToO Pessinus 17.'!<br />

Claudius tiri 'Acppfejtvou Galatia 173. Pessinus<br />

173 (s. (ülicia)<br />

Yespasiau ^ttI fv TT(on-irr|iou) KoXXriYci Trpea-<br />

ßeuToO (npcö duTOKpa) Ancyra 173.<br />

Pessinus 173<br />

^Tri M Nepu TTiiv0a irptößtu (ialatia<br />

173. Caesarea Cap]). 173<br />

Dom, cos iter iiiip Osea 9<br />

Augustus P Carishis leg Attijusti (hy propr)<br />

Enierita t^<br />

Ai'silliis q Macedonia 30<br />

Cur pr ebd.<br />

Taniou AcuKiou o\kivv(ou ebd.<br />

Plus xyft Zrivuuvoc Xieopolis 20<br />

Marcus fiye Zrivujvoi; ebd.<br />

Connnodus i^yt KaiKiX Max^pvou Marcian()]iolis<br />

20<br />

Galatia<br />

(f. auch Cappadoeia)<br />

Hispaniae<br />

Macedonia<br />

Moesia<br />

eiri M 'lp[piou] Nepariou TTdvöa<br />

tipeaßeu aÜT Aneyra 173. X<br />

Xer\ a im T TTo|utiujv(ou Bdooou irp Galatia<br />

173<br />

im T TTonirujviou Bdoou npea^tv<br />

dvTiöT Aneyra 173<br />

Traian ^iri TTo^nujviou iTTovituiviou) BdöOou<br />

(ialatia 173<br />

-Mareus ini 'louevTiou K^Xaou l'essinus 137<br />

(aueli L. Verusj<br />

M Ayiippu Clin III Gades 8<br />

Tiberius L Aelio Seiano cos Bilbilis 4<br />

jTuiuiou Taiou TToTtXiXiou ebd.<br />

\Ta|uia Paiou ebd.<br />

Siiiii-d leg pro


[2491 Die lieamti'iiiiaiMCii auf den jfrifcliisclicn Miinzen 73<br />

Auguiitus Ai/n'/iim rus III inip .Siii(Pi)c (il<br />

il Gruiiius yin>-celliis piwiii Aiiaiiica<br />

Gl<br />

iirl dvöutruTou ©oipiou XdKKOu<br />

Nii'aoa


74 Kudolf MUiisU-rberfr [250]<br />

Augustus ^Tii Oüdpou Antiochia 174<br />

P Quinctilhis Varus Berytus 1 75<br />

ini CoTopvivou OüoXo Antiocliia 174<br />

iitl Ci\avoO Antiochia 1 74. Silanus<br />

II. permissK Silani B('rvtus 17.5<br />

Tibcriu!!; im CiXavoO Antiochia 174. Gahala<br />

Siir Tliasos 29<br />

174. Seknicia llö. perm St/ IScry-<br />

tus 175<br />

Traiaii ^ttI 'Iouou KcXo irpe Pcrintli 27. X<br />

Hadrian ^tri MaiK Neu irpcoß Ccß Kui övt<br />

.Marcus<br />

Bizya 24. Perinth 27<br />

^Tri Tive PoOqjou irpeaßeuToO Kai dv<br />

ToO C Bizya 24<br />

Pius ^Tri 'AvT Znvuuvo; up Ceß dvx l'hilip-<br />

popoh's 27 (Faustina seil, in IViintli<br />

27)<br />

Syria<br />

Thracia<br />

IS. auch M npsi a'<br />

i^T^M TuXXoviou Opövruivoc Pliih'p- Couiniodus<br />

popolis X<br />

riTt rap-fiXt 'AvT^e iKou Pautaha 27.<br />

Pliililijiopolis 27. Plotinopohs 28<br />

r]jt "lou Kofj(|u)ö6ou Anchialus 23.<br />

Hadrianopolis 25. Perintli 27.<br />

Tojiirus 28<br />

'lifE no,u OüoTieiöKou Bi/.ya 24.<br />

I'hilii)])0])olis 27. Plotinopohs 28<br />

ttft A TT (Ti") OiioTrioKou Hadria-<br />

nopolis 25<br />

f\fe.fx TTou-irr|iou OüoireiöKOu Paiitalia<br />

27<br />

riTtH M TTovT Caßeivou Hadriano-<br />

polis 2G. Pliili]ipoiu)lis 27<br />

eiti TTopKiou MapK^XXou irpeaß Pcrintli<br />

27<br />

in\ Oaß 'AfpiTTtteivou To])iriis 28<br />

eiri 'AvT Zrivuivoi; irp Ceß dvT Pcriiitli<br />

27<br />

r\jt "AöeXXi AiniXiavoO Pantalia N<br />

r\-ft}jL rap'AvTEiKOu Hadriaiioiiolis 2().<br />

Pautalia 27. Pcrintli 27. Philippo-<br />

]iolis 27?<br />

An,i:nstus aTpaTriYÖ(; Pii^Xo;<br />

.1/' Arilin^ Gldbl-io Jll'OCOS Al",<br />

Unbestimmt


[2511 Dil* Ik'aiiitrMriaiiH'ii auf den griet'liisclu'ii MiiiiZL'ii (D<br />

A-fvö(; Teinnus ">2. Hera-<br />

elea Bitli. fö. Jiiliopolis G2. Nicaea G-2 f.<br />

Ni<strong>com</strong>edia 63. I*ru»ia8<br />

4. Ämter und Titel<br />

a) in griechischer Sprache<br />

(>.'{. Tiuni 63. Attaea<br />

65. Pergaiiium 69. X. Kpliesus 89. N. .Siiiyriia<br />

104 f. C'vprus 132. Cilbiani sup. 135. Hiero-<br />

caesarea 138. Hyrcanis 140. Sardes 148.<br />

Tliyatira 150. Atioyra Plir. 157. Apanu'a<br />

Phryg. 158. Cotiaeum 162. Doeimenm 163.<br />

Dorylaeuni 163. IIierai)(>li8 166. Laodifca<br />

168. rnbestimmt 175<br />

-- ß' Xi<strong>com</strong>edia 63<br />

— TÖ t' Cyme 77. Synaos 171 (oliue den Titfl)<br />

— TÖ 5' Perganium 69 (dlinc ck-n Titel)<br />

— P(u^a{uJv Atanieus 65<br />

dvTiöTpdTiTfOi; Kai rauiac; ('\ reue 1<br />

dpfiipoTa^ia; (.'ius 62. N<br />

dpEa5. Hadriaiii<br />

67. Maeoiies 140. Cadi 160. Tiberiopolis<br />

172. Pius: Iladrianeis 67. Blaendus 134.<br />

Hyllarinia X. (jurnie 136. Hyrgalea 166.<br />

Marens: Abydus 73. Milet 98. Mostene<br />

142. llypaepa 138. Colossac 161. Commodus:<br />

Poemaneni 72. Apollonis 133<br />

seliiMi .Marens?). Sardes 148. Otnis 169.<br />

('ris]piiia: Attaea 65. .Seit Septiniiiis 8eve-<br />

rns häutig<br />

irpuTavciav? Aegiale 58. Milet 99.<br />

— itpüjToi; zuerst unter Domitian, dann seit<br />

Marcus :<br />

Marcus .<br />

lladriani 67. Iladrianeis 67. .\<br />

lladrianothera 68. l'erperene 71.<br />

Abydus 73. |Cyme 77]. Halicarnass 118.<br />

Aerasus 132. Apollonis 133. A])ollonosliieron<br />

133. liagis 133 f. lilanndus 134. Cilbiani inf.<br />

l;)5. Daldis 135. Germe 136 f. Marens .<br />

dus Julia 137 Marens .<br />

llieroeaesarea<br />

Gor-<br />

138.<br />

Maeones 140 Faustinajuii. -. Pliiladeliiliia 145<br />

nomitian .<br />

Saittae 146 Marens. Sala 147.<br />

Sardes 148 f. Silandus 149. Aezanis 156.<br />

.\moriam 156. Ancyra Plir. 157. Appia 159.<br />

Cadi 160. Cidyessus 161. Cotiaeum 162.<br />

Doeimeuni 1()3 L. Verus .<br />

Dorylaeuni 163.<br />

Laodieea 16s. Metroiiolis Plir. 168. Midaenm<br />

lt;s. Peltae 169. Syni'os 171. Temenotliyrac<br />

172. Traiaridpolis Phr. 173<br />

aoicipxric Adramyteum 61. Cyzieus 66. I'er-<br />

ganiimi 70 f. Abydus 73. Jonia 81. Milet 98.<br />

Sniyrna 106. Attuda 114. Hyjiaepa ]:!9<br />

Saittae 146. Sardes 148<br />

1'. Ae/.aiiis 155 1'.<br />

.Mia 15(5. Apaniea Plir. 159. Hieroiiolis 166.<br />

Laodieea 16s. Oeodea 169. Otius 169.<br />

Svriaos 171. Steetoriiim 171. 'l'emenotliyrae<br />

172<br />

ßu(7iXto; Kliiia IS. IJyzaiitiiiiii 25. Atlieri 49.<br />

Siii\ nia 102 f. /.u ßuuc vgl. Keil. Anon.<br />

.\rgent. 72' .<br />

ftpovTtc I>ai'Oiiiu 55<br />

ftpouaia Aezariis 155<br />

Cliios<br />

109 f. Asjiendus 128<br />

-fpauuaTfUs Adramyteum 64. Epliesus 88 f. N'.<br />

Magnesia Jon. 94 tV. Xeapolis Jon. 99.<br />

Snnnia 101 f. Aiitioeliia Car. 112. Attiida<br />

III. liiir.L'asi 111. Neaixilis Car. 120.<br />

Straioiii.-ea (.'ar. 121. Tabae 122. Cilbiani


76 Rudolf MünsterlMTL' [2o2]<br />

iiif. li\'>. Diosliit'roii 135. llypacjia lyS.<br />

Mastauia 142. Nysa 143 f. X. riiiladelpliia<br />

144. Sardes 148. Tralles 152 ff. Aciiioiiia<br />

155. Aezanis 155. Apainea 151». Appia 151).<br />

Cib^ra IGl. Colossae 101. Hieraiiolis 165.<br />

Laodicca 167. Peltae 169<br />

— TTpüJToq H^jjaepa 130. Tralles 15;i. Trai-<br />

anopolis Phr. 173<br />

— brif-iou IIi('ra])olis 165<br />

YpamaaTtuuuv l'L'i'fraiiuini (!',). Mylasa II'J<br />

Vf!fl. äpxi€p6U(;<br />

briluioupYio Anazarbus 130. Tai:sus 131<br />

buavbpo(; Lii)aia 17. Sicyou 54<br />

^TTineXriTii; Clialcis 50. Silaiidus 140<br />

— TrdvTuuv oder TTavaOrivai'aiv Mastauia Hl;<br />

vjrl. Ilornics VIII 228 und Z. f. N. XXIII<br />

lOS<br />

^TriöKOTTo; Eiilit'sus HO<br />

€TriTpouo(; Uitliyuia 61<br />

^PT?<br />

Kriza 163<br />

ۆepY^Tr|q Apollouia Car. 113. Laudicca I()7<br />

?


[253] ])i(' licaiiitrniiiiiiicii auf' den LTiccIii.scIicii Miiiizcii ( I<br />

toiiicea Car. 121. Teniicssiis 121i. Arrasiis<br />

132. Apoilonis 13;?. Apolloiioshicioii ]:!3.<br />

Attalea 133. HIamuius 134. Kaldis 130.<br />

Dioäbicrou 135 f. Geniio !.'!•; f. (Jonliis<br />

Julia 137. HemioeaiH'lia 137. llieioracsiirca<br />

138. Hyiiaepa 13Sf. Hyrcaiii.s HO. Maroiii-s<br />

HO f. Magnesia Lyd. HI. Mastaura Hl f.<br />

Mostene 142. Nacrasa 142. Xysa 143.<br />

I'liiladeli>lila 145. Saittae Hü. Sariles HH f.<br />

Sllandus 149. Stratonicca Lyd. I'>(). Tliya-<br />

tiralöOf. N. Tnuilns 151. N. Tüinaris 152.<br />

Tralles 152.]Aezams 155 f. Apitia 15!). IJria<br />

159. Brozos 159. Cadi ICiO. Ci'rotai)a IW.<br />

Cülossae IGl. Hadriaiiopulis l'lir. ir>4. llicra-<br />

polis 16


78 Rudolf AfUiisterbpi'ß' [2541<br />

TrarpiDV (iröXeo);) s. dvOüiraTOc;<br />

TTpuTOvi; mit Xo-^iaTr\q Syniia Emerita 8<br />

hgittiif: pro qiiaestore Macodoiiia 30.<br />

nimiicipi piirens Oades 8<br />

munieipi putroiiiis (iades 8<br />

patroHHS Paostuin VI<br />

jxitrones et purens »mnkipi Gades 8<br />

potitifex Cartliago novaG. (iades 8. Paestwn 12f.<br />

Ephesns 88. Tralles 152. Apamea 158.<br />

Laodicea 167<br />

praefertiis Caesaraugusta 5. Cartliago nova 6.<br />

l'ordnUa 7. Hispania 10<br />

priii'fcftiis Herum Hispania IG. Corintli 52<br />

Itrai'firtiiA C Ciirsurü Cacsaraugusta 5<br />

praefrlKS clas.^is Sieilia. Plottenpräfekt 16<br />

praefi'Hiis Oeniianici Caesaraugiista 5<br />

praefertiis pro II riro Parium (>9<br />

praefertiis quiiiqueiitiiiUs Celsa 7. Ftiea 3 iq pr)<br />

praefertiis II tiri Celsa 7<br />

praetor Cyreiie 2. Sieilia IG. Sardinia 17. Maee-<br />

donia 30. Epliesus 88. Tralles 152. Ap'amea<br />

Phr. 158. Laodieea 167<br />

praeliir designatiis Sieilia. Flott eiipräfekt 16<br />

proroiisiil Afriea 1. Cyrenaica 2. Gergis 2.<br />

Clypea 3. Utiea 3. Sieilia IG. N. Agrigent IG.<br />

Lilybaeuni 17. Txndaris 17. Sieilia. unbe-<br />

stimmt 17. Sinope Gl. Apamea Bitli. Gl.


[255] Die RpaiiitPiinaiiipn atif den griecliiscIiiMi Ntiitizon (9<br />

Pergamuni Gil. Epliesus fSfi. Cyprus UV2. Tral-<br />

los l'>2. Ai)amf'a l'hr. lös. Laodii-fa Plir. H!7<br />

proeonsul II l'tica -i<br />

proeonsul III Clypca ;!. Urica .'!<br />

propraetor Sicilia. Flutti-iiprätVkt li;. Militc 17.<br />

l'hocaea 100<br />

propraetor Africae Ziiig'itaiia 2<br />

7 Cyrt-ne 2. CarthaKo 2 f. l'tica ;i. Carteia ü<br />

C'orduba 7. Kinporiae ,H. Iliei s. 'rdictiiiii 9. ,<br />

giKititiiri'ir Cirta :\. Carteia (1. Chiiiia 7. Olmli'o<br />

9. Hispania 10. Pacstiim 1-2 f.<br />

qualiiorn'r itcriim ( tertium '() ( 'artcia G<br />

ijniihinrrir iure dieitndo Pariuiu (JS)<br />

ijKiii'/iii iiiiitlis C'artlias:« nova (if. l'aestinii 1-2.<br />

liiitlirotiiiii 42<br />

i/iiiiNjtii'iiimli.-i ttrtiiiiii Hiitlinitimi -12<br />

rex ('arthai:;() iiova<br />

sacerdo« llisi)aiiia 10 (Eijreiinaiiie?;<br />

L'rso 10. Valentia Kl. Copia 11. Vemisia 1.'). suc^rdn^ CaisiirU l'aiium (ill<br />

Sicilia 1«. Syracus 17. Maeeilnnia :U). Za- I<br />

cynthus 54. l'erfcamuui 69 suffs fartlia^o 2<br />

t/une»tnr pro priiflorf U\7.:wcni' I<br />

atTiiO(iMtvon.<br />

Pheneus 56. Panin in.tula 59. .'^tädte<br />

Paplilagoniens und Bithyniens G(» ff. I'ergamuiti<br />

69. Oardanus 74. Saiiios HO?<br />

RhoduM 12Gff. Corycus l;((i .^elem-iu CiL<br />

131. rnlpcstinimt 175<br />

...iii/di.i<br />

l'JI<br />

vir epulo ]iy/.:u;uv 2 lladnimet im 2<br />

llalaesa 17<br />

a) in griechischer Sprache<br />

! ///<br />

Kaiserzeit. Auifustu Laconia 55. Polyr-<br />

lieiiiiim 5S. Elaea 77. Kuinnius 117. Olha<br />

131. Ilyjiaepa l.i.s. Ma.ffiiesia l.yd. 141.<br />

Aezaiiis 15.'). Lucri ()p.45. Laodicea 167.<br />

Symiada 171. Antiochia Syr. 174 ~-<br />

Tilierius: .'^tiidte Oretas 56tf. Pergamuin<br />

Gli. ."^iiiynia 104. Aepeae 130. Cotiaeum<br />

IGl. I'rssimis 17.'!. Seleiicia 175 (ier-<br />

manicus: Caesarea Cap]). 17.". — Cali.ifula:<br />

Amiiiiuni 15G — Claudius: Icoiiiuiii 132.<br />

Cypriis l;i2. llieriicaesai-ea 138. MosteiK^<br />

142. Cadi IGO. ildcimeiim 1G3. (iaiatia<br />

17.'i .Nero: Sicyon 54. Pitaiie 72. .Milet<br />

9S. 'Paliae 122. Cilliiani sup. 135. .Maeones<br />

140. Sardes 148. Acnionia 155. Ancyra<br />

Plir 157. .\|iaiiiea l'lir. 158. I'ryninessiis<br />

170. ."«ynaos 171<br />

- iMessaliiia. Kpliesus<br />

S9 (iailia: Eocri Oji. 45. 4"liel)ae 4G<br />

- \'espasiaii; Creta 5G. .Ve.L'ae 75. Lebe-<br />

dus9;i. l'rieiie 101. Hhiundus 134. Ancyra<br />

(iai. 17."> Julia 4'iti: Assiis 74. Epliesus<br />

S9. 4'eiiiiius 7ls . - Domitian:<br />

Myriiia 78.<br />

4'c'os 107. Nysa 143. Pliiladeliiliia 145.<br />

Silandiis 149. Ciliyni IGI. Cidyessus 161<br />

- Domitia: Cilbiaiii Inf. 135. 4'ralles<br />

152<br />

(; t für ^iri l'ariis59; dann unter Tiberius<br />

in den Städten Cretas 5G tf. Nero, Nicaea<br />

r,.", Ulli! Cisilieiie G.'i, 4'raiaii. l'liüadelpliia<br />

1 l.'i. Iladriaii. .Maei.iies HO. Pias, Tralles<br />

152..\Iarciis.Cibyralir.M.I49.C'ümniodun,<br />

'l'liyaliia 150 und ('ereta]ia IGO; später<br />

iiniiier liiiuli^^er.<br />

'/( :(i|ixovV'Teq oi Ini 'AXKexuu Nysa 114. \<br />

! ) ini cum dativo C'vdniiia 57. Latus 58


80 Rudolf Münsterberg [2501<br />

6Trt|j6\r|eeiöriq Eucarpia l(>o<br />

t7n,ueXr|e£VT0(; MilctopolisfiS. Aiitiodiia Car. 112.<br />

Aphrodisias 118. Attuda lU. Mylasa Hfl.<br />

Stratonicea Car. 121. N, Mastaura 142. Ai)a-<br />

iiiea l'lir. 158 f. Ootiaeum 101 f. Eucarpia<br />

1G3. (Triiiu'iiotliyrao 104. llicropolin KiO<br />

t7ri|je\rie^vTUjv l'lüUuU'lpliia 144<br />

^xupaHe Tripolis Lyd. 151<br />

TTupd Epliosus 88. Apaiiica l'lir. löfl. Cerctapa<br />

IGO. Metroiiolis l'ljr. lOS. Siblia 170<br />

c(iG.<br />

Hypaepa 1.3fl. Philadelphia 144. Sardes<br />

148. Tabala 1.50. Tralles 154. Aenionia<br />

155. Aezanis 155. Anioriuni ]5(i. Lao-<br />

dieea 1(>8. Siblia 170. Caesarea Cap]!. 173<br />

h) zur Verbindung zweier Titel: Cyrene<br />

1. Neocaesarea 00. Perjierene 71. Jonia<br />

81. Maeone.s 140. Sardes Ufl. Silandus<br />

149. Aneyra Phr. 157. Cotiaeuni 1G2.<br />

Dorylaeum ](!3. Prynuiessus 170. Syn-<br />

nada 172<br />

vioi lleraclea Cär. 118. Mylasa 11!1<br />

v^ot; : Adramyteuni 04 (ß'j. Lanipsacus(ß 'i (i8. Pergamon<br />

71 (ß'). Aegae 75 (rpiO. Cyrae 77 ^dafür<br />

auch bic;. Elaea 78. Magnesia Jon. flO ß'i.<br />

I'lioeaea 100 (ß'i. Acinonia 155. Aneyra 157<br />

(ß'). Appia 151)<br />

veu)T€po;: Tliessalia34. Sniyrna 102, ApoUoiios-<br />

hieron 183. Nysa 143. Sardes 147. Thyatira<br />

1512. Cotiaeum 102. Hierapolis IGG. N<br />

Ttepi Adraniyteuin 04 lörpa tüüv irepO; X ({iti<br />

OTpaTr|Yil)v utpi' Aiihrodisias 113 i^iri dpx<br />

Töiv ir€pii. .'^tratoiiicca Car. 121 (^iri TiJüv<br />

irepi). Trallcs 153 ytm yp tüüv irepi . Colos-<br />

sae 101 löTparriY tüjv ir€pi<br />

upovoriedvTot; Jouia 81<br />

tiui ofifja Epliesus 87<br />

b) in lateinischer Sprache<br />

ex<br />

[<br />

i)jri(pioau^vou Stratonicea Car. 121<br />

s(


[257] Die Bfamtciinaincii auf dpii gripcliisclicii Miinzou 81<br />

49. Juba rt'x Cartliago iiova G. ri-x Ptolomacus<br />

Carthago nova 6. Augustus Car-<br />

thago novaC: Pella30. Agrip])a Cartliago<br />

iiova G; Cladcs 8. Tiberius Bilbilis 4:<br />

Cartliago novaG; raestuiii 13: Ciiossus r>7.<br />

Seiaiiu8 Bilbili.s 4. Drusus Utiea H; Aeci<br />

4. Caosaraugiista ">. f'arteia G. Charthago<br />

Iiova 7. (rermaiiiciis Aci-i 4: Cacsar-<br />

augU8ta ö; Cartcia G. Caligula Caosar-<br />

auguxta '>; Carthago iiova 7. Nero L'tiea ;!;<br />

Caesaraugusta ü ; Cartliago iiova 7. Traiaii<br />

Hyzanz 24. Faustina junidr Hyzaii/. 2'>.<br />

Elagabul Ana/.arbus l.'id. :«cvcrus<br />

Alexariilcr Tarsus 1:!1. .Maxiiiius Ciilo-<br />

phoii 83<br />

Mutation der Xaincii bei Hi-anitcii|iaarcn:<br />

Caesaraugusta >. ('()|)ia 11. Luccria II.<br />

I*aostuin 13. Ih'iuia 17. I)iuui3(l.yracus 17 '7. Macedonia<br />

.30 Inj niid 7 .<br />

vc)iio(()uXuK(:C ,<br />

Laconia<br />

Pcrgamum<br />

55 ;f^povT€c, eqiopoi,<br />

6il irpuT und 7)<br />

Zahlzeichen*;<br />

m lici Iterierung des Namens<br />

mit ß': Aegiale 58. Adraniyteuni 64. Attaea 65.<br />

Cyzicus ()6. Lampsacus ()8 (ß' VC). Miletopolis<br />

68 iß' ve I. Pergamum 71 (ß' v^oi;).<br />

Periiercne 71. .Aegae 75. Cymc 77 (auch<br />

Mqi. Klaea 78. Tennms 79. Eresus 7'.t. My-<br />

tilene 80. Poroselene 81. p>ythrae 1)2.<br />

.Magnesia Jon. 95 f. aur'h bk und ß' veV<br />

.Metropolis .Ion. 9(i. .Milet 118 f. Neaj)olis Jon.<br />

W. Phocaca KM) auch ß' ve . Teos 108.<br />

Chilis 1 10 auch bic .<br />

Ceranius<br />

1 15. C'idninms<br />

115. llarjiasa 1 1>^. 8tratonicea Car. 121 (auch<br />

hie. Cos 125. Cilicia 1-30. Acrasus 132.<br />

A|iollonis 133. Attalea 133. Bagis 1.-53 f.<br />

Cilbiani iiif. 135. Daldis 135. Dioshieron<br />

l.'iG. Germc l.i(;f. (ionhis Julia 137.<br />

llcnnocajielia 137. Hierocaesarea 138.<br />

llvrcanis 140. .Maeones 140. Magnesia<br />

•j Da» einfache Zahlzeichen (ohne töj unmittelbar hinter dem Namen habe ich auf Iterierung<br />

des Namens bezogen, t6 ß' usw. dagegen a\if Iterierung des .\mt(s. auch wenn zwischen Titel und<br />

Zahlzeichen der Name steht, äpx « ' =<br />


S2 Uiidolf Miinsterborg ?Ö81<br />

Lyd. 141. Mastaura 142. Mostcuf 1 l-^<br />

Nacrasa 142. Nysa 143 f. Pliiladclj.liia<br />

145. Sala 147. Stratoiiicea Lyd. löO. Tliya-<br />

tiraloOf. Tripolis Lyd. 154. Aczanis 150.<br />

Aucyra Plir. 157 (ß' ve). Apaiiica Plir. 159 f.<br />

(Jadi IGO. Colossae IGl Caiicli b(c). Coti-<br />

aciim 1(J2. Dionysopolis Plir. 1G2. lladriaiiii-<br />

polis KU. Hierai)olis IGo. Laodiccu Ifn.<br />

Metropolis Plir. 1G8. Poltae 1C,9. Pliilo-<br />

mclium 170. Syiiaos 171. Syiiiiada 172<br />

s. auch vioc,<br />

mit t': Aegac 75 (jp'ic veog. Cyiiic 77. llalioar-<br />

nass 118. Stratonieea Car. 121. Tabao 122.<br />

lüaundus KU. Cilbiaui sui). 1.'53. Diosliicroii<br />

l:!(;. llypaepa 138? Sala 147. Apamca<br />

l'hr. 159. Colossae IGl. Pliiloincliuiii 170<br />

s. aueli veoc<br />

mit b': Apollonia Car. 113 f. llyiiacjia 139. Xysa<br />

143. Colossae IGl<br />

li) bei Iterierung des Amtes<br />

TÖ ß': liyzanz24t'. Athen 47 (xö beuxe). Nico-<br />

nu'dia (J3 (Proeousul). Adramytemn Gl.<br />

Perganunn 70. Cyme 77. Mytilene t^O. Ma-<br />

gnesia Jon. 95. SmjTna 103. Neapolis Car.<br />

120. Oenne 1.37. (jordus Julia 1.37. Ilypae-<br />

lia 139. Pliiladel))hia 145. Sardes 148 ^Pro-<br />

cousull. 149. Amoriuui 15(!. Apamea Phr.<br />

159. Laodieea 1G7 (xö beuxepov). Pliiloine-<br />

lium 170<br />

xö (': Pyzan/. 24. Athen 47 (xö xpixi. Melos 5S.<br />

lliera])(ilis 1G5. Synaos 171 (Proconsul)<br />

xöb': üyzauz 24. F-iiliesus 88 f. Neapolis Car.<br />

120. Tripolis 154<br />

xö €': Clazomcuae 82<br />

TÖ Z': Byzanz 25<br />

xö ;': 15yzanz 25. Pergamum f)9 ( Proconsul i<br />

xö olnio Zahlzeichen: Germc 1.3()<br />

öpxiepeöc ß' Synnada 172<br />

«pXiepeuc TTpüüxo; -rröXeujc ß': DaUlis 135<br />

äpxiJLiv xö ß': Hadriaiiea G7. Abydus 73. Cyme<br />

77. Milet 98, Meno 101. llaliearnass 118.<br />

Cilbiani inf. 135. Germo 137. Maeones 1 10.<br />

Sardes 148. Silandus 149. Amorium 15G.<br />

Ancvra Plir. 157. Cadi IGO. Coiiaeum 1G2.<br />

Dorylaeum 1G3. Hierapolis 1G5. Julia 166<br />

(auch xö be). Peltae 1G9. Pryiiuiessus 170.<br />

Syiiaos 171<br />

äpxujv xö y': Bagis 133. Maeones 140. Acinonia<br />

155. Synnada 172<br />

äpXLUv xö b': Philadeli)liia 145. Sala 147<br />

üpxujv Trpöjxoi; xö ß': Hadrianeis G7. Halicarnass<br />

HS. Apollonis 133. Bagisl33f. Blaundus<br />

l.i4. iJaldis 135. Gordus Julia 137. Iliero-<br />

caesarea 138. Maeones 140 dpx xö ß' a').<br />

Pliiladeli>lna 145. Saittae 146. Sala 147.<br />

.^ardes 149. Silandus 149. Aezanis 156.<br />

Ancyra Plir. 157. Cadi IGO. Cidyessus 161.<br />

Cotiaeum 1G2. Midaeum 1G8. S^Tiaos 171.<br />

Tciuenothyrae 172<br />

(ipxujv TTpüüxoc xö {': Perjierene 71. Maeones<br />

110. Sardes 148 f.<br />

cipxwv trpüJxoc xö b': Sardes 148<br />

döiapxrii; xö ß': Abydus 73<br />

äöiüpxn«; T': Laodieea 168<br />

daidpxni; b': Sardes 148<br />

Ypa(.i|uaxeu? xöß': Magnesia Jon. 95. NeaiioKs<br />

Car. 120. Nysa 143. Tralles 152. Apamea<br />

Phr. 1.59<br />

fpü|afjax6uc xö b': Neapolis Car. 120<br />

iep€vic xö b': Laodieea 1G7<br />

TTpoxavic xö ß': Stratonicea Car. 121<br />

öxecpaviiqiöpo; ß'; Hyjjaejia 139. Cotiaeum 162<br />

0xpaxivföc xö ß': Hadrianeis G7. Pergamum 70.<br />

l'erperene 71. Pionia 72. Pitaue 72. Scepsis<br />

71. Elainisa 78. Myrina 78. Temnus 79. Me-<br />

thymna 79. 80, Clazomenae 82. Coloplion<br />

S3. Lrythrae 92. Phocaea 100. Daldis 135.<br />

Cernie 13G. llierocaesarea 1.38. H)'rcanis<br />

140. Maeones 1 10. Nacrasa 142. Sardes 148.<br />

Silandus 149. A]>pia 159. Hadrianopolis<br />

Phr. 1G4<br />

öxpaxriYÖc; xö ( ' : Ai>ollonia Car. 113. Hypaepa<br />

13S. Maeones 140. Sardes 149<br />

axpaxiyföc xö ü': A])olloiiia Car. 113. Sardes<br />

148V 149. Thyatira 151 (oxp Möaxou ß' b^<br />

axpaxiyföc xö e ' : Tennnis<br />

79. Clazomenae 82<br />

öxpoxivföc Trpüixoc xö ß': Metrojiolis Jon. 96<br />

(öxp — irpoi xö ß'). Hypaepa 139 (öxp xö<br />

ß' a'). Tmolus 151


l-O'-'J I'ii' üfüiiitciirKiMii-ii niil'ili'ii j;rici'liiM-lirii Miiii/.cii S;!<br />

Berichtigungen*! und Nachträge<br />

Seite 2 Ha


84 Kudolf Münstorberg [260|<br />

Seite 29 Lysimachos Koi Tick- Kegling<br />

Ko^ovT Lcnormant, la iiioiinaie dans l'aiitiquitö III 86 *<br />

Ottv oder OttX N. Z. 1911, 238 '<br />

„ 31 Philipp II Mvaffinaxo? Müller, Alexandre pl. XXVI u. 308 (Rhodus)<br />

Alexander d. Gr. 'Atu Pick-Regliug 534 (Odessus)<br />

'Idcrujv Müller n. 1143 (Mylasa)<br />

KXeav Pick- Regling 533 (Odessus)<br />

AeovTicTKOu Musclimoff n. 83 =r n. 7144 (Dionysopolis)<br />

TTeiffiffTpaTO? Müller n. 970 (Mytilene)<br />

CuüffTpaToq Patou-Hicks n. 127 (Cos)<br />

bnq Müller n. 1153 (Cos)<br />

„ 33 Thessalia [Statt AiTToXoq 1. 'IttttöXoxo?]. Auaavia


[261] Die Beamtoniiaiiifii auf den irriccliisclion Münzen 85<br />

[GeoielXeoc;: GeoboTO? Moiiatsbl. IX oS<br />

l'U'puuvoq: Xapibüuo? -^eliört nach Apollonia^ Maier ii. äO|<br />

KaXXfjvoq A[onatsbl. IX 38<br />

KaXXtivoq: "AXkujv. Aiovücno[ql Monatsbl. IX 38<br />

KaXXiTTTTou: 'ApxiMrjbri? Monatsbl. IX 38<br />

KaXXiuJvoi;: .... ivaq Vjosnik 1912, 270 n. G7<br />

KXeävopoi;: ZoiiXo? Rosn. Mitt. VI 215 n. 21. iXniuujv ebd.<br />

217 11. .'5;;<br />

Kupßäaou: CtuTiujv Vjesiiik 11*12, 270 ii. 71<br />

Auaiuuvoq: AXe l'atscli, Xannia W. CrpaTÖviKO? Hr. U. 71 n. 98<br />

MavTiälbaj: T Moiiatslil. IX 3S<br />

Miuuvoq (^MüuuvoqV): Eevoiv 'l'liorMildseii 98 n. r).')4<br />

NiKHvoq l'atscli, X^anma 9'.i<br />

NiKnvo|q|: iX[ü)]Taq liiirj^licsi, Oeuvres JI 29.H<br />

NiK[o(TT|pdTou: 'A(ppo|bli(Tio


86 KiMlolfMiinstprlierg [262]<br />

Seite 51 Acliiiia 'Apicrro (Aej^ira) Kolliii n. 3()74 NiKea (Elis) Wien 35525<br />

'OaiiXioq MdpKeWoq ö lepeüq toö 'Avtivöou Ks. Toiq 'Axai-<br />

oiq äve9riKev Mt. II IGO<br />

„ 53 Corintli, Nero statt P Fnl FIkcco 1. Q Ful Flacco<br />

„ 55 Argos AuKidba Jouni. int. XIV 32<br />

„<br />

58 Aegialo Die CaracallamUnze jetzt Nomisma \1II 4<br />

Delos Tpia .T.nnii. int. XIV 12


l^""^] Die iJi'amtciiiiaiiiiri :iiif(lc;i L:rii-i-lii>i'liin Münziii 87<br />

t'oiiimodiis eTTi AttoWoiviou Aoukiou a' äpx tö ß' v. Fritzo 108<br />

Canicalht .... KaVjniTujvoq v. Fritze lUl*<br />

i Mevdvbpou KXeuv up «' audi mit (Icta v. Fritze 1(')4<br />

Maxiniiiius im K\ OvoipÜTou Ba\ a' äpx aiu-li mit ^Faximus v. Fritze 1()8<br />

Gordian im a 4>oup (neben Kiaviou) 0e)alaujvo(; dp v. Fritze KiU<br />

iladriani<br />

I'liilipp |tTTi KX OuX|tt Ma£iMo|u| Slxmiik II 170<br />

|Severus im .<br />

. . W'adil.<br />

s;;;; \^t zu .streiciu>n. v. Fritze ISäl<br />

Donina li»'s tiri NiKO|iäxou dp v. Fritze Isti<br />

Gordian lies tTti ETiacppobiTou äpx<br />

Seite (18 Hadrianotliera<br />

„<br />

70 I'crjramuni<br />

Scvenis .... RATIO |Aiof jt'vouq v. Fritze 'JO'J<br />

fciri öTi) Moffx'uvoü 'AttuXou v. l'"i'itze '2.').'!7l'. K'/TtiTujvo!; W'iru 'M):>:'k)<br />

„ 78 -Myrina ('oniinnilns I. tiri öip 'A|)q)OKpu<br />

„ SO Mytilenr l'lotina TTavKpuTibn? Mt- ^ H l'O miit Matidial<br />

I'iiriiselene ,<br />

Caraealia ATTtXou statt ATTtXXoü Wadd. I44U<br />

l'ius tm 4>(ivi5o(; j^'cliiirt nach Naxus]<br />

„ S] Clazmucuae statt EuOübauoq i. "Eoeuba^O(;<br />

HpüföpiK Cullifz-lieciitcl 111 11. •')i;iO, 4<br />

Ciiuiinodus statt f« Ti lies f An AouhT arj)<br />

s;j Ciil((|iliipii Otoqjdvnq liulliii n. fd )S I hi-;<br />

I'liilipp tm CTTp A0|) AifTxpiuJvcx; Saiiiiuliin^- Trau<br />

88 Kpliesus Zu aevuj' v,::!. .Mi>iiat-;bl. I\ II i<br />

.Vu^'ustiis statt Hpüt;, rdio? I. Hpf/.? r«io


88 Rudolf Münsterberg [264]<br />

Seite 93 Leiice statt . . upiiiia? 1. Mupiaeaq Rev. Snisse XDC<br />

AoKpöq Kev. Suisse XIX<br />

„ 96 Magnesia Jon. 'Avtiöxou Kollin n. 0232<br />

Sevenis liberliefeit ist Kai NTGIMOY, also wohl elier TTpeiiaou<br />

Otacilia im Yp TTepiTevou? auch unter Magnesia Lyd.<br />

„ 99 Milet üomua eni äpx<br />

. . . C[uu]Tripiou Rollin n. 5270<br />

Elagabal lies im dpx TTomtt CrparriYV (Honionoia mit Samos?); vgl.<br />

NomisniH VIII 5 '<br />

„ 100 Phocaea Ziovu Collitz-Bechtel III n. 5523<br />

„ 101 l'riene 'AerivÖTToXiq im Handel 'Apiffro Rollin n. 5299<br />

,, 102 Smvrna |'A|pi(7TOKpotT[r|


[265] Die Beamtennamon auf doii aripclariclion .\[ün7.en 89<br />

Seite 123 Cos 'ApuTibaq N. Z. ]91i>. 2(:)s Gapcfuvujv N. Z. 1912, 20.^<br />

„ 12t) Uliodus Aiocpdvn? Kolliu n. r)()S4 |Tlt\[£]cpavT05"? RoUiu u. r)ü91<br />

Statt rßTOC ist wohl röpfoc, zu lesen; \-l. Br. Af. 2G0*<br />

. 131 Tarsus BonBoö Br. M. IS.'); ein Diciiter dieses Namens Strabo p. G74;<br />

vgl. Aegeae Br. .M. 2;i mit Bor|<br />

„ 137 Germe Philipp ^m f '! TTepTrepou Poucpeiviuvou tö ß' Sornik H 170<br />

„ 140 Maeone« [Faustina tiri Kou0iviou ist zu streiehen]<br />

_ 141 Maj!;nesia f.ydiae Aufjustus lies AiovücTioq Aiovuffiou, KiXai; lepeüq<br />

CeßaffToO; ein KiXXaq aus Magnesia a. M. hei Dittenberger II 2-, 929, 3<br />

,. 143 f. Nysa [s. jetzt: Nvsa ad Maeandruni, .lalirh. des kais. deutschen ai'chäol.<br />

Instituts, Ergänzungsheft X]<br />

Marcus TP Aüp AiobÖTuj llunter II 4.")9 iniit L. Verusi<br />

Geta eiri TP"" TÜJv Tiepii) Aü Zuaiöv iniclit 'AKpiaiov) Kegling,<br />

brieflich<br />

Valerian statt 'Apreiiaviavoü 1. 'ApreutuviavoO Hegling, brieflich<br />

Gallienus statt 'Apie^aviavoü 1. ApTfuujviavoü Hegling, brieflich<br />

statt 'ApT€Mi&ujpou 1. ApTefiLuviavoO Kegling, brieflich<br />

Cista . . . Tujv TÜJV im 'AXKtTou Hegling, brit^tlicli<br />

,, 147 Sardes CiuKpa Hollin n. r)9sl<br />

r,<br />

U^) Thyatira<br />

fonimodus [tTri ajp K|\ Auißiuv KiaWicnpäTou), vgl. Klio XII ll')()<br />

„ 151 Tinolua Marcus arpa HpuKXtibou Notiiisnia \ III 21<br />

15t> .\moriuni Geta im raiou «px<br />

Br. M. .')(><br />

- 157 Apaniea l'hryg. Aprtu, Avbpovi b'ullin ii. (i()4i«<br />

- IGt) Cadi [Caracalla eni dpx A 'Akkiou gelnirt nach Gurdus Julia]<br />

„ 164 Hadrianopolis l'hryg. Maxiniinus tTti 'Api(TTobi'iuou Rullin n. 44)^2<br />

„ 165 Ilierapolis Tiberius Mt'vavbpoq N. (lir. 1913..'»<br />

Nero Aaeptriq vtwTtfyoq, \. CIm'. 191,"), 114<br />

„ 167 Laodicea l'hryg. Cistophor Eör|voq Hpujbou (ohne Stattlialter) Wien<br />

35422<br />

- 172 Tiberiopolis Severus . . . [NltiKO)arib[oJu(; Sbornik II 174<br />

„ 173 .\ncyraGaI. Vespasiau lies tTri M 'lp|piou| Nepaxiou TTdvö'a TTpeößeu<br />

auT Munter II 5()S<br />

« 174 Julia Laiidicea Nero AIP ist Jahreszahl<br />

l'ius Kacr Br. M. 25ii<br />

0to Br. M. 2.".(;<br />

„ 175 Bervtus Tber die Münzen des Siianus s. Herl. Mlluzbl. 1902,


90 Rudolf Müiistcilicrtf [266]<br />

Benützte Literatur<br />

(außer den an den betreffenden Stellen angeführten Spezialwerken)<br />

Abbe H (li*** Dewitte, dcscriiitidii des iiuHhüilcs<br />

et aiitiquites du caliinct de M. I'ablii' IKI***<br />

Amsterdam Boissevain, Jicsidirciliiiiij; der<br />

griech. autonomon Mimzcii im Besitz der<br />

königl. Ak. d. Wissenscli. in Aiiistfidaiii<br />

Aiiiiiiairc de la societe t'ran^'aisc de miinisiiiati(iiic<br />

IJerliii Küniglielie Museen zu lierlin, üesclirei-<br />

Ijung der antiken Müiizrii<br />

Babeloii, Traite des monnaies (;ree((uis et<br />

Eoniaines<br />

IJorrell, Catalo.s-ue ISöS<br />

Hosii. MItt. Wisseuseliattlielu' Mitteil\ni,ü:eii<br />

aus JJosnien und der Herzegowina<br />

]{r. M. Catalogue of tlie Greek eoins in the<br />

British Museum<br />

(C) Katalog der Sannnlung Cousinery idem<br />

Zitat aus Mionnet angehängt)<br />

Collitz-IJeclltel, die grieehisehen Dialektin-<br />

schrifteu<br />

Fröliiicr, AnUtionskatalog seiner Sannidung,<br />

(ienua l'JOy<br />

iir. M. Indioot'-lälunier. grieehisehe Münzen<br />

Grueber, eoins of the Komaii reind)lie in tlie<br />

British Museum<br />

Hoad-' llead. historia nun\orum. 2. AuHag^e<br />

Hunter Maedonald. Catalogiu' of (ireek eoins<br />

in tlie Huntcrian colleetion<br />

Journal; iiitern(ational de numismatique<br />

KI. M. Imhoof-Blumer. Kleinasiatiselie Münzen<br />

Leaku, ^umismata Helleniea<br />

Mcletopulos, KaxdXo'foq rtüv äpxtn'tuv vouiö-<br />

lactTUjv Tüjv vi']öa)v<br />

M. Gr. Imhoof-Blumer. Monnaies Greeques<br />

Müiiatsblatt d. Xumism. üesellseli. in Wien<br />

Mt. Mioimet, Dcsc'ri])tit)n de medailles aTitiques<br />

Mt. S. Supplement des Miomiel"selien Werkes<br />

Miiselimoif, Antike Münzen der Balkanstaaten.<br />

Sofia 1912<br />

Num(ismatic) Clir(omele)<br />

Außerdem wurden ständig zu Eate gezogen:<br />

Xannisniatisehe Z eitsehrift;<br />

l'liilipseii Hirsch. Auktionskatalog XXV<br />

IMidtiade.s Colleetion I'hotiades I'asha<br />

I'inder, Lher die C'istoiihoren<br />

IMiidi^r-Fricdläiider, Beiträge zur älteren Münz-<br />

kunde<br />

Trokesfli IH'A beziehungsweise I^iSSi Denk-<br />

sehr. der kais. Ak. d.. Wissenscli. i^Wicn),<br />

]iliilos. liist. Kl.<br />

Rcv(uei Bcl^e de Numismatique<br />

Ifev iie num Ismatique Frangaiso<br />

Kev ue Suisse de Nunnsmatique<br />

Kollin, Catalogue dune colleetion de medailles<br />

des rois et des villes de l'ancienne Grece 18(j4<br />

Ku.sopulos Hirsch, Auktionskatalog XIII<br />

dem Zitat aus Mioimet angehängt<br />

S estiiu ,<br />

Xuniisinatischeski Sbornik<br />

Schlosser, Beschreibung der altgriechischen<br />

.Münzen des Wiener Kabinetts I<br />

Streber, Xunnsmata nojnudia Graeca<br />

Sublii l'aclia, Colleetion des medailles auto-<br />

noiiU'S<br />

Tlioniscn ('liristian .Iürgensen\ Catalogue I 1<br />

ii8(;',i<br />

Tliorvaldsen Musee Thorvaldsen III, 4<br />

V aillant . dem Zitat aus Miomiet angehängt<br />

Wadd. Babelon. Iiiventaire de la colleetion<br />

Waddington<br />

Walcher Catalogue de la colleetion de M. le<br />

ebevalier Leopold Walcher de Molthein;<br />

dazu ein „Ergänzungs- und Handkatalog"<br />

Warren IJegling. die griechischen Münzen der<br />

Sammlung Warren<br />

Weber Hirsch. Auktionskatalog XXI<br />

Welzl l'ostülakkas . Katalog der Sammlung<br />

Welzl von Welleidieiin I<br />

Wien X Wiener Kaldnett, nr. x der griechischen<br />

Münzen<br />

Z' eitsehrift) für) Xumismatik)<br />

Th. Eeliinger, Orthographie lat. Wörter in griech. Lisehriften. München ca. 18TO (für die Trans<br />

skrii)tion römischer Xanien im Griechischen)<br />

Fick und Ueclitel, die grieeh. Personennamen, 2. Aullage<br />

Kleb.s, Trosopographia inqierii Romani (für die röm. üeannen der Kaiserzeit)<br />

l'ape-IJenseler, Wörterbuch der griech. Eigennamen. :!. AuH.


[267] Die lifanitciiMaiiicii aiil'diii griccliisclRMi .Miiiizi-n 91<br />

Alphabetisches Verzeichnis der^Städte, Länder und Könige,<br />

auf deren Münzen Beamtennamen vorkommen<br />

AlKlera 22. 259<br />

Al.ydus 72. 2G:{<br />

Acantlius .'10<br />

Acariiaiics 4."i<br />

Aeci 4<br />

Achaiaöl. 202<br />

Achulla 2<br />

Aeinipo 4<br />

Afiiionia l.')4<br />

AiTa.>*iis l.'i2<br />

Adada 12!l<br />

Adaiia 1.30<br />

Adraiiiytciiiii til. 2


92 Rudolf Münsterberg [268]<br />

Cercinitis 18. 2ö9<br />

Oeretapa IfiO<br />

Olialcedon 62<br />

Chalcidice Maced. 30<br />

Ohalcis Euboeae 59<br />

Chersonnesus Taur. 17. 18. 259<br />

— Thrac. 28. 29<br />

— Orot. 56<br />

Chios 108. 264<br />

Oibyra 160<br />

Cidramus 115<br />

Cidyessus 161<br />

Cilbiani 135<br />

CilicialSO<br />

Oirta 3<br />

Cisthene 65<br />

Oius 62. 260<br />

Clazoinenae 81. 263<br />

Olitor 56<br />

Clunia 7<br />

Clypea 3<br />

Cnidus 116. 264<br />

Cnossus 56<br />

Codrula 129<br />

Colophon 82. 263<br />

Colossae 161<br />

Copia 11<br />

Corcyra 42. 261<br />

Corduba 7<br />

Coriiithus 52. 262<br />

Corone 55<br />

Corycus 130<br />

Cos 122. 265<br />

Cotiaeum 161<br />

Oranium 54<br />

Greta 56<br />

Croton 11<br />

Cybistra 174<br />

Cydonia 57<br />

Cyme 75. 263<br />

Cypius 132<br />

Cyreno 1<br />

(^ythera 55<br />

Cyzicus 65<br />

Daldis 135<br />

üamastium 37<br />

Dardanus 74<br />

Delos 260<br />

Delphi 45. 261<br />

Demetrius I. 11. Syriae 174<br />

Dionysopolis Moes. 19<br />

Phryg. 162<br />

Diosliieron 135<br />

Diuin 30<br />

Docimeum 163<br />

Dorylaeum 163<br />

Dyme 53<br />

Dyrrhachiuni 37. 260<br />

Elaea Aeol. 77. 263<br />

Elaeusa C'ilic. 130<br />

Eleuthenia 57<br />

Elis 54<br />

Einerita 8<br />

Emporiae 8<br />

Enteila 1<br />

Ephesus 84. 263<br />

Epictetus 163<br />

Epidaunis 56<br />

Epiphania Cilic. 130<br />

Epirus 41. 261<br />

Ercavica 8<br />

Eresus 79<br />

Eretria 59. 262<br />

Eriza 163<br />

Erjthrae 89. 263<br />

Eiiboea 59<br />

Eucarpia 163<br />

Euhesperides 2<br />

Euhippe 117<br />

Emnenia 163<br />

Euronius 117<br />

Gades 8<br />

Ciabala 174<br />

Galatia 173<br />

Gargara 67<br />

Gergis 2<br />

Genne 136. 265<br />

Gordus Julia 137<br />

Gortys Cretae 57<br />

Graxa 11<br />

GrimenotliTrae 164<br />

Hadrianeis 67. 262<br />

Hadriani 67. 263<br />

Hadrianopolis Tlirae. 25. 259<br />

— [ Mys. 67]<br />

— Pliryg. 164. 265<br />

Hadrianothera 67. 263<br />

Hadnimetuui 2, 259<br />

Halaesa 17<br />

Halicarnassus 117<br />

Harpasa 118<br />

Henna 17<br />

Heraclea Luc. 11<br />

— Bith. 62. 262<br />

— Jon. 92<br />

— Cai. 118<br />

Heraea 56<br />

Herdoniae 11<br />

Hennocapelia 137<br />

HierapolLs 165. 265<br />

Hierapytna 57<br />

Hierocaesarea 138<br />

Hieropolis Plirjg. 16G<br />

Hippo <strong>Ze</strong>ugit. 3<br />

Hispania 10<br />

Histiaea 60<br />

Hydisus 118<br />

Hydrela 118. 166. 264<br />

Hyllarima 118. 264<br />

Hypaepa 138<br />

Hyreanis 140<br />

Hyrgalea 166<br />

lasus 119<br />

Iconium 132<br />

Ilici 8<br />

llipula minor 8<br />

Ilium 74. 263<br />

lonia 81<br />

Isindus 129<br />

Issa 41<br />

Issus 130<br />

Istnis 20<br />

Itanus 58<br />

lulia 166; s. Gordus. Laodicea<br />

luliopolis 62<br />

Laconia 55<br />

Lalassis 130<br />

Lampsacus 68<br />

Laodicea Phrjg. 166. 265<br />

— Syr. 174.' 265<br />

— Phoen. 175<br />

Lappa 58<br />

Larisa Thess. 35<br />

Lascuta 8<br />

Latus 58<br />

Laus 11<br />

Lebedus 92<br />

Lesbos 79<br />

Leucas Acarn. 43. 2G1<br />

Leuce 93. 264<br />

Lilybaeum 17<br />

[Limyra 128]


[269J Die Beamtennaineii auf den ^k'oliisclicu Münzen 93<br />

Lipara 17<br />

Ligos 58<br />

Locri Brutt. 1<br />

— Opuntii 45<br />

LongOBtaletae 8. SöS<br />

Laceria 11<br />

Lysias 168<br />

Lygimachu« 2'J. 2G<br />

Uegara ö.3<br />

Naxn» ins. 58. 262<br />

Neapolis Camp. 12<br />

— Jon. 99<br />

- Car. 12(1<br />

Xeocaegarea I'diiti 6(1<br />

.Nicai'u 62<br />

Nieonu'ilia 63. 262<br />

Nicoi)oiis 20<br />

Nisynis 125<br />

Xiiccria Brutt. 12<br />

Xvsa Lvd. 142. 265<br />

Obuk-o 9<br />

Ocoelea 169<br />

Odessus 21. 259<br />

Ocniada«' 44<br />

Olba 131<br />

(»Ibia IS<br />

Onuba 9<br />

Orfhonicnos 45<br />

Orra 12<br />

Ortiiosia Car. 120<br />

Osea 9<br />

O-sirerda 9<br />

Otnis 169<br />

[Paotolus 144;<br />

I'acstiiiii 12<br />

l'andosia Hrutt. 1.'!<br />

Epiri 42<br />

Panticapacuiii 19<br />

l'ariuni 69<br />

I'arlais 1.32<br />

I'aros 59<br />

Patrae 54<br />

Patraus 31<br />

Pautalia 27. 25".t<br />

I'clla Maccd. 3(1<br />

Pcitac 169<br />

Pcrjra 12s<br />

Perg'aniuni >>'.K 2li3<br />

Pcrintiius 27. 2.5',i<br />

I'crptTi'MO 71<br />

Pcrrliaclii 35<br />

Pcrsus .33<br />

IVssinus 17:!<br />

Ptiariialns 35<br />

Pliascliü 128<br />

J'hf-nous 56<br />

Pherac 35<br />

Philadelpliia Lyd. IM<br />

Pliilil)poi)olis Tlirac. 27, 25'.i<br />

Philippus II. .Maccd. 260<br />

Philoincliuni 169<br />

Phoeaca 10^iiiynia 101. 2G1<br />

Soli 131


1)4<br />

Stcctoriiiiii 171<br />

Stratoiiieca Car. 1'2(). 2i;i<br />

— Lyd. 150<br />

Siicssa Aiiriinca li]<br />

Syiiaos 171<br />

Syiiiiada 171<br />

Syraciisao 17<br />

Syria 1 74<br />

Svrtk'a 2<br />

Tal)ae 121<br />

Taliala 150<br />

4'aii'iitiiiii II<br />

Tarsus lol. 2(1.')<br />

Taiiroiiieniiiiii 17<br />

Telos 128<br />

TcuM'iiotliyrai.' 172<br />

TciiiiKis 78<br />

4'(M)s 1(17. 2(M<br />

Tcniu'ssiis 121)<br />

[4'lialassa 58|<br />

Thasos 2!)<br />

Ii'iiiliill' Miiiistwlicru-<br />

Tliebac 45. 2(;i<br />

Tlieodosia 111<br />

Tlicssalia<br />

:'>:',. 2(10<br />

Tlicssaldiiioc ;il<br />

Tliiiria Mi'ss. 55<br />

Tlmrii Luc. 15<br />

'Diyatira 150. 2(15<br />

44iyrrcuiii II<br />

'rilxTiojiDiis 172. 2Ü5<br />

TiM,s,n 4<br />

Tiuiii C.'i<br />

Tmolus 151. 2(i5<br />

TDlctum '.I<br />

'l'oniaris 152<br />

4'(iinis 21. 25',)<br />

4'(iiiinis 28<br />

4Va!>i]us .')1<br />

'J'raiana Auifusla 28<br />

Traianoi»)lis Tlirac. 28<br />

— I'iiry},'. 17.J<br />

Trallcs 152<br />

Trajiczoimlis Car. 122<br />

Trii)olis Lyd. 154<br />

— Phocn. 175<br />

Trot'/.cii 5G<br />

Turiaso 9<br />

Tyaiia 174<br />

Tviidaiis 17<br />

Uraiio])()lis .'il<br />

l'rso 10<br />

Utica 3<br />

Yalciitia 10<br />

Vaiiia 10<br />

Vi'iiusia 15<br />

Xaiitlms 128<br />

Zacj'iithus 54<br />

Zfuiritaiia 2<br />

[270J


[2(1] Die l!i':iiiiti'iiiiaiiicii :iii!' ilcii uriccIiisiMii-ii Miiii/.rn (T)<br />

Allgemeine Bemerkungen<br />

Das f,'r


96 Rudolf Münsterbeig [272]<br />

kommen zwar aucli bei ihm vor; aber er gibt kaum je etwas anderes oder mehr,<br />

als sein geübtes Auge wirklicli gesehen hatte ; ob man A, A oder A zu lesen hat,<br />

ergibt sich vielfacli erst, wenn die anderen Buciistaben eines Namens mit Sicherheit<br />

gelesen sind; unmögliche Namen wie "AeiTnroq, Ai'5i)io? usw. können durch Vor-<br />

setzung eines außerhalb des Schrötlings gefallenen Buchstabens ([KjXenrTTo?, []ai-<br />

bijuoq) leicht verbessert werden.<br />

Im Gegensatz zu Mionnet stehen zwei seiner berühmtesten Vorgänger, Vaillant<br />

und Sestini. Lesungen, die einen dieser beiden zum Gewährsmann haben, müssen,<br />

wenn anderweitige Beglaubigung fehlt, von vornherein als mindestens nicht un-<br />

bedingt zuverlässig gelten, selbst wenn ein begründeter Zweifel nicht vorliegt.<br />

Dasselbe gilt für den handschriftliehen Katalog der Sammlung Cousinöry, wie<br />

überhaupt für die meisten älteren Werke. Allerdings muß man bei Beurteilung<br />

dieser l^eistungen früherer Jahrhunderte berücksichtigen, daß das damals zur Ver-<br />

fügung stehende Münzmaterial vielfach \ on recht dürftiger Erhaltung war.<br />

Unter diesen Umständen konnte sich der Verfasser nicht mit einer rein<br />

mechanischen Zusammenstellung der überlieferten Namen begnügen, sondern mußte<br />

zugleich nach Mögli chkeit (d. h. soweit es die Überlieferung und die bescheidenen<br />

Kräfte des Verfassers gestatteten) eine Sichtung der zusammengetragenen Namen<br />

vornehmen. Dabei ergab sich, daß auch die seit Mionnet erschienene Literatur<br />

vielfach nur mit Vorsicht benutzt werden konnte. So mußte von einer Verwertung<br />

der Schriften Boutkowski-Glinkas, obwohl sie viel entlegenes und neues Material<br />

enthalten, wegen der das Maß des Zulässigen weit überschreitenden Ungenauigkeit<br />

und UnZuverlässigkeit der Angaben abgesehen werden. In Leakes Numismata<br />

Hellenica wimmelt es von falschen Lesungen. Hübners sonst so wertvolle Monu-<br />

menta linguae Ibericae, die anscheinend nirgends auf die Münzen selbst zurück-<br />

greifen, bedeuten in ihrem numismatischen Teil einen Rückschritt gegenüber Heiss<br />

und Delgado. Über Garruccis Monete dell' Italia antica hat Imhoof-Blumer ein<br />

hartes - vielleicht doch wohl allzuhartes — IMeil gefällt. Die Monographie Murets<br />

über die lydischeu Bcamtennamen läßt uns meist im Zweifel, ob eine Lesung auf der<br />

sachkundigen Autopsie des Verfassers beruht oder, wie sich wenigstens in einzelnen<br />

Fällen mit Sicherheit annehmen läßt, auf einen weniger zuverlässigen Gewährsmann<br />

Mionnets zurückgeht. Die von Alfred Mai er mit großem Fleiß zusammengestellten<br />

Beamtenverzeichnisse von Ai)ollonia und Dyrrhachiuiu nmßten in nicht ganz wenigen<br />

Fällen wesentlich berichtigt werden. Selbst der Recueil general hat sich als<br />

mehrfach lückenhaft erwiesen. Eine zuverlässige (irundbige bilden außer den<br />

Beschreibungen Mionnets und einigen älteren Katalogen (wie Beger, Eekhel, Liebe)<br />

hauptsächlich die Kataloge des Britischen Museums und die fast alle Gebiete der<br />

griechischen Numismatik umfassenden Schriften Imhoof-Blumers.<br />

Die Sichtung des ungleichwertigen Materials M-urde bedeutend erleichtert<br />

durch die vom Verfasser im ersten Teil befolgte geographisch-chronologische<br />

Anordnung, die schon Head in seinen Katalogen der lydischen und der phrygischen<br />

3Iünzen des Londoner Museums und von Fritze in seiner Monographie der Münzen<br />

von Pergamon durchgeführt haben.<br />

Von den in den Londoner Katalogen gebotenen t'bersichten weicht das vor-<br />

liegende Verzeichnis der leichteren Übersicht und größeren Kürze wegen in Einzel-


[-^(•5] Die IlrnnitciiriiMiii'ii ;iiil' den ;;iicrl|iichti;.'t wurden, i.st vielleiciit nicht zu billigen, geschah<br />

aber jedesmal in Berüek-iicbtigung der iibliclieii Aligrenzung.<br />

Ansgesehlossen wurden, wie die^ aueii >onst gescliii'lit, stark abgekürzte<br />

Namen, die nur durch ein bis zwei Ihudistabeii angedeutet sind (einzelne .Ausnahmen<br />

erklären sich von selbst), und die nicht mit einiger Sicherheit zu deutenden<br />

Monogramme. Nicht aufgenommen wurden endlich die Nanu'ii der Herrscher<br />

und der Künstler; auch darin lie^rt freilich eine rngleieliniäl.Mgkeit, weil manche<br />

^.Beamtennamen" mrigliclnrweise Namen \on Tyrannen, in anderen Fällen Namen<br />

von Stemiielschneidern und umgekehrt die ..Kinisthr' wahrscheinlich als Münz-<br />

beamte anzus|irechcn sind.<br />

Über den Finfang der l)eniitzteii Literatur -elieii die ('lier>iclit auf Seite j?l)t)<br />

und die jeweils an die Spitze des betrellendeii Abschnittes gestellten Hinweise<br />

auf SpezialWerke Au-kiinft. Vollsfändi-keit wurde nicht erstrebt: nauH^ntlich konnte<br />

die nicht nuniismati>c!ie Liti'ratur inn- i^eje-entiieh herangezogen werden.<br />

Da der Druck der .. Ileamtenn.-inien'- >icli idier vier.lahrc eivtrcckte, ergaben<br />

sich zahlreiche Berichtigungen und LrL'iin/.nngen. die am Schlüsse angehängt<br />

win'den und in die S|iczialindice> noch hiiiein;reailieitet werden konnten. Die<br />

Monograpliic über Nvsa am Maiandros mit deni iiiniiismatischen ISeitrag Ileglings<br />

sowie Indioof-BInmers ...\ntike griechische Mün/cn- mit ihrer Fülle neuer Aiif-<br />

schlllssc konnten leider nicht mein- Aufmdiine linden.<br />

y.it.r],,- v I \ ri r.i I


ns üiidolf Miiiistcrbcrir. J)ic licaintciiiiiuiicii ;uii' den irrioeliiwlicii Müii/.eii [274]<br />

Der Verfasser ist sich der f^a'oßen und vielen Mäiij^el und Fehler seiner Arbeit<br />

wohl bewußt. Sie beruhen, abgesehen von den unzuverlässigen Angaben, mit denen<br />

vielfach gearbeitet werden mußte, einesteils darauf, daß es dem Verfasser nicht<br />

möglich war, sich in verhältnismäßig kurzer <strong>Ze</strong>it in alle die hier in Betracht<br />

kommenden Gebiete (dies gilt namentlich für die Kolonialmünzen sowie fUr Groß-<br />

griechenland und Sizili(>n) hinreiclieiid zu vc'rticfen, zum Teil aber auch auf einem<br />

gewissen L(>,ichtsinn, der die Schwierigkeit der Aufgabe anfangs bedeutend unter-<br />

schätzen ließ. Im ganzen aber glaubt er doch hoffen zu dürfen, daß seine Zusammen-<br />

stellungen sich nicht nur dem Samndcr, für ilen sie ursprünglich bestimmt waren,<br />

sondern auch dem Forscher, für den sie allerdings nur ein jedesmal auf seine<br />

Zu\ crlässigkeit und N'ollständigkcit hin zu untersuchender Ausgangspunkt eigener<br />

Forschung sein können, als erster Behelf nützlich erweisen werden.<br />

Für stets bereitwilligst geleistete Hilfe bei der Behandlung schwieriger Fragen<br />

ist der Unterzeichnete Herrn Professor Kubitschek zu herzlichstem Dank verpflichtet,<br />

für einzelne Mitteilungen den Herren ür. Imhoof-Blumer und Professor Regung.<br />

Wien, 24. November 191o Rudolf Mümterherg<br />

Inhaltsübersicht<br />

A. Die Beamtennamen in geographischer Ordnung:<br />

A t'rica bis Adrain ytciiiii<br />

A iitaiidrus bis Schluß<br />

B. Indices:<br />

1. (irii'cliiscbos Xaiiicnsrpiristcr<br />

-. Lateinisches Xamcnsrc.a'istcr<br />

•'!. RöiiiiscLo Ri'iehsbeaiiite<br />

4. Titel lind Ämter:<br />

(t) in fi^i-ieeliisclier Spraclie<br />

b) in lateiniselier Sin-aclie<br />

:'i. Formeln<br />

fi) in s^-ieeliisclier iSpraeiie<br />

b) in lateiniselier Sjiraclie<br />

I). "V'erseliiedenes<br />

Berichtigungen und Nachträge<br />

Benützte Literatur<br />

Alphabetisches Verzeichnis der Städte, Länder<br />

und Könige, auf deren Münzen Beamtennamen<br />

vorkommen<br />

Allgemeine Bemerkungen<br />

Xuni.<strong>Ze</strong>itschr.<br />

1911, 6il— 116<br />

1912, 1—111<br />

1914,<br />

1—61<br />

G'2— 69<br />

09—74<br />

75—78<br />

78—79<br />

79—80<br />

80<br />

80—8-2<br />

8;!- -89<br />

90<br />

91—94<br />

95—98<br />

Sonderabdruck<br />

1-48<br />

49—175<br />

177— 2.S7<br />

238—245<br />

246—250<br />

251—254<br />

254—255<br />

255—256<br />

256<br />

256—258<br />

259—265<br />

266<br />

267—270<br />

271—274


Arnold Luschin R. v. Ebengreuth<br />

Pisanus pictor<br />

l'ltcr l'isaii Icr l'isancllu, den ^rntl.V'ii Künstler des X^'. Jalii-lninderts,<br />

dessen T:itif,'keit als Maler nueli weit diireli seinen üiihni als Medailleur ühertroHen<br />

wird, ist selii»n viel j;eschriel)cn worden. Itic l'.r;reliiiisse dei- Furselnmi:; bis zum<br />

Jaiire lOOö sowie- eiirener Intcrsueliunicen hat (I. I". Hill nomi British Museum lOO.')<br />

in einer mit 7 4 Tafeln jiräeiiti^' ausgestatteten Monoi;raii]iie zusaninienirefalit und<br />

darin melirtacli l)ekla;;t. dali iiher dii' äul.H'ren lAlHiisuiuständi^ des Ivtinstlcrs so<br />

wenij; sicliere Naehricliten \orlianden seien. Kahl darauf liMt/)edoeli ein italieiuselier<br />

Gelehrter, (!iuseji|ic Hiadejjo. Xaelisnehunjjen in italienisehen Arehiven mit großem<br />

(üiiek und Gescliiek angestellt und eine l'idle ntuer 'l'atsaclien aus dem Leben des<br />

Künstlers erkundi'l. die er während der .lahre \'Hü bis liHO in den ..Atti e Memorie<br />

del K. Isiituto \cneto di >(ien/.r leltere (mI arti" Üand tiT bis GH in fünf Abhand-<br />

lungen \erötVentliclite. Iliadegos l'.rgebnisse sind jeilneh iu Deutseldand bis auf einen<br />

.Vufsatz \on l'ritz llurger in der Kunstehrouik meines Wissens wenig beachtet wor-<br />

den und die I'.ill erschienene Ausgabe von Hills l'isanello nimmt auf sie keine lliick-<br />

sielit. da sie nur ein Wiederabdruck der oberwähnten Arbeit \om Jahre l'.K);') ist.')<br />

Ks dürfte ilalier deutschen Lesern nicht unwillkommen sein, wenn ich in Kürze die<br />

Krgelinisse. die uns JÜadego über den Kiinstlei- erschlossen bat, zusammenstelle, und<br />

dies umso mehr, als sie nicht Idol.'i eine Nameiibcrichtigung bi'iiigen. sondern auch<br />

walirscheiidicb maclien. daß I'isano sieb dem Meilaillengiil.'> um mehrere Jahre<br />

früher zugewandt hat, als man bisher glaul)tc.<br />

Zunächst di{! Xameuberiehtiguni,'. Die ilaii|iti|uelle, aus welcher man bisher<br />

die Naehriehten fdier des Kiinsllers rjchensbinf gescliö|ifi hatte, war der oft unzu-<br />

vi-rliilMiehe Vasari. Dieser nennt ihn in seiner ersten .\usgabe der ..Vite de' pii'i<br />

eccellenti piltori". die l.'i.")0 erschien, an einer Stelle {'is^i/n/lo. an einer zweiten<br />

Pi.vinillo i>i'r proprio iKiiiir ililh, \'itloi-i\ In der zwi'iten .\ullage \om Jahre 15(38<br />

heilit er l'i^niio o riro l'isKmlhi, aber aiu-b \"illori l'i.


100 AriKild Liiseliiii v. Eliriiirrcutli [2j<br />

IJartolonieo cid l'ozzo besaß, s])äter ^el•s(•ll()llen war und erst 18«5 durcli Tschudi<br />

im königlichen Miisenni zu Berlin wieder entdeckt wurde. Ks ^;tellt in Halbfiguren<br />

die beilige Maria mit dem Kinde, die beilige Katbarina, die beilige Klara und<br />

Jobaiin den Täufer vor und trägt auf einem Scbriftzettel den Künstlervermerk, den<br />

man trüber<br />

OPERA Ul VETTOIJ PISANK<br />

LO DE SAN \J VEKONESE<br />

MCCCCVl<br />

gelesen bat, den aber Tscbudi mit<br />

OPERA 1) VETORE PISANE<br />

EO DE SAN VI VERONE<br />

MCCCCXl (V)<br />

wiedergibt. Das Gemälde ist jedocli. wie nun zugegeben wird, trotz der Aufschrift<br />

niclit von Pisanello. ') und vermag daher weder dessen Vdrnaraen. noch die Her-<br />

kunft, noch sein (ieburtsjabr (das man früher um l.'iso angesetzt bat) irgend zu<br />

erweisen. Zic^lit man dagegen die ecliten <strong>Ze</strong>ugnisse zu Rate, so finden wir die<br />

Namensforni Pism/iiH j^insif oder l'isd/iifs pi. auf Gemälden. Auf den Medaillen<br />

nennt er sieh l'itidiiiiA jiiitor oder er l)ezeiehnet das Stück als opus Pismii pl


[•>| ['iMuiiis |iictor 10]<br />

Die Vernuitnng lag nalie. dnl.V diesei- iiacli obi-reiu AktonstUck iiins Jaiir V'>'.)1<br />

•rebiirenc Sohn Anton der I'ran Isalieia, Witwe nacli IMiiliiip de llostiiia ideiitiscdi<br />

sei mit dem selilcelitwep l'isaiuis prenanntcn Künstler. Dazu küinnit, daß ein Ver-<br />

zeiclniis der 14.';s aus Verona {,'etliicliteten Personen einen l'isanus picfor entiiält,<br />

der sich ziitii Markj^rafen naeli ]\fantua l)egel)en liatte. über dessen Identität mit.<br />

(lein heriilimten >fedailieMr kein Zweifel bestellt. Da wäre es doeb weni;,' wahr<br />

scheinlieh, daß es in den Jahren U.).'! und IKJS /.n Verona zwei nandiafte Künstler<br />

mit dem Zunamen l'isanus f,'ef,'eben habe. Biadejjo bat sicli indessen mit der<br />

blolien Wahrscheinlichkeit nicht begniij,'!, sondirii hat, cinniai auf riehtii;-er Spin-,<br />

seine Fors(diunj:en mit sojcliein Krfol^' fort.^'-eM't/.t, dal.^ nun i|ii('lleiniiäßii: !;esiclierte<br />

Krfrebnisse voriicireii.<br />

Es wäre eine frnil.H' \ frlnckiin-. die neuen Akteii-tücke in ib'r li;'iiienfolj,'e<br />

y.u bes|irecheu. in der sie Hiadejjo entdeckt und in seinen fünt Abliaiidhingcii (I bis \1<br />

auch wortfrelreii verötVentliciit bat. Nur als ein Lelirlieis|)iel, wie leicht man bei<br />

einer unvollständigen Keimtnis des imn u'escliiosseii vorlieirenden (^uellenstotles zu<br />

irrigen Schlüssen gelanjjen kann, will icii die l''rai;c der Herkunft Tisanos \(m ijei-<br />

ersten Abhandlung Hiade;ro> zu scim-r tiinften Inrtsclireitend in Kürze erledigen.<br />

Der zu \ eroiia lebende Antonius l'isanus pictor w.ir l'nlertan der lie,|iulilik<br />

\Cnedig und Sohn (b'i' hDim Isuhil'i u.inr i/iki/iiIhih r/ii/i/t/ii


102 Arnold Luschiii v. EbcnfTTCutli [4]<br />

<strong>Ze</strong>it des Witwenstandes cinriiiinite. Antonio ist deninaeli vor dem 22. November<br />

1395 zur AVeit gekommen, icli würde mich der von Hill geiiußerten Vermutung<br />

anschließen und sein (leburtsjsihr um 1890 ansetzen. Frau Elisabeta oder Isabeta,<br />

wie sie fortan heißt, verharrte jcdocli niclit lange im Witwenstand, sondern heiratete<br />

den Hartholomeus de l'isis, von dem wir nur wissen, daß er 1404 zu Verona lebte<br />

und 1409 schon tot war. AN'ährond (iieser zweiten Ehe erfolgte ^or ]404 die Über-<br />

siedlung der Familie von Pisa nach Venma. Hier ergab sich in einer <strong>Ze</strong>it, die noch<br />

wenig bleibende Familiennamen kannte, lür unsern Antonio vim selbst die Herkunfts-<br />

bezeichnnng, unter welcher er seincin Namen in der Kunstgeschichte verewigt hat.<br />

Als gebürtiger l'isaner, als Sohn eines 15ürgers dieser Stadt, als Stiefsohn eines<br />

Bartolomeus de J'isis war Antonio in Venma während seiner Knaben- und Jünglings-<br />

zeit der kleine l'isaner. Pisaiiello und erwachsen der l'isaner Maler, I'isanus<br />

pictor. Beide Namen blieben fortwäiirend in Ibung, wiewohl die Form Pisanello<br />

allmählich zurücktritt, und der Künstler sich nach dem Jahr 14.'!0 selbst als Pisanus<br />

pictor bezeichnete. Im Jahre 1414 ist dann Donna Isabeta, die fortan in Verona lebte,<br />

eine dritte Ehe mit dem gleichfalls verwitweten Tuchhändler Philip]) von Ostiglia<br />

eingegangen, aus der wahrscheinlich die Tocliter Bmia entsproß, die später den<br />

Bartolomeo della Lavata aus angesehener Veroneser l'amilie heiratete.<br />

Unbekannt ist, wer das väterliche Vermögen Antonios während seiner Minder-<br />

jährigkeit verwaltete, nachdem Donna Isabeta den l'ruchtgenuß daran durch ihre<br />

zweite Heirat verloren hatte. Als sie im September 1414 ihre dritte Vermählung<br />

einging, war ihr Sohn ein junger ^[ann, der wahrscheinlich schon die freie Verfügung<br />

über sein väterliches Erbe hatte. Es zcTigt für sein gutes Verhältnis zur Mutter und<br />

zu seinem zweiten Stiefvater, daß er Donna Isabeta sein Vermögen in die Hände<br />

gab. <strong>Ze</strong>lm Jahre später hat er indessen — vielleicht durch zunehmende Kränklich-<br />

keit des Stiefvaters veranlaßt — seine Ansprüche unzweifelhaft feststellen lassen.<br />

Am 4. Juli 1424 ließ er in seiner Wcdmung (in contrata s. Pauli, in domo habitationis<br />

infraseripti magistri Antonii pictoris) einen Notariatsakt errichten, in welchem Donna<br />

Isabcta aus dem Testamente ihres ersten Mannes Puceio vom '22. November i;)95<br />

die Erbeinsetzung ihres gemeinsamen Sohnes Anton in sein väterliches Vermögen<br />

bekundete, und ..volens agnoscere bonam tidem erga magistrum Anthonium dictum<br />

Pisannm ejus filium et heredem ])redictum, pictorem egregium- sich als Selbst-<br />

schuldncrin dieser 600 (iolddukaten bekannte, deren Bezahlung auf Verlangen<br />

binnen drei Monaten erfolgen solle.<br />

Mit Hilfe der von Biadcgo entdeckten und sonst bekannten sicheren<br />

<strong>Ze</strong>ugnisse vermag man nun folgendes Bild vom äul.nn'en Lebenslauf des Künstlers<br />

zu entwerfen. Um 1390 Geburt Antonios zu Pisa. 139Ö 22. N(n-ember Pisa Testa-<br />

ment seines Vaters Pucinus condam Johaunis de Cereto, eivis et habitator in eivitate<br />

Pisarum in campo s. Silvestri, in welchem sein und seiner Frau Elisabeta (Tochter<br />

condam Nicolai Zuperii de s. Paolo Venme) leiblicher Sohn Anton zum Erben<br />

seines auf COO Golddukaten geschätzten Vermögens eingesetzt wurde. Vor 1404,<br />

11. September, Wiedervermählung der Domia Isalieta mit Bartohmieo de Pisis,<br />

condam domini Zoli und Übersiedlung der Familie nach Verona, wo sie in der<br />

contrada s. Paolo di Campo Marzo, einem Künstlerviertel. Wohnung nahm.<br />

Vor 1409 Tod des Stiefvaters Bartolomeo de Pisis.


PI Pi^-amis pietor 103<br />

1414, ti. Scptombor. Voihiim, Ifciratsbercdungeii der Düiiiiii Isabctn mit ihrciii<br />

dritten Mann, dein Tucldiiiiidlcr {'liilipp von U^ ihn der Senat \on<br />

Venedij: bei der Ausselniiiiciani^' des -rolien Saales im l)(ii;eni)alast mit Wand-<br />

fjpniäldeii be.laclite. I)er/rit|uinkl ist nieiit j;-ciiau iiekanut. (^eutile da Kaiirinno, der<br />

zuerst berufene Kiinstli'r, soll naeli Hill etwa zwiselien IKi'.i bis 1414 im ])oo-en-<br />

palast p-mall half'u: stn.itin- j,,, ,,b l'isan(4l(i sehon neiica (ientile hier f;-eari»eitel<br />

hat, oder ol» ihm nach dessen Ab-an.ir die Fdrlsetzanj;- des "Werkes übertragen<br />

wurde, wie s(deiies 14l'7 zu i; unlerläi.''t (iiesen \'ernuak. nemit ihn aber dal'lii- Aii/duhrs ilirhis Pi-:,iinl/iis<br />

piiior.<br />

14l'4. '^. Juli. \ eroii;i veriitli(4itete sieh, wie oben l)es|iroeheu wurde, Donna<br />

Isal)eta zur Rüekst(4hnm- des \iiiei liehen l'.rlies an ihren Sohn Anton.<br />

14"J.') statid >fagi-ier Antoniii- l'isanellus s/ni.-; /'. nnterzeirlinete. Seine \bi-eise aus<br />

l! bewulmte dei' Künsth'r laut (b^s<br />

friiiier erwähnten Häuser\erzeichnis>e- mit seiner Miittei- und seinem weiterhin<br />

idcdit mehr erwidinten 4'iic|i|ei-clien ( amilla i'iii Hau-- zu \'ei'on;i in der contrada di<br />

s. l'acdo. In lliiddick aul' ilies,-n llau-i)e>itz wiid l'isaiio noch<br />

14-'1>< unter die<br />

HeW(!liuer von N'i'rona gezählt, wiewohl er in dei- Zw ischenzeit nicht bloß nninehe<br />

Reisen zur .\iisflllirung \on Kinist.-itdiiiigcn iinlei-n. nnneii hatte, somlei'n \ci-miiilicb<br />

dauernd im Dii'iisti' der Maik;:i-iten \oii .M;inin;i st.and<br />

14."!s, ;;. Dezember. \'eron;i machte l'i.-iu Isabeia [lUr. übrigens erst 1442<br />

starb) im Ilause des \ ersebwägerten Notars Andrea della l,e\ata ihr 'l'estament.


104 Arnold Liiscliiu v. Ehciiinciith [6]<br />

iils Erben bestimmte sie iiire 'i'ocliter Koiia (wolil aus der dritten Ehe), die sich mit<br />

Hartolomod della Tjcvata \erhesncli \on Vt-rona oder Mantua ausdrücklich untersagt. Darum begab sich<br />

l'isaiH), als er am ],'). l-'ebruar 144.1 \'encdig xcrließ. zunächst nach Ferrara, und<br />

entschuldigte sich nat dem Verbot der Signoria, als vr nach ^Mantua geladen wurde.<br />

Dies erklärt das Schreiben des Markgrafen Ludwig von Mantua an Wilhelm von<br />

(ionzaga vom 27. Februar 1443, in welchem die Abreise Pisanos von Ferrara<br />

l)etrieben wurde. Die Verbindung mit den (ionzaga blieb übrigens aufrecht, auch<br />

nachdem Pisano längerdauernden Aufenthalt in Ferrarra genommen hatte, dies<br />

erweisen vier Schreiben der Gonzaga an ihn. die unterm V>. März, 7. Se]itember<br />

und G. November 144o sowie am 11. März 1444 ergingen.<br />

Sein Maus zu Verona behieh übrigens l'isano bei, wir kennen Vermerke über<br />

den \on ihm dem Kloster s. Maria di Anzano in den Jahren 144ö und 144G<br />

gezahlten s<br />

Anerkennungszius, im übrigen seheint aber Ferrara während der Jahre<br />

144.') bis 1448 der eigentliche Aufenthaltsort des Künstlers gewesen zu sein, dem<br />

Markgraf Lionello von Este am IT). August LI 4ö und 7. Jänner 1447 Zahlungen<br />

anwies, in eiiuMn Schreiben Lionellos an Candidus Decembrius vom 18. August<br />

1448 wird der Medaille auf Letztgenannten gedacht, welche der Markgraf vom<br />

Künstler endlich erhalten Imbe.<br />

Ende 1448 kam Pisano an den Hof des Königs Alfons von Neapel, aus dessen<br />

Händen er am 14. Februar 1449 eine Urkunde empfing, die ihn zum königlichen<br />

Diener aufnahm und einen Sold von 400 Dukaten auf die Salzkasse von Fraueavilla<br />

in den Abruzzen anwies. Daß die Bezeichnung PiaaialU


[71 isaiiii> |)ictiii 105<br />

Pisanello vdii Verona IiuikIIc. wolilbegrüiidet ist. braucht iiacli Biadegos Ent-<br />

deckungen nicht weiter ausgeführt zu werden.<br />

Der Klinstier hat den König Alfons durcii eine Auzald Medaillen verlierrlicht,<br />

allein e.s ist unbekannt, wie lange er an dessen Hol' verweilte. Im Testament des<br />

Biirtoionieus della l.evata. der l'isanus Stiefschwester i'.ona geheiratet hatte, wird<br />

der Künstler am 14. Juli 14.").") udch als lebend erwähnt, bald darauf ist er —<br />

vielleicht zu l.'om ;:est(irben. denn am .11. (»ktuber 145") berichtete von ]!om<br />

aus Carl von Medici an ( ünNanui Me


106 Arnold Ivuseliiii von Eboiitrroutli. Pisanus pictor [8]<br />

CS sicli, auf die Anregung Biadegos, ob nicht an die .Spitze Aon Pisanos Werken<br />

die Medaille auf den 1444 verstorbenen Johann Franz Gonzaga, Markgrafen von<br />

Mantua gestellt werden könnte, mit einigen Worten einzugehen. Hill lehnt zwar<br />

diesen Gedanken entschieden ah (S. 168). Die Ähnlichkeit der Medaille Gian<br />

Francescos mit jener auf seinen .Sohn Ludwig sei so groß, daß ein <strong>Ze</strong>itunterschied<br />

hier ausgeschlossen erscheine. Wiewohl Gian Francesco mit dem Titel eines<br />

Capitaneus maximus armigerorum ausgezeichnet sei, den er nur in den Jahren<br />

14.'5.^ bis 14.37 geführt habe, so könne die Medaille nicht vor 1437 fallen. Bei<br />

einem Vergleich dieses .Stückes mit dem Stile der Medaille auf den Palaeologen<br />

müsse die Zuteilung an eine frühere <strong>Ze</strong>it widersinnig erscheinen.<br />

Diese Gründe Hills mögen früher um so einleuchtender erschienen sein, als<br />

die ersten Beziehungen IMsanos zu dem Hof von Mantua, die man kannte, erst dem<br />

Jahre 14;)lt angehörten. Indessen ist nun durch Biadego festgestellt worden, daß<br />

Pisano schon 14::?i' zu Mantua weilte, und daß er bereits 142') zu den FrorixioiKiti<br />

des Hofes gehörte, da ihm eine Besoldung ausgeworfen war. Prüft man bei dieser<br />

neuen Sachlage die Inschriften der ^Medaille auf Gian Francesco Gonzaga, die<br />

nebenbei bemerkt, von anderen Schriftstellern wie von Schorn in seinem „Vasari"<br />

und von Nagler als Pisanos älteste Arbeit (allerdings vor 14041 verfertigt) ange-<br />

sehen wurde, so wird man zu einem v(ni Hill abweichenden .'^chluß gelangen. Die<br />

Medaille zeigt im Felde neben dem Ikustbild den Namen<br />

IOHA>ES.FH — ANCISCVS.<br />

• DK-GOX- ZAGA.<br />

unterhalb im Hogcii I'I.'IMVS.MARC'HK ).MANTVE und oben ebenso CAPIT. MAXI-<br />

Al,'MIGi;i;()l!V'\l. Das Zusammentreffen beider Titel auf diesem Stücke findet<br />

Bisuh'go mit Jlecht bemerkenswert. Den militärischen Titel erhielt Gian Francesco<br />

1432 als er nach dem Sturze des Heerführers Carmagnola (-] h. März 14.32) vom<br />

venezianischen Senat an die Spitze der Truppen der liepublik gestellt worden war,<br />

und er führte ihn bis zum <strong>Ze</strong>itpunkt, in dem sieh seine Beziehungen zum Freistatt<br />

so sehr verschlechtert hatten, daß er 1438 offen in die Peilie der feinde Venedigs<br />

eintrat. Sclion diese KrwäguHg allein macht es unwahrscheinlich, daß ihm dieser<br />

Titel aui' einer nach si'incm Tode, also nach 1444 verfertigten Medaille beigelegt<br />

worden wäre. Noch wichtiger ist aber der ITiDlVS MAUCTHO JIANTVE. eine unmittelbare<br />

Anspielung auf den Gnadenbrief des deutsehen Königs Sigismund vom<br />

(). Mai 14.32, durch welchen Gian Francesco als Erster seines Geschlechtes zum<br />

eiblichen Markgrafen \on ]\lantua erhoben wurde. Das zeitliche Zusannnentretfen<br />

dieser für den Dargestellten wichtigen Ereignisse, die beide auf der Medaille ver-<br />

ewigt werden, erseheint mir so bedeutsam, daß ich dieses Stück ungeachtet der<br />

aus Stilrücksichten hergeleiteten Bedenken als bei Lebzeiten Gian Francescos, und<br />

zwar \\ahrscheinlich 14."'>2, entstanden ansehe. Antcniio Pisano hätte also, wenn die<br />

hier entwickelten Folgerungen richtig sind, schon 14.32 den Aledaillenguß geübt,<br />

und das früheste Stück dieser Art, das man kennt, wäre die Medaille auf Gian<br />

Francesco von Gonzaga.


Aug. Oct. R. V. Loehr<br />

Münze und Medaille als Kulturdenkmal<br />

Zu Domanigs und Friedensburgs numismatisch-kulturgeschichtlichen<br />

Arbeiten und Studien<br />

Wenn man rin niddtiriu'^ Miinzwcrk. sei (< ein iMipiis munoruni oder ein<br />

Katalof,' i'int'i- /rrolicn Saninilunj,'. aiitsclilä>;t, so ^iclit man dcMtlicli. welclien Wv^<br />


108 An- Oct. R. V. r.oclir [2]<br />

des (l;iin;ils ueii eröffneten llofmuseuius in einer Vitrine mit secli.s 'l'afeln die<br />

kultur^'escliichtliclie Bedeutnng der Medaille dnrcli etwa SW systematisch aus-<br />

i^'ewählte Beispiele tjelegt. Das Wiener Münzkabinett darf sieh riilimen, als meines<br />

Wissens bislier einziges, durcli eine derartige kulturgeseliichtiiclie Exposition auf<br />

die Resuclier, Laien wie i'acideute, belehrenden Einfluß genommen zu haben.<br />

Auch bei der Auswald der anzukaul'enden Objekte hat Doinanig innerhalb der<br />

bescheidenen linanzieilen (Irenzeu des Münzkabinetts stets besonders auf die<br />

kulturgesciiielitliche IJedeutnng gesehen. Seine Studien auf diesem Gebiet hat<br />

Domanig dann in seinem Ilaujitwerk Die deutsche Medaille fortgesetzt und ver-<br />

tieft. Kulturgesciiiclitliclie und kunstgeschichtliciie Seite der Medaille sind hier<br />

zum ersten Mal als cinandtr völlig ebenbürtig behandelt und haben von 100 Tafeln<br />

je öO und ebenso die Iliilftc des Textes zugewiesen erhalten.<br />

Die Münze ist von Friedcnsbnrg in iliren kulturgeschiehtliehen Zusammen-<br />

hängen untersuclit worden, nachdem Lusehin 11K)4 seine Allgemeine Münzkunde<br />

und Gcldgcscliiclite dos Mittelalters und der neuen <strong>Ze</strong>it und liH.Xi Die Münze als<br />

historisches Denkmal sowii' ihre ISedeutung im üechts- und Wirtschaftsleben hatte<br />

erscheinen lassen. Nach mehreren Arbeiten auf dem Gebiete der Numismatik<br />

Schlesiens, die dieser Lamlschaft eiiu' musterhafte zeitlieh geschlossene numis-<br />

matische Erforsehung geltraciit haben, hat i'rieilcnsburg ein sich auch an weitere<br />

Kreise riclitendcs Werk Die Münze in der Kulturgeschichte \ eröffentlicht. Dartiber<br />

hat s(!hon Professor Kubitscliek hier am 1(5. November lUlO vorgetragen, so daß<br />

eine eingehendere l'esprecliung eigentlich nicht nötig ist. Hei dem sehr großen<br />

Wert aber, den ich diesem überaus lehrreichen Buche zumesse, möchte ich doch<br />

noch ganz, kurz darauf /n spi-echcii konnnen. Eine i'esjn'ecinmg von Details ist bei<br />

diesem A\"erk(! allgemeinen Inhalts, das sich noch dazu an einen größeren Leser-<br />

kreis wendet, ohnehin nicht am l'latz. Den Stoff gliedert l'riedcnsburg in sieben<br />

Abschnitte: Münze und AVissensehaft. Staat, Religion, Verkehr, Kunst, öffentliche<br />

Meinung und \'(ilk. Dal.s andere Autoren jedenfalls den Stoff anders ausgewählt<br />

oder eingeteilt und nu'hr oder weniger oder andere Kapitel zur Einteilung ver-<br />

wen(h't hätten, ist natiulich. A'on meinem Standpunkt die .Münze zu betrachten,<br />

vermisse ich eine sehr wichtige Kategorie, ilie allein die Münze in die richtige<br />

liczieliung zur materiellen Kultni' setzt, nändicli. .Alünze und Wirtschaft. Es ist ja<br />

gewil.s \ i(^ies, A\ar hier zu sagen wäre, in den Kapiteln Münze und Staat und Münze<br />

und \'erk(^hr untergebracht. Aber nach nuMner Ansicht darf man nie vergessen.<br />

dal.\ ilie Münze wirtschaftlichen \ erhältnissen ihre l'ntstehung \erdankt,


|3! Miiii/,1- iiihI Mcihiillc als Kiiltmdcukiiial lOi)<br />

ermöglicht worden. Der \Crkelir ist ;iber nur eine Ersclieiiiuiig-«tbriii der wirt-<br />

scliaftliclien Verhältnisse iiiid nieht diese selbst. Bei liesciiriinkung anf diese eine<br />

Erscheinnnfrsfonn können nie die uöti.i^en i)rinzi|»iei!en Erkenntnisse ^g-ewoinicn<br />

werden. Dann möchte ich noch einen anderen Punkt von unterg'eordneter HedeutunL'<br />

hervorheben. Mit Menadier bin ich der Ansicht. d;il.\ der prinzipiede linterseiiied<br />

zwischen Münzen und Medaillen nicht .-inl.ser acht j;ebissen werden darf. Friedens-<br />

liiirj; hat das j,'etan. Während er im Anfaiij; seines Werkes mir iU)er .Münzen s|irichl,<br />

taucht im \'. Kapitel Münze und Kunst


110 An- (M. K. V, Lophr [4]<br />

Stellung genomnifii. und nn Daiineiiborg liat sich aiu-li Friedciisburg aiigeschlofjsen,<br />

der ansscliließlicli religiöse Einflüsse maßgebend sein lassen will. Ohne darauf ein-<br />

zugehen, daß. was den (leidverkehr betrifft, hier noch eine unanf'gcklärte Frage der<br />

inittelaltcrliehen Nuniisniatik die Nachiirägnng im (leidwesen wirtschat'tbeh von-<br />

einander abhängiger Länder vdiliegt. die ja auch gerade für inis in Wien in unserem<br />

Verhältnis zu Ungarn sehr aktuell ist, möchte ich aut'firund meiner eigenen Studien<br />

zur beschichte des mittelalterlichen Dunauhandels feststellen, daß die Ilaudels-<br />

heziehungen Eegensburgs zu Toleii und Südrul.Mand aul.M'r jedem Zweifel sind. Die<br />

religiösen Verhältnisse haben zwar die \'erwendung dieser .MünztyiK-n gewiß sehr<br />

stark gefördert, sind aber dafür doch nicht allein maßgebend, sondern es sind wie<br />

in sehr zahlreichen anderen h'ällen iiei (Jbernahme desselben Ty])us wirtschaftliche,<br />

die Handelsbeziehungen mit \oii ents(dieidendem Kinfluß. Danm'nbcrgs Henier-<br />

kungen simJ, da sie lediglich auf iiimiismatischen Krörterinigen im engsten Sinn<br />

beruhen, nicht von ausschlaggebendem (iewicht.<br />

Diese Siiezialaibeit war der ^'orliiufer zu einer größeren .Monographie<br />

l''riedensburgs ])riiizi|iieller Natur: Die Synd)olik der Mittclaitenniinzen. von der<br />

Knde IDliJ bereits der erste Teil „Die einfachsten Sinnbilder" erschienen ist. Die<br />

Kritik wird sich also eine gewisse Jteserve aufzu(,'rlegen haben bis der zweite Teil.<br />

der die sinnbildlichen (legenstände und Vorgänge enthält, also wohl gerade die<br />

wichtigsten Ergebnisse diesei- der Deutung der MUnzbilder gewidmeten 1,'nter-<br />

suchungen erschienen sein wird. Eriedensburg bes])rielit im ersten Abschnitt, einer<br />

Art Eiideitung den religiösen Charakter der mittelalterlichen Münzbilder, die uns<br />

heute vielfach unverständlicii sind und zu denen der einzige Schlüssel die Religion<br />

ist. Er betont sehr richtig: Wenn sich der Münzgraveur bei seinem Bild etwas<br />

dachte, so dachte er das, was die Kirche dachte, und dachte er nichts, dann war<br />

sein Erzeugnis erst noch der, wenn auch unbewußte Ausdruck des fiedankens der<br />

Kirche. Daran schließt sich die in zwei llaujitabschnitte geteilte weitere Unter-<br />

suchung. Der erste, Kapitel 2 bis .") umfassend, bemüht sich, in sehr detaillierter<br />

"Weise das Verständnis zahlreicher, meist gering geachieter rrägebilder zu heben,<br />

und zwar zuerst geometrischer Sinnbilder, Kugel und King als Ewigkeitssymbol,<br />

dann Zahlenshnibilder. die .") als Sinnbild der Dreieinigkeit, die 4 als das der Welt.<br />

Im 4. Kapitel folgen Sterne, Sonne und Mond, im f). Rose, Lilie und Talnie.<br />

Friedensburg resümiert mit der Feststellung, daß auch die unscheinbarsten Bei-<br />

zeichen noch einen tiefen Sinn haben, der sich in irgendeiner Beziehung zu (Haube<br />

und Kirche befindet.<br />

Der zweite Hauptabschnitt wendet sich den Buchstaben zu, die in dreifacher<br />

Weise, als Hauptdarstellung, als Nebengepräge oder als Inschrift auf der Münze<br />

erscheinen können. Um zu prüfen, inwieweit der Buchstabe als .'^innbild auf der<br />

Münze vorkonunt, betrachtet Friedensburg zunächst die sicheren Fälle von Schrift-<br />

symbolen. Also die verschiedenen Fiirmen des Heilandsnamens. Christogramme,<br />

Marienmonogramme usw., geht dann zu der Formel Alpha und Omega über, erörtert<br />

den Wandel der Formen dieser <strong>Ze</strong>ichen, ihre Trennung auf zwei sich entsprechen-<br />

deu Stücken, von denen das eine das Alpha, das andere das Omega enthält, und<br />

wendet sich zu den Begleitbuchstaben des Al])lia und Omega, deren Formen und<br />

>'oi'k()iiniieu. Friedensburg konstatiert hier die Unmöglichkeit ihrer Deutung in


[5] Miiii/.e 1111(1 M


112 All- Oitt. It. V. I In- [6]<br />

möchte icli iiuf die friilier ^on mir gemachte Anmerkung zu Friedensburgs erstem<br />

heute bespro.lienem 'NN'erke Die Münze in der Kulturgeschichte, zurückkommen.<br />

l'>s liJindelt sicli ja hier um Jlünzcii, also um Geld. Eine derartige symbolische<br />

narsteihing auf Mün/.oii kann sicli aber nur dann vorfinden, wenn die wirtschaft-<br />

liciien Veriiältnisse, deren Ex|iononl das (iold. die Münze ist, sich innerhalb gewisser,<br />

i'rst noch zu bcstinnnenderOrcnzen l)elin(h'n. Einerseits muß eine gewisse Kultnrliölie<br />

bereits erreicht sein, llei wirtsciialtliclien \ erhältnissen, die im wesentlichen eine<br />

Naturalwirtschai't sind, wo ein Tausch\'erke]n' besteht, wo man das Geld nicht ver-<br />

steht, eigenes Geld nicht besitzt, sondern mir Iremdc Münzen antiimmt oder nachjirägt,<br />

kann \on symbolischen Darstellungen nieht die Itede sein. Anderseits darf eine<br />

•;'e,wisse Knltinhöhe nicht übei-schritteü sein. Eine Symbolik der 10 Heller-Stücke<br />

oder auch niu' der ungarischen Dukaten ist in diesem Sinne umnöglich. Es muß<br />

also eine Stui'c der Geldwirtschaft erreiidit sein, die liölier ist als die jn-imitiven<br />

Anfänge mid aid' der die Münze bereits in wt;itc Kreise \orgedrungen ist. .Anderseits<br />

aber darf sich (bis (!eld noch nicht derart in das Wirtschaltslebcu eingegliedert<br />

haben. dal.V es lediglich nacli den Anfordeiungen des GeUherkehrs geregelt wird.<br />

Ein zweites ist im Anschluli an Frieilensburgs sehr wichtige Untersuchungen<br />

der Ibichstaben zu sagen. Ich möchte vor allem betonen, daü eine der dringendsten<br />

Notwendigkeiten für die mittelalterliche und auch lur die neuere Numismatik eine<br />

!'aläogra]>liie der Münze ist. die nach ]\luster der Schriftgeschichte iler Urkunden<br />

imd Handschriften die Entwicklung der Schrift, der Buchstabenformen, deren zeit-<br />

liche .Abfolge und der tenit


f^l Miiiizr I M.dnillc ;i|. KiiltnnhMikiiiiil ll.-j<br />

großen philologisclieii Scliarfsiinifs ;ils Twaet. Nainc eines Mannes, und Ilioyc,<br />

abgeleitet aus dem Gaunanien Aliiigo. Später kam (irimm bei ^^cnauer Unter-<br />

suchnng des Originals darauf, dali mau es lediglieli mit den l^()rruni]»ierten Sclu-ift-<br />

zeiehcn rQAE+PlAOYC zu tun lialje. Oerade liier wird aueli eine für Trlvunden und<br />

das Kanzleiwesen, besonders für Ccsandtenberieiite eingeleitete l'ntersueliung,<br />

die allenlings bisher der llau]itsaelie nacli für die ])äiistlielie Kauzlei und Italien<br />

überhaupt durchgeführt ist. von \\'ichti;rkeit sein, nämlieli die über mittelalterlielie<br />

Geheimschriften, tironisehe X..ten und Taeliygrapliien. Meister') iiat für Deutschland<br />

bereits das Vorkommen unter andrrem eines krvptographisclien Vokalsystems<br />

besonders für Eigennamen festgestellt, das in der Krset/.ung von Vokalen durch die<br />

nächsttolgcndeii Konsonanten besteht. Wir linden in St. (iallcn die intersehrift<br />

Nptkfr (Notkerl und auf einer l'rkunde Otto III. von 1(K)1 die Worte: Dfpurbtkbs<br />

(Den gratiasi.<br />

Auf die \erwendung \on iSuclislaben niil /.ddenwerl. ferner v(M1 scheinbar<br />

geometrischen Oniamenten als Üuelisi.-iben. wie ieji sie .•uil spateren Anndctteu<br />

glaube feststellen zu können, will ich nicht weiter eini;-elien. da ich zur Genüge<br />

dargetan zu haben glaidie. dali >icli ein recht bcfriichtlielier Teil heute noch<br />

unverständlicher In-diriflen nach lU'v Dun-hliilinni.:; ciiiei' den wisscnsch.Mftlicheii<br />

.\nforderun;^en fUtspieclnMiden palilo^raphi^cheii IntiTNiicIiinig wii'd leicht und<br />

zwanglos erklären l.i^scn.<br />

Das kann alicr nur i|:iantit;iti\ nirhi |iviir/.ipirll f'rii'drnsbiirgs Ansicht<br />

berühren. Siebe' wird ininicr noch ^eiir \ idc- m dci- \ on !'ric(lchcii ''hnrakli-r ci'kl.-iil wcrdrn inMs>cii. hie .Xnwendung dei'<br />

Hczeichnnu;,' ..Zauber" miicbtr irj: .ibci- ids zu |ir:i:;ii,i)it niclil so uneingeschränkt<br />

empfehlen. (JiT.-idf ili (liauiieii- zu \ erw uudeln. und -n h.-indell es sich aiicli iiier um<br />

religiöse Symliole de-; .Miitel;dtc is. etwas prinzipiell .-inderes. aU die 'r.-dism.-nie<br />

und .\niulette, die infol.-«' der |-eli-i.pi>chen oder auch äheren l'i-äuinigen eine Deiiiini- oder Verwenduui;- im<br />

.-^inne die>er ( ieheimwi--enschalieii oder alier::-lä;iiii-cber (o'bräiU'he gegebi-n<br />

worden, besonder- weini die I »arstellun;:- die-es (;epr:i;;es irgendeinen .Vuhalts-<br />

|iunkt d;dür zu .:rebeii -i'hii'ii. So--eiiainite|- .•dcliiniistisclier Tider Uiidolts II.i<br />

Soweit meine KrfahriiiiL;- in beziig auf diese alcliiiiii-iisclien i-tc. Stücke reicht,<br />

bandet es sich der llauptni.-ixe nacii um nachinitlel.Mltei-lielie (ie]ir;ige. die gew;ilni-<br />

lich au(di keine .Münzen sind. I»;i-egen linden wir in den mittelalterlichen Dar<br />

Stellungen no(di mam-hmal den Nacliliall der religiö>eii Käni|)fe des fr'rihesten<br />

Mittcdalters. so z. !?. die i;hrfui


114 Aujr. Oft. K. V. Loplir. Miiiizo und Atodaillc aK Kultiirilotikiiial |n|<br />

Auf den ersten Hiiuptabsclinitt \ oii Fiiedensburgs Untersuchungen, der sich<br />

geonietrisclien und anderen einfachen Sinnbildern widmet, ist es besser, gar nicht<br />

cinzugelien. bevor nicht der zweite Teil dieser Arbeit erscliienen ist. Dann erst<br />

wild man feststellen können, welche Resultate Friedensburgs Methode gegenüber<br />

z. B. der Blirkels (Die ßilder der süddeutschen breiten Pfennige, '22. Band der<br />

Mitteilungen der baierischen numismatischen Gesellschaft) liefert. Es ist ja gewiß,<br />

daß bei der Verscliiedenheit derTeclniik und des für die Darstellung verwendbaren<br />

liaumes der Gang und die Art der Entwicklung der Darstellung auf Münzen nicht<br />

ebenso sein kann, wie in der jVi'chitektur oder bei den Miniaturen illuminierter<br />

Handschriften. Aber der Forsclier wird durch Untersuchung dieses scheinbar<br />

abliegenden Materials ^iell ?icht durch Erkenntnisse aus der aligemeinen stilistischen<br />

Entwicklung zu Resultaten kommen. Diesen Weg hat Bürkei und vor ihm Domanig<br />

beschritten, der in seinem Aufsatz im 17. Band der <strong>Numismatische</strong>n <strong>Ze</strong>itschrift<br />

„Einige Babenberger Münzen aus der Münzsammlung des Allerhöchsten Kaiser-<br />

hauses-' in höchst beaclitcnswerte Weise Untersuchungen über Architekturformen<br />

zu Kate zog.<br />

Domanig kam zur Numismatik von


E. von Zambaur<br />

NouvellesContributionsälaNumismatique Orientale<br />

Monnaies inedites ou rares des Dynasties Musulmanes de la Collection<br />

de l'Auteur<br />

' Saftariilcs<br />

Index des Matieres. 'I'\|"' Myziunin 1 11.'. . f>iii;i\ yadrs :.' 1 K; . .\lilia>iilcs ;; 117 .<br />

€ IlH» . Moiiiiaics Saiiiaiiiilcs ilii 'rdkliaristan 7 J-Jl .<br />

Moniiaii-s (iliazm-wiilfs de Djchcl 17 l.'ll . lioiiyiili's i'l» l.'SI . Hauciiditi's<br />

26 (140 .<br />

KaksvfTliiili-s •_>><br />

1 li' .<br />

(ininils<br />

S(l(li(iiii|s :;:; 1 17 .<br />

Iihisiilcs<br />

1l' IJCi. (iliaziiowiilcs li* l-Jd<br />

Oitoiiidcs<br />

l'l' 1.'!(> . 'OiiaihVU's<br />

de- Ki-ria et Aiiiid :!.') .<br />

OrtoqitU'S de Marditi :!•; l.'id . Atalicks d.' Mau.-il ."s |.".l' . MirdasidcsM:; i:i7 . ratiiiiidcs<br />

Ri'voltt' iisiri a üaL'lidäd .'i(l Idl .<br />

W) 180. firamls (^aaiis (m 1.-


1 1() K. von Zamliaur |2J<br />

„Djibriii est un mot derive de Djibril. . . . ; eile a])paitient aux conquetes de<br />

'Amr i. el-'Asi^) qui sy appropria un domaine appele 'Adjlän d'apres le nom<br />

d'un de ses affrancliis."^)<br />

398. M Souq el-Ahwäz. an 92.<br />

399. JE Destowa, an 10(».<br />

Droit: ^ Jk^ ^<br />

OMAYYADES.<br />

Welid I


l'^l Xouvfllcs ContTiliutions :'i la Xiiiiiisiiiatiquc Orientale 117<br />

402. .E Er-Pveyy. an 14:'..<br />

ABBASIDES.<br />

El-Mansour, 136—158.<br />

Droit, (laris im tripli- cerclc lincaire, avcc ©. .@. .©. .. Xa tewlitd et<br />

formiile d'6niissioii.<br />

IJ, (laus un rcrfli' iiointiliL': aJJI J^j ^ x^ ,:<br />

„"o<br />

aiitour: iUl i^ß j^*^\ j^\ j, s^a piee(><br />

ap|)arfient done indubitaldeiiieiit a eette \ille africaine .")) racfinte en detail eet evencnient (|u'il<br />

place eiitrc l'G.") et 'Jus.<br />

Dans nos jiiiirs, Lalida Int de noiiveaii iioimiiee, lurs de la i)risc de la<br />

place par les Italiens, je L*l oetcdne l'.tll, et des e(jmliats san,i,daiits des con-<br />

(|uerant.s coiitre les Heddiiiiis des eininms.' i<br />

Jus(|iraujoiird'hiii on ne eoniiaissait pas eiieoie iine moiinaie musnlmane<br />


118 K. von /.aiiiliaiir [-ij<br />

404. M Medinet es-Seläm, an 177<br />

Iji: Lij<br />

Er-Raschid, 170-193<br />

II J o^-^^ ^-^ ^^'^<br />

u'. \\ O!:-'^' -^-^' ^'. y"^ ^ '^^ '^y^-> -*-^<br />

i'<br />

11 est snrpreuant de trouvcr eneore uue annöe inedite dans la serie<br />

abbaside de Baglidad. Dcpiiis la fondation en 14G jusqu'eii 207, l'annee 177<br />

seido manquait, et Jusqu'a la tili de la serie abbaside (•:>34) seul les dates de<br />

268, 2()0 et 272 fout encore deiaut.<br />

Mohammed i. Yahia (i. Kliälid i. Bannek) est le Barmeeide coniin, frere<br />

des plus celebres J)Jii'far ((|ui est aussi iioinnie sur iiotre dirhem coiniue sur<br />

des millions d'autres), Fadl et Moiisa. II fut tue avec son pere et ses freres<br />

en 187 (Ibn el-AtliTr VI. .")7). Son nom se trouve aussi sur un dirhem d'el-<br />

Mobammediyya, an ISO (Tiesenliausen nos 110!». 1200 et 127G; Berl. Mus.<br />

I, no 10S7).<br />

40."). M l'^l-^foliammcdiwa, sans date.<br />

Droit: a1 ^^<br />

i |<br />

i>y>~^


I"'i Notivi'llcs ( oiiniliiirioiis ;'i hi Niiiiiism;iti(|uc Orientale 1 19<br />

C'cst l;i ])Iiis aucifiine inminaio de MAiiiomi en 'Ji-jui, preuvo docu-<br />

mentaire des eoiKnietes de son iceiieral Tilliir Dzi-l-yeinineiii en IOC). Ou lit<br />

cn effet ehez Ihn cl-Atliir (VI. S7):<br />

-Ell litCi, TAhir luarclia del-AliwAz coiitic Wasit oii <strong>com</strong>niandait es-8indi<br />

i. Yahia el-IIarascht') et el-IIeitlioin i. Selioha. lieutenants de Kiiozainia i.<br />

Kliazinr. la Garnison se dehanda es-Sindi et el-IIeitlioiii ])nreiit la fiiite,<br />

et Taliir eiitra daiis la ville. II envoya im de ses ;,'eneraii\ a el-Kmiia dont Ic<br />

coiiimandant etait el-'AliliAs, jils du klialife Mousa el-llAdi. A laitproelie des<br />

troupes de MAiih.iiii. el AlihAs reiiia s,in klialile el-Kiiiin, i)r()e!ania el-MAiiKtun<br />

et ciivuya iiiie lettre eii ee seiis ä TAhir. La eaxalerie de TAliir alLi eaiiii»er a<br />

Fam eii-Xil,") d'oii (die smiiiiit tont le pays entre Wasit et el-Koufa, jiartout<br />

pniclaiiiant .Maniomi le iiniiveaii klialile. Le iCdiiveriieiir (rel-Kiiiiii a liasra,<br />

el-Mausour i. elAI(didi ') se soiimit aiissi a Taliir en se deciarant pour<br />

el-Maini)iin. . . Tont<br />

408. JE Misr. an i'| d^} ><br />

aiitonr: ^' J^j A«*:.<br />

^ 1) null. iV'.i ij<br />

Cette mnnnair iiitrudiiil un ninueau t'niietionii.-iire du kiialitat ilaiis la<br />

nuillisniatiiple : c'est ,|//o/,'-A'">/' MdIihiihiikI i. is-Siri i. iI-lluL'diii i. Yoiinof<br />

i:-Zotli,


120 K. von /.aiiiliaur [6]<br />

Je ne public los dinärs et dirlicras suivants des khalifes quo poiir<br />

<strong>com</strong>bler des lacunes daus les söries de ces monnaies.<br />

El-Mo'tasim, 218-227<br />

410. A^ DimisctK], an 224 ii mm, ilüg<br />

EI-Motewekkil, 232-247<br />

411. M El-Basra, an 247 iSmm. 417


l'J Xonvollcs Coiitributions a la Xiiiiiisiiiatii|iic (»ririitalc 121<br />

423. AI Oadita. an 190<br />

Idris II, 177-213<br />

Seinblable a Lav(»ix II, no 'M)2. 2~ nun. -2-i'>-2q<br />

424. M Walila. an 1 S<br />

Type eoiiiiiic La\oix II. iio !•();!. ^ii »im. i-.'.t,«/-<br />

425. M Walila. an 19!»<br />

I)n»it: (Icux corclcs poiiitillös et Q sc' rcii.-oiiti.ni j.iinai- (lau- \'> n Knii-.,- in-iix aillr^ ilr dirliciiis iiiusuliiians<br />

faife-* snr \>-> Ih]1i1> iIi- la lialtiiinc.


1-2 i;. von Zaiiibaur [8]<br />

Ce Taytiqän existc encore aujourd'hui sous le nom vulgaire de Talakhän,<br />

oO km est de Kunduz. Los geograplies arabes ont souvent confondu<br />

Trdaqan de Djouzdjan et TayafiAn de Tokliaristan. Yaqoiit (Mo'djam III. 491)<br />

s'est rendu coupable d'iiiie grave negligence quand il cite, en parlant de<br />

Trdaqan-i-Mcrw, quelques lignes tirees d'el-Istakhri sur Täyaqau-i-Balkh,<br />

Sans s'apercevoir quil s'agit ici de deux villes differentes.") L'honneur<br />

d'avoir tranche definitivement cette question de detail topographique revient<br />

:i IJaverty qui en plus de cinquante passages de ses ,.TabaqAt-i-Xasiri" >-)<br />

s'est efforce de distiiiguer entre TAlaqän et Tayaqan.'^)<br />

\ralgre (jue la forme des lettres sur la monnaie no 430 se prete mieux<br />

:i la Iccture de CS^^y^ qu"a JtiJlö^ je ])enchais d'abord pour Talaqan,<br />

car cette ^ille posscdait une citadelle sur le sommet d'une coUine, appelee<br />

Nor/ra-Koiih (niontagne d'argent) a cause des niines d'argent qui s'y trou-<br />

vaient. ") ^Mais J'ai i)lusieurs raisous de croire que la jiatrie de nos monnaies<br />

ne se trouvait point en KliorAsän (Djouzdjan): Le style de ces pieees est si<br />

different des dirliems ordiuaircs des Sanianides tant en Khorasan qu'au<br />

;\lawera-en-nabr; la region eloignee et inaccessible de TokliaristAn semble<br />

niieux appropriee a ces rüdes proiluits que les plaines de Djouzdjan, pays de<br />

passage par excellence. Les contrees montagneuses de la itartie Orientale de<br />

l'Eni])ire Samanide seinbleut etre le pays d'origine des grandes monnaies de<br />

bas aloi que les ateliers de Samarqand et L^zkend ont emises plus tard<br />

en grandes quautites, et dont les precurseurs paraissent etre nos dirlieins. Le<br />

caracti're provincial de ces monnaies est souligne encore i)ar l'absence du<br />

nom du klialife sur la idupart des exemplaires, surtout ceux qui se distingueut<br />

par une execution particulierement barbare.<br />

Si j'osais tbrmuler une liypotliese, je dirais que les neuf pieees suivantes<br />

proviennent des mines d'argent de rendjliir (appelees ici „Mn'doi" ou<br />

,^Ma'(lrii S. .<br />

.",'-') oii on ne disi)osait que de graveurs indigenes peu liabiles,<br />

mais (pie le diriieni no 430, tout en etant tait du metal de la meme pro-<br />

venance. t'ut frapi»e dans la cai)ita!e de la ])ro^ince. TäyaqAn. oii travaillaient<br />

des artisans babiles et lettres. '''i<br />

"i Yt'tijoitt 1. c. dit: ..Tähujäü est sitiu'' i'iitrp MiTW-i-Koiiil et ]!,'ilkli. :'i trois jtiuriioos dp la<br />

liiciriiiTC villc ic'est ;i dirc cii KliorAsäii . Kl-Istakliri dir: EUi' est la phis «rrande ville de<br />

'rcikliAristiui. situoc au iiiilicu d'iiiic |)laiii('. a uiic ]iortpc de HOeln' de la iiiontagne. EUo i'st ar-<br />

idsi'e jiar im ;:raiid Hcuve et iKissi'dc des jardins: sa sraiidciir Oiralc im ticrs dp ]5alkli. La ville la<br />

(iliis iiiijKirtaiitp apivs pllp i'st NVa/.w äliii WalwAliz des inniinaips -. La poid'iisioii pst Ovidpiite.<br />

J-'i siii-tüiit |i. !M. ltM)S a 1011.<br />

i-i) FaIic. T/ioiir.i.-i, Oll tlip coiiis ol' tlip Kings ot'Olia/.ni Joiirii. As. Soc. vol. XViL ]i. 188)<br />

et (iiii/ Ir SlrioKje i<br />

Lands of tlic Lastern Kiialilatc ]i. li^S soiit de la nipine opinion. >^prciifi)'r<br />

l.'piscnmtcn |). .'IT, .'!!•. 42 et cartp no .'><br />

iip distingup ]ias asspz phiirpiiipiit les trois villes. de<br />

meine Ititti r, Krdknnile. cjni parle souvi^nt. an Ml' volnine. de Tälac|än lis Täyaqän de To-<br />

kliäiistän.<br />

1 1<br />

1 llaniiii, Taliaiiät-i-Nasiri p. lOdS. ;i. note.<br />

''i Deux pieees an moins nos iOl et 13-1 niontrpiit. apres le niot ÖJ^^^- encore quelques<br />

traits (pii ressendiU'nt a Juiw. iM. K. (Jever ine propose de lire .Ma'deii .'^oglid-.<br />

Ji' l'n iiidiee negatil' en t'avenr de eetfe o]iinion: Les eniissioiis sanianides normales de<br />

J'i'inljhir. assez nonibrenses an .'!' sieele. eessent coni]ileteineiit a l'epoipie de nos monnaies Je


m NouvcHps ('untrilnifii)iis a la Xuiiiisinati(|uc Oiiciitalr 123<br />

l'ne inonnaie ap|)artpiiant ä cette emission a ete imbliec et figuree par<br />

Dom, daiis Fraelinii Nova Supi»leineiita 1 p. ')], mais iii lauteur ni leditcur<br />

n'en ont reconnii la provi-uaiice: eile tut classee eomiiie ..iinitation lnll^^^l•e•.'')<br />

La seule mention de ces f^'randcs monnaies (|ue j'ai reneoutree eliez les<br />

auteurs arabes se tnmve dans el-Moijaddasi df. :]()."'>, cite par II. Sauvaire,<br />

Mat^-riaiix I. !m;): ..I'cndjlnr est la montagne d'arjreiit: les diiiieins y sont<br />

iarges; les iii()(|attaa (pieees coiipees") s'v trouvent eii tres petit iKimbre-'.<br />

Vuiei la deseriptioii de ces iiieees:<br />

42f,. M M.x'dt'n. an .'.i' "-<br />

aiitoiir I<br />

li'';r.<br />

Nasr II, 301-333<br />

avec son fils Nouh et Qarätekin<br />

/\\<br />

i iiitri-iriirr : riiri(lfiii-f. |ir(il>alilriiii'iit<br />

t'nitc fiirtiiitc. la siTii' ili'- ilirlii-iiiv di- Madi-n .t^-i- au^^i .1 la ilatr r\,ii-lr 011 iiia iioiivcllc srrii'<br />

i-oiiiipicMi-i-: fii clTct. \f iliTfiliT ilirliriii ilr Ma ili-ii. a|i|pailiiiaiil a la m rlr iioriiialc. rst ilr raiiiiri' '.V2'2<br />

F^niiitiiL'f |>. l-") Ulli- iiifunnalinii iliir a la luiritr du Or. Xiiizrl, Ir Miisrc l.'oyal dr ücrliii<br />

Iiosseilc aiissi (|iii'h|iir- 1 xiaiiplaiii-- df i-rs riidiiriairs dr 'ri>kliari>tari. CIkim' i-iiririisr, riii\ciitaii(^<br />

de l'KnnitaL'i-. >i rii-lic cn uioiiiiaii's s;iiiiariidr~. iic i'oiitiiiil am- |iiriM' sriiihUilili'.


124 K. von Zaniliaiir [10]<br />

sons Nasr 11; on le voit sur les monnaies de Balkli de olT"**) jusqua 320/»)<br />

raison de plus d'attribiier la presente monnaie au Tokliaristän.-")<br />

427. M Ma'denf?), sans date<br />

Nouh II, 331-343<br />

(Sans khalife)<br />

Droit: Tcwhid en trois lignes; deux inscriptions circulaires barbarisees;<br />

en liaxit: ^*-'=-<br />

autoiir: mission i)roplieti([ue, en haut et en bas: annelet.<br />

Lögendes fortcnient barbarisees, le nein de l'atelier parait etre Ma'deu.<br />

428. jR Ma'den(?i. sans date<br />

43 (»Mi. 8-31 g<br />

Coniuic le precedent, uiais Iji en baut: oo au Heu de 4. i-2 mm, 800 jr<br />

42!». Äi Ma"don(?), sans date<br />

Comme le precedent, inais au droit, en haut fieuron, sans annelets.<br />

4:!0. M Taya([an. an Im 6<br />

Nouh 11, 366-387<br />

(avec le khalife at-Tä'i, 363 391)<br />

Droit: tewhid en trois lignes.<br />

/a<br />

leg. circ. ext.: ^ o^^U^ f^-^'l ^-^ ^->j-^ "wJ! --j<br />

leg. circ. int.: (V)«*^ l.^ j j^Ajt-_j<br />

1») Eriiiitajrc ]). l-'W. no 552.<br />

i'-'i Toriibcrg. Xumi Cutici ]>. 220. no 457 iioinino iiieorrcctcinciit Fcrritckin .<br />

42(»»!. 10G8^<br />

-"i Siir Qari'itckin voir: Ihn d-Athir lOd. Cairc VIII. fU;: W,il, Gfsclüelitc der ClialitVn II.<br />


[111 Noiivcllcs (ontjil)utions u la Xiimisiiiatiqiic Orioiitule 125<br />

leg. circ: (VlU aIII J^ J I^^^ü:. ^ _, i^xllj ^JbjJl J_5^. C^.-J^'j)<br />

(Qoran IX. :34).^'V 4i.,»^8iCy<br />

431. .4{ El-.Ma'dfn .<br />

fois oo.<br />

. . .<br />

,<br />

sans date<br />

Dans Ics cliaiiii)s. eomiiie le preceilent.<br />

Droit, k'g. circ: k^ OJ^li (^j->^^ '-^ ^j^ aÜI _.j<br />

I>e cliainip cntoure d'un (l(iul)le cercle lintiaire, dans Icquel quatre<br />

li'. Ii'g. circ.: 4-\ JJ1 J^-y J--^. Jiis(|ira J.=-<br />

Miir la inar''e. a ''aiiciie: aJJL ,_jiL ly J1| i.-, __<br />

'^<br />

"^<br />

432. .K Ma'den, sans date. sans khalit'e<br />

Coiimie Ic prcccdcnt, inais<br />

.<br />

- 1 r I / II mm. riü (/<br />

Droit, cn haut, dans le chanip tleuron; sur la niarge. en haut Jpy ;<br />

U*: sans khalit'e; sur la niarirc. en iiaut •. en l)as J-»-'^<br />

433. J{ Maden, sans date iii khalife<br />

('online le |irec(Jdent. niais<br />

Droit: niarge. en haut Jyy. en bas ^_^<br />

en bas<br />

aru"ciit de Micillciir aloi: M mm. IG'.'.')»/<br />

li': niar;rc. cn haut .*. . a droite aÜI^^oI^ ;i gauche efTace. en bas -i«r;'iM .XI.I. '''t |ia> liHr> i\v ildii'r.


12G K. von Zamliaiir [12j<br />

SAFFARIDES, DEUXIEME DYNASTIE<br />

43(5. A' Sidjistan, an :\{)-2.<br />

Droit: J^ |:<br />


[13] Xduvi'llcs Contributions ;t la Xuiiiisniatique Ork'iitiili' 127<br />

0)<br />

CO<br />

CO :=<br />

0) ^<br />

CO<br />

cd<br />

c >><br />

Ü<br />

^1<br />

^S*<br />

I<br />

^ >^<br />

4 1-<br />

-'<br />

I<br />

-<br />

CO<br />

,= a\ *<br />

s :?


128 E. von Zainbaiir [14]<br />

4o9. M XeYsäbour, an 410<br />

Comnie le no 4o7, mais fleuron en bas du Droit. '22 mm. 2-98<br />

440. Äl Neisäbour. an 411<br />

Comme le precedent, inais au droit, en haut: J-^; en bas sans fleuron;<br />

la fbrmule d'emission sc trouvc an Droit et au 1^'.<br />

441. jR Neisäbour. an 412<br />

Droit: <strong>com</strong>me le no 4.'3'.», mais en haut: J-^, en basi ^Ij j.5U)l<br />

-1 mm. 3-.j7 ii)ii. 3-7.j^<br />

442. M NeYsäbour. an 414'')<br />

Droit: <strong>com</strong>me le no 440. 1^: <strong>com</strong>me le no 4.30. 21 mm. 2'A<br />

443. 444. M XeYsäbour, an 415<br />

Droit: <strong>com</strong>me le no 441, mais en haut i<br />

I^: ^Ull y\ |i IUI j..\^ ll V'<br />

445. Äi Balkh. an 407<br />

0>i<br />

I<br />

-^1 J^-^ ^^ lO.oo „,„, ;5.oo.:!.77^<br />

Droit: Tewhid, en haut J-^^. en bas Heuron; ä gauclie ^<br />

^- ^y^\ J>f' Oi-^^<br />

f-^^ !| f^ ''^i^^ ^< ^^ ^jm ^< * fleuron *<br />

Tres joli style, dcriture hautement ornementee. 21 niin. ;3G7 -7<br />

44ti. Ai J5alkb, an 420<br />

Droit: Tewhid: en haut ^^ 00; cu lins: ,_j-v. •<br />

B': <strong>com</strong>me le no 4.")7. IS mm. ;3G:tj^ >)^Ji\ iJs. aÜI Jj^j \<br />

autour: i-1 ^»^1


[loj Xduvc'IIcs ('(iiitril)iiri(iiis :\ l;i Niimisiiiatique Orientale 129<br />

448. Ai Ferwän. sans date<br />

Dn.it: aJjL^^^ 4j=>-_5Ai]| MU ^= U NI<br />

en haut (inimisciilf'): Olj J-Xc- ^;<br />

eii bas: •^_j-U<br />

ri'Ste. le (lirlielll llu l-'iS. iVaplie .'l Jiell lle (lislailee (le üairlldail. exelllt |ie|-ellll]-<br />

tolreineiit eette sii|i|p(i^iliiiii.<br />

-''• Ce tait e>t eoiiiiii de tniis les imiiiismates. I.es iiKiriiiaies i,'lia/iie\\iiles de Kliiiiasäii eiitre<br />

:',S:\ et :i8!' niontroiit tres elaireiiieiit qiroii eoMtiniiait de ecmsiderer at-Ta'i ediiiiiie klialife lei^itiljie<br />

ilans tollt l'Orii'iit. Nous possedoiis iiieiiies les preiivi's ddeiiiiieiitaires du (•liaiii.'-eiiieiit opere eil<br />

'!>ii el-,\tliir I.\. 2S. :;.'i. ."lO.


130 E. von Zaiiiliaui- [16]<br />

Mais le fait qu'il y a daiis le lot i)resent /ro/.s pieces avec al-Qädir,<br />

emises apres sa mort, nous forcc a y reconnaitre aussi une intention politico-<br />

religieuse qui nous reste cacliec.<br />

Stanley Lane-1'oole a lu-') le deuxieme titre de Mes'oud sur les dinars:<br />

illl jLi JajU- ; j^ur toutes nies monnaies on lit tres distinctement *^i ^^ JäsU.<br />

„Ic (/ardicn des adorafeuiv dr Ditu".<br />

451. R NeYsäbour, an 4:^4<br />

C'omnie le precedent. niais dun style tont a fait different, et avec le<br />

noni (lunouveau klialife i^^ ^\ f^^ ; en liaut du droit *. au lieu de J-^ ; deux<br />

legendes cireulaires au droit. 21 »«m. 'iihg<br />

452. Äl NeYsäbour. an 429<br />

Comme le prec., mais tieuron au lieu de 4<br />

Cette monnaie porte deux foix le nom du khalite. 20 mm, .3-91 g<br />

453. R Balkh, an 429?<br />

Droit: Tewhid; en baut J-^<br />

forniule d'emission: «j aIw ^ 2i ,,,„,. 3-39^<br />

454. M. Atelier et date illisibles<br />

Droit: i^\ J^ f^\<br />

autour: formule d'emission.<br />

'\<br />

a1 3^,.j^ ^ A^j ^\ ^\ ^\ ^ ;<br />

j] ]j<br />

öU^L<br />

autour: mission proplieticiue. 22 mm. 3-31 g<br />

Le nom propre du prince ne sc lit i)as sur cette pioce. Mais le titre de<br />

.mltan- sur cette monnaie est des plus remarciuables. Je crois que c'est le<br />

])lus ucieu documcnt epigrapliique de ce titre. devenu plus tard d'un emploi<br />

general. Sans vouloir m'etendre sur la genese de ce titre, je nie borne ä<br />

rappcler qu'on adniettait Jusquä jtresent Toghrilbek conime le premier<br />

souverain (jui ait porte cet epitbetc (ii«li üÜaLJl).-'fli2Ljl /*^')- ^f'"*


[1 'J Xouvcllcs Coiitriliiitiiiiis M la Niiiiusmati(|iic < hicntali' 131<br />

reiicoiitrc le iiiot .sulf,;,/- ]iour la preiniore fois-») sur uii diiiar de ce prince,<br />

frajjpe a NcisAboiir, vn 4;!;>. '") (>n sait (lue ti.iis les priuccs seldjoucides, taut<br />

en l'ersc t|iien 'Iräq et K'oiim, oiit lieiite de ce titre inais ijue les petits<br />

(lynastes (Orto(|ide>:, <strong>Ze</strong>ngiiides etc.) s'appelaient simplemeiit „iiir/ik". Ce<br />

n'etait «nie SalAlieddin (pii a eni])ninte le titre de Sultan aux Seldjoucides^'),<br />

et des liirs, il de\iiit de ]dus en plus <strong>com</strong>mun.<br />

Herltelot '-I dit (pie Malinmud le Gha/.nawide etait le preniier qui eut<br />

porte ce titre, en raeontant (pie Klialat', prinee de SidiistAii, adressa la i)arole<br />

a Malniioiid avee le titre de sultan liirscpi'il se souniettait, en 3i>.'), au<br />

Glia/.nawide. .I'ijrnon^ d'oi'i llerbelot n tiie eette notiec''')<br />

MONNAIES CHAZNAWIDES DE DJEBEL<br />

l,es cinq pirces >nivantes, tris inl(Tessantes par plusieuis laisons, sont<br />

les tenioiiis des expeditiuiis lieurenses de Malinioud de Gliazna et de son tils<br />

^les'oud en l'erse et de letaMissenient e|)li(-iiiere des Gha/.iiawides daiis le<br />

Djeliel. (|ui prit uin' flu preniatun'T par Taiiparitinn des Seldjou(|s. ('es<br />

inonnaies niontrcnt la jiart prt'punderante i\i- MesOud dans ees i^uerres, jjar<br />

lassiieiatiiin de mhi nom a ccliii de son pere daus la khotlta et sikka en l'erse.<br />

l,e l)Jet)il propre i<br />

la<br />

pi'(p\iiice dr li'ev\ i<br />

a\ait<br />

ete jiris par Malinioud au<br />

niois dl' Kchi' II (i'O. |,c sdincraiii. Medjdrddaule Houye, tut depose et les<br />

distriets de


132 E. von Zamliaur [18)<br />

Lc onze Safar 421, jour de la mort de son pere, Mcs'oud etait ä Isbahan;<br />

il part aussitöt de la J'ersc, oü il laisse le cliambellan de son pere, Täsch-<br />

Ferräscli, <strong>com</strong>me vice-roi du Djebel. et se reiid en Kliorasan, oü avait ete<br />

proclame son frere AFoliammed; il le vainc, et celebre son djolous solennel ä<br />

Hcrat, au mois de Dzilqada 421.<br />

Tnimediatemeiit apres son depart, Aläeddaule Kukweili reoccupe<br />

Isbahan, puis Hamadän. entiii Keyy: ]\[es'oud, qui etait alors ä Gliazna, envoie<br />

contre lui une armee (]ui l'assii'ge dans Ileyy; la ville fut reprisc,. niais 'Aläed-<br />

daule reussit ä se reCu^ier dans lc cbäteau de Ferdedjan pres Hamadän.<br />

En 423, Aläetidaule tut attaque par l'armee ;;liaznawide sous Ali i.<br />

'Imran,^-') et ajires beaucoup de vicissitudes. 3'') "Aläeddaule fut vaincu. dut<br />

ceder ses domaines ä Mes'oud, niais garda le district et la ville d"Isbahän (424).<br />

En 426, Mes oud s'empara definitivement de Djordjän et de Tabaristän.<br />

Dejä en 425, Aläeddaule fut de nouveau ebasse d"Isbahän par Abon<br />

Seil] el-llanidouni. vizir de Mes'oud, mais rcprend en 427 de nouveau<br />

cette ville.<br />

Des cette dato, le pouvoir des Ghaznawides en Perse <strong>com</strong>mence ä<br />

deeliner. Lcs Seldjouiis avancent du nord et en 429. les Ghaznawides avaient<br />

dejä perdu tonte la l'erse et le Klioräsän. En 433, les Seldjouqs sont maitres<br />

de tout le Djebel.^')<br />

4-n). M Ei--Reyy, an 420<br />

Mahmoud, 387—421<br />

^' Droit: aS<br />

J~„;, J^_^ i \\ iJ=>-j M i\ A ^ W i j|<br />

i[ Jj^<br />

autour fonnnle d'eniission.<br />

1^;: i\^j\\ ^y^^ aUL ^.ilill '<br />

, IVA. 1 IT, IIS. l.V! ete.


191 Niiin rlli's CiiiitiiliiitioHs :'i la Xiiiiüsiiiarii|uc Oiii-iitali.' 133<br />

4:ü. A{ Kr-Kevv. an ti'l<br />

Droit: ^^ i<br />

M<br />

^^J^\ y\ iijjJl jj.^ AÜI<br />

i]<br />

aJI ^ '<br />

Jj^<br />

It'g. niarg.: tormule driiiission ( j ^-^^ ^^ )<br />

H-: coinmc Ic ].r.'c.<br />

La seulc nionnaic coniiiir de ccttc classc i<br />

^^ „„„ ;>..-,s ,,<br />

Malimoiid avco soii fils) est le<br />

110 XXI chez Kdw. TliKiiias, 1. c, im (liiifir. dmit latclicr et la date sont<br />

jire.s(|irillisiljles, et .(ui liirmr au Tat. I?i-. M. II. iio 470. atrlicr lleiätC?).<br />

4r)H. .\{ Hamailäii. an li'.'.<br />

Mes'oud l«-" seul. 421-432<br />

Droit, daiis uii cerele iiaclK':<br />

aiitoiir: t'iiiiiinle d't'inission.<br />

\i: daiis im eerele pDiiitilh' :<br />

autnr: iiiis.sidii |iro|ilieti(iiie. 2i>iiiii. '-VGo (/<br />

4M. A{ Kr--R(-w. an l_'.')<br />

de Mie:<br />

I<br />

Dn.it. daiis im cercle i)oiiitille: ^ ^.^-^ ^ ia^-^^l ^1 aJU ;<br />

autoiir: torimile d'i'iiiissidii.<br />

H". ciiiimie an droit: Jjä— • A-^I ^l» ^lil j<br />

aiitoiir:<br />

Ilaniadäii;<br />

aL'<br />

3.^J '<br />

-^•«-*^'!<br />

^<br />

Jj^<br />

i ^ "^ ^ 2:1 »Oll. ItO fi<br />

i.a |)i('cc de llainaiiäii i<br />

iio 4.')8) est r('iiiar(|iialde sous trois ])iiiiits<br />

1" Coiimie inoiiimient du puuMiir (pluMDen' iles (llia/.nawidcs a<br />

'1° eile diiimc de iiouveaux titres au souverain; le deiixiemc ne iii'est<br />

pas tont a lait ciair; taut il lire '^'^ P'^ li^lsLl. ..|,. o;ardieu des iiberalites de<br />

Dien-.''<br />

.".' eile portc le iioiii du kiialifc drfimt al (,Ȋdir. eoiiiiiie la iiiece no 449<br />

de NeYsäbour et di- la iiiriiic date, ee i|ui noiis iiioiitre i|u'il ii'y a pas iei<br />

negligeiice oii liasard. iiiais iiiie iiiteiitimi (ivideiite d(uit les luotifs uous<br />

ecliappeiit.


134 K. vciii /aiiiliaiir L'-^J<br />

4()0. A^ Medinet es-Seläm, an ;'>.') 1<br />

ß,: ^^j| j^^i ^jji jr> ;<br />

461. iR El-Koufa. .".41<br />

BOUYIDES<br />

(Branche iraqienne)<br />

Mo-izzeddaule, 320 356<br />

All<br />

^1<br />

';<br />

^^<br />

a^ Aiii j^ jj<br />

Droit <strong>com</strong>iiic le ])rect:'dcnt, niais aansjy^^ y'} Wj-^j'^<br />

Abi j^ ^^jU<br />

24 wHi. 4-32


[21] Ndiivcllcs ('(intrilmtidiis a la Xuiiiisiiiaticiiu' Oiipiitalo 135<br />

467. --li El-Mohanimediyva. an iWl.")<br />

Moayyadeddaule, 355—373<br />

Droit: ., ^'j-^l<br />

J*^' J; ^ ^ILll ;'<br />

a1 jL^ ^ ,<br />

4()8. .U J^I<br />

l'iiniii.<br />

,..,^,^^^<br />

.yli) ij<br />

>^',;^«' -i^' JjrU J^*^ :<br />

"-'• ^ _M /»/». .) li^ IJ<br />

Test IHK' iiiKiniaic rrMiliitioiinaire: Mcdiilcdilaiik'. c'tant lU' cii ;i7it,^''*)<br />

11 a\ait ijiii' (li'iix ans a ictti; dato, t't iic succcdait :'i soii |)öre (jucii .iS7.<br />

."^oii ])('ti' l'aiilircddaulo oiiIr('|iril cii .")7'.i iiiie j,'iiciir iiiailicureiise (oiitr(;<br />

soll iicvcu l)(''liA(-(ldaiii(''. lorsi|Me cclui-ci nioiita siir ie trotte, jxiur Iiii<br />

onicvcr l>a;rltdäd et li' Klioii/.istäti. et dut rciitrrr vaittcii a i!


13(; E. von /.aiiiliaiir [22]<br />

Medjdeddau/e ica KehcfcloiHiiie Alio/i-lulih li'oxfei^i i. Fulhrcdduule etc. Les<br />

v6ritables monnais souveraiiics de Jredjdeddaule'"') portent ses titres royaux.<br />

St. Lane-Poole a public^') im dirlieiii f-emldable avec une formule<br />

d'emission illisible; ainsi l'^diteur n'a ])as reconmi le caractere revolutionuaire<br />

de cctte piece et cru (]uelle aiirait ])U etre (imise i)Our Qolebrer la naissance<br />

de Medjdeddaule.<br />

Le niot illisible en baut du droit a ete lu ]>ar St. Lane-Poole •*^;<br />

sur mon exemplairc il ressemble plutot a j^^ ou^^?^ ; scul un cxemplaire<br />

mieux conservu pouirait tranclier cotte question de detail.<br />

47 L M Hamadän. an 401<br />

Schemseddaule, 387-412<br />

Droit: J^Ull jiUi iUb j^Uil<br />

|!<br />

j!<br />

IJ: Ul j |! IljJ.ll \\ ^j^ J^l JÜ. 1^ ilJI J^j j^ jl<br />

ä droite : ^.j^ V ; ä gaucbe : /<br />

i\ JU^ "i<br />

,j^^ ^ ^1 'ÜaII i j| c?<br />

2^ „„„ g.u ^<br />

Malbeureusement, le deuxienie titre royal en „cl-omma" est <strong>com</strong>pletement<br />

eiface; il nc peut etrc restitue par les autres monnaies conmies de ee prince<br />

qui ont des inscriptions entierenient diiferentes.<br />

Le titre d'el-Melik el-'Adil au droit vise Bebäeddaule, chef de la famille<br />

bouyide ä Baghdad.<br />

Je me reserve de plus amples developpements sur les relations de<br />

famille des rois bouyides pour plus tard; seul un travail d'ensemble peut<br />

douner un fil condueteur dans ce labyrinthe, pour decider ä quel prince<br />

bouyide appartient une monnaic avec les nonis de plusieurs membres de cette<br />

famille.«;<br />

472. M Firim. an ;5(iO<br />

Droit: iljjJl ^^ jl<br />

^<br />

BAWENDITES<br />

Röstern i. Scherwin<br />

^-LJI II<br />

iiJl il ill i<br />

*"; -'R li:im;idaii. 390 (]5r. M. Sii))]!!. II iici ()82 in''. .R cl-Moliniiiiiu-diyye. :!9o IJilil. ii;itl


[-3] Xnuvolles f'ontributions i'i la N'uinisuiatique Orii-ntale 137<br />

leg. circ. int. : i-jl' j, j^<br />

leg. circ. ext.: il ^^1 .JJ<br />

ILj ji^^ ^^j ^cyo ....<br />

V>: dans iin double cercle lineaire: ^^ Jj J*<br />

' ^\<br />

Jj^j \\x^\\ tiiii ci'ttf Ijiccc tij,nin- awssi au i-atainv'iir dr vriilr dr rette iMillcctio]] : .Sothehy,<br />

1!MM;, HO .'ill. |i. -JT . rt deiix awtres de la eiillectioii .I.Avciit: Murl.nß', dans l'liiveiitaire de<br />

rKrmilUL'e \\. .110. a i'unsiirin- se|ii e.\i'ni|ilaiirs sans deu\ \ illrs iiiii(iiii> du iJjr In l-(^),}i-iii. ddinaiiie des<br />

Üi'nveiiiliri's; Kirim. Ii- clicr-lii-u. iiitait |ii'iil-(tii' iiuiiii i-li.'ileaii-loi-t. taiidis i|iie ."^(diendiär on<br />

Scliilnnar etait iiiic \ illr cdn^ideialilr avec nur djäiiii'. CI'. Yniinnt III. ;!2I: /Air». .Sehir- eddin<br />

(Siidlielie KiisiiMilanilir l\' p. :\X et TJ; /-• ^Iramf, Lands ol' tlic l^astern Klialilate p. ;!7'2.<br />

I' .//(.s: Ij/ir. Ili-'ncm . Um<br />

Isfcndiar's Ilistiin (if<br />

'raliari.--taii «ölili .Mianürial Series II p. .'18 s>. 1>


138 K. v.iii Zaniliaiir [24]<br />

et ses (leux cousiiis AbdiiUioscTn Almied i. en-XAsir, et Aboulqäsim Dja'far i.<br />

en-Nasir. Ces deiix f'reros s'allierent avec quehjues ])etit8 cliefs de la montagne<br />

et attaquerent leur souverain el-llasaii, f|iii etait soutenu et aide ])ar notre<br />

Kostem i. Sclierwin. El-llasaii prit la f'iutc et Aboulliosein Alimed s'in^^talla Ji<br />

Amol, mais, inourant pcu de t('iii])s apres, laissa le trOne ;i son frere<br />

Aboulqäsim Dja'far, (|ui iiiouriit ä son tour cn 312, et eut iionr successeur<br />

son iieveu Abou-'Ali ^loliainined i. Alimed i. el-IIasan (Ibu Isfendiar<br />

1». 209—211).<br />

rius tard. iious eiitcndons eneore uiie t'ois de notre Kostein, a Toccasion<br />

de la mort de son suzerain et gendre Wasclimguir et ile l'aeeession de son<br />

neveu Qjlbous ä (iiii il reiid liommage en .'jöT dbn Isfendirir p. 22.")!.<br />

Zahireddin ne dit rien de notre Röstern; il sc borne a eonstater qu'apres<br />

la mort de Scberwin II {''>]>


[251 Xoiivcllcs ('(iiitiiliutidiis ;'i hl \iiiiiismati(|Mr Oiiciitalc 131»<br />

DYNASTIE DES BAWENDITES.<br />

V. Srliri/,,,,,,- lija'fiii- 2\i)---J'2-2<br />

/.'. s.l„i,, ;,;,, :;i-<br />

Moliaiiirricil':<br />

>l'llcr« IM ;<br />

]-,. u„si.,„. .-.üc, ir.i<br />

FiriMiz<br />

Kdliail<br />

Kai s<br />

/./;"i— GTö<br />

/. i;,,lj,,hl,i„l,' Y,-,l,,ljii;l. C.T-'i li'.t'^<br />

SikcliiliT? .'.. y:,Ui,;,lilm,h' Srinliriih- i\\\^ 714 i;.It,il.n,ililiiiili'l


140 H. VDii /amliaiir [26]<br />

iippelees Djibäl-i-Quriv, sur le vcrsiint septeiitrional du Demawend. Elh; avait<br />

iine Position strategique fort iinportante et etait presque imprenabie. Yaqout<br />

(in. 890) dit: ^,Firrvn est situe a niie journee de marche de Saria, et est la<br />

vösidence de la faniille de (jAriii, oii leiirs tresovs soiit aecnimiles et oü eile<br />

reside depuis Ic teinjjs des Cosroes." Les geograplies modernes nc connaissent<br />

point cettc ville; eile semble avoir entieiement disparne.*')<br />

'OQAILIDES<br />

Mo'tamideddaule Qirwäsch. 391—442<br />

473. A\ Atelier illisible. an ilDx<br />

avec son oncle Sinäneddaule<br />

Droit: j> \ ^^\ y\ \\ ÄljjJl I^j jUJi |<br />

autour: «VjUjo j üt'-^ -><br />

ä) ^.^ ^ äJ=-, j[<br />

*— '__j-^ JJ| ^-j<br />

-OJl i\ aJU 1' ^<br />

autour: niission proi)lietique. conpe ^C))«»). -J^T^<br />

L'histoire de cette dyiiastie a ete traitee d'une maniere fort satisfaisantc<br />

par deux (irientalistes: Les origines et les debuts de cette maison, avec<br />

(luebiues details sur le branclie collaterale de Ma'aii par //. C. Kay (^Notes on<br />

tlie bistory of tbe Banu Oqayl, dans Journ. Roy. As. Soc. 1886), et l'histoire<br />

de la brancbe princiitale de la dynastie par M\ Tirsejihaii.


[27 Nouvellfs I<br />

Contributions i'i la Numisinatique Orientale 141<br />

Mausii, inquietes par les Kurdes. iniplorerent l'aidc des 'Oqailides, cos<br />

derniers se trouvaient. apres la prise de Mausii, tout-a-coup niaitres de la<br />

grande ville flurissante. dont ils ne savaient que faire, siiion de la piller. Des<br />

lors, il y avait toujours deux jionvoirs distiiicts dans (rette tribn: Ic chef<br />

supremo de la tamillo reguante (|ui contiiiuait de resider dans le desert et<br />

d'cxcrcer un ascendant patriarcal snr la trihu, et iin autre membre de la<br />

famille regnantc qui <strong>com</strong>mandait dans uiie des nonibreuses villes (Mausii,<br />

Koufa, el-Anbär, el-Medäin, Da(iou(|a etc.) dont les liordes otiailides s'etaient<br />

rendus niaitres, l'nne a]>rcs lautre, pendant eette periodc d'anarcliic generah><br />

80US les Bouyides.<br />

Au debut. le elief su]M'enie de la tribu etait Ali()ii-il-l>hiiin((hl Moliannin'd,<br />

jusqua sa niort en<br />

.">>itj. II eut ]iour suceesseur son tVere 'Mi, surnomme<br />

Djnnnähidddiili' Al/oidliasuti, jus(|u"en 'äW, et eeiui son frere Hanau Siiid-<br />

Hi'dilauli' Alioii-'Aiiiii-,''') iiKirt tres jirobablenient en o'.to.''") Son suecesscur<br />

parait avoir ete le dernier des (•in(| fils (Vi I- Mosai/i/il/, a savoir Mos'ah Noarcd-<br />

daiili' Alxjiil nifriil.h , ]\\>n\\\ c\\ .i'.iT. Ajires sa niorl. les 'OiiaTlides avaient deja<br />

a.ssez propre.sse dans la \i(' urbaine |)our al)oiir eette institution primitive<br />

d'un chet' fpii eani])ait dans je desert.<br />

Presque independaniinent. et toujours en conflit avec le ebef nominal, il<br />

y avait des roitelets oqailides dans K'.s ditVerentes villes oceujiees. La |)lus<br />

imiiortanto etait Mansll, t\\\\ nous Interesse ici surtout. Dans eette \ille, la<br />

lignee ilos cliet's subordonnes etait:<br />

de .']"'•; a .'UM i/-Moi/a//ail i. (I-Mtisaijijili Uonihiiidilaidi', et de<br />

.'»'.'1 a 4 iL' son fils Aljoahiio//i"^h (,)inrdsrli Mo'fan/idrddaide, (\\ü figure,<br />

de.s o'.iT. eoniine eliel' uni(|ue et su]irenie de la tribu.<br />

N'ous avons ainsi deux series paralleles des '(J(iailides:<br />

((/ ( Zu l's<br />

siijiri'i/ii <<br />

1. Abou-d-diiawwäd Mohammed i. el-Mosayyil) — •>StJ<br />

2. Djannälieildaule Aboulliasan Ali i. el-Mosayyib ,')S(i— .'J'.tO-'-i<br />

o. SinAneddaulc -Vljou-'Amir Hasan ..<br />

;;'.)(_)- .'>',t.')^')<br />

I'' Clii-z les lii-liirieiis 11,11 el-.\lliir. Ibii Klialdoiiii. Ibri Klialli(|:iii. eoiiiiiie eliez Fraelin<br />

(\ova Sii|i|p1. I, [;:,,. •ne>eiiliaii.-eii i-l Kay. il e>I apjiele .\1m,ii ()rliiii;'iri. i'aiite (le leetlire<br />

])rol)alilemeiil aneieniie. eaiisee |iar la L'raii8S. eninnie le iait<br />

(•ntrcv(.ir im dirliem iVaiip.- a //. /m/, an<br />

("onjoiiitenienl Krmitaire |i. '.V.V-\. iki In<br />

:;,ss. oü DJannali. Sinan et llosani apparaissent<br />

'' .le emis (pn- Sinän ne l'ut pas reeoinni eonin lief ile la famille par llosäiii. ear il<br />

n'exi;*te pas iine seiile monnaie. oi'i ees deux noins aiiparaissent a la fois.


142 K. vdii Zaiiiliaui' [28]<br />

4. Xourcddaule Al)oii-Merakli Mos'ab :m }97<br />

(tous los qiiatres reconiiaissaiciit <strong>com</strong>nie siizerain le Bouyide B6hÄeddaul6).<br />

/;)<br />

VdAsaux ü cl- Mundil:<br />

1. IIosAmeddanle Abou-llassrin (d-Mof|alIad i. el-Mosayyib. . . .'5^(5-391<br />

2. Mo'tamideddaule Alxjulinoui' (,>irwAscli i. cl-Moqallad . . . o91—<br />

etc.<br />

442,<br />

D'ajjies ce tabicaii, il est facilu de detenniner les nioniiaies o(|ailides qiii,<br />

sans et! iil couductciir, restent enigmati(iiies. J'ajoute, pour rendre encore<br />

jdus evidente eette elassification, tous les dirhems 6niis de l'atelier de Mausil,<br />

(|ui otlrent «//' dulf /isililr et (|ue j'ai trouves daiis nies notes:<br />

an .'')


12'9] NoiiM-lIcs ((iiitiiliiitioiis ;'i la XiiiiHsiiiatii|ii(> Orientale 143<br />

J =.-1 ' ^i.\<br />

autoiir: iiiissioii |iii)pli(Hi(|ue. :2^ nun. 4(1 //<br />

Hicii i|Uf >ui- li's iiKiiiiiiiics knkwcTliidos il n'cxiste pas de travail<br />

(renseiiiblf. oii troiive, cpars dans Ics rf\ lies, asscz de iiiateriel pour l'etude<br />

de cette serie.'''i<br />

('( dirlieiii resseiidde, i|iiaiit an type, ä eeliii pnblie par St. Laiie-Poole,<br />

Fa.-iti Ai-al)iei VI. iio 1.'! de la ('(»llcetimi Aveiit, trappe eii 414. Le iiiot isole<br />

eil haut du li' est jieu lisihle siir indii exeniplaire; sur eelui de la edllectiou<br />

Jolinstiiii iFasti ar. Vlli .-^t. Lauc-l'dole a aussi hi 7:]/^: liouiTait-üu eoii-<br />

jeetiirer (pie (•e> dirliems sei-\aient specialcment au paienieut de l'iuipöt<br />

foueier. lied ( 'oiii- .<br />

«•Olltieilt lllie liste llo tolltes Irs [lirces cinilllles jUMina ee uiiiliient ; A im', III'. ( 'af. lirit. ^Iiis. III. iios<br />

4;! et 11. i't .Siippl. im A-2 aa: Cii.>.'i . '//-eu<br />

Johiisliiii l.oiidnii I'.mk; .<br />

'•<br />

II dit 11. ir, : lijurliadaiian<br />

V>Q kin de cette \ ille . eiitre<br />

(|iieli|iie> jiieees mal deteriiüm-es se troiiveiit iiutees<br />

u'u Ciinliu lainddli ISS-'i. et<br />

mi Kerliada.|aii est iine \ ille pres de Ilamadaii en realite a<br />

Ilainadan et el-KeredJ el Mialiaii plus correcleiiient : eiilre el-<br />

Kcrcdj et Islialiäll. a lOO l.-m de la premiere et a Hill /„/ de la deii.\ieine \ ille<br />

'>• Viiiioilt II. .'.'.II'.


144 K. von Zai.ibaur jSOJ<br />

taut anciens que modernes, ne savent que tres peu de chose de cette<br />

ville.")<br />

Au point de vue historique, Ic rOle de cette ville etait assez modeste.<br />

Seulement pendant la domination kakweihide, Djorbädaqan semble avoir eu<br />

un peu d'importance.<br />

Ihn el-Atliir la nomme plusieurs tbis: En 414, 'Aläeddaule s'allia avec<br />

le Deilemite Fn-Iidd i. Miichhc/dJ, titulaire du tief de BoroudjinJ, pour coni-<br />

battre le Bouyide Scnideddau/t', seigneur de Ilamadan; pendant le siege de<br />

cette deruiere ville, la garnison fit une sortie et for^a 'Aläeddaule ä se retirer,<br />

pendant l'hiver rigoureux, ii Djorbädaqan: dans cette retraite, il perdit trois<br />

Cents bonimes. Tddjrhnolk Alion-Xosr i. Hihräni tl-QouJu, vizir kurde au<br />

Service de Semäcddaule et coniinandant de larmee de Haniadän, mit le siege<br />

ä Djorbädaqan. Mais Aläeddaule sut detourner les soldats kurdes de leur<br />

devoir et faire levcr le siege de Djorbädaqan \pres une rencontre<br />

lieureuse avec Semäeddaule. il assiegea de nouveau Haniadän et s'empara<br />

enfin de la ville. ^'^)<br />

La deuxieme tois. Ibn el-Atliir parle de Djorbädaqan en 42o, lors de<br />

la guerre du Gliaznewide Mes'oud i. Mahmoud contre le Käkwe'ihide. Apres<br />

la defaitc par ^lesoud en 421, 'Aläeddaule s"etait retire ä Qal'at-Ferdedjän<br />

chez Ferhäd i. .Alerdäwidj, pour soigner ses blessures, et de lä, ä Boroudjird,<br />

oü il tut assiege par l'armee gliaznewide sous Täscli-Ferräsch et 'Ali i. 'Imran,<br />

mais reussit ä se retirer ä Säbour-Kliwäst cliez les Kurdes Djcuzeijän. Encore<br />

en 42i5, 'Aläeddaule opera de nouveau sa jonction a\ ec Ferliäd .... et marclia<br />

contre llamadän, eu ordonnant ä son neveu Abou-Mansour''") qui se trouvait<br />

ä Isbaliän, de venir ä son aide. Mais ce mouvement ne reussit point: 'Ali<br />

i. 'Imrän surprit et vainquit Abou-Mansour ä Djorbädaqan, au moment oü<br />

'Aläeddaule entra dans Haniadän: et lorsque ce dernier quitta en bäte la<br />

ville pour soutenir son ne\eu, il ne parvint (pi ä Kereilj oü il recut la nouvelle<br />

de la detaite definitive.''")<br />

Kn 42"). une nouvelle liataille fut livree par Aläeddaule et Ferhäd<br />

contre larmee gliaznavvide sous Abou-Sehl el-Hamdouni. Aläeddaule fut<br />

vaiiicu et se retira dans les montagnes entre Djorliädaqän et Isbahän.''")<br />

En 444. le district de Djorbädaciän fut octroye par Togbrilbeg <strong>com</strong>nie<br />

fief ä Abou-'Ali KcTkliosrou i. Abi-Kälindjär le iiouvide, frere d'el-Melik<br />

er-Habim (dernier roi bouyide\ Aboii-'Alf etait gouverneur de Ha.sra au nom<br />

de son frere, mais celui-ci, mecoiitant de son administration, envoya contre<br />

Ini r/-Br.^(~iftiri'''-) qui le cliassa de Basra. Abou-'.Vli se rendit en Kbouzistän<br />

et de lä ä Isbaliän au])res de Togbrilbeg. Ce dernier. pour agacer le roi<br />

•'' Ori la tniiivc iiiciitiomu'e cncdre die/, .iliuiilfi-'/a (d. de Paris p. -118): iliijiHiril, Diet.<br />

]). 15-'!: S/>,-cii(/f'r, Koiscroutcii p. 5


[31 1 Xnuvcllcs<br />

(iiiitrilmtions a l:i Nuinisinntiquc Oricntalo 145<br />

bouyidc, le traitu avec l)eaucou]) de distiuctioii et le iiuiria mt'mc avec une<br />

femnie de sa propre l'ainillc.''-M<br />

Ibu Ktialliqän'M raconte que la eelebre famille des //>w-J^?/,o^'^^ des-<br />

ccndants des Dolafides d'el-Keredj, etait originaire de Djorbadaqan. ''")<br />

Hnfin, voila les moiuiaics KakweTliides, birn doti'cs, (\n\ ncnis sont<br />

conniies jusqu";! present (toiites les pieces noiubreuses di'i l'ateüer ou la date<br />

ne sont pas claires, «nt ete omises):<br />

.H Astcräbad 41.") St. Lane-Poole, Fasti ar. VII.<br />

.-H Isbaliäii 41:i (Casanova, Coli. ImaTl.<br />

M ^ 413 y<br />

M „ 414 .St. Lanc-Poole. Fasti ar. VI.<br />

M .. 41 s Casanova. Coli. Ismail.<br />

.\{ . 4r.i<br />

A' r ^•'- Br. Mus. Siipjd. 111. 42aa.<br />

\ ^ 4.;4 y<br />

A' r -t-'^ Toriib. ("oll. Soret.<br />

M .^Abour-Kliwäst 414 St. i.ane-l'oole, Kakweiliis.<br />

M ..<br />

424 Coli. (i. da Ciinlia no 128S.<br />

M Mab ei-Koufa 41.") St. Lane-1'oule, Kakwei'bis.<br />

A{ „ .. tu; .,<br />

M r >-'<br />

A' El-Mobaininadiva 4L".t St. Laiie-Poolo, Kakweiliis'''')<br />

.R HaniadAii ll."! Coverntüii, Bii\v. Coiiis.<br />

-U .. 41»<br />

,.H _ 4l(; St. Laue l'oolr. KakweTliis.<br />

47.'). .K Atelier illisible. an H!»<br />

Droit: ^ ini ^U<br />

aiiloiir:<br />

'•< Ihn .I-Mhir IX. i'ol,<br />

1 Kil. Caiiv I.<br />

:'..;.'..<br />

J_5 "j X,<<br />

C-'<br />

•: (.•tf t-iMiill.' .•,,i„pt:iit au inoins Hiiq iHHiiinrs .lrf;U u„^.^\,V. Miii srrvai.'iil r(miiMC<br />

vizirs i-t irriii-raux aii\ Kniiviil'-. Mrriuijt a I ijclalcildaiili'.<br />

•:• Los (liilM-i.i^ ,!,• 'Moliaiiiiriclivva. ans Il'1 r; li'l. ,-li,-/ Siouffi Tal.l.'s. .laiivirr 1880;,,<br />

attrilmrs aiix Kakv\riliic|i's. smit rivs iloiitnix.


14G E. von Ziiiiilmur |32J<br />

B»:<br />

(frap])e exccntririue):<br />

aiitour: | ii^J-W ll^w^il^-ol<br />

sixiiMiic de dirlifiii. 10-.jm»i.0-i!">(/<br />

]\IalgiL' lexiguite des t'aces et la i'ra]i]ie excentri(|iie qui ue laisse sub-<br />

sister qu'une jxitite ]iavti(' des legendes du revers, lattribution de cet obole<br />

n'est ^las doiiteux.<br />

Lc klialife est, bieii enteiidu, al-Qadir billali; le protocole du Käkwe'ihide<br />

pouvait etre <strong>com</strong>plete d'ain'es le iio S du memoire de 8t. Lane Poole sur les<br />

KakwoThis. de meine (juele nom du suzerain bouvide: Knur tl-OiKfra Suiniied-<br />

(Jaiite tva Siinlehiiille Ahoii/Iidsdn i. Srhf'i)isi(hhu(le.<br />

\\ n'cst pas trop etoiinant de trouver ici, <strong>com</strong>me sur la plupart des<br />

monnaies kakwciliides, le \wui du Bouyide Medjdeddaule, le roi faineant de<br />

la jMedie qui, jieut-etrc a eau.se de sa nullite, 8e maintint dans son pouvoir<br />

])ui-ement nominal Jusiiu'en 420; en outre, ]\ledjdeddaule etait eousin germain<br />

de 'Alaeddaule. Mais il est plus etonnant eneore d'y lire le nom de Semäed-<br />

daiüe, roitelet subordonne a Medjdeddaule. Les liistoriens nous racontent"")<br />

([ue Semfieddaule tut depose en 414 ])ar le Kakweibide; mais quelques<br />

monnaies kakweYliides, (;ur je crai^ foufcs issurs de rattUtr df Haiundän, *^'')<br />

jiortent eneore a])res sa dejiosition le nom du monanpie declui. 11 s'eusuit que<br />

'Alaeddaule Räkweili tenait a reconnaitre nominalement Semaeddaule <strong>com</strong>uie<br />

son clief, ainsi qu" il y avait tonte une bierareliie ]>urement tietive au-dessus de<br />

lui: 1° le khalife abl)aside impuissant, 'J° le ..Sebalianscliah" a rire Medjded-<br />

daule a Keyy, et<br />

;!° IKniir el-Omerfi SemäiHldaule, encliaine dans la eitadelle<br />

de llamadan.<br />

Un allait eneore plus loin dans ees iictions: sur un dirbem de Fnhdd i.<br />

Mri-ddicidj ''•'')<br />

il y a une (|uintui»lc bierareliie: 1° le kbalife al-Qädir ä Bagh-<br />

dad, 2° le SclirdiAnseliAii Medjdeddaule a K'eyy, o° l'Emir el-Omera Semaed-<br />

daule a llamadan, 4° le suzerain krikweiliide 'Alaeddaule. et 5° le vassal<br />

FerliAd.'")<br />

'•'<br />

• Yoir<br />

11)11 cl-Athir IX. ISO. 181. et iiiori dirliciii iirroMlaiit iio 474. Mirl-hoiitl et los<br />

iiiitrcs |i:issi'iit sous siloiicp cet iiicidciit.<br />

.-P Kakwa'i'liis. no 10: snr Fn-Jnhl et', aussi mon dirliom procodont no 474.<br />

"" .lo voudrais oiicoro t'airo icmaniuor qu'il a ocliappo an savanr oditonr do ootto nmnnaie<br />

(|iio Forliad rcsidait a lliiroHiljinl ot iiiu' l'atolior :>ys~ snr ootto jiiooo doit otro In: ^/^^j'


133] NdiLvcIlcs ('Diitriliutioiis ;'i la Xiiinisinariciue Orientale 147<br />

lUu autre exeiiiple i»<br />

Droit: •<br />

' AÜl<br />

GRANDS SELDJOÜQS<br />

Toghrilbek, 429—455<br />

M<br />

^.L ^Ull 1^ jL^iij^j ,Mi\iWi\\^,<br />

toriiiide d'riiiissioii: i-A^ ^J\ ^ ,ix^~^ ^-^ 1^5 ^^^<br />

:'i droite: y^ :<br />

a )^^jU\ ^)\^i\ J:ü. pli^Jl<br />

•?S"^<br />

'\ UaUI<br />

J^ aJJI Jj-.^ j.^1<br />

li': (•(iimiic au droit, autour: ^''' ^»^; r^''*'' [^'' J^-iJ -^»^1 ^^'^ ^^ ^^ ^<br />

:iri;i'iit ilc ii:i^ iiloi. \'J iiiiii. 2-7.')//<br />

Ndlii. /. i'-.lir. \l.\ l] Ü'II I _>


148 11 \ 011 Zainliaur [34]<br />

Xouveau type des dirliems de ce pi'iiice; les dcux uiiiques moiniaies<br />

(l'argent d'xVlparslau ,se troiiveiit ]tiibliees clicz Sorcf, 5" lettre, II' partie,<br />

p. 13, et Fraehn, Nova Su|)pl. j). 205, toutes les deux du type des diDfirs. Voir<br />

aussi mcs Coiitribiitions, nos 107, 1U8.<br />

Melikschäh, 465-485<br />

A\<br />

478. Äl Xom de ville et date illisibles<br />

Droit: i^\ ^\> ^J^l !<br />

a1<br />

ji.^ 1<br />

'<br />

ä^:>.^ aIII<br />

' ^UU<br />

j<br />

autour: trnces de la forniule d'umission: •^1<br />

r".<br />

A<br />

i^<br />

\a .-^ '<br />

j<br />

e/. ^>^<br />

i. e. : ili Ji. J^< ^ ^1 _^' ^Jl OlUJl<br />

autour: «vic iüJl J^ aJJ' J^j j«s1<br />

(Moliainiiied etait ie noiii propre (VAlparslan.)<br />

arjrcnt do bas aloi. 23 »im. -f-40(/<br />

Les sept dirliems des Grands Seldjouqs que j'ai publies, permcttent de<br />

juger de l'etat du nionnayage d'argent en IVrse apres la disparitiou des<br />

Bouyides.'i) 11s iiioutreiit uii abaissement du titre tri's marque meiue eu<br />

<strong>com</strong>paraison avec les dirliems assi'z mau\ais des dcrniers Bouyides. Dejä<br />

Maqyizi a coustate ce fait: il dit i<br />

P- -^T):<br />

Ivitilb Schodoud el-'Oqoud, Ed. Tvcbsen,<br />

'^-y. iSt O" r?^' ^j-^ f^^ J^—^'^^ ^ ^-~^ f^ i^*' (>• üft-~' j ^j'^ '^-^ j lj^\<br />

„Oll dit que le premier qui ait frelate les dirbenis et les ait emis a un titre<br />

iiiferieur, etait 'ObaTdallab i. Ziyad du temps qu'il s'enfuit de Basra en 64 de<br />

"1) Siir la rarere de ces pieces voir aussi Casanova. Coli. Prineesse Ismail p. IX.


135] NiiUM'llrs ('(iiitiiliiitidiis ;'i l:i N'iiiiiisinari(nu' Orientale 149<br />

llii-gire; eiisuite, ils sc ri-)):ui(l;Hcut daiis Ics ]iays du toin]is des dynasties perses<br />

des Ik'iii-Biiiiy«' et I'ciü-Scldjouk, inais Dicu Ic suit iiiicux.''<br />

('(tte rcniarqiK' est dfs plus justes; niais il taut ajoutcr quo le<br />

niounayajre, taut en


150 K. von Zainbaiir [36J<br />

chef de la famillo cyyoubite, d-Kämil, souverain d'E^ypte. Sur les autres<br />

pieces, Rokneddin Maiidoud se bornc ä nommtT el-Aschraf seul, doiit la<br />

Subordination ä cl-Kamil sc <strong>com</strong>prcnait d'clh; meine.<br />

Ij'attachement fidele de cette branebe ortoqide aux Eyyoubites est connu,<br />

et prouve par les inonnaies qui, ä une seiile exceptio« pres,'^) rcndent<br />

bommage au chef de la maisou cyyoubite.<br />

Peut-etre faudrait-il voir dans la mentiou exprcsse d'el-Kämil une<br />

consequence du traite d'alliance soleunel conclu un an avant (623) entre les<br />

freres eniiemis el-KAinil, el-Ascbraf et el-Mo'azzam 'Isa'*), pour chasser les<br />

Francs de l'Egypte.<br />

ORTOQIDES DE MARDIN<br />

El-Melik es-Sa'id Nedjmeddin Ghäzi l^^ 637-658<br />

480,481. M Atelier?, an (UO<br />

Droit, dans un cercle pointille:<br />

^. >...H jüjl<br />

lögende marginale cffacce. Type iiu-dit de im> prinop. 23. 24 mm. 4-2:>. t-27 g<br />

Si la legende effaccc du revers ne contenait (lu'une formule jtieuse, ee<br />

qui nie parait ]n'obable. ce serait une UKiuuaie inde])endante de ce prince.<br />

Toutes les pieces publiees de (ÜiA/.i l'"^ portent le sigue d'une \assalite,<br />

qui cliangeait tres souvent. J'ai trouve dans mes notes:<br />

de t)4Ü ä f)4.-!: avec Kei'kliosrou 11 et el-Mosta'sim,<br />

de 62.'): Sans suzcrain avec le kbalile seul (voir nion no 483),<br />

de 64,") et 646: avec son liomonyme cyyoubite Nedjineddin as-SAiiii, roi<br />

de 6,")1 a<br />

de Damas et d'Egyi)te, et el-Mosta'sim,<br />

().')6: avec l'Eyyoubite Nasir SalAlieddin Yousof, roi de llalab<br />

et Damas, et le kbalite el-Mosta'sim.<br />

'S) C'cst uiic iiioiiiiau' (rAniid. an ()14. qui rond liominago au .'^eldjouc-ide do Kouiii.<br />

Keikaous l". l'i'ut-i'tre. si on trouvait une iiioniiaie d'Aniid do l'an G2o. oii lirait eneore une tbis lo<br />

noni d'un .Scldjoiicidc. ei'tto fois Kciqobad \" qui entroprit une sruprie i-ontre iiotre Rokneddin<br />

Maudoud. inais dut liicntör sc retirer. cliassc i)ar le suzerain de l'UrtcHiide. el-Asehraf. Voir Ihn d-<br />

AthirXil. 177.<br />

i'-i lb)i rl-Alhtr Xll. 17;i


[37] N'ouvrIIcs ('ciiitrihurioiis a la Nuiiiisiiiatiquc Oiii'iitalc 151<br />

de G5() ä tl'jS: avec le luriiie Eyyoubite, mais sans klialife.'^^<br />

Cette liste pourra faciliter rarrangement clironologiqiie des nionnaies de<br />

ce inonarquc ([ui sont souvent assez mal conservees. "''J<br />

482. M Märdin. an (i .").')<br />

Nouvelle date du type 111 de St. Lane-l'oolo.<br />

485. .J{ Mardiii. an (M-")<br />

'Jt nnii. 3'17 artiuients: foniiule d'eniissidii. -lOmm. 2-7G(/<br />

4S4. 48.'), 4St;. .K MAfdin. ans (')•')!. C).").'). 6.')4<br />

Diriifiiis du ty])e precedent. mais avee le su/.crain eyyoubite Nasir<br />

Saläliediiin Vousot'.<br />

1^ y-<br />

487. A\ Atelier et date illisibles<br />

-'^<br />

* ,-v3i— jüji<br />

JS jUJl<br />

eSj It<br />

Schemseddin as-Sälih, 712—765<br />

Droit: .\if;ie a deux tetcs. au drs.sous des ailes: -»Jj<br />

-iL'. _'!>. il iinii. i'-TI. 2-70. 2-79 r/<br />

|'<br />

>>UI<br />

"), KI-M(islaMrii t'iit v \y.\r Iloiila.U'"M cii li.''»;: \(jir Ics |iirci's ilu ]!r. M.<br />

4!)1_4


152 K. \oH /.;iiiili:uir |38]<br />

^. dans im losange formö d'arceaux : '^^<br />

aiix quatre cotes: les tclicliArvars.<br />

i<br />

*-^' ->-^<br />

*-^l<br />

..iüJl<br />

j<br />

OLaLJl<br />

leidendes marii'iiialcss ettacees. '27 iiiiii, 1'57 yi£.<br />

autoiir: |aS1x. a11|I Ao- AUl jüjl [öHJJlJ<br />

ß, dans un losauge forme d'arceaiix: ^^ uy^j j<br />

autour: les tclieliAryärs.<br />

-^«^


[39] N'ouvclii's (.'(intiiliutioiis a l:i Nuiiiisinati(HU' Oiiciitalc- 15;)<br />

autour: inission pniiilietique':'<br />

lii, dans un ccrcle de gros poiiits:<br />

75 .-illj dr-y '\<br />

o^.^'.<br />

autour: av. AÜl (^ 20 ///)/(, •")17 fi<br />

Un c.\eini)laire souihlable ("avec ^^«'i' au liou de jJ^^^ en haut du droit) se<br />

trouve aussi dans la Hibl. Nat. a Paris (^qui possede encore une serie magnifique<br />

de gros dinärs de ce princci: un autre doiit les legendes sont arrangees<br />

dit!'6reniinent a ('te publie ])ar '<br />

J


154 E. von Zaiiibaiir f40)<br />

Abstraction faite de la pioce de Milan, les dirliems jjrecedents sont les<br />

premieres monnaies d'argent publiees de Bedreddtn.<br />

Le monnayage tres riche de ce prince remarquable offre d'assez sörieuses<br />

difficultes par le jrrand nonibre de snzerains (lui changent sans raisons<br />

a])parentes. Pour plus de clarte, jai conisigne plus loin toutes les monnaies<br />

qui sont parvenue.s ä ma coniiaissance, inais je n'ai pas reussi ä resoudre<br />

toutes les difficultes. Les documents sur Bedreddin Loulou ont ete dejä<br />

etudies par M. van ßn-ilicm dans: Monuments et Inscrlptions de l'Atabek I.,nlu<br />

de Mossoul (Nöldecke-Festsclirift 19ÜG, p. 197 210) od toutes les nom-<br />

l)reuses sources sont consignees. J'ajoute ici un sommaire des eveuements les<br />

jdus importants aux(|uels liedreddin (itait niele, <strong>com</strong>pose avant tont du recit<br />

d'Aboulfeda:<br />

Ahoiilfialail Bi-(lri'e seigneur de cette ville, l'AtAbek Mahmoud<br />

i. Qotbeddin Moliammed, rendit la ville sous la condition de reeevoir en<br />

ecliange er-Raq(|a. Ensuite Aschraf se rendit a Mossoul, oii il reussit ä re-<br />

concilier son ami Loulou avec ]\[ozartareddin Koukbori et le beau-frere de<br />

ce dernier, 'ImAdeddin <strong>Ze</strong>iigui i. ArslAnscliäh i. Mes'oud i. Maudoud. seigneur<br />

d'e/-\l(/(ir, Srhoiiscli et 'L/uhlli/yc.''^) Cette derniere forteresse fut livree a<br />

r>oulou, (pii rendit 'Pell-A'far a son suzerain Aschraf. En 619. Loulou s'empara<br />

encore de Schousch.<br />

En 621 et 62.'), Koukborf assiege Bodr ä Mausil pendant ]>lusieurs jours.<br />

En 622, Bedr s'empara de nouvcau de 'ImAdiyye et Harour. '"')<br />

En 626, son suzerain Aschraf devint roi de Syrie.<br />

''i \'iiii les uiDiiiiaics (|Mi portcnt siiii iioiii jiisi]u'('ii ()34. Ihn il-Atlnr XII. l"2It.<br />

"^<br />

"''i<br />

Foi-tcifssr ciin-c Mossdiil et SindjAr. d'ajnvs liill-r XI. -lö-'i rancioiinc Tilsajiliata.<br />

( 'cttc l]iaiii'lie zcnjiuidr ii'fst pas (•(iii>;ii.''iu'i' i'hi'z St. L.-Podic. Mcih. Ityii. p. 1()."). Los<br />

trois l'ditcicsscs susiiieutionnOcs sont: 'Ai/(ir-iiii'i(/ii/iji'k Test de .Maiisil: Scliniiseli \m i-liiitcau<br />

cxtri'iiu'nu'nt l'oit pivs do 'Aciar. et 'fiiitii/ii/i/i', aiitrot'ois noniniee Ascliil). mic t'orterosso au noni de<br />

Mansil. ronstniiti' en •").")T jiai' 'IiiiAdrddin Zi'nLaii i. Acisonipii'. \"oir Ydquiit III. (illG. 3-'5J ot 717:<br />

JhN il-Af/iir XII. ITiS.<br />

^"i //((/•(;»( est iinc f'orti'scsst' an noid de -Mansil pirs de Iinädiyvi' an pays des Kurdos<br />

IlakkäriyyO Y(hji„tl IV. UTO et Ihn rl-Atli!r XII. ITlj.


I"*!! ^'"llvS, Bedr eideva les duux villes de Nasibtn et Dan'i aux KliArez-<br />

En 6.'5!t eoininence la debaele di' lEmpire de Rouui; les Mongols<br />

envahissent TAsie Mineure, battent les Seldjou(|s a Erzeroum, l'annee suivante<br />

(»540) a ErzindjAn. prennent SiwAs. avaiieent et devastent le pays jusciu'a<br />

(^aTsAriyya. C'est Justenient pendant cette periode de dreiin, (pie les moiniaies<br />

de Ht'dr ])orteiit le noin du snltan seldj41. B('(lrfd(iin t'ait la guerre contre XAsir SalAlieddin ^'ousof,<br />

seigneur de Ilalab: üedr (;st vaineu dans ia bataiile di^ Nasibin. les llalebins<br />

entrent dans Nasibin ct. aprrs im siefje de tniis mois, prennent DArA (|ni fut<br />

detruite. Eutin ils prirent (^anpsiyya et retonrncreiit h Ilalab. "*')<br />

En '>/,.«.idi rc' cdirunr Uli ddciiiuciit<br />

de !•( cdiitlit. rvr avaiii cf ai)rrs ccltc datc. licdr rrcdiiiiaissait Nasir Vdiisol i-diiiiiic s(ui supiTii'ur.<br />

-i;<br />

Ahi,iillV-,l,i III. -.'Ol.


ir)6 K. von Zaiiiliiiiir 142]<br />

Ikglulad et rassassinat du klialifc, Houlaj,'ou sc rendit ä Mcrägba oü il reQut,<br />

le 29 redjeb, l'liommage et la soumis^on formelle de Bedreddin; il dispensa<br />

soll vassal, ii cause de son fige avancc, de joindre en personne l'armöe<br />

envoyee en Svrie, niais son fils Salih dut raceonipagner avec les troupes de<br />

Mausil; avant de jjartir, il fuf niarie a Tourkan-Kbätoun, fille du Khärizmschah<br />

Djeirdeddin. Quel(|ues mois apres l'audience de McrAgha, IJedrcddin Loulou<br />

mourut'*") ä Tage de ))lus de (piatre-Tingts ans.<br />

JE<br />

Monnayage de Bedreddin<br />

Ascliral', Kaiuil. Mostausir. passiin.<br />

— — „<br />

Sioutfi, )). .'IT.<br />

Aseliraf Kainil, ,. Br. M. III, no 571<br />

— ,,<br />

— ,.<br />

„<br />

Bibl. Nat.<br />

V n r Sioufiti p. 38<br />

„ Mus. Const. no l-W)<br />

„ Bibl. Nat.<br />

— ..<br />

— ,.<br />

Siouffi p. 38<br />

Bibl. Nat.<br />

Ivei'kbosrou, .. Br. M. IIISuppl. 571 f.<br />

— ^[osta'sim, Sioufti p. 38<br />

— . Bibl, Nat.<br />

- — „ Morlej-, Atabeks,<br />

XXVII<br />

— ,.<br />

A' G42 „ — — ,,<br />

^^<br />

Bibl. Nat.<br />

- Keikbosrou. „ Br. Mus. III Suppl.<br />

571 k<br />

Br. Mus. IH Suppl.<br />

-<br />

-<br />

-<br />

—<br />

—<br />

—<br />

—<br />

..<br />

;.<br />

..<br />

~<br />

-<br />

571 1<br />

Bibl. Nat.<br />

Br. Mus. m. 572<br />

Da Cunba II, no 17<br />

Coli. Zainbaur<br />

Abni. Zia no 1804<br />

- Nasir-Yousof. .. Mus. Const. 144<br />

Ncdjiu. Eyyoub, .. Siouffi p. 38<br />

Näsir-Yousof. „ Mus. Const. 151<br />

Bibl. Nat.<br />

II Hl' iiiiit ))iis II' l;i sc'lia'lian (;.')(;. (oiiiiiu' Ic dit (fOhssmi III. oOl! (l'a])ri'S Maqri/.i.<br />

ci' (jui si'iait sciili'iiu'iit inicl(|iii's JDurs a|iii's scm vo\ a>;(' a Mcrajrlia.


[43] N'duvcllcs Contrihutioiis i'i la Niiiiüsiiiati(iu(' Oi-iciitali' 157<br />

A<br />

A<br />

Äi.<br />

A<br />

A<br />

A<br />

.¥.<br />

A<br />

ä:<br />

A<br />

-E<br />

A<br />

J-:<br />

A<br />

A<br />

A<br />

-E<br />

A<br />

(U9<br />

65


158 K. VOM /ainliaur [44]<br />

Droit: O^^ ^^ Jt^"^^<br />

autour (])res(iue totalciiient disparu):<br />

^:^^li^.l ^1 jo j\^i ^U\ ^.h y\ (.Ul<br />

autour (seulcincnt des traces):<br />

ili'iiii-diilii'iii. Iti mm. l'Gl g<br />

L'auteur de cettc uiounaie est Asadnlilmde AhoK-'A/i Sälih i. MinJds<br />

il-Kilüln, seigneur de Ilalab; son fils Ahou-'Ohcüii Thatnal qui portait plus<br />

tard eoniuie souverain le titre de Mo"izzf(hhn(h', parait avoir ete weli-'ahd de<br />

son pere, au moiiis (lc417a41SI. A:-Zühir est, bien entendu, le klialife<br />

fatiniide (411~4:^7j.<br />

Jusqu'a itresent, seuleineiit deux diiiars de cette dynastie intermitteute<br />

ont ete publies: eii l.ST."), ][. Sinindre a editö ..A Dinar ot' Salih ebn Mirdas<br />

of Aleppo" dans le Num. Cliron. N. S. XIII. p. oSö, une piece eonservee alors<br />

au Cabinet de E. T. Kogers;»») et eii 188'.l, St. L-Pooh, dans le Supplement<br />

au III' voluine du Catalogue du Br. i\I. a deerit sous le no 52 tt, un dinar du<br />

sueeesseur de Sfdili, Schibleddaule Abou-KAmil Xasr. La premiere monnaie<br />

a ete tVappee a Halab en 417, la seeonde dans la nieme ville en 427.<br />

Cette troisieme jjieee (pie je viens de publier, est un denii-dirhem assez<br />

fruste, d'un type esseniiellement fatiniide'*^) eomrae les deux autres, et<br />

coütienf prescpie les niemes legendes (jue le dinar de Rogers. Mallieu-<br />

reusement les legendes cireulaires sont presipie entierenient eftacees; mais il<br />

y a peu de doute que ce dirliem iie tut t'abri(|ue a Halab.<br />

Dans l'habile essai de Sauvaire, on trouve un coup d'oeil succinct sur<br />

l'liistoirc des Mirdasides, tire prineipalenient du KAmil d'Ibn el-Atbir qui nous<br />

donne, sous Tannee 402, un recit densend)le sur les eveneraents ä Halab<br />

jusqu'a l'extinciion de la dynastie en 472.''") Depuis, Amcdroz a edite<br />

'''' ('( mu'miu' (liiiär a i'ti' aclii'ti'' i'ii 1S84 par la Bililidtlirciui' Kliediviali' et sc trouvo oiicore<br />

(Ux'i'it pai- .^7. L.-I'od/c (laus le ( 'ataldiruc ilc octte liistitntiiiii. ]i. .>.")7.<br />

^'' On troiivcra im (Icini-diiliciii l'atiiiiiilc dr Halali qui rcssciiilile asscv. a ('('ttc pii'co. sous<br />

le HO r)()4 de iiu's Coiifrilmtioiis.<br />

"" Kdifioii du CaiiX' IX. Tf^. Tili' petirc coircctioii au it'cit de Sauvaire: La ville il'Oqhowütie,<br />

oü Tut tue srdili i. Mirdäs. doit etre eerit: ^JL«2.^l nou


l"*ö| Nipiivrllcs ((iiitiiliiitidiis i'i la N'iiiiiisiiiati(iuc Oricntak' 159<br />

l'histoire de Damas par Ihn il-Qdlihii^/,'^^) extrait et contiuuation de Tccuvre<br />

de Hiläl as-Sähi, (iiii conticnt des details suppleiiieutaires sur cettc dynastie.<br />

Ainsi, je n'ai pas liesoiii dy revenir; uii seul poiiit reste ol)seur, c'est pourquoi<br />

et coiniiient TliaiuAI, successeiir deelare du troue de 417 a 419, fut evince<br />

par son fri're Seliihleddaule eii 420 n la moit de leur jiere. D'apres notre<br />

moiinaie, oii devrait le considerer coiniiie le preinier weli-'ahd.<br />

Sauvaire a lu le protocole de SAlili:<br />

,,L' Etu'ir Asiiiliildaiili' de /lo)/ (/.• I'i nipin) cf so/i coiisolidufi/ir . . .". Ma pieee<br />

est ;'i meine de eoirijjer eette leetine: iiialgre iiiic ])etite entaille (|ui read la<br />

lecture f(jrt dit'fieile a eet cndroit. je cniis jire l^^sj- ,,(jiii In fait n^spicter'',<br />

parlant de "»{j-^. Cetie Icctnre pein s(> justitiei' paf l'exjiressioii eoutuiiiierc<br />

(]i. A»^l aJj^);'-') et l'ciiipliii du verhe r^ cn parlaut i)articulierenieiit de la<br />

grandeur d'uue niaisou royale.'')<br />

FATIMIDES<br />

El-Moizz. 341 365<br />

r)02. A' Hl-.Mans(iuri\ \a. an ."> I.'> avrc iriiict, _>_> »o». i;!i .-,<br />

r»0.".. A' Ml-.Maii^nuri\ v;i. .-in .".7^<br />

El-Aziz, 365 386<br />

-ii imn. \ \*\ (|Ue |iiiui' revenir eneore uue 1'ois a la<br />

(|Ui>tioii d'i'l-Mausouiiyya. \ille aujiMiririiui di>parue.<br />

yinfoHl. Mo'djani l\'. ()t'i4, dii:<br />

,.HI-Mii,is'iiirii rst unc \illr piT> de (i>a'iVa\v;ni dans la provinee liViqiyya,<br />

f'ondee par el-Maiisour i. al ~i\ il y<br />

tit coM^truirc dc> niarelies et attira des liabitants. Elle de\inl la<br />

eapitale des souvcrain- ipii >r pivtendaient Alides et (|ui s'ein]iaraieiit plus<br />

tard de l'Kgypte. .\pri'> ciix. rllr rota la re^idcnce ,;. .1/. i„ii<br />

/l'i-rli.m, ;i qiii J'iii Miiiini^ i-.'tir (|iii~iiMii de priiloiMil.-. - i-l ili'chuV' Mitisl'ait de iiia Irctniv.<br />

'" ( rtait rii:\a~inii ili- l;iin-llil:il


lüO E. \(iM Zaiiibaiir [46]<br />

envalii et devastö tout le paj's un ])eu avant 44:?. D'autres difient qiie la ville<br />

s'apitelait cl-Mansouriyva d'aprös el-Mausour i. Yousijf i. Za'i'ri, grand-pere<br />

de Badis, et la plii])art des gens concordent ;i uppder sperialcuiciif rette<br />

MdiiHOHrii d'Ifnqijjyii par Ic uoni


U7| Xoiivcllcs Coiitiilmtidiis a la Niiiiiisiiiati((m' Oriciiralc Uil.<br />

S'il y avait euccire besoin d'uiic preuve, en voila unc fournie par los<br />

monnaies: la serie des dinArs de Qairawän s'etend jiis(iira ."ioö, taudis que<br />

la plus aneienne pieec avee le uoui d'el-Mansouriyya dato de .'!4U. ('oiiinie il<br />

n'y a pas de monnaies confemporaines avec ces deux noms, il taut ])resunier<br />

([u'a la tondation d'el-Mansoiiriyya, menie l'atelier monetaire y tut traus-<br />

före.-'»)<br />

504. .K Ilalab. an 4'-i'<br />

El-Mostansir. 427 487<br />

Droit, dans im double eeiele lin. : • j^:c^\^^ '<br />

,,.^a:I_J'<br />

autour: . ^j^,s>~ ^ isici J"l iC_ wJ.st .i^jJl 'jiib ^,^ aJJI ^<br />

I^, eoinnie au droit: • aÜI J^j ^^< i\ iW t j<br />

autour: AiTjusiiua •<br />

• • • ;>jJl J^w; ji,«t<br />

aÜI<br />

'<br />

aJI<br />

llrMli-llilili'lil, r.l iiiDl. 1 TO (/<br />

Cette rare pieee (|ue j'ai ac(|uise a\ ee une autre, deerite sous le no 4(11»^<br />

porte une date eurieuse. ear en 4.")L'iii("ine. d'apres le recit des jiistoriens, les<br />

Fatiuiides furent eliasses de la ville dllalal).<br />

Coinnie les lüttes ponr la |pi)ssession de la \ille etiuent jiarticidierement<br />

violcntes enlre l.'n' et 4.')4. et les eonipetiteurs tres noud)reu\ i|ilusieurs nieni-<br />

brcs de la tandlle mirdasite. les Xonieirites, llanKiänites et Fatimites), Je<br />

citerai d'abord (|U ]>ir(T- ir.l-.Maii~niiri\ va il«- lau l'il. 'iMl .-i .Mi.'i r'r>t a diiv aprrs la i iiiiic ih- la<br />

villi' i|u'im tniini- >iL,'Mcr> i|aii> llmli'x du lat. de la liüd. Naf. \r.u- l.avdix III p. .'i:l(i. nc<br />

iloivi-iit Iciir i'xisti'urc. liicn eiitriidu. (|ii'.-'i mn- raiilr d'iiii|iii''i>iiiii.<br />

•''<br />

.\t->-;::,,/,/„ii// Al,.,ii-'()!,r,i„ 'l'l,ii,iial i. ^^.iill, i M!,'/irs, M i-iinir ili- Halali ilc l-!l a 1 l'.t,<br />

et ilc I.").'! ;i l.'il. sc Miil iMuiiiiw \vi-li-'alid di- son |iiti' siir irioii (liiliiiij iiu .idl.<br />

I"" .lAc/W;;, Kldtal rd I:!J1 II. 1 To. dil cii I |S.<br />

i"i Huhliii r.-'ili-Silnini, 1111 H'ililiii-Miilil,- i. Tiiii'/. |ii'tiir \ ill" drla Mrsdpofaiiiif, nun loiu<br />


162 K. VOM /.aiiiliaiir [48]<br />

])arti loirdasite qui etait en correspondence seerete avec Mahmoud i.<br />

Sckibleddaule Nusr i. Sdlih I. Mirrhls^"-) pour lui offrir la ville. Ibn<br />

Molliam fit arreter un graiul nombre de ces seditieux, parnii eux un<br />

ceitain Kaniil i. Nabata Les habitants de Halab devinrent<br />

toujoiu's ]»lus agites et envoyereut des aj)pels au secours ä Mahmoud<br />

qui n'etait i)lus qu'ä une journee de marclie de la viile. Apres un<br />

siege, la viile tut prise et Mahmoud y entra au mois de djomada<br />

11 452."<br />

..La uonvelle de ces graves evenements etant arrivee en Egypte,<br />

Näsireddaule Abou-'Ali i. Nasireddaule i. Hamdan Cut envoye (])ar le<br />

Fatimide) coiitre Ilalab a la tete d'une annee, trente-deux jours apres<br />

l'entree de Mahmoud dans la ville. Lorsque le Hanidanite s'approchait<br />

de Halab, Mahmoud en sortit pour se jeter dans le desert, apres en<br />

avoir arme les habitants. Hien que (son oncle) 'Atiya i. Sälih canipait<br />

nou loin de la ville, il iie sccourait ])oint son neveu, etant en desaecord<br />

avee lui. Ihn .Molham'"^) fit arreter cent ein(|uante habitants, confisquer<br />

Icurs biens, et i)iller le centre de la ville."<br />

..Mais i)ourtant, Näsireddaule ne reuissit pas ä oceuper la ville<br />

revoltec et sc boruait :i en piller les environs; puis il chercha Mahmoud,<br />

et les deux adversaires se recontrferent ä cl Fonauhtq^^*^) au mois de<br />

redjeb 4r>2."''') Les troujjes egytiennes f'urent vaincues et Näsireddaule<br />

lui-menui tut fait prisonnier et conduit devant Mahmoud qui Temmena<br />

en entraut dans la ville. Au mois de sclia'ban, Mahmoud prit d'assaut<br />

la citadelle, et Ibn Molham avec Näsireddaule i)ardonnes, rentrcrent eu<br />

Kgyi)tc.'-<br />

..Cestalors que Ic khalif'e fatimide reussit ä soulever J/o'fe«Wrt?//e'<br />

Ahou-'OJiciiii TliaiinU i. .S'(?//A '"''') contre son propre neveu Mahmoud; au<br />

mois de dzilliiddje (dernier mois) 4.")2, .Mo'izzeddaulc mit le siege ä<br />

Halab et ]\[ahmoud a)»])ela au sccours .\fo)n' i. Sdicliib i. Widthdb Ic<br />

Nonifiritc. seigneur dellarran."'^) Lorsque Mo"izzeddaulc apprit l'ajiproche<br />

du Nomcirite. il abandonna le siege et sc retira dans Ic desert au mois<br />

de moharrem (prenner mois) 403. Mais ä peine Moni" fut-il rentre ä<br />

ilarran (|ue Mo'izzeddaulc reoecujta !a ville (et rejirit le siege de Mah-<br />

moud dans la citadelle). ^lalimoud fit une sortie et un <strong>com</strong>bat achame<br />

eilt lieu, dans Icquel Mahmoud tut vaincu: il se ref'iigia auprcs de ses<br />

oiiclcs maternels, les Nomeirites. ä llarrän, et Mn'izzeddaule reprit<br />

"'-I Xcvcu il'Atiya (iiii prit. en 4.")2. Ic titro royal de BtfchhJi'dthdilt'.<br />

'fJ-i<br />

(jiii (iccupait ciu'orp la citadelle.<br />

""- Dans ce ]iassaj;"e


[491 Niiiivi-llrs (|iiitiiliiitiiiii> ;i hl .\iiiiiisiiiati(|iic Oririitalc 16;<br />

tatiiiiiil<br />

n.. (<br />

ni I<br />

sollt rct'iiMilii<br />

possessioii (lellalah au uiuis .U; rchi' 1" 4r):]. II fit eiieorc une exiH-ditioii<br />

contrc les Grecs, iiiais inounit a Ilalab au inois de dzihja'da 454. Sou<br />

.succcsseur titait son trere 'Ätna i. srdili- . . . etc.<br />

Vol. X. 4, Ihn cl-Atliir dit: ..An inois de djomäda II 4r)i>, Malimoiid<br />

i. Schibleddault- i. Sälili i. .MirdA.^ el-Kiird)i assicijea la ville de Ilalab<br />

avcf iine uoiubreuse troui)e de Bedouins, mais coiinne il eut beaucoii|)<br />

de dil'tieulte.s. il abandonna le siege, mais sculemeiit pour y reveiiir<br />

eiicore uiie tois daiis le meine mois, et cette Ibis, il ])nt la ville d'assaut.<br />

La citadelle lui resista: le cummandant de la plaee'""*! envuya des<br />

apjiels au seeours a el-Mostansir-billäli, seiirneur d'Kgyiite et de Damas,<br />

et le khalife onbinna ä Näsireddaule Abou-Moiiammed el-lIoseTii i. el-<br />

llasan i. Ilamdän '"'•' i. son irouverneur a Damas, d'env[aliinnud, et entin le preniiei- tiit nns en t'uite. et fbree de se retirer en<br />

Kjryiite. Mall ud ivi(\::(.'. Oiicli|iir icnips a| i-rs, il revint ä la eliarge et la<br />

\ille sc i-cndit cntiii le - iljnniäd.-i 11. Alni-s i| mit le siege ä la cita-<br />

delle: mais ä laiipruclie de l'arnit'e ('gyiiticnnc! sdus les ordres de<br />

1 l'.mir Näsireddaidc i. llanidän, il .abaiidunna Ilalab au mois de rcdjeb<br />

4.C'. La \ille t'ut saccagi'C par Xäsircddaide, mais dans la celebre ba-<br />

laille d'el-l'iinai'dai|, celui-ci tut \aincu par .Malunoud et dut reutrer<br />

en Lgypte. .Malimnud ri'iiccupa la \ille, lit mettre ä mort (jilus tard)<br />

sein onclc .Md'Tzzcddaidc'' et sc maiiitiiit au pnuMiir. Daus la meme<br />

aiince. l'Lmir Atiya assi('gca er-lJaliba et prit la \ ille au mois de salar."<br />

(1. I-. ]i. ',U i: .. Ln 4.").'!. la paix et un traitc tiireut cimcbis eiitre<br />

.Mn'T/.zeddaiilr\ >ei^'iicur de Ilalab. et snii iicmmi Malinioiid i. Scliibleddaule.<br />

Dans la mcmc aiim^'c. Mn'V/./.eddauli' miiurui"'i \('iidredi b' I?-'! d/.ibja'da<br />

' Umi i-l-.\tliii HC \r iiiiiniiir |ia~. iiiai- i- c tail. ilaiMr^ Ir rci-it luvcrilcnt. Ic i^riirral<br />

Um MiilliaiiL<br />

< !! liniiMiii' >'a|i|Mlli' aiiln'Nuiit ilaii- 1" ii'rit ]iii rrilni.<br />

i'sl siin iiin'li'. |i' piiiiiM' iiniiirii iti-,<br />

aiitriii- a oiilili(' i|iiii \ i.iit i|i' raiMiiitci- mhi a->a--iiial. hciix \i-r.-i(iiis ilillVrciitcs y<br />

l.r. \l.\II l-i| 1.


164 E. von Zambaiir<br />

et fut euterre dans la iiiosqiiec de la citadelle, qui deviiit la residence<br />

de soll frere et successeur 'Atiya.-<br />

Ell resuniaiit ces ri'cits, il resulte:<br />

En 448, le Mirdasite Mo'izzeddaule, iic ])()uvaiit plui* se tenir k Halab,<br />

resigiia le pouvoir et rennt la ville avec hi citadelle au klialife fatimide el-<br />

Mostansir qui y<br />

iiistalla un gouveriieur, Mekineddaule Abou-'Ali el-Hasan i.<br />

'Ali Ibii ]\[olham.*'-) Celui-ci jirit possessio!! de la ville et de la citadelle en<br />

dzilqa'da 449.<br />

Mais dcja cii djomada II 4'r2, Maliiiioud le Mirdasite, neveu de<br />

MoizztMldaule, reprit la \ille, et a Mekineddaule ne restait plus que la<br />

citadelle, (»ü il sut se deteiidre encore deux niois; en scha'baii 4ä2, il dut se<br />

reiidre ;i Malinioud et se retirer au Caire. Aiiisi la ville etait cette fois au<br />

pouvoir fatimide uii peu iilus de treiite mois, la citadelle treiitc-deux ä trente-<br />

trois inois.<br />

C'est peiidaiit cette cpixjue (dzilqa"da 449 a djomada II ou scba'ban 452)<br />

que le dirliciii prcscnt a du ctre fra]ipe."^j<br />

Revolte d'El-Besäsiri ä Baghdäd, 450<br />

r)Or). A' Medinet es-Seläm. mois de ramadan 450 '"i<br />

Tv])e conimun des dinars d'el -^[ostansir a une seule leg. circ.<br />

Droit: M Jj 11<br />

aJlH Jj^^j j^ [<br />

äJ jl^ i 4^^^ AilnUU \<br />

Js-<br />

nutour: f-j ^j^ "^i J>-t> -^


[•>ll Ximvfllrs ( outi'iliutioiis :'i !a Xiiiiiisin:iti(iii(' driciitali' 165<br />

Kl-Bis(h(r't, inmiiiu'- Ahoulhüritli Arshui, suriKiininc r/-Mo::(iff(ir, origi-<br />

iiaire de Fesa,"^) ('tiiit le fils (rnu iiiaicluiiHl tun-, fiit vciidii <strong>com</strong>me esclavc<br />

au sultaii liouvidc üchäiMdaule (.".79—40.'!), et ])a.ssa (•(.nniie tel au fils<br />

(Sultäneddauk', 4U;!--41.")), petit-lils flniadeddiii, 41,ö—44()>") et arriere-<br />

jietit -fils Kliosrou-Finiu/. (suriniunne ol-Melik er-üaliiiii, 440—447) de son<br />

ancieii inaitrc. f.a jnerairre nientinii de cet Inniiiiu' est taite ])ar ihn el-Atliir<br />

eil 42.') fix. 151 ), l(»:<br />

Al-l'iil.hri, rd. I)rn'iil"iiiri: p. .ÜM :'-u \W: i'ijtiii li-s aiitcurs .•mopi-i-ii-: Miil/, r. Islairi I. l'i.'lti et II. Sl. Sl': )('///, Cii'^i'liirlitc<br />

der Clialifi-M III. '.I7— loj: Wii.tiii-t di' DAiälMl Jini,<br />

aiijoud'liili >aiis iinjinrtaiirr. a l.'iO/./» au S. K. i\v Scliiräz i|uCllr drpassait cii populatioii au ti liips<br />

des iiri-liiicrs AKas.^idrs. Kllr ('-tail tlniissaiitc di''j;'i sou.s I ICuipirr ili'S Sassaiiidi'S qui y inaiiitcnaiciit<br />

im atclier iiMiiirtaiiv. \'iiii- .M,in//w,i,iii. Kiklanini: is.'il. p. 17: Yiojim/, M(j(li:iiii I. ddS. III. Silu':<br />

Li' Slraih/,, K;ist(Tii Klialil:iti' -J'.iO. l".i:;. :.".i|,<br />

II' i'Ui-/. YiU/iiiit, I. .•. I. CiUS,, il füllt .urriurr ..1 Ijclälrddjii Al"Mi-'r:Miii" ni ..liiiädcddiii<br />

.Miiiii-Täliir-. paivcipir Itjrlal nc'lait pas \r (»'ir d rl-.\li'lik rr-Kaliiui. luais d'id-.Midik cl-'.Azi/, rt<br />

liarccqiiil est iiM|iroliaMr ipriiii c^idavc pa>sc ciuiiuir li('iitaL''e daus uiii' lif.'iic collatf'i-idr. p(uir<br />

rcvciiir cnsnitc an prtil-tils du piniiirr pidprii-taiir. Umliii,- ilf Mi i/imn/ Dict. de la rri'sc p. '.Uli<br />

n'a ricii i-oiitrilpiir' a l:i rdirci-tion de cc pa^airr i-ii cliauticaut I iJclaliMldiu rii Djclali'ddaulr.<br />

II''. et sur li's iiioiiiia!i--I l.a pifiivc iiiscriptic Ilc di- cet rvrurmciit iiiipditaut sc tiiiuvait<br />

d;ius la f'iilliM-tiuii lii rscui da Cuiiha rataliiL'ur de Vriitr II. 10. nns 1l".i:! rl |-_".l.'i, deux diurifs de<br />

.Mc'diuct cs-Srhiiii. au 117


101) K. von Zainliaiir [ü2]<br />

iivaieiit eonquis, en ccs tciHi)s troublos, leur iiKlrpeiulance, et infostaieiit<br />

Ics cn\ii'(»ns jii8(|u'mux i)(Pi-tcs dt^ la ca))italc.<br />

Mais uu iiouveau coiifiit cnfre Toj,'lii'ilbek et sdu frere Ihrältuii<br />

Yeiidl faeilita singulierenicut la Situation (rel-I5esasiri. Yenal, fort ambi-<br />

tieux, ctait en 440 de nouveati inecontcnt de son frere aine, et s'etait retire dans<br />

le Djebel, a HaniadAn. a\('c la niajorite des troujies seidjoneides. au lien de<br />

sccourir son frere dans ses conibats contre les jtctits eliefs arabes de rirfui et leur<br />

allie el-Hesasirt. Togbrilbek int(>i-ronii)it aussitöt ces Operations, traversa ])ar une<br />

niarclie liaidie Ic 1 *.i() Weil III. '.'"J . la<br />

seeiuide pres de Siudjär. (ii'i Mesäsiri vaiiii|iiii une ariiiee de Kotolniiseli. neveu de T(ij:lu'illK'k, et<br />

de C^iraTscIi. ( e deniier se sduinit a Ües.'isiri et tit pi-duoneer dans sa eaiiitale Mausil la kliotl>a<br />

an iiiini du Faliniide cl-Mostansir KV// III. 07. OS; i] n'y a ]ias de inonnaies dp Mausil de cette<br />

e|iiM|ue .<br />

Au<br />

iiHiinent de iicitre reeit. (^(irai'seli etait l'allie de ISesäsiri.<br />

1-- le s d/.il(|a'da etait eft'eetiveinent un diiiianclio. '28 deo.<br />

ineiiie dale. iiiais \iiyiv. aussi nies iiotes I4S et l-l','.<br />

10.")8: Hui el-Atliii- dünne la<br />

^-'' (''est ä dire ..le Quai des Kriuitages-. uiais le noiii eorroet parait etre ,.Mi.


|5o| Nduvclli's ('(iiitril,)iitiiiiis -d ];\ Xiiiiiisiiuitii|iu' Orientale 167<br />

klialife (VEgypte el-Mostansii-billAli l'Alide (laus la mos(iuee d'fl-]\raii-<br />

sour'-^) et (irddiiiia de crier rajjpel a la iirit're avec la furmule: „l'ciiez<br />

("i Ik iii)i//) in-r (.n-i-.'"^'-'') l'iiis il tit traverser le Tii^re par soii armee<br />

et la 11t caiiiiier a e/-ZAliir'-'') et proiiouea la nouvelle kliotba aussi daiis<br />

la iiinsi|iiee dVr-l.'osäfa. '-' ) Au debut, il _v avait de uomlireuses rixes<br />

cntre les deux ))artis (jcs Siiuuites et los Rcli'ites de Bnglidad)."<br />

„Kl-HesAsirt rasseinbla ses i)arti.sans ]iour attaqucr le Ilariui '-"*);<br />

il y pent'tra pai' la i'ortc Nubieune'-") du il r(,'iiC(intra le klialite eu ])cr-<br />

somic, rexetude la robo imire,'"'! laHorda. le uiaiiteau du pr(»])b('te, sui<br />

les epauK's, teiiant le j,'l;ti\ e ä la tiiaiii. et le dra])(>au de|)l(iye au dessus de<br />

satete, ciitiiureirune l'uule de nieiidires dela t'aniille abbaside "t d'esclaves<br />

avec des sabres {lei:;aiues; de la, le klialit'e coiileinida les liaudes de ])il-<br />

lardsipii se reiiaudaieut eiitre sou palais et la Porte du I'aradis.'-") A eette<br />

\ ue iiielaucoli(pu', le kbalit'e sc retira daus son ])alais et luouta le belve-<br />

dere (el-uiaiizara) a\('c le liais er-ltoasa. '"-) Ce deruier, vdyaiit Qora'iscb<br />

i. iJedrän |iariiii les pillards. lui cria: ..Oli, Alauieddiii,^''') leCouunaudeur<br />

des Criiyaiits iiiipldre ta proteetiou pour sa ])(>rsouiie. sa fauiillc et ses<br />

iMdiipa^riious. 'pour ranmur de Dieu. de son pmphrte et des Arabes".<br />

ui' la ri\e 'jauelie.<br />

'-'' I/eneeinte ^aeiee >nr la ii\e ijanclie. lenieniiant nrns le> palais et jardins de la<br />

re«i"lcili'e dn klndife: eile asail a eitle epnipie ali llioins sept |iciltes.<br />

r.".i I.e /,',;/,, ,/-.V„///,; etait la piiMe piineipali- dn llai im. pie^ de la Mosipiee dn Khalile:<br />

eile etyit an>>i ncnniiiee /(,;/. ,l-\\hil„i \\,nr dn Senil .<br />

1 '•<br />

/..<br />

.s7,v,e-/'' Ü'- -Map VIII et p. --'Tl.<br />

l-:.-.ine par liesä^iri : voir //-//<br />

./-.I/Zi;,- l.\ pa»iiii. ei //,» .,/-7Vy/'(7'/ el-Fakhri ed. I leieniH.ni - p. .I'.IC^.-I'.IS.<br />

'<br />

•-' .MannMldlii e^i je |ai|ali de (^(naiVeli.<br />

>'' I,a„/'e/7.<br />


1(38 K. von Zaiiiliaiir |54|<br />

rcsterait auprös de QoraTscli. Eii vertu de ces arraiigements, l'OqaYlide<br />

emmena le klialife al-QAiiii, eiicore revetu de la Borda, ceint du glaive,<br />

daiis son camp, tandis quo le Palais dukhalifc et tout le Hariin fut pille<br />

])endaiit plusieurs jours. IMus tard, QoraYscli livra le klialife au fils de<br />

son oiicle paternel Mohariscli*-'^) qui fit traiisjiorter Ic Commandeur des<br />

Croyants daus uiic litiere kJIdditht'f-'Ami^'^^) oü le i)ersoiinel du khalife<br />

rabandonna ])Our se rcndre aiipres de Toghrilbek."<br />

„El-Besasiri se roiidit le jour du 'fd- en-Xulu-^^'') au Mosalla'^Sj<br />

de la i'ive Orientale, ])rccede de dra])eaiix (blaues) i'atimides. II eut des<br />

bontcs pour le penplc, ne doiina de jjrefV'rence a aucune secte, etassigna<br />

specialement unc niaison ä la mcre du khalife al-Qfüni, qui ap]>rochait<br />

deja de la quatre-vingt-dixienic annee, lui donnn deux de ses propres<br />

esciaves ])our son Service et lui octroya une ])ension."<br />

,,Ije Kais er-Roasa, qui avait ete euiprisoiinc, fut tirc de la prison<br />

et conduit dcvant Besasiri. Lors(|ue le Rats lui denianda pardon. el-<br />

Bcsasiri s'ecria: ..Quand tu etais ])uissant, tu n'as pas connu de ])ardon;<br />

etaiit jiorteur duinanteau(-~ du pouvoir civil), tu as <strong>com</strong>mis desaetions<br />

odieuses contre nies feninies et mes enfants." Puis le Rats er-Roasa fut<br />

coitfc, ])0Hr l'exposcr a la dcrision iiublique, d'un long boiinet pointu<br />

(tartonr) de fcutre rougc, et on hii mit au cnu un collier de jieau de<br />

cliameau; ainsi il fut jironiene ä travcrs la ville jusqu'a en-XcdJnu.^^^)<br />

Pendant ce trajet, le iiats rccita: ,.Dis: Oii Dieu, dctenteur de la puis-<br />

sance, tu donnes le jiouvoir a qui tu veux, et tu enleves le ])ouvoirde<br />

qui il te platt; tu honoresqui tu veux, et tu humilies qui tu veux; lebien<br />

est dans tes maiiis, car vraiment tu es leTout-Puissant.- '^"j Lorsqu"il<br />

passa, dans un tel etat, le faubourg de Karkli.'") le peuple lui<br />

13Ü) M(,/,i/:tili/in Ahiiitlliih-UIi Mo/iärl-r/i rt iion .Miilu'iris. ediiuiir on lit dans le tcxtfi<br />

i. I l-Modjall(i i. 'Oi/d'il) i. Kii'iii i. Si-Ii(i'a'ili i. i l-MoqnUiiil i. l>jii'far, (rniic untre l)rani'lic dos<br />

'()i|ailides (|ui ivpiait n Ihulitlia et a 'Ana. Voii' snr Ini JI. C. Kay, llistoiy ol' tho Bann Okayl.<br />

]). .'51. .'!2. oü il y a un resiinir Urs ]ianvr(' du pivscnt ivcit.<br />

136 Crtti' lliidHItit = la uouvi'lk' t'iindatinn. aiiiirllatif Ir's conmuin de la jjt'oiriapliie<br />

aialii' dont il s'a-it ici. est la iircniieii' villr de l'Ii'Aq snr riluplirate. a ]icn ])ivs 70 k-in cn aval<br />

de 'Ana et 7.') l.-m en amont de llit. sm- nne de de rEn])lirate. nonnnee aiissi Haililh'f oi-Sunre im<br />

JUiilitlict-'Aiiit, aujourd'liui Srhililn'. \'(iir le lonj;' aitiele i'he/. Yiiqoiit II. _'_'.'). Aboiilfedn ]i. -JS!!.<br />

V-c StraiH/r, Lands \>. M. Sl. el lliili r. Knlkunde XI. 7-')--'.<br />

' i37i ("est la fete du sacriliee un H iI-A'lli:i en tute ijtiiiliAn-üa'iräni qni tonil»' lein<br />

d/.illii(kljc eette annee le 2'.> Janvier lo.'i',) .<br />

]3.S| (Vtte i-liapelle se froiivait dans le einietiere Mdlikii/ifi'. an dela de la Polte liaradän et<br />

du (|uartiei' SeluMnäsiyye, snr la i-i\(' üauelie du 'rii;i-e. J,r Sl,-oia\ ya et des .lardius de Raciqa etant assez bien eonnne ivoir<br />

1.1 S/,;(ll,/r, .Maji \ill .<br />

'!" Oorau. lil. l'."i.<br />

' ") IiaMle par les Selii'l'tes,


["'''J Ncmvcllcs Contrilnitiüns u ki Nuiiusiiiatii|iU' Oiii'iitalc 1(3!)<br />

cracha dans la tigure, car il Tavait toujours maltraite. Eiifiii il fut<br />

cousu (lans unc i)eau de bcjeuf doiit les cornes lui fureiit attacliues a la<br />

tete, deux croeliets de ter enfouces dans ses iiiaclioires. et crucilie. 11<br />

resta ex])ü.se a la cmis jus([uä la tiii du jour. (|uand il mouiut".<br />

„El-Bosäsiri ecrivit au klialife el-Mostaiisir lAlide ([uil avait<br />

fait prononcer la kliotba eii son uoin daiis rira(|. .Mais le vizir du<br />

Fatiiiiide etait alors (<br />

Aboulfaradj<br />

) le neveu d' Ahi/ijäsiui iI-Ma(jhrih1,<br />

\\n de ceux (|ui avaient pris la iuite de Baj,'iidAd, de iieur de Besastri;<br />

ainsi soii zelc etait tres tiede et les repouses du Caire sc tireiit<br />

attendre, et ls(iire< i!i-ce>saire>, (jui le ii-ouvereiii a Xalire-<br />

wAm"''i le lM dzi!(|a'(|a. 'ro;,'lirilliek alla au devaiil du klialife er. I'ayant<br />

M-', Vnir irir du lioiii d/A»<br />

el-M,-a»iiir eil ;iOai;i', il laiit ivcoinir au in-it |.lus .•inMiii>tain-ie dHui cl-Aliiir.<br />

n:. S'ihr.iiihi. yvuw xillr mu la roulc du HJ^Im!. i..ui pi,- dr (Ikluira. (iu Ir kiialife<br />

s'etait lelidil. MMiaut d'' liillc


170 i:. von Zaiiiliaui- [56]<br />

salue, il s'cxcusa au])res de liii du delai d(! sa delivrance par la rebclliou<br />

de soll frere Ibrrdiiiii YeiKll qu'il -Neiiait de tuer, et par la inort de soii<br />

deuxieine frere Daoud cii KliorAsaii."<br />

„Toghrilbek se reinit eii niarclie avec le klialife (et tous les deux<br />

reiitreroiit daus Baglidadj; le Seldj(ni(| s'arreta soiis la Porte Xou-<br />

biciuie'^") ])our cxereer les foiietioiis de eliambellan : lorsque le klialife<br />

v arriva, Togliriibek saisit les reiies du niulet du khalife et le coiiduisit<br />

Jus(|u':i la l'orte du ( 'abinet ParticuJicr. ^''J Cette rentrec du klialife<br />

dans 8a capitale cut Heu liuidi 2') dzibia'da 451."<br />

„Aussitot apres, Togliri! eiivoya uiie troupe a la poursuite de<br />

Besasiri et suivit liieiitöt lui-ineiiie. La reiicontro se tit le 8 dzilbiddje;<br />

Bi'säsiri y trou\a la mort et son ariii6e fut vaiucue; sa tetc fut ajiportee<br />

de\'ant Toglirilliek, et scs biens, ses feiniiies et ses eiifauts furent pris.<br />

Le sultau ciuoya cctic tete a 15aglidad oii eile l'ut plou6e ä la Porte<br />

Noubiciiiic."<br />

.. Ll-Bcsasiri avait ete iiii eschnc turc appartcuaiit a Bebaeddaule<br />

i. 'Adodeddaule, et s'aiipclait de soii iioiii propre Arslaii. Sa iiisb6<br />

])roAieiit dune ville de Pars, Besä, ville d'origine de son preinicr raaitre.<br />

inais les Arabes proiionceiit ee noni avee ..(' <strong>com</strong>nie Fesa."<br />

Passant sous silcnee les petites eontradictions des liistoriens sur cette<br />

revolte, un seul point de doiite reste ä fixer: Ibn el-Atliir iious dit expresse-<br />

nient (pie Besasiri entra dans la capitale diniaiiclie le Jntif dzilqa'da (avaiit-<br />

dernier niois) de l'aii 400; \ crs la fin il doniie une autre date. .-w- dzil(|a'(la,<br />

niais c'est par erreur, car ia preniicre date est garantie jiar le jour de la<br />

semainc, le diinanclie.'"^) Coniiiu' il y a sur iiia iiionnaie assez clairement<br />

,,fi srheltri riuiiiiihhi 4')0" il laut adiiicitre fjirilni el-Atliir ait tort. et que<br />

Besasiri fut entre dans la ca|)itale au iiioins deux niois plus tot. Nous n'avons<br />

))as de nioyens de ^•erifier cette date de l'entree de Besasiri par d'autres<br />

sources;'^'') s'il etait possible de fixer la date du döpart de Togbrdbek jiour<br />

le Djebel, on pourrait la determiner appn)xiinati\eiiu'iit; mais les sources se<br />

taisent sur ce jioint. D'autre part, il n'est pas töiiieraire de supposer qu'lbu<br />

el-Atbir ait arraiKje les deux dates; il est incontestable que la revolte de<br />

IIS) Yoiruote 1-20,<br />

ii'i Jk'ib cJ-IIiidjirt ; r'Otait lii ]Kiit(' du dciliAr iii;i,iriiiliiiu('. (.•mistniit pour les rcceiitious<br />

solciiiiellc!*, fait^unt ]iintie' du Palais Tihlj, l>ätiiii('ut i)i'iiu'ipal do la rosidoiiee des khalifes. er etait<br />

iiomiiie d'apies le jiraiid ])ortique qui le precedait. Le Straiuie A. e. p. 259! dit a tort ipie eet<br />

edifiee fut eonsti'uit par el-Mostarscliid la. li. ">1'2—ö-JO .<br />

' •'


o< Nouvfllcs ('(Jiiniliiitidiis ;'i l;i .\iiiiiisiniirii|iu' Orientale 171<br />

Rcsäsiri a diire oiiviroii im an; |iour In heaiifv du fnit, Von el-Athir aurait im<br />

peu differö reiitrec du rebellc daiis I',aj,Hidad poiir poiivoir dire quc son regne<br />

epli^uiere avair diuv cxactcnioiit un an; de seinblablcf* condjinaii^ons nc sont<br />

pas rari's cliez Ics Instoricns arabes.<br />

A]n-es avoir icrniiiu' Ics rcnianiiics (|iriiii vient de lire, j'ai eonstate (pi'nu<br />

semblablo dlnar a ete deja decoincrt. b.rs(|ue Je<br />

lisais la note 70 de Tkai'n-<br />

luiuspti. Die Geschiebte (Ut Okailiden-Dynasde 0[cinoires des Sav.<br />

Etrang. 1856, T. XII i<br />

od<br />

il ineiitionnc ime notice de 7-Va


172 E. von Zanibaiii- [58]<br />

autour: i-it] aÜI i\^'Ls ^y^jj\ y^\<br />

i^\ .IS^lj ^'i\ ls-y\jy^\ .Lil<br />

manque]. tioue. 24 »«>«, 2-33 r/<br />

(J'est le premier cxcniplaire des dlnurs inelek-ri/i/e^-'^) dont ])arle 'Omära<br />

:<br />

daiis son liistoire du Yemen ' ''-)<br />

* y^< ^ ö\r\ L— ^>f<br />

„Ell 497, el-Mokerriiii ordonua la frappe des d/närs e/-i)ie/ekiyy^<br />

noiiiiiies d'a])r('s lui et eoiisfituant Ic iiionnayage d'or eu Ycmeii. Ils portent<br />

fette iuscrij)tioii: ..Lc Itoi et Seigiieiir el-Mokerriiii, clief supreiiie des Arabes,<br />

Sultan du Coiiimaudeur des Croyaiits." Ces dinars fureiit eniis avec ces<br />

inscriptioiis JHscju'a iios Jours, c'est ä dire jus(iu"ä ce que le Dä'i "Imran<br />

i. IMolianiiiied i. Saba le Zorai'ite eut ordonn6 l'iiiscription suivante: „L'unique<br />

paniii les rois de cettc epo(|ue, Roi des Arabes et de Yeinen, 'Iinrän<br />

i. ]\r()liaiiiiii(>d.-<br />

Te dcniier type de 'hnraii est deja coiiiiu: .^7. L.-Poole a public eii 1880,<br />

au V vol. du Oat. Br. M. iio 358, uii dinar, trappe a 'Aden en 556, qui porte<br />

exactenient ees legendes. II jiarait que le savant numismatiste anglais (qui<br />

alors na pas coiinu le passage de 'Oinara) a coininis une faute en lisant ^^^'j<br />

fpour^«*-'j : les lliniiarites) au Heu de Jrrr'j qui est necessite par la rime<br />

avec ;3-^"<br />

La date de 4t)7 (jue Oiiiära fixe pour l'introduetion de la nouvelle<br />

nioniiaie nielikiyye, n'est qu'une erreur de plume. II place cette introduction<br />

dans l'annee nieme de la niort d'Asnia bint ScliibAb (mere du roi cl-Mokerrini,<br />

auteur de ces dinars). Or, iious savons ])ar ailleurs (el-Djanadi et Daiba') que<br />

la iiiort d'AsniA eut lieu en 47!>. '^-^j Ainsi le dlnar meliki a dure de 479 a 548<br />

(accessio!) de Imnui).<br />

Mon dtiiar prou\e (jue 'Omara a reproduit fidelement les inscriptions du<br />

ty))e d'ei-Mokerriin; sculeiiient il a oublie d'ajouter: ,,Lc Mifmioinidire du<br />

('oiiiiii((it(h itr (li's Croijioit^" , tres caracteristi(iue pour les tendances<br />

ismäilitiiiues de ce souxerain. Jrallieureusement, Tattribution de cette piece<br />

resle obscurc», niaigre les renseigncinents de Omara. Je n'ai pas reussi<br />

a deterniiner le souverain (ou les souverains) a qui appartient ce dinar. Oii<br />

''1 II. Saiifdiri', (lans ses Matcnaiix. iie iiiontioiiiip jias cetto (leiioniiiiafioii (|iron iic ti'ouve<br />

)ioiiil (laus les soiirccs oü il a piiise.<br />

''-' 7/. ('. h'iii/, Yaiiinii. its carly iiu'diapval lliston'. Loiuloii lSii-2: texte aralie \>. 27.<br />

Ti;i(|iictifiii ]i, :!T, iiotes ]). 253.<br />

':-) //. C. K(vi, 1. c. 1). 37, 148.<br />

^1 .<br />

i


[^''I Ximxcllcs Coiitrilputioiis a la Xiiiiüsiiiatiiiiu- Oricutalc 17-><br />

507,<br />

adiuettait jusqu'a preseiit (lue, eii -ITtJ, Ic priuce solaihide el-Mokerriiii finscrir<br />

sur le revers de iiia piece) avait donne eii nef la ville et le territoire d'Aden<br />

aux deux freres Mis'oi«! et 'Al/bus, fils d'iiii certaiu el-Mokerriiu (qui n'etait<br />

pas pareiit du Solailiidc), et i|iie. jusquen r)48, Aden iHait adiiiiiiisti-e eoii-<br />

jointeinont ])ar i-es deux freres et leurs descendaiits respectifs. La dato de la<br />

niort del-'AbbAs n'est pas coniiue, mais son fils Zorai' uiourut a cote de soii<br />

oncle Mes'oud au siege de <strong>Ze</strong>bid eii ou avant 5U-4. ( )u devrait donc- s'atteiidre<br />

ä voir sur la face de notre ]m'vcMis'oii)l et Zonn (an peut-etre encore'Abbas).<br />

Mais 'tc. Tuns ces ihiitis seiublent etre ineoinius<br />

ä eeite epoi|Ui'.<br />

Si la imirt de Mes'oiid et Zorai' axait cii iii'u a\ant 498, daie de notre<br />

diuAr, p•:! 484) sur uiie pieee de 498. rar. eoniiue on a lu, 'Oiiiara<br />

dit elaireinent que le type „nieliki" a ete coiiserve jus(preii r)48, aveiienient<br />

de Iiiiräu.<br />

.)(js. /K .\layy;ilVirii|in. an •'>>!<br />

a «raui'lii': J^*^ r-0<br />

EYYOUBITES<br />

Saläheddin, 564 489<br />

''H liaut: i^-^<br />

a i^auelie: \i- m' troiiv ait paniii le><br />

..„„rinerants .If VV.^yyu- sn„. Anir i. .[-•Am iS.,,,..,ti. Ihi-i, rl-M..i,a.lina. nl, Cahv V-Vn. ,,. KiS,<br />

et Yii'jiiul, Miidjaiii I\'. -''I


174 K. von Zaiiiliniir [60]<br />

Ce sont (leux speeiinens ]i:irfaiteiiu'nt conscrves de la monnaie decrite<br />

])ar St. L.-Poolc, Br. M. IV no 272; mais la piece du Br. M. est illisible ä<br />

l'endroit oü sc troiive siir mes cxein])laires la legende önigmatique üJ^-**^ r-y<br />

en lettres tres distiiictcs.<br />

On sait qne Saladiri avait ])ris, le 29 djomada I"' de cette anee (581),<br />

la ville de Mayyafaricitn ;<br />

^<br />

'"'"J<br />

dapros le style, le modnle et lepoids, ces pieces<br />

offreiit niie analogie frappante avee les pieces post6rieures de cet atelier sous<br />

Saladin (ans öS.'J et öHö)/") sous el-'Adil. 591. et entin, sous el-Auliad,<br />

el-Ascliraf et el-Mozatt'ar GliAzT. '''") Je ]iropose donc d'attribuer ces pieces ä<br />

la pvemierc emission de MayvilfAriqui, ordonnee par Saladin iminediatement<br />

apres la ])rise de la ville. '-''^j ("omme ces dirliems de bronze accusent un<br />

caracterc tres S]iecial etnouveau, je serais enclin de traduire le niot p-U, ailleurs<br />

ineonnu en eiiigrapliie nuniisniaticjue, i)ar „iiourcau tijpf oh eiii/ssioii de . . .".<br />

Le nom de la ville se rencontre sous beaucouii de Ibrmes alterees; on<br />

ne s'etonnera donc jias de lire ici Tortliograplie sinii)lifiee O^^<br />

5U9. Äi Ilalab, au 59.j<br />

Az-Zähir Ghäzi, 582 613<br />

Type ordinaire a riiexagone etoile. niais au droit:<br />

L'eniission de 595, cpii ])arait ici ])our la preniiere fois, öftre le titre<br />

,,(!]iiijat]ieihJhi" i\\\\ nianque sur les pieces de toutes les autres annees de<br />

son regne.<br />

510. .K Ilalal), an 61<br />

Piece postliume du tyj)e ordinaire. 20 mm. 2 S-t ij<br />

511. A{ Halab. an ()2S 23 j/^m. 2-7S (/<br />

La date. sourtout Cj'-j^'"^ est tres claire: la iiiece jiorte le nom du<br />

klialife en-lSiasir, nutrt en *ö2-2. Dejä dans le Cat. de la Bibl. Nat. 111 nos 525<br />

et 52G. deux ]iieces ])robableinent postliumcs sont mentionnces.<br />

1.1G, Ihn rl-Ai/iir IX. l'.ll: Ahoiilfrila JI], 7:'>: Ali(iiilf(ir«i/j ed. lieyroutli p. 38;?: Wiil,<br />

CliulilVii ]][. 100: Laroix, J5il)l. .N:it. III. Ixüyjilc rt Syric ji. IS'.h ( V(^//(///o;(C. Monete Ciificlio<br />

]). 20! er l)ciiiiiMiii|i (i'aiitrps. .Siir Ics iiisiTiptioiis iMiiitciniiiiraiiics ilc ectto ville lire rexeeilent<br />

tnnail ilc .1/. riDi liirilioir. ..Araliiselie Iiisclirifteii ans .\riiH'iiieii und Diyarbekr" Tiraw a part<br />

de ...Maleriaiien znr .Mltereii (ieseliiehte Armeniens. ..." von Lelnnann-llanpt ]i. 2— 18.<br />

'•'"<br />

I.itr,,;.,; 1. e. p. ISS. no l'.ll— i:il.<br />

''S \'oii- jilus loin nies pieees nos .'ilT—-'il'.'.<br />

''' .lnsi|n'en .'iSI. latelier de Mayyätariqin n'a\air emis (pie des


L"^l Xi Coiitiiliiitioiis ;'i la Xiiinisiiiatii|iic Oiicntali- 17Ö<br />

i>V2. JE Er-Ivdha. date ('ffac('e.<br />

EI-'Adil, 592 615<br />

Dmit, (laus uii licxatcnne. t'uniir (rarccaux:^^--»^! .L^l j.^<br />

K'. CdiiiuK' au droit: l (j44.<br />

Le Premier iiummail tiiiii(iiii'> srni pere el-'A/.iz '(Jtliiiian siir ses<br />

iiioiiiiaies. i""i jes ti'disiemc et i|Matrieiiie smit excius jiar le iioiii du klialil'e<br />

t'U-Näsir. iiiort en (JL'l'.<br />

^'ette pieee iloit dmie etre altrihne au no l'. el-Maüsuur JIoliamnuHl 1'<br />

prince de llama. ipii reennuaissait a/.-/ai:ir (iliäzi, seigucur d'Alep {.')Sl' -t)l.">)<br />

(limine soll sM/.er.iin.<br />

Les monnaies de hronze (pie Sf. L.-I'ißnh- a atiribui-es a ce memo pi'inei;<br />

el-.Mansour Moiiannned I' (1(> ll;iniä"''i (loi\(Mit dune ("'Ire attribu(''es a son<br />

hoinoiiyme, roi d'llgypte de .")'.(.") --,')!Hi, connne i'a l'ait eorreetemenl M. Cnsa-<br />

iKiiii dans le Catalogiie de la lüld. Nat. " - 1 L'at(dier<br />

de llainä que Sf. L.-I'oo/r<br />

a lu sur une de ees ])ieees iiio4(iSa) ne me fait i)as lu''siter; il laut e\ i-<br />

demment lire -^•*^ au Heu de ^'««^. les deiix mots ayant ]ires(|ue les nn'mes<br />

i'^" f.rtroir III. iio.'iOT: >/./,.-/.,../. IV. HO -J'.i'.i; A ,/.,'„„ , KImmI, [.ihr, nos l:;.'..'.. l;l.'i(;:<br />

l'i'tiii«:i II !|i;Miiiiii'ci:iiii. nn ll'.l. |i. Il.'i: iliv<br />

!••"<br />

'


176 K. von Zaiiibaiir [62]<br />

traits et pouvaiit facilemeut Otre confondiis. La mt'me reinari|ue s'applique ä<br />

la picce no 50S de la Bibl. Xat. oü le Neuron en bas du droit a 6t6 pris pour<br />

^U«^, car on ue ])eut vraiment pas attribuer une monnaie de Ilamä au roi<br />

d'Egy])te e!-Mansour Mobaiumed. Ces deux i)ieces appartienueut donc ä<br />

l'Egypte, tandis (jue lex trois i'els decrits ici sont les seulcs monnaies attri-<br />

buables ä el-^Iansour Mohammed I" de llaiiia.<br />

;")!(;. M Hama. CJI<br />

El-Aschraf Mousa i. el-'Adil<br />

Droit, lu'xngone etoiie: -i««?<br />

Segments: aJJI<br />

lt. coiiime au droit: ^-/jl^<br />

seirments: AjUZw<br />

j J^j<br />

AV<br />

J.löl JÜJI :<br />

{' ;' j^ti aÜI '^1<br />

:<br />

a11 ,<br />

i<br />

^^Ull J.U1<br />

^: ^i. j^ iljdjl<br />

20 »i»(. 2'86 y<br />

Je nc coniprends jtas cette inonnaie rare et etonnante: Au mois de<br />

dzilqa'da, avant-deriiier mois de 617, la succession de Hama fut ouverte;<br />

el-Melik el-Mansour Mohammed 1*' , tils de Tacpeddin "Omar dont j'ai parle<br />

au no precedeut, mourut et laissa Hama a son lils aine el-Melik el-Mozaffar<br />

^lahmoud qui se trouvait en ee moment en Egypte, auprös de son oncle<br />

maternel el-Kamil, en guerre contre les croises devant Damiette. Mais le<br />

deuxieme tils, el-Melik en Xasir Qilidj-Arslan, etant a Damas, plus pres de<br />

Hama, devanca son frere, s'emjiara du trOne, de coucert avec le vizir de son<br />

])('re <strong>Ze</strong>ineddfn i. Feridj, et riieritior legal el-Mozaffar n'osa pas lui contester<br />

la ]iossession de la ville. i"'^)<br />

Pendant ee temps, elAschraf Mousa. seigneur eyyoubite de la Meso-<br />

potamie, (pii residait ordinairement a iiarran. etait occu])e dans une guerre<br />

contre son vassal, Malimoud i.


["»^I Niiuvi'IIps Cuntiiliiitions a la .\iiiiiisiiiatii|iii' Orientale 177<br />

aupres de toiis les princes eyyoubites avec des appels au seconr.s. En exe-<br />

cution de cet ordre. el-Mo'azzara, seigneiir de Danias, se rendit eliez son tVere<br />

el-Ascliraf, 'tait ihnis l'Efit fc'est :i dire en Mesopotamie) pcmr l'inviter ;i<br />

repondre a l'apjjel d'el-Kainil.<br />

El-Aschraf obeit et iiiarcha avec ses troujjes vers l'E^ypte; cliemin<br />

faisant il fut rejoint par le continiJ:ent de Hama soia^ Jcs ordre? du ^i'if/iieiir de<br />

cr/tc villi-, iii-Xij.fir, qiii eoiisentit a se rendre en Eg:\ pte maigre ses appre-<br />

hensions dy reiicuntrer son frere et rival courrouce el-Mo/.aftar Mahnioud. '^'ä)<br />

De ce recit cireonstaiioie (pii, avec ses dates tres j)recises, a tuiites les<br />

apparences de la stricte verite, il sciiilile (pie el-Ascliraf iie se nielat point<br />

dans la successioii de Ilamä; en outre, la date de la niurt du rui legitime de<br />

Haina (avant-dernier niois de t)17i ne iaisserait que fort peu de tenips a,<br />

leniission de notre inonnaie. Elle est un enigme que Je nc saurais expliquer.<br />

Mais il y a plus: St. L.-I'oo/r, dans le tableau genealogiipie des Eyyou-<br />

bites (Moll. I)yn. p. 7()i dit: d -Aschraf Mousa, seigneur de Mesopotamie de<br />

(J07 — til7,"'''') sii'ji/iiii- dl- Hiii/s (11 un, et de Daiiias ()2()- -lio;"). IVabord<br />

J'etais enclin a lire sur mon dirliem c''^^- '""'^ '"'^ restes visibles de l'in-<br />

scription nc se prctcnt gncrc ;i cette iecture; du restc, la ]irise de llims par<br />

ci-Ascliraf en [. IN'. 4ic' et 4(;:i: mais:<br />

i-n niiiyeiilie. ^'i iiim. I'ii'.'i ij<br />

Cette inscription dement tormellcnient St. L.-I'do/r (|ui fait monter<br />

el-Mozatlar GiiAzi sur le tröne en tr-'s. Ee tableau dans ses ..Moliammedan<br />

Dynasties^ p.<br />

7S,"'-) re]in''scntant les sou\crains eyyoubites en Meso))otamie<br />

(loit donc etre corrigc <strong>com</strong>me suit:<br />

'}\H') el-Auliad Ncdjmeddin Eyyouii 12ü0,<br />

r,()7 cl-Ascliraf MozatVareddin Mousa 1210,<br />

i;i7i"N cl-Mo/.art'ar Scliiliäijeddin (iliäzi 1220,<br />

!'••) ili. III. ]',:>>.<br />

t)2S conquete passagcre |iar les Mongols 1230,<br />

"''' Dans la liste iIcs i(jis, |>. 7S. il dit CllT — Ir-'--. laute (ille Jai eoiTi^'-ee Sdiis les lies siii-<br />

van's 'il 7 — .'il'.'.<br />

"- Kt aiis>i les talileaiix ceiresiioiiilaiits cliez l!aitli(iM |i. Oo. et I.avoix, i;i:v|ite et<br />

S.rie p. 171.<br />

"> .rai-eepti- saus iiniiit iliiiterriii.'-alidii la ilate i;i7 (fapres //;/( rl-Altiir \I1. ]')'.'•. et<br />

surtoul At,„iit/r


178 K. von Ziiinbaiir [64]<br />

642 el-KAmil NAsireddin Moliaiiinie(P"") 1244,<br />

658 conqucte definitive par les Monf,'ols<br />

1260.<br />

Diyk M. ran Benlu'iii a constate cette erreuri'") en publiant une in-<br />

scription d'el-MozafFar Gliazi, datee ()23 et une autre de 6.4, appartenant ä<br />

son successexir el-Kämil Mohammed, de qui on va lire aussitöt.<br />

El-Kämil Mohammed II,<br />

dernier roi eyyoubite de Mayyäfäriqin, 642—658<br />

Al<br />

r)20. M ^Mavvatariqin?, date illisible<br />

Droit, dans lui double earre lineaire et pointille:<br />

(la dcniiere ligne mal reu.ssie).<br />

Segments: .... J:ÜJ1 ........<br />

1^: <strong>com</strong>me au droit:<br />

Segments: .<br />

. . .<br />

^<br />

. . .<br />

r)21. iE Atelier et date illisibles<br />

ücssemble au no preeedent.<br />

-•^J ü'. S'.<br />

V . . . L« l—' r'^O<br />

Droit: /^.««Jl t>.«I Aill j>.c Ji.,^^' yl ajJIj «wa«I_J' * .uii x<br />

Segments :<br />

^ill<br />

|<br />

,<br />

J^wj J.«*^ aÜI 1 1 ^U<br />

'<br />

|<br />

|<br />

"2:5 mm. .!44 g<br />

ses'ments: *.A«I ••,•••• I;""" 21 H/m. a-Oo (7<br />

Ce sont les premieres monnaies deeou\ ertes de ce dernier rejeton de la<br />

race eyyoubite a Mayyafariqtn. i^^)<br />

i''''i ])('s iiioiiiiaies do rr iii-iiicc voir aiix iios suivaiils .")-20 ot .')21.<br />

i'i'i Araliisclie Iii>cliritreii ans AniuMiicii p. 10— 17. oü los (lift'u-ontes dales sont diseutees,<br />

et les soun't's rasst'iiiblei's.<br />

i'ii ."Sur k'S (Icriiicrs Kyyoiilutcs dr la villi' vciisiiic. llisii-KcYla. lire rinreicssaiit aitiele<br />

de .V. Ahmi'd TiwIi'kI : Momiaios des Ayoiibitcs de llisn-Keit'a i^Congres de Bruxelles l'.


lbo| Nouvi'lli'.- ('(Jiitiiliutions a la N'iiiiiisniatiur coniprendre eette<br />

inonnaie, (pii se trouve ciic/. Alioi/lfnln III. 170:<br />

_.^>o^ .-.v^Lo j jr-' jM' jy .-i-j^J ^-.aU!' J^L^l!» -Xiff ,f -Ji 0'Ji_;.> j;-'-^^ f}J^ ^^-^ O^<br />

»I _j Oi^;' ^' J' j -^—^ J". ^'^--J^^' OjJ'^—=- "»Ö-« ^_5 _j^r—«t ^^' ^'^ -^•'^'=^'<br />

.^ ..^< _j<br />

,,„^^jjjl j/'^ ^-ii.o-_j j_j>il' .s'JLSo JJLo.'i ^


180 K. von Zaiiiliaui' [GÜJ<br />

et lii fillc, d'el-'Ädil fut contractc'. ' ') (A l;i. suitc de oette alliance) hi khofbn<br />

fiit f'tdfc i) liiiliili im iioiii tir h'iil.liosirjH."<br />

02.']. JE (Damas), date illisiblc<br />

Droit, (laus im carn'' (liiiil)lo, liueairc et i»oiiitille:<br />

Segments: • • • •<br />

!! '»Jj^ Jj-- j -^vst<br />

1^. coiniiie an dmit: ^.^' J^Ul ^> I<br />

sefriiieiits: ....;... ,<br />

r)L'4. tE l'/keiid. au (i I .<br />

iwj^ss'l<br />

KHARIZMSCHAH?<br />

^au\<br />

|<br />

. . . .<br />

^U^ '<br />

v^<br />

/-<br />

-< 'ȆIj x<br />

Droit, dans un eaire «inieiiieiite: i)J S^!.^-^ ^ iAa-j aÜI j<br />

I^: legende enigniatique en (|iiatre lignes.<br />

'il a11 ^<br />

20 mm, 2-65 -7<br />

aiitdur: torniule d'eniissiou identi(|ue au droit. 41 »«»//. 7.')4 .7<br />

C'ette i)ieee (|ue je viens d'acquerir'^"j a resiste ä tou.s nies eflforts<br />

d'intei|ii-etation. N"ayant pas les niovens de m'infornier siir ce jiersonnage qui<br />

detciiait le pouvoir u Uzkend en (ilO, '^'i je dois laisser ä d'autres, niieux<br />

inf'onnes. l'lionniMir de decliitfVer l'inseription du revers.<br />

^''' Lc pctit talilcaii siiivant sci\iia a iiiiciix ('(iniprcmliv ccrtr triplc allianci' uiitiv les<br />

tk's s(l(li(juciilc et ryyonliilr:<br />

McliUct-Kliäloiiii<br />

Kcikliiisrini r !<br />

i'l-'A(lil<br />

Kci(|(iliä(l =^ FoiiläiR' a/.-Zäl]ir (iliäzi<br />

cl- A/.iz .M(]liaiiiiiU'(I<br />

— 1<br />

, . I".— L<br />

KcTklidsrciii 11 = (iliäzia-KluUdini i'ii-\ä;~ir Yoiiso<br />

i'i' Imi liiais l'.tl:!: (•'('tait un |ictit l(Jt de ccs jrran(lcs iiuMlaillcs iiiiiioes 011 liroiizc de la<br />

'rraiisiixaiic. i|iii ciiiiiiiiciiait ciitrc auti'cs six ))ii'


l*^*] Nijiivello (oiitrihiitiuiis :'i l;i Niiiiiisiiiaticiuc Oiii-iitak- ISl<br />

52.'), .')!>(;. .H Üolgliär?. saus date<br />

GRAND QAANS<br />

Arighbogä, 658 664<br />

Droit, (laus im six-pdint double: ,jicl Olls ;<br />

U'. coiiiiiK' an droit:<br />

L^=>.j<br />

c_jl<br />

II. i:. /,/„/. orit.d.'ii ,/<br />

Lt'p'iidfs n'-sult.-iiit dos deiix cxeiniiiairrs (|ui sc coinplrteiit iiiutu-<br />

eilement. Ct'. Inveiituirc de i'Faniita'ri' p. 441. nos 4)!- f).-).<br />

Arij,'lil)o;,'ri,''-i fils df ToiiiouT, t'rrrc de Moii-ka, envoyes; ii sc retira daii-- le pays de Kirj^'liizes et<br />

Keiiidjou'i'tes iaujourd'liui Krasiidx arsk i<br />

et<br />

l^loubilaY tit detruire le camp de<br />

soll frere ;'i Karakorimi. Ai'ij,'ldini,';'i. piive de miiyen>. eiitra eu |>oiirparlers<br />

a\ec soll tVrre. tit seiiiblaiit de sc soimiettre. iii;ii> attaipia a riinpniviste<br />

larmee de oiibilaY. ('cuiiinaiidee par ^Csouuka soii iie\cu. siir les coiitiiis du<br />

desert de (!obi : mais la liataille tiuale restait iiidecise (<br />

et peiidaiit six moi]\ freri' eii ()i'i.".. reiidant le |iroces ([u'on<br />

lui lit et ipii trainait eu lou;;ueiir. p.arce i|Uou \ (udait atteiidre l'arrixee d(!<br />

:- S.ir l:i \ic .1.- ., ivKrllr. \uii : ICr--,//- r


]S2 K. V(in Ziiiiil.mii- |(J8|<br />

Iloulag-ou, Bcreke et Alfi^oii ;iii (^oiiriltaT, Ariglibog;'i inourut d"une mort<br />

iiiitiucllo; on )ireten(i ((u'Algou, soii gnind jiiiii et plu.s tard adversaire, qui<br />

inouiut en i)()4, ne l'avait sunticu «iiu; peu de tenips. i"')<br />

Wassaf |)lace ccs (•venement bien trop tot, parce qii'il fixe la mort de<br />

Mongka a la fin (iöG, et dit (|u'Arighboga mourut en (Jös, aitres un regne de<br />

denx ans et denii. Evidenmient ees dciix donnecs sont (•i)ntradietoires.<br />

jSfcs deux monnaies (iflfrent le style des ])ieces mongoles issnes de<br />

l'atelier de lioljj-liar.'»-)<br />

r)27. .R l']l-.M()barekiyv,i. ;in ()7i4i<br />

J)r()it, (laus im cerolc plcin:<br />

ILKHANS<br />

Abaga, 663 680<br />

Ijcg. circ: jiis(|n'a Ö^V^Jh ^^ lS-^^'^ ^~i>^ iS^'^ y><br />

!{': dans im eorcle |>(jintille:<br />

Leg. eirc:<br />

'iu\^^ ^ ^y^^ j [' ?^>;,\\ i^-^ Ä-SjL»)lj -i^j-VM Ia>> ^.-i> f'"*~r'^ O''^ C^<br />

2i') iiiiii. 4'2(l 7<br />

El-^[obarekiy_va etait un faubourg de (v)az\vin. en ee tenijjs la residence<br />

dos souverains d(> Perse. VCkjoiiI. Mo'djani IV. 89 dit:<br />

L^Ul il^ ^— *'Vi ^j^''^<br />

et IV. 409:<br />

..Lors(|ue le khalife ^fousa el-llAdi niareba contre er-Reyy, il s'arrota ä<br />

a/.win et y ordonna la construi-tion d'une nouvelle viile vis-a-vis de l'ancienne<br />

1^') I.cs i|ii:ilics ;:raiMls iiriiircs huhiliiiIs: ll(nil;"i.i;iiii. ünvko. Aliinii et Ari.i;lilioif;"i iiuiiiraiont<br />

;'i ]icii |jirs eil niriiir triii|is: {'AV.\ I.<br />

'"'-' Apirs coli]! Jai tri)iiv(' iiiic iiioiiiiaic sriiililaMi' avcc l'atclitT l>olj;'liär i'licz Fr


'""I Xdiivfllcs ( nritiil)iitic)iis a l:i .Niiiiiisinati.nic (»riciitalf 183<br />

i't l'ajiiifla >Fe(liiHt-M(msa. 11 aclicta un temiiii, ai)])clc Rosteiiinbad, et le<br />

iM.nstitua eil wa(|f an j.n.tit de la ville; 'Ai.ir er-]{omuT et apres liii s'on fil.s<br />

Molianiiiied i. 'Amr eil etaient les adiiiiiiistrateurs. Dans ce uoiiveaii quartier<br />

el-Mobrirek et-Tiirki tit (•(»iistniire im eliAteau fort, aiipele arle ti'es<br />

sdiivent de la \ille et des di-tails f(ip(i^'rapliii|iies de-< eii\ innis, sdiis Aiiliil.<br />

lli/.äii. l)eir-Ali\vi-cli,-i. la niontairiie de Sätid.-iiiiA etc. Mais dans le Meräsid<br />

el-lttilä, ediiinie ehe/, la pliipart des .incieiis ^•('(i^r.-iphes arabes, eile est<br />

iiientidiini'e. \'oir siir eette ville: Yiii/diif I. .",71. II. ^i^O, (ioT,


184 E. \ de l'ere ilkhauienne<br />

'rxiic iKiniial: ,^ i ^^,,;» ,,, „ .„<br />

II est asscz diflii-ile de sc jn-inioiifer siir cette ville. M. ^foliArck qui a<br />

public' iin (lirlunii scinldabic (1\Iiize-i-li(iuiiiAyouii Ili. 134, no 2(56) n'en dit<br />

rien et Co(liinf;-ton lU' la |)as mentionuee daiis son Manual. Lcs anciens<br />

g('()gra|)lics ne connaissont poiiit de viilc de ce nom,'*'') et les cartes modernes<br />

ue contieimcnt (|u'tiii \illage tlie(pie Nationale un dirlieiii de KAsclian, an o5, et<br />

voiei une |iieee ile l'an<br />

,'!(). '•'^')<br />

hol. /E Schelu'istan. an Till<br />

Droit: ^H J^-y >^ :<br />

autonr: les TelieliAryai-s.<br />

\A^<br />

Segments: j^^ j:\ l^ j O^^ ^j^ ig ^,„„^ o.-^ ^<br />

532. Äl Seliehristan. an 34 de lere ilklianienne<br />

Al<br />

Droit, dans un luiit-points, eomme le jn-ecedent.<br />

if*'') \(in j)liis Ritter, Erdkiiiidc.<br />

i'ß l.'Ennitau'f eil possedc imi' dduzaiiu'.<br />

1*^' Vdir siir iM'ttc ere llaiiniur, Ilcliaiii' II. .'S.')?- f)(')5.


[711 Nniivrllcs ( ciiitrilimioiis :'i I;i Nuiiiisinai iciue Orieiu:il(' 18.")<br />

K'. au ccutrc: iiuissnn ;'i droite. eu liant et eu l):is: Oi^- ^4^<br />

auttiur: ioLsi.! -yo"^' , «.jji l'^ ixu jJo- J>^^ J\ oH^l-ll<br />

'-^- ^ (^- -'• r.i /»»/, -i'-'M 1/<br />

I,cs t'els (If la noiivelle ire .sunt assez rares; \i)ir aiissi (Joiitributioiis I.<br />

p. r)4, no l.')4. un t'els de eette ville de l'an 7.-J8 ]iar Molianiiiied Khan.<br />

('et ateüer, deeuiivi rt parFraelm, '*") ii'a ete reneontre (|ue tres rarenient:<br />

trois moniiaies elie/. Soret.""'! et deiix a l'Eriiiitage/'"'i tmites appartenaiit aiix<br />

refpies d'Alxm-Sa'id et de soii siiecesseur ^rolianiined. ('es piei-es, cxitepte hi<br />

deniiere. inoiitreiit li- iioni \\v l'atelier a\('c l'epitliete t5-^~y- A ees six<br />

exeinplaires viemieiit s'ajoiiter les tmis fels de ina eolleetidii. tous saus<br />

l'epitliete. ''")<br />

11 fallt aiiisi distiiiiriier deiix ateliers: Sr/ir/nis/thi-Jirsrliiili n\\ fiireut<br />

t'al)ri(|iie des dirlieiiis. et Sr/i, l)ri..'5;;. .K Mcdinet IVIjiiz. an 7 1 I<br />

I >roit. ('(inline le iin pr(''ceilent<br />

H':<br />

Soleiman, 740 745<br />

_ IT »-„-. l'-ss ,/<br />

'"**) Ilc llcli;iiiiiriiiM Niiiiii^. HO l'.iT.<br />

"i;'<br />

III lettre. J ij;iitie |e _>:;; \ll leii iv ],. Cl': et VIII |ei:iv p. Jl<br />

'"') bi\eiit:iire |i. •'iS,'-, no<br />

|:;'.l ei IIJ.<br />

I»l S;ins l-.,lrl|plel l;i 111. illlKlie :i\ee SV/,,/,, •/-7, ;,,-/-)'. ,-'/ ile ri'|.n.|lle Sel'i'wi.le /Vx, /, „. Oje<br />

JKi^t I. .'i.'lt et nies r., „/,;/,„//«„.- II, Sil.<br />

"••'.'i Siir ee ,|ii;irli. r \.iii : f.Krl.'i. r ,/. M.^ni'n-il. I lieti,iiiii;iire |,<br />

|;',-_' l:;i mite, la tiailuetimi<br />

du eliapitre -iir 'l'eliriz. tiie ilii N../Iiet el-i,lii|iiiili ile II; Iiilhili Miivlaiifi; Ihnuuirr, Ileliaiie II.<br />

.'il.'i. .'i;!'.': /,/ >/,v/;,,,, , i;,-i~teni Khalilate |e H'.l': -iir les i<br />

uiiies: /,'/7/, ,-. I'.idkinnle l.\. ^.'i.s.


18G E. VOM Z;nnl,a.ir [72]<br />

r).'!.'). M<br />

Les monnaies de bnmze de Soleiinan sont rares, les grandes collections<br />

]>ubliques ne eontiennent pas un seiil f'els de ce prince.<br />

Kamäkh. dato illisible<br />

Droit.daiisuiieercle: (' .sVrfOK/''; '""^tcrii Kiialifatc 1). 118: Bitter, l",[-dkiiiidc X. 7S-2 -T!*(): Ilamwer, Gpscliiclite der<br />

Osinaiicii ]. Tl'.'i: le jiieiiie, Ilciiaiie I. .'i.'K'i. etc.


[73] Miiivellcs Conniliiitioiis ;i la Niiiiiisin;iti(nio Orientale 187<br />

537. M. Goschtaspi. an 7(ii'<br />

DJELAIRIDES<br />

Scheikh Oweis, 151^111<br />

Type iioniwil de cc priiici', an milii'u du !>• ^j^-^Ui.) ipoirts: ^--Lti" ).<br />

111 iinii. l'O:? ,/<br />

Gosclitris|ii (•tait situe siu- lo liord de la ^fer Caspienne, dans un canton<br />

du i»ays de Sdiirwäii. a rcinl)(mcluirc du Kour, au sud de la ville de Rakou. '''><br />

r)3S. ,H Bokharä. \{v\n 1'. 7 ICi<br />

i<br />

DJAGATAI<br />

Käzän Timour, 744 747<br />

Droit, carrr lolir: aH' J_^j j^-i aJMl aIU<br />

daii> les luhe-^: j* j'u.^ ^»t- ^L yl<br />

K'. Huit-l'.Miilli-; ^<br />

laiii-lia<br />

autiiur: .... '_;Lsi 'j'v^i Äiw<br />


188 I'.. Miii /.;iiji)>;Mir 741<br />

Vli. (laus Uli eerr-lc plcin:<br />

^ u- 1 .-.<br />

Yd


Niiii\cllcs (iintriliutiniis ;i hi .Niiiiiisiiiatiiiui' tli-icutalr Ib!)<br />

Ciiimiic je ne disiidse ]i:is (riiifonnations relatives aux petites dynasfies<br />

du Caucase, ''^j Je mc inpriie a dimiiei- la descriptioii de ccfte iiioimaie saus;<br />

<strong>com</strong>iueiitaire.<br />

TURKESTAN CHINOIS<br />

Periode Kuang-Su (Empereur TsaT-Tien), 1874—1908<br />

(1291 1326)<br />

.41'. .U KAsch-liai-. an 1:'. 1 I<br />

I)riiit. daiis iinc couriiiuie de iVuilli's: \'C\\ ,ä^ü i_/,^i> jlJu^ ^ti<br />

yT Coloiine verticale du inilieu: ,,l\'u(uii/-lisu<br />

, -^ 1////-1J10111"<br />

^ /l B ^— a dniite: ..W'n" -rz nw\.<br />

ih<br />

r>4;;. .1; Käsch^liar. an l:'. l\ 1<br />

1 ),-,,it ; \ r \ r JJC. ^_5' ^./'//" dixiriiics.<br />

lt. cdliimic du inilirii cininiie les |irrc(''ilents. liiais<br />

a dioitc: y\^<br />

a ;:aiu-iic: ^:r.<br />

lÄ<br />

,_\l'ii-/iiiii" - Urouiu<br />

S'iii-fsnii" _. tniis (liMcine^<br />

liiriM- (Ir Ullis lllitili|:'lls. _'(; (/(//(. '.MIT f/<br />

[liriT ilc Ullis iiiillii|rils. 'ill ;/(///. lO'li' 1/<br />

i'ieee de t'altrication tres --nissirre. l'ar execplimi, eile portc snr le<br />

levers l'atelier iiioiietaire en cliiinds.<br />

li'T MriTii- i-lir/ r.'dlliohl. irailiii'tioii liissi- ilr ..Muliaiiii lau Ihiiaslii-s- ji. -J'.l.'i s. rr |iiiiirc-<br />

liest |ias riiiiTiiMi-


!•"' H. von Zainliaiir. Ndiivcllcs ( 'oiitriliutioiis :'i la Xtmws)iiati(|iic Orientale<br />

h-i^). Ai Kusclighar. Sans date<br />

Droit: jxijW^,^^ jLlu^^^<br />

l^. eoinnie los iiri'CtMlciits. mais<br />

a (lioitc: V ,>' ,, 1 '" = uii<br />

r)4(). M Kasclighar. an 1:')1.']<br />

l'^'^l<br />

agauclie: j;"^ ..Vx/V/;" =i (lixi('nie. im mitluial. is »-»-, aG2


Wilhelm Kubitschek<br />

Ein Kriegszahlmeister des Septimius Severus<br />

Dil' Münzen, wciclic Septimius Scmtiis jiiif seinem .Afiirseh von Carniintuin<br />

gegen Üoin sfliljipii lieli. ilann jene des l'eseennius Niper und die des ("lodins<br />

Albinus Au;riistiis sind für die Kikenntnis \iin Stil und 'l'eclmik und für iln-c Fnter-<br />

.sclieidung vdu den stadtriimiselien so ^n-Mndiej;-end \viclltiter Linie die Denare mit dem Legiousadler zwischen<br />

zwei Feldzeichen und mit den Namen Jener Legionen, welche damals in heideii<br />

l'annonien ^/"/. XII II iinn.. Inj. I ,i,liiil.. I,,j. 1 1 ,i,riiit.i,^\ in Dacien (Inj. XIII iiiiii '.'iMieliin war:<br />

_'. aiieh I ainiiiitiini hat ^ein lie-^i^ns Siadln ehi \ielieii-ht nielit aii> der <strong>Ze</strong>il der .Mleinlierr-<br />

si'lial't des Se)it. SeMril», ~niiderii er~l iiaeii der lieniriiiiL: de., ( ar.iealla zur Würde eines .\ii'jiist iis.


19l' Williclin Kuiiit.-click [2]<br />

in Raetioii (III lt /.iiiii l\;Mscr. ;;ru(iinicii. \.i;i. CIl. III<br />

M-').')'.l. .'I (-(til.) S(i'/i/./ All!-. Aiit. h'iirii:<br />

und<br />

'>. Iiii'icii uii l'iir \ iiiil(ilj(Jii;is Ki'ciits(|u:iliriir lli^ll('l iiiiiiici' imcli nur ein ciii/.iircs<br />

/.(Miiiiiis. das CS iiiinui-i|iiiiiii iiciiiit. das alicr iiii-lil ]!.<br />

- Die Siadi lirLir im niirdliclicn Afrika (iln-rhallj des Tales des ItayTadas-Flnsscs. der in<br />

ludic/u wcstiisrlii-jicr lüclituui;- L;c,i;cn die Küste, /.uisi-iien l'fii-a und Kartlia:.'"ii. seinen I.aut"<br />

ninnnt.<br />

•"• (a^nat<br />

in den (Dni|ites icndus de i'acadeniie di's inscri|)ri(nis et lielles k-rtres Paris-<br />

l'.UJ. l.'ii'IV.: \;;i. die \ inaiis


1^1 (.in Kiic^">/.;ilihn(i>lii ilc- Scjifiiiiiu> S(\ rnis l'.l.'J<br />

iiclimen zu solloii j^laiilite. Aus dor Kliniuj; vou Bulla ücgia erscliou wir. daß diese<br />

Stiult uiciit seine Heimat war; seiu Bürgerbezirk, die Tribus l'upinia, weist aui<br />

ehesten auf Nurditalien oder SüdCrankreicli als Ursprung;' hin.<br />

Als juii','er Mann widmet er sich der Oftizierslaufbaiin. aus der er im Laufe<br />

der <strong>Ze</strong>it in ritterlich»' Verwaltungsstcdlen übertritt. Kr beginnt als l'räfekt der<br />

Coliors II His])anoruni: wird dann Trilnm der i.egio XXX llpia. deren Ilauiit-<br />

niacht damals in Xanten am liitcirliein lag; überninnnt dann noch einen Legions-<br />

tribunat. und zwar in der II adiutrix. deren Stab in Alt Ofen unweit Buda])('st lag,<br />

wird in iliescr Stellung auch noch mit dem Kommando über den Stannn der Sousi,"j<br />

das iieißt wohl am ehesten nnt der Leitung des militärischen Aufgebots dieses<br />

Stammes betraut, und erhält vom Kaiser die militärisclien Dekorationen wegen<br />

seiner Teilnahme an der Lxpedition gegen die rlli-; /ii \ ii iiiiitm wie i-> in'i d.-n Siiiiiinirn (Irr I'iill ist.<br />

">-l.-lii- < ;iLii,ii ilnit im Airjv zu li;il"ii >i-li.iiii ; \'jl. M.,niiii-rn ( .rMinniirlrc Si-Iiiil'tcii \l H'.i;!)'.<br />

1<br />

Irll L'Lllll.,-. r. luilMlrl! .i,-|l lim li.ill MlMJ.lr. N'nlk 'M- Jrm-. ihl- '1 .IrllUr 11<br />

. -' I MV .l; Hl .1 ir 111<br />

1<br />

|<br />

S, '', If]Vclliil IK'IIIll llml im ~iHl\M'stlii-|lrll jllirirll Mll-lt/.l.<br />

.Viil'ilrii IT:; l.ccii.l.-irii Kii,--. I.mlui- ^rlmii.li l .(-.lii,-lilr ilcr ilmitM-lini siiini<br />

II _> Sir.'iin iiii.lim I F.„-.|iuni:rn XWII ]'.-. I.<br />

- C-in uinl man. in,in:jrl- rim-r -vnanrrrn Inlninial inn. all ili-in ln-i-li -ii. ua-Ca-nat<br />

I:;7 tV iil"r ilii- M.imlnit.- .|i.-.i- C.iinit,- l.mm-rkt ainl'i- Ci'-Iioiiu- In-i Taiilx -Wissuw a liral-<br />

Kii/vkln|,:i(li.- I l-j:.- Nur /Mi\ IHii-r imi.'litr i.'li. i>lin.- ir-mnl u.-iimcs Narliloisrlmii. ila/.ii<br />

iMiiifik.ii: dir IiiM-liiili (II. III :;l'Tl' loj.'iT Im /uai ..ilr dalr inrn l.iiin . il islviai" ( a-nat<br />

l:;s . al.iT -i.- .'.-Iinit -irli.T in- /«riir .1 a II 1 II n iH l. 11 M,|.-i- in di-n .Viil'an- de- diillrn; und /,>Ai-ilciis<br />

srlndiil ( a-i,al da- Mililai .li|>l..m n. Mll (II. III |.. i''.'-^. ''•'• liiHu I" rii.-k-i.-liti-I zn lialMii.<br />

Iia.-Ii »rl.-limii riiic .-'./ /.,7r/..,-/.Mni .laliiv '.':'. /.niii iimr-iv, -11111 II. mv -.•li.'iiH- ;<br />

«l.ii ,\rrli. .lalir. slnli. 11 I I-:i^ I7> Aiim,<br />

\ -1. IJ.Mniaim in


194 "Willii'Iiii Kiiliitsclick. Kill KiicciszaliliiicistiT des Soiitiiiiiiis Scvonis |4]<br />

gehört er der untersten Iiiinj^'sstufe der kaiserliclien Prokuratoren an, jener mit<br />

einem Jahresgelialf von 60.000 Sesterzen. Dann wird er Prokurator der fünf-<br />

prozentigen Erbschaftssteuer für Oberitaiien und findet noch einmal Gelegenheit,<br />

als Intendant der kaiserlichen Armee sicii zu bewähren, und zwar auf dem Zug des<br />

Sept. Severus gegen C'lodius Albinus: awf der eupcditio Gn/lica. Den Zug nach Asien<br />

und Syrien gegen Pescennius Niger hat er also nicht begleitet.") Er rückt dann in<br />

die üangskiasse der miteiKirii (100.000 Sesterzen) und später als Verwalter der<br />

Zölle Afrikas in die der (iun-nitrii (200.000 Sesterzenj vor; beide Inschriften, die<br />

Ehreninschrift von Bulhi Regia und die Weiheinschrift von Sidi Soltan, gehören in<br />

die Jahre 208 bis 211.<br />

\\a j^jroiinratiir) 'iniiic) ('.rj)(c(l.) hatte er die oberste liechnungsführung ftir<br />

diesen Zug und die Beschaffung der nötigen Barmittel zu besorgen, somit auch die<br />

Prägung der erforderliclien Münzen. ICs fiel ihm also in dieser Eigenschaft die gleiche<br />

Rolle zu, wie ehedem in der <strong>Ze</strong>it der Republik den Legaten oder Quaestoren, die<br />

z. B. für Sulla oder für die römischen Beamten in Mazedonien auf dem Kriegs-<br />

sehaujjlatz die etwa für das Heer nötige Münzj)rägung aufzunehmen beauftragt<br />

worden sind.<br />

' Wer<br />

(iic IiitciKlaii/. auf ciuciii (Irr iiäclistcii Ziisjc ilcs .Sciitiiiiius Scvcnis Zujrc jri'tulirt<br />

liar. iiäiiilicli auf (Iciii iiartliisclii'ii l'.ISH'.l. wissen wir (loch ciircnrlicii auch: es ist (,'ii. Marcius<br />

Iviistiiis Kiitiiius. (Ici- iiafliiiiali.ijc KiiimiiaiKlaiir (Ut n'iiMischcn Pdlizciwaelic iProsoposTaiihia iiiip.<br />

tidiii. ir 'i:!',l . (Icsscu srailti'(JnMS(,'iu' Amtszeit durcli die Iiisehrit'feu CIL VI Id.'jli = Dessau ^l.^Gi<br />

aus dem .lalir l'o.'i und Kph. epijrr. \\\ ]-2()-l := Dessau -Jl.").') aus dem .lalire 207 un.iretahr<br />

uniscluielieu wird. I'riiher war er (IL I.\ L'iS-J = Dessau l.'U.') /'[rjafpogitiis iiii/iiijikii' inip.<br />

L. Sijifiiiii] .s'r/v// /'// l'i rtiiifirdsi ((fi M. Aiirclii .liifoii/iiii Aiii/., piuef(erliis)] etussiiiiii prae-<br />

1(iriitl ni jin Mim jmtitdii fit Hiiri iitii(/ii(/ii / ; ich deuke. als Prät'ekt der inisenatisehen Flotte ist er<br />

zu;;leich aueli mit der (ieueraliiiteudauz betraut woi'deu. und Otto llirsclit'eids Zweifel an der<br />

WviWw/.ww'Ji liriiiiiDxHiis Ulli iHiiKir] Kaiserlielie Ver\valtuuj;slieamte "2-l(). 1 UK'ielite ieli also nicht<br />

teilen. Kiu anderer nicht genauer zu liestinnnender oder zeitlich tixierliarer pridjinsitus<br />


Dr. Karl Stockert<br />

Zwei unedierte Bronzemünzen von Serbien<br />

I iisciT Kenntnis ilrr .Miiii/cii der luidcii ^riiliicn siiilsi.-ivisclicn Rciclic Imt<br />

sich l)islicr .•iMril;i> hcscliiiinkl. \\;i> l/niliic iniicii durch ihre seliiis-.ell'(irnn;;c


106 J)r. Karl Stockoit, Zwei iiiK-ilicitc JJionzPiniiM/.cii von St'i'l>i(Mi [2]<br />

(lalS Kaloian, der einer Sage nacli, vom heiligen Denietrius er?-clilagcn worden sein<br />

soll, diesen Heiligen kaum auf seinen Münzen dargestellt liaben könne, kann ich<br />

nicht teilen; denn aus dieser Legende folgt noch lange nicht, daß Kaloian selbst<br />

gegen den längst toten heiligen Denietrius Abneigung empfunden habe.<br />

Die eingangs genannte \'eröft'entlichung Muschmows ist mir ein willkommener<br />

Anlaß, zwei unedierte Münzen meiner .Samndung zur Keinitnis zu bringen, welche,<br />

gleichfalls in die Gattung schüsselförmiger Bronzefollari gehörig, wenn meine<br />

Zuteilung richtig ist, die Prägung solcher Follari auch in Serbien beweisen wUrden.<br />

Sie sind, wie gesagt, schUsselförmige Hrouzemünzen. im Durchmesser von<br />

211 und ol mm, im (Jewiclit von 4-70 und ^'29// und zeigen, wie die neuentdeckten<br />

bulgarischen Münzen, auf einer Seite zwei Cestalten, deren eine den Herrscher,<br />

die andere laut der Legende den heiligen Konstantin (ohne Nimbus) darstellt, die<br />

zwischen sich ein langgestieltes Kreuz mit do])i)eltem Querbalken halten. Die<br />

Umschrift sagt: (g) KONCTANT(l)N - CTe+ANOC PIZ (beziehungsweise PI). Die<br />

andere Seite zeigt Christus auf dem Thron mit Nimbus und Kreuzstrahlen zwischen<br />

IC — XC. Die Fabrik beider Münzen ist rein byzantinisch.<br />

Welchem König Stefan sind sie zuzuschreiben V Unter den byzantinischen<br />

Herrschern gibt es zwar einen Stefan, den Sohn Romanos' L, der V(m 'J24 bis 945<br />

regierte, aber keine Münzen schlug. ]hm können unsere Münzen, abgesehen davon.<br />

daß er ja den Titel Re\ nie führte, auch deslialb nicht angehören, da schüsseltomiige<br />

Follari erst von Manuel I. (1143 bis 1181) an geprägt wurden. 'j<br />

handeln.<br />

Ks kann sich hier also um keine Münze des byzantinischen Keiches selbst<br />

Unsere Nachforschungen führten uns nun zu Ste])han lladosh-iv (122s bis<br />

]2;»4), König von Serbien'-), der seinen Stolz dareinsetzte, ein Grieche zu sein, und<br />

auf seinen Urkunden (selbst den serbischen) sich Zxeqpavo? ptiE ö AouKäq nennt.<br />

Seine Mutter war eine Tochter des Kaisers Alexius HL, seine Frau die<br />

Nichte Manuels L, Anna Dukaina. Ganz abhängig von seiner Frau und seinem<br />

Schwiegervater, dem Kaiser The


Literarische Anzeigen<br />

1 John Allan, Catalogue of theCoins of theCuptaDynasties and of Sasanka,<br />

King of Gauda. l.uiMion 1911. CX.WIII. I.si uikI 21 rMtcln.<br />

I>iis vi.ilic;,'- der Silliemiiinzen. die fni- die<br />

Westlii-Iien l'rovinzen i:e|i]iii^i wurden als Naehfolu'e] der Andhia SiHieistiicke. deren .i;rieehis


1'.'!^ Litcnirisclic Aiizcijrt'ii<br />

SkulpturcM die iiidisclic Kunst auf den liöclistcii ihr ciicirldiaicii Oiiitol gcluliit. liat aurh noch<br />

in den (iuptaniünzpii sieli iiiclit j,';ln/,lirh vcrlcii


I.itriaiiM'lic Anzeigen 199<br />

der \uiiiisiii;itikc-r lirraii>;;i't'ijnlci! ; ilif litcnuisclicn l"i-lidi-ii, ilic um iliirtw illen aiisi;ef()chtcii<br />

wiirilcii. /.jilili'M zu (Ifii lirtni.'--trii. erljiltrrt>tcH inid laiiuw icriL'stni im ücicii'lii' ilci- Jlüiizkumlc<br />

l)if Scliwicriirki'it di-r Lcsuiil' lirnilit in ol\ plnmii' (Irr sassanidisi-livn (aranuiisclicn)<br />

Seliril'tzfic'hrn. Dali dirx- Si^'l^'n iilpcrliaupt Münzstätten liehr l)edauerlieh.<br />

• Je'jen eine üenierkuiiL' ile-. iioeln erdii'iiten \'erfassers eiiauln- ich mir insliesoiulere uuuiKi<br />

liedeliken ZU äuCM-ru. mnl zuar ]i. '. ex|ilie.-ilioiis fournies par le Ilr. Moi'dt-<br />

lu.'UMi .... Iiieii (|ue |(jrl ileiaillees. neu sont |ias nioins saus base si'ientitiqiu'." (ierade darin<br />

aller laj.' die Stärke .Mordtnnuui-. daf' ei' iil.er ein erst.ainilirlu's w issensekafilifiies Ivüstzenj;'<br />

verfii'.'-te: alle alten t,hudlen stanileu ihm zu (Jehoie. v(mi den selhstverstiindlieheu klassischen<br />

sowie den arabischen uml |"r-i-ehen .\ut(U'en zu L^esejiw (i;;-en. \ernniehte er auch di(> indo-<br />

liarsisclicii. arineni-chen und swi-ehen Schriftsteller seinen Zw eidein yuellirnnalerial innner di'U besten (elirain-h machte mnl ob<br />

die Schlii"e. die er daraus züj. immer konklmlenl ^.'enaunt werden können, .\lier gerade<br />

.Mordtnuinn \orzuweifen. i|- habe e> an w issensehaftlicher üe^riindnui; seiner .\nsicliten fehlen<br />

lasM'ii. kommt einer rmkelirnui.'' de- tal>äclilii-lieii Sacii\crhalles sein' nahi-. Seine (IcLiner<br />

haben not ilin-r -larren N'-.'ation ihn sozusaL^eii zui' \Crzwi'inuuL' izcbraclit; was W uud


-00 Urcriiiisclic Aii/.cijrcu<br />

wir- aus (lein alten Iran, von wcniiTcn Fclsinscliriftcn ali.!,'csclii'n. kein /.citircnössisclies Schrift-<br />

denkmal, und die diiiftiiTC Literatur, die vielleiclit s


I.ifrrarisi'lir Aii/.cii;i-ii 201<br />

l"l)crMi.-kPii uir die ( Irsamtlirit ,lrr von Autor vdi-rsclilauTiicii Lcsuii-rcM. so ist ilas<br />

Hfsiiltat ti-aiin- .-cim;:. Kine alpslli>i; -.Vi:', l'OC.O<br />

I'anjah .Mn-eiim I;i.'. i'.M I -MI ."i'S.i<br />

Karaii.- crudlit -ich. dab jede der lieiden indisi-hen Samndnn;;en die des Kritischen Museums<br />

um mehr als da- noppelte iilieitritVl, ) \\ enuLdeich -ie an .Mohnrs weit hinter lier Londoner Samm-<br />

luiiL' ztirlick-tehen, .\m auri'alleiidslen i-l das rasche .\ii\vaclisen der Kn|it'er>i'rieii. die zur <strong>Ze</strong>it<br />

der Verl'assnnir de- IJr, .M, Kafalo;;e- noch \oll-iaiiilje- unlieachtet veolielien und damals otl'enliar<br />

der Aiil'sammluni.' nii'ht würdi'/ erai'htet wenden waren, l'jst \or kurzer <strong>Ze</strong>it ist es den üeniiihiin-<br />

^'eii der indischen Sannnli'r ueliniiien. die .Vnrmeiksamkeit anl' diese so inteiessanteii Stücke aus<br />

der rriihzeir de- .MoLdiidreiche- zu lenken, I 'a aller die lilolje .\iizalil iini' ein uuvollkommenes<br />

r.ild von der Üedentinej' eine]- Sainmlun^'' •A\rej u ichfii'.' Lia/eii -ind i>. die hei der l'nlersiicliiniL; des inieehenren Materials der<br />

.Motdiiihnünzen \ni .illeni zu lnantworlen >iiid : '(/ die ülierw ie'.;cn


-U- Literarisclie Aiizeijfcii<br />

und (Ion Miiii/.cn der PuroiiiiisclK'ii iraii(lclsk(iini)a;.''iiii'ii. h) die jrcld^q'sdiii-litlicli-iiifrrolojrisclic und<br />

(V die geoaTapliiscIi-liisriiriM'lic iiacli den Münzstätten. Ich srliickc viirans. daG v(in diesen drei<br />

Frag-fn nur die letzte vom Antor dieses \\'eri letzten unalihäniri.iren Kaisers ."^chäh-'Alem II. (12-21 = 1S()G) in<br />

seinem Namen, vim wi-m auch imnn'i. L.'e])rä;;t wuiden. und daß von den späteren Stücken nur<br />

diejeniiien seiner beiden Xaclifol.yer Aloinimun'd Aklier 11. und Hehadnr Schah II. als kaiserliclie<br />

bezeichnet werden sollten, die in ihrer Residenzstadt I)ihli L'epniL't wunlen. da ihre Herrsclier-<br />

rcM'hte (seit der enj;lischeii (Ikkupatiim \on ISO.'!) ülie'r (las Weichbild der Stallt nicht iiinausreicliten.<br />

Dieser empirischen Liisnn,;;' kaim nur mit eim^r wesentlichi u Einschränkung' zujri'stinnnt<br />

werden: sie enthel)t den Xumismatiker nicht der Sorjri'. in den späteren Mo.ühulin-äL'en irewissenliaft<br />

zwischen den kaiserlichen .Miinzi'u einerseits, und den euroiiäischen. bezieliunjrsweise von ein-<br />

heiiuischen (nominenenj N'asiillenl'iirsten v'e]u-äL:ten anderseits zu unterscheiden.<br />

rnteisiichen wir Min diesem Standiimikt aus die 1 )arstellun': des vorlie,u''euden Werke>, so<br />

können w ir konstatieren, daß der \'erlasser dieser Korderun.!;' mir teilweise naclitrekonuiu'u ist.<br />

imleui ei' wohl die offenbar von den Enjilänib'rn iFranzosen,) iicjiräirten ."«tücke bezeichnet lial, es<br />

aber unterließ, bei den einheimischen LokalpräLicn irgend eine li.Muerkuuir zu machen. Jedenfalls<br />

aller hätte es uns \ orteilhal'ter liochienen. die so notwendijre Scheidunir auch äußerlich zu voll-<br />

ziehen, also bei lien li'tzlen .\l()>;hidkaiseni die nicht den kaiserlichen Fräireu zu.i.'elKirijren Stücke<br />

als Aniiair zu jedem Herrscher auszuscheiden: die UbersichtlichkiMt hätte dadurch außerordentlich<br />

üew'onneu. aller auch die künftige N'erwcrtuni;' des Materials, denn beini Mangel einer Abbildun.ir<br />

und eilänternder llenu-rknni;. w ie: .liarbarischer Stil". _eurO].)äisclie Falirik" u. d^l. ,ü:enii;rt die<br />

bloße 'rransskriptiiin der .Münzl.';;enilen nicljt immer, um ein Stück ;ils kaiserlich oder niclit-<br />

kaisei'lich zu liestinnnen.<br />

Die zweite Seite des I'robleiiw. die ij eld :;-eschicli t lich-met rol ojri sehe, ist vom Autor<br />

iilicrlian|it nicht berülnt winden, obwohl sie eini'r eindrehenden rntersuchunj; wdhl wiirdi,;.' ist.<br />

llieher i;eliiirt die l"ra:;e nach dem Alt;'r. der ur>prüii;;"licli;'n Cröße und den nachfol,;;".'nden<br />

Änderungen des b'äti- und Tola-t iewichti's. den zwar nnbi'deutenden. aber bei der sorjrtaltiireu<br />

Aiisprä. l!uni in seinem Anisatz: The .Miiits of the Mufrlial Emperors<br />

fNiini. -^iippl. .biuriKd Asiatie Siiciet\ of lienual. l'.Hlli. Dir letzte zusammenfassende Darstellmij;-<br />

dieses ( ;ei:eii~l;iiides stammt \ um ^'erfasser des elien liesprochenen IJuches und ist im selben<br />

.liiuni. \


I.irri:irisrlir Aiizcigrii 203<br />

allen ^(.iiicii XaehtoJL'-cni in di-r (iric-iir:ilisc-lirii XuiiiiMiiatik L:ctrciiliielinn,ü- mit dem<br />

sonst ideiitisehen Werk.' II. N. Wri-Iit.s sein- erseliucrf. weil Wliiteliead die J'rii,tatt l'erueniin isl sehr<br />

häiiliu'!.<br />

Die lyiioL'rapliisehr Kunvkthiil drs Wiiki- i-l iile-r alh's l.ipli i-rliaben. Hei tliiehti,;;'er<br />

Dnrelisieht habe ii-ii niii Inhji'iide -tinenili- Diiiek\ riM-ln-n ü-ernndi'ii: p. '.I. Nr. Fi lautet der<br />

froiiifiie Spriieli: „.Mhiliii \ciznc|" n-u .<br />

Fl.<br />

.N\ll. statt Ni'. _'>^l:'i ist zn lesi'i; 2.^4.', (J-; \,,ii Ne-<br />

dJibäbäiF. Der L'iob.- Suhizi-mii-: ...Molianimed ei-rasiil allälr aiil' Nr. iT-io. p. .'ii;:'. hätte als kultui-<br />

liistoriseh bedeiit-am aiiiji-meikt wiaih'ii -nllrn.<br />

Da- Werk i-t in di-f in l'.ii'.;laiid iilpjieheii pnmk\iillen und \ ei-eii« endeiiM-lien Weise aus-<br />

•restattet. ihiell di-|- Frei-<br />

Zum SeJiliiLN \ri-äiini! ihr K'' r.'rent aueh iliesmal nielit. sein c-cleiuni i-rii-cd zu w ieilei holen,<br />

l'.ll K ih-nu'ntspli'ellenil allell sein- hnell.<br />

näinlieli dali die driirjend-ii- .VrlM-it in dri indi-ehni Numismatik Liefen« ärli.i;- die üearbeiluit;;- der<br />

einlieimisi-hen l'iäL'en de- \'.l .lahi himderls i-i. weil in kürzestir <strong>Ze</strong>il da- unentbehrlielie llilfs-<br />

liiittel zur Üestimnmn- .lie-er ba)bai i-i-iei; .Miinzen. ilie hikalr 'Fiadirion iib.i- die Ilerkiinri. nieht<br />

mehr zur \'eiiiii.'unL' sirln-n winl.<br />

-' .Meine- \\ i--.i,- i-i i'in snh-hes Stiiek ziiin er-ten .Mal \nii White-Kim; im Jahre JSHf,<br />

pnblizii'i-t worden in _>onir Nowliics in .Mn-lial Cuins- iNiiin. Clinni. 111' Si'iies, vol. X\'l FVi 11'.).<br />

Ks i-t dir- ein viere, -ki-.i liirh.ia .Vur-aiL'/ebs au- .Miiltän viun .lahiv Id'.l 1. di'r im \i rkanl's-<br />

kataloL' -riiirr Sanimhni'.' iinlrr Nr. .I'JI',! üielii'H anderen ähnliehen,) vi'rzeielmel ist. Seither sind<br />

noeh iiii-hr -oleler Stin-kr aul-.lau.-lit.<br />

/•.'. '"" X"i',h,i„r


204 Litrraiisclii' Aiizci.ü-i'ii<br />

'S H. A. MyiiiMoini: lii..irai»CKHT'li mohctii ci. ,T,njT.imn. opc.n.. Co*iiii 1912. CN. Moucl)iii.irapcKlI<br />

MOHCTn. Cona 15113. Dciix iiioiniaics biiljran's iiuMlitcs. Soiiliia l!ll3.i<br />

Zwei Soiidcraliilii'u'ki' aus ilfin<br />

.'!. JJaiiilc U»12;13 der /citsciiiift der arclräolofrisclicn<br />

(icscilsi'liat'r Vdii Biiliraricii. S. Sl —87 und 22\ 2'M und _' Lii-lirdiiicktalVIn. Der Diroktor<br />

des köiiijjliclu'ii Münzkabinetts zn Sopliia. Herr X. Miiscliniow. lii'spiiclit in der ersten dijuliie als nnliestimnite ]Jul-<br />

üarcnmiinze (Tal'. III ]()> ali;;'el)ildet. ein halbes Dutzend besitzt das kcini^flieiio National-<br />

UHiseuni zu Sophia, die meisten (14 Stüek) die Sannidun^' iles Herrn Huicicka in ]5nkan'st.<br />

J)ie IJeiyabe dei- üuehstaben M — Lp weist diese .Münzen dem Hula-ai-enzar Mieliael Sehiscliman<br />

(l;l2;3—1330 zu.


I,itcr:nisr|ic AnzcigcM •<br />

' 205<br />

eiiiziitrctcn. Die Bcscliivibuiifr diT Münzen der lici nicht allein aller Orliui •.deiche Sorten, sondern eines (b-halls und<br />

Würden L'escjila'.'i-n «erden ~ollen. ilamit niidit allein In alh'ii I'n^enMi Landen eine iileich-<br />

fonniire Münze, »eiche bisjci- •_M-]iian'je|r, zu üelVirdeiun;; der Connuercie. sondern auch ein<br />

railglicli (ii-hl zu frennler Handnmg über ilii' (ireuze eini;eluhrt werde-.<br />

Ks ist bek.imit. daf> iler Kurfürst im \'erfol:.'- dieser .\lisicht mit Kursachsen am 27. .\ui;iist<br />

l*i()T zu Zinna unti'r .Viifreidifbaltine.' cler 'ralerpräjun.LT nacli di-m KeicIisnninzfulSe (•inen iu-<br />

tfriiusiiiiiMzfnt für


Mb l.itcinrisclic AiizcigT'Ji<br />

Die zweite Fiasc üiilt iIim- Abi;reiizuiif;' ilt-r Münzen von niiinzälmlieheii Gepi'ätren (Me-<br />

daillen, Jetons). Mir der für die ( M-ucnwait luisreielienden Antwoi't: \nr was den jresetzlielien<br />

JUinzInli und staatlielies (u-pjäüc hat, ist Münze, f,'kulite d


l-iferarisclic ArizriLscri 2Ü7<br />

daß von 11. t'iCil hi-i liniicloirliti.^'un- uoi-li ;rcriii llerichterstatters. ilei' nach dem<br />

\\ alils]irnch de~ Knifiir>ten Iriidrich III. Snum ciiir|iie zululliul und ielihaft hedaueit. dali so<br />

viel Arlieit und .Mittel nicht \ ercini uerihn koiinti'ii. sinidern in kosts|iieli,i;cii Konknrrenzunter-<br />

Iieliiiiiiiigeii zers]ditleiten \\ a> hiuaiii. die >ich Jelzl in i\rv historischen<br />

.•^ailiniluiiL' der >\:u\f licfindil mul mit clii'ii .Miinzstiitlen im >|i;ileii .Mittelalter iiiiil die Münzherreii dir < iiafsidiafl XeiibiirLiam<br />

lim. I.'ichard Sclimid b,-~|iriclit und be^cllreillI nicht weniger aN K!l teils bisclnif liehe,<br />

leil.^ >i;idtisclie und l'riv ai <strong>Ze</strong>il heu \oii .\ iiL'>buii.' seil dem I.'i. .l.-diihimilerl Hirektor .<br />

liabich<br />

brinjrt Naclilräire imd llcrichiii'miLit'n zu bayeii-clieii .Mfd.iilleii. .\ii diiM' Abhaiiillnm^en<br />

.schließen sich uiediM al> zweiteiTeil die \oiii koiiiuiichen Koiiservalorinin des Miinzkabinclts<br />

verötVeiitlicllten Kiindberichte, eine hoclieinzuschäfzenile (iabe. welche iiiientbehiiiehe IJausteine<br />

liir eine kiinfti'.'e .Miinzireschiclite U.iyerns enlliidl. i;eierleiiis ,\rbeit. mi verdienstlich sie i'\\\-<br />

ihre <strong>Ze</strong>it war. ist auch in ihrer lanenernn^- durch das krmiL'liclie Münzkabinetl heute mehiTach<br />

I) <strong>Ze</strong>itscliiifl Cur ^llnli^lnalik. \'J\-\. .S. 'i'-\)l ff<br />

-, Kiechmami n. Koiii|i.. Halle a '^ . r.H:!.<br />

.\I. 171 .-^.. ji.-l" mit l'7 fafeln in Liclildrnck.


208 Litciarisclic An/.ci.L''cii<br />

Ycialtct 1111(1 licilart' vor allein liiici Ei-;ran/.iiiijf iiai'li liickwärts in die f'iUlicrcii Jalirlniiidcrte.<br />

Es ist ilas große Verdiener des kciiiifiliriieii Konservators Dr. H. Buelieiiaii. daß seit seinem<br />

Amtsantritt der Erwcrlmng und liesclireilnin,;; bayeriselier Funde weit größere Beaciitung<br />

geselienkt wird als in vorniigelieiiden <strong>Ze</strong>iten. Versiiniiinisse auf diesem (leliiet würden oft<br />

s|)äterliiii gar nielit mehr gut gemaclit werden k(iiinen. Wie der vor tUiif Jalircn veröffent-<br />

lichte Fund von I'etting für den Ausgang des XII.. so liietet diesmal der Seliatz von Berats-<br />

liausen sehr wichtigen (^uellenstoff für das lia\crisclie Miinzwesen ;5 f^. Gr. 8° mit<br />

einer Karte und vielen Aliliilduiigeii im Texte.<br />

Derselbe: IVIonete assegnate ad aicune cittä della Calabria dal XV. al<br />

XVIll. secolo. Napoli ISM.S. -2!l S. Cr. 8° mit Alili. S. A. aus dem Archivio storico<br />

della Calaliria. I!d. 1.)<br />

In den früher erschieneneii l'üiif Heften hatte dei' Verfasser eine sorgdaltige Beschreibung<br />

der in der .Münzstätte Neapel von der 2. Hälfte des 13. bis Ende des Ut. Jahrhundeits aus-<br />

gegebenen fiejiräge xcröffeiitlicht. Mit dem 6. Hefte wird der zweite Band begonnen, der<br />

eine /.usaininenstelluiig der Tätig'keit in den kleineren Münzstätten des Königreichs Neapel<br />

bieten soll, ein dritter Band wird den Münzen von Sizilien gewidmet sein. Das 6. Heft<br />

bi'ingt null eine riiersichtskarte der Münzstätten im Neapolitanischen, ein Verzeidmis der<br />

Munzherien. die sich ihrer bedient haben, sowie Nachricliten über Alvito. Ainatrice. Aquila,<br />

j\tri. Axcila. Barletta. Belmonte und Brindisi. .leder Alisclmitt hat seine historisch-topo-<br />

graphische Einleitung, welcher sowiihl das alte als das gegim würtig' übliche Ortswaiiiien bei-<br />

gegeben sind, dann fol.üt die Beschreibung- der (iejiräge nach der <strong>Ze</strong>itfolge und ihrer MUnz-<br />

g-röße unter Jieigabe der alten Beneiinung. (Gewichtsangaben werden nur vereinzelt geboten;<br />

sie sollten reichlicher sein, um den späteren Aufbau einer Münzgeschichte zu ennö.srliclien.<br />

Ich verweise auf .'s. OI/O-J. wo (i ( iohlinünzen als mnltiplo di Tari (V . davon<br />

3 ohne<br />

(m'w ichtsangalie und ein Stück als 'Pari ?! mit 070 i/ lieschrielien werden. Wäre auch das<br />

(iewieht der beidi'U eisten im Durchmesser größeren .Stücke angeg-elien. so ließen sich wahr-<br />

scheinlich alle in ein System liringen. Das (^lewicht des Tari zur <strong>Ze</strong>it Karls I. atd" rund<br />

070 1/ angenoinnu'ii. wären die drei Stücke mit 1-33. l-4."i. lib ;i Schwere als Do]>peltari<br />

aiiziis|irechen. wiihrend die noch größeren niangels einer Gewiehtsangalie niiliestinimt bleiben<br />

müssen.<br />

Die an zweiter Stelle genannte Abliandhiiig ist ein Ausschnitt aus Cagiatis Hauptwerk<br />

lind gleichzeitig eine Vorarbeit, welche unter anderen die Münzstätten von Cosenza. Catanzaro<br />

l'iz/d. Reguio usw. behandelt.<br />

Dem \'erlasser ist ziiiii Fortgang- seiiiei- mit Jugendlicheni Feuereifer nnteriiommenen<br />

scln'iiieii .\rbeit \(iller Erfolg zu wünschen. Liisthi/i r. Khi tn/rcutli<br />

8 V. Casagrandi, La pistrice sui primi tetradrammi di Catana e sull' Aureo<br />

della collezione Pennisi. Con osservazioni sull" antica monetazione di<br />

Catana- Aetna, (atania l'JH, 8° 30 SS. und eine Tafel.<br />

Das lateinische ^»/.^///.i- und das italienische 2^htric


Lirciarisi-lic Ari/.i-i;;rn 200<br />

leicht jcinaiul ;ilinlicli irlaulM-ii. Dicsr klciiii' Fisi'liüatriiiii;-. als ilcrcii cisciitliclic Heimat, wie ich<br />

"•laulic. (las mittcliaiiilisclii- .Meer aii.iicsclicn wird, ist iiacli ilciii Vi'i-tassci- ..in der Weite des<br />

niäclitijreii (iolt'es von Cataiiia iS. -J-J, /uliaiise-. .Ijicl wer in den Diu-reii zu lesen versteht-, fuliit<br />

der Verfasser fort, .finilet die Alisicht heraus, in der auf dem alten Tetradrachmon Katanas<br />

mit dem menschenköiptiL'en ."^tier die pistrix .ireuählt uoiden ist: diese kann ledijrlich auf einen<br />

Seesie^' hezoiren werden: also s(]ll dieses Tetradraclmniii an '-etr:i. auch das auf einen 1 Irnc'kfehler zurückzuführen ist. dar> S. .'l nelirn<br />

Katana als einer See doch ireiiau sei- die lüile L'elndit hat. auf dem \\'e:;e durch diese <strong>Ze</strong>it-<br />

i*chrift der lÜldioihek uij>erer ( ;e^ells(•llalI in einem Kxem|iiar zn:;,änL''lich zu nnichen. fol:;t in<br />

eiii.'eiii Druck auf nahezu vier Siiti'ii ein \'erzeicliiii> seiner auf Sizilien lieziit:lichen .Vufsätze.<br />

I( . hllhifsihr/.-<br />

9 J. N. Svoronos, Entstehung und Bedeutung des zweiköpfigen Adlers<br />

des byzantinischen Kaiserreiches. TTui; fffwiiHii k«! ri oiiuaivti o i^iKtcpaXoc dexoc<br />

TOM Biitcivrioe, lir. >° liT >S. mil IT .\liliildun:;cn im Text .\tlien. \'erlajf dei' llestia lül 1.<br />

I.aden)irci> _'<br />

1 »rachmi'H.<br />

Dem \'erfas~er. der mit dri' Direktion der staatlichen Miiiizensanmihmucn in Athen jetzt<br />

auch den Vorsitz in der .\rchäohiL'i~i-hiii Kommission -cles Iveiches- M'rliindet und auch friiher<br />

wiederholt seine lieirainnr,' in den Djeiisi der siaatliciieii Kiinst|ille;;-e und d:imit verluindener<br />

Ta.L'esfra.^'eii v'eslellt hat. ist sein 'riiema nic-ht liloü eine SaclilVaL^i'. und er liehandelt es auch<br />

nicht lilot von w issinsrhalllichem Maml|iiinkl aus. \'ielmehi' liandell es sich ihm soi:ai- in erster<br />

Linie um die rein |ioiitis,-!ii- I'kcjc: oI. es niiinüch sich ein|ifehle. das lieiitiL'i' \\'a|i|iei] < iriei'henlamls<br />

durch den livzaiitinischen Dopi.eladier zu ersetzen, und oli die Kntsteliim'js:;escliii-hti- des Doppel-<br />

adh-rs diese Wald reehtfeiii-e.<br />

Denn es ist \oii nainlial'ten t.eleliiliu die .MeiuiiiiL: \eitieten wcmlen. ilali' die Usmanen<br />

mit der Vi-rwendiih'j de- I (.ippilaillii s :Md .Miinzin niiil auf Deidistiicki ii in restiin>;slianteu im<br />

XIII. Jahrhiindeii den Kvzantinein zin oj-ekomnien si-jcn. und ilali sie dieses .Mofi\ \ciiimtlicli<br />

.hillitisclien- liauresten des II odei ll|. .lahrtausends \. ( lir. nach^i'ahmt hiitten. S\(ir


-10 Litciai-isclic Aii/.ci.L;('n<br />

die zwei Adler, die auf driii dcl|)liiscl]iii Oiii|ilial()S stcljcn:<br />

die Vcrwciidiinn' des OiiijiliaNis mit den licidcii Adlern aid' einer Münze der .Stadt Meresse durchsehen, da ich mich eiiiirehend mit der u-roßen Sammlnn;;- byzantinischer<br />

l'ionbi l>el'aßt habe, welche die kaiserliche .Münzensammlnnjr in Wien besitzt.<br />

liier möchte ich z. li. frajjen, ob n. Ii02 Tat', XXV .j in Südfrankieicli jrefuuden) nicht eher<br />

römiscli zn ueuiien sei; es hambdf sieh mn eine etwa dem IIP oder IV. .Tahrhundert ansrehöreude<br />

Piimlinin; nnd beim Xachsclilauen imPerliner Inschriftenwerk finde ich es wirklich ebenso taxiert:<br />

XIII KlO-.M, i>l (,|,,ii iVSTINi, aber so -ewiß nicht richti-).


Literarische Anzfig-en 211<br />

Die Mono^n-aninic ii. mi Taf. XXV (> und ... 604 Taf. XXV 8 l.abe irli jrlcicli hei... (..stc.i<br />

Ansehen •Pu)Mav(ö)?uudEipnvri;r('l.scii; iljc lleraus,!,'ebpr lesen ebe..so, abei- mit ei.ie.ii Fiage-<br />

zeichen; indes denke ich, (tat lü.- die Walnsdieiniiehkeit dieser Auflösi...er be...erke..: .on distinjrue le.- lettres uu, A. 0. N. Y. K. E. T"<br />

If. KitliU^rlirk<br />

11 Lauri O. Th. Tudeer: Die Tetradrachmenprägung von Syrakus in der<br />

Periode der signierenden Künstler. S. \. aiw der <strong>Ze</strong>itsehrift für Xu.nismatik.<br />

Berlin. XXX. Jiaii.l 2ÜL' SS. 7 Tafi'ln: UM:!; zu beziehe., diiich krafte auf sich le.iken. ebenso auch irewisse Miinz-<br />

themeii i.ii-hts a.i Aiiziehunirskraft ei.ibiiße... In den -IW Jahi-en seit Evans Aufsehe., erreuender<br />

l'ublikation ist das Material erheblich vern.ehit woiden dei- \'cifasser kennt mehr als 700<br />

liieher gehörende Stücke — , und das Ilurcharbeiten des 'ri.e...as du.ch veischiedeiie l'oischer<br />

und von verschiedenen Seiten her hat srewiß viel seit Eva.is zur Auiliellunir und Slchtuiii,' des<br />

Stoffe» bei^'etraL'er..<br />

l)er Verfasser hat a.ißeronlentlii-hen Fleiß auf da^ Studium der stilistischen I'i-ajren<br />

auf^fewendei und bekundet eine scharfe l!e(ibachtun:.'sir:ibi'. deren .Vußeruiiueii alle üeachtunjr<br />

venlienen. Er hat dan... und dies ist sein wiclitii.'stes und virtuos i;eha.idhabtes Ulilfsmittel<br />

für die Err)rterun^ dieser schw ieriiren Fra^'e... den Zustand der Stempel in den veisehiedemii<br />

I'lia.sen ihrer Verwe..di.i.{.', wie >ie sieh aus den eihalti'ueii Stücken ersbeso.iib're ihre \irletzi.n;;e.i. ...it in Kei-hnuni; j:ezo5;eii. I)e..n S. :?lGi<br />

,im Gefrensatz zu der iilteri'.. Auffassun;:, daß Ste.n]M'lLrleielilielt ^icii für \'orclii-istliche .Münzen<br />

„nur vereb.zelt konstatieren liißt virl. I'ick. Münzi'U NoiilLriieehenlands I IX: v. Fritze, Klio<br />

„VII .')<br />

. sehen wir, daß es sehr viele .Münze aus einem imd demselben Stempel dljt iVfrl. I{ei;ll.i


212 Literarische Anzeigen<br />

Weise ihrer endgültigen Beantwortung näher gefrtlirt werden können, zumal die Stempel von<br />

Vorder- und Kücksoite nicht unlöslich miteinander verbunden waren, sondern je nach ihrer<br />

vollstiindigcn Abnützung ausgeschieden und durch neue Stempel ersetzt wurden; so kann auf<br />

rein empirischem Weg, bei genügender Anzahl von Exemplaren, sich eine Kette ergeben, in<br />

der Vorder- und Rückseiten einander in ihrer wechselnden Abfolge binden. Gegen die Richtig-<br />

keit des Gedankens ist soviel ich sehe, überhaupt kein Einwand möglich; er verstellt »ich<br />

a priori und auch ohne lieweisniaterial für jede antike Münzstätte und für jede antike Münz-<br />

n'ihe, schon aus rein praktischen Erwägungen heraus. Wie weit wir diesen Gedanken für die<br />

Feststellung der Abfolge nutzbringend machen können, muß sich selbstverständlich in jedem<br />

einzelnen Fall aus dem gerade verfügbaren Beobachtungsmaterial ergeben. Und da liegt die<br />

Besorgnis nahe, daß wir uns bei Feststellung von Stempelgleichheiten leicht zu viel Kraft<br />

zutrauen. Das vom Verfasser angeführte Bei8j)iel eines Fundes von 61 völlig stempelgleichen<br />

Goldmünzen des Lysimachos beweist meiner Meinung nach gar nichts für oder gegen; denn es<br />

handelt sich hier um einen Geldjjosten, der aus einem Münzamt frisch bezogen, der Vergrabung<br />

zugeführt worden ist, bevor er irgendwie in den Geldverkehr eintreten konnte. Und so können ,<br />

andere Fälle von Steinpelgleichheit großenteils gleichfalls auf Schatzfunde zurückgehen, Schatzfunde<br />

mit noch nicht vollständig aufgelösten Partien des nämlichen Produktionsstockes. Immer<br />

uu'lir hat sich mir im Lauf der <strong>Ze</strong>it die Vorstellung aufgedrängt, daß unser Besitz an<br />

griechischem Wertgeld doch großenteils auf die verschiedenen Schatzfunde zurückgeht, daß<br />

also die Einzelfunde von Münzen — sie mögen unseren Augen noch so zahlreich erscheinen<br />

und sie mögen auch noch so viel wichtiges Material bringen — keine entscheidende Rolle bei<br />

der Konstituierung des Gesamtbildes haben, das unser gegenwärtiger Besitzstand aus den<br />

verschiedenen Museen und Sanuulungen zusammengenonunen uns zeigt. Das paßt so ganz zu<br />

der Lückenhaftigkeit und ungleichen Vertretung aller Art antiken Fundmaterials, wie es sieh<br />

überall in klaffenden Lücken und daneben in Überfülle au zerstreuten Punkten zeigt, und legt<br />

den J^chluß nahe, daß unser Besitzstand an griechischem Wertgeld uns zwar über die den<br />

Weltmarkt beherrschenden Geldreilien ziemlich unterrichtet und außerdem eine Unmasse anderer<br />

Sorten uns vorführt, aber auch nicht ungefähr ein getreues (ipsamtbild des antiken Münz-<br />

bestandes liefern kann. So wird uns klar, daß die reichere Vertretung der Tetradrachmen<br />

von Alabanda = Antiochia allein durch den Fund von 1759 im syrischen Laodikeia geschaffen<br />

ist, daß das allmähliche Auftauchen je eines Fundes von Tetradcachmen von Erythrai und<br />

von Skostokes unlängst deren Marktjjreis empfindlich herabgesetzt hat, und noch deutlicher<br />

weisen aus dem erhaltenen Münzvorrat einzelne heute als Unica ^^vie z. B. das aus den<br />

von Mithridates an die italischen Bundesgenossen gezahlten Subsidien geprägte) oder nur in<br />

zwei oder drei Exemplaren erhaltene Prägungen auf den wahren Sachverhalt hin.<br />

Um aber den Faden wieder aufzugreifen und die Möglichkeit oder Häufigkeit von<br />

Stempelgleichheiten zu erörtern, so wäre auf die zahlreichen Schatzfunde sizilischen und<br />

syrakusischen Silbers zu verweisen, aus denen ungezwungen Gruppen stamm- und stempel-<br />

gleicher Gejn-äge zu erklären wären. Diese Verteilung von Schatzfünden auf die einzelnen<br />

Münzkabinette zu verfolgen wäre freilich vielleicht höchstens bei den jüngsten Funden möglich;<br />

der Verfasser hat, wenn ich recht sehe, mit derlei Nachsuchungen sich überhaupt nicht befaßt.<br />

Also wie gesagt, icli darf gar nicht daran zweifeln, daß verschiedene Konstatierungen von<br />

StemiM'lgleichheiten syrakusanischer Tetra- und Dekadraclimen zu erwarten sind. Wenn wir<br />

aber bedenken, daß der Autor im ganzen etwa 700 Stücke studieren konnte, und diese 700<br />

Stücke sicher aus einer Anzahl von Schatzfünden und Einzelfunden gewonnen worden sind,<br />

also aus verschiedenen Rinnsalen der ("berlieferung, dann nmß num doch durch die Behauptung<br />

des^Vcrfassirs sehr überrascht sein S. 210), ,.die Anzahl der erhaltenen Münzen aus einem<br />

„Stenijicl variiere zwischen 1 und 53 in betreff der Vs. -Stempel und 1 bis 38 in betreff der<br />

„Rs.-Stini|Hl: im Durchschnitt haben wir 19 Exemplare aus jedem Vs, -Stempel imd 10 Exem-<br />

„plare ans JimIcui Rs. -Stempel". Dieser Behauj)tnng Glauben zu schenken, wird also so lange<br />

einigermaßen schwer fallen, als nicht das dem Verfasser vorgelegene Material nochmals über-<br />

prüft ist. ])ii-;i' Ulli iprüfung ist mir nicht möglich, einmal weil sie sehr viele <strong>Ze</strong>it erfordert,<br />

dann weil ich ^^ciii Material zu einem in'cht unerheblichen Teil mir nicht beschaffen kann; sie<br />

ist aber darum, weil -ic nicht im Rahmen einer pflichtmäßig zu besorgenden Anzeige in dieser


LiterarUclie Anzeisrcn 213<br />

<strong>Ze</strong>itschrift zu bestreiten war, niciit etwa üherflüssi",'. iJurcli die seit langen Jahren und mit<br />

großer Umsieht im Berliner Münzisaliinett aufjresainiiiclte Menge von Oijisaliiciissen und Literatur<br />

eiDScIilie.biieh der Verkaufskatalogi' ist die DurclifViliniiii; von 'I'udecrs Arlicit dort möglicli<br />

geworden; daher wird auch ilire NaeliprUfung mit voMeni Erfolg elien wieder nur in Berlin<br />

aasgefiihrt werden können.<br />

Am meisten kommt der Verlasser unserem Bedürfnis naeli einer Ül)er|)riifung der von<br />

ihm behaupteten Erlialtunsrsziistände der einzelnen Stempel zur <strong>Ze</strong>it ihrer Verwertung durch<br />

Beisehlut einer Lichtdruektafel i'ntgegen: die Tafel VII ^zur Entwicklung der Stempel-<br />

verletzungen- entsi)ringt einer glüeklichen Eingel)ung. Aber weder die Auswahl ihrer Objekte<br />

noch die Beschränkung auf eine einzige Tafel wird gutgeheißen werden können. Wenn z. B.<br />

wiederholt nebeneinander je eine Prägung aus dem noch intakten und aus dem bereits ver-<br />

letzten und seiner Ausscheidung entgegengehenden Stempel zur Abbildung gelangt, so kann<br />

derjenige, der — ohne die geringste Voreingenommenheit und aus langer Erfahrung heraus —<br />

das Erkennen der Identität von Stempeln fiir eine schwierige und imr allzu leicht strittige<br />

Sache ansieht, keine Beruhigung dabei finden. Das ansprechendste Beispiel der ganzen Tafel<br />

dOrfte n. 2 (a, ß, yj sein, die auf S. 132 fg. sich bezieht. Dort sagt der Verfas.ser:<br />

.Bei der Ausprägimg von 34 '<br />

Wagenseite<br />

12 und Kopfseite 17; und 3ö Wagenseite 12<br />

-+- Koi)fseite 18t ist der Stempel unverletzt,<br />

bei 86 (Wagenseite 12 -+- Kopfseite 19^ ist<br />

ein kleiner Kiß vom Ellenbogen der Nike zum<br />

Treil)8tabe wahrzunehmen.<br />

„Bei den einzelnen Exem|)lareii der .\r. 37<br />

(Wagenseite 12 -+- Kopfseite 23 , die in be-<br />

sonders großer Anzahl auf uns gekonunen und<br />

wahrscheinlich also auch in größerer Anzahl<br />

als sonst geprägt worden ist, können wir dann i<br />

das Wachsen der Stemiielverletzungen in I<br />

allen Einzelheiten verfolgen: der Kiß ent-<br />

wickelt sich nach obeii quer über das (iesicht<br />

der Nike un


214 Literariselie Anzeigen<br />

sind und dessen — gleichfalls selir eindringliche — Studie am ehesten mit Tudeers Monographie<br />

verglichen werden darf, erleichtert nun allerdings ausnehmend das Verstehen seines Vorganges<br />

i)v\ der Ermittlung der Geschichte einzelner Stempelexemjjlare ; als Seltman z. B. (Nomisma<br />

IX 13) die Tatsaclie konstatierte, daß die von ihm in seiner Grupj)e E vereinigten 32<br />

m. 131 bis n. 172) Statere durcii 133 Exemj)lare vertreten werden, drängte sich ihm die<br />

Beobachtung auf, daß eine große Anzahl dieser Münzen aus denselben Stempeln geschlagen<br />

worden sein müsse: so beobachtet er einen Kückseitenstempel, den er mit ? 8- bezeiclmet, in<br />

Verbindung mit den Vorderseitestempeln ,<br />

BV n. IGü in 1 Exemplar<br />

BW n. 170 in 4 Exemplaren<br />

BX n. 171 in 7 „<br />

n. 172 in 7 „<br />

Bei der Verbindung nn't dein Stempel 15W begann, sagt Seltman, der Rückseiten-<br />

Stempel SS- zu reißen. Der Si)rung ist auf n. 17Üb nicht zu erkennen, zeigt sieh 170 e als<br />

ganz dünner Spalt, erweitert sich 170 a und d. und erhält bald — bei seiner Verbindung mit<br />

der Vorderseite BX — einen Gefährten in einem zweiten Sprung n. 171 f und g. Der Rück-<br />

seitenstempel ?fl- wird darum aber nicht verworfen, sondern ausgebessert. „Tlie engraver then<br />

l)roceeded to w ork away so much of tlii^ field at tlie side of tiie thunderbolt as to leave a raised<br />

F on tlie die even as a raised A had jjreviously been left. Tlius in tliis tliird State the 8*<br />

gave coins with FjA incuse, just, as in its second State it had given coins with A incuse. Of<br />

its first State coins we liave no examples left^. Es sind dann doch so viele Exemplare aus<br />

dieser Reihe, sei es bei Seltman, sei es aus den durcii ihn angeführten, leichter erreichbaren<br />

Katalogen in Abbildung zugänglich, daß man sieh ungefähr ül)er die Berechtigung seiner Auf-<br />

fassung orientieren kann.<br />

liiiic reichere illustrative Ausstattung wäre also nach meiner Meinung gewiß im Inter-<br />

esse aller gelegen gewesen, die den Ausführungen des Verfassers folgen wollen. Wenn das<br />

hier bemerkt wird, soll damit lediglich zum Ausdruck gebracht werden, daß numismatische<br />

Studien, die leider nur an einen kleinen Kreis sich wenden können, durch amtliche Mittel<br />

stärker unterstützt werden müssen. Sie soll al)er nicht gegen die Arbeit selbst gerichtet sein,<br />

deren treffliche Schulung und Methode in sorgfältigem Lesen zu betrachten sich sehr empfiehlt.<br />

Einblick in sie wird sich daher aus methodologischen Gründen auch für jene Xumismatiker<br />

em])felilen, die ihr Thema selbst weiter zu untersuchen niclit entfernt gewillt sind.<br />

Hinter diesen wichtigen Erwägungen treten alle Einzelheiten zurück. Auch sie werden<br />

noch genauer zu i)rüfen und dann zum Teil als Gewinn einzustreichen, zum Teil als zweifel-<br />

haft abzulehnen sein. Ebenso wird das Material noch ab und zu vermehrt werden können.<br />

Cujaiujv sieht Verfasser S. 210 als dorischen Namen an, was wohl nicht angeht. Er hätte z. B.<br />

noch Inscr. (Iraec. XII 5 n. ,'-!St8. IG und 997 aus Tenos und XII Ö n. 293, 40 und 525 aas<br />

Tliasos oder die delisclien <strong>Ze</strong>ugnisse für den Sarapispriester Zujöiuiv Eün^vou«; Oivaio? (vgl.<br />

KircliMcr I'rosoitogr. Attica n. 13302) anITiliren können. Sein augenscheinlicher Zweifel an der<br />

Kiclitigkeit der Lesung des Beamtennamens auf einer Kupfermünze des Wiener Münzkabinetts<br />

n. 1 1G77 Cujaiuivoi; (so von Eckhel gelesen, vermutlich von dort zu Mionnet Suppl. III 351<br />

gewandert, dann von Schlosser wiederholt und von Münsterberg in die Beamtennamen auf grie-<br />

chischen Münzen S. 40 herübergenonnnenl ist berechtigt; zu lesen ist vielmehr genau wie auf<br />

n. llGiSG ZfiZ[Tpi] ßNoZ. Daß Maicr den Namen in seine Verzeichnisse nicht übernommen hat,<br />

darf nicht Wunder nehmen, da er sich auf die Silberjjrägungen beschränkt hat. — Die Aus-<br />

führungen über den vermuteten Künstler Phrygillos bedürfen, so wie sie Tudeer sehr scharf-<br />

sinnig eingeleitet hat iS. 225^. doch wohl vorerst der Klarstellung dessen, was 0puTiXo(; bedeutet.<br />

Daß das ein Fink sei, kann nicht auf das lateinische frigiUa oder fringiUu sich stützen, wenn<br />

es die Etymologen richtig von /"W^oizwitscliern) ableiten. Wilhelm Kubitgchek


Wilhelm Kubitschek<br />

Gustav Richter<br />

Nachruf, gesprochen in der Monatsversammlung der <strong>Numismatische</strong>n<br />

Geseilschaft 19. November 1913<br />

Am !•. Oktober haben iiielirere Mitglieder unserer fieseilseliaft unserem Freunde<br />

Major Gustav Piiebter das letzte Geleite zu seiner Kuliestiitte :iuf dem Badener<br />

Friedliof jjjegeben und im Namen unserer Gesellseliaft einen Kranz auf den Sarg<br />

niedergelegt. Die<br />

Nachricbt von liieli-<br />

ters Tode hatte uns<br />

vollständig iiber-<br />

ra.selit und erseliUt-<br />

tert, wenn wir uns<br />

auch schon seit eini-<br />

ger <strong>Ze</strong>it über sein<br />

Befinden Sorgen ge-<br />

maeht hatten; aber<br />

sie war doch so<br />

unerwartet gekom-<br />

men, daß uns die<br />

Eriimerunganunsi'r<br />

letztes Bcisaiiniieii-<br />

sein lebhaft crgritV,<br />

ila wir ihn nocii<br />

wenige Monate frü-<br />

her, unmittelbar vor<br />

den Somnieifericn.<br />

Voll Ilon'niingcn und<br />

J'liiutii, \


21(5 Wiiliclni Kul>itscliek<br />

Miijor Richter ist, wie so manclies andere Mitglied unserer Gesellscliaft, und<br />

darunter die besten, aus einem Beruf zu uns gelangt, der wenig Zusammenhang mit<br />

den geschichtlichen oder ästhetischen Zielen haben kann, die die Numismatik ver-<br />

folgt. Er war seiner Fachrichtung nach Mathematiker und Techniker, seinem Beruf<br />

nach Militär, und war noch obendrein — w'cr weiß zu sagen, ob das seinen Ent-<br />

wicklungsgang glücklicher oder weniger günstig bestimmt hat? — durch die Laune<br />

des Schicksals lange Jahre von Wien oder anderen Kulturzentren ferngehalten<br />

worden, bis er durch den Übertritt in den Ruhestand alle äußeren Fesseln durchbrechen<br />

und sich ganz seinen literarischen und Philanthropen Idealen widmen<br />

konnte.<br />

Richter ist im Jahr 184G zu Wien geboren und 18G6 als Leutnant aus der<br />

Militärakademie von Wiener- Neustadt ausgemustert worden. Er hat den Feldzug<br />

dieses Jahres mitgemacht und trat nach seinem Abschluß, erst 2]jährig in den<br />

Militärschuldienst, für den er sich durch Neigung und Begabung sowie durch die<br />

Freundlichkeit seiner ])ersönliclien Erscheinung besonders em))fehlen mochte. Näher<br />

bin icli darüber lücht unterrichtet, vor allem weil Major Richter in seiner großen<br />

Bescheidenheit von seiner Person am allerwenigsten sprach, so mitteilsam er sonst<br />

auch aus dem Schatz seiner Erfahrungen geschöi)ft hat. Lediglicli aus seiner Militär-<br />

beschreibung (Grundbuehsblatt) her habe ich die Daten seiner Verwendung während<br />

des Militärdienstes kennen gelernt. Sie zeigen wieder ein Beispiel des häufigen<br />

Wechsels von Garnison, Trupjjendienst und Schule, durch den der Offizier praktische<br />

Erfahrung sammeln und damit selbst wieder der Ausbildung und Schlagfertigkeit<br />

unseres Heeres nützlicher werden soll. Seinem besonderen Wunsch entsprach es,<br />

daß er in den Jahren 1873 und 1874 in den Stand gesetzt wurde, ausschließlich<br />

seinen Studien an der Technik iu Wien sich zu widmen. Nicht weniger als fünf<br />

Zuweisungen an die Schule: zuerst an die Truppendivisionssehule in Lemberg,<br />

dann an die Kadettcnschnle in Kaschau, die Militär-Oberrealschule in Weißkirchen,<br />

die Kadettenschule in Karistadt und endlich an die Militärunterrealschule in Kaschau,<br />

wechseln immer wieder mit der Verwendung bei der Truppe. 15eim Austritt aus<br />

dieser Schule (1899) wurde Richter mit dem Militärverdienstkreuz für vorzügliche<br />

Dienste in Erziehung und Unterricht ausgezeichnet. Seine letzte Zuweisung erfolgte<br />

1892 nach Nevesinje. Dort blieb er bis zum Jahre 1890, in welchem er über seineu<br />

Wunsch und mit besonderer Anerkennung seiner pflichtbewußten und vorzüglichen<br />

Dienstleistung in den Ruhestand versetzt wurde.<br />

Der Ruhestand gab ihm zurück, wonach er sich gesehnt hatte, die Freiheit<br />

seiner <strong>Ze</strong>it und seiner Bewegung, die er um so höher einschätzte, als eine unbe-<br />

zwingliche Sehnsucht ihn erfaßt hatte, Völker Länder Städte kennen zu lernen<br />

und das, was Sprache Geschichte und Kunst dort geschaffen oder erhalten hatte,<br />

nachdenkend zu betrachten. Noch 189,") trat er eine ausgedehnte Reise nach Rußland<br />

an, ISOC) besuchte er Griechenland und den Orient. Es folgten andere Fahrten und<br />

Reisen, zum Teil recht abseits der Linien, die der Reisestrom zu nehmen pflegt;<br />

allein oder in 15egleitung seiner Gattin, wie z. B. auf seinen beiden Bereismigen<br />

Spaniens und Nordafrikas, oder von Freunden, wie auf seiner Japanfabrt 1910. Er<br />

liewalirte sich bis zu seinen letzten Reisen eine beneidenswerte Aufn.ahmslTdiigkeit<br />

und liraclifc Scjiiitze der Erinnerung heim, die freilich nun mit ihm ins Grab gesunken


Gustav Kichtpr 217<br />

siml. An unseren Tiseliabonden bedaclitc er uns mit dem Ertrag- seiner Jleisen:<br />

er zeigte uns seine Münzen uiul bot aueh ab und zu Mitteilungen seiner lleise-<br />

eiudrlieke; das Interesse an diesen frisclien und nie alltäglichen Mitteilungen war so<br />

groß, daß der Vorstand der Nnniismatisclien Gesellschaft wiederholt sicii liestinnnt<br />

sah, ihn um eine ausführlichere Skizzierung seiner Reisen an unseren Vortrags-<br />

ahenden zu bitten; diesen Wünschen ist Major Richter, wenn seine <strong>Ze</strong>it es erlaubte,<br />

gern nachgekommen, mnl wir hatten jedesmal die Freude zu sehen, welches<br />

Vergnügen es ihm machte, in geordneter Kede und nach sorgfältiger Vorbereitung<br />

und unter Vorlage geeigneter Anschauungsmittel die Summe dessen noch eimnal<br />

durchzudenken, was er als (Jewinn heimgebracht zu haben glaubte: selbstver-<br />

ständlich mit besonderer ]5eziciiung auf die Numismatik.<br />

Mit der Samndung von Münzen hat Major Ivi(-iiter sich bes(niders intensiv<br />

erst in den Jahren des linhestandcs befaßt. Wie ich höre, hat das Beisi)iel und die<br />

Anregung unseres Mitgliedes, des llotrates Kimstantin von üanhelovsky, viel dazu<br />

beigetragen. In der .Schaffung einer .Münzsammlung pHegt unendlicii viel Kinzel-<br />

arbeit und Bemühung zu stecken. Fm sie der .MIgemeinheit nützlich zu maciien<br />

(und welcher .Mlinzsammler wünscht nicht, daß der Erfolg seiner Sannneltätigkeit<br />

iiim einen vornehmen oder vornehmeren l'latz in der Entwicklung unseres Wissens<br />

und unseres Besitzes sicluTc?), ]iHegt man sicii auf ein engeres Gebiet zu beschränken,<br />

in welchem man nach .Maßgalie äußerer l'mstänile und N'erliiiidniigeu und je nacii der<br />

eigenen IJefidiiginig in der kurzen <strong>Ze</strong>it, die ims dal'iir Itescliieden bleibt, das Hervor-<br />

ragendste leisten zu können hotfen darf. Nun hat .Major liiehter allerdings, seinem<br />

Zuge auf das l'ni\crselie hin t'oigeTid, keinen Augenliiick daran ge(laclit, bloß ein<br />

Sj)ezialgebiet zu kulti\ieren; aber er hat doch ein Gebiet vor allen anderen gepflegt,<br />

nändich dit; antiken .Münzen der Jinlen, und zwar, weil es ihm scliien, daß er auf<br />

ihm eine gewisse N'ollendung erreichen könne.<br />

Dieser .\ufgabe wandte er sein licstes Können und viele Mühe zu. Er blieb<br />

nicht dort stehen, wo die Münzsamndcr ihre Kenntnisse zu sammeln iiflegen, sondiMU<br />

er hat emsig Studien der altorientalischen Sprachen imd Spraciideidvmäler betrieben,<br />

hat aufmerksam


•21 Willicliii Kiiliitscliek<br />

diese Zui-ücklialtun^- j^eltoteii crscliciiicn ließen. Aber sein Urteil war /u streng<br />

gewesen und er zeigte sieh bald bereit, eine Auswahl seiner besten Judaica in guten<br />

Abbildungen zu vereinigen und einen kurzen beschreibenden Katalog diesen Abbildun-<br />

gen anzuschließen. Darüber vergingen wieder fünf Jahre und als Major l^icliter dazu<br />

kam, Xuin. <strong>Ze</strong>itschrift XLI (1U08) öö bis GG mit 2 Tafeln, seine Zusage zu eiflillen,<br />

konnte er über alle unsere Erwartungen hinausgehen und durfte in der Einleitung stolz<br />

sagen: „Seither ist es mir gelungen, verhältnismäßig besser erhaltene ^[linzen, ins-<br />

besondere sehr gut (>rhaltene Schekel zu erwerben-'; die beiden Tafeln sind dicht<br />

besetzt und Kicliter sagt: „ich iiabe selbstverständlich nur die besser und gut erhalte-<br />

nen Exemidare ausgewählt''. Jeder ^on uns weiß zu ermessen, welche Mühe und<br />

Energie Richter aufgewendet haben muß, um inzwischen mit solcher Schnelligkeit und<br />

so großem Erfolge eine Si)ezialsammlung von Judaica auszugestalten und zu vervoll-<br />

konnnnen. Daß Kichter, wie er auch sonst gern darauf bedacht war, in diskreter<br />

und rücksichtsvoller F(jrm die Zwecke der (iesellschaft zu f(irdern, die Herstellungs-<br />

kosten jener beiden Tafeln auf eigene Rechnung übernonnnen hat, sei der Voll-<br />

ständigkeit wegen noch beigefügt.<br />

. Der<br />

fernst, mit dem Major Kichter seinen numismatischen Studien nachging,<br />

und di(! willige Aufnu'rksamkeit, die or den Bestrebungen Beobachtungen und<br />

MitteiluuL^en anderer Samnder aus unserem Kreise sclienkte, machten ihn zu einem<br />

sehr gesehätzten Mitglied unserer (iesellschaft. Darüber hinaus gewann er unsere<br />

besondere Zuneigung durch den vornehmen Ton seines Verkehrs, durch eine<br />

ungemein gewinnende Art das (les])räch zu führen und interessant zu erhalten,<br />

sowie durch den reichen Schatz seiner allgemeinen Kenntnisse und Erfahrungen<br />

und durch die sonnigi' herzliche Art st'ines innersten Wesens, lud als er in die<br />

(Iruft gesenkt wurde, war es nicht bhtß Trauer um einen Vdniehmen. gleichgesiiuiten<br />

und tüchtigen Mitforscher und Mitarbeiter auf diesem (iebiete. das uns trotz ver-<br />

sehiedenei- l'xu'ufsstellungen kräftig vereint, sondern vielen unter uns war es, als<br />

ob uns ans Herz gegrifl'en wurde.<br />

A\'ir hatten einen Freund verloren.<br />

Fi'au Major Eleonore IJichter hat, ohne daß irgend t'ine testamentarische<br />

Bestimmung \(irgelegen war, aus eigenem Antriebe seine Münzsammlung in das<br />

Eigentum der <strong>Numismatische</strong>n Ceselischaft übergeben, die dadurch eine wesentliche<br />

VermeJM'ung ihres eigenen Besitzes an Münzen und Medaillen erfährt. Die Witwe,<br />

die wir oft in Begleilung ihrt's (iemahls an unseren Abenden begrüßen konnten,<br />

hatte aul.H'rdeni die (üite, einen Schrank zur Verfügung zu stellen, der jetzt unter<br />

Aufsicht des Oberstleutnants Adetter tür die Zwecke der ^lünzsamndung ada])tiert<br />

wii-(l, und den Druck eines in knapiister Form gefaßten Katalogs nn't einer Tafel<br />

in der Num. <strong>Ze</strong>itschrift durch Ibernahme der Druekkosten zu ermöglichen. Der<br />

N'orstand der Xuni. (ieseilscliaft hat die Sciienkung der Frau Jlajor mit herzlichem<br />

Dank angenommen, sie durch eine zweigliedrige Abordnung davon in Kenntnis<br />

gesetzt und mm auch ihren Namen in das Album der Stifter eingetragen.<br />

Die Sammlung des Majors Itichter iiat im Faule der <strong>Ze</strong>it Konzentr.itimis-<br />

versuclie geiii.-iclit. \'or wenigen .lahren hat er die mittelalterlichen und modernen


Giistax li'icIitiT 211)<br />

Stücko iiti^cstiilirii iiiiil >icli ;;;ni/, :mt' die iiiitikrn 1111(1 die liyziiiitiiiisclicii Münzen<br />

sowie auf l'rii^rnn^'tii und \\Crt/,eielien aus dem fernen Osten beseliriinkt, zu dem<br />

er eine Briieke waiiiselirinlieli Mm den antik-orientaliselien l'r;igiin^-en und Studien<br />

lier freseldairen hatte, l'j'n seiir saiilier und ;,'eiiau al)j;-efiil.Uer Kataloj:;' seiner Miiuz-<br />

sarnuiluii;:, iler auch die Durehmesser und (lewiehte jedes Stückes sorgsam regi-<br />

striert, liegt von llicliters ][and \or.<br />

Den gesamten Bestand faßte er im April lOl.'i uiig(>tahr so zusammen:<br />

1


Eduard Kadlec<br />

Inventar der Münzsammlung des Majors<br />

Gustav Richter<br />

Hiezu Tafel 1<br />

|/.ii,i;i'inulo srlc'St ist der von Major (riiMtav Hiclitcr liiiiKlsclirif'tlicli alifri'fafhtc Katalog.<br />

Die ciii/.i'liH'M Excin|ihirr sijiil sclir sorgtältijr uiul vollstäiulif; licscliriclicn; Diirclimosscr und<br />

(icwiclit sind rcj;chii,'ißi,y vrr/.cii'lnict: liin;ri',i-''('ii t'clilcii Aiijral)cii über die l'rovcnienz.pn. Herr<br />

Kadln^ hat die Jii'sc-Iuvibiing mit den Originalen vcrglii'lieii und durch Hinweis auf die zuge-<br />

In'irige IJtcratur ergänzt. Für den Drnek dieses Inventars seliien es ausreioliend. aus diesen<br />

IJteratiirnaehweisen meist nur einen zu wälilen und damit aueh einen Ersatz für die IJesehroibung<br />

zn bieten. Facligenossen wird diese Art von Orientierung vollkouinieu genügen; weitere Aus-<br />

knnft kann dann, wo sie für Zwecke der Forschung nötig sclieint. scliriftlicli oder durch<br />

fj'bersenihing von Abgüssen oder l^nrchreiliungen erfolgen. Hei .Stücken, die Major Kiciitcr<br />

selbst noch verölfentlicht oder abgebildet hat iXumisniatische <strong>Ze</strong>itschrift XLI I'.KIS Tf 1 und 2),<br />

ist auf seine Fnblikatioii verwiesen. Im übrigen scheint für den Fachmann ausfülirliclieres<br />

Ausschreiben der liuchtiti'l nicht mitig zu sein: ihm ist z. I!. tiir die erste .Spalte ganz geläufig,<br />

dafs Ileifi dessen Monnaies antiiines de l'Fs])agne ^1S7(); oder Dessewffy des Grafen Dessewffy<br />

liarliar penzei (l'.llOft'.) oder De la Tour ilessen Atlas de monnaies gauloises (1802; u. s. w.<br />

bedeutet. Voetter. bei den spätrömischen Münzen zitiert, liezieht sich auf dessen Besciireibung<br />

der Müjizen des Fürsten Windiscligrätz (I5and VI, 2. Teil Wien lHOoi. Einige Exenijjlare<br />

antiker Münzen, die dei' llervorhebmig würdig schienen, siml noch besonders verzeichnet<br />

(S. 208 fl'.) und abgebil(h4.<br />

Das folgende Inventar ist so angelegt, daß dem Ordmnigswort die Xunnner des Eichter-<br />

sclien Inventars vorangeht, der Literaturnachweis nachfolgt; dann folgen Durchmesser. Gewiclit<br />

und die Angabe des Metalls. Die im Anhang iS. 2o8 ft'.i genauer beschriebenen Stücke sind im<br />

Inventar durch einen (h-r Inventarnunnner vorgesetzten eingeklannnerten Stern i^^ und wenn sie<br />

anlM-rdeni auf Tafel I abgebildet erscheinen, durch einen Stern ohne Klammern ^ ausgczeichuet.<br />

llispania<br />

1 (iailes lleiss ;M7. K)<br />

2 Cordnba ebd. L",)8, i;<br />

(iailia<br />

S Massalia DessewflV Tf<br />

;» l>e la Tour Tf :). 7',t(i . f<br />

ohne üeiz<br />

I. Münzen der Oekumene<br />

,<br />

18 20 -1-10 K<br />

20 'J'JT K<br />

28 IT.<br />

11 17 .-Mi:! S<br />

18 ;)-2.") S<br />

Die Eedaktionl.<br />

10 Nemausus DessewflV Tf 28<br />

GOo<br />

28 12;!n K<br />

1 1 «oi (.') ebd. 20. 480 i:),17 7:)-tG<br />

3 Kenii ebd. .'), 124 13 7-2:Ht<br />

4 inoerti ebd. 22. ö.'vl 17 2(;r) S<br />

.") —<br />

(J — 1<br />

DelaTourTf.')0.'.l8(;C> 24 lo-.^S S<br />

)esse\\ iTv Pf. ;>1, 77.') 20 1 4(15 S<br />

7 — ebd. ];!. .•!.')1 ff. 25 1303 S


H: 12<br />

1»<br />

500<br />

14<br />

15<br />

10<br />

17<br />

49»<br />

1»<br />

22<br />

23<br />

20<br />

21<br />

19<br />

40<br />

42<br />

41<br />

2H<br />

29<br />

27<br />

Sl<br />

32<br />

(H« 33<br />

25<br />

2«<br />

24<br />

:i5<br />

34<br />

-4: 34><br />

39<br />

3«><br />

:}:3;<br />

54(<br />

5(»<br />

43<br />

45<br />

44<br />

4(><br />

47<br />

5-.'<br />

4s<br />

53<br />

54<br />

Italiu<br />

Iiivnitar di r Miiiizsaiiiiiiliiii.ir Gustav Uiclitei- 221<br />

|{uiiili-s ) (i,s s<br />

KöiiiiscL-kiiiiipani.scIi \ ;rl l'.ruv-<br />

liiT IlM. I is (;-7() s<br />

SoM'nzc llacbcrIiM Tf. 'id, l,s Ji 10:1:, ]<<br />

i:iik/erfre>s.i I.') l' lo K<br />

• iarn i'rf.liHi.-JC, Ii) oö) s<br />

Hcradea I1..M.K. I.^ fl'. Ki 1:! 1(17 s<br />

— •'!" \':ir. ? -Ji !'.'> S<br />

I.", o| i;.o.| s<br />

Jlt'fapoiitniii IJ.M.K. Inf. \ar. -J'.i Siüs<br />

(ianu.-ei'rf. lii-j. -':; -_>:! 7!i.'! S<br />

— •_'.-, Tf Iii-.>. 11 (i-Tii s<br />

— I!. .M. K. .'.:i ir. Var. -Jl 7.")l .^<br />

• iarnicei Tf. In;;. _'! -Ji.' 7-7() S<br />

P Ml> S<br />

l'at'.sliim l>. .M. K. IJ \',ir. IC, j 71i K<br />

Xyltaris (Jairiieei Tf. \us, c, 07 (;.5;} s;<br />

— (lie>e|iienT\ ||erl.jiillJ:eI<br />

\..') \ar.<br />

77 3Ie.ssaiia K. M. K. 4<br />

7.S -- ;;(;<br />

79 -- 10<br />

21 S-78 S<br />

l's 1G3U S<br />

21 7-2(;K<br />

2(; ] 704 s<br />

22 sk; s<br />

2;! so;; 8<br />

27 17!(; .S<br />

27 l(;-;!o s<br />

2;! 5-(;5 s<br />

2(i 17-21 S<br />

so Maiiicrlinl i;. .M K. .;i>lT. \ar.<br />

2.') 1701 ,S<br />

2S 1l> (Jl K<br />

XI Ii. M. K. .•;2fr. \ar. 2(;il;!2K<br />

74 Xaxii.s Ii. M. K. .'><br />

-j:; ] -|i s<br />

fix Sclliuis 1>. M. K. 7 22 7;i7 S<br />

69 — 2:; f. '_>!) 1(;-2S S<br />

59 Syraciisae Ii. .M. K. 11 IT. _>7 17-|(; S<br />

57 - .V] IT 10 ().(;,-, ,s<br />

•'7 — 17;» .•!112-57.S<br />

03 — ileiiiacli, llist. |iar<br />

iiionii. SO, 7 i'rr. I,<br />

12' l.-i M7KI<br />

5s -- 1!. .\l. K. ;il7 2C-, l(i-02 K<br />

«0 — •i.'^l fl'. 27 l(;-72 S<br />

«1 .''IC TJs. nline A 1.") 1-27G<br />

•-1: 02 — .Vill ff. Var. 27l;!;iOS<br />

73 Tauroiiii'iiiiiiii Ii. .\1. K. 1 1 17 ;515 S<br />

Maccdonia<br />

134 Xcapolis lierliii 1 IT. 1!) !ir,;! S<br />

133 - 12 IT 13 1-7S,S<br />

i;jo - Hfl'. 11 I ;)s s<br />

131 — II lS(iS<br />

132 — ~ i;i l'.)2.S<br />

12s Kioii lierliii lllfl". .ufeloelifi 12 Olli H<br />

110 Lctc Berlin ]', 20 ilS7 8<br />

IIS — ;10 2-2 '.\-4:i 8<br />

117 — .-il IT 22 S-r,2 8<br />

135 (»rfha^'oria lierlin 1 IT 21 lO II 8<br />

125 Acantlius(.') lierlin p. 170. l.'i Var.<br />

120 - p.<br />

12 2."iO 8<br />

17.'), S5 17 1-27 8<br />

139 Tcnnic lierlin :; f l.'i 2;;o 8<br />

129 .Mcndc Berlin 2 Var. IC 2 27 8<br />

137 l'oHdaea lierlin .'i 1 I 272 8<br />

I3S Arii|diiiM(lis lierlin l.')-r.l 21 S .'jS K<br />

113 AlexainliT I. Ii M K. ],. l.'iü, :,<br />

/ucirnal


999 Eduard Kadlcc<br />

14."> _':•.. Plimpi) II. 2-2- •-'.! Ks. r. vor<br />

der I'l'crdcliriist lic-<br />

,2:cndcs P -iO S'.KI K<br />

14!t Alexander d. (iroße Midier TC.<br />

U7<br />

151<br />

109<br />

HilOS<br />

90<br />

5, 221 2(; i7(ii; s<br />

- 7. .'iW III<br />

~ 7, 42!MOdessiis, 2!l<br />

- i^, 1871V. V:ir. '.Meseni-<br />

}m;0<br />

.')1<br />

Pick, Mdcsien 210<br />

iCallatisi 2S l(;-22 S<br />

294 — .Müller 'IT. it.öir, (Me-<br />

litala Tlies.sal.) Ki<br />

^150 -- 10, Ol;! Var. 27 1712 8<br />

148 — 20, 1504 2(1 lC)-8;! 8<br />

14l' - 22,1082 l(i<br />

lOr, l>liili|»iiIII. Müller Tr.2S. IM 2r, 17-17 8<br />

153 — (V) vsl. llead 11. N.-' 228<br />

,liiii.irliii.i;sk()]d' —<br />

1.<br />

iiaekter Reiter r. ; Mu-<br />

ten undeutliches IJei-<br />

zeieheu ] 7<br />

115 Deinctriiis roliorcel(^s Var. zu<br />

llead, (iuide 3TC. .'il,<br />

1(! 2il l7;io 8<br />

154 Aiili^oniis (lOiiatas llead, (Iuide'<br />

Tf. 41,5 ;!1<br />

155 — wie llead II. N.-' 2.!2<br />

Ko])f der Atlieiia in<br />

koriutli. Helm — Pan,<br />

Troiiaeuin aufrieiitend,<br />

1. B C, r. A, unten Mo-<br />

nogramm. 15<br />

Vier Landschaften : I. lierlin 18.<br />

IT'.i S<br />

.S-18G<br />

1(;-18 s<br />

KM 4 S<br />

-i-2i; 8<br />

.!-!IC> 8<br />

5(i7 K<br />

lG-;)7 8<br />

124 .Vudoleoii lierlin .Ki ff. Var. 2.') 12-5C) S<br />

127<br />

141<br />

150<br />

157<br />

i:5(><br />

140<br />

98<br />

104<br />

:J-JOS<br />

9(t<br />

97<br />

95<br />

94<br />

112<br />

15 Var. 32<br />

Rom, rrovin/ lierlin 20, 1 28<br />

Kaiserzeit Gaebler 583 f. 28<br />

— 501 ff. 27<br />

Telia Berlin 2.3 18<br />

Thessalonice Berlin 81—83 20<br />

Tliraeia<br />

317K<br />

1G-'.)S 8<br />

15-50 8<br />

9-'.U K<br />

8-35 K<br />

6-43 K<br />

4-OG K<br />

Aeniis 8traek 288. 24 lG-35 ;<br />

— \ gl. Berlin 2G ff. 23 12-G3 :<br />

Maronen Berlin 81 ff. Ks. oben<br />

undeutliclies <strong>Ze</strong>ichen,<br />

unten Monogrannn 18 4-!tl 1<br />

AI)dera Strack 21 28 1412<br />

— 152 22 8-75<br />

— — 21 i;-G7<br />

1G8 15 2-;!8<br />

Imljrus lierlin 18 14 2-!t5 1<br />

111 Inihrns<br />

113<br />

114<br />

119<br />

89<br />

88<br />

93<br />

92<br />

91<br />

S5<br />

106<br />

107<br />

85<br />

87<br />

SC)<br />

101<br />

102<br />

209<br />

123<br />

122<br />

121<br />

lis., V,<br />

cheliVi<br />

— 23 Var.<br />

Saniolliracc Berlin 4<br />

Thasns Berlin 114 f.<br />

Bi'izeichen Ei-<br />

120<br />

32 16-65 S<br />

100<br />

99<br />

Ityzantium<br />

—<br />

Berlin 4 ff.<br />

27<br />

18<br />

10<br />

5-31 S<br />

1-06 S<br />

110 Seljniltria Berlin 5 ff.<br />

12 1-53 S<br />

702<br />

739<br />

Yiminacinni, (lordian Piek 77 24<br />

— Valerian d. Ä.<br />

7-78 K<br />

Piek 190 27 10-85 K<br />

Istrus Piek 422, 1 18<br />

— 432, 1 18<br />

Marcianopolis Pick 975 2G<br />

Nico|iolis am Ister. 8everus Vs.<br />

Pick 1381. Ks. 1377 IG<br />

— 1972 Var. Es. nPOC I<br />

TPON (sie) 27<br />

Apollonia 's. u. n. 85i<br />

Mesenibria Berlin 1 ff'. aUgebro-<br />

chen 11<br />

— 15 ff'. 10<br />

I'ant icapaeum Berlin 137, 4 (Apol-<br />

lonia) neues Wertstück<br />

dieses Typus 13<br />

— B. M. K. 35 Var. 22<br />

— Berlin 28 20<br />

Ljsimaclius Berlin 59 38<br />

— Mi'iller 21(; 33<br />

— Müller 405 iPerganion)<br />

28<br />

— zu Berlin 1G3. Neues<br />

Wertstück: Goldstater<br />

mit den Tyjien des<br />

Tetradracinnons 19<br />

Rlioemetaleos I. Berlin 26 ff. 24<br />

Hadrianopoli.s, Gordianus III.<br />

26<br />

Cosoii(?) Berlin II 24, 4 ff. 19<br />

Thessalia<br />

1(H Larissa B. M. K. 33<br />

954 - Gl<br />

^Müö Thessali B. M. K. 5ff. Var.<br />

1»J6 — 83<br />

Illyriciim<br />

15S Apollonia Maier 79<br />

1(>0 «yrrliachium Maier 100<br />

101 — 388<br />

159 Daniastinm B. M. K. 1<br />

1(;2 B. M. K. 359<br />

230 Corcvra B. M. K. 377<br />

14 2-53 K<br />

14 2-08 K<br />

18 5-41 K<br />

35 16-78 S<br />

1^<br />

19<br />

4-63 S<br />

5-75 S<br />

9-13 K<br />

2-54 K<br />

13-92 K<br />

0-89 S<br />

6-82 K<br />

1-69 S<br />

6-45 K<br />

6-04 K<br />

13-88 S<br />

16-67 S<br />

17-07 S<br />

8-44 G<br />

10-38 K<br />

9-68 K<br />

8-44 G<br />

5-72 S<br />

6-09 S<br />

22 G-26 S<br />

23 8-19 K<br />

18 3-40 S<br />

17 3-33 S<br />

17 2-77 S<br />

23 13-21 S<br />

19 4-37 8<br />

14 1-68 S


Acariiaiiiii<br />

KJ!» Lfiiciis i;..M.K. Ciiriiiili i;;; i;il'-j sri:? s<br />

I(>7 AcHriiHiK's 1!. M. K. IC^ is -j] :,-2:) K<br />

171 Acfolia uiil!. M. K. I.'i f. i'(i .Mi'.lK<br />

172 Locri tlyiiociK'inidii 1!. M. K. I'.iN'mi.<br />

Iiivfiitiir der Miinz.SMiiiiiiliiii'/ t:iv IlicIitiT<br />

II -'• n s<br />

173 l'hocis 1!, M. K. s7 IV. I:; V, l' TV S<br />

HiM'olia<br />

17.". Haliartiis 1! M. K. :; is II TM S<br />

I7'.t Taiiairra ''_' IJ is s<br />

I7S — 71 f. IT L>.-. IJl'C, S<br />

177 — 111 L'l 11 11.") S<br />

KW Kiilxtra i;. M. K. :;i u; :;;;.-, ±i;{ — I--' \;ir. i:,<br />

K<br />

ICilK<br />

iüi En-tria 11. M. K. s; I'. rxiicii<br />

wir --'11<br />

-Jl 77.') S<br />

•-»•_'.'. Hisliara 1!. M. K. 1 17 .; .is S<br />

•_»•.'+ - .;! ir. iM-.-iiii.ii-t i:; ins ><br />

•2 - (;s| f. >,><br />

L'l 7<br />

l,s (Mil .<<br />

si.-| K<br />

;;:4si Narliiiliiiiiiii^ im (»liriil I I II.'i S<br />

2ls Aciriiia I!. .M. K. Il' IiIl'I IMil' S<br />

2I'.t — -2:', IT. Vs. /w.'i KiHiicT-<br />

inarkcn Is Il'l'T S<br />

K; i-)<br />

->.c)^) ><<br />

li:;! l'ii Il'-.'Iii .s<br />

22(1 ITT 11) MIl' S<br />

221 l'.i.'i l;i .-)-so S<br />

227 ('orinlliiis 1!. M. K. li; l'.'i s Tl' S<br />

UiS - - l'.M) l'1 SI)1 S<br />

22!» -- L'.Vi L'l S-.'id .>^<br />

170 L'i;r, 11' 117 S<br />

22s :;.'iii l'l' S ."i(I S<br />

2:U Sicyoii I!. .M. K. l'l' l'.'i ll'.l7 .S<br />

2:!2 - .•;! l.-i l'7(I .S<br />

2:t.". .'iL' L'l Il'iii s<br />

2:!:! Il'1 n; l'i;i s<br />

2:tl Arhaci I!. M. K. 1 l'.'i 1 1 l':;ii .S<br />

:i:2:!'.l Klis 1). .M. K. Uli IT. Var. l.'i Is l'-:iI S<br />

2:!7 iL'iir. Viir. i;s. L'l 11 ST S<br />

240 - - 1.'1l> lTi Il'IIT S<br />

2:!s — l:il l'.'i 11-:iI S<br />

2H — 1 IT \ai: l'1 TTl' K<br />

2.'.0 l.aci'ilac'iiion iJ. M. K. 11 l.'i l' l'.t S<br />

241» iL' IT MIT K<br />

212 Ariros 1). M. K..'m IT. 1;) l':1T S<br />

244 -- im; ir, ;M)i; K<br />

24:t Kpidaiinis 11. .M K. ICi'. Il' 1 l'T K<br />

24.". Tirjiis 1!. .M. K. .'i 11 IDT Iv<br />

245 Arcadi's I!. M. K. HC l'ii (M'.i K<br />

24(; s;; i.", l':!I .S<br />

247 (IcMnr 1!. .M. K. I f. IC, l' Sl' S<br />

:i:l»7:{ St.viiiiilialiis 1!. M K. l'IT. Var. 11 llT'i.S<br />

«•50 I!. .M. K. 1 111 II Sl ^<br />

CiTla<br />

2.".:! Ctiiissiis Svdrnniis In<br />

2.-.» CT<br />

2.".l (ioi'ljriii S\iiniiios C.'l<br />

2.".2 c;i<br />

2."..". liVltiis SviiriiiKis .'iC<br />

l'.'i lll'.iT S<br />

l'.'i Hl- l.'i S<br />

l'l' l'S 11-(;() S<br />

l'I '.I'."iII S<br />

l':! l'7 1()-'.is S<br />

'.»«1 riiacstiis v-I.Sv(ii-.iiins IS. L>1 l'I IM:', .s<br />

2.".(> l'olyrrliciiiiiiii .S\(ii(iii(is :l I II Il'sK<br />

2.".7 Hiisporiis iinlicstiiMiiii \\ ic 1!. .M. K.<br />

I'uiitiis |i. Sl'. :) l'.'i IC Dl' K<br />

2(;0 Colcliis i;. .M. K. I IT. 11 l':1I S<br />

•_'(11 ~ 1 IV. Il' l-S.'i S<br />

riiiidis<br />

2.'>s Aiiilsiis l;. .\1. K<br />

2.">'.t Cl'<br />

IS I (IT S<br />

:'l HCl' K


224 Eiliiard Kad<br />

raphlaj^oiiia<br />

•Ml Amaslris B. M. K. 1 ei ii (K; j^<br />

'.Mja SiiiojKi 15. M. K. 1 IT. Dicke U mni.<br />

1111 ty\)-, S<br />

2(53 — ]i. M. K. 10 Ks l


Ciliria<br />

94s Anazarliiis Claiulii» Ü.M.K. 1 2;! Il;i7 K<br />

32"> CcIciKlrris I!. M. K. .'s |i ii-,si ><br />

;W7 Mopsiis \\\v I). M, K. ; -_>(» (;•()(; K<br />

:{±> Tarsus, l'lianialiaziis 1!. M. K.<br />

Inventar diT Miiiizsaiiiinhinjr (^Jiistav Hiclitor 225<br />

-M -24 \()-i\-2 S<br />

323 — Datanus 1!. M. K. JII -J» KIM S<br />

321 -^ — :;(•, >] 10-18 s<br />

32t) - Mazacus li. .\I. K. .".1<br />

Var. lls. I. iiiilcn H -_>l lOTS S<br />

324 — Caracalla Ü.M.K. l'.i'.l :',\ l.!;!-.' K<br />

('H|i|inilociu<br />

33f Ariaralhcs IX. I!. M. K. J— i; 17 .! '.i; S<br />

iM Cafsarca I'cniitianws Nike r. -.'o (;:i;i s<br />

:J:32*J ~ ('DnniKxlns Js l-j;") K<br />

H:33U — Scjit. Srvcnis l'.l :lls s<br />

Syria<br />

;W2 ScIciK-iis IV. I'liilo|iator üal.r-<br />

lon IT'.i i'l' '.ii;I K<br />

3:U »cmclriiis II. Niralnr UM ir. J.! 1.! r,l S<br />

:w:. llss Var. .'L' ICIH S<br />

44(7 Alcxaiiili-r II. /.cKina =^ Nniii.<br />

/.t-rlir. lüds'iY.ii;) IC .;:;:, s<br />

iKUi Antiodiiis VIII. (Jivpns I!. M K.<br />

'.is,L>; iJalicl,,,, ii:;:; J7 ] |-,s.-, s<br />

:t:t7 riiili|>|>iis l'liihi.-,<br />

i |-7n .•<<br />

:}:34.', -^ (lanilins li.M.K..l(!l l'O 7(iIK<br />

;U« Ucrjtiis Klairal.al. 1). M. K.<br />

i:»L'n'. _'7 lOciiK<br />

347 — . '.i-.",(l K<br />

341 Tjrtis I! M K.;o \> .<br />

(^iililai'ii<br />

r.j i;>. l'ii s .",(; s<br />

4i»3. 4!H Titn'ria.s ila 11'.,<br />

Jiidaea<br />

Vs.anillals.MarkeLXF i'O l."ir,2 K<br />

4s9 Ascaloii li. M. K. .')0 tT. Kl ;; -_'(; K<br />

4l;iOK<br />

40r, Simon Maeealiaeus ''^ Kieliter<br />

'lY. I II, 21 -,(;.-, K<br />

KW — lüeliter Tf. 1 12 21 :)I7 K<br />

'.»47 — l!..M.K. 2(llT. 20 ÖIOlv<br />

40S .Toliaiincs Hjrcainis I. V) i'=<br />

Kleiner 'IT. ! I I 11 I'.l'.l K<br />

im .liidas Aiislobulii.s •' vi.d. Ü.M.K.<br />

1,. is8ir. 11 i;i7 K<br />

413 Alexander .laniiaeiis = llieliter<br />

'IT. 1 i:, u; 2i;."> K<br />

411 — li.M.K.ciiv. k; ;;i'.ik<br />

411 — = Kielner 'l'f. 1 IC, 1.', 221 K<br />

412 — Ü.M.K. (;i ir. II l-2'.lK<br />

41(1 — wie ü. M. K. c,2 m 2;i(;k<br />

4I!I Herodcs I. wie li. M. K. 21 20 211 K<br />

iKJ7.'.MiS - 2StV. am Kande ali-e-<br />

liroelii'ii 18 .!(I7. 17 ;{o;i K<br />

4I(! — 12 11 117 K<br />

4ls — II f. 1.-, I 71 K<br />

420 Hcrodi'ti Arcliclaiis = Ki


22G Eduard Kadice<br />

i-2'.) l'nH'iiriitorcii 1 ff. n>. L A|.| ir, _':;:; K<br />

4;{I — — 17 lli'.»K<br />

4:wf. — 21 tr. Ks. L M[A1 ir, ISOK<br />

17 1 1 7 K<br />

•IIO riitcr 'J'il)cnus (= Itichlcr Tf. 11<br />

21 1<br />

17<br />

4:57 -- I!. M. K. k; rr. Ks. L|rj<br />

i;m; K<br />

11. IS ]:)!iK<br />

4:{s - .".i ir. IS 2S7K<br />

4:w — 10 IV. J!s. L |iAi k; i-(;2K<br />

441 — .= Kiclitci-Tf. II 2;l. K; 2-12 K<br />

44;{ _ B. M, K. ,",1 fi'. 10 2-21 K<br />

445 — wir H. M. K. 70 10 i;i7K<br />

951 — — 1.') 2-2SK<br />

95;! Liluiis iriit /.wciiiiiil ('iiiircrolltcr<br />

Knicke 1.. TIBC iiiiUsliinti,',', —<br />

US liiidisliiidi;;' und qucrir«'-<br />

stclll im Kraii/.i'. l.j 177 K<br />

442 wie ]!. M. K. 71 IT. Its. zcrst(irt<br />

IJSVl 17 2-(MK<br />

!»5-i — 7S IT. 1.') 2-2SK<br />

444 — (;;) ir. 7.s ir. iis.<br />

L[iHv| k; m;7K<br />

45;! f. riitcr ( 'laudius '<br />

( 'laiidiiis-.\irri|ipiiiai<br />

H. M. K. 1 IT, l(i 220. 17 2(;i K<br />

4(>7 i\('i'0-]>ritaiiiiiciis^ ^= lüchtcr Tf.<br />

ir !'.)( 15. M. K. 21 17 2(11) K<br />

45«. 4(i(> 15. .M. K. 21 IT. 17 21S. 2-21 K<br />

457. 45!» ('l)s. Ks. L l|A| 1.") 2-li:!. 17 2-;i7 K<br />

45s cbs. Ks. Jahreszahl unUciiiitl. 17 2-'.l2 K<br />

4(il. 4(;:! f. 4(iC Unter Xeio. li. M. K.<br />

1 n: K! 2-05. 1-7.'). 2-5;i. 2-(;7K<br />

4«5 = Kiehter Tf. II IS IC, ISC, K<br />

4C2 B. M. K. 17 ir. r.\i\ zwei Seiti'n<br />

licsehnitten<br />

Erster Aiifstaiid<br />

;!


:w;7 (ii>|i!itra VII iiiiil )I. Aiitoiiiiis<br />

im;<br />

417<br />

:«;»<br />

»71<br />

U70<br />

:{7i<br />

.'>7'_'<br />

:{74<br />

:(7:t<br />

•.r,:,<br />

:{77<br />

:{7s<br />

:{.>•.»<br />

:!7(;<br />

:{7'.t<br />

:tsi<br />

Alcxaiiilriii<br />

Fiivriitar der MüiizsaiiMrilun;;' (iiisf:i\ liirlitcr<br />

^V(P|-. IS'.I, ji _', 1 I ,"|S s<br />

Aiiv'iistiis I!. M. K. l'.i \;ir.<br />

»r I Sl'C, K<br />

lliKiriaiiiis K. M. K. iM U'i;:;<br />

j:! l.!:,l<br />

1 o<br />

I'(.<br />

L'.-; 1.! 17 K<br />

.',s|<br />

— — t;i,;i<br />

(Htriiiariiislll.^ Is'.ii' -J:',<br />

Aiiri'liaiiiis \'-. rinx-lirirt « ii><br />

-.':i.',:!. üs. «ic -J.-.Cl' i:i ck; k<br />

i;>. »ir l'-'!i;(i r. i'i' '.i s:, k<br />

Valiallalliiis J.;'.i7 i'l Ki 1:! K<br />

Tacitiis I!. M. K. u'loc, r. -hi 7 KiK<br />

l'roliiis — lM.'.'.i l'i.' ,s(i(;k<br />

Cjrriic<br />

Miill.-i-, Al'r. \!'i\: \-\. I'.lll Mi|,|il.<br />

:if. \- rl..M XAIPIÜI<br />

4*.l.'i Koma, Ai-s urate<br />

A. Republik<br />

ll;iel,eHin 'IT, 11. s .\s C,.', l's|:!()K<br />

4!M; - Tr. li;. 7ir, .. I. unten nuilcutl. Z7 a Cartliairo, Sizilisi^ln' I'rii^fun.ir.<br />

14 Il'IW;<br />

-MiiiicT 11 L>t ii;-i;(; s<br />

:tsr,.s-> Müller 2:;. Holm 27l'.<br />

iC 171:!. i'l 17 12 S<br />

:t82 Müller .-lo Vs. K(,i,f 1. l'l'l'.". ii;-.",:; s<br />

:ts:! - 41 i'i; i7i>i s<br />

:!s(; — .M 1!) 7-_''.iKI<br />

:t.s7 wie -Miillci- Sl \'s. Typus .\ IC, ;!-(;l S<br />

s4 - :i(i i;; i-so s<br />

:Ns - - l',):i Vs. Tvpu.sF I<br />

L'I 717 K<br />

n:! L'.',sir. l;i 1-71 K<br />

:n4 - |,. ll(;.s,v.-l.ll(M(lll..^-<br />

\iiiiii


228 Kiluard Kadlec<br />

B. Kaiserzeit<br />

(Zitate iiacli f'olicii, Medaillcs iiii]i(''i'ial('s; wenn<br />

iiii'lit anders lnMucrkt, nach der -_'. Auf'laü'e.<br />

r>4."> AuiSMistiis<br />

r.44<br />

:a-2<br />

-<br />

54» Tilteiiiis<br />

.-,47<br />

548<br />

^<br />

—<br />

549<br />

551 -<br />

i;!<br />

101<br />

1.".<br />

k;<br />

(m<br />

550 IM-iisiis und Tiberiiis 1. iM'.l.<br />

5(i(t Ai^'i-iitpiiin die Ältere 1<br />

55:5 Caliii'ulti '27<br />

552 Ciili^'-iilii iniil Aiiyiisliis •_'<br />

55(1 ('laiidiiis Ti<br />

21(5 — ;!0<br />

554 — 47 (mit P. P.)<br />

555<br />

—<br />

55S Au'ri|)|Miin d. Jiiiiirere und >'ero<br />

5(i5<br />

:MI .Nero<br />

5«3 -<br />

5(ö<br />

501<br />

54M)<br />

55»<br />

5(;. IS<br />

20<br />

IS<br />

i'.i<br />

Coli. 1<br />

-21<br />

7 ü-el'iittert<br />

i.l<br />

17<br />

los IMP. P. P.<br />

lS-_><br />

ISf)<br />

2;!;!<br />

;;is<br />

i;<br />

5ßs — ..-)<br />

5(!( — '_>:;s<br />

570 Otlio 17<br />

571 — 17tr. Var. A"s.<br />

575 Yilelliiis -Ui<br />

57:5 — 47<br />

574 - 72<br />

57ß — 111<br />

577 —<br />

('(irnnr. Ali;/. I<br />

57'.( V(>s|>:)sianiis ';!(><br />

5S0 —<br />

.>S;»<br />

5S4<br />

5s>_><br />

5s;s<br />

58«<br />

5s(t<br />

5s7<br />

5s 1<br />

57s<br />

5SS<br />

-".•7<br />

11:!<br />

i'.'l'j<br />

IIS<br />

\\\<br />

l'.i7<br />

\'a<br />

Liiji. Olhd<br />

7-7:! (i<br />

.!-7S S<br />

IS :',:,17K<br />

-J8 S<br />

;M2215K<br />

;!(; i'


WS<br />

a2<br />

Ms<br />

tu»<br />

Ml<br />

cm;<br />

(KW<br />

e:j7<br />

Mn<br />

u:t9<br />

(Vil<br />

IM<br />

(».'».'><br />

U-'>7<br />

«Mi7<br />

«Um<br />

u(;:t<br />

(um<br />

70<br />

i;7i<br />

(J7-_'<br />

(i7.{<br />

«7.".<br />

(i7(<br />

«77<br />

(;70<br />

(;7s<br />

(ISO<br />

(;7'.»<br />

•sl<br />

(is3<br />

tist<br />

f.v.<br />

Marcus Aiirfliiis illierles Kii|if'erV Is ;!-2S S<br />

Miicriuus Kiii 2.'. s :i.', K<br />

Klairalial (11 VaiV \'> am Kupl'<br />

llnrn l'.l 2S.-, S<br />

2(;s IS 2S| S<br />

_ 2T(i IS 2(;i S<br />

Julia I'aula t; l'.i 2.1 2 S<br />

l.eM-ljiidiul 1:1 ITT S<br />

.\


2.')0<br />

741<br />

(:,k,i748<br />

74»<br />

750<br />

74:5<br />

744<br />

747<br />

745<br />

74«<br />

752<br />

751<br />

754<br />

753<br />

75«<br />

755<br />

757<br />

7«(»<br />

75S<br />

7«2.<br />

7«9<br />

77!)<br />

781.<br />

7tt4<br />

(:!-. 7S4<br />

7s:j<br />

7S«<br />

7S5<br />

7«7<br />

75»«<br />

7«L><br />

7!»:$<br />

.S(N)<br />

7!K><br />

7'.I.S<br />

7,S«<br />

70 s<br />

Mariiis 1:! 21 .'!'40 S<br />

— — ];i 2-112 S<br />

T


Iiivcntiir (Irr MiiiizsauiMiliiii^- «liistiiv Kirlitcr :^."il<br />

«(»S Taoiliis (10 Viii'ttL-r OolM<br />

o-i8 S<br />

mi - lllKs. Ai< o;.<br />

^.1,;K<br />

füKi '<br />

Florianiis l'i \'((cttiT .jOl;! y— 9^ j^.^n ^<br />

80(> — (U iviiv 22 3-01 S<br />

814 Probii.s Hl virl. Vocttcr ],. :>i Aj o()<br />

xxr<br />

'ios S<br />

ftSJ» — wie ;iM s-l. Vdi-ttcr I-JID Z o] ;{.74 >^<br />

^ XXI<br />

812 — '((Ml ! v-l. VcM'ttci- .Visi; p. .-,-1<br />

813 — — i'vjr!. ^"(ll•ttlI .ViSi; p ^<br />

811 — — Virl. \'(iriicr ,'>.'iS(; ji. Til<br />

;, j<br />

j B 2-J 4-4-, S<br />

"<br />

XXI<br />

i,j .(.y^ j^<br />

XXI<br />

XXI<br />

I r<br />

oj 2-"!) S<br />

**'•> — 'i-'il \"(ifttci- Si'-'ü I ._);! 4-2t< S<br />

81'» — 'illi vfl. \'octti'f l'.').;1 tiiiil zu l'.'i.'!!<br />

Ph|-<br />

_':.'_>.') .'iOlt S<br />

81« — 'iTd Im Alisi-liiiitI iiiiclriitüi-lics /.ciclifii _>_' .'MIO S<br />

**•k<br />

H3» - L'|-_' xxyiB VL'I. Vorttci- .Vi'.t.'i I'. _':; :!(;.") K<br />

f^iW Ji'A f. \';ir. //yi/.. l>ini-l,i!'inir-< Aii.i. liii-itc r. mit Lipiln-ci-. I'aliuhimciit. -<br />

./iiii Cuii.-,, iinliu-l .]i\]}\\fv l. u\i\ Klil/,. /.cpli r ^ I.') I(m K<br />

h:{."» - 2i;:; \':u-. Nnrtti'i- .'l-itd IS ."i-.'sin;<br />

Hill — l:;:. \\. S,i. A,>,,.^ S C \,-l. \n,-it.T p. Iln -^'l -':> I .')(, S<br />

H'ül Hrli'iia<br />

8.">4 - -<br />

C<br />

1'-' N'ipi'lli'i- .'i7lM im l'i'lilc inidiiilliclic-- /.lii'iii'ii l'.l •'! i>.'! S<br />

p-pRE \l;I. VortiiT i;:;l'0, (;:I:.;'.i --'!» :l')l S<br />

"."i."( Tlicoilora '"> \':n' y rjiiii. liiinii Kiiiili- ilii' l;ru-l iri.-liriiil XRP|,| \,i;l \'tt. H.'l-'ll l.'i l!l| l\<br />

-'7s Vali-ria i' Var Vrim^ liiili Apirl I ünL'vn ? A l<br />

N.iiTi, Z.il.. im. Xl,\ II rill.<br />

MKV<br />

«<br />

-'i'. "] l'.l K<br />

]}^


Voftter ")(Jöäi


mm; Vi-ti'iiiiii)<br />

Iii\(']iliir der Müiizsajiiinhini;" (iiistav Iticlitcr 2')o<br />

•'! \'iM-rtiT .'i>(;(i \\ir. im Al>scliiiiit ASIS l:i -J^JK<br />

S!»5 - 1 \'iii-ucr :,si;-j Var Vs. A. IN. A, im Alisclinitr -ASIS* -_',') 4'.)S K<br />

.S9S MairiD-ntiiis 'in AHirtcr 1117 28 1057 K<br />

«*.» — (''^ Vorttrr t7-.':> Var.,, Vs. A. Ks. ...Cacs. [I 'J--> .•!-7r) [v<br />

H97 — — — i;s .. ..MV/r., VOT VMVLX: im K.lil 6 IS,<br />

im Aliscliiiiit PAR -j-j .'M'.) K<br />

•.HfcJ Jiiliniiiis ))liil. y.,1. XXX iiuill. XXXX b; CONOB -" 1-1!>


234 Kduard Kadlc<br />

923 (ii'Hiijji'ltc Sphinx r.. die I. \'()r(lcri)C()t(' crlicbciid 12<br />

i>17 Hund r. huifi-nd. in vcrtirftcin Knndti'ld; vj^l. IiDstdw zrw-l'rou. IMonilis n. Tci-t 12<br />

918 Kanne r., ralnizweiu: 13<br />

920 Säule, darauf Vogcl-?i; v.yl, Rostow/.cw, Syllujje :il():!. 3247. '.iM'd 15<br />

914 l'cntagranun ; vj 1 nun . auf finor Seite<br />

•') Mlin/.stfni|ii'l einffcdriickt. viermal u"!(; )i(iiii Krone] /7^s" 77.7.7: einmal '40 ihhii:<br />

•^ DALEli j ;<br />

.S7/'':.1/}'jV7'|<br />

X<br />

972a (iörlit/.er Slickel: Kelch — LdrlieerhäuuH'hen Messing<br />

VII. Moderne Medaillen und Plaketten<br />

Zum 40j;ilir. Kesierunjfsjnliiläuni Seiner<br />

Majestät '<br />

der Wiener <strong>Numismatische</strong>n Gesellschaft.<br />

Leisek 4:! S<br />

Zum 'lOjähr. lieg-ierunj^sjnbiläum Seiner<br />

Majestät (Seliarti') .'!G S<br />

Znni (iOjälir. Itesiierun.ifsjuljiläum Seiner<br />

Majestät (Hujer) 80X50 S<br />

Auf Kaiseiin Maria 'l'heicsia 42 S<br />

— Eekhel (Seliarll) .'i.') Br<br />

— W. Fürsten Monteiuiovo Sauei- 40 Hr<br />

— Fr. V. Kaimaun Brt'itlniti h'> S<br />

-- K. V. Ernst (SehartVi ;iOX-«> S<br />

— (J. Voetter il'awliki .!() S<br />

— Fr. Kenner (Marsehalli ISOXKW* Hi'<br />

Kefj-eusburserliof ISilC. Leisek- 29 S<br />

Ausfluj.;' lUU'h Carnuntum IS',111 iSchwei'dt-<br />

— -<br />

Krems<br />

neri 27 S<br />

1903 iSeliwerdtner; .30 Bi<br />

li)08 (Sehwerdtner) 30 S<br />

l'reßhurg 11104 iSeli\verdtneri42X-'!' S<br />

lüoi; (llujen GOX-l'* S<br />

Echt:<br />

Xeujalirs|ihiketten K. A. H:ii-h(il'c'ns von<br />

1S!)8 (Xum. Z. KS'JcS Tf 6. 3F Br<br />

]S!)il— l!t03, lHO.j -OO elid. l'.Hl.s Tt. 11<br />

öl — .j.j. hl. .'iS Br<br />

10O7 fbd. ÜKIS Tf ll.öil) 3.'. Br<br />

Feiner:<br />

Mün/foischertatr im llauiitmiinzanit lSS:i<br />

iXend.'k) 2G S<br />

.')Ojähr. Kei.''ieruni.'sjuliiläum Sr. M;ijestät<br />

Scharrt" 2G S<br />

Einweihnuu: der Elisaliethkirclie am<br />

Schneeherir 3)7 Br<br />

Tod des .Johannes llus f Ml-'j ilitO.V 32 Br<br />

Isfuaz und (Morir Weifert .<br />

19t)3,<br />

l'awlik .!•'> Br<br />

Arnold l.uschin lt. v. Elieuijrentli r.Hl.<br />

VIII. Fälschungen und Abgüsse<br />

Haitiir GJ Br<br />

1 Aijfrig-entiim wie Hill. Coins of Si


IiivfMt;ir iltr Miiii/.>;uiiMiliin,u'" (iiistav IJicIitiT •Jnrt<br />

IX. Papiergeld<br />

35 WicncT Stillll B.llico-Zcttri 1 (iulilrn<br />

, J;;,,,,,.^ isoo<br />

'• *'- — _' (iiililcn<br />

-• »' — .') Giildfii .<br />

~ " 1. ^<br />

Juni 180«<br />

34 — Kl (;„|,i,.|i _<br />

3 Alitii-i|i;itioiis-Srlicin der vcrriii. Kiiilrisiiiiirs- iiiiil 'l'il.i:uiiirs-nc])iitatioii _' Giilili-ii<br />

2>i Haiikiiotf diT pnv. o>ffiT. Natidiial-IJiiiik .<br />

* -<br />

4<br />

-<br />

Mii.sti'rVi<br />

1 Kinolari ntalviiny ;<br />

3< — I<br />

harniinez |ien,i.'ö krajez.<br />

tizenilt _ _<br />

.'in kr.<br />

IT) kr.<br />

lindan. 1. Jänner I8I;)<br />

—<br />

1(> Anweisnn.i: auf die I.andeseinkiinfle des Kiirdi.'-reieln's l'nirarn \ oin k. (ieneral-Canieral-<br />

/alilanite lOil Cnlilen ('(iriw Münze. Ofen. 1. .März 18)11<br />

;iS lianknole der .MaL'yar kerokedelnii Hank rnterselnitlen; \'iilf:yi, Kossulh. K(j;;leri<br />

1 (iulden Conv. Münze ohne DatiMii<br />

M «ie \orlnT _' (iulileii Conv. .Münze —<br />

*2(> Krankreii-Ii. Iioniaine.s natimian.x. A^sijrnat ile 10 livre.s Loi du -„'-l. Oct. 17!)l'<br />

21.43 " ÖO sols Loi du i':!. Mai 171)0<br />

•-'•-' - I.-) . -<br />

3".>a Hepulplii|Ue r'raneaise. .Ar-siL'nat de li'.'i L. 7. \'endeniiaire. '_'. Jalir der Kepuhl.<br />

23 'l'iirkei. llMi I'ia>lei-Selieiii ; auf h's. ."«tenipel diT I>ani|Ue irnp. (Utomane. 1877<br />

24 1 . ,<br />

17 (iriechenlaini. I'rivil. Hank \(ni K]iiro-Tlies.salien nach dem (Jesetz vom i'l. Uezendier 188."]<br />

1 Draelinie l8'.i(; \ .?" Kiditer)<br />

IS — — 2 Draelnnen / —<br />

U( Ilallie .\ote zu Kl Itraclnnen. .\nfdrnek Nai'listeinpeli \iim I'eiiruar 181)1.<br />

25 Confederate States of .\nieriea 10 Dollars. Jiielnnond. 17. Feliriiar 18(51<br />

27 Arffentinieti. Natiinialliank 10 Centavos. Buenos .Airi's. I. Oktolier 181).")<br />

2(J \'ereini;.'te Staaten lirasiliens Staatsnnle .'pOO IJeis. Ohne Datuni<br />

X. Japan<br />

aus dein liand-ehriflliehen \'erzeielini> \ 011 f Majoi (i. Kieliler nuM'räiulerl ülienionimen)<br />

A. Münzen<br />

moderne cMiropäisehe Münzenform. wo nielil anders anL^eirelien).<br />

1 Form a: krei^rundi' Selieihe. in der .Mitte ipiadraliselies Loch.<br />

•J . Ii: — — kreisrundes Loch.


2. ;5


Iiivriiliir iln- Miiii/,s;iiiiii]iiinj;- tav Kiclitcr 2-J7<br />

3«> Klfi rnnii LT; >ci->;iii-ky(il(!<br />

Yen 1 (iold-Yen = 1<br />

l;in = ' Sen = (l-2l ,., Heller —<br />

Sen lateiniselie Seliril't —<br />

Dollar —<br />

Seil — —<br />

4!» S Kl Seil - —<br />

44. 4'». 4>> Nickel' F'orin a: '\ Sen lateiniselie Sdnüt J Var. —<br />

B, Papiergeld<br />

'(/ S il lierscji ei n e laiiire seliiiiale Ileclilec'ke voll iiieisl sehr dickem I'apior;<br />

124 Keii-ho-I'erioih'. 1. Jahr. l.'i'.H) Dailokiiiii-'reiii|M>l \\v\\ 1 Moinine<br />

!."»:{. \'t\ — l'roviiiz Wasiiii 1 Kiin<br />

37.12*.» — i. .lahr. l.V.iT — •)<br />

:» - — — -'<br />

,<br />

„ '! Var.)<br />

127. :;.'). :m; _ _ _ l Momnu' (8 Var.)<br />

«2 — -l. •lahr. l.'i'.IS<br />

l.")l — 1. .lahr, I.'i'.m; Provinz Setshii 1 Fun<br />

123. 122. (W — -' .lalir. I.'i'.i7 — 1 .Moinine C! Var.)<br />

143 Kioho-I'eriode l.'i. .lalir. UoO Provinz Sanshii ;i Fun<br />

141. 144 — ~ — ' Moinine<br />

15) — — Provinz Sonshii —<br />

43 — — Provinz Yainasliiro ."i Fun<br />

24 'l'ein|io-l'erio(h' M .lahr. IS-'.l» l'rovinz Waslni 1 Moinine<br />

.<br />

5


288 Eiiu;irii Kadli'C<br />

16 Datum unlii'kiiiint<br />

101.34<br />

41. 114<br />

l'mviiiz Ki>lHi<br />

I'iDvin/. Wasliu<br />

Stadt Kioto<br />

h) Gold seil r ine (iiiodrruc europäische Haukuoteiitbniij<br />

44.45 1872— IDOO 10 Sen-Selieiu<br />

46 — 5 Yen<br />

47. 4s — Kiiisatsu-floldsclieiii 1 Yen<br />

60<br />

49<br />

I'.IIO<br />

—<br />

(Japan, und enjrlisclie Aufsclirift;<br />

—<br />

Kl<br />

1<br />

Yen<br />

Yen<br />

Anhang<br />

1 Moniinc<br />

1 Mniiinic '2 Var.)<br />

- (2 Typen)<br />

Beschreibung einiger griechischer und römischer Münzen dieses<br />

Kataloges ';<br />

Vi Biiiidcsg-ciiossenkricfr, .U '22<br />

4-08 Syrakus, M 21 mm 13-39^.<br />

Kopf der Philistis, vcrscldeiert;<br />

Halm mit Ähre.<br />

-::]•,'() Akanthus(V\ AI 17 iiiiii 1-21 ; Grueber II 332. 39 fg.<br />

Ähre mit l?latt; 1. |M|ET, r. Seekrebs.<br />

li.MK. .'.'.)ft'. iVar.).<br />

Delphin; oben Köcher und Bogen (?), un-<br />

ten TAIS; drei Punkte.<br />

BMK. ]2fl'. Var.)<br />

Stoßender Stier, Fisch als Beizeichen;<br />

oben 0OYPIQ|N]<br />

tiarrucci Tf. loo. 7 'Var.i.<br />

Schreitender Löwe r., unter dem Bauch<br />

O, im A. YEAHTQN<br />

HMK. 43 ff, (Var.i,<br />

Oben BAIIAIIIA[Z], im Abschnitt «}>!-<br />

AiZTAoI. Viergespann, von Nike<br />

gelenkt; obenllalbmond, unten Halm<br />

mit Ähre.<br />

liMK. .'139 ff,<br />

Helm (behelmter KopfV) mit Buscli 1. in<br />

tlacher Vertiefung; zwei unregel-<br />

mäßige Einschläge.<br />

'y Die auf Tafel I aligcliildeten Stiieke sind dureli einen Stern<br />

vor die Iiiveulaniunniier iresetzt ist.<br />

Yd. üabelon Traite pailie 11 I Tf, .j4, 6.<br />

Iiervorirelioben, der


:|:10S Alexander .1er Große, M M „im \<br />

Kojif' Alexanders r.<br />

IiiVi'iir.ir ilrr Miüizsaimiiluii;: (Mi>t:iv Kicliici- :?;]ri<br />

Kopf (los Herakles, r. : l'erikreis.<br />

^1(H Maroiiea. Ä\ Is „m, (-Ol -,<br />

Sprini,'eiides l't'erd: oben acht- [<br />

siraidiger Stern; keine Spur von<br />

Sehrift zu bemerken; I.iiiienkreis.<br />

••1:701 lladrian(i|(olis. .F •_'»;////// il-Cs y. ^<br />

Gordianus III. Küste d(>s Kaisers<br />

mit l.iirlieerkranz, l'aludamentum<br />

unil Panzer, l'msehrift AVT K MANT<br />

rOPAIANOC A;V|.<br />

1«M Thessali, .K '2-2 nun (;-2ti «/; <strong>Ze</strong>us-<br />

kopf, r. wie H.MK. f) tf.<br />

•J|-,' Atiien, .1; .;()////// H;-.').")//; wie r.MK. i<br />

.•30Stf.<br />

\\.<br />

BAZIAEfiZ, 1. AAEEANAPolYI. Tliro-<br />

iieniler <strong>Ze</strong>us Aetopjioros, 1.; unten<br />

MEZAM, 1. im Feld ^McuioyTanim wie<br />

Müller 4r).S; unter dem Sitz nichts.<br />

Tlinmender<strong>Ze</strong>usAetoplioros, 1.; im Felde<br />

1. Stern auf einer Pyramide (Dius-<br />

kurenmiitze) und darülier X, unter<br />

dem Sitze Q<br />

P<br />

Müller i;i;! Var.i.<br />

Im vertieften -~i:> //.<br />

Kopf des Herakles r.<br />

t'Mi-i Ahydus, .]{ If) ///„/ :]-:)4


240 Kilii;iril K;iill(<br />

2(>;i — M -lA mm 14-7.'5 y.<br />

2»'i AI U mm 4-04 V. 15i(me von<br />

ol)cn.<br />

ä7(> Miletus, El. \\jV.\mm 4-t)7 ,7.<br />

Löwenkopf, r. ; niclivere nnj^lciclic<br />

Eiiiscliläge.<br />

;J04 Tcos, .'E 18 ///w 3-;!2,'/.<br />

Sitzender Orcif r.<br />

»T-l- Aspendus, .U 22////// lOTO//.<br />

Ringerpaar (wie HMK. 18j, dazwischen<br />

AK<br />

7IJ1 Antiocliia Pisidiae, üi^ 2o //////<br />

(M(; (j.<br />

IMP CVIBAF CAI VOLVSSIAN<br />

Brustbild mit Sfralilcnkronc l'anzer<br />

Mantel, von hinten, Koj)!' rechtshin.<br />

:|::{2!» Caesarea Cajip. .E 2S ////// 12-',iO//.<br />

M KOMO ANTWNIN Büste des<br />

Conniiodus r.<br />

'IOWO — A\ 19////// 'i-l^^ij.<br />

AY KA Ceni CeOYHPOC<br />

'!^ ;J4S S e 1 e u ei a Pi e r i a, ^ 32 ////// 1 ö-ö4 //.<br />

AVT KAI MAP AVP Ce AAeZAN-<br />

APOC C P)rustbild nnt Eorbeerkranz<br />

Panzer Mantel, r.<br />

t-:{45 Aradus, .E 2(t ////// 7-04 7.<br />

Büste des ClandiusC/) 1. mit Lor-<br />

beerkranz.<br />

|0|PXAMENIOI<br />

lIiMil, Xiiiii. riiroii. l.'SsO. U>(»: vgl.<br />

\V:i(l(liii;.'l()ii l.').'5


Invi'Mtar iIit \li]ii/.>:iiiiinliiiii; (iii>t;i\ Nii'hirr 241<br />

:{(;:{ Bostm. .K i'i i,'iii Tue»'/. Hnistliild einer fiöltiii r. mit Maiierlvroiic;<br />

,<br />

!<br />

.KAJCAP TPAIANOC AAPIANOC<br />

CeBACTOC lliiisil.iiil ii:ulii;ins r. mit<br />

Lorbeerkrau/,.<br />

unten APABIA<br />

\>1. Ili IN- MJ.<br />

74H fliillionus A' !'.•////;' '.V\\\ lriii|i(''L''lricli : :.'. Kii|ii'1iIkh;cii. Mi'ii;i(liiT. /.cilsclir. I'.<br />

Num. XXXI T.i.<br />


Jahresbericht 1914<br />

Die Niiniisinatisclie fiesellscliaft /älilte am Antaii«? des Jahres 1914 11 Eliren-<br />

iiiitglieder, 212 onluiitlidie und 40 k(ines|Miiidiereiide Mit^'lieder. Während des<br />

Geschaftsjalires l!tl4 sind zu ordcntliclien Mitgliedern gewählt w(jrden die Herren:<br />

Franz Tiiünia, Wien,<br />

k. u. k. ]Iau|ituiaiHi Ed. Laconi, Wien,<br />

Graveur AdolC Heiada, Wien,<br />

Jfiinzliändier Jiiset" Feher, Uudapest,<br />

-Mlinziiändler .loset' .Moe/.ar, Budapest (14. .lännerj;<br />

Dr. Friedrieh Dworsehak, Wien (IS. Februarj;<br />

da.s königl. Münzkabinett Dresden (4. März);<br />

liueldiändler Steiner, Bnid an der Save (22. April);<br />

k. u. k. Rittmeister Prinz Franz Ldbkuwitz, Olmütz (lü. Dezember).<br />

Durch den Tnd sind das Ehrenmitglied N'ineent Harelay llead, Lmidon,<br />

und zwei ordentliche Mitglieder<br />

kais. Üat Karl Fizia, Wien (Mitglied seit iS'.tlt) und<br />

Fahriksdirektur Eduard Ilaisl, Eibiee (Mitglied seit 1S88)<br />

sowie die Clief'-; der (in unserem .Mitgiieder-Verliand aucii weiteriiin verldeibenden)<br />

Münzliandlungen Ilell)ings Xaciit'ulger in München (Moriz Hirsch) und iiappa-<br />

port in lierlin (Edmund Kapjiaijort)<br />

entrissen worden. Durch Nachrufe in den .Monatsversamndungen haben wir unserer<br />

Trauer um die Dahingescliiedenen Ausdruck verliehen. Austritte erfolgten in elf<br />

Fällen. Also ist die <strong>Numismatische</strong> (Jesellschaft l'.U.') in ihr 40. Geschäftsjahr mit<br />

einem Stande von K) Ehren-. 20s ordentlichen und 40 korrespondierenden Mit-<br />

gliedern eingetret(Mi.<br />

Der durch diese Zittern bekundete Kiickgang ist bereits mitbedingt durch<br />

den schweren Ernst der <strong>Ze</strong>it, in der ungeheurer Kriegsbrand den größten Teil<br />

Europas zu versengen Itegonncn hat; das billigerweise zu erwartende Anwachsen<br />

der Zahl der ordentlichen Mitglieder ist aus ei)en diesem (irunde während der<br />

zweiten Haltte des Jahres fast ganz unterbunden gewes(!n. Ein Jahr sciiwerer<br />

Prüfung droht nunmehr der <strong>Numismatische</strong>n Gesellscliaft, und sie muß viel<br />

daran setzen, um die Verfolgung ihrer Zwecke iiiier die <strong>Ze</strong>it der allgemeinen<br />

Sorge hinaus zu sichern. Sie wendet sich an ihre Mitglieder in der<br />

österreichisch-ungarischen Monarchie und im DcutscIuMi Keicli sowie in den<br />

neutralen Eändern nnt der Kitte, durcli erhöiite Tätigkeit und Opferwilligkeit<br />

den durch


244<br />

Diese Bitte erfolgt um so (lriiij;iieliei-. als die materielle I-age der Gesellscliaft<br />

sclion zu Anfang des Jahres 1914 sich ernst gestaltet hatte; wie man<br />

jetzt immer deutlicher erkennt, hatte damals bereits der Krieg seine Schatten<br />

vorausgeworfen. Um den materiellen Schwierigkeiten zu Itegegnen, hat eine aus<br />

den Mitgliedern unserer Gesellschaft heraus entwickelte Aktion zu namhaften<br />

Stiftungsheiträgen geführt, und zwar lial)en die Herren:<br />

Georg Weifert 300 K<br />

Nikolaus Morosini 200 „<br />

Alex. R. V. Petrowicz 100 „<br />

Armin Egger 100 „<br />

Kud. Scherer 50 „<br />

Oberstleutnant Otto Voetter 50 „<br />

zusammen .<br />

800<br />

K<br />

zugunsten unserer Gesellschaft gezeichnet ' ). Durch äußerste S])arsanikeit Überhaupt<br />

und insbesondere in der Ausführung der <strong>Ze</strong>itschrift und durch fast völlige Unter-<br />

drückung illustrativer Beilagen zu ihrem Band XLVII ist es gelungen, auch jetzt<br />

noch das Gleichgewicht von Einnahmen und Ausgaben aufrecht zu erhalten und<br />

die Ausgabe des ersten Heftes des Bandes l'.)15 zu ermöglichen, so daß erst die<br />

S])äteren Hefte des Bandes 1915 aus den für dieses Jalir eingehenden Einnahmen<br />

zu bezalden sein werden.<br />

Der Gnade Seiner Majestät des Kaisers verdankt die <strong>Numismatische</strong> Gesell-<br />

schaft über Antrag Seines holien k. u. k. Oberstkämmercramtes für das Jahr 1914<br />

einen Zuschuß von 400 K, also das Doppelte des bisher bewilligten Betrages.<br />

Das liohe k. k. ^linisterium für Kultus und Unterricht hat wie in den früheren<br />

Jahren zur Förderung unserer wissenschaftliehen Bestrebungen eine Subvention<br />

von 400 K bewilligt, die allerdings durcli die Beistellung von 17 Michtexemplaren<br />

unserer <strong>Ze</strong>itschrift und unseres ]\[onatsblattes belastet ist. Der Gemeinderat der<br />

Beichshaupt- und Besidenzstadt Wien hat uns mit 200 K unterstützt, und der<br />

hohe fjandesausschuß des Kronlandes Niederösterreich eine Subvention von lOO K<br />

zugewendet. Dieser Unterstützungen gedenken wir dankbar.<br />

Die gesellschaftliche ]\lünzsammlung ist geschenkweise durch sechs Me-<br />

daillen in Bronze und fünfzig neuzeitliche Münzen bereichert worden. Unsere<br />

Bibliothek hat diu-ch Si)enden und vor allem durch Schriftentauscb einen<br />

erheblichen Zuwaclis erfahren, der (so wie der Zuwachs an Medaillen) regelmäßig<br />

im „Monatsblatt" zur Kenntnis unserer ^litglieder gebracht worden ist. Durch<br />

Ankäufe unsere Bibliothek zu ergänzen ist bei der gegenwärtigen Finanzlage<br />

ausgeschlossen, was uns um so mehr leid tun nndJ, als, wie die Mittwochabende<br />

zeigen, die Benützung der Bücliersammlung sehr rege ist und auch Versendungen an<br />

auswärts wohnende Mitglieder erfolgen. Besonders dankt die Gesellschaft es dem<br />

(icmeinsinn jener Mitglieder, die neue Erscheinungen durch 15es])rechung in unseren<br />

<strong>Ze</strong>itschriften zu allgemeiner Kenntnis zu bringen sich bemüht haben, daß sie auf die<br />

eingesandten Bezensionsexemplare zugunsten unserer Bibliothek verzichtet haben.<br />

'i .\':ic'litra,y wiilirciul drs Di'iickcs: Imiic im .);iiiiici- 191.") ziuii uIcicluMi Zweck iilicrirclioiu'<br />

S|M'iiilr \i)ii _'(!() K lies .M:ir(|iiis .VHircclit Kiil)iM/.ky \. lldlieiikiiliiii kann erst im ,l:llln^l>(Ii.•llt<br />

iVii r.il.'i an-.'_'('\\ ii'scn ucidcn. (Amn. ilrr lü'ilaktiim.l


24;')<br />

Im LiiiitV (los VenMiisjalires 1014 sind 9 Vorstjuidssitziiiigcii und s onloiit-<br />

liche .Miiiiatsvt'rsaiiniilungcn sowie dio .1 a li rc s versa in iiiluiig- abgehalten<br />

worden. In den .Munatsversanindungen und bei der Jahresversanindung sind fol-<br />

gende 9 Vorträge unseren Mitgliedern und (lasten geboren worden:<br />

denkmal.<br />

n. 401 (21. Jänner 19l4i Dr. A. 0. v. Lölir, Münze und ^Icdaille als Kultur-<br />

n. 402 (\1. Februar) Dr. .losef .'~!eliol/.. Die päpstlichen Münzen in der vati-<br />

kanischen Sanindung.<br />

n. 403 (25. Februar) Dr. Altred Na gl, Die Münzen von Kall im Inntal.<br />

n. 404 (4. Märzi Ilofrat Arnold v. Luschin, Die Technik der Brakteaten-<br />

Prägung und Hrakteaten aus Kärnten.<br />

Enns.<br />

n. 40.') (1. A])ril) Oberinspektor Josef Stockli amnier, Archäologischesaus<br />

n. 4(it) (19. April) Kustos liudolf .M iinsterberg. Die Münze im Aberglaidten.<br />

n. 407 (2S. Oktober; Ilofrat Konstantin Danliel o\ sk y, (jescliiehtliches ü])er<br />

ericlit erstattet.<br />

Der gemeinsame Sonnnerausflug erfolgte diesmal .'im 21. Mai nach l'reliburg<br />

und galt in erster Linie den reichen Münzsanindungen im katholiscjien und im<br />

rcfonnierteii (iynmasinm sowie di'in städtisclien Museum. Die Beteiligung war<br />

rege, die Belehrung durch das Oebotene überraschend reich; soviel war geboten,<br />

daL>, obwohl der Tag \


24G<br />

Von der „Nuiiiismatisclien <strong>Ze</strong>itschrift" sind im Laufe des Jahres 1914<br />

das Schlußheft des Jalirj^^anges 1913 und die Hefte 1—o des Jahrganges 1914<br />

ausgegeben worden. Das 4. und zugleicii Sclilußheft des Jahrganges 1914 mit<br />

dein Jahresbericht für 1914 sowie das im Druck bereits abgeschlossene erste<br />

Heft des Jahrganges 191;") können innerhalb einiger Tage ausgegeben werden.<br />

Vom Monatsblatt sind die n. 36G— 377 ausgegeben worden; damit ist<br />

der die Jidirgänge 1912 bis 1914 umfassende neunte Band zum Abschluß gebracht.<br />

Die Kassengebarung für das Jahr 1914 weist für den 31. Dezember<br />

eine Reserve von K ir)0'12 aus.<br />

Der Vorstand der <strong>Numismatische</strong>n Gesellschaft hat sich nach Kräften bemüht,<br />

alle Interessen zu wahren, die eine Förderung durch unsere Gesellschaft<br />

erfahren sollen. Das geschah stets auf Grund eingehender Beratungen und durch<br />

Mandierung einzelner, die die Beschlüsse des Vorstandes auszuführen besonders<br />

gewillt waren. Einzelnen Funktionären wurden für die Dauer des ganzen Jahres<br />

zugewiesen: die Führung der Bibliothek dem Dr. Scholz, die Aufsicht über die<br />

Lagervorräte unserer <strong>Ze</strong>itschrift dem Oberstleutnant Voetter, die Bedaktion der<br />

<strong>Numismatische</strong>n <strong>Ze</strong>itschrift dem Professor Kubitschek, die des Monatsblattes<br />

dem Kustos Münsterberg; die Kassengebarung Herrn Egger, die Korre-<br />

spondenz dem Kustosadjuukten V. Löhr; Herr Eisner hat auch in diesem Jahre<br />

die gesellschaftliche Sammlung von Münzen und Medaillen verwaltet.<br />

Der Vorstand sieht es als seine PMicht an, allen denen, die sich durch<br />

Geld- oder andere S])enden, durch Vorträge, durch Beiträge zur <strong>Numismatische</strong>n<br />

<strong>Ze</strong>ilschrift und zum Monafsblatt, durch Widmungen an die Bibliothek und au die<br />

.Münzsannnlung der Gesellschaft verdient gemacht haben, seinen Dank auszusprechen<br />

und sie um Bewahrung ihrer freundlichen Gesinimng und um weitere Unter-<br />

stützung unserer gemeinsamen idealen Zwecke zu bitten.<br />

Wien, 20. Jänner 1915.<br />

Vorstand der <strong>Numismatische</strong>n Gesellschaft<br />

nach (li'i- Ziisaiiiiiioiisct/.iiiiir fiir das Jahr li>I.')<br />

die Mitglieder: Egger, Friedrich, v. Kenner, Kubitschek, v. Loehr. MUnsterberg.<br />

Musil. Scholz. Voetter.<br />

Redaktionskomitee der <strong>Numismatische</strong>n <strong>Ze</strong>itschrift<br />

die Mitglieder: v. Kenner. Kubitschek. v. Loehr. v. Luschin. Voetter. v. Zambaur.<br />

Redaktionskomitee des Monatsblattes<br />

die Mitglieder: Friedrich, v. Kenner. MUnsterberg.


Mitgliederverzeichnis<br />

•241<br />

Stifter<br />

18% Scino kais, und köiii^'l. llolicit dci- durclihuR-litif,'stc Horr Erzherzog Friedrich ... 200 K<br />

1870 Sfiiic kOnigl. Hoheit l'hilipi) Herzog zu SiiolisiMi-Cohiirf,', Wien 200 „<br />

1870 Seine Dmclilaiiclit Fürst Einst zii Wlinlisch-Oaetz, Wien 200 „<br />

18'J0 l>er hohe nicMhT('isterreiehisehe Landesausschiili 200 „<br />

1872 Das horhwiirdiu-e .\n},aistincr-('horherrenstif't zu St. Florian 100 „<br />

IB'.ti") I)a,s hoi-hwiinliirc üenediktinerStift Melk KX) ^<br />

1895 fieorg v. Alexe'ieff, St. I'etershurü: 100 „<br />

1882 Adolf Fnilii-rr Baehofeii V. Fehl, Unuiereilpcsitzir, Wii'u 100,,<br />

190C und litU .Vniiin L. Eira-cr, Miinzliändler, Wiiii .'WOn<br />

1870 Jakob Fjrirer, Münzliiindler. Wien 100 „<br />

1910 Tau! Gerin, ücaiitäteiilpesitzer. Wien 100 „<br />

1881 Ernst (irein, .\rchitekt, W'^vn bei Salzburj,' 100 „<br />

1889 Kndoll'lliifkf'ii V. Hattinifsheiin, Kesierunjrsrat, \\ien 200 „<br />

1871 I>r. Frii(hii-li Inihoof-HIuiner, Wintertliiir Scliweiz 100 „<br />

1909 .\rthur Krii|>|>, lli rrrnliausniitj:lii'(l. I!ern(hirl' 100 „<br />

1910 Albreeht .Maniuis Kubinzky V. Hohenkiibin, Wien 200 „<br />

190:i und 1911 Nikolaus .Morosini, Wien 4üü „<br />

1911 Alexander i;. \ IVtrowiez. Wiiu 100 „<br />

189G Theodor Frowe, Moskau 2(K) „<br />

191.'! EleiWMpre Kieliter, k. u. k. Majors« it«e Miiiizsaiuuilnng<br />

l.S,so Dr. Karl Sehalk. Kir-Ios des Museums der Sladi Wien a. n 100 K<br />

19M (Mor- »elferl. Kel.-rad .'WO „<br />

Ehrenmitglieder<br />

189r> i;nist Itahelon, Coriservateur des niedailles, Meiubre de l'Iuslilut. IVris, I?ue de Verneuil .'SO<br />

191:5 Adrien Itlaiiehet, Khreuliil.liothekar di'r l!iMiiJthe


24S<br />

1895 Georg- V. Alcxcäeff, Hofincisfcr Sr. Majostiit des Kaisers von Rußland. Poltawa: ziio-leicli<br />

stiftendes Mitg-lii^d<br />

1898 M. S. Ascher, Bukarest Lipseani 74<br />

1899 Josef V. Babics, Advokat, kjrl. unj,'. lf(jfrat, Zsonibolya, Ungarn<br />

1882 Adolf Freiherr Bacliofcii v. Echt, IJrauereibesitzer, Wien XIX,'2 Hackliofergasse 18; zugleich<br />

stiftendes Mitglied<br />

1889 Österreii'hiseli-ungariselie Bank, Wien I llerrengasse 17 (Gesehäftsleitung Freiung li<br />

1912 Dr. Hugo BaycM-, Wien I (irill]iarzerstraße '><br />

1872 Alois Behistlngel, k. u. k. Major a. 1)., Wien VI Krongasse 18 ( i'iiirrrsel/j<br />

19U Adolf Beiada, Bürger und (Iraveur. \\ic]\ VII Hurggasse 4(1<br />

1885 Bibliothek der kunstliistorischcn Saniniliingen des Allerhöchsten Kaiserhauses, Wien<br />

1890 — lierzoglieh säehsische. zu (iotha<br />

1890 — fürsterzbiscIiöHiehe, zu Krenisier<br />

1883 — der Stadt Frankfurt a. M.<br />

1908 Paul V. Biedler, k. u. k. IIau])tuuinn. Wien XVI Gal.leuzgasse (llJ<br />

1898 Ferdinand Graf v. Blllot, I'ozsony rreßlmrg A'enturgasse 9<br />

1899 Dr. Moritz Bittner, .Mediziualrat. Iteicheuau bei rayerbaeh. NiedeWxterreich (^Allt/fmein,<br />

mit hisoii(hr)')' Jliriwl'sichfij/iinf/ ron Tirol kikI Uiniiini iirh^f liiiiiiirii<br />

1890 Dr. Eugen Bormaiin, Ilofrat, Universitätsprofessor. Klosternenbnrg Buchljerggasse 41<br />

1907 Eti(Mni(! Boiirjrey, N'uniisniatiker. Paris Kue Drouot 7<br />

19l;i Martin Burchardt, ^Vi.. Wien V 2 Siebenl)runnenplatz 5<br />

1900 N. Itocail, au Ministere des Affaires Ktrangeres. Bukarest 14 Strade Hegala<br />

1887 Franz Bokuiial, k. u. k. Überleutnant a. D. und Oberbuelihaller. l'ilsen Dvinakgasse •'!<br />

1910 J. Düueet, Bibliotliei|ue des Arts et d'Arelieologie, Paris 1',) nu' Spontini<br />

1905 (Charles Diipriez, Nuuiisniatiker. Brüssel rue Crespel .'!<br />

1914 Dr. Friedrieli Btvorschak, Assistent am kais. Miinzlcabinett. Wien XVIII Anaslasius (irUn-<br />

Gasse 25<br />

1882 Annin L. Eg-ffc^r, Münzhändler und bei'id. Schatzmeister des k. u. k. llofmarschallaintes,<br />

\\'ieu 1 Oiiernring 7; zugleich stiftendes Mitglied<br />

1897 W. Eiehler, k. n. k. listerreiehiseh-ungarischer N'izekonsul. IJordeanx (Liidiriii XII und<br />

h'rtiii.: I niii i'riiiikri iil( ; ,[ijiiil((iili ii ; Ihnnlns; Gi jiriii/i /'rdii-rmi^clifr Küiiij/i in Italien;<br />

lliihiiii')!, Mä/iriii, ScJili'siiii<br />

191;! Ale.\auder Eifler von Lobenstedt, k. u. k. lul'anterieUmtiiant. Wien lil Kleistgasse 8<br />

1902 Karl Elsiier, Werkmeister. Wien IV 2 Belvederegasse 40 ( Aiilitr Miiii^nu<br />

1882 (iraf Artui' Enzeiiberg, Wirkl. Geh. Kat. k. k. Sektionselief a. 1).. Mitglied des Herrenhauses,<br />

Innsbruck L'niversitätsstraße 24 (Tlruli<br />

Pill .bisel' Kejer, Münzhändler, Budajiest W Museunisring !•'!<br />

l.'


l'.in;i Alhnt i;. Fn-v. I'. . l;n\. IsV-i Cily Ni'U-Ynrk<br />

IWH; Adoir Friedrich, k. k. Il.ifiat. Wien Will ll("-li>cliulr für liodciikiilliir r .1/,^//,, .1/»,,:, //)<br />

IWö F. I!. Frjlm srn.. (ii' iiidiTiil. I'rilinirii. liiiliinrii<br />

18H1 ('. F. (JfhtTl, Niiiiiisin:ilikiT. Niirriliri;.'- 'rat'c'lli(il'sir;ißc .'li' I<br />

1881 l'iuil Grriil, Iti'alltäti'iilirsitzrr. \\'icn II i2 /.irkiis;,Mssc :;i\ / h'ihiii^iln' Ktti^n-iniinzm,<br />

JV.)<br />

iiishi'^oii'/rr'' (^iiiiuii'' 11)1(1 Mithlhriiiizrii ; ISii'-lnlnn-l,; riiiiit(iilUii)\ /Ufrlcicli sriftciidcri<br />

Mitjrllid<br />

1808 I'riifi'ssoi- l>r. Kdiniind (olil. Kustos um kirl. iiuuaiiscjicn XatiDiKdiiiiisciiin. ISiidaprst I M;irväny<br />

uti'za 20; 7.iivli'lidi korn'siioiidii'rrudcs Mitj;licil<br />

1!HK) Dr. Fl rdiriaiid (iriiiiibi-rir, Advokat. Faiu-sova<br />

l'.'l-') Dr. KdiiHirid (Jroa:;. Kiistos an drr k. k. llofliiMiurliik. Wien<br />

18;t2 Sic?fric-d Halilii, Miiii/.li.-iridlcr. Merlin (' l.iiiicristraÜM' \W<br />

1;hM> David M. Hnifoii, W irlisclstiiiiciilicsit/cr. Wim I Sc^iioltrnrin!; 10<br />

ls91 Karl Willulni Hallaiiiti, k. k. I'osilx-aintcr. Savlmsch in (iali/irn<br />

10


200<br />

18'.t.') Williciiii Kraa/, l'rivalicr, lilaiikciiliiuf,' am Harz Kaiserstraße 11 ( liiiumsclmiiji-Lüneburg,<br />

Aiihdlt, Kijipcniiiiii:.iii im ((Ih/ciiiiiinii<br />

1013 Sigimiiid KrailSZ, Journalist und Schriftsteller. Chit-ago tili 7 .Soutli I'ark Avenue ( UöniUche<br />

Miiiizi'u)<br />

VM» Dr. incfl. Julius Kruc!?, \\ien XIX 1 Hillrotlistraße (i'.i<br />

11105 Rudolf Kube, Numisniatiker, IJerlin SW Willielinstraße .il<br />

]!I08 Albroclit Maniiiis Kiibiiizky v. HulKUikiibin, Wien 1 Kärntnerstraße 9 (Grand Hotelj;<br />

zugUMcli stiftendes .Mitg-lied<br />

]8it2 Dr. Willielin Kubitscliek, I'rofessor an der Universität, Direktor am Kunsthistorisdicu Hof-<br />

inuseuin, Wien IX,2 Pielilergasse 1<br />

I'.I 12 J. de Lagerberg', New Yersey, Passaic, 70 Park Av.<br />

1014 Eduard Lacoiii, k. ii. k. llau))tniann, Wien XII Fiicliselliofgassc 2<br />

Hill Ilda Lange, geb. v. Ernst, Altona-Iialirenfeld Lort/.ingstraße 3<br />

1'.I{I4 Leopold Langer, kais. Uat und Bankier, Wien I Kärntnerring 3<br />

l'.lll Karl Li]))>ai, Jlilitär-Medikamenteuverwalter, IJudapcst il-j Honved-Kiuliaz<br />

11115 Prinz Pranz Lobkowit/, k. u. k. Kittmeister, Olmiitz Franz Joscfstrafie lOG<br />

1 1107 Dr. August Oet. Rittca- v. Loolir, Knsto.sadjuukt an der kais. Münzsammlung, Wien I Burgringö<br />

HtOl Evangel. Ljzoum-Sannnlungen Pozsony-Prcßliurg (vertreten durch Professor Josef Schrödl),<br />

Pallisadenweg ö9<br />

11112 Josef Theodor Mallinann, lioppard am Kliein, Villa Königshaus<br />

1004 M. Marcuson, Kanfniann, Clcvelaiid, Ohio, Amerika, IGll East 22i'' Street<br />

1899 Kudolf Marschall, k. u. k. Kammermedailleur, Professor au der Akademie der bildeuden<br />

Künste, Wien IV/2 Starliemberggasse 40<br />

1902 Eduard Mayer, Lederfabriksbesitzer, Olmiitz<br />

1902 Dr. Franz Freiherr v. Mensi-Klarbacli, Vizepräsident der k. k. Finanzlaiulesdirektiou, Graz<br />

Reclibauerstraßc 16<br />

1881 Dr. Engen Merzbacliors Nachfolger, Miinzhandlung, München Karlsstraße 10<br />

1905 Betty Meyer, Berlin W Steglitzerstraße 49<br />

1005 Max Mickcrts, k. k. Statthalterei-Hilfsämterdirektor, Brüiui Lazanskiplatz 1<br />

1806 Fürst Alfred v. Monteuiiuvo, Wien I Löwelstraße 6<br />

1894 Nikolaus Morosini, Privatier, Wien IV/l Schikanedergasse 11 (Tirol und Vonn-Iberg, Maxi-<br />

milian I, Götz, Max der Deutschmeister); zugleich stiftendes Mitglied<br />

1914 Josef Moz.sar, ]5iidapest IV Musemnsring 13<br />

1911 Dr. Eduard Mühlrcitor, Advokat, Hall, Tirol<br />

1011 Dr. med. Adolf Miillor, Wien I Ojjcrnring 17<br />

1901 Dr. Rudolf Münsterborg, Kustos an den Münz- und Medaillensammlungeu des Allerhöchsten<br />

Kaiserhauses, Wien I Burgrmg 5<br />

1890 Kgl. Ungar. Münzamt, Kremnitz<br />

1913 Münzkabinett des Xationalmuseums Budapest<br />

1914 Kgl. Münzkabinett Dresden<br />

1910 Museum Carnnntinuni, Deutsch-Altenburg, Niederösterreich<br />

1800 — Esseg, Kustos Professor Vjekoslav Cclestin<br />

1909 — Kaiser Friedrich-Museum, Görlitz, Vorstand Direktor Feyerabend<br />

1911 — Sobieski National-Museum, Lcniberg, Direktor Dr. Alexander Ceglowski<br />

1888 — Franeisco-Carolinuni, Linz<br />

1895 — Paulus-Museum, AVorms<br />

1902 Hartwig Musil, <strong>Ze</strong>ichner, Wien XIX;1 Döblinger Hauptstraße 19<br />

1890 Dr. Alfred Nagl, Hof- und Gerichtsadvokat, Wien, m/2 Kegelgasse 5; zugleich i;i913)<br />

Ehrenmitglied<br />

lOlO Leo Xagy de Läzäri, k. u. k. Rittmeister. Kagusa. via Gravosa 4 (liömische Kaiscrmiiiizen,<br />

besonders Didcletiun ins Coiistaiitiiis IIj<br />

lOOC) Lueien Narille, Genf 4 Rue de la Pelouse (rümisehe Kaiser Taeitus und Floriaiiiis)<br />

Hill Ivluard Newell, New-York. American Nmnismatic Society, löljtii Street and Broadway<br />

11113 Herbert Niklewitz, Brooklyn, N. Y.. 532 Tentli Street


.'l:. .Iiis.'l' XilM'h. In-vilirui der -liidliM-licn I ia-wnkr.<br />

18XS Alfrf.l Xoli, Müll, -In n M;iiicrkiivli,islnirc .')<br />

Wim. \'I1I l'l'rili;;i>M. -Jd<br />

1!M)1 >miiismuliscli('r Lclirni»|>iinil der liiiviisiiiit Wii'n. I l'nui/cnsiiiii; :!<br />

i;il:i rii-cilirur r,Tiliri;iiHl Oliiiliciscr, F;ibnk>licsil/,cr. Ilriiiiii llr(ili(-k:i;;;is.sc ,j<br />

i;>12 A. M. riK'liin«:ii Laiidcs-<br />

liaiik. Wien III Salcsiaiiirvassc ;i'l<br />

1912 Hans r|>iscliil, k. ii. k. Ol" ist, I-Iau. Malinii<br />

l'.tOS Johann l'osti, /.irjri'iwcrk-lirsit/.cr, Miira-S/ujulial. riiirarn<br />

l'.»«8 Baron (iiinicr l'r///; /„.sd/i./m-.s AV;/,/,/;. /,// n'r.t//,(/, ii. Ktinilni,<br />

östtt't'. Stttmji sh< //' n ><br />

l>*'.lt) 'I'licodor rrowi-, Mn>kau: zimlcirli siil'tmdi's MitvHrd<br />

lülö l»r. Milan Kii(llin>k.v.(irvr, Ad\okat. IMImii<br />

1910 II. A. Kuinsdcn Viii Knhaya-Yane >^ Cic. . Yokniiaina<br />

If^'"*-') Kdiinind Ka|i|(!l|>oi1. lircidiL'tcr Sa.-Ii\ i-r-iändiuvr liir Miiiizm und Mi'dailiin. Kcriin W<br />

I.wtliiTstralM- '.I<br />

liHK) Alfn'd KfIchiTf, ()lierri-\ ident diT k. k. StaatslialMidircklioM, Olniiii/, I'illcn -il<br />

1>


252<br />

1907 II;iiis Si'.lnvalbc, Reiitru^r, Wcnhiu in SaiOiscii<br />

1895 Fürst Adolf Josef /,ii Sclnvarzi^iilx^rf,', KniirKiii, IJuliiiicii<br />

1888 Joliaiiii Scliwprdlnor, kiiis. Kat, (iravciir. Wien 111 Scliasllan|platz 2c ("AreiihcrKTliio-'<br />

1011 Richard Scliwicg-cr, Kevi(^rforstor, Urfjiircvci (via Kiiiiiaj, Slavoiiion<br />

1903 Dr. Karl Sedivy, Advokat, Neiihaiis, Böliiiicii<br />

1012 J. E. Soltman, Kiiiglioc, Hcrkliaiiistod, EM},'laiid<br />

1888 Willicliii Sliiioii.s, Frankfurt a. M. Grüne burf^vvo},' 1"><br />

1014 Isidor Steiner, liiicliliäridlor. Unjrariscli IJrod (Jii


Korrespondierende Mitglieder<br />

1883 Dr. Emil ßahrfcldt, liaiikdinktor. IJcrliii (Müß-Liclitcrffldi' Ost Sdiillerstraßo l(i (Hr((iHlen-<br />

hiirf/ir um/ Mittihiltir-Viin^fiu<br />

1878 Exzfllpiiz Dr. Max von Kniirfclilt. Gcncrallciitiiaiit. Ilililfsliciin HmiilHildtstralio ( IlümUche<br />

R.liuhlik)<br />

19()4 Josof BriinMiiiil, i'rufcsfor an ilcr Universität Agraiii, Direktur des Xatiünainmseunis<br />

l!ll.'> l»r. Ilcinricli Buolii'iiiiii. K(insrrvat(ir am k(ini^Hiclicii Miiiizkaiiinctt Miiiiclifn.<br />

1890 Kranz IJuIic, Kei.'-iernni.'-srat. Dii-cktur des k. k. arcliiidloeisclifri Mnscnms. Spalato<br />

]S'.l:i e l'-'i<br />

1891 Dr. L. B. Stcnersen, Universität.^professor und Direkt. .r t\v< .Münzkabinetts. Christiania<br />

18'.)(» Dr. Hans Tauber, k. k. Bezirksric-hler. (iraz Mandellslraße :'il ( Siririsrhr (Irpri/,/,)<br />

1899 Dr. Heinrieli Willers. Bonn (olman>tialie l:;<br />

l-^-^r, .\lphonsi- de Hüte. liiLoiiieiir. Brüssel Ixidles Une ilii l'röne l'.i<br />

:^o.i


254<br />

Rechnungsabschluß des Vereinsjahres 1914<br />

Einnahmen Kassakonto Ausgaben<br />

Mittflieilsbcitriijjc:<br />

iiii- 31)13<br />

^<br />

.<br />

l'.tli<br />

l'-ll:-.<br />

Anrscrorilciillii-Iic IJciii-i^c . . .<br />

Moiiatslilatt:<br />

AboiiiH'iiU'Mts IDK!<br />

Eiiizclvcikiiiit'c<br />

Inserate 1S)1;!<br />

IHM<br />

i;ii I<br />

191'-<br />

/.eitselirif'tenveikauf:<br />

vom Jahre li)!-'!<br />

(Iiircli Hiicliliaiidliui^' Man/. . .<br />

Ein/elverkäiife<br />

.Sonderabdi'iicke<br />

Vereiiis|ir;ij,'iniifen<br />

Zinsen .... IIU.') K !i:!-.'!5<br />

IHM .. Ml~<br />

Siil)venliiiiienen V.)\'i\ K -'()()<br />

IHM . l.KM»<br />

|)i\ ci'se:<br />

1 i-luoiKil. \'er/.ei('lniis . . .<br />

1 Kalaldi;- \'(iettcr<br />

J'di-foersatz<br />

Ldkaliiiiete<br />

IG<br />

;5.I74<br />

l.")2<br />

S0((<br />

4<br />

HC<br />

4<br />

2;!<br />

lOG<br />

1(! —<br />

(;s(i -to<br />

104<br />

177<br />

1 ..'iOÖ<br />

1<br />

l--><br />

70<br />

TS<br />

i>l<br />

T.IW !)l^,<br />

A'orscIiiilMiick/.alilnTig-<br />

Druck der <strong>Ze</strong>itschrift:<br />

für l!li:5 K -240-4ii<br />

. IHM .... . „ 2.SH7(;2<br />

AbhiidnnjrenlHl.i<br />

Druek von M Nununerii Monats-<br />

blatt<br />

Abbildungen<br />

Mehrkosten von Sonderabdriieken<br />

Vereinslokal<br />

IJeinigung-<br />

JJeleueiituiig<br />

JJelieizung<br />

lincheinbände<br />

l'orti inid Briefmarken:<br />

:<br />

<strong>Ze</strong>itsehrift . . . . K<br />

M4 —<br />

Monatslijatt . . . „ 74GO<br />

l'orti und .Spesen . „ ll.').').'!<br />

Kennnierationen IHi;! untl IHM<br />

(ielialt an Hrn. Slania<br />

Dijilome<br />

Katalog Voi'tter<br />

])iverse .<br />

Kassast:in1. ])iv.. IHM .<br />

1000 fl. 1 "/„ gemeinsame Heute<br />

l.t!.")0<br />

\\ iin. am 10. Jiiuner IHl.'),<br />

'lOO<br />

1-J<br />

(!e]iriift und riclitig befunden:<br />

l)e|iot bei der Staat sdniekerei fiir<br />

aufgelaufene Driickkosteu<br />

Keserve tür das Vereiiisjahr iHl.")<br />

(Jiislav !Stot'liliniiiiiier m. \\ Karl llollscliek m \< Karl Klsiior m ]i<br />

1.5(K)<br />

150<br />

ll<br />

86<br />

11<br />

52<br />

05<br />

05<br />

46<br />

98<br />

13<br />

68<br />

12<br />

96<br />

.ü.>0 12


ßumismaiische 3eitschrift (Wien) XLVIl 1914 Jafel I<br />

30<br />

126<br />

1^


CJ Ntimisraatische <strong>Ze</strong>itschri<br />

5<br />

N8<br />

PLEASE DO NOT REMOVE<br />

CARDS OR SLIPS FROM THIS POCF<br />

UNIVERSITY OF TORONTO LIBRAR

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!