10.04.2013 Views

Shabdankur-115 Baisakh.pmd - Online Sahitya

Shabdankur-115 Baisakh.pmd - Online Sahitya

Shabdankur-115 Baisakh.pmd - Online Sahitya

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

zAbfª\s'/<br />

zAbfª\s'/<br />

-;flxTok|wfg -;flxTok|wfg dfl;s_<br />

dfl;s_<br />

@)^* @)^* j}zfv<br />

j}zfv<br />

jif{ !) cª\s &, k"0ff{ª\s !!%<br />

;+/Ifs ;+/Ifs k|f= /fh]Gb| ;'j]bL ;Nnfxsf/ ;Nnfxsf/ k|f=8f= uf]ljGb/fh e§/fO{ / 8f= hLj]Gb|b]j lu/L<br />

o; o; cª\sleq<br />

cª\sleq<br />

k| ]dk|sfz dNn, wL/s'df/ >]i7, k|]dk|sfz dNn,<br />

gf/fo0fk|;fb l/dfn, gf/fo0fk|;fb vgfn, uf]ljGb l3ld/] k|of;L<br />

k|wfg–;Dkfbs k|wfg–;Dkfbs k|wfg–;Dkfbs M M wL/s'df/ >]i7, sfo{sf/L sfo{sf/L ;Dkfbs ;Dkfbs M M M b]jL g]kfn<br />

;Dkfbs ;Dkfbs M M l8NnL/fd 9'ª\u]n, gd{b]Zj/L ;Tofn, ef]u]Gb| lnªb]g / uf]ljGb l3ld/]<br />

;xfos ;xfos ;Dkfbs ;Dkfbs M 6]s]Gb| r]Dhf]ª<br />

j]e j]e j]e k|fof]hg k|fof]hg M M cf]dk|sfz bfxfn -cd]l/sf_<br />

;xof]uL ;xof]uL M M s'df/ v8\sf / b'uf{ clwsf/L<br />

cfj/0f cfj/0f M 306f3/, ;'v]{t<br />

klqsfsf] klqsfsf] 7]ufgf<br />

Web - www.sabdankur.com<br />

http://onlinesahitya.com/shabdankur<br />

Email - sabdankur58@gmail.com/sabdankur58@yahoo.com<br />

x'nfs – kf]=a=g+= !#@#( sf7df8f}F,<br />

kmf]g M )!–$&*#(!@, (*$!–#^@)#@<br />

ljt/s ljt/s ljt/s M M PnfO8 PnfO8 Go'h Go'h Ph]G;L, Ph]G;L, sf7df8f}F, sf7df8f}F, )!—$@^!($* )!—$@^!($*<br />

)!—$@^!($*<br />

d"No ¿= !)÷–<br />

jflif{s u|fxs ¿= !))÷–<br />

k|ltlglw k|ltlglw<br />

k|ltlglw<br />

k|sfzrGb| lgª\n]s', c:6]«lnof prakash_ningleku@yahoo.com, nIdLs[i0f<br />

>]i7, dx]Gb| ax'd'vL SofDk;, w/fg, c/m0faxfb'/ vqL gbL, ;fdfv';L ;flxTo ;dfh,<br />

sf7df8f}F, )!–$#%#%($ zDe' u'/fufO{+, ljBf;bg :s'n rfjlxn, sf7df8f}F, kmf]g<br />

(*$!—#$()%@, k]zn cfrfo{, dGynL pRr dfWolds ljBfno, /fd]5fk, (*$$)–$$)*#,<br />

/fhg /fpt, hgHof]lt pRr df=lj=, lqo'uf gu/kflnsf !#, pbok'/, (*$@*–%%)(& .


xfd|f] xfd|f] cledt<br />

cledt<br />

v's'/Lsf] rf]6 crfgf]nfO{ dfq yfxf x'G5 . b]Vg]x?n] t v's'/Lsf] wf/n]<br />

s]jn 6'qmf6'qmf kfl//x]sf] b[Zodfq b]V5g\ . 6'qmf6'qmf kfg{ cfwf/e"ld k|bfg ug] {<br />

crfgf] cfkm} 6'qmf6'qmf kfg{ ;3fO/xFbf slt ljbL0f{ eO/x]sf] x'G5 Û To;sf af/]df<br />

6'qmf rfxg]x?nfO{ yfxf x'Gg . yfxf eof] g} eg] klg p;n] To;sf] cg'e"lt ug{<br />

;Sb}g . b]Vof] g} eg] klg p;n] To;nfO{ af]w ug{ ;Sb}g . pm t s]jn cfkm\gf]<br />

ceLi6 l;l4 klv{/x]sf] x'G5 / To;sf] k|flKt;Fu} af6f] nfU5 . o:tf slt af6f]<br />

nfUg]x?sf nflu 6'qmf6'qmf ;Fu} crfgf]n] l5ofl5of x' Fb} 6'lqmg'k5{ . ha l5ofl5of<br />

k/]sf b[Zo ljb| "k x'G5g\, ta To;nfO{ k'gM cfsf/df Nofpg / k'gM 5\ofs5\ofs kfg{<br />

lgb{otfk"j{s wf/bf/ xltof/n] tf5\g yfN5g\ . l5ofl5of kg' {, tfl5g' / 6'lqmg';Fu;Fu}<br />

crfgf]sf] sb xf]lrO/xG5 t/ o;/L xf]lrg' / 5f]§\ofOg'sf] kL8f slt ;s;k"0f{ /<br />

si6;fWo x'G5 eGg] s'/f] crfgf]nfO{ eGbf a9L /fd|f];Fu s;nfO{ yfxf x'G5 / Û o;}n]<br />

elgof], h;n] ef]U5, p;nfO{ dfq yfxf x'G5Ù hLjg gfdsf] lgd{d cf3ft slt<br />

c;x\o x'G5 . bz{s t s]jn b|i6f aGg ;S5g\, cg'ejsf] ulx/fO;Dd 8'a]/ To;nfO{<br />

dx;'; ug{ ;Sb}gg\ .<br />

lj8Dagf Û dxflj8Dagf Û crfgf] ag]/ 6'lqmFbf klg ;'v gkfpg] lj8Dagf Û<br />

cfkm"nfO{ ;Dk"0f{tM kL8fsf] dxf;d/df xf]d]/ klg zflGt gkfpg] Pp6f cgf}7f]<br />

lj8Dagf Û ;Gtf]ifsf] TofGb|f] ;dft]/ cfkm"nfO{ hf]ufpg vf]Hbf ToxL TofGb|f] ljiffSt<br />

jt{dfgsf] ;lk{n oyfy{ ag]/ 8:g tof/ x'g] lj8Dagf Û ljif lkP/ gLns07 aGg<br />

vf]Hbf klg ;fOgfO8 ag]/ ;Dk"0f{ cl:tTj g} If0fe/df v/fgL kfg{ tDtof/ ltn:dL<br />

lj8Dagf bf]af6f] s'l//x]sf] x'g], otfaf6 hfFbf klg p;sf] rqmJo"xd} kl/g] ptfaf6<br />

hfFbf klg e'd/Ld} kl/g] . s:tf] s"l6n hfnf] la5\ofPsf] xf]nf ;don] Û s;}n] sNkgf<br />

ug{ ;S5 < o:tf] lj8Dagfk"0f{ eJo if8\oGqsf], h;nfO{ lrg{ h:tf];'s} ;fxl;ssf]<br />

klg hf]/ rNg} t s'/} 5f8" F, ;fx; ubf{ klg gf8L uN5 . s;n] eGg ;S5<br />

Tolta]nf < of] hLjg xf] cyjf hLjgsf gfddf afFlr/x]sf] chLjg . s;n] pQ/ lbg<br />

;S5 Tolta]nf < of] cf:yf xf] of cf:yfsf gfddf afFlr/x]sf] cgf:yf . s;n] hjfkm<br />

lbg ;S5 Tolta]nf < of] pQ/ xf] cyjf pQ/sf gfddf afFlr/x]sf] s]jn k|Zg}k|Zgsf]<br />

rfªdfq xf], hxfF pQ/x?;d]t k|Zgdfly k|Zg yKb} s]jn prfO a9fpg p2t 5g\ .<br />

o:t} rfªdfly rfª ylkFb} uPsf k|Zgx?;Fu k|ToIftM ;fdgf ug] { ;+of]u h'/]sf]<br />

lyof] s]xL ;docl3, hxfF pQ/ vf]Hg hfg]x? s]jn k|Zgsf ef/L af]s]/ kmls{g afWo<br />

5g\, hxfF ;dfwfgsf] 5]s5Gb st} b]lvFb}g / ;dfwfg klg ;xif{ ;d:ofdf ?kfGtl/t<br />

eOlbG5g\ . kmls{g]x? ;dfwfgsf gfddf ToxL ;d:ofsf] k]6f/f] sfvL Rofk]/<br />

kmls{G5g\ . cf]xf] Û ;do s;}sf nflu slt qm"/ ;To / lgi7'/ ag]/;Dd cfOnfUbf]<br />

/x]5 . o;sf] ;fIfft\ pbfx/0f vf]Hg] hfFu/ s;}nfO{ rn] ;'b"/ klg xf]Og, dWoklZrdsf]<br />

ofqf u/] k'Ug] /x]5 . dWoklZrdsf] Pp6f s'gf]df ;dosf] kfv08k"0f{ pkxf/nfO{ ;xif{<br />

dfnf nufP/ lh:SofO/x]sf kfqnfO{ e]6] k'Ug] /x]5 . 306f3/sf] ;don] gjjif{sf]<br />

:jfut ul//xFbf o;k6s ltg} ;fxl;s kfqnfO{ oxfF ;x[boLx?;dIf ;fIffTsf/<br />

u/fOPsf] 5 . ;dosf] o; ;'vb ;+of]udf aLeT; ;Tosf ltg} of]4fnfO{ ;nfd .<br />

k|wfg k|wfg ;Dkfbs<br />

;Dkfbs<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 2


k|<br />

k| ]dk|sfz ]dk|sfz dNn dNn ljz]if<br />

ljz]if<br />

…;+;f/df o:tf cb\e"t JolStTjsf] hGd sd} x'G5, h;n] cfkm\gf ;dsfnLg<br />

JolStTjsf aLrdf cnUu} klxrfg sfod u/]sf x'G5g\ eg] efjL k':tfsf nflu<br />

cg's/0fLo Pjd\ k| ]/0ffbfoL aGg k'u]sf x'G5g\ . o:t} JolStTjdWo]sf Ps JolStTj<br />

k| ]dk|sfz dNn x'g'x'G5 eGbf cltzof]lSt gxf]nf . lsgls pxfFsf] hLjgrof{ g} o:tf]<br />

5 . zf/Ll/s Pjd\ dfgl;s czSttfsf aLr klg pNn]vgLo sfo{ ug{ pxfF lsl~rt<br />

kl5 kg' {ePsf] 5}g . cu|h ;|i6f vu]Gb| lul/ sf]lknfs} zAbdf eGg'kbf{, …d[To'sf] efvf<br />

gfl3;s]sf] dflg;nfO{ s'g} cf}ifwLn] klg /f]Sg ;Sb}g t/ k| ]dk|sfz dNn o:tf] Pp6f<br />

cb\e"t dfgjsf] gfd xf], h;n] d[To'nfO{ klg xf/ v'jfP/ lkmtf{ k7fOlbg'ePsf] 5 .<br />

o:tf] czSttf / kL8fdo hLjgsf afah'b pxfFsf] cfGtl/s OR5fzlSt / efjgfTds<br />

pmhf{sf] Hof]lt cem} lge]sf] 5}g . h:tf];'s} k|lts"ntfsf afah'b klg hLjgnfO{<br />

;fy{stfsf ;fy lhpg] snf s;}n] l;sf];\ eg] k| ]dk|sfz dNnaf6 g} l;sf];\ .Ú<br />

8Da/ k'gsf] …Pp6f lhpFbf] w/f]x/, k|]dk|sfz dNn dx]Gb| dw's/Ú zLif{s n]vaf6<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 3


JolSt JolSt j[Q<br />

j[Q<br />

gfd M k| ]dk|sfz dNn<br />

lktf÷dftf M xf]dhª\u dNn÷lji0f's'df/L dNn<br />

hGd ldlt M !((# ;fpg !! ut] zlgaf/<br />

hGd :yfg M ;]l/ufpF, d'l;sf]6, ¿s'd<br />

Gjf/fgsf] gfd M k| ]dhª\u dNn<br />

afa'cfdfn] /fv]sf] gfd M 1fgaxfb'/ dNn<br />

3/df af]nfpg] gfd M 1fgL<br />

;flxlTos pkgfd M …rftsÚ, …;hnÚ, …dw's/Ú, …dx]Gb| dw's/Ú cflb<br />

lzIff M aL=P= / :gftsf]Q/ txsf] cWoog<br />

k|sflzt s[lt M dw's/ 5f]6f] hLjg nfdf] sxfgL -n3'sfJo, @)$@_<br />

MTof] Pp6f ch]o lzv/ -n3'sfJo, @)$@_<br />

Mk~ruLt -uLt;ª\u|x, @)$%_<br />

Mcg'e"ltsf :j/x? -uLt, uhn / n3'sljtf;ª\u|x, @)%$_<br />

M;hn -uhn;ª\u|x, @)^$_<br />

MufpFbfufpFb} -sljtf;ª\u|x, @)^%_<br />

MpgL -/f]bg sfJo;ª\u|x, @)^%_<br />

;Ddfg÷k'/:sf/ M dx]Gb| k':tsfno, g]kfnuGhsf] :j0f{ hoGtLsf cj;/df<br />

;f/:jt ;Ddfg, @)$#<br />

M/fli6«ok|ltef k'/:sf/, @)%$<br />

M sd{rf/L ldng s]Gb|, d'l;sf]6, ¿s'dåf/f ;Ddflgt /<br />

cleglGbt, @)%^<br />

Mg]kfnuGh cf}Bf]lus d]nf ;Ddfg, @)%&<br />

Mg]skf, Pdfn] e]/L c~rn ;dGjo sld6Låf/f clegGbg,<br />

@)%*<br />

MjL/]Gb| P]Zjo{ ;]jf kbs, @)%*<br />

Mbz{g ;]jf ;Ddfg, @)^#<br />

Mg]kfn /fli6«o snf dlGb/ k'/:sf/, @)^#<br />

Ml5Ggntf uLlt k'/:sf/<br />

M/f]6/L Sna ;Ddfg<br />

MtLy{dfg >]i7 :d[lt ;flxTo k'/:sf/<br />

Mhgdt /ht jif{ ;Ddfg<br />

Mg]skf, Pdfn] s]sfåf/f snfsfl/tftkm{ cleglGbt<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 4


s[lt M ltldlN;gf, xl/k|;fb, …k| ]dk|sfz dNn M hLjgL / JolStTj,<br />

sLlt{k'/, sf7df8f} F, lqlj, g]kfnL s]Gb|Lo ljefu .<br />

MnD;fn, ;[hg -k|;, @)^%_, …kL8fsf] ;u/dfyf k|]dk|sfz<br />

dNnÚ, afFs], dWoklZrd ;|i6f ;dfh .<br />

dxÎjk"0f{ 36gf M @)!* ;fndf dx]Gb|s'df/L zfxsf ;fy ljjfx ;DkGg,<br />

Mk~rfot ljsf; k|lzIf0f s]Gb|sf] ;f+:s[lts k|aGwssf]<br />

kbaf6 hflu/df k|j]z u/L c'gb]zs, pk;lrj / cg'b]zs;Dd<br />

kbf]Gglt eO{ @& jif{ ;]jf,<br />

M@)%) ;fndf hflu/af6 ank"j{s cjsfz,<br />

M@)$) ;fn j}zfv @% ut] 5f]/f dw's/hª\u dNnsf] @!<br />

jif{sf] pd]/df df]6/;fOsn b'3{6gfdf d[To',<br />

M@)%* k';b]lv afOkf]/n l8;c8{/ tyf yfo/fo8 /f]u nfuL<br />

kIff3ftsf] /f]uL h:t} z/L/sf cª\ux? grNg] / af]nL<br />

gkm'6\g] /f]uaf6 cfkm} u|l;t,<br />

M@)^# ;fndf hLjg;ª\lugL dx]Gb|s'df/L dNnsf] Sofg;/<br />

/f]usf sf/0f lgwg cflb .<br />

;Dk|lt M dfkm{t ;xk|fWofks avtaxfb'/ dNn, wDaf]hL, jf6/kfs{<br />

/f]8, b}n]vL dfu{, g]kfnuGh !, afFs]<br />

kmf]g M )*!–%@@!!$, (*$*)–^#(!&<br />

uhn<br />

uhn<br />

k|]dk|sfz k|]dk|sfz dNn<br />

dNn<br />

uhn<br />

uhn<br />

ul/sg x]/]kl5 yfxf x'G5, gubf{ ;Ddg s] yfxf <<br />

kl/sg x]/]kl5 yfxf x'G5, gkbf{;Dd s] yfxf <<br />

d/]/ sf]xL kms] {/ cfpFb}g t/, lhpFb} d/]sf em} F<br />

dl/sg x]/]kl5 yfxf x'G5, gdbf{;Ddg s] yfxf <<br />

kL8fx?sf si6x?sf tL cUnf–cUnf r'r'/fx?<br />

rl9sg x]/]kl5 yfxf x'G5, gr9\bf;Ddg s] yfxf <<br />

j]bgfx?sf oftgfx?sf ulx/f–ulx/f gbLx?<br />

tl/sg x]/]kl5 yfxf x'G5, gtbf{;Ddg s] yfxf <<br />

lhGbuLdf b'Mv}b'Mvsf vhfgfx? 9's'6Lx?<br />

el/sg x]/]kl5 yfxf x'G5, gebf{;Ddg s] yfxf <<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 5


ljiffbsf]<br />

ljiffbsf]<br />

dxfpkGof;zfnfdf<br />

dxfpkGof;zfnfdf<br />

wL/s'df/ wL/s'df/ >]i7<br />

>]i7<br />

;+:d/0f<br />

;+:d/0f<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 6<br />

d kmls{ +b} 5' . xf]Og, xfdL kmls{ +b}<br />

5f} F . xfdL cyf{t\ 8Da/axfb'/ k'g, gf/fo0f<br />

l/dfn / d u/L hDdfhDdL tLg yfg<br />

dg'jf . 8Da/axfb'/ k'g cyf{t\ pgL geP of]<br />

cfn]v gx'g] kfq . g]kfnuGhsf w'nf}6]<br />

;8sdf laxfg pHofnf] ePb]lv /flt cFWof/f]<br />

geP;Dd 6f]kL xftdf lnP/ s'lblxF8\g] k|fWofks<br />

;|i6f . To; lbg klg pgL Jo:t k|fWofkgsf]<br />

Pp6f k[i7df d'h'/ KjfFv /fv]/ xfd|f] cg'/f]wnfO{<br />

;xif{ :jLsf/ ub} { hf]l8g cfOk'u]sf lyP .<br />

xfdL cyf{t\ tLgdWo] afFsL /x]sf xfdL b'O{ .<br />

Ps gf/fo0f l/dfn . b'O{ d cfkm} . xfdL<br />

s]xL lbgb]lv afFsL s]xL lbgsf nflu ;xofqL<br />

lyof} F, h'g kmnbfos eO/x]sf] lyof] . sf/0f<br />

;xofqfs} qmddf pgLleqsf ;h{s d]/f ;fd'<br />

k|s6 eO/x]sf] lyof] .<br />

d cyf{t\ ===, vf]hLdf lyPF g]kfnuGh]<br />

la/fdL ;|i6fsf] . ;|i6f eGgf;fy cfb/<br />

hfUg] :jefjsf sf/0f cfkm}nfO{ /f]Sg<br />

;ls/x]sf] lyOgF . To;dfly emg\ Gofon]<br />

cGofo u/]sf] eP t kl/ro ckl/rosf]<br />

uhaf/n] 5]Sg ;St}g . lhGbfjfb d'bf{jfbdf<br />

d'6\7L p7\g yflnxfN5 . yfd]/ yfldg;Sg'<br />

x'G5 . /f]s]/ g/f]ls;Sg' x'G5 . o;} eP/<br />

x'g ;S5 cfwf bh{g jif{cl3 ha oL ;|i6fsf<br />

af/]df cvaf/df ;dfrf/ kl9of], Tolt<br />

a]n}b]lv ;+j]bgfsf] Pp6f tf/ lr/:yfoL<br />

?kn] alh/x]sf] /x]5 . ha g]kfnuGhnfO{<br />

km]l/ Psk6s e]6\g] cj;/ ldNof], ta ToxL<br />

Pp6f tf/n] afFsL tf/x?nfO{ ahfpg<br />

yflnxfNof] . ToxL tf/sf w'g ;'Gb} k'u]sf<br />

lyof} F logsf] g]kfnuGhl:yt lgjf;df .<br />

lgjf; < eGg' / < oxfF k|Zglrx\g<br />

nufpg'kg] { clgjfo{tf /x]5 . hxfF al;/lxPsf]<br />

xf], ToxLFnfO{ lgjf; eGg] xf] eg] t x'g]<br />

/x]5 . xf]Og / :jfldTjsf] ;jfn p7fpg]


xf] eg]rflxF lgjf; eGg ;f]Rg} kg] { /x]5 . km]l/ 5f]/f / 5f]/Lsf] k'/ftg ;f]rfOaf6 d'St<br />

eP/ eGg] xf] eg]rflxF logL al;/x]sf cfjf;nfO{ lgjf; eGbf x'g] /x]5 . logL cyf{t\ ===<br />

k| ]dk|sfz dNn . k|]dk|sfz dNn cyf{t\ k|]dk|sfz dNn …dx]Gb| dw's/ .Ú<br />

JolSt Ps, gfd cg]s k| ]dk|sfz, dx]Gb| / dw's/ . gfdsf] lqj]0fL ;+udsf ?kdf<br />

PSnf ;|i6f . oL PSnf ;|i6f hLjg afFRg] qmddf PSnf k/]sf eP klg PSn} /x]g5g\ .<br />

PSnf kg' {;Fu} h'jfOF avtaxfb'/ dNn / h]7L 5f]/L jf0fL>L dNnsf ;xf/f lbg] xftx?<br />

cl3 al9;s]sf /x]5g\ . xf], cl3 logsf] cfjf;sf ?kdf /x]sf] lgjf;sf k5fl8 lsg<br />

k|Zglrx\g -


efFlRrPkl5Ù xf] ToxL a]nf 5f]/L jf0fL>L dNn / h'jfOF avtaxfb'/ dNn bfofFafofF<br />

b'O{cf]6f nf7L ag]/ czSt lognfO{ ;zSt agfpg eSt ag]/ pbfP5g\ .<br />

wGo 5f]/L Û wGo h'jfOF Û o:tf 5f]/Lh'jfOF h;sf 5g\, pgnfO{ kms] {/ gx]g] {<br />

cfkmGtsf] s] cfjZostf < 5f]/f g} x'g'k5{ eGg] k'/ftg dfGotfsf] x'd{t} lnP5g\ oL<br />

5f]/Lh'jfOFn] / s'g} sdL x'g lbPsf /x]g5g\ logsf ;fd' . ca ;don] lbPsf] ljb| "k<br />

pkxf/nfO{ t logLx?n] klg s] 6fg{ ;Sy] / lar/f Û oL klg cflv/ k/] t dfgj<br />

g}, ;dosf cufl8 gtd:ts aGg'kg] { hLj . t}klg ;do;Fu kf} F7]hf]/L gv]n]sf eg]<br />

xf]Ogg\ . / t logsf cufl8 ljzfn s06sdfu{ /xFbf/xFb} klg /utkR5] eP/ ;xh<br />

ofqf ul//x]sf /x]5g\ . ltvf sfF9fdflysf kfOtfnfd'lg 3fp x'g 5fl8;s]5 .<br />

lsgeg] 3fp x' Fbfx' Fbf 3fp nfUg] 7fpF g} afFsL g/x]kl5 nfUg cfPsf 3fp klg<br />

ptl;{P/ eflu;s]5g\ . rx¥ofpFbf–rx¥ofpFbf ca t rx¥ofpg'n] klg lognfO{<br />

lal;{;s]5 . 3fp / rx¥ofpg' g} hLjgsf] kof{ojfrL eO;s]kl5 t kL8f klg<br />

;fdfGoLs[t x' Fbf] /x]5 . oxL ;fdfGoLs[t cj:yfdf xfdLn] e]6]sf xf} F lognfO{ . t/<br />

s:tf] ;fdfGoLs/0f Û cfkm"nfO{ eGg dg nfu]sf] s'/f] g logL :ki6 ?kdf eGg ;S5g\<br />

g cfkm"nfO{ n]Vg dg nfu]sf s'/f ;lhn} n]Vg ;S5g\ . o;} u/L ;'Gg dg nfu]sf<br />

s'/f klg ;xh ?kdf ;'Gg ;St}gg\ . c6];d6]; eP/ aflx/ lgl:sg vf]h]sf cg'ej<br />

/ cg'e"lt h;f]t;f] afFw km'6fP/ aflx/ t lgl:sG5g\ t/ ;'Gg] ;|f]tfsf nflu g tL<br />

jf0fL ag]/ lgl:sG5g\ g ko{j]If0f ug] { bz{ssf nflu tL cIf/ ag]/ n]lvG5g\ .<br />

ls/ld/–ls/ld/ wsf{x? sf]l/G5g\ dfgf} F tL cIf/ geP/ O;LhL k/LIf0fsf l/kf]6{ x'g\,<br />

h;nfO{ k9\g ljlzi6Ls[t ;+1fgsf] cfjZostf k5{ . ToxL 1fgn] dfq ls/ld/–<br />

ls/ld/ wsf{x?nfO{ cIf/ agfP/ k9\g ;S5 . logn] eGg vf]h]sf dgf]efjnfO{<br />

cToNk k|ltztdf dfq a'em\g ;lsG5 .<br />

oxLFlg/, xf] oxLFlg/Ù xfdLdWo]sf dnfO{ ;Demgf eof] emds l3ld/]sf] / ;Demgf<br />

eof] x]n]g lsn/sf] . logLx?n] sDtLdf cfkm\gf] czStfj:yfnfO{ lht]/ cfkm"nfO{<br />

;zSt ?kdf pEofPsf lyP lsgeg] logLx?n] sl7gfOsf kxf8 kmf]/L cleJolStnfO{<br />

;xh dfu{ k|bfg u/]sf lyP . t/ oxfFlg/ t Tof] cj:yf klg lyPg . g t<br />

;xhtfk"j{s n]v]/ n]lvG5g\ g t ;lhn} af]n]/ af]lnG5g\ . s:tf] si6k"0f{ cj:yf<br />

xf]nf of] < s:tf] ;s;k"0f{ lj8Dagf xf]nf of], hf] g n]v]/ n]lvG5 g af]n]/<br />

af]lnG5 . s]jn x]/]/ b]lvG5 / To;n] dfq ;+j]bgfsf] e08f/df yk j[l4<br />

ul//xG5 . 38f el//xG5 t/ kf]v]/ kf]Vg] 7fpF 5}g . ;+j]bgf ylkO/xG5 t/<br />

cleJolStsf] 7fpF 5}g . hxfF ufx|f], ToxLF ;fª\u|f] t/ klg ;fxzLsf] zAbsf]zdf ;fob<br />

c;Dej eGg] zAb x' Fb}g . o;}n] t @)$) ;fndf @! jif{ pd]/sf] o'js 5f]/fn]<br />

c;fdlos ?kdf ;bfsf nflu 5f8]/ uP klg logL nv{/fPgg\ / cfkm\gf gfdsf<br />

k5fl8 …dw's/Ú pkgfd hf]8] . To;kl5 klg hLjg;ª\lugL dx]Gb|;Fu cl3 a9\b} /x]<br />

a9\b} /x] . t/ pgsf] klg dxfk|:yfgkl5 cfkm\gf] pkgfdnfO{ j[l4 u/]/ …dx]Gb| dw's/Ú<br />

agfP . oL ;a yfxf kfpFbf nfU5, o:tf] st} s;}nfO{ gxf];\ . cflv/ Pp6f dfG5]n]<br />

slt;Dd ;xg ug{ ;S5 < pm;Fuslt Ifdtf x'G5 < Pskl5 csf] { ljkltsf]<br />

pk/Ldfly y'k/L nfu]kl5 p;sf] ;xg;Ldf slt xf] < nfU5, logL afns[i0f ;dsf<br />

zAbdf elg/x]sf 5g\,<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 8


…b'MvLsf] 3/df dfq t]/f] af; x'g] eP,<br />

x] O{Zj/ Û dnfO{ bof u/L cem b'Mv b] .Ú<br />

-d's'Gb OlGb/f, cª\s $, b[Zo $, k[i7 !)*_<br />

xf]Og eg] a];xf/f ag]/ PSn} 56k6fO/x]sf lognfO{ ;xf/f lbg] h'jfOF avtaxfb'/<br />

dNn lsg ljut s]xL ;dob]lv Kof/fnfOl;;n] y/y/ sfld/x]sf x'Gy] < ;don]<br />

s:t/L tfsLtfsL dd{:ynx?df 5fgL5fgL k|xf/ ug{ ;s]sf] xf]nf Û xf ;do Û t]/f]<br />

s:tf] lgi7'/kgf, h;n] alni7 xft cl3 a9fpF5, p;sf] xft g} lga{lnof] kfl/lbg] .<br />

;xof]uLsf] ;xof]u g} l5lglbP/ s:tf] k/LIff lnO/x]sf] xf]nf < ;fob gfdLeGbf gfdL<br />

bfz{lgssf nflu klg of] hLjg / oL ;|i6fsf ljut jt{dfg s'g} bz{gsf] k|m]ddf<br />

cF6fpFb}g xf]nf . o:tf] klg x'G5 st} < oltdfq eP t nf} eOxfn]5 eGg' . ptf<br />

c;dy{ lognfO{ ;fy lbg] gfltgL bLlKt>L dNn klg p:t} c;dy{ ckfª\u . pm<br />

:jod\ ;fg} pd]/df d]g]GhfOl6; ePsf sf/0f cfkm\gf v'§fdf cfkm} l7ª\u pleg<br />

;lSbg t/ xh'/a'afsf] Vofn /fV5] . pm g af]Ng ;S5] g ;'Gg ;S5] t/ klg<br />

xh'/a'af;Fu aft df5] { .<br />

s:tf] crDd Û xfdL ;fª\ux?sf nflu of] 3/ / logLx? /x:odo r'gf}tL<br />

xf]Ogg\ t < Pp6f dxfpkGof;sf/sf nflu dxfpkGof;zfnf xf]Og t < Tof] klg<br />

ljiffbsf] . kL8fsf] cUnf] kxf8 . cUnf]eGbf klg cUnf] kxf8, ;u/dfyfeGbf klg .<br />

;fob logLx?sf] kL8fsf] prfO gfKg] kxf8 cfh;Dd l;h{gf ePsf] 5}g . ;u/dfyfsf]<br />

prfOn] gk'Ug] kxf8 logLx? cfkm}n] lgdf{0f ul/;s]sf 5g\ / ljiffbsf] cGToxLg<br />

dxf;fu/df kf}l8/xFbf klg clUn/x]sf 5g\ – clUn/x]sf 5g\, ;u/dfyfeGbf dfly .<br />

xf], log} ;u/dfyfeGbf dflysf] pkGof;zfnfdf xfdL k'u]sf lyof} F To; lbg . xfdL<br />

cyf{t\ xfdLx? . xfdLx?nfO{ :jfut ug{ ToxfF sf]xL lyPgg\ . sf/0f xfdL, g lyof} F<br />

ljlzi6 g lyof} F ;jf] {Ts[i6 . lyof} F t s]jn tLg yfg slgi6x?, h;nfO{ g :jfutsf]<br />

cfjZostf lyof] g lyof} F cEofut g} . k"j{;"rgfljgf clwsf/k"j{s k'u]sf lyof} F .<br />

t}klg xfd|f] :jfutdf ToxfF z"Go–z"Go / z"Gox? oqtq z[ª\vnfa4 lyP . xfd|f]<br />

klxnf] hDsfe]6 / ;fIffTsf/ ltg} gL/jtf;Fu eof] . rf/}lt/ lr;f] zflGt 5/kl:6P/<br />

la:s'g ;'ls/x]sf] lyof] . ;'gfdLkl5sf] l;lgQ a9fl/Psf] cfFug h:tf] SnfGt ;do<br />

r'krfk–r'krfk xft afFw]/ plePsf] lyof] / Ifltx?sf] d"Nofª\sg uDb} lyof] .<br />

o:t} lyof] kl/j]z . o;eGbf r'gbfg km/s lyPg . eP cfFwLx'/L / 3g3f]/<br />

a;f{bkl5sf] 5\ofª\u laxfgLh:t} lyof] . kfl/nf] 3fddf n]sfnL lr;f] ;]sfO/x]sf]<br />

lbgh:tf] ;a} s'/f 5\ofª\u, pHofnf], zfGt t/ ;a}n] Pp6f–Pp6f u¿ª\uf d"No<br />

r'sfO;s]sf . k|flKtsf nflu dl/xQ] ubf{ k|flKt xft gnfUg] t/ ha To;sf nflu<br />

k|of; yfFtL /fVof], ta xft nfu]sf] h:tf] . cy{xLg–cy{xLg k|flKt h:tf] . ;Gbe{xLg–<br />

;Gbe{xLg ;do h:tf] . v} s:tf]–s:tf] < h:tfsf] t:t} j0f{g ug} { g;lsg] h:tf] .<br />

l6Kg} g;lsg] Û l6Kg vf]Hof] prflng], r'k nfu]/ a:of] cfFv}cufl8 cfP/ tGb|ª\u<br />

em'lG8g] . dfofljgL hfb' h:tf] . zAbx? oyftYo j0f{gsf nflu c;dy{ l;4 eO/x]sf<br />

lyP lsgeg] sf};Ld} e]l6P Kof/fnfOl;;n] nunu sfld/x]sf avtaxfb'/ dNn .<br />

pkm Û ;do slt qm"/ < p;n] klg c;n JolStnfO{ g} l;sf/ agfpF5 . ;fob<br />

pm;Fu klg Gofosf gfddf ljqmLof]Uo j:t'dfq} 5 . xf]Og eg] czSt ;';'/fnfO{<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 9


lkl7pFdf af]sLaf]sL ;flxlTos sfo{qmdx?df 8'nfOlxF8\g] avtaxfb'/ dNnnfO{ g}<br />

;don] klg 8:g'kYof] { < 5 sf]xL o:tf] h'jfOF cyjf 5f]/f, h;n] if8\oGqsf/Lx?sf]<br />

5nsk6sf sf/0f cfkm\gf] ef}lts ;DklQ u'dfO;s]sf] x'G5Ù nfO{ czStfj:yfdf<br />

;zSt ;xf/f lbg] < sNkgfeGbf k/ 5g\ o:tf ;Defjgfx? .<br />

avtaxfb'/ dNn;Fusf] lrgfkrL{ / 5f]6f] enfs';f/Lkl5 pg}n] cu'jfO ub} {<br />

k'¥ofP logL;dIf . ;fydf lyOg\ jf0fL>L dNn . logL cyf{t\ k| ]dk|sfz dNn …dx]Gb|<br />

dw's/Ú, hf] eoª\s/ qm"/ / qf;b lj8Dagf a]xf]/]/ klg l;h{gf/t lyP / 5g\ M<br />

jgsL d r/L sNn] ;'Gnf s7}a/L<br />

d]/f] dgsf] lanf}gf<br />

xfo === xfo === of] dgsf] lanf}gf .<br />

8fnL8fnL rfnLrfnL em'Ns] hLjg hfG5<br />

cefuLsf] d]/f] bof sNn] dfof dfG5<br />

¿G5' d PSn} 3/L3/L, sNn] ;'Gnf s7}a/L<br />

d]/f] of] dgsf] lanf}gf<br />

xfo === xfo === of] dgsf] lanf}gf .<br />

cfFwLn] 56k6–56k6 kf5{<br />

kfgL k¥of] eg] dnfO{ lgy| 'Ss} kf5{<br />

hf8f]n] sfD5' y/y/L sNn] ;'Gnf s7}a/L<br />

d]/f] of] dgsf] lanf}gf<br />

xfo === xfo === of] dgsf] lanf}gf .<br />

cfkm\g} w'gdf ufpFy] F, em'Ny] F, gfRy] F cfkm\g} rfndf<br />

s'g kfkLn] kf¥of] dnfO{ cfh dfofhfndf<br />

y'g]/ dnfO{ lkFh/Ldf<br />

sNn] ;'Gnf s7}a/L d]/f] of] dgsf] lanf}gf<br />

xfo === xfo === of] dgsf] lanf}gf .<br />

s'g} ;do, /]l8of] :6];gsf gfddf s]jn /]l8of] g]kfn lyof] . ToxL /]l8of]<br />

g]kfnaf6 ;jf{lws nf]slk|otfsf ;fy aHg] uLtx?dWo] cu|kª\lStdf kYof] { of] uLt .<br />

cr]nsf] zAbdf eGg] xf] eg] plt a]nfsf] lx6 uLt . ;bfaxf/ uLt . /]l8of] g]kfnaf6}<br />

lbgdf s}of} Fk6s aHYof] eg] >f]tfsf cf]7af6 t sltk6s–sltk6s Û ulg;fWo g<br />

elg;fWo . klxnf] uLt g} lx6 ePkl5 oxLFaf6 logsf] ;flxlTos ofqf ;'¿ ePsf]<br />

lyof] . logn] of] uLt klg g]kfndf xf]Og, snsQfdf uP/ /]s8{ u/fPsf lyP . of]<br />

plt a]nfsf] s'/f] xf], hlt a]nf :jb]zd} uLt /]s8{ ug] { ;'ljwf pknAw lyPg .<br />

oltdfq xf]Og, logsf<br />

…df5fk'5« ] km]jftfndf kf}8L v]Nbf] /}Ú5<br />

kf]v/f t ;fFRr}sf] kf]v/f g} /}Ú5 .<br />

lxdfnnfO{ cFufnf]df e/] h:tf] nfUg]<br />

cfkm"nfO{ cfTd;ft\ u?F h:tf] nfUg]<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 10


efjgf of] lxdfnh:t} clUnlbFbfv]l/<br />

dfG5] lxdfn, lxdfn dfG5] eOlbFbf] /}Ú5 .Ú<br />

hxfF klg htf klg hfpmF hfpmF nfUg]<br />

3'dL–3'dL, em'dL–em'dL ufpmF ufpmF nfUg]<br />

5ftLel/ 8fF8fsfF8f pl7lbFbfv]l/<br />

lk/ltsf] km]jftfndf lbn} 8'Abf] /}Ú5 .<br />

d'6'leq lr;f]–lr;f], cfuf] nflulbg]<br />

ld7f–ld7f rfxgf of] dgdf hflulbg]<br />

v]Nbf] /}Ú5 xfjf h'NkmL;Fu lgwf/}df<br />

ufnL–ufnLel/ nfnLu'/fF; km'Nbf] /}5 .<br />

xf];\ cyjf<br />

d d/] klg d]/f] b]z afFlr/fvf];\<br />

lxdfnsf] 6fs'/Ldf, g]kfnLsf] kfv'/Ldf<br />

rGb| / ;"o{ cª\lst emG8f km/km/ gflr/xf];\<br />

d d/] klg ===<br />

nfnLu'/fF;sf] km"ndf d]/} /utsf] /ª\u<br />

8fnL–8fnLdf em'Nb5 d]/} dgsf] t/ª\u<br />

d]/f] ;f/f cl:tTj oxLF w/tLdf ldn]sf] 5<br />

sbflk db} {g rfx] s;}n] d'6' g} r' F8L nuf];\<br />

d5' { b]zs} lglDt ub} { d/L–d/L sfd<br />

clk{t u5' { cfkm\gf] hLjg of] b]znfO{ tdfd<br />

oxL Pp6f wf]sf] 5 rfx c? s]xL 5}g<br />

d d/] klg of] d]/f] Kof/f] lxdfn xfFl;/fvf];\<br />

cfkm\gf uLtx?df d}n] sNkgf nfvf} F kf]v] F<br />

:jb]znfO{ dfly prfNg] ;kgf xhf/f} F b]v] F<br />

kmnf];\ km'nf];\ of] b]z ;w} F oxL g} d]/f] sfdgf<br />

d d/] klg of] b]zn] d]/f] ;kgf ;fFlr/fvf];\ .<br />

uLt klg k|l;4} lyP . cfhsf efiffdf eGg] xf] eg] ltgn] /]s8{ a| ]s u/]sf<br />

lyP . oLnufot cfw'lgs, /fli6«o / nf]suLt u/L 8]9 bh{g uLtx? /]l8of] g]kfndf<br />

/]s8{ ul/Psf lyP . ltg}dWo] s]xL uLt tTsfnLg k~rfotL Joj:yfsf] ;dy{gdf<br />

ufOPsf lyP . To;a]nf Joj:yfsf] ;dy{g ufpg]df logLdfq PSnf xf]Ogg\, y'k| }<br />

lyP . tLdWo] clwsf+zn] vfF§L k|hftGqjfbL eP/ k|hftGqjfbLx?s} zf;g;Qf klg<br />

;~rfng ul/;s] . clxn]sf] nf]stGqdf klg ltgLx?s} jl/kl/ sltko e"ldsf<br />

rSs/ nufO/x]sf 5g\ . of] tLtf] ;To xf] . t/ Joj:yfsf] ;dy{g u/]jfkt Joj:yf<br />

kl/jt{gkl5 logn] 5FbfvfFbfsf] hflu/ u'dfpg' k/]5 . logL cfkm"nfO{ eg] s'g} jfbL<br />

gePsf] 7fGbf /x]5g\ .<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 11


of] klg ;dosf] Pp6f /ª g} xf], hf] cfjZostfcg';f/ kl/jt{g x'G5 .<br />

cfZro{ Û dxfcfZro{ Û cyjf ;dosf] dfu jf cfjZostf < h]xf];\ ;dosf] Pp6f<br />

sfnv08df logLeGbf klg Ps kfOnf cl3 a9]/ logsf uLtx? rlr{t / k|z+l;t<br />

lyP . uLtsf/dfq geO{ cfkm\gf] ;dosf ufos klg ePsfn] logn] xfdL;Fusf] e]6df<br />

;sL g;sL Pp6f uhn ufP,<br />

s] ef], lsg ef], g;f]w of] b'MvL k/fgLnfO{ <<br />

cfuf] s;/L lgEof] s] yfxf v/fgLnfO{ <<br />

zL/ b'Vof], z/L/ b'Vof] a]:;/L b'Vof]<br />

kL8f slt ef], s] yfxf la:t/–l;/fgLnfO{ <<br />

56k6L, 56k6L, dfq 56k6L,<br />

/ft s;/L s6\of], s] yfxf laxfgLnfO{ <<br />

Kof; 5, Kof; 5, cgGt Kof; 5<br />

Kof;Lsf] Kof;sf] hng, s] yfxf kfgLnfO{ <<br />

s] ef], lsg ef], g;f]w of] b'MvL k/fgLnfO{ <<br />

cfuf] s;/L lgEof] s] yfxf v/fgLnfO{ <<br />

;DejtM uhn ufpFb} ubf{ logL xfd|f cufl8 lyPgg\ . logsf] ef}lts b]x xfd|f<br />

;fd' ;fa't eP klg logLleqsf] ufos pDs]/ cfkm\g} ;dodf ljr/0f ug{ k'lu;s]sf]<br />

lyof] . ToxL eP/ xf]nf, logL efsf km]/Lkm]/L uhn ufpFb} lyP / aLraLrdf tfnL klg<br />

dfUb} lyP . s] yfxf s]jn uhnsf] ;|f]tfnfO{, uhn ;'Gbf 3t k¥of] eg] tfnL<br />

ahfpg'k5{ eGg] . ufnL ug{ hfGg] df6f]df hlGdPkl5 oxL clezfk x' Fbf] /x]5 .<br />

uhnsf] dd{1 eP kf] yfxf kfpg', sxfFlg/ tfnL ahfpg'k5{ < sxfFlg/ …jfx Û<br />

jfx Û Sof uha ÛÚ eGg'k5{ . cfkm" kl/of] o; dfdnfdf d6\7' Û clg lsg logn] tfnL<br />

g;Demfpmg\ t .<br />

cF ;fFRrL, Pp6f s'/f] t e';'Ss} lal;{g cfF6]sf] . a]nfa]nf n]V5' eGbfeGb} lal;{ +b}<br />

;lDemFb} . s'/f] s] eg] logL …uhnÚ nfO{ …uhnÚ gegL …;hnÚ eGbf /x]5g\ . oxL<br />

zLif{sdf Pp6f ;ª\u|x;d]t k|sflzt /x]5 .<br />

k| ]dk|sfz dNnsf cufl8 lyof} F xfdL . xfdL cyf{t\ xfdLx? . b]Vb} 6\jfNn k/] F<br />

-k¥of} F


lhlt;s]sf lyP . ljkltsf klx/fnfO{ ;dy/ agfO;s]sf lyP . k/flht jt{dfgdf<br />

ljhoL eP/ emG8f ufl8;s]sf lyP . logn] dfq xf]Og, logLx?n] . logLx? cyf{t\<br />

k| ]dk|sfz dNn …dx]Gb| dw's/Ú, jf0fL>L dNn / avtaxfb'/ dNnx?n] .<br />

Jolyt / kLl8tx?sf] ck/flht ;zSt ;d"x lyof] of] . o;}n] sl7gfO /<br />

ljkltx? logsf jl/kl/ gfr] klg ltgnfO{ g} grfP/ dgf]/~hg lng hflg;s]sf<br />

/x]5g\ logLx?n] . o;}n] ;s;k"0f{ ofqfsf ;fxzL ofqLsf ?kdf logLx?n] cfkm"nfO{<br />

l;4 ul/;s]sf /x]5g\ . Pscsf{sf ufx|f;fFu'/fdf Pscsf{nfO{ ;fy lbg logLx?nfO{<br />

s;}n] l;sfpg'k/]g5 . c;dy{ ofqfsf ;dy{ ofqLx? /x]5g\ logLx? .<br />

crfgssf] cfTd;+1fgsf sf/0f d]/f dgsf ljiffbx? 5'dGt/ eP . u¿ª\uf]<br />

jftfj/0f PsfPs xNsf eof] . chLjg lht]/ hLjg afFlr/x]sfx?nfO{ s7}a/f Û<br />

eGg'kg] { cfjZostf 7flggF . hLjgsf vt/fx?;Fu v';Lv';L /f]df~rs v]n v]Ng<br />

;Sg];Fu s]sf] ;xfg'e"lt < ;xfg'e"ltsf d'vfk]IfL kfq xf]Ogg\ logLx? . logLx? t<br />

ck/flht of]4f x'g\, h;n] eTsf];\x?df klg hLjg vf]Hg hflg;s]sf 5g\ .<br />

chLjgsf emf8Ldf klg hLjgsf uLt ufpg hflg;s]sf 5g\ . o:tf] x'g'k5{ dfG5]<br />

eg]sf] kL8fsf] dxf;fu/ lkP/ afFRg'kbf{ klg pkm Û gegL lg/Gt/–lg/Gt/ ;ª\3if{<br />

ul//xg] . ;ª\3if{sf] gf6s u/]/ ;xfg'e"lt a6'Ng vf]Hg]x?sf nflu ;fIfft\ / hLjGt<br />

r'gf}tL . s"l6ntf g} ;Dk"0f{ k|flKtsf] a|x\df:q xf] eGg]sf nflu v'nf lstfa . lognfO{<br />

h;n] hlt a]nf k9] klg x'G5 . ;x[boL kf7sn] 3ft a]xf]g{ kb} {g . pRrf;gsf<br />

clwsf/L x'g\ oL .<br />

of]hgfljgf g} k'u]sf] lyPF d, k'u]sf lyof} F xfdL . o;}n] ;f]Wgsf nflu g s'g}<br />

k|Zg lyof] g s'g} lh1f;f g} . ePsf klg cfkm;]cfkm zfGt x' Fb} lyP . logLx?sf<br />

kf/bzL{ hLjg ;a} k|Zg / lh1f;fsf ;l6s pQ/ lyP . Ps ;dosf PSnf k|ltlglw<br />

;flxTosf/ /x]5g\ logL g]kfnuGhsf . h'g a]nf logn] snd rnfpg ;'¿ u/], Tolt<br />

a]nf cfhsf] h:tf] pj{/ ;flxlTos kl/j]z /x]g5 g]kfnuGhsf] . k'/fgf ;flxTosf/<br />

/x]5g\ . logLkl5 y'k| } /fli6«o :t/sf ;flxTosf/ kfP5 g]kfnuGhn] . plxn]b]lv<br />

clxn];Dd klg snd rnfO/x]sf 5g\ logL . yy{/fpFbf] xft / c:ki6 jf0fLn] klg<br />

logsf] efjgfnfO{ kf]lvgaf6 /f]Sg ;s]sf] /x]g5 . o;}n] t oL hLjgsf h:tf;'s}<br />

sl7g df]8df klg ck/flht /x]5g\ . ljktsf] af9Ln] klg logsf ;zSt ;+j]bgfnfO{<br />

aufpg ;s]sf] /x]g5 . @)%* k';b]lv afOkf]/n l8;c8{/ tyf yfo/fo8 /f]u nfuL<br />

kIff3ftsf] /f]uLsf] h:t} z/L/sf cª\ux? grNg] / af]nL gkm'6\g] eP/ ef}lts ?kdf<br />

lxF88'n ug{af6 k|ltaGw nfu] klg logsf] ;+j]unfO{ /f]s nufpg ;s]sf] /x]g5 .<br />

oxLlg/ xf/]sf] /x]5 czSt /f]u klg ;zSt logL;Fu . /f]u cfkm} ylnP/ cf]5\ofg<br />

k/]sf] /x]5 t/ logLleqsf] ;h{s lgw{Ss l;h{gfdf nLg x' Fbf] /x]5 . of] /x]5 logsf]<br />

ljho ofqf . jfx Û k| ]d . jfx Û k|sfz . jfx Û dx]Gb| . jfx Û dw's/ . dflg; x'g'<br />

t o:tf] kf] . kf}7]hf]/L x'g' t o:tf] kf] . b'a{nn] ;zSt;Fu n8]/ lht]sf]Ù o:tf] kf]<br />

pbfx/0f .<br />

;DejtM oxL sf/0f lognfO{ e]6\g cfpg]x?sf] ;"rL nfd} /x]5 . ufosb]lv<br />

gfos;Dd, uLtsf/b]lv ;ª\uLtsf/;Dd, sljb]lv n]vs;Dd, cfsf/ gkfPsfb]lv<br />

;flxTosf/;Dd e]6\g cfpFbf /x]5g\ . o:tf gfdx?df cDa/ u'¿ª, s'GtL df]Stfg,<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 13


c¿0ff nfdf, ;gt /]UdL, bLks u'¿ª, gu]Gb|/fh zdf{, 1fg'jfs/ kf}8]n, xl/k|;fb<br />

l/dfn, 8fS6/ hLj]Gb|b]j lu/L, k|s6 ku]gL …lzjÚ, /fh]Gb| yfkf, lzj kl/of/, gGb/fd<br />

nD;fn cflb–cflb . cF Pp6f s'/f eGg} k5{ cyjf n]Vg} k5{ . Tof] s] eg] s]xL<br />

lbgcl3dfq …gful/sÚ b}lgssf] zlgaf/sf] cª\sdf gu]Gb|/fh zdf{, 1fg'jfs/ kf}8]n<br />

/ /f]rs l3ld/]sf af/]df n]lvPsf] n]v kmf]6f];lxt 5flkPsf] lyof] . ToxL kmf]6f]sf]<br />

sl6ª logn] cfkm" ;'Tg] cf]5\ofg ;fd'Gg]sf] b/fhdf 6fF;]sf /x]5g\ . ;fob tLg}hgf<br />

;Fusf] k'/fgf] ;+:d/0fnfO{ ;w} F tfhf /fVgsf nflu xf]nf . pgLx?k|ltsf] cld6 cf:yf<br />

/ ;Demgfs} sf/0f xf]nf, logn] cfkm\gf gh/;fd' /fv]sf .<br />

logL g]kfnL ;flxTo / ;flxTosf/sf af/]df hfgsf/L /fVbf /x]5g\ t/ lognfO{<br />

nfUbf] /x]5 c?n] cfkm\gf af/]df vf]hva/ ub} {gg\ . g]kfnuGh cfpFbf cfkm"nfO{ e]6\g<br />

cfpg]x?n] klg kms] {kl5 lal;{G5g\ . Psk6s e]l6;s]kl5 cg'udg x'g'kg] { t/ Tof]<br />

gePsf]k|lt b'Mv /x]5 . e]6\g cfpg]x?n] …of] ul/lbG5'Ú / …Tof] ul/lbG5'ÚegL cfZjf;g lbP/ hfg] t/ kmls{Pkl5 g;lDemg] u/]sf]k|lt b'Mv];f] /x]5 .<br />

emNofF:; ;Dem] F, …st} o; sf]l6df d -cyjf xfdL


s;/L–s;/L cgfof;} lognfO{ klg kfl/>ldssf] k|:tfj ug{ k'u]5', h;n]<br />

logsf cfFvfnfO{ /;o'St agfOlbPsf lyP . logsf cfFvfsf] /ª b]v]kl5 cfkm\g}<br />

cfFvf klg sxfF /ªljxLg /xg ;s] / Û t/ cfbtn] afWo eP/ ltgnfO{ cfFvfleq}<br />

krfpg k'gM Psk6s ;kmn ePF . jl/kl/ a;]sf 8Da/axfb'/ k'g, gf/fo0f l/dfn,<br />

jf0fL>L dNn / cln k/ s';L{df a;]/ ckns lgxfl//x]sf avtaxfb'/ dNnx?n]<br />

yfxf kfP ls egL xjfO{ gh/ bf}8fPF t/ lglZrGt kms] + { .<br />

ca'O Û of] s] < Psflt/ logL, csf{lt/ pgL ljzfn l/Sttf lkO/x]sf lyP .<br />

pgL cyf{t avtaxfb'/ dNn, hf] …cGgk"0f{ kf]:6Ú sf] Pp6f cª\s ;fdYo{ljxLg<br />

cf} Fnfdf Rofk]/ l/St–l/St xfdLlt/ x]l//x]sf lyP . stf x]g' { < stfsf s'/f l6Kg' Û<br />

htf x]¥of], pt} ljzfn–ljzfn l/Sttfx? . otf l6Kof], ptf 5'6\g] . ptf x]¥of], otf<br />

5'6\g] . demwf/df k/] F . t}klg Psl5gsf nflu ot} d'vflta ePF / c>'k'l/t gogsf<br />

/x:o vf]Hglt/ nfu] F . vf]Hg'dfq k5{ e]§fOG5 eGy], xf] /x]5 . d}n] -xfdLn] lds lbP/<br />

ax't–ax't /fd|f] sfd ug' {eof] . n]vsLo kfl/>lds klxnf]k6s kfPF . crDd<br />

nfUof] .Ú 3f]/ cfZro{ Û ;ftf} Fkl5sf] afFsL cfZro{ eGbf x'G5 < g]kfnL ;|i6fsf] oyfy{<br />

k|ltlglw kfq <<br />

…c? a]nf h]h:tf] eP klg o:tf a]nf t ltgn] s]xL Gofo u/] x'GYof] lg,<br />

;lDemlbP x'GYof] lg . xf]Og / < Toqf uLt lx6 x' Fbf ;|f]tfnfO{ dgf]/~hg lbP/<br />

pTkfbs / k|;f/sn] s]xL t sdfP xf]nfg\ lg . xf]Og / ldssf] k|:tfjn] pgsf] g]q el/of] t/ Tof] b'Mvsf] xf]Og /x]5 .<br />

o:tf ;'vf>' t au"g\ g logsf / logsfx?sf . o;f] ePdf logsf / logsfx?sf<br />

sl7g ofqf yf]/} eP klg ;xh xf]nf ls < Pp6f dfG5]n] csf] { dfG5]sf nflu ug{<br />

;Sg] oxL g} xf]nf . oxL g} Gofo xf]nf . ;xfg'e"lt xf]Og . afFsL t h;nfO{ k/]sf]<br />

5, p;}n] ef]Ug] xf] . p;sf] ef]ufOnfO{ ;]o/ u/]/ ef]Ug ;lsGg . s]jn cfTd;ft u/]/<br />

s]xL xn'sf];Dd kfl/lbg ;lsG5 . b'u{d cg'e"ltnfO{ ;'ud agfpg 6]sf];Dd c8\ofOlbg]<br />

xf] lgd]ife/sf nflu . o;eGbf a9L ug{sf nflu t ;fdYo{ rflxG5 . Tof] xb;Ddsf]<br />

;fdYo{ cfkm";Fu lyPg .<br />

o;}n] c;Dej cfZjf;g / jrgsf] ;f6f] s]xL /rgf kfP klqsfdf 5flklbg<br />

cg'/f]w ug] { lyPF . ltgn] s]xL kfl/>lds klg pknAw u/fP va/ ug] {;Ddsf] ;fxz<br />

k|s6 u/] F logsf ;fd' . of] s'g} ;xfg'e"lt cyjf bof lyPg . s]jn ;fgf] ;xof]u;Dd<br />

x'g ;S5 ls eGg] ck]Iff lyof] . o;n] 7"n} cefjk"lt{ t gunf{ t/ logsf] dgf]andf<br />

yf]/} eP klg ;sf/fTds k|efj knf{ ls eGg] 7fg]sf] lyPF, h'g 7Ls} /x]5 . /fhwfgL kms] {/<br />

klv{/x]sf] 5', …slxn] logsf /rgf cfOk'Unfg\ / s]xL ;x[boL ldqnfO{ cg'/f]w u?F


ca o;af6 s;}nfO{ cfkm"n] k|s6 u/]sf] jrga4tf ;Demgf cfpF5 / To;sf<br />

nflu tof/ x'G5g\ eg] d s] ug{ ;S5' / < s]jn pgsf -a]


s'/f]df s'/f] rNbf ufog If]q klg Jofkfl/s eO;s]sf] / pkef]StfjfbL ;+:s[ltsf<br />

sf/0f :t/Lotf d'Vo d'2f g/x]sf] lgisif{ lgl:sof], h'g ;xL jf unt s] xf]Ù cfkm"<br />

ufogsf] …uÚ klg ghfGg] ePsf sf/0f s]jn Odfgbf/ ;|f]tf ePF . u'6aGbL oxfF klg<br />

5, s'/f] rNof] .<br />

r'krfk lyPF lsgeg] avtaxfb'/ dNn r'krfk lyP . le8x?sf aLrdf klg<br />

Pp6f ulx/f] ;+j]bgf pgsf cfFvfdf 6NknfO/x]sf lyP . To;nfO{ k9\g] ;fdYo{<br />

sDtLdf d;Fu lyPg -c?;Fu eP sf]lg L dNns} d'vaf6 lg:s]kl5 gkTofO{<br />

;'v Û oltdfq xf]Og ;;'/f, lognfO{ klg s'g} sdL x'g lbPsf lyPgg\ c/] . sl7g<br />

ofqfdf lxF8]sf o:tf avtaxfb'/ dNn cfh kTgL jf0fL>L dNnsf] PSnf] ;ª\3if{nfO{<br />

6'n'6'n' x]g{ afWo 5g\ . ;fob o;}n] xf]nf g/]Gb|hª\u lk6/n] jf0fL>L dNnnfO{<br />

…lhpFbf] lstfaÚ sf] pkdf lbPsf . dnfO{ klg nflu/x\of], oxfF Ps;] Ps lhpFbf<br />

lstfax? 5g\, hf] v'nf klg 5g\, h;nfO{ k9\g ;Sg]n] Ps–Ps pkGof; ;+of]hg<br />

u/]/ dxfpkGof; lgdf{0f ug{ ;S5g\ lsgeg] oltljlw ef]lu;Sbf klg logL eGb} lyP,<br />

…d}n] afFRg' 5 . afFRg' sxfF;Dd ;lsG5 < cfkm"df ePsf] Ifdtf b]vfpg' 5 . b]jsf]6fn]<br />

klg afFRg'sf] kL8f ef]u] / hx/ dfu] . w]/} n]Vg' ;lSbgF t/ klg o;} sndn] dnfO{<br />

arfPsf] 5 . cr]n xfOs' n]V5' / n]lv/xG5' .Ú<br />

oxL d];f]df logn] st} n]v]sf Pp6f jfSo ;Dem] F, …;|i6fx? h:t} b'Mvsi6 ;x]/<br />

eP klg l;h{gf ul//xG5g\ . d klg dg] { a]nf;Dd ;flxlTos l;h{gf ul//xg / uLt<br />

ufO/xg kfpmF .Ú<br />

avtaxfb'/ dNn klg eGb} lyP, …d klg klxn]eGbf t a9L g} 7Ls eO;s] F .Ú<br />

oL ;a}df …dÚ lyP t/ jf0fL>L dNn;Fu …dÚ lyPg . s]jn lyof] t ;|i6f a'af<br />

k| ]dk|sfz dNn …dx]Gb| dw's/Ú, klt avtaxfb'/ dNn, 5f]/f bLk dNn / 5f]/L bLKtL>L<br />

dNn . oL ;adf ljeSt x' Fbfx' Fbf logLleqsf] …dÚ …xfdLÚ df kl/0ft eO;s]sf] /x]5 .<br />

ToxL xfdLdf dxfpkGof;zfnfsf kfqx? rlDs/x]sf 5g\, h'g dxfpkGof;zfnf<br />

;u/dfyfeGbf dfly 5 .<br />

ToxLF dxfpkGof;zfnfdf lgd]ife/ latfP/ xfdL kmls{ +b} lyof} F . xfdL cyf{t\<br />

8Da/axfb'/ k'g, gf/fo0f l/dfn / d u/L hDdfhDdL tLg yfg dg'jf . d"n u]6 3/Ss<br />

vf]n]/ aflx/ lgl:sof} F . csf] { kl/j]z klv{/x]sf] /x]5 .<br />

logn] st} n]v]sf d'6' r' F8fpg] Pp6f jfSo n]Vg dg nfUof], …afFRg t ;'vb<br />

ePg–ePg, dg{rflxF b'Mvb gxf];\ Û d]/f ofjt\ k|of; / x/;Dej sf]l;; ToxL clGtd<br />

If0fsf] lglDt xf];\ .Ú<br />

cGTodf /fdaxfb'/ kxf8Lsf] Pp6f uhn ;lDemg dg nfUof],<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 17


;fpg ebf}sf] em/L eml//x]5<br />

emf/]/ cfF;' lbglbg ¿g' kl//x]5 .<br />

;St}g af]Ng d'vn] 5 xhf/ rf]6 dgdf<br />

b'lv/x]5 l5gl5g ;xg' kl//x]5 .<br />

syf gofFgofF 5 a]yf eg] k'/fgf]<br />

alNem/x]5 emg\emg\ vKg' kl//x]5 .<br />

kTy/ /x]5 O{Zj/ x'h'/ sNnfO{ ;'gfpmF <<br />

s;'/ljgf ;hfo ef]Ug' kl//x]5 .<br />

lhpg' slt ;s; 5 d'bf{x? s] hfg'g\ <<br />

d'bf{;l/ hn]/ lhpg' kl//x]5 .<br />

cf]xf] Û hLjg slt eoª\s/ / aLeT; klg x' Fbf] /x]5 . olt x' Fbfx' Fb} klg afFRg'<br />

kbf] { /x]5 . afFRgsf nflu ;ª\3if{ ug' { kbf] { /x]5 . oxL g} clGtd ;To /x]5 .<br />

uLt<br />

uLt<br />

k|]dk|sfz k|]dk|sfz dNn<br />

dNn<br />

!"#<br />

uLt<br />

uLt<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 18<br />

ltdLn] klg latfof}, d}n] klg latfPF<br />

h;n] h;/L latfof], laTg] /x]5 hLjg<br />

xfF;]/ ltdLn] latfof}, /f]P/ d}n] latfPF<br />

h;n] h;/L latfof], laTg] /x]5 hLjg .<br />

ltd|f] dxnsf] ;fd', x/bd v';Lsf] d]nf<br />

d]/f] 3/sf] dem]/Ldf, cfF;'x?sf] e]nf<br />

ltdLn] klg rnfof}, d}n] klg rnfPF<br />

h;n] h;/L latfof], laTg] /x]5 hLjg .<br />

d:tLn] ltdL lxF8\of}, hLjgsf] ofqfdf<br />

/StfDd} eO{ lxF8] F d, sfF8fx?sf] dfemdf<br />

ltdLn] lxF8fof}, d}n] klg lxF8fPF<br />

h;n] h;/L latfof], laTg] /x]5 hLjg .<br />

9Ng' 9n]/, p7\g' p7]/ lxF8\g' xf] hLjg<br />

ltnltn u/]/, uNg' un]/, aNg' xf] hLjg<br />

ltdLn] klg u¥of}, d}n] klg u/] F<br />

h;n] h;/L latfof], laTg] /x]5 hLjg .<br />

ltdLn] klg latfof}, d}n] klg latfPF<br />

h;n] h;/L latfof], laTg] /x]5 hLjg .


lgofqf<br />

lgofqf<br />

;+of]ujz xfdLnfO{ sf7df8f}Fb]lv<br />

g]kfnuGh x' Fb} ;'v] {t;Ddsf] ofqf ug] { cj;/<br />

ldNof] . o;}n] Ps sfh b'O{ kGydf lyof} F<br />

xfdL . xfdL eGgfn] wL/s'df/ >]i7 / d . ldlt<br />

lyof] @)^&.!).$ ut]sf] . laxfg} Po/kf]6{df<br />

e]nf eof} F . PsPscf]6f emf]nfdfq af]s]/ ofqfdf<br />

lgl:sPsf lyof}F . sf7df8f} Fdf x':;' nfu]sf]<br />

x' Fbf ;dodf Kn]g p8] ]g . ef]s vfFb} / Kof;<br />

lkpFb} p8fg ;do klv{/x\of} F . d'v KofsKofs<br />

ePkl5 cfGtl/s 6ld{gnleqsf] SoflG6gdf<br />

PsPs sk skmL lkof} F . skmL lkP/ Kn]g<br />

p8\g] ;do klv{/x\of} F . klv{ +bf &) ¿lkofF<br />

k|ltsksf] skmLn] k]6 kf]ln/x]sf] lyof] . h]xf];\<br />

nfdf] k|ltIffkl5 ! ah] Kn]g p8\g] hfgsf/L<br />

kfof}F . Tot} nlDsof} F .<br />

sl/a Ps 306fsf] p8fgkl5 g]kfnuGh<br />

Po/kf]6{df lyof} F xfdL . x':;'sf sf/0f lr;f]<br />

lyof] . u]6;Dd k}bn ofqf u/]/ /fFemfrf]s<br />

k'Uof} F . ToxfFaf6 ;'v] {tsf] jL/]Gb|gu/sf nflu<br />

dfOqmf]a; r9\of}F . sf]xnk'/ x' Fb} jL/]Gb|gu/;Dd<br />

/fhdfu{sf] clwsf+z efu jlb{of /fli6«o lgs'Ghdf<br />

kbf] { /x]5 . lgs'Gh Pl/ofel/ em\ofnaflx/<br />

kmf]xf]/ gug{ 8«fOe/n] ;DemfO/x] . lgs'Ghsf]<br />

lgod kfngfdf ;fj{hlgs ;jf/L ;fwgsf<br />

sd{rf/Lsf] r]tgf / hfu/0f b]v]/ v';L<br />

nfUof] . a]n'sf jL/]Gb|gu/ k'Uof} F . ysfgsf<br />

sf/0f a;kfs{sf] h'Dnf /f]8l:yt lz/:yfg<br />

xf] ]6n PG8 nhdf emf]nf la;fof} F .<br />

ef]lnkN6 laxfg uf]kfn lu/L cfP . pgL;Fu<br />

xfd|f] lrghfg geP klg wL/s'df/ >]i7sf<br />

ldqefO /x]5g\ . ldqefO eP klg xfdLeGbf<br />

h]7fkfsf . To;lbg laxfgel/ pgn] g} xfdLnfO{<br />

k|l;4 sfFqm] ]ljxf/ / j/k/sf dxÎjk"0f{ :yfgsf]<br />

cjnf]sg u/fP .<br />

sfFqm]ljxf/<br />

sfFqm]ljxf/<br />

8Dd x':;'n] 9flsPsf] ;'v] {t pkTosfdf<br />

laxfg & alh;Sbf klg pHofnf] ePsf]<br />

lyPg . xfdL pg} uf]kfn lu/Lsf] ;xof]udf<br />

sfFqm]ljxf/ 3'Dg lgl:sof} F . h'Dnf ;8saf6<br />

blIf0flt/ sl/a ! 306fsf] k}bndfu{df /x]5 .<br />

;fnsf] jgleqsf] ] y'Dsf]df . ljxf/nfO{ jl/kl/<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 19<br />

;'v]<br />

;'v] {tb]lv<br />

{tb]lv<br />

g]kfnuGh;Ddsf g]kfnuGh;Ddsf s]xL<br />

s]xL<br />

;+:d/0f<br />

;+:d/0f<br />

gf/fo0fk|;fb gf/fo0fk|;fb l/dfn l/dfn<br />

l/dfn


tf/jf/ -km]lG;ª_ n] 3]l/Psf] /x]5 . ;fn3f/Lsf] jg xF 'b} cufl8 a9\of} F . x':;' nflu/x]s}<br />

lyof] . o;}n] cFWof/f] h:t} lyof] . hf8f]n] xftv'§f s7\ofªlu|Psf lyP t/ dgleqsf] pdª\un]<br />

z/L/ ttfO/x]sf] lyof] . jf:tjdf xfdLx? pT;flxt lyof} F . kl/0ffdtM hf8f]sf] plt;f/f] jf:tf<br />

ePg . xfdL sfFqm]ljxf/sf] u]6df t k'Uof} F t/ u]6df ;fFrf] em'G8\ofOPsf] lyof] . sfF8]tf/sf]<br />

k]mlG;ªnfO{ hf]l8/x]sf] lu|nsf] u]6df nufPsf] tfnfn] …k|j]z lgif]wÚ sf] cfb]zlbO/x]emF }<br />

nfUof] . u]6cufl8sf] j/sf] ] rf}tf/f]df a;]/ Psl5g ;':tfof} F . j/k/ x]g] { s'/} lyPg . prfOdf<br />

lyof} F t/ klg x':;'n] rf/}lt/ 5]ls/x]sf] lyof] . xfdL;Fu uPsf uf]kfn lu/L ljxf/ ;+/If0f<br />

;ldltaf6 rf}sLbf/ /flvPsf] / p;}n] 9f]sf vf]Ng] aGb ug] { u/]sf] ;'gfpFb} lyP . t/<br />

rf}sLbf/sf] cQf]kQf] lyPg . xfd|f] leq hfg] ;Defjgf ;dfKt k|foM x' Fb} lyof] .<br />

ptf wL/s'df/ >]i7 eg] oxfF;Dd cfPkl5 sFfqm]ljxf/ gx]/L gkmls{g] eGb} lyP . xfd|f<br />

cufl8 lr;f]df a;]/ kfn]nfO{ kv{g' Pp6f ljsNk lyof] . klv{g yfNof} F . rf}sLbf/sf]<br />

5]s5Gb gb]v]kl5 d tf/af/ x]g{ yfn] F . u]6eGbf clnk/ km]lG;ªsf 6'Kkf b]lvP . la:tf/}<br />

km':sfPsf] t lgx'/]/leq k:g ;lsg] ;fgf] z"Go e]l6of] . v';L eof} F . ToxLFaf6leq k:of} F .<br />

o;f] ug' { lgod;ª\ut geP klg xfd|f] dg;fo unt lyPg . leq k:g]lalQs}sf] l;F9L plSFnb}<br />

xfdL sfFqm]ljxf/sf] d'Vo :yndf k'Uof} F .<br />

lsg sfFqm]ljxf/ elgof] < cgle1 lyof}F . g dlGb/ g k"hfcfhf ug]{<br />

7fpF Û t/ snfTds 9'ª\ufdf sF 'lbPsf -@) lSjG6n;Dd tf}n ePsf_ ljleGg cfs[lt<br />

emNsfpg] d"lt{x? oqtq 5l/Psf lyP . d'Vo 7fpFdf Pp6f 8anL cfsf/sf] hu<br />

-Basement_ lyof] . sl/a @ ld6/ cUnf] / %÷& ld6/ rf}8fO ePsf] ;dy/ efunfO{<br />

jl/kl/af6 3'Dg ;lsGYof] . s]xL a'4 d"lt{h:tf b]lvg] 9'ª\ufx?nfO{ Ps} 7fpFdf /fvL<br />

tf/af/n] 3]l/Psf] lyof] . s]xL ;'v] {tl:yt k'/ftflÎjs ;ª\u|xfnodf nluPsf] /x]5 . d"lt{x?<br />

5/k:6 . b'MvM nfUof] . vf;} ko{6s cfpg]hfg] qmd /x]g5 . s]xL o'jfsf] ;d"x jgef]hdf<br />

cfpg] u/]sf /x]5g\ t/ kfgL cflbsf] ;d:ofsf sf/0f Tolt pko'St 7fpF xf]Og /x]5 .<br />

j/k/ xf]6n, ahf/, a:tL klg lyPgg\ . kmut PSnf] . ko{6g k|j4{g ug{ vf]lhP klg<br />

;]nfpFb} uP h:tf] . w]/} klxnf a'4ljxf/ /x]sf] tyf kl5 zª\s/frfo{n] eTsfOlbPkl5<br />

pTvgg ul/P klg k'gM lh0ff] {åf/ gePsf] /x]5 . vf;} hfgsf/L kfPgf} F / kmls{oFf} F . h]hlt<br />

kfof} F tL ;a} uf]kfn lu/Ls} ;|f]taf6 kfof} F .<br />

a'nan] a'nan] tfn<br />

tfn<br />

jL/]Gb|gu/ gu/kflnsfsf] l;dfgfeGbf aflx/ /x]5 a'na'n] tfn . jf:tjdf tfn<br />

/d0fLo lyof] . ;dy/ kmfF6df /x]sf] tfn ;'v] {tsf] s]Gb|ljGb'sf ?kdf lyof] . tfnnfO{<br />

;'v] {tn] ;s];Dd l;Fuf/]sf] /x]5 . ko{6g k|j4{gsf nflu a'na'n] tfn ;'v] {tsf] kof{ojfrL<br />

x'g ;SYof] . ahf/glhs ePsf] / ;lhn} k'lug] ePsf]n] jL/]Gb|gu/ k|j]z ug] { hf]sf]xL ToxfF<br />

k'Ug ;S5g\ . :jfutåf/, k|j]zåf/, kfls{ª :yn, jgef]h :yn cflbn] tfnsf] zf]ef<br />

a9fO/x]sf] lyof] . ;a}eGbf a9L cfsif{s tftf]kfgLsf wf/fx? lyP . hldgsf] kfgLnfO{<br />

s[lqd kf]v/L agfO{ pQ/ / blIf0ftkm{ snfTds wf/fx? agfOPsf] /x]5 . ToxL wf/faf6<br />

cfpg] tftf]kfgLdf g'xfpg] tyf n'uf w'g]sf] pNn]Vo pkl:ylt lyof] . dlxnf / k'¿ifsf nflu<br />

5'§f5'§} Joj:yf /x]5 .<br />

d"nsf] wf/feGbf tn kfgL hd]/ tnfp ag]sf] /x]5 . ut jif{ ;'v] {t dxf]T;j x' Fbf tfn<br />

;kmf u/]/ 8'ª\uf;d]t rnfOPsf] /x]5 . ;f] 8'ªuf glhs} lyof] . kfgLdf pld|g] xfOl8«nf /<br />

hns'DeLn] tfnnfO{ 5kSs} 5f]k]sf] lyof] . To;}n] tfn slt ulx/f] 5 eGg] yfxf x'g ;s]g .<br />

n'uf wF 'bf g'xfpFbf lg:s]sf] kmf]xf]/ kfgL gfnf agfO{ aflx/ km\ofFlsFbf] /x]5 . o;/L tfnnfO{<br />

k|b"if0fd'St /fVg vf]lhPsf] /x]5 . kfs{df yl/yl/sf km"nx? km'ln/x]sf lyP . k| ]d ;f6f;f6<br />

ug] { hf]8Lsf nflu jf:tjd} pko'St /x]5 tfnjl/kl/sf kfs{ . r'na'n]sf nflu a'na'n] tfn<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 20


dxÎjs} /x]5 . xfdL ToxfF k'Ubf @÷$ hgf g'xfpFb} lyP eg] !%÷@) hgf k"mnaf/Ldf kmf]6f] lvRb}<br />

lyP . @÷$ ;d"x eg] jgef]hdf Jo:t lyP . kfs{ 3'Db} u/]sf hf]8LnfO{ xfd|f] ;d"x kmf]6f]<br />

lvlrlbg cg'/f]w u¥of} F . cg'/f]w :jLs[t eof] .<br />

b]ptL b]ptL aHo} aHo} dlGb/<br />

dlGb/<br />

jL/]Gb|gu/ gu/kflnsfeGbf b'O{ lsnf]ld6/ k"j{df kg] { b]ptL aHo} dlGb/n] klg ko{6snfO{<br />

yk cfsif{0f lbO/x]sf] /x]5 . :yfgLojf;L dlGb/df k"hfcfhf, ljjfx, a|taGwsf nflu cfpFbf<br />

/x]5g\ . cfw'lgs z}nLdf agfOPsf] dlGb/n] 3/]n' ko{6snfO{ af]nfO/x] h:tf] nfUof] .<br />

306f3/ 306f3/ 306f3/ kfs{<br />

kfs{<br />

jL/]Gb|gu/sf] yk cfsif{s :ynsf ?kdf /x]sf] 306f3/ kfs{nfO{ xfn} lh0f] {fåf/<br />

ul/Psf] /x]5 . kfs{ / 306f3/sf] lgdf{0f s]xL jif{ klxnf ul/Psf] eP klg xfn} ul/Psf]<br />

dd{t;Def/n] o;sf] cfsif{0fdf yk j[l4 u/]sf] /x]5 . d'Vo ahf/5]pdf /x]sf] kfs{n] klg<br />

ko{6snfO{ nf]EofO/x]sf] /x]5 .<br />

pQ/uª\uf<br />

pQ/uª\uf<br />

hldgaf6 kfgLsf] d"n km'6]/ pQ/tkm{ au]sf] vf]nf]nfO{ pQ/uª\uf elgPsf]<br />

/x]5 . k'/fgf] ;+/rgfnfO{ dd{t u/]/ cfw'lgs kl/j]zdf 9fNb} ko{6g k|j4{g ug{ :yfgLox?<br />

nfluk/]sf /x]5g\ . ljleGg vfn] kf}/fl0fs, wfld{s dxÎjsf ls+jbGtLx? af]s]sf] o;<br />

:ynsf] k|rf/k|;f/ x'g ;s] cfGtl/s ko{6g k|j4{g x'g ;Sg] /x]5 . xfdLnfO{ oL ;a} 7fpF<br />

3'Dg ltnsk|;fb kf}8]n, s]z/axfb'/ 8fFuL, gGbaxfb'/ aL=;L, 8f]/k|;fb pkfWofon] ;3fPsf<br />

lyP . o; cj;/df xfdL pgLx?nfO{ ;lDem/x]sf 5f} F .<br />

csf] { lbg laxfg} p7]/ g]kfnuGh nfUof} F . To;kl5sf] bf];|f] lbg xfd|f nflu dxÎjk"0f{<br />

lyof] . laxfg g]kfnuGh;Fu} hf]l8Psf] ef/tLo e"efu ?k]l8of / lbpF;f] slj k| ]dk|sfz dNn<br />

-dx]Gb| dw's/_ sf] 3/ .<br />

?k]l8of<br />

?k]l8of<br />

df3sf] lr;f] x':;'n] 9flsP/ ?k]l8of hf8f] dx;'; ul//x]sf] lyof] . ;8slsgf/fdf<br />

dflg;x? cfuf] afn]/ tflk/x]sf lyP . nfUYof] ljut s]xL lbgotf cfuf] tflkFb} cfOPsf] 5<br />

lsgeg] k/fn tyf sfuhhGo j:t'sf cjz]if htftt} 5l/Psf lyP . 3l/3l/ lkr ;8s<br />

5f8]/ lxF8\g] ;jf/L ;fwg ltg} cjz]ifsf ?kdf /x]sf v/fgL p8fpFy] . p8]sf v/fgL<br />

ljqmLsf nflu /flvPsf clwsf+z ;fdfgdf uP/ 6fFl;Gy] . ToxLsf/0f xf]nf, ahf/ ;kmf;'U3/<br />

lyPg . ?k]l8of 7"nf] geP klg g]kfnsf :yfgLox?sf] d'Vo ahf/ /x]5 . b}lgs pkef]Uo<br />

;fdfg g]kfnL ahf/sf t'ngfdf ;:tf] kfOg] /x]5 . o;}n] klg ljleGg lhNnfaf6 dflg;x?<br />

cfpFbf /x]5g\ . eG;f/df s]xL s8fO ul/Psf] b]lvP klg v'Nnf l;dfgfsf] pkof]u ub] {<br />

/fh:j b'?kof]u eO/x]sf] b[Zo h;s;}sf nflu kf/bzL{ lyof] .<br />

slj slj k|]dk|sfz k|]dk|sfz dNn;Fu dNn;Fu s]xL s]xL a]/<br />

a]/<br />

wL/s'df/ >]i7sf sf7df8f} FnL ldqn] e]/L PkmPdsf 8Da/ k'gsf] ;Dks{;"q lbPsf<br />

/x]5g\ . pgnfO{ e]6\g ;s] g]kfnuGhsf slj k| ]dk|sfz dNn;Fu e]6\g ;lsg] /x]5 .<br />

?k]l8ofaf6 kms] {kl5 xfdL e]/L PkmPd vf]Hg yfNof} F . e]/L PkmPd t e]l6of] t/ 8Da/ k'g<br />

e]l6Pgg\ . sf/0f xfdLn] vf]h]sf 8Da/ k'g e]/L PkmPddf xf]Og, /]l8of] e]/L cfjfhdf sfo{/t<br />

/x]5g\ . h]xf];\ e]/L PkmPdaf6 8Da/ k'gsf] gDa/ k|fKt eof] . ;Dks{ eof] . Tot} nfUof} F .<br />

lbpF;f] eO;s]sf]n] clncln 3fdsf] Gofgf] dx;'; x'g yfn]sf] ] lyof] . k/k/;Dd t'jfnf] eg]<br />

5Fb} lyof] . l/S;f rfns eg] unaGbLsf] km]6f agfP/ 6fpsfdf a]b} { lr;f]af6 hf]lug] Joy{<br />

k|of; ul//x]sf lyP .<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 21


xfdL ;Lw} /]l8of] e]/L cfjfhsf] sfof{nodf k:of} F . 8Da/ k'g e]l6P . d[b'efifL / gd|<br />

/x]5g\ . ;flxlTos kmfF6df plts} ;lqmo . /]l8of]af6 x/]s zlgjf/ …;[hgfsf 5fnx?Ú /<br />

x/]s dª\unjf/ …uhn uª\ufÚ h:tf ;flxlTos sfo{qmd ;~rfng ubf{ /x]5g\ . PkmPdsf<br />

cltl/St sn]hdf klg k9fpFbf /x]5g\ . pg}sf sfof{no k|d'v;Fu aftlrt ubf{ klg<br />

;flxTosf/ k|]dk|sfz dNn;Fu e]6 ug{ pT;flxt lyof} F . o;}n] 8Da/hLsf] cu'jfOdf pg}sf<br />

3/7]ufgftkm{ nfUof} F . ;Lw} dNnsf 3/ k'Uof}F . dNnsL 5f]/L jf0fL>L dNnn] xfd|f] :jfut<br />

ul/g\ . xfdL dflyNnf] tnfdf uP/ a:of} F . s]xL If0fd} dNnsf h'jfOF avtaxfb'/ cfP . pgL<br />

ax'd'vL k|ltef ;DkGg /x]5g\ . ;flxlTos kmfF6df snd rnfpg'sf ;fy} sn]hdf ;d]t<br />

cWofkg u/fpFbf /x]5g\ t/ pgnfO{ klg kIff3ftn] ynf kf/]sf] /x]5 . kl/rokZrft\<br />

dNnnfO{ e]6g pxfFsf] sf]7fdf k:of}F .<br />

sf]7f ;fdfGo eP klg ;fdfgx? ldnfP/ /flvPsf /x]5g\ . Pp6f ;fgf] b/fh l;/fgLtkm{<br />

lyof] . To;df lstfax? lyP . 7"nf] b/fhdf slj dNnnfO{ k|fKt ax'd"No pkxf/ -/sd xf]Og_<br />

tyf k|df0fkqx? lyP . kfl/jfl/s kmf]6f;lxtsf s]xL dxÎjk"0f{ b[Zon] leQf ;hfO/x]sf lyP .<br />

slj dNn la5\of}gfdf PSn} lyP . j[4 czSt &$ jif] { . sfg laNs'n} g;'Gg] . Po/kmf]g k|of]u<br />

ug' {kg] { . ToxL lbg Aof6«L ;lsPsf] /x]5 . o;}n] xfdLn] sfuhdf n]v]/ kl/ro lbof} F . v';L<br />

eP . cfkm\gf cj:yf / lxhf]sf kl/j]zsf af/]df pgn] af]n] t/ cfjfh :ki6 lyPg .<br />

k~rfotsfndf k~rfot k|lzIf0f s]Gb|df hflu/ vfPsf pgn] ax'bn;Fu} hflu/af6 xft<br />

w'g' k/]5 . ……df5fk'5« ] km]jftfndf kf}8L v]Nbf] /}Ú5 ===Ú, …;a} g]kfnL k~r ===Ú h:tf uLtsf uLtsf/<br />

Pjd\ ufos /x]5g\ . la/fdL ePkZrft\ s;}n] jf:tf gu/]sf]df dg b'vfP . ;/sf/n] klg k|1f<br />

k|lti7fgdfkm{t dfl;s ;xof]u ug] { lg0f{o @÷$ dlxgfkZrft\ aGb u/]5 . pgL ynf k/]b]lv<br />

7fpF7fpFaf6 e]6\g cfpg]sf] tfFtL nfUbf] /x]5 . o:t} sl/a @)÷@% hgfsf] gfd eGb} lyP t/<br />

tLdWo] sf]xL klg k'gM e]6 ug{ uPg5g\ . sltn] t ljleGg jrg lbPsf /x]5g\ t/ cw'/f .<br />

jrg k"/f gx' Fbf b'Mv nfUbf] /x]5, h'g :jfefljs xf] . s]xLn] pgsf sljtf, uLt ufOlbg] /<br />

5kfOlbg] egL nu] klg To;af/] s'g} hfgsf/L gk7fpFbf cfqmf]lzt x'g' 7Ls} nfUof] . s]xLsf]<br />

gfd, 7]ufgf xfdLn] klg kfof} F . xfdLnfO{ klg cg'udgsf] ;Nnfx eof] . c:ki6 cfjfh, k|i6<br />

z}nL / xsL :jefjsf dNn cfhef]lnsf uhnsf/nfO{ dfofk] |d;DaGwL uhn n]v]/ rrf{df cfP<br />

klg k|s[lt k] |d tyf oyfy{ lhGbuLsf af/]df klg n]Vg ;Nnfx lbFbf /x]5g\ .<br />

…s] ef], lsg ef], g;f]w of] b'MvL k/fgLnfO{ < cfuf] s;/L lgEof] s] yfxf v/fgLnfO{ LdtLsf] d[To'kl5 ljlIfKt h:tf eP5g\ . 5f]/Lh'jfOFsf<br />

;fy /x]sf dNnsf h'jfOF avtjxfb'/ klg kIff3ftsf] la/fdL ePkl5 ;a} lhDd]jf/L 5f]/L<br />

jf0fL>Lsf] sfFwdf k/]5 . pg -jf0fL>L_ sL 5f]/L;d]t czSt /lxl5g\ . pgsf] sfFwsf] af]em<br />

slt si6s/ xf]nf < ;xh} cg'dfg ug{ ufx|f] lyof] . sljtf 5kfOlbpFnf, uLt ufOlbpFnf,<br />

uLt /]s8{ u/fOlbpFnf cflb h:tf cfZjf;g lbP/ sf7df8f} F kms] {sfx?;Fu ;Dks{ u/L<br />

oyfy{ hfgsf/L u/fpg] cfZjf;g;lxt xfdL klg ux|'ª\uf] dg lnP/ labf eof}F .<br />

;fdfGo /f]udf ;d]t ljb]z uP/ pkrf/ u/fpg] g]tfsf] b]zdf Pp6f ;h{s lhpFb}<br />

dl//x]sf] cg'ej ug{ slj dNnnfO{ e]6] k'Ug] /x]5 . oqf] ;flxlTos kmfF6df pgnfO{ s'g} klg<br />

k|sf/sf] /fxt gldNg' nfhdbf] { 5}g t < ;a}nfO{ r]tgf eof .<br />

!"#<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 22


…ufpFbf …ufpFbf ufpFb}Ú ufpFb}Ú nfO{<br />

nfO{<br />

lgofNbf<br />

lgofNbf<br />

gf/fo0fk|;fb gf/fo0fk|;fb vgfn vgfn<br />

vgfn<br />

k':ts k':ts ;dLIff<br />

;dLIff<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 23<br />

g]kfnL uLt;ª\uLt tyf ;flxTo<br />

hut\sf cu|0fL JolStTjsf ?kdf ;'kl/lrt<br />

gfd xf] k|]dk|sfz dNn …dw's/Ú . ¿s'dsf]<br />

;]/L ufpFdf !((# ;fndf hlGdPsf dNn<br />

cfkm"nfO{ uLt;ª\uLtdf ;dk{0f u/L ;a}sf]<br />

;femf JolStTj aGg ;kmn 5g\ . pgsf]<br />

…ufpFbf ufpFb}Ú -@)^%_ gfds sljtf;ª\u|x<br />

k|sflzt 5 . …ufpFbf ufpFb}Ú egL gfds/0f<br />

ul/P klg o; s[ltdf sljtfsf ;fy} uLt,<br />

d'Sts, uhn / xfOs' klg ;ª\slnt<br />

5g\ . o; ;ª\u|xdf /x]sf /rgfx?n] xfd|f]<br />

;dfhsf ljljw ljifoj:t'nfO{ ;d]6]sf<br />

5g\ . s]xL ;dootf cfkm" /f]u;Fu n8\bfn8\b}<br />

klg g]kfnL ;flxTosf] ;]jfdf clj/n ;dlk{t<br />

x'g rfxg] dNnsf] k|:t't s[ltdf ;dflji6<br />

/rgfx?df nflnTo, u]otf / sf]dntfsf]<br />

;d'lrt ;+of]hg kfOG5 .<br />

k|:t't ;ª\u|xdf ;ª\u[xLt dNnsf<br />

5f]6f sljtfx?df hLjgsf tLI0ftd<br />

cg'e"ltx? tyf ;fdflhs ljs[lt,<br />

lj;ª\ultx?nfO{ l;:gf]kfgL nufP/ gofF<br />

ls/0fx? l;~rg ug{ vf]lhPsf] kfOG5 .<br />

pgsf uLtuhnx? k|s[ltdf x/fpFb}<br />

/fli6«otfsf] hu]gf{ ug]{ efjn] cf]tk|f]t<br />

5g\ . cfkm\gf] jf:tljs hLjgsf] ef]ufOn]<br />

ubf{ xf]nf, pgsf sltko sljtfx?df<br />

lgoltn] hLjgdf Nofpg] ptf/r9fj;Fu<br />

;Demf}tf ug' {kg] { afWotf kf]lvPsf] kfOG5 .<br />

pgsf /rgfx?df ;dfhdf JofKt ljs[lt /<br />

lj;ª\ultsf] e08fkmf]/ ub}{ To;af6<br />

;dfhnfO{ hf]ufpg ;a} ju{ rgfvf] aGg'kg] {<br />

efjgf 5tf5'Nn 5 . pgn] cfkm\gf sljtfdf


slxn] cfkm" /f]P/ c?nfO{ xF;fpg] ;fpgnfO{ lrlqt u/]sf 5g\ t st} cfkm\g}<br />

;Gtfgsf] dfof kf]v]sf 5g\ . zflGt k'sfg{;d]t kl5 gk/]sf] of] o'un] 5nsk6 tyf<br />

k|k~r af]s]sf] oyfy{;d]t sljtfdf plNnlvt 5 . dNnn] o; s[ltdfkm{t ;dosf]<br />

zlStnfO{ sd gcfFSg cfu|x u/]sf 5g\ . cfkm\gf /rgfdfkm{t ;a} ju{df z'esfdgf<br />

6qm\ofpg EofPsf dNnn] csf{nfO{ kfun 7fGg] g} kfun x'g\ eG5g\ .<br />

dNnsf /rgfleq cfkm\gf] hGd:yfg, ToxfFsf k|fs[lts 56f, gbLgfnfx?sf]<br />

;Demgf klg ;d]l6Psf] 5 . lhGbuL c;xh / lj;ª\ultk"0f{ 5 . o;af6 klg ;xhtf<br />

/ ;ª\ult vf]Hg'k5{ eGg] /fo dNnsf] kfOG5 . gf6ssf/ afns[i0f ;dsf] …b'MvLsf]<br />

3/df dfq t]/f] af; x'g] eP, x] O{Zj/ Û dnfO{ bof u/L cem b'Mv b] .Ú eGg] plSt;Fu<br />

nf]nL ldnfpFb} cfkm\gf] kL8fdfly kL8f ylkPsf] b'Mvefj klg o; ;ª\u|xleq ;ª\u[xLt<br />

xfOs'x?df kfOG5 . dNnsf /rgfx?df g]kfn cfdfsf] dlxdfufg ufOg'sf ;fy}<br />

cfdfsf] ;kgfk|lt jt{dfg o'jfx? ;r]t x'g g;s]sf]k|lt c;Gtf]if kf]lvPsf] 5 .<br />

…ufpFbf ufpFb}Ú df ;dflji6 w]/} l;h{gfx?df hGd, d[To', :jf:Yo l:ylt h:tf<br />

s'/fx?df lgoltsf] afx'Notf /xg] efj JoSt 5 . ;fob dNn cfkm" klg /f]u;Fu<br />

;ª\3if{ ul//x]sf]n] o:tf] ePsf] x'g ;S5 . pgsf /rgfx?df k|of]u ePsf<br />

ljifoj:t'nufot efj;f}Gbo{, efiffz}nL cflbnfO{ x]bf{ dNnsf sljtf, uhn , d'Sts,<br />

xfOs', uLt cflbdf a]hf]8 bvn /x]sf] cg'e"lt x'G5 .<br />

dNnn] vf; u/L dfgjtf, ;fdflhs ljs[lt, lj;ª\ult, /fi6«k| ]d, /fhgLlts<br />

cj:yf e|i6frf/, cg'zf;gsf] v:sFbf] :t/ tyf ;dfhsf] ablnFbf] tl:a/nfO{ cfkm\gf<br />

/rgfsf] ;|f]t / ljifo agfPsf 5g\ . pgL ld7f] :j/sf wgL x' Fbfx' Fb} klg >]i7 /rgf<br />

Ifdtfsf wgL b]lvPsf 5g\ . o;y{ dNn o; s[ltdfkm{t ;+j]bgzLn tyf ;zSt /<br />

;kmn slj, uLtsf/, uhnsf/ / xfOs' ;h{s Pjd\ d'Stssf/ b]lvPsf 5g\ .<br />

!"#<br />

k':tsfnox?nfO{ k':tsfnox?nfO{ ;"rgf<br />

;"rgf<br />

zAbfª\s'/sf ljz]iffª\sx?;lxt P]ltxfl;s cª\sx?<br />

lgMz'Ns k|fKt ug{ rfxg] k':tsfnox?n] xfdLnfO{ cfkm\gf]<br />

x'nfsL 7]ufgf;lxt x'nfsL kq, Od]n cyfjf h'g;s}<br />

dfWodaf6 ;Dks{ ug' {x'g cg'/f]w 5 .<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 24<br />

zAbfª\s'/–kl/jf/


k|<br />

k| ]dn] ]dn] emndNn<br />

emndNn<br />

uhn;ª\u|x uhn;ª\u|x M M …;hnÚ<br />

…;hnÚ<br />

uf]ljGb uf]ljGb uf]ljGb l3ld/] l3ld/] l3ld/] k|of;L k|of;L<br />

k|of;L<br />

;dLIff<br />

;dLIff<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 25<br />

uhndf gofFkg yKb}, hLjgsf]<br />

b'Mvsi6nfO{ wDSofpFb}, hLjgb]lv yfs]sf<br />

/ xf/]sfnfO{ pmhf{ k|bfg ub} {, …b'MvLsf]<br />

3/df dfq t]/f] af; x'g] eP, x] O{Zj/ Û<br />

dnfO{ bof u/L cem b'Mv b] .Ú eg]/ O{Zj/nfO{<br />

;d]t wDSofpg]nfO{ lh:SofpFb} :jR5 X[bosf]<br />

vfgLaf6 Pp6f rlDsnf], vFlbnf] / ;fFlRrs}<br />

;'lg/x' F kl9/x' F nfUg] ljgfvf]6sf] xL/fem} F<br />

nfUg] Pp6f uhn;ª\u|x g]kfnL ;flxTon]<br />

k|fKt u/]sf] 5, h'g …;hnÚ sf ?kdf<br />

kf7s;fd' k|:t't 5 / h;sf hGdbftf<br />

x'g\ ;fxl;s OdfGbf/ / :jR5 5ljsf<br />

;flxTosf/ k| ]dk|sfz dNn cyf{t\ dx]Gb|<br />

dw's/ .<br />

uhnsf ljleGg lgodsfg'gx?<br />

5g\ . o;y{ lgodljk/Lt uhn n]Vg<br />

kfOFb}g . o;f] eGg]x?sf] 7"n} hdft gePsf]<br />

xf]Og . uhn o;/L n]Vg'k5{ p;/L n]Vg'k5{<br />

eg]/ ax; / ljjfb gePsf xf]Ogg\ . t/<br />

dNnsf uhn;ª\u|x …;hnÚ k9\bf kf7snfO{ {<br />

-d klg Pp6f kf7s ePsf gftfn]_ g t<br />

uhnsf] lgod / sfg'g ofb cfpF5 g t<br />

cIf/ / dfqf uGg]lt/ Wofg hfG5 . vfnL<br />

cfpF5 t s]jn uhnleqsf dd{:kzL{<br />

efjgfsf] ld7f;, hLjg / hut\sf ax'cfoflds<br />

kIfsf lttfld7f ef]ufO / u/fO .<br />

;hnleq hDdf %^ cf]6f uhnx?<br />

cF6fPsf 5g\ . o;df hLjgsf dfofk| ]d,<br />

3ftk|lt3ft, bz{g, kL8f, Joyf Psd'i7<br />

?kdf cF6fPsf 5g\ . uhn s;/L n]Vg] <<br />

jf s;/L hlGdG5 eGg]af/]df dNnsf] wf/0ff<br />

o:tf] 5 M


ha dg rGrn e}lbG5 uhn hlGdG5<br />

gog–gog ;hn e}lbG5 uhn hlGdG5 .<br />

h;nfO{ b'Mv k5{, p;}nfO{ dfq kL8fsf] jf:tljstf yfxf x'G5 eGg] s'/fnfO{<br />

dNnn] o;/L k|:t't u/]sf 5g\ M<br />

56k6L 56k6L dfq 56k6L<br />

/ft s;/L s6\of] s] yfxf laxfgLnfO{ .<br />

tKt 5' ;GtKt 5' kl/tKt 5'<br />

cle;Kt 5' d ;8s ddfly lxF8f];\ .<br />

cfk"mnfO{ dfq s]Gb|ljGb'df /fVg] u'gsf] Aofh t stf xf] stf ;fFjf g}<br />

8sfg] {nfO{ s6fIf xfGg klg dNn kl5 k/]sf 5}gg\ . ;fy} vf]nf t¥of] nf}/f] lal;{of]em} F<br />

ug] { / cfkm\gf eOsg klg k/fOsf] Jojxf/ ug] {nfO{ klg dNnn] Joª\Uo s;]sf 5g\<br />

uhndfkm{t M<br />

sf] slxn] s:tf] lyof] clxn] lsg o:tf] ef]<br />

lgoltsf] g} e"ldsf of] 5n 5}g bf}t/L .<br />

tg] {x? lsgf/fdf s'/]/ a:g'kg] {<br />

tfg] {x? g} PSn} gbL t/]/ uPkl5 .<br />

…;hnÚ leqsf uhndf dNnn] hjfgL / a'9];sfnsf kIfnfO{ /dfOnf] / /f]dfGrs<br />

?kdf k|:t't ug' {sf ;fy} /fhgLlts kmf]xf]/L v]nsf] klg lgGbf u/]sf 5g\ M<br />

uhnsf] sfn x' Fbf] /x]5 of] a'9];sfn<br />

chasf] xfn x' Fbf] /x]5 of] a'9];sfn .<br />

/fhgLltsf ;dlk{t g]tfx?sf nflur}<br />

;w} F dfnfdfn x' Fbf] /x]5 of] a'9];sfn .<br />

dNnn] tvNn';sf] k|of]u uhndf u/]sf 5g\ . cfkm\gf] jf:tljs kl/ro, ef]ufO,<br />

u'gf;f / hjfkmnfO{ uhns} emfsfdf k|:t't ug{ klg pgL plQs} dflx/ b]lvG5g\ M<br />

xfnt lau|b} cfk"m tGgd x' Fb} hfg'df cfkm\g}<br />

;/ntf / ;/ntf cl3 ;fb} { 5 k| ]dk|sfz .<br />

dg] { rfxgf dl/;Sof] afFr]/ b]vfpF5'<br />

wf/fsf wf/f cf;' aufpFlbgF ;fFr]/ b]vfpF5' .<br />

cfk"m zf/Ll/s ?kn] czSt eP tfklg hLjg;Fu xf/ gdfGg] dNnn] cg]sf} F<br />

kl/l:yltdf klg xfF:g'k5{ / afFRg'k5{ eGg] ;f/;ª\If]k k|:t't ub} { …;hnÚ uhn;ª\u|x<br />

kf7s;fd' NofPsf 5g\, h'g k7gLo / ;ªu|x0fLo 5 .<br />

!"#<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 26


kL8}kL8fsf] kL8}kL8fsf] ;u/dfyf ;u/dfyf M<br />

M<br />

k|<br />

k|<br />

]dk|sfz | | ]dk|sfz | ]dk|sfz | | dNn<br />

dNn<br />

uf]ljGb uf]ljGb uf]ljGb l3ld/] l3ld/] l3ld/] k|of;L k|of;L<br />

k|of;L<br />

;dLIff<br />

;dLIff<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 27<br />

;flxTosf/ k|]dk|sfz dNn cyf{t\<br />

dx]Gb| dw's/sf] jf:tljs hLjg / hut\,<br />

;flxlTos ofqf tyf s[ltx?sf]<br />

;dfnf]rgfTds kl/b[Zox?sf] Psd'i7<br />

:j?ksf ?kdf …kL8fsf] ;u/dfyf M<br />

k||]dk|sfz dNnÚ clegGbgu|Gysf ?kdf<br />

dWoklZrd ;|i6f ;dfh g]kfnuGh afFs]n]<br />

ahf/df NofPsf] 5 . …kL8fsf] ;u/dfyf M<br />

k| ]dk|sfz | dNnÚ s[ltleq …cfTdsYoÚ, …JolStTj<br />

s[ltTjÚ / …JolStlaDaÚ u/]/ tLg efu<br />

e]l6G5 . o;df :jod\ k| ]dk|sfz dNn /<br />

ljleGg ;flxlTos tyf ;f+:s[lts ;|i6fx?n]<br />

vf]hd"ns k|:t'lt lbPsf 5g\ .<br />

…of] d]/f] hLjgufyf, kL8fsf] ;u/dfyfÚ,<br />

…k| ]dk|sfz dNn cfkm\g} b[li6dfÚ, …d';Lsf]6 d<br />

/ d]/f cg'e"ltÚ u/L tLgcf]6f zLif{sdf dNnn]<br />

cfkm" / cfkm\gf k|sflzt s[ltsf] ;dLIffTds<br />

hfgsf/L k|:t't u/]sf 5g\ . dNn !# jif{sf]<br />

pd]/df cfdfljxLg eP . @))& ;fndf<br />

hlGdPsf dNnsf] ;flxlTos ofqf nueu<br />

!# jif{s} pd]/af6 ;'¿ eof] . dNnsf] hLjg<br />

b'Mv}b'Mvn] el/Psf] b]lvG5 . k'qljof]u tyf<br />

kTgLljof]usf ;d]t l;sf/ ePsf dNn ;f]xL<br />

ljof]usf] lttf] cg'ejnfO{ …dw's/ 5f]6f] hLjg<br />

nfdf] sxfgL / Tof] Pp6f cho lzv/<br />

dw's/Ú s[ltdfkm{t kf]V5g\ . o:t} …cg'e"ltsf<br />

:j/x?Ú / …;hnÚ uhn;ª\u|xsf ?kdf<br />

tyf kTgLljof]u;Fu ;DalGwt s[ltljz]if …d]/L<br />

pgLÚ k|sfzf]Gd'v cj:yfdf 5g\ .<br />

jt{dfg ;dodf dgf]b}lxs /f]un]<br />

ylnPsf dNnsf] :ofxf/;';f/ pgsf h'jfOF<br />

avtaxfb'/ dNnaf6 ePsf] b]lvG5 .<br />

zf/Ll/s ?kn] czSt eP tfklg dNndf<br />

hLjgsf] ;ª\3if{af6 slt klg ljrlnt gx'g]<br />

zlSt / ;fx; /x]sf] b]lvG5 . pgdf<br />

hLjgaf/] o:tf] ;f]r /x]sf] b]lvG5 M


To;}n],<br />

ca xfdLn] …dÚ nfO{ …xfdLÚ df ld;fpg'k5{<br />

of] hLjgnfO{ cjf~5gLo kf/fn]<br />

ttfpFb} hfg] xf]Og lr:ofpg'k5{ .<br />

hLjg h:tf] eP tfklg dNnnfO{ ;flxlTos n]v n]Vg s;}n] 5]Sg ;Sb}g .<br />

pgLleqsf] of] ;fx; pg}sf n]vaf6 k|i6 x'G5 . pgs} zAb, …d Pp6f sdhf]/<br />

dfG5] . sdhf]/ tg / sdhf]/ dg x' Fbfx' Fb} klg zAbx?;Fu v]Ng dg nfU5 efjgf;F +u<br />

;ª\s'lnt x'g dg nfU5 .Ú ;fy} d';Lsf]6sf] k|fs[lts 56fsf] ;'Gb/ ?knfO{ pgn]<br />

…cfTdsYoÚ dfkm{t k|:t't u/]sf 5g\ .<br />

o:t} } …JolStTj s[ltTjÚ cGtu{t …¿s'd]nL df6f]df hGd]sf k|ltef k| ]dk|sfz dNn<br />

dw's/Ú zLif{sdfkm{t s[i0fk|;fb clwsf/L / e/ts'df/ zdf{n] dNnsf] kl/rofTds<br />

k|:t'ltdfkm{t pgsf] ufosL / sljtfsf af/]df ljj]rgf u/]sf 5g\ . clwsf/Ln]<br />

dNnnfO{ Pshgf ;/n, ;xh / k|s[ltk] |dL slj tyf ax'cfoflds k|ltefsf wgLsf<br />

?kdf k|:t't u/]sf 5g\ . o;nfO{ lgDglnlvt sljtfn] klg k'li6 u5{ M<br />

df5fk'R5« ] km]jftfndf kf}8L v]Nbf] /x]5<br />

kf]v/f t ;fFRr}sf] kf]v/f g} /}Ú5 .<br />

hGd]sf] ufpFnfO{<br />

x'ls{Psf] 7fpFnfO{<br />

5f]8L uP kfk nfUnf<br />

la;L{ uP kfk nfUnf .<br />

…;fª\uLlts r]tgfsf wgL M k| ]dk|sfz dNn dw's/Ú zLif{sdfkm{t s[i0fxl/ a/fnn]<br />

dNnnfO{ uLt tyf :j/sf dfWodaf6 Ps;fy cufl8 n}hfg ;Sg] v'aL ePsf<br />

;fª\uLlts kmfF6sf pHHjn gIfqsf ?kdf lrgfPsf 5g\ . …cg'e"ltsf :j/x?df<br />

5rlNsPsf dgsf efjx?Ú zLif{s n]vdf 8f uf]kfnk|;fb zdf{ clwsf/Ln] dNnsf<br />

…cg'e"ltsf :j/x?Ú gfds s[ltsf] ;dLIff u/]sf 5g\ . o;df dNnsf] hLjg ef]ufOsf<br />

kL8f, k|fs[lts ;'Gb/tf, b]zk| ]d / dfgjLo t'R5tfnfO{ Ps} ;fy k|:t't u/]sf] 7DofO<br />

clwsf/Lsf] 5 . o;nfO{ pgsf uLtn] klg k'li6 u5{g\ M<br />

cfkm}df Jo:t cfkm}df d:t eP/ xf]nf ls<br />

dfG5]sf] dfemdf dfG5] g} e]l6Gg cfhsn .<br />

d d/] klg d]/f] b]z afFlr/fvf];\<br />

lxdfnsf] 6fs'/fdf g]kfnLsf kfv'/fdf<br />

rGb| / ;"o{ cª\lst emG8f km/km/ gflr/xf];\<br />

d d/] klg<br />

l/Qf] eP klg k]6 x'G5<br />

gfª\uf] eP klg e]if x'G5<br />

s]xL 5}g eg]/ x]nf gug' {<br />

ul/a / lgd'vfx?sf] klg b]z x'G5 .<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 28


o:t} u/]/ tf]of uf}tdn] klg …cg'e"ltsf :j/x?Ú s[ltsf] ;dLIff u/]sL 5g\ .<br />

;fy} gf/fo0fk|;fb zdf{ u}/]n] klg o;}sf] lj:t[t ?kdf ;dLIffTds k|:t'lt lbPsf 5g\<br />

…;|i6f k| ]dk|sfz dNn M kl/ro / cg'e"ltsf :j/x?Ú ;dLIffdfkm{t . dw's/ lu/Ln]<br />

…uLtsf/ k| ]dk|sfz dNnÚ dfkm{t o:t} n]sk|;fb Kofs'/]nn] …k| ]dk|sfz dNnsf] JolStTj<br />

/ s[ltTjÚ dfkm{t / xl/ ltdlN;gfn] …zAblrqdf k| ]dk|sfz dNnÚ dfkm{t dNnsf hLjgL<br />

/ ;flxlTos cfofdx?sf] ;dfnf]rgfTds ljj]rgf u/]sf 5g\ . oL ;dLIffx?df<br />

dNnsf ;fª\uLlts kIf tyf sljtf / uhnx?sf af/]df ;dLIfsx?n] cfkm\gf :ki6<br />

wf/0ffnfO{ cufl8 ;f/]sf 5g\ .<br />

t];|f] v08 …JolStlaDaÚ df ljleGg ;|i6fx?n] dNnsf] JolStTj / sfo{sf] pRr<br />

k|z+;f u/]sf 5g\ . OGb|/fh kf}8]nn] dNnnfO{ dWoklZrd ;flxTosf pHofnf] gIfqsf<br />

?kdf lrlqt u/]sf 5g\ . ;fy} pgn] dNnnfO{ /]l8of] g]kfnsf d'w{Go snfsf/sf<br />

?kdf klg lrq0f u/]sf 5g\ . uLtsf/ sfnLk|;fb l/hfnn] k| ]dk|sfz dNnnfO{<br />

;fª\uLlts If]qsf e'Ng} g;lsg] b]zsf uxgfsf ?kdf k|:t't u/]sf 5g\ …Ps ;DemgfÚ<br />

dfkm{t . s[i0fk|;fb k/fh'nLn] …dw's/sf] dw'/ ;~roÚ, vu]Gb| lu/L sf]lknfn] …;Demgfsf]<br />

t/]nLdf k| ]dk|sfz dNnÚ, 1fg'jfs/ kf}8]nn] …>4f;'dgÚ, gog/fh kfG8]n] …s] tfnLdfq<br />

ahfpg]Ú, g/]Gb|hª\u lk6/n] …k| ]dk|sfz cyf{t\ k|]d k|sfzÚ, >]i7 lk|of kTy/n] …s]xL<br />

cg'e"ltsf zAbx? ufos k|]dk|sfz dNnsf ;Gb{edfÚ, dNnsf hLjgL pgsf n]v/rgf<br />

snfsfl/tf cflbsf] ;f/;ª\If]k ?knfO{ k|:t't u/]sf 5g\ M<br />

cfkm\gf eGg]n] w]/} u5f} + { egL lal;{Psf] b]Vbf b'Mv nfU5 eGg] dNnsf hLjg /<br />

hut\sf] ef]ufOnfO{ x]bf{ e"lk z]/rgsf zAbdf eGg s/} nfU5 M<br />

d}n] lkPsf]df l/;fPsf ;fyLx?<br />

lkP/ t x]/ lkpg emg\ ufx|f] 5<br />

d/]/ zxLb x'g]x?<br />

lhP/ t x]/, lhpg emg\ ufx|f] 5<br />

pgsf] ;xgzLntf / zf/Ll/s czSttfsf aLrsf] ;[hgf zlStnfO{ b]Vbf<br />

sljj/ dfwj l3ld/]sf] zAb ;fk6 lnFb} ;nfd u/]/ eGg dg nfU5 M<br />

9'ª\ufsf] sfk kmf]/]/ klg pd|G5 lkkn<br />

l;h{gf zlSt ;;f/df s}No} x' Fb}g ljkmn .<br />

h;n] k|zf;lgs If]qdf cfkm\gf] cd"No ;do lbP/ b]z / hgtfsf] ;]jf u/],<br />

h;n] ljleGg ;flxlTos /rgf u/]/ g]kfnL ;flxTonfO{ wgL / ;zSt agfP, cfh pg}<br />

dfG5] zf/Ll/s /f]usf sf/0f czSt 5g\, h;sf af/]df ;flxlTos tyf /fHo kIfn]<br />

s]xL ;f]Rg' / ug' {kg] { xf] ls < pgsf hLjgsf kl/b[Zo x]bf{ o:t} nfU5 .<br />

;du|df …kL8fsf] ;u/dfyf M k| ]dk|sfz dNnÚ s[lt g]kfnL ;flxTosf nflu<br />

cd"No ;DklQ xf] . of] ;flxTosf/ k| ]dk|sfz dNnsf] hLjgLk|lt ;dlk{t 5 . o;df<br />

dNnsf af/]df :jod\ dNnaf6} / ljleGg ;flxlTos ;h{sx?jf6 ;"Id Pjd\ ldlxg<br />

?kdf cWoog ul/Psf] kfOG5 .<br />

!"#<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 29


;dfrf/<br />

;dfrf/<br />

lgwg} lgwg} lgwg<br />

lgwg<br />

sf7df8f}<br />

sf7df8f} FFF<br />

FF<br />

. jl/i7 P]ltxfl;s pkGof;sf/ 8fod08;d;]/ /f0ffsf] ($ jif{sf] pd]/df<br />

lgwg eof] . @))& ;fnsf] k|hftGq cfpg'cl3 / kl5 k6s–k6s h]n;d]t k/]sf<br />

pgsf …;]tf] af3Ú, …j;GtLÚ, …;Tk|of;Ú, …wgsf] wAafÚ, …k|lta4Ú, …clgtfÚ, …u[xk|j]zÚ h:tf<br />

P]ltxfl;s pkGof;x? rlr{t 5g\ . …j;GtLÚ lxGbL / hd{gL tyf …;]tf] af3Ú lxGbL,<br />

hfkfgL, k|m]Gr, cª\u| ]hLnufotsf efiffdf cg'jflbt 5g\ . cfkm\gf pkGof;x?sf<br />

/f]oN6Ldfq $) nfveGbf a9L kfpg] ;DejtM pgL Psdfq g]kfnL pkGof;sf/ x'g\ .<br />

sf7df8f} sf7df8f}F sf7df8f}F FF<br />

. ;flxTosf/ zlz e08f/Lsf] lgwg ^# jif{sf] pd]/df eof] . pgsf<br />

…;Demgfsf] t/]nLÚ -@)%* ;+:d/0f_, …lIflth;Fu}sf] cfsfzÚ -@)%* sljtf;ª\u|x_,<br />

…nIdL lbbLÚ -@)^) pkGof;_, …pxL lIflth pxL cfsfzÚ -@)^) sljtf;ª\u|x_,<br />

…zLtsf] h"gÚ -@)^! xfOs';ª\u|x_, 8fF8fjfl/sf] 3fdÚ -@)^@ tfª\sf;ª\u|x_ / …ljrngÚ<br />

-@)^@ pkGof;_ k|sflzt 5g\ . pgL @)^@ df …xl/x/ zf:qL ;fljqLb]jLÚ / @)^# df<br />

…xl/axfb'/ v8\sfÚ ;flxTo k'/:sf/x?af6 k'/:s[t lyP .<br />

sf7df8f} sf7df8f}F sf7df8f}F FF<br />

. jl/i7 ;flxTosf/ tyf efiffljb\ huGgfy zdf{ lqkf7Lsf] lgwg *! jif{sf]<br />

pd]/df eof] . g]kfnL, ;+:s[t, lxGbL, cª\u|]hL, aª\ufnL / pb" { efiffsf 1ftf lqkf7Lsf<br />

!% cf]6feGbf a9L s[ltx? k|sflzt 5g\ . hg:t/af6 …ljåTs]z/LÚ lje"if0fn] ;Ddflgt<br />

lqkf7Ln] ef/tsf] bflh{lnªsf ;fy} :jb]zdf nfdf] ;do;Dd k|fWofkg u/] .<br />

…b]zsf] …b]zsf] k'k'<br />

k'k'<br />

{/f]Ú {/f]Ú ljdf]lrt<br />

ljdf]lrt<br />

cgfd d08nLsf cWoIf 3g]Gb| cf]emfsf] ;efkltTj tyf df]bgfy k|l>tsf] k|d'v<br />

cfltYodf ;DkGg ?ks cnª\sf/åf/f lnlvt uhn;ª\u|xsf] ljdf]rg ;df/f]xdf<br />

:jfut efif0f ub} { ;'/]z ;'j]bLn] sfo{qmdpk/ k|sfz kf/]kl5 d08nLsf pkfWoIf<br />

an/fd bfxfnn] d08nLsf] zlgaf/Lo z[ª\vnfdf ;'gfOPsf ^! uhnx? ;ª\u[xLt<br />

;ª\u|xsf uhnx?df /fhgLlts / ;fdflhs cl:y/tfn] lgDTofPsf ;d:ofx?<br />

b]vfOPsf 5g\ eg] . g]kfnLkgsf df}lns uhnx?df k|s[lt / dfgjsf aLrsf] ;DaGw<br />

/ k|s[ltsf] dfgjLs/0f ul/Psf 5g\ . Joª\Uor]tgfn] o'St, pvfg6'Ssf / kbfjnLd"ns<br />

/lbkm k|of]u ul/Psf uhnx? efj ufDeLo{ / snfTds x'g'sf ;fy} ;|lUj0fL 5Gbsf]<br />

kof{osf ?kdf nf]sk|rlnt laDax?n] el/k"0f{ 5g\ . k"0f{tM bf]ifd'St eGg g;lsg] /<br />

cy{bf]ifn] o'St uhnx?df k|fljlws q'l6;d]t 5g\ . aLraLrdf uhnsf/n] ;:j/<br />

uhn jfrg u/]sf sfo{qmddf z'esfdgf dGtJo k|s6 ub} { k|f1 nlnhg /fjn eGb}<br />

lyP– uhnsf/n] uhnnfO{ /fd|/L a'em]sf ;Gbe{df s[ltsf] zLif{s g;'xfpFbf] x'g'sf<br />

;fy} uhnsf] cg'xf/ sf]dn, nflnTo / xflb{s x'g'k5{ . ult / oltdf Wofg glbFbf<br />

noeª\u x'g] ePsf]n] …dfbnÚ nfO{ …df bnÚ pRrf/0f u/L zAbnfO{ 6'qm\ofpg' x' Fb}g /<br />

nobf]ifaf6 d'lSt kfpg'k5{ . o;}n] uhn ufOof] eGb}df x' Fb}g, no x'g'k5{ . uBdf<br />

uhn n]Vg'eGbf sljtf n]Vg' pQd x'G5 . k|ljlw, k4lt, Jofs/0f cflb l;Sg] s'/f<br />

x'g\ . uhnsf ;Gbe{df q'l6k"0f{ k|f/Deaf6 l;Sb} cfP klg xfdLn] ;'wfg' {k5{ . ;ª\lIfKt<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 30


z'esfdgf dGtJo lbFb} ;~rf/sdL{ ;flxTosf/ /d]z kf}8]nn] b]z agfpg]x?sf sfgdf<br />

k'Ug'kg] { uhnx? ;ª\u|xdf ePsf] ljrf/ JoSt u/] . ;'Gb/ / zfnLg Joª\UonfO{<br />

s]Gb|df /fvL nf]slaDax? v]nfP/ uhn n]Vg] s'zn uhnsf/n] ;fdfGo zAbsf]<br />

k|of]u u/L clwsf+z uhn ax/df n]v]sf 5g\ egL cfnf]rgf k|:t't u/] :jod\<br />

uhnsf/ k|eflt ls/0fn] . uhnsf/ b]jL g]kfnn] ;ª\lIfKt dGtJokZrft k|f1 a' Fb<br />

/fgf uhnd} awfO{ lbFb} lyP, …awfO{ $ , slt xif{df 5' g;f]w dnfO{, gofF l;h{gfdf<br />

awfO{ $ , of] df6f] oxfFsf] x'g' x'Gg afFemf], hlt km"nsf] 5 Tolt ltd|f] vfFrf], ltdL<br />

km'Ng'k5{ d x]5' { /dfO{, awfO{ $ , ;ª\3if{ oxfF x/]s df]8df 5, ;Dem ls Pp6f ;'¿cft<br />

efÚ5, cem} lhTg afFsL 5 w]/} n8fOF, awfO{ $ , x/]s 6fs'/df ltdL r9\g'k5{, a9f/]/ afwf<br />

cl3 a9\g'k5{, ghfuf];\ lg/fzf gnfuf];\ ysfO, awfO{ $ .<br />

aL;f}<br />

aL;f} FFFFF o'4k|;fb o'4k|;fb ld> ld> :d[lt :d[lt lbj;<br />

lbj;<br />

o'4k|;fb :d[lt k|lti7fgsf cWoIf 8f= hLj]Gb|b]j lu/Lsf] ;efkltTj lzIffdGqL uª\ufnfn<br />

t'nfw/sf] k|d'v cfltYo, k|f1 /d]z/~hg emf, k|lti7fgsf ;Nnfxsf/ tyf dxfGofoflwjStf<br />

o'j/fh ;ª\u|f}nf, k|lti7fgs} csf{ ;Nnfxsf/ tyf ;flxTosf/ df]bgfy k|l>t, jl/i7<br />

kqsf/ e}/j l/;fn, jl/i7 ;flxTosf/ uf]ljGb e§, /fli6«o hg;f+:s[lts dxf;ª\3sf<br />

cWoIf ljho ;'Aaf, k|f=8f= kz'kltgfy ltldlN;gf, k|f8f= s[i0faxfb'/ yfkf, gle{s<br />

c:ktfnsf 8fS6/ j;Gt kGt, sf7df8f} F df]8]n c:ktfnsf 8fS6/ dbgs'df/ lkof,<br />

df]xguf]kfn cfrfo{, k|1f ;ef;b:ox? ufoqL lji6, dfof 7s'/L / gd'gf zdf{,<br />

k|n];sf pkfWoIf /fdk|;fb k|bLksf] cfltYodf ;DkGg :d[lt lbj;df :jfut efif0f<br />

d's'Gb kf]v/]nn] u/]kl5 k|d'v cltlyaf6 k|ultjfbL ;flxTosf/ Zofdk|;fb zdf{ tyf<br />

c¿0fk|sfz ld> / hgsk|;fb x'dfufO{ +sf] pkrf/df ;+nUg gle{s c:ktfnsf j;Gts'df/<br />

rf}w/L / 8fS6/ j;Gt kGt, sf7df8f} F c:ktfnsf 8fS6/ ;/f]hs'df/ lwtfn,<br />

sf7df8f} F df]8]n c:ktfnsf 8fS6/ dbgs'df/ lkof, eStk'/ c:ktfnsf 8fS6/<br />

/fh]Gb| a/fnnfO{ ;Ddfg k|bfg ul/of] . o;} u/L eStk'/ lhNnfJofkL sljtf<br />

k|ltof]lutfdf ljhoL tyf ;xefuL ljBfnox?nfO{ k'/:sf/ tyf k|df0fkq k|bfg<br />

ug' {sf ;fy} pbo >]i7af6 k|df]b xdfnsf] uLt ufOof] . 8Da/ kxf8Ln] clego sljtf<br />

k|:t't u/]sf sfo{qmddf ;xefuLx?nfO{ k|lti7fgsf ;lrj afnrGb| ld>n] wGojfb<br />

k|s6 u/] .<br />

gjjif{ @)^* sf] pknIodf<br />

;Dk"0f{ z'elrGts tyf z'e]R5'sdf<br />

xflb{s z'esfdgf .<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 31<br />

zAbfª\s'/–kl/jf/


ljsf;sf gfddf<br />

;xof]u ug] {x?n]<br />

xfd|f<br />

cfr/0f / g}ltstfdf<br />

c;/ k'¥ofpF5g\ ls<br />

egL ;hu / ;r]t<br />

xf]cf} F .<br />

g]kfn ;/sf/<br />

;"rgf ;"rgf tyf tyf ;~rf/ ;~rf/ dGqfno<br />

dGqfno<br />

;"rgf ;"rgf ljefu<br />

ljefu<br />

zAbfª\s'/ j}zfv @)^* 32

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!