Intensiteitsgemoduleerde Radiotherapie (IMRT) - KCE

KCE reports 62A Intensiteitsgemoduleerde Radiotherapie iii
Gezien volgens bepaalde auteurs de radiotherapie van kanker van hoofd en hals niet
overal optimaal gebeurt en IMRT moeilijk blijft in planning en uitvoering, wordt
gesuggereerd IMRT behandelingen te beperken tot centra die beschikken over de
nodige expertise (zoals aangetoond door onderzoeksactiviteiten rond IMRT, de
opvolging van patiënten, enz.).
De standaard curatieve behandelingen voor prostaatkanker zijn radicale prostatectomie
en radiotherapie (externe bestraling of brachytherapie). Er zijn voldoende gegevens die
aantonen dat patiënten met een gelokaliseerde prostaatkanker met een intermediair of
hoog risico, met andere woorden patiënten die normaal gezien niet in aanmerking
komen voor chirurgie, voordeel halen uit een hogere dan conventionele stralingsdosis
dosis zoals die kan worden toegediend met 3DCRT of IMRT. Er is evenwel vooralsnog
geen bijkomend voordeel in overleving aangetoond. IMRT laat een steile dosisgradiënt
toe tussen het doelvolume en de omliggende gevoelige normale structuren zoals
rectum, darm en blaas. Om deze reden werd in vele centra IMRT eerst gebruikt bij
prostaatkanker. De meeste vergelijkende studies (hierbij was geen enkele RCT)
rapporteren minder rectale toxiciteit na IMRT dan na 3DCRT, ook bij hoge dosis. De
uitdaging blijft om tijdens elke sessie de prostaat (en soms de lymfeklieren) zo accuraat
mogelijk te bestralen. Frequente correcties van de bestraling gebaseerd op
beeldvorming kunnen hierbij helpen.
Bij standaard radiotherapie voor borstkanker met gebruik van tangentiële velden bij
vrouwen met grote borsten kan de dosisverdeling inhomogeen zijn, wat aanleiding kan
geven tot een verhoogde laattijdige huidtoxiciteit (cosmetisch effect, fibrosevorming en
pijn). Twee RCT’s (waarvan één rapport enkel in abstract formaat) en een
retrospectieve vergelijking van IMRT met conventionele radiotherapie bevestigen dat er
na IMRT minder huidcomplicaties optreden. Algemene levenskwaliteit kon niet
aangetoond worden met behulp van standaardtechniek. Langetermijnstudies zijn
noodzakelijk om het risico na IMRT te kennen op het ontstaan van een tumor in de
contralaterale borst.
Een kleinere retrospectieve vergelijking bij kinderen behandeld met cisplatin voor
medulloblastoma suggereert dat IMRT de ototoxiciteit kan doen dalen in vergelijking
met 3DCRT.
Het optreden van fatale secundaire kankers wordt beschouwd als het belangrijkste
risico van radiotherapie. De totale stralingsdosis voor het lichaam is hoger bij IMRT en
dit zou theoretisch de incidentie van fatale secundaire kankers kunnen doen
verdubbelen in vergelijking met de standaard radiotherapeutische technieken. Vooral
jongere patiënten lopen een verhoogd risico.
Er bestaan grote variaties in totale lichaamsbelasting tussen de verschillende IMRT
technieken. Ook het dagelijks positioneren van de patiënt met beeldvorming gebaseerd
op straling verhoogt de algemene stralingsbelasting. Producenten en gebruikers van
IMRT hardware en software dienen hiervan op de hoogte te zijn. Verdere
productverbetering dient te worden gestimuleerd om zo het risico op secundaire
tumoren te verminderen.
LOKALE SITUATIE
De 25 Belgische centra voor radiotherapie namen deel aan een enquête voor deze
studie. Twaalf centra gebruiken momenteel IMRT en, op één enkel centrum na, hebben
alle centra de intentie deze techniek in de twee volgende jaren te gebruiken. De centra
rapporteerden 2150 behandelingen in 2006 vergeleken met 1400 in 2005, wat neerkomt
op respectievelijk 20% vergeleken met 15% van alle behandelingen met uitwendige
bestraling in de centra die over IMRT beschikken. De verstrekkingcode voor de
planning van een IMRT behandeling werd voor ongeveer 700 patiënten in 2005
aangerekend. Het verschil met het opgegeven aantal in de enquête is wellicht te wijten
aan klinische indicaties waarvoor IMRT niet terugbetaald wordt en de wijze van
facturering.