19.02.2013 Views

3 Lotfdf k|fs[lts ;|f] - ForestAction Nepal

3 Lotfdf k|fs[lts ;|f] - ForestAction Nepal

3 Lotfdf k|fs[lts ;|f] - ForestAction Nepal

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

xfd<strong>|f</strong>] jg ;Dkbf, jif{ &, cª\s !, @)^^÷km/]i6PS;g g]kfn<br />

;+ljwfg / ;+3<strong>Lotfdf</strong> <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tM :jfoQtf, ;dtfd"ns<br />

kx'Fr<br />

/ hjfkmb]lxtf<br />

19<br />

�ljdnf /fO{ kf}8\ofn<br />

!= kl/ro<br />

g]kfnn] uPsf] ;f9] tLg jif{df !) jif] { ;z:q åGåsf] cGTo ug{ zflGt k|lqmofsf] yfngL dfq}<br />

u/]g, @$) jif{b]lv h/f uf8]/ a;]sf] ;fdGtjfbL /fh:f+:yfsf] cGTo u/]/ /fHo k'g;{ +/rgf tyf<br />

;fdflhs ¿kfGt/0fsf] dfu{lrq ;d]t sf]¥of] . /fHo k'g;{ +/rgf / cfly{s–;fdflhs<br />

¿kfGt/0fsf] ¿k/]vfsf nflu 5nkmndf cfPsf tyf k|:tfj ul/PsfdWo] ;a}eGbf a9L rrf{df<br />

/x]sf] ljifo xf]— lg/+s'z /fhtGqfTds b]znfO{ ;+3Lo u0ftGq;Dd k'¥ofpg] sf]if]9'Ëf ag]sf]<br />

;+3Lotf .<br />

;+3Lotfsf] ax;df clxn] b'O{ ljifoj:t' k|d'v 5g\— klxnf], b]zsf] ;+3Lo ;+/rgf s:tf] x'G5<br />

eGg], h;df s]sf cfwf/df ;+3x¿ lgdf{0f ug] { / ;+3Lo ;+/rgfdf s]Gb|, ;+3 / :yfgLo PsfOdf<br />

;<strong>|f</strong>]tsf] afF8kmfF8 tyf zlQm ;Gt'ng s;/L ug] { eGg] s'/fx¿ kb{5g\ . / bf];<strong>|f</strong>], ca aGg]<br />

;+ljwfgn] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t;fwgdf b]z / hgtfsf] ;Dk|e'tf s;/L hf]ufO/fVg ;S5 eGg] .<br />

/fHo k'g;+ {/rgf / cfly{s–;fdflhs ¿kfGt/0fsf] vfFrf] dx;'; ul/g'sf ;fy} o;sf nflu<br />

ePsf] hg;+3if{sf] d'Vo sf/0f g} pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]t;fwg / /fHo ;+/rgfdf ljleGg If]q, ju{<br />

tyf hflt, efiff, lnË, pd]/ ;d"xsf hgtfsf] ;dfg kx'Fr<br />

gx'g', s]Gb|Ls[t /fHo k|0ffnL<br />

hgtfk|lt hjfkmb]xL gx'g' / o;sf sf/0fn] ljsf;sf pknlAwx¿sf] ;dfg ljt/0f gx'g' x'Gf\ .<br />

t/ lj8Dagfsf] s'/fÙ /fHosf] ;dfj]zL ;+/rgf / ;xeflutfsf] ;jfndf h] h:tf ax; /<br />

pknlAw ePsf 5g\, To;sf] t'ngfdf ;+3Lo ;+/rgfdf pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]t;fwgsf] ;dtfd"ns<br />

afF8kmfF8 ;'lglZrt ug] { / :yfgLo ;d'bfo / hgtf, ljz]iftM ul/a / hftLo tyf n}lËs<br />

cfwf/df k5fl8 kfl/Psf hgtfsf] pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]tdflysf] clwsf/ ;'lglZrt ug] { dxTjk"0f{<br />

;Gbe{ Tolt w}/} rf;f] / ax;sf] ljifo aGg ;s]sf] 5}g . cem b]zsf] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tdf b]z /<br />

hgtf, ljz]if u/L ul/a / k5fl8 kfl/Psf hgtf, sf] ;Dk|e'tfsf af/]df t ax; ;'? ePs}<br />

5}g .<br />

k|:t't n]vdf xfn ax;df cfPsf ;+3Lo ;+/rgfsf cfwf/x¿nfO{ <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tdWo] klg<br />

;a}eGbf dxTjk"0f{ jgsf] ljt/0fsf] b[li6n] ljZn]if0f u/L ;+3Lo ;+/rgfdf s;/L jg;<strong>|f</strong>]tdfly<br />

:yfgLo hgtfsf] kx'Fr<br />

/ clwsf/ ;'lglZrt ug{ ;lsG5 tyf gofF ;+ljwfgn] s;/L <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong><br />

;<strong>|f</strong>]tdfly b]z / hgtfsf] ;Dk|e'tf :yflkt ug{ ;S5 eGg]af/] rrf{ ul/Psf] 5 .<br />

@= s] xf] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t <<br />

s'g} ef}uf]lns If]qdf <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ¿kdf cjl:yt hLjg lgjf{xsf nflu k|of]u x'g] ;a} k|sf/sf<br />

;Dkbfx¿ <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t x'g\ . o; cy{df <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tleq dfgj hfltn] l;w} pkof]u ug] { jf<br />

ljleGg tj/n] pkof]udf Nofpg] ;a} k|sf/sf ;Dkbf kb{5g\ . h:t}M hldg, kfgL, h+un,<br />

h8La'6L, vlgh, 9'+uf,<br />

afn'jf cflb .<br />

pkof]u;Fu ;DalGwt ePsf]n] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tdf d"No / dxTj ufFl;Psf] x'G5 . of] dxTj cfly{s,<br />

;fdflhs, /fhg}<strong>lts</strong> / ;fF:s[<strong>lts</strong> ¿kdf ljleGg JolQm / ;d"xcg';f/ km/s x'G5 . To;}u/L Ps


xfd<strong>|f</strong>] jg ;Dkbf, jif{ &, cª\s !, @)^^÷km/]i6PS;g g]kfn<br />

ef}uf]lns If]qdf cjl:yt <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tn] csf] { If]qdf ePsf afl;GbfnfO{ ;d]t k|ToIf–ck|ToIf<br />

k|efj kfl//x]sf] x'G5 . h:t}M r'/]df jg ljgfz x'Fbf<br />

t/fO{df af9L cfpF5 / e"Ifo x'G5Ù lxdfndf<br />

w]/} lxpF klUnP kxf8 / t/fO{sf vf]nfgfnf el/G5g\Ù s'g} vf]nfsf] Ps 5]paf6 hyfefjL afn'jf<br />

lgsflnP csf] { 5]psf afl;Gbfsf] hLjg hf]lvddf kg{;S5 .<br />

o:tf w]/} pbfx/0f 5g\, h;n] Pp6f ef}uf]lns If]qdf x'g] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tdflysf lqmofsnfkn]<br />

csf] { ef}uf]lns If]qdf k|efj kfb{5 . To;} }n] jgsf] dxTj, o;df hf]l8Psf cfsf+Iff / o;af6<br />

k<strong>|f</strong>Kt x'g] kmfObf ;a} ;/f]sf/jfnfsf nflu ;dfg x'Fb}gg\<br />

. o;sf/0fn] klg ;+3Lotf / ;+ljwfg<br />

lgdf{0f k|lqmofdf <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tsf] afF8kmfF8sf] ;jfnnfO{ k<strong>|f</strong>ljlws ;jfnsf] ¿kdf gx]/L Ps<br />

/fhg}<strong>lts</strong> ;jfnsf] ¿kdf ax;df NofOg'k5{ .<br />

#= ;+3Lo ;+/rgfsf cfwf/df jg;<strong>|f</strong>]t<br />

;dtfd"ns kxF'r<br />

ls ;DkGGftfsf] w| 'aLs/0f < /fhg}<strong>lts</strong> / ;fdflhs j[Qdf xfn rln/x]sf]<br />

;+3Lo ;+/rgfsf] ax;df ljz]iftM ef}uf]lns, hftLo / eflifs cfwf/x¿n] k|d'v :yfg kfPsf<br />

5g\ . h'g;'s} cfwf/af6 ;+3 ljefhg ePklg ;f] If]q÷/fHosf] cfly{s ;d[l4 / To;sf]<br />

;dtfd"ns ljt/0fsf] ;Defjgf ToxfFsf] pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]t;fwg / To;sf] kl/rfngdf lge{/<br />

ub{5 . <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]ts} lx;fan] s'g} /fHo wlg / s'g} ul/a eP klg ltgLx¿aLr ;<strong>|f</strong>]t<br />

k'glg{df{0fsf] cEof; /fd<strong>|f</strong>] ePg eg] To:fsf] c;/ tTsfnLg dfq x}g, b'/ufdL x'G5 . ;<strong>|f</strong>]t<br />

;DkGg /fHo sfnfGt/df ;DkGgtflt/ a9\b} hfG5 eg] ;<strong>|f</strong>]tdf ljkGg /fHon] ToxL ultdf<br />

cfly{s–;fdflhs ;d[l4 xfl;n ug{ ;Sb}g .<br />

<strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tdf klg hldg, ljz]iftM v]tLof]Uo e"ld, JolQmut ;DklQsf] ¿kdf w]/} k|of]u x'g]<br />

x'Fbf<br />

o;sf] ;'wf/ / k'glj{t/0fn] ;+3x¿aLrsf] cfly{s tyf ;fdflhs x}l;otdf Tolt c;/<br />

kfb} {g . csf] { dxTjk"0f{ <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t hn;<strong>|f</strong>]t xf], h;sf] pTkfbgd"ns k|of]un] s'Gf}klg 7fpFsf]<br />

cfly{s ;d[l4 / hLljsf]kfh{gsf] nflu dxTjk"0f{ of]ubfg k'¥ofpFb5 . t/ h'g;'s} cfwf/df ;+3<br />

ljefhg ePklg hn;<strong>|f</strong>]t <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ¿kn] g} Ps ;+3 jf k<strong>|f</strong>Gtdf dfq g/xL au]/ hfg] x'gfn]<br />

o;sf] /fd<strong>|f</strong>]–g/fd<strong>|f</strong>] k|efj hxfF–hxfF Tof] kfgL k'U5, tL ;a} ;+3÷k|b]z / ;d'bfodf kb{5 .<br />

<strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tx¿dWo] cfly{s pkfh{g, jftfj/0fLo ;Gt'ng / hLljsf]kfh{gsf lx;fan] clt g}<br />

dxTjk"0f{ / k|r'/ k'g?Tkfbg Ifdtf ;d]t ePsf] ;<strong>|f</strong>]t jg;<strong>|f</strong>]t xf] . o;sf] ljt/0fn] s'g}klg<br />

;+3÷k|b]z jf :yfgLo ;d'bfosf] cfly{s ;DkGGftf, jftfj/0fLo l:ylTf, ;fdflhs ljsf; /<br />

hLjgofkgsf] u'0f:t/df lgs} 7"nf] k|efj kfb{5 . To;}n] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tsf] afF8kmfF8sf] s'/f ubf{<br />

jg;<strong>|f</strong>]tsf] ljt/0fsf] ;jfn w]/} lx;fan] dxTjk"0f{ x'G5 .<br />

#=! jg;<strong>|f</strong>]tdf :jfldTj / kx'Fr<br />

b]zsf] sl/a @( k|ltzt e"efu cf]u6\g] jg;<strong>|f</strong>]t /fi6«sf] 9's'6Lsf] ;<strong>|f</strong>]t dfq x}g, :yfgLo<br />

hgtfsf] hLjgofkgsf] dxTjk"0f{ cfwf/ klg xf] . yfxf ePs} / cg'ej u/]s} ljifo xf], g]kfnsf]<br />

u<strong>|f</strong>dL0f ;d'bfosf nflu 3fF;, bfp/f, kTs/, sf7, sGbd"n, h8La'6L h:tf hLljsf]kfh{gsf nflu<br />

geO{ gx'g] ;fwgsf] ;<strong>|f</strong>]t g} jg xf] . b]zsf] cfly{s–;fdflhs ¿kfGt/0fsf] s'/f ubf{<br />

jg;Dkbfdf :yfgLo Pj+ u<strong>|f</strong>dL0f ;d'bfosf] lge{/tfnfO{ juL{o, hftLo / n}lËs kIfaf6 ;d]t<br />

ljZn]if0f ug'{<br />

tyf lge{/tfsf] cfwf/df pgLx¿sf] kx'Fr<br />

;'lglZrt ug'{<br />

h?/L x'G5 . o; lx;fan]<br />

ul/a, cflbjf;L, k5fl8 kfl/Psf hghflt / dlxnfx¿ g} jg;Dkbfsf k|d'v pkof]ustf{ x'g\ /<br />

pgLx¿sf] hLljsf]kfh{gsf] u'0f:t/ jg;<strong>|f</strong>]tdflysf] kx'Frd}<br />

lge{/ ub{5 -/fO{ kf}8]n, @))*_ .<br />

20


xfd<strong>|f</strong>] jg ;Dkbf, jif{ &, cª\s !, @)^^÷km/]i6PS;g g]kfn<br />

juL{o b[li6n] :jefj}n] e"ldklt / demf}nf ls;fgsf] t'ngfdf e"ldxLg / ;fgf ls;fgx¿ cfˆgf]<br />

hLljsf]kfh{g tyf cfly{s ;<strong>|f</strong>]tsf] nflu jgdf a9L cfl>t x'G5g\ . cflbjf;L hghflt /<br />

e"ldxLgx¿sf nflu t jg;Dkbf jf;:yfg / hLljsf]kfh{gsf] Psdfq ;<strong>|f</strong>]t xf] . o;df kx'Fr<br />

:yflkt ug{ / o;nfO{ k|of]u ug{ gkfP pgLx¿sf] hLjgofkg / ;fdflhs klxrfgd} k|ZglrGx<br />

nfU5 . n}lËs b[li6n] t 3fF;bfp/f, kTs/, sGbd"n, ;fgf sf7, h8La'6L cflbsf] ;+sng /<br />

k|of]u u/]/ kl/jf/df cfˆgf] e"ldsf lgjf{x ug'{kg{<br />

] dlxnfsf] kx'Fr<br />

k'?ifsf] eGbf a9L<br />

hLljsf]kfh{g / ;fdflhs k|lti7f;Fu ufFl;Psf] x'G5 . jg;<strong>|f</strong>]tsf] lg/Gt/ / lglj{£g kx'Fr<br />

eP<br />

dfq dlxnfx¿n] kl/jf/df cfˆgf] e"ldsf k|efjsf/L tj/n] lgjf{x ug{ ;S5g\ . To;}n]<br />

;+3Lotfsf] ;+/rgf / ljleGg zlQm ;DaGw tyf ;<strong>|f</strong>]tsf] afF8kmfF8sf] s'/f ubf{ jg;<strong>|f</strong>]tdflysf]<br />

lge{/tfsf] k|j[lQ gx]/L :jfoQtf / kx'Frsf]<br />

clwsf/sf ;DaGwdf ul/g] lg0f{o nf]stflGqs /<br />

;dfj]zL d"NodfGotfs} ljkl/t x'g hfG5 .<br />

#=@ hftLo ;+3 / jgsf] ljefhg<br />

g]kfnsf] jg;Dkbf ljZjd} cg's/0fLo 5 . b]zsf] s'n e"efusf] sl/a @( k|ltzt cf]u6]sf] jg<br />

t/fO{, dw]z, kxf8, lxdfn ;a} lhNnfdf 5l/Psf] 5 . kxf8L If]qsf jgdf lbuf] hLljsf]kfh{gsf<br />

nflu dxTjk"0f{ jg;<strong>|f</strong>]t / ;Dkbfx¿ pknAw x'G5g\ eg] lxdfnL lhNnfsf jg ax'd"No h8La'6L<br />

/ sf7sf] nflu dxTjk"0f{ 5g\ . To:t} t/fO{ / leqL dw]zsf jg cfly{s dxTjsf sf7,<br />

jGohGt'sf ;fy} hLljsf]kfh{gsf nflu cfjZos k<strong>|f</strong>oM ;a} k|sf/sf] jg;Dkbfn] el/k"0f{ 5g\ .<br />

cfly{s, ;fdflhs / jftfj/0fLo b[li6n] olt dxTjk"0f{ jg;Dkbf ;a} If]q, lhNnf / u<strong>|f</strong>dL0f<br />

;d'bfodf ;dfg ¿kdf eg] pknAw 5}g . s'g} If]q / ;d'bfosf] &% k|ltzt eGbf a9L efu<br />

jgn] 9fs]sf] 5 eg] s'g}sf] @% k|ltzt eGbf klg sd 5 . :jefj}n] h'g If]q, lhNnf÷k|b]z jf<br />

;d'bfodf pTkfbgd"ns Joj:yfkg / k|of]usf] ;Defjgf ePsf] jg;Dkbf k|r'/ 5, Tof] If]qsf]<br />

cfly{s ;DkGgtf, hLljsf]kfh{g / cGo ;fd'bflos ljsf; sfo{df jg;<strong>|f</strong>]tsf] pkof]u ug{ ;lsg]<br />

;Defjgf klg Tolt g} alnof] x'G5 .<br />

;+3Lotfsf] ;+/rgfdf k|:tfj ul/PdWo] ;a}eGbf a9L hftLo cfwf/ rrf{df cfPsf] 5 . PsLs[t<br />

g]skf -dfcf]jfbL_ n] hgo'4sf] ;dob]lv g} d"ntM hft<strong>Lotfdf</strong> cfwfl/t /x]/ ljefhg u/]sf] !%<br />

j6fdWo] s'g ;+3Lo /fHodf slt jgIf]q kb{5 eg]/ ljZn]if0f ubf{ ljleGg ;+3x¿aLr<br />

jg;Dkbfsf] ljt/0fdf 7"nf] leGgtf kfOPsf] 5 .<br />

dfcf]jfbLn] k|:tfj u/]sf] !% ;+3Lo /fHodWo] cf};t jgsf] If]q x]bf{ hDdf b'O{ j6f /fHo -<br />

ls/fFt / du/ft_ sf] efudf &% k|ltzt eGbf a9L jgIf]q kg] { x'gfn] oL b'O{ /fHo jg;<strong>|f</strong>]tsf]<br />

lx;fan] ;DkGg b]lvG5g\ . o;ljk/Lt t/fO{ / sf7df8f} + pkTosfdf ;d]t\ sf]lrnf, ldlynf,<br />

ef]hk"/f, cjw, yf?jfg / sf7df8f} +;Fu @% k|ltzt eGbf sd jg If]q /xG5 . o;n] ubf{<br />

jg;<strong>|f</strong>]tsf] cfjZostf k"lt{ ug{ logLx¿ cGo /fHok|lt lge{/ x'g' kb{5 .<br />

of] ljZn]if0fn] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tsf] cjl:yltnfO{ Wofgdf g/fvL k|:tfj ul/g] ;+3Lo ;+/rgfn] ;a}<br />

If]q, ju{ / txsf hgtfdf pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]t;fwgsf] kx'Fr<br />

;'lglZrt ug] { p2]Zo k'/f ug{ ufx<strong>|f</strong>]<br />

x'g] s'/f k|i6 kf/]sf] 5 -kf]v/]n, @))*_ . of] l:ylt cfpg glbg ;+3Lo ;+/rgfsf] ax;df<br />

jg;<strong>|f</strong>]tsf] afF8kmfF8nfO{ klg Ps dxTjk"0f{ cfwf/sf] ¿kdf lnOg' kb{5 .<br />

21


xfd<strong>|f</strong>] jg ;Dkbf, jif{ &, cª\s !, @)^^÷km/]i6PS;g g]kfn<br />

#=# jg Joj:yfkg / pkof]udf :jfoQtf, ;dtfd"ns kx'Fr<br />

/ hjfkmb]lxtf<br />

;+3Lo ;+/rgfsf] ax;df s]Gb|, :yfgLo ;/sf/ / hgtfaLrsf] zlQm ;Gt'ng / jg;<strong>|f</strong>]tsf]<br />

afF8kmfF8 csf] { dxTjk"0f{ ljifo xf] . :yfgLo <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;Dkbfsf] Joj:yfkg / pkof]usf] clwsf/<br />

:yfgLo hgtfd} lglxt eP dfq} <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tsf] ;+/If0f, pTkfbgd"ns Joj:yfkg, cfly{s<br />

pkfh{g / To;sf] k|of]un] ;fd'bflos ljsf; x'g;S5 eGg] s'/f ;fd'bflos jg nufot<br />

;d'bfodf cfwfl/t cGo ;<strong>|f</strong>]t Joj:yfkg sfo{qmdn] k|dfl0ft u/]sf 5g\ -sg]n, @))$_ .<br />

;fd'bflos jgsf] ;kmntf / o:t} cGo :yfgLo pkef]Qmfsf] cu'jfO / :jfldTjdf sfof{Gjog<br />

ul/Psf] ;<strong>|f</strong>]t Joj:yfkg k|0ffnLx¿sf] l;sfOsf cfwf/df klg :yfgLo jg:fDkbfdflysf]<br />

clwsf/ :yfgLo hgtfd} lglxt x'g'k5{ eGg] s'/fsf] ljsNk b]lvFb}g . t/ :jfoQtfsf] s'/f<br />

gLtLlgod / sfg"gdf n]v]/ dfq k'Ub}g .<br />

:yfgLo hgtf clwsf/ ;DkGg x'gsf] nflu pgLx¿n] 5fg]/ k7fPsf k|ltlglwx¿ Kf"0f{¿kn]<br />

clwsf/ ;DkGg x'g'k5{ . o:tf] clwsf/n] ;DkGg :yfgLo lgsfo / ;+3n] dfq k|efjsf/L ¿kdf<br />

jg Joj:yfkg ug{ ;Sb5g\ . t/ :jfoQtfdf hjfkmb]lxtfljgfsf] clwsf/ vt/fk"0f{ x'G5<br />

-l/jf]6, @))@_ . ul/a / k5fl8 kfl/Psf ju{ / ;d"xk|<strong>lts</strong>f] hjfkmb]lxtf tyf plrt<br />

;+oGqljgfsf] :jfoQtfn] juL{o, hftLo / n}lËs lje]baf6 pTkGg c;dfg ;+/rgf ePsf]<br />

g]kfnL ;dfhdf jg;Dkbfsf] pkof]uaf6 x'g] kmfObfdf ;a} ju{, tx / ;d"xsf hgtfsf] ;dfg<br />

;xeflutf tyf ;dtfd"ns kx'Fr<br />

;'lglZrt ug{ ;lsFb}g . o; cy{df ;dfj]zL ;+/rgf /<br />

k|ltlglwTj ePsf] /fhg}<strong>lts</strong> PsfOsf] hgtfk|<strong>lts</strong>f] hjfkmb]lxtfljgfsf] :jfoQtfn] klg<br />

pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]tdf ;dfg kx'Fr<br />

;'lglZrt ug] { ;+3Lotfsf] p2]Zo k"/f ug{ ;Sb}g .<br />

;+3Lotfsf] ;Gbe{df ;du| <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tnfO{ ljZn]if0f ubf{ lgDg s'/fx¿df Jofks ax; u/]/<br />

dfq lg0f{o ul/g' k5{ .<br />

22


6]an !M ;+k|e'tf / clwsf/sf] afF8kmfF8<br />

5nkmndf cfpg' kg] {<br />

k|Zg<br />

s_ s'g ;<strong>|f</strong>]tsf] ;+k|e'tf<br />

sf];Fu /xg] <<br />

v_ <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t s;n]<br />

k|of]u ug] { <<br />

u_ s'g <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tsf]<br />

k|of]u s;/L ug] { / o;af/]<br />

lg0f{o s;n] ug] { <<br />

3_ <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]taf6<br />

cfpg] nfesf] afF8kmfF8<br />

s;/L ug] { <<br />

ª_ lg0f{o ug] { ;+/rgf<br />

s:tf] x'g] / lg0f{o s;n]<br />

ug] { <<br />

{<br />

r_ ;<strong>|f</strong>]tsf] ;+/If0f,<br />

;Daw{g<br />

ug] <<br />

s;n] s;/L<br />

xfd<strong>|f</strong>] jg ;Dkbf, jif{ &, cª\s !, @)^^÷km/]i6PS;g g]kfn<br />

;dfwfgsf] ;Defljt 9fFrf<br />

/fHo jf ;fd'bflos, s'g txsf] /fHodf eGg] lglZrt ug] { .<br />

hgtfn] :jR5 / lgle{s ¿kdf k|of]u ug{ kfpg], :yfgLo ;d'bfoleq}<br />

klg ul/a, cflbjf;L hghflt / cGo k5fl8 kfl/Psf ju{ Pj+ ;d"xsf]<br />

clwsf/ klxn] g} ;'lglZrt u/]/ tyf :yfgLo /fHon] To;nfO{<br />

;'lglZrt / cg'udg ug] { ;+/rgf agfP/ .<br />

;femf ;DklQ, Goflos / lbuf] k|of]uh:tf ;a}sf] k<strong>|f</strong>yldstfnfO{<br />

ljZn]if0f u/]/ k<strong>|f</strong>yldstf ;'xfpFbf] agfpg] .<br />

/fHosf] Ps tx jf y'k| } txdf ;<strong>|f</strong>]tsf] kx'Fraf6<br />

6f9f /x]sf] ;d'bfo /<br />

hgtfdf kmfObfsf] k'glj{t/0fsf] k|lqmof tyf o;df ;d'bfo / ljleGg<br />

txsf /fHosf] e"ldsf lglZrt ug] { .<br />

k|hftflGqs k¢lt / clwsf/sf] k|of]uaf6 lg0f{o ul/g] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong><br />

;<strong>|f</strong>]t;Fu ;DalGwt 7"nf cfof]hgf, ;lGw;Demf}tfaf/] lg0f{o ubf{ jf<br />

jftfj/0f;DaGwL cGt/f{li6«o C0f jf ;xof]u lnFbf Jofks ¿kdf<br />

5nkmn u/]/ hglgjf{lrt ;+;bsf] b'O{ltxfO{ dtn] dfq} lg0f{o ug] { .<br />

;+/If0fdf ;<strong>|f</strong>]tsf] glhs / 6f9f a;]sf ;d'bfon] s;/L k|ToIf–ck|ToIf<br />

of]ubfg tyf ;xof]u ug{ ;S5g\ eGg]af/] :yfgLo /fHosf] /f]xj/df<br />

;a} txsf ;d'bfo / hgtfsf] ;xeflutf Pj+ 5nkmnaf6 6'+uf]<br />

nufpg] .<br />

;d'bfo, :yfgLo, ;+3Lo / s]Gb|Lo h'g;'s} txdf klg ;<strong>|f</strong>]tk|<strong>lts</strong>f] :jfoQtf clwsf/ ;DkGg<br />

:jfoQtf x'g' kb{5 eg] clwsf/ ;DkGg PsfO -tx_ sf] ;dfj]zL k|ltlglwTj tyf hgtfk|<strong>lts</strong>f]<br />

hjfkmb]lxtf csf] { ce}m dxTjk"0f{ kIf xf] eGg] b]lvG5 . ;+3<strong>Lotfdf</strong> clwsf/ / hjfkmb]lxtfsf]<br />

ax; / ;+oGqdf of] b'j} kIfsf] tfnd]n x'g' cToGt} h?/L 5 . of] tfnd]nsf] z'?jft lgDg s]xL<br />

sfo{af6 ug{ ;lsG5 .<br />

-s_ :yfgLo txsf] PsfOnfO{ klxnf] k<strong>|f</strong>yldstfsf] ¿kdf ;dfj]zL, k|ltlglwd"ns / :yfgLo<br />

hgtf, ljz]iftM ul/a, cflbjf;L / k5fl8 k/]sf hghflt / dlxnfx¿, k|lt hjfkmb]xL<br />

agfpg] /fhg}<strong>lts</strong> ;+/rgf / ;+oGqsf] ljsf; ug] { .<br />

-v_ s]Gb|Lo txdf /fhg}<strong>lts</strong>, ;fdflhs / k<strong>|f</strong>ljlws ;a} kIf ;dfj]z ePsf] km/flsnf] ;+oGqn]<br />

jgIf]qsf] jftfj/0fLo / ;fdflhs dfkb08 agfP/ :yfgLo txsf] PsfOnfO{ ;f]<br />

dfkb08;lxt jg Joj:yfkg, pkof]u / k'glj{t/0f;DaGwL clwsf/ x:tfGt/0f ug] { .<br />

-u_ :yfgLo hgtfnfO{ cfˆgf] clwsf/ / hgk|ltlglwsf] hjfkmb]lxtfaf/] ;';"lrt ug{ tyf<br />

k|efjsf/L ¿kdf cfjfh p7fpg ;Ifd agfpg gful/s lzIff / ;zQmLs/0f sfo{qmdsf]<br />

Joj:yf ug] { . :yfgLo hgtf, ljz]iftM ul/a / k5fl8 kfl/Psf ;d"x, sf] ;a}eGbf glhssf]<br />

kx'Fr<br />

ePsf] /fHo;+oGq eg]sf] :yfgLo PsfO g} xf], hxfF pgLx¿n] cfˆgf k<strong>|f</strong>yldstf,<br />

;d:of / dfunfO{ t'ngfTds ¿kn] ;lhnf];Fu /fVg ;S5g\ . t/ cfˆgf clwsf/ / cfk"mn]<br />

5fg]/ k7fPsf k|ltlglwx¿sf] hjfkmb]lxtfsf af/]df ;';"lrt gx'~h]n :yfgLo hgtf,<br />

23


xfd<strong>|f</strong>] jg ;Dkbf, jif{ &, cª\s !, @)^^÷km/]i6PS;g g]kfn<br />

ljz]iftM k5fl8 k/]sf If]q, ju{ / ;d"x, n] cfˆgf] cfjfh k|efjsf/L ¿kdf :yfgLo PsfOd}<br />

klg k'¥ofpg ;Sb}gg\ . ha;Dd ul/a / k5fl8 kfl/Psf ;d"xsf] cfjfh / ;Ë7g<br />

k|efjsf/L x'Fb}g,<br />

ta;Dd s]Gb|, k|b]z, :yfgLo s'g} klg txdf hjfkmb]lxtf k|efjsf/L aGb}g<br />

-cf]Ú g]On, km/]6L / x8;g, @))&_ .<br />

-3_ s]Gb|, k|b]z, :yfgLo PsfO / ;d'bfo ;a} txdf hgtfk|lt, ljz]iftM ul/a / k5fl8<br />

kfl/Psf ju{k|lt, ;Dj]bgzLn, ;dfj]zL k|ltlglwTj ePsf] hjfkmb]xL ;+/rgf lgdf{0f ug] {,<br />

h;n] s]Gb|Lo txdf agfPsf jftfj/0fLo / ;dflhs dfkb08 ;'lglZrt ug'{sf<br />

;fy} ;a}<br />

txdf Goflos lgsfosf] sfd u5{ .<br />

ª_ <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t;Fu ;DalGwt 7"nf cfof]hgf, ;lGw;Demf}tfaf/] lg0f{o ubf{ jf<br />

jftfj/0f;DaGwL /fli6«o, cGt/f{li6«o C0f jf ;xof]u lnFbf Jofks ¿kdf 5nkmn u/]/<br />

hglgjf{lrt ;+;bsf] b'O{ltxfO{ dtn] dfq} lg0f{o ug] { / ;f]sf] sfo{Gjogsf] ;+/rgf<br />

;'lglZrt ug] { .<br />

$= lgZsif{<br />

g]kfn s]Gb|Ls[t /fHo k|0ffnLaf6 ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqdf cfpg'k5{ egL hgbjfj /<br />

/fhg}<strong>lts</strong> k|lta4tf x'g' / o;sf] sfof{Gjogdf ;a} txsf hgtfsf] of]ubfg /xg'sf] k|d'v<br />

p2]Zo ljleGg If]q, ju{, hfthflt, lnË / efiffefifLsf hgtfaLr ljBdfg pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]tsf]<br />

c;dfg ljt/0f, kx'Fr<br />

/ To;af6 l;lh{t c;dfg zlQm ;DaGwnfO{ ;Daf]wg ug{ ' xf] . xfn<br />

5nkmndf cfPsf ;+3Lo ;+/rgfsf cfwf/n] of] p2]Zo k"/f u5{g\ ls ub} {gg\ eGg] ljZn]if0f x'g'<br />

h?/L 5 . dfly pNn]lvt ljZn]if0fn] b'O{ j6f dxTjk"0f{ ;jfn / kl/l:y<strong>lts</strong>f] lrq0f ub{5 .<br />

Ps, xfn ;a}eGbf a9L ax;df cfO/x]cg'¿k k<strong>|f</strong>b]lzs jf hftLo cfwf/df g]kfnsf] ;+3Lo<br />

:j¿k lgwf{/0f ul/of] / <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t;Dkbfsf] ljt/0fdf Wofg lbOPg eg] jg;<strong>|f</strong>]t h:tf]<br />

cfly{s ;d[l¢, jftfj/0fLo ;Gt'ng, ;fdflhs ljsf; / u<strong>|f</strong>dL0f hgtfsf] hLljsf]kfh{gsf]<br />

;<strong>|f</strong>]tsf] /fHosf ljleGg If]q, ;+3 jf PsfOdf ;dtfd"ns ljt/0f x'Fb}g<br />

. o;n] ubf{ juL{o,<br />

If]qLo, hftLo ;d"xx¿aLr pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]t;fwgsf] ;dtfd"ns ljt/0f ug] {, ljsf;<br />

k|lqmofdf ;a}nfO{ ;dfj]z ug] { / pknlAwx¿df ;a}sf] ;dfg kx'Fr<br />

agfpg] p2]Zo k'/f x'g<br />

;Sb}g . ;+3–;+3 jf k|b]z–k|b]zaLrsf] ;<strong>|f</strong>]tdflysf] kx'Fr<br />

/ ;<strong>|f</strong>]tsf] kl/rfngaf6 k<strong>|f</strong>Kt<br />

pknlAwdf nfef+z a9fpg tyf ljBdfg c;dfgtf sd ug{ jg;Dkbf h:tf] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]t Ps<br />

dxTjk"0f{ cfwf/ aGg ;S5 / aGg' klg kb{5 . ;+3Lo :j¿ksf] ax;;Fu} ;+3 / k|b]zx¿aLr<br />

ljleGg txdf ;<strong>|f</strong>]t / nfef+z k'glj{t/0fsf] kl/kf6L tyf To;sf nflu ;dfj]zL / hjfkmb]xL<br />

;+oGqsf] ljifodf klg ax; x'g' h?/L 5 .<br />

bf];<strong>|f</strong>], xfd<strong>|f</strong>] ;fdflhs ;+/rgf / pTkfbgd"ns ;<strong>|f</strong>]tx¿dflysf] c;dfg kx'Frsf<br />

sf/0f<br />

hLljsf]kfh{gsf nflu :yfgLo ;d'bfoaLrd} klg cGo ju{ / ;d"xsf] t'ngfdf ul/a, cflbjf;L<br />

hghflt / dlxnfx¿sf] jgdflysf] lge{/tf a9L x'G5 . oL ju{ / txsf hgtfsf] ;a}eGbf<br />

glhssf] kx'Fr<br />

/ ;DaGw ePsf] PsfO hgk|ltlglwx¿ ;lDdlnt :yfgLo PsfO g} xf] . To;}n]<br />

:yfgLo jg;<strong>|f</strong>]tsf] Joj:yfkg / k|of]u;DaGwL :jfoQ clwsf/ oxL ;a}eGbf tNnf] PsfOdf<br />

lglxt x'g'k5{ . clg dfq jgdf cfl>t hgtfsf] cfjfh ;/sf/L / /fhg}<strong>lts</strong> ;+/rgf tyf ;]jf<br />

k|bfosx¿;Dd k'Ub5 / ;<strong>|f</strong>]tdfly pgLx¿sf] ] kx'Fr<br />

;'lglZrt x'g ;Sb5 .<br />

24


xfd<strong>|f</strong>] jg ;Dkbf, jif{ &, cª\s !, @)^^÷km/]i6PS;g g]kfn<br />

:jfoQ clwsf/ :yfgLo PsfOdf x:tfGt/0f u/]/ dfq} hgtfk|lt pgLx¿sf] hjfkmb]lxtf /<br />

pQ/bfloTj ;'lglZrt x'Fb}g<br />

. To;}n] clwsf/ k|Tofof]hgsf ;fy;fy} /fHon] Psftk{m :yfgLo<br />

PsfO / ;]jf k|bfosx¿df ;dfj]zL k|ltlglwTj tyf hgtfk|lt hjfkmb]lxtf ;'lglZrt ug{ ' kb{5<br />

eg] csf] {tk{m :yfgLo hgtf, ljz]iftM ul/a / k5fl8 kfl/Psf ju{x¿df gful/s lzIff /<br />

kl/rfngsf] dfWodaf6 cfˆgf k<strong>|f</strong>yldstfx¿ k|i6;Fu /fv]/ cfjZos ;]jf, ;'ljwf / ;<strong>|f</strong>]tdf<br />

kx'Fr<br />

lng ;Sg] Ifdtfsf] clej[l4 ug{ 'kb{5 .<br />

<strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;Dkbfn] el/k"0f{ xfd<strong>|f</strong>] b]zdf /fhg}<strong>lts</strong> cb"/blz{tf jf /fHo ;~rfng ul//x]sf<br />

kIfx¿sf cfˆg} lglxt :jfy{n] ubf{ ljutdf b]zn] cfˆgf] cd"No ;Dkbf u'dfPsf] jf c;dfg<br />

;lGw;Demf}tf / jftfj/0f ;'wf/sf gfddf cfpg] C0f / ;xof]un] b]z / hgtfnfO{ eGbf<br />

bftfnfO{ a9L kmfObf k'¥ofPsf] tYo xfd<strong>|f</strong>];fd' n's]sf] 5}g . To;}n] o:tf] ;DefjgfnfO{ h/}b]lv<br />

lgd" {n ug{ ca aGg] hgd'vL ;+ljwfgn] ;xeflutfd"ns /fhgL<strong>lts</strong> ;+oGq / ljlwsf] k<strong>|f</strong>jwfg<br />

/fVg}k5{ . hglgjf{lrt ;/sf/sf ljleGg txdf lg0f{osf] clwsf/ afF8kmfF8 u/]/ / ;<strong>|f</strong>]tn] k|ToIf<br />

c;/ kfg] { ljleGg ju{ / txsf hgtfsf] ;xeflutf ;'lglZrt u/]/ ;a} tx -s]Gb|, /fHo jf<br />

k<strong>|f</strong>Gt, :yfgLo_ sf ;+;bsf] slDtdf b'O{ltxfO{ dtn] dfq} o:tf] lg0f{o ug{ kfpg' kb{5 . olt eP<br />

dfq g]kfnsf] <strong>k<strong>|f</strong>s</strong>[<strong>lts</strong> ;<strong>|f</strong>]tdf g]kfn / g]kfnLsf] ;Dk|e'tf sfod /fVg ;lsG5 .<br />

oL ;a} kIfdf k|efjsf/L ;+oGq aGg ;do nfU5, t/ b'O{ jif{leq b]zsf] cfly{s, /fhg}<strong>lts</strong> /<br />

;fdflhs ¿kfGt/0fsf] nflu olt 7"nf] ¿k/]vf sf]/]/ alnof] cfwf/ agfO;lsPsf] kl/k| ]Iodf<br />

/fhg}<strong>lts</strong> k|lta4tf eP oL sfo{;"rL Tolt c;Dej rflxF 5}gg\ .<br />

;Gbe{ ;fdu|L<br />

Kanel K.R. (2004). Twenty Five Year's of Community Forestry: Contribution to Millennium<br />

Development Goals in Proceedings of the Fourth National Workshop on Community<br />

Forestry. 4-6 August, Kathmandu, <strong>Nepal</strong>.<br />

O' Neil Tamme, Marta Foresti & Alan Hudson (2007). Evaluation of Citizen's Voice and<br />

Accountability Review of the Literature and Donor's Approaches. London: DFID.<br />

Rai Paudyal, B. (2005). Agrarian Structures and Distributive Outcomes. A study of<br />

Community Forestry in <strong>Nepal</strong>, Ph.D Thesis, Institute of Social Studies, Hague, The<br />

Netherlands.<br />

Ribot J.C. (2002). Democratic Decentralization of Natural Resources, Institutionalizing<br />

Popular Participation, World Resources Institute.<br />

Pokharel B. (2008). Debate of Federalism and Forest Resource: Nine Maps of <strong>Nepal</strong>, Paper<br />

Presented in an Interaction of People's Parliament on NRM, August 2008, Kathmandu.<br />

25

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!