Geologia 38-2.indd - AGH

More documents

Recommendations

Info

148 J. Wachowiak, M. Pawlikowski & P. Wilkosz Pawlikowski M., 2009. Ewaporaty. Nowe dane minerologiczno-petrogra czne (Evaporites. New mineralogical-petrographical data). <strong>Geologia</strong>, 35, 3, 407–425. Sokoowski J., 1966. Rola halokinezy w rozwoju osadów mezozoicznych i kenozoicznych struktury Mogilna i synklinorium mogilesko-ódzkiego (The role of halokinesis in the development of mesozoic and cainozoic deposits of the Mogilno structure and of the Mogilno-ód Synclinorium). Instytut Geologiczny, Warszawa (with English summary). Wachowiak J., 2010. Poziomy mineralne w solach cechsztyskich wysadu solnego Kodawa jako narzdzie korelacji litostratygra cznej (Mineral levels in Upper Permian (Zechstein) salts of the Kodawa salt diaper as a tool for lithostratigraphic correlation). <strong>Geologia</strong>, 36, 3, 367–393. Wachowiak J. & Pawlikowski M., 2011a. Szczegóowe badania mineralogiczno-petrogra- czne ska ewaporatowych otworu badawczego Z-9 w zou Mogilno II, w wysadzie solnym Mogilno. Investgas SA Archives. Wachowiak J. & Pawlikowski M., 2011b. Szczegóowe badania mineralogiczno-petrogra- czne ska ewaporatowych otwory badawczego Z-17 w zou Mogilno II, w wysadzie solnym Mogilno. Investgas SA Archives. Werner Z., Poborski J., Orska J. & Bkowski J., 1960. Zoe solne w Kodawie w zarysie geologiczno-graniczym (Kodawa salt deposit in the geological and mining outline). Prace Instytutu Geologicznego, 30, 467–494. Wilkosz P., 2001. Geological evolution and kinematics of the Mogilno salt structure in the Cenozoic. Institute of Geology, Adam Mickiewicz University, Pozna (Ph.D Thesis). Wilkosz P., 2006. Quaternary Activities of Salt Structures in Poland – New Data from the Mogilno Salt Dome. Z. Geol. Wiss., 33, 4/5, 243–261. Streszczenie Wysad solny Mogilno jest jedn z kilkudziesiciu struktur solnych rozpoznanych w centralnej czci basenu polskiego, zwanej bruzd rodkowopolsk (Fig. 1). Struktura Mogilna ma okoo 30 km dugoci i ponad 7 km szerokoci o elongacji NW-SE (Fig. 1, 2). Zwierciado solne znajduje si na gbokoci okoo 250 m, a spg autochtonicznego cechsztynu zalega na gbokoci okoo 6 km. Na potrzeby dziaalnoci górniczej wysad jest podzielony na dwie czci: poudniowo-wschodni, okrelon jako zoe Mogilno I, w której prowadzona jest eksploatacja soli metod otworow przez IKS Solino SA, oraz pónocno-zachodni, okrelon jako zoe Mogilno II, w której otworow eksploatacj soli prowadzi Investgas SA w celu tworzenia podziemnych magazynów gazu KPMG Mogilno. Obecnie w 11 kawernach magazynowane jest 589.3 mln Nm 3 gazu. Docelowo planowana jest dziaalno 20–25 kawern o cznej pojemnoci okoo 1.8 mld Nm 3 (pojemno operacyjna 1.2 mld Nm 3 ). W celu wyboru optymalnej lokalizacji komór magazynowych niezbdne s kompleksowe badania geologiczne budowy wewntrznej wysadu. Szczegóowe badania mineralogiczno-petrogra- czne ska ewaporatowych otworów Z-9 i Z-17, przeprowadzone w Akademii Górniczo- -Hutniczej w Krakowie na zlecenie Investgas SA, s jednym z elementów tych prac.
Lithostratigraphy of Zechstein evaporites of the central and north-werstern parts... W rdzeniach ww. otworów stwierdzono cztery gówne rodzaje ska: – sole kamienne, – sole potasowo-magnezowe, – zubry i sole ilaste, – anhydryty. Sole kamienne wystpuj w nastpujcych odmianach petrogra cznych: – Sole kamienne biae i biaoszare – nale do osadów cyklotemu PZ-2 i s dominujcymi skaami w badanych otworach (Fig. 3, 4). Wystpuj wraz z nielicznymi przewarstwieniami innych ewaporatów w caym interwale wierce, tj. od zwierciada solnego (ok. 250 m p.p.t.) do gbokoci 1695 m (otw. Z-17). S to sole bardzo czyste, zawierajce przewanie powyej 97.5% NaCl (Tab. 1, 2). W czciach nierozpuszczalnych dominuj euhedralne i subhedralne krysztay anhydrytu, tworzce liniowe koncentracje midzy blastami halitu (Fig. 5B) lub grupujce si wokó blastów (Fig. 5A). Ze wzgldu na due miszoci, dobr lity kacj skay oraz brak znaczcych domieszek innych mineraów sole te s najlepszym górotworem do lokalizacji kawen magazynowych. – Sole szaropomaraczowe – o rónym stopniu zanieczyszczenia anhydrytem i mineraami ilastymi, wystpuj tylko w otworze Z-9 i nale do ewaporatów cyklotemu PZ-3. Razem z warstwami zubru, anhydrytu i soli K-Mg tworz silnie zredukowane, kilkumetrowe sekwencje tego ogniwa wród soli starszych (Fig. 3). Zawarto czci nierozpuszczalnych w tych solach waha si od 2.5% do 3.8% (Tab. 1). – Sole pomaraczowe czyste i sole dymne – stwierdzone tylko w otworze Z-17 (Fig. 4), wraz z zalegajcym poniej blokiem anhydrytu gównego stanowi spgowe partie cyklotemu PZ-3. S to sole bardzo czyste, o zawartoci NaCl powyej 98% (Tab. 2). Pomimo wyranej rónicy w zabarwieniu s warstwami stratygra cznie ssiednimi, genetycznie ze sob zwizanymi. Sole dymne zostay po raz pierwszy udokumentowane w polskim cechsztynie i maj swój odpowiednik w cechsztynie niemieckim. Sole pomaraczowe i dymne zawieraj nieznaczne domieszki anhydrytu sylwinu, kizerytu i boracytu. W przestrzeniach midzyziarnowych nielicznie pojawiaj si inkluzje wglowodorów (Fig. 5E). Sole potasowo-magnezowe reprezentowane s w obu pro lach przez nieliczne laminy i cienkie warstewki soli twardej sylwinitowo-kizerytowej, o maksymalnej miszoci do kilkudziesiciu centymetrów. Skaa jest zbudowana z trzech gównych mineraów, wystpujcych w zmiennych proporcjach: halit (30–70%), sylwin (10–35%) i kizeryt (10– 30%) (Tab. 3, 4, Fig. 6A). Ziarna kizerytu o wikszej sile blastezy tworz izometryczne, zbliniaczone blasty w masie halitowo-sylwinowej (Fig. 5C, D). W niewielkich ilociach wystpuj: anhydryt, kainit i polihalit. W nierozpuszczalnym w wodzie residuum stwierdzono chloryt, talk, kalcyt i magnezyt (Fig. 6B). Ponadto w masie solnej tkwi kilkumilimetrowe klasty wglanowe, inkrustowane kwarcem detrytycznym i pirytem. Na obrzeach klastów wystpuje wtórny gips wóknisty (Fig. 5F). Wiele cech mineralogiczno-petrogra cznych wskazuje na to, e sól twarda jest utworem epigenetycznym, powstaym w wyniku rekrystalizacji z krcych w szczelinach skalnych nasyconych roztworów solnych. 149
Page 1 and 2: Geology, Geophysics & Environment
Page 3 and 4: Lithostratigraphy of Zechstein evap
Page 33: Lithostratigraphy of Zechstein evap
Page 37: Lithostratigraphy of Zechstein evap

Geologia 38-2.indd - AGH

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?