Scéim 2009-2012 - Donegal Vec

Coiste Gairmoideachais Chontae Dhún na nGall
Scéim 2009-2012
de réir Acht na dTeangacha Oifigiúla, 2003
Clár
Caibidil 1
Cúlra agus Réamhrá.................................................................................2
Caibidil 2
Ag Feabhsú Acmhainneacht Inbhuanaithe sa Ghaeilge ..........................6
Caibidil 3
Tuilleadh Feabhais ar Sheirbhísí curtha ar fáil go Dátheangach.............8
Caibidil 4
Cur i bhFeidhm, Monatóireacht & Tuairisciú ..........................................12
Caibidil 5
Foilsiú na Scéime Comhaontaithe 2009 – 2012 .....................................13
Aguisín 1
Ballraíocht Choiste Forbartha na Gaeilge ........................................................14
Scéim 2009-2012 Leathanach 1

Caibidil 1
Cúlra agus Réamhrá
Réamhrá
Is í seo an dara Scéim a d’ullmhaigh Coiste Gairmoideachais Dhún na nGall faoi Alt 11 d’Acht na
dTeangacha Oifigiúla, 2003 ("an tAcht").
Tá foráil in Alt 11 a chuireann d’iallach ar chomhlachtaí poiblí ullmhú a dhéanamh ar scéim
reachtúil ina mbeidh mionsonraí na seirbhísí a chuirfidh siad ar fáil:
trí mheán na Gaeilge,
trí mheán án Bhéarla,
trí mheáin na Gaeilge agus an Bhéarla, agus,
na bearta a nglacfaí an eagraíocht leo lena chinntiú go gcuirfear ar fáil, laistigh de
thréimhse chomhaontaithe, seirbhís ar bith nach bhfuil ar fáil cheana féin trí mheán na
Gaeilge.
Chuir an Coiste a chéad Scéim Teanga i bhfeidhm thar thréimhse trí bliana ón 1 Iúil 2005 ar
aghaidh.
5
Tógann an Scéim seo ar chéad Scéim an Choiste agus ar an ghnás agus an cleachtas atá i réim
laistigh de Choiste Gairmoideachais Dhún na nGall ó bunaíodh an Coiste de bhua an Achta
Gairmoideachais, 1930, maraon leis na prionsabail do Sheirbhís Ardchaighdeáin do Chustaiméirí
1.1 Ábhar na Scéime Teanga
Is é bunchuspóir an Achta a chinntiú go mbeidh infhaighteacht níos fearr, agus caighdeán níos
airde, ar sheirbhísí poiblí trí Ghaeilge. I ndáil leis seo, tá an Coiste ag cur cuid mhór seirbhísí trí
mheán na Gaeilge, nó go dátheangach, ar fáil cheana féin, ar a n-áirítear seirbhísí do na pobail
Ghaeltachta le cois eagraíochtaí Gaeilge lasmuigh den Ghaeltacht. Tá Cairt Chustaiméara an
Choiste tiomanta chuige seo a leanas:-
"Seirbhísí d’ardchaighdeán a chur ar fáil trí Ghaeilge agus/nó go dátheangach agus
custaiméirí a chur ar an eolas faoina gcearta i dtaca le freastal a fháil i gceachtar de na
teangacha oifigiúla. Leanfar den sprioc seo ar bhonn céimnithe thar thréimhse na
Scéime"
Sa chéad Scéim a d’ullmhaigh an Coiste, tugadh mórán gealltanas ar mhaithe le leibhéal na
seirbhíse trí Ghaeilge a fheabhsú. Tá seachadadh déanta ar na gealltanais sin go léir, ina measc
forbairt ar shuíomh gréasáin atá go hiomlán dátheangach. Tá sé mar chuspóir ag an Dara Scéim
seo leanúint de bheith ag seachadadh na ngealltanas sin agus leibhéal na seirbhíse a dhéanamh
níos fearr thar thréimhse na Scéime (2009-2012).
Tógann an Scéim úrnua ar an dul chun cinn a rinneadh ar fud na heagraíochta go léir le linn
tréimhse na Scéime deiridh. Thar ceann an Choiste agus a fhoireann, tugtar gealltanas go
ndéanfar leathnú ar na seirbhísí atá ar fáil cheana féin i nGaeilge agus aithnítear réimsí ina
bhféadfaí feabhsúcháin a dhéanamh.
Lena chois sin, tógann an Scéim úrnua ar na prionsabail do Sheirbhís Ardchaighdeáin do
Chustaiméirí agus leanfar ar aghaidh ag cinntiú go ndéanfar éascú ar dhaoine atá i bhfách lena
ngnó a dhéanamh trí mheán na Gaeilge.
Scéim 2009-2012 Leathanach 2

1.2 Measúnacht ar raon na seirbhísí atá ar fáil cheana féin trí mheán na
Gaeilge.
Sa dara scéim seo, tá tuilleadh forbartha déanta ar réim na seirbhísí atá ar fáil trí Ghaeilge. Tá na
réimsí seirbhísí breise a mbeifear á bhfeabhsú agus á gcur ar fáil ag an Choiste ainmnithe sna
caibidlí a leanas. Tá tiomantas sa scéim fosta faoi choinne measúnacht leanúnach a dhéanamh ar
an éileamh do sheirbhísí trí Ghaeilge agus chun a chinntiú go sásaíonn an Coiste an t-éileamh seo
ar dhóigh atá réamhghníomhach, pleanáilte, soiléir agus inrochtana. Leanfaidh an Coiste ar
aghaidh le cur chun tosaigh úsáid na Gaeilge laistigh den eagraíocht; déanfaidh an Coiste a
dhícheall an t-éileamh ar a sheirbhísí trí Ghaeilge a mhéadú agus déanfar monatóireacht ar líon na
bhfiosrúchán/iarratas ar sheirbhísí trí Ghaeilge.
Baineadh amach spriocanna an Choiste, mar a bhí siad leagtha síos sa chéad Scéim, a bhuíochas
do cur chuige pleanáilte forchéimnitheach i ndáil le: a) Earcú agus Socrúchán, agus b) Oiliúint agus
Forbairt.
a) Earcú agus Socrúchán
Mar chuid dá pholasaí earcaíochta, fógraíonn an Coiste i gcónaí trí Ghaeilge folúntais do bhaill
foirne le hoibriú ina chuid Gaelcholáistí agus sna Scoileanna/Coláistí/Ionaid atá lonnaithe sna
pobail Ghaeltachta.
Maidir le socrúcháin do bhaill foirne i Scoileanna/Colaistí/Ionaid i gceantair Ghaeltachta, tugadh tús
áite dóibh siúd atá líofa go leor sa Ghaeilge le bheith in inmhe seirbhísí a sheachadadh go
héifeachtach. Tá líofacht sa Ghaeilge riachtanach do phostanna riaracháin i
Scoileanna/Colaistí/Ionaid i gceantair Ghaeltachta.
Nuair is iarrthóirí do phostanna ar leith leis an Choiste atá i gceist, áit a bhfuil líofacht sa Ghaeilge
riachtanach, caithfidh na hiarrthóirí sin a n-agallamh a dhéanamh trí Ghaeilge. Nuair a thugtar
rogha d’iarrthóirí agallamh a dhéanamh i nGaeilge nó i mBéarla, ní mór dóibh a rogha a chur in iúl
ag an staid iarratais agus cuirfear boird agallaimh le chéile dá réir. Rinneadh polasaí earcaíochta
an Choiste a leasú chun é seo a leiriú.
b) Oiliúint agus Forbairt
Sa bhliain 2006, thug oifig an Oifigigh Oideachais agus Foireann Oideachas Aosaigh isteach
Teastas Eorpach na Gaeilge, (Ollscoil na hÉireann, Maigh Nuad) do bhaill foirne riaracháin in
iomlán Scoileanna/Coláistí/Ionaid de chuid an Choiste. Reáchtáladh na ranganna do na baill foirne i
Leitir Ceanainn agus i mBaile Dhún na nGall sa dóigh go mbeadh an Coiste in ann a thiomantas a
chomhlíonadh i leith a inniúlacht sa Ghaeilge a fheabhsú. Bhí na baill foirne a d’fhreastail ar na
ranganna agus ar éirigh leo sna scrúduithe don Teastas Eorpach na Gaeilge, ag ceithre leibhéal
(A1, A2, B1 agus B2) in 2009, bhí siad sásta lena ndul chun cinn maraon lena gcumas agus muinín
níos fearr i n-úsáid na Gaeilge.
De thairbhe Córas Bainistíochta agus Forbartha Feidhmíochta an Choiste, agus comhairliúchán eile
le baill foirne, tá fardal curtha i gcrích i dtaca leis an soláthar agus éileamh ar sheirbhísí trí
Ghaeilge.
Déantar iomlán cúrsaí sa teanga Ghaeilge agus cúrsaí a chuirtear ar fáil trí mheán na Gaeilge a
mheas ar bonn leanúnach. Tá an modh bailiúcháin agus meastóireachta ar aiseolas curtha ar
bhonn foirmiúil, chun gur féidir ranganna Gaeilge a fheabhsú de réir mar is cuí.
Tá socruithe déanta le baill foirne ainmnithe le seirbhísí a chur ar fáil trí Ghaeilge nuair a iarrtar a
leithéid. Tá na baill foirne sna hoifigí fáilte agus na teileafónaithe eolach ar na baill foirne
ainmnithe sin sa dóigh go dtigh leo na glaonna a chur díreach chucu.
Scéim 2009-2012 Leathanach 3

1.3 Dáta tosaithe na Scéime
Tá an scéim seo deimhnithe ag Coiste Gairmoideachais Chontae Dhún na nGall. Beidh an scéim i
bhfeidhm ón 22 de mhí Meán Fómhair 2009 agus fanóidh sí i bhfeidhm ar feadh tréimhse 3 bliana
ón dáta seo nó go dtí go ndearbhóidh an Coiste scéim úrnua de bhun Alt 15 den Acht, cibé is
luaithe.
1.4 Forbhreathnú ar Choiste Gairmoideachais Chontae Dhún na nGall
1.4.1 Údarás agus Bunchuspóir
Bunaíodh Coiste Gairmoideachais Chontae Dhún na nGall faoin Acht Gairmoideachais, 1930. Tá a
chuid cumhachtaí agus feidhmeanna faoi réir ag an reachtaíocht phríomha seo agus ag aon iarreachtaíocht
leasaithe a cuireadh isteach san Acht Gairmoideachais (Leasú), 2001. Tá Coiste
Gairmoideachais Dhún na nGall ar cheann de na cinn is mó de na 33 Coistí Gairmoideachais ar fud
na tíre. Is é an chúram reachtúil atá ar an gCoiste ná oideachas dara leibhéil, oideachas
leanúnach, oideachas breise, aosaigh agus pobail (agus comhcheangailte) a sholáthar do mhuintir
Dhún na nGall. Ar bhonn geografach, síneann cúram an Choiste ó Mhálainn sa taobh ó thuaidh go
Bun Dobhráin sa taobh ó dheas, Árainn Mhór agus Toraigh san iarthar agus An Charraig san
iardheisceart. Tá Dún na nGall suntasach sa mhéidh is go bhfuil an Chontae ag críocantacht leis an
Aigeán Atlantach ar an taobh thiar, le contaetha Dhoire, Fhear Manach agus Thír Eoghain sa taobh
thoir agus le Contae Liatroma ar an taobh ó dheas agus gan ach teorainn de 20 ciliméadar ag an
Chontae leis an Stát.
Cuireann an Coiste réimse leathan de sheirbhísí oideachasúla ar fáil sna ceantair seo. I measc na
seirbhísí oideachasúla sin, tá oideachas dara leibhéal lánaimseartha ar fáil i 14 Scoil/Coláiste Iarbhunoideachais,
oiliúint tríú leibhéil d’earnáil na turasóireachta agus do thionscail ghaolmhara i
gColáiste Turasóireachta cónaitheach ar na Cealla Beaga, Oideachas Lasmuigh ar fáil in Ionad
Eachtraíochta Ghartain, sé cinn d’ionaid, atá dírithe go hiomlán ar Thraenáil & Oideachas Aosaigh,
lonnaithe in áiteanna éagsúla ar fud an Chontae, Ionad Traenála i Leitir Ceanainn do dhaoine fásta
ón Lucht Siúil agus soláthar curtha ar fáil do dhaoine fásta i mórán scoileanna agus ionaid pobail.
Fríd a Chlár um Sheirbhísí don Óige, tugann an Coiste tacaíocht do Grúpaí Ógra Deonacha,
Tionscadail Áitiúla don Óige agus Seirbhísí don Óige ar mhaithe le cláracha oideachais,
forbraíochta agus caitheamh aimsire a chur ar fáil don aos óg.
Ní hamháin go gcuirtear oideachas páirtaimseartha ar fáil do dhaoine fásta i scoileanna agus ionaid
éagsúla, cuireann an Coiste cláracha san oideachas bunúsach agus seirbhís litearthachta ar fáil
fosta agus tugann siad tacaíocht do thionscnaimh in oideachas pobail ar fud an Chontae. I measc
na gcláracha/seirbhísí eile, tá an Scéim Ógtheagmhála, nó Youthreach, Scéimeanna Deiseanna
Oiliúna Gairmoideachais (VTOS), Tionscnaimh um Filleadh ar an Oideachas (BTEI), agus tá
Seirbhís Treorach in Oideachas Aosaigh a soláthar i Leitir Ceanainn, i mBaile Dhún na nGall agus i
gceithre Ionad For-rochtana pobalbhunaithe.
Tá Coiste Gairmoideachais Chontae Dhún na nGall lándáiríre fá sheirbhísí oideachasúla agus
seirbhísí gaolmharaden chaighdeán is airde agus atá bunaithe ar Chomhpháirtíocht, a chur ar fáil
le freastal ar riachtanaisí oideachais na bpobal i nDún na nGall.
Bunchuspóir
Deiseanna foghlama cuimsitheacha a chur chun cinn leis an tacaíocht
chuí a chuirfidh ar chumas dhaoine óga agus dhaoine fásta iad féin a
thabhairt chun foirfeachta sa phobal
Scéim 2009-2012 Leathanach 4

1.4.2 Custaiméirí agus Páirtithe Leasmhara
Tá tionchar ag iarmhairtí na hoibre a dhéanann an Coiste ar chuid mhór daoine, ó dhaltaí dara
leibhéil, foghlaimeoirí le riachtanaisí speisialta, foghlaimeoirí fásta, foghlaimeoirí dara seans, pobail
áitiúla, go háirithe iad siúd atá ina gcónaí faoin tuath agus i gceantair faoi mhíbhuntáiste. Ach is
iad seo a leanas eochairpháirtithe leasmhara agus custaiméirí an Choiste:
- Foghlaimeoiri Fásta
- Iarratasóirí agus faighteoirí deontais faoi na scéimeanna éagsúla tacaíochta do mhic léinn atá
a riar go díreach ag an Choiste
- Coistí ar fud an chontae
- Coiste agus Fochoistí (Comhaltaí)
- Fostaithe an Choiste
- Eagraíochtaí Ionadaíochta na bhFostaithe
- Ranna agus Comhcheangail Rialtais
- Údaráis Aitiúla
- Páirtnéirí Sóisialta, ar a n-áirítear ionadaithe ón earnáil phobail agus dheonach agus fostaithe
- Gníomhaireachtaí Stáit
- Mic Léinn agus/nó a dtuismitheoirí
- An Roinn Oideachais & Eolaíochta
- Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (Iarthuaisceart)
- Eagraíochtaí Deonacha & Spóirt
1.4.3 Réimsí Feidhmiúla an Choiste
Is iad seo a leanas réimsí feidhmiúla an Choiste:-
a) Ról Seachtrach
- Ionaid Oideachais & Traenála d’Aosaigh
- Seirbhís Threorach d’Fhoghlaimeoirí Fásta
- An Tionscnamh um Fhilleadh ar an Oideachas
- Seirbhísí um Oideachas Bunúsach
- An tIonad Oideachais, Leitir Ceanainn
- Seirbhísí Oideachais Pobail
- Ionad Eachtraíochta Ghartain
- Comhpháirtíocht Dhún na nGall um Sheirbhís Áitiúil Cheoil
- Scoileanna & Coláistí Dara Leibhéil
- Seirbhísí Tacaíochta do Mhic Léinn
- Scéim Deiseanna Oiliúna Gairmoideachais
- Seirbhísí don Aos Óg
- Scéim Ógtheagmhála/Cumasóige
b) Aonaid Tacaíochta Inmheánacha:-
- Rannóg na Seirbhísí Corparáideacha
- Bainisteoireacht Eastáit
- Rannóg Airgeadais
- Rannóg na nAcmhainní Daonna
- Aonad na Faisnéise Teicneolaíochta
Scéim 2009-2012 Leathanach 5

Caibidil 2
Ag Feabhsú Acmhainneacht Inbhuanaithe sa Ghaeilge
Sa chaibidil seo, tugtar léargas ar an soláthar seirbhíse atá curtha ar fáil ag
Scoileanna/Coláistí/Ionaid aonair laistigh den Choiste Gairmoideachais.
2.1 Liosta de Rannáin an Choiste a chuireann seirbhísí ar fáil i nGaeilge
Is iad seo a leanas Scoileanna/Coláistí/Ionaid de chuid an Choiste Gairmoideachais a oibríonn trí
mheán na Gaeilge agus, ar an tséala sin, a chuireann seirbhísí ar fáil trí mheán na Gaeilge.
Leanfaidh siad ar aghaidh a dhéanamh sin i rith tréimhse na Scéime seo ach amháin nuair a
lorgóidh custaiméir/cliant a leithéid de sheirbhís i mBéarla:-
Ionad Oideachais Aosaigh, Gort a’ Choirce
Gaelcholáiste Chineál Eoghain, Bun Cranncha
Coláiste Ailigh, Leitir Ceanainn
Coláiste Pobail Cholmcille, Oileán Thoraí
Gairmscoil Chú Uladh, Béal An Átha Móir
Gairmscoil Mhic Diarmada, Oileán Árainn Mhóir
2.2 Liosta de Rannáin an Choiste a chuireann seirbhísí ar fáil i nGaeilge agus
i mBéarla
Is é seo a leanas liosta de Scoileanna/Coláistí/Ionaid de chuid an Choiste Gairmoideachais atá i
láthair na huaire in inmhe seirbhís a chur ar fáil sa teanga oifigiúil a roghnaíonn an custaiméir:-
Ionaid Oideachais & Oiliúna d’Aosaigh
Béal Átha Seanaidh
Baile Dhún na nGall
Leitir Ceanainn
Treoirsheirbhís d’Fhoghlaimeoirí Fásta
Leitir Ceanainn
Seirbhísí d’Oideachas Bunúsach
Sna ceantair Ghaeltachta
Seirbhísí Tacaíochta d’Oideachas Pobail
Ar fud an Chontae
Scoileanna agus Coláistí Dara Leibhéal
Gairmscoil na Mainistreach, Baile Dhún na nGall
Gairmscoil na Carraige, An Charraig
Coláiste na Daoile, Ráth Bhoth
Coláiste Earagail, Leitir Ceanainn
Coláiste Pobail Bhun an Phobail, Bun an Phobail
Oifigí Riaracháin, Ard Uí Dhomhnaill, Leitir Ceanainn
Seirbhísí Corparáideacha
Acmhainní Daonna
Seirbhísí Tacaíochta do Mhic Léinn
Scéim 2009-2012 Leathanach 6

2.3 Liosta de Rannáin an Choiste a chuireann seirbhísí ar fáil tri mheán an
Bhéarla amháin san am i láthair
Is é seo a leanas liosta de Scoileanna/Coláistí/Ionaid de chuid an Choiste Gairmoideachais nach
bhfuil ar a gcumas san am i láthair seirbhís i nGaeilge a chur ar fáil, cé go bhfuiltear ag obair ar
inniúlacht na mball foirne sa Ghaeilge a fheabhsú.
Ionaid Oideachais & Oiliúna d’Aosaigh
Bun Cranncha
Baile na nGallóglach
Ógtheagmháil Leifir
Treoirsheirbhís d’Fhoghlaimeoirí Fásta
Baile Dhún na nGall
An tIonad Oideachais, Leitir Ceanainn
Ionad Eachtraíochta Ghartán
Scoileanna agus Coláistí Dara Leibhéal
Coláiste Magh Éne, Bun Dobhráin
Coláiste na Maoile Ruaidhe, Baile na nGallóglach
Coláiste Ghleann na Finne
Gairmscoil Chaitríona, Na Cealla Beaga
Coláiste Chranncha, Bun Cranncha
Oifigí Riaracháin, Ard Uí Dhomhnaill, Leitir Ceanainn
Bainistíocht Eastát
Rannán an Airgeadais
Scéim 2009-2012 Leathanach 7

Caibidil 3
Tuilleadh Feabhais ar Sheirbhísí curtha ar fáil go Dátheangach
3.1 Cur Chun Cinn
Creideann CGO Dhún na nGall go bhfuil bolscaireacht ghníomhach ar na seirbhísí dátheangach atá
ar fáil don phobal, lárnach do mhéadú an éilimh ar a leithéid de sheirbhísí.
Is Meitheal Oibre atá i gCoiste Forbartha na Gaeilge, a bunaíodh i mí Feabhra 2008, a
tharraingíonn le chéile eochairbhaill foirne ó Rannáin Riaracháin, Dara Leibhéal agus Oideachas
Aosaigh. Is forbairt bhreise é ar an ghrúpa a bunaíodh sa bhliain 2005 ar mhaithe leis an chéad
Scéim ón Choiste, 2005 – 2008, a chur i réim.
Tagann Coiste Forbartha na Gaeilge le chéile go rialta, tuairim is ceithre go sé huaire sa bhliain,
chun plé agus socrú a dhéanamh ar an straitéis trína mbeifear ábalta gealltanais na Scéime a
bhaint amach agus a sheachadadh. Maidir leis an Scéim reatha, cuirfidh Coiste Forbartha na
Gaeilge gealltanais in ord tosaíochta agus aontóidh siad straitéis fhorfheidhmithe chun na
spriocanna atá leagtha síos a bhaint amach.
Ag tógáil ar an mhéid atá curtha i gcrích ag an chéad Scéim agus ar an acmhainn mhéadaithe do
chur ar fáil seirbhísí go dátheangach, beidh an Coiste ag iarraidh Scéim 2009 – 2012 a chur chun
cinn go gníomhach ar dhornán bealaí, ina measc:
Na gnásanna ionduchtúcháin inmheánacha a chur ar bhonn foirmiúil chun baill foirne a
dhéanamh eolach ar ár gcuid oibleagáidí faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla, 2003, agus ar
obair Choiste Forbartha na Gaeilge.
Comharthaíocht níos fearr, ag taispeáint seirbhísí Gaeilge agus Béarla an CGO, go
hinmheánach agus seachtrach araon, sna Scoileanna/Coláistí/Ionaid go léir ar mhaithe le
bolscaireacht a dhéanamh ar infhaighteacht sheirbhísí dátheangach i ngach rannán den
Choiste.
Cuirfidh méadú ar an mhéid ábhar Gaeilge ar an suíomh gréasáin corparáideach
infhaighteacht ar sheirbhísí dátheangach chun cinn agus spreagfaidh sé baill den phobal a
ngnó leis an Choiste a dhéanamh i nGaeilge.
De thairbhe níos mó úsáide den Ghaeilge ag baill foirne i Scoileanna/Coláistí/Ionaid an
Choiste, tuigfidh custaiméirí go bhfuil úsáid laethúil a bhaint as an Ghaeilge laistigh den
Choiste agus spreagfaidh sé sin iad le teagmháil a dhéanamh linn i nGaeilge.
Bolscaireacht a dhéanamh ar sheirbhís dhátheangach a bhuíochas do straitéisí atá curtha le
chéile ag Coiste Forbartha na Gaeilge.
Tacaíocht, traenáil agus forbairt leanúnach do Scoileanna, Colaistí, Ionaid agus Rannáin na
nOifigí Riaracháin ar mhaithe lena riachtanais, mar atá leagtha amach sa Scéim, a
shásamh agus méadú a dhéanamh ar chumas foriomlán an Choiste i ndáil le seirbhísí
dátheangach a sholáthar.
Scéim 2009-2012 Leathanach 8

3.2 Oifigí lonnaithe i gCeantair Ghaeltachta i nDún na nGall
Le cois na cinn atá leagtha amach thuas i bParagraf 2.1 den chaibidil roimhe seo, cinnteoidh an
Coiste, tráth nach déanaí ná 2010, gurb í an Ghaeilge a bheas ina teanga oibre ina chuid oifigí eile
sa Ghaeltacht.
Gairmscoil Mhic Diarmada, Oileán Árainn Mhór
Ó Mheán Fómhair 2009, cuirfear seirbhísí riaracháin ar fáil i nGairmscoil Mhic Diarmada de
réir Comhaontú Dlithiúil, dar dáta 28 Iúil 2008, atá in áit.
Gairmscoil na Carraige, An Charraig
Ó Mheán Fómhair 2010 ar aghaidh, is í an Ghaeilge a bheas mar theanga oibre i nGairmscoil
na Carraige.
3.3 Modh Cumarsáide leis an Phobal / Faisnéis don Phobal
i) Foirmeacha Iarratais
Beidh Coiste Gairmoideachais Dhún na nGall ag leanúint dá pholasaí foirmeacha iarratais, maraon
le cáipéisí a bhaineann leo, a thairiscint i gcónaí d’iarrthóirí sa teanga oifigiúil is rogha leo. Ar an
tséala sin, tá sé mar pholasaí ag an Choiste déanamh cinnte go bhfuil iomlán na bhfoirmeacha
iarratais, agus cáipéisí a bhaineann leo, ar fáil ar ár suíomh gréasáin i dtólamh go comhuaineach
sa dá theanga oifigiúil.
Le linn an chéad bhliain den scéim seo, aithnóidh an Coiste foirmeacha iarratais agus bileoga
eolais a d’fhéadfaí a chur ar fáil faoi chlúdach amháin. Cinnteoidh an Coiste go mbeidh na
foirmeacha agus na bileoga aitheanta sin curtha ar fáil faoi chlúdach amháin sa dá theanga oifigiúil
faoi dheireadh na scéime seo.
Nuair a chuirtear foirmeacha iarratais agus bileoga eolais ar fáil mar leagain i nGaeilge amháin
agus i mBéarla amháin, cinnteoidh Coiste Gairmoideachais Dhún na nGall go dtabharfar
cothromaíocht don dá leagan i ngach ionad poiblí agus go mbeidh an leagan Gaeilge chomh
infhaigthe leis an leagan Béarla. A bhuí do ráiteas oiriúnach ar an leagan Béarla den doiciméad,
agus i slite eile a mheasann an CGO a bheith cuí, cuirfear in iúl do chustaiméirí go
réamhghníomhach go bhfuil leagan ar leith Gaeilge ar fáil.
ii) Foilseacháin
Cuirtear foilseacháin chorparáideacha, bróisiúir agus bileoga eolais ar fáil i nGaeilge agus i mBéarla
agus leanfar den nós sin.
iii) Preas Ráitis
Leanfar de bheith ag soláthar Preas Ráitis i nGaeilge agus i mBéarla. Beidh an leagan dátheangach
den Phreas Ráiteas ar fáil fosta ar shuíomh gréasáin an Choiste.
Tá sé mar chleachtas leanúnach ag an Choiste óráidí a thugann comhaltaí nó oifigigh a chur ar fáil
sa teanga/sna teangacha inar tugadh iad.
Cé nach bhfuil doiciméid theicniúla ar fáil ach i mBéarla amháin, faightear agus glactar le freagraí
ar na doiciméid sin i nGaeilge nó i mBéarla.
Scéim 2009-2012 Leathanach 9

3.4 Oifigí Fáilte
Feicfidh an Coiste chuige go gcuirfear suas réimse comharthaí suntasacha in oifigí fáilte i
Scoileanna/Coláistí/Ionaid, a bheas in oiriúint dóibh siúd liostaithe i gCuid 2, a chuirfidh in iúl go
soiléir don phobal go bhfuil seirbhísí ar fáil trí Ghaeilge.
Ó thús na Scéime seo, beidh ainmneacha agus sonraí teagmhála na mball foirne, le líofacht sa
Ghaeilge, curtha ar fáil. Cuirfear ainmneacha eile leis an liosta seo de réir mar a éiríonn baill foirne
eile de chuid an Choiste cumasach go leor le seirbhísí a chur ar fáil trí mheán na Gaeilge.
Beidh baill foirne na n-oifigí fáilte/na lasc-chlár breá eolach ar cé is fearr fáil i dteagmháil leis/léi i
ngach Scoil/Coláiste/Ionad chun go bhféadfar seirbhísí a chur ar fáil i dteanga roghnaithe an
chustaiméara.
Is iad baill foirne na n-oifigí fáilte/na lasc-chlár i ngach Scoil/Coláiste/Ionad an chéad phointe
teagmhála don phobal. Beidh sé mar pholasaí ag an Choiste a chinntiú go mbeidh Seirbhís
Ardchaighdeáin do Chustaiméirí curtha i bhfeidhm sa réimse seo, rud a chiallaíonn go mbeidh siad
seo a leanas i réim faoi thús na Scéime seo:
Tabharfaidh ball foirne na n-oifigí fáilte/na lasc-chlár ainm Scoile/Coláiste/Ionaid i nGaeilge.
Beidh siad eolach ar na beannachtaí bunúsacha i nGaeilge, ar a laghad.
Tá socruithe oiriúnacha curtha in áit sa dóigh go dtig leo daoine ón phobal a chur i
dteagmháil, gan aon mhoill, leis an oifig nó oifigeach atá freagrach as an tseirbhís atá siad
a lorg trí Ghaeilge, nuair is ann di.
3.5 Suíomh Gréasáin Corparáideach agus Córais Faisnéise
Siocair go bhfuil suíomh gréasáin corparáideach an Choiste go hiomlán dátheangach, tá sé de
rogha ag custaiméirí an t-ábhar a fheiceáil i nGaeilge agus i mBéarla. Coimeádfar an suíomh
gréasáin go hiomlán dátheangach agus cinnteoidh an Coiste go mbeidh gach uile fhoilseachán,
bróisiúr agus bileog eolais, a fhoilsítear i nGaeilge nó go dátheangach, curtha suas ar an leagan
Gaeilge den suíomh gréasáin ag an am ceannann céanna leis an leagan Béarla.
Tá athbhreithniú déanta ag an Choiste ar shuíomhanna gréasáin a chuid Scoileanna/Coláistí /Ionad
agus beifear ag dul i mbun réamhoibre d’fhonn iad a dhéanamh dátheangach mar pháirt de thríú
scéim an Choiste nó scéimeanna ina dhiaidh sin. Beidh ábhar statach ar shuíomh gréasáin úrnua ar
bith a bhunóidh an Coiste le linn tréimhse na Scéime seo, beidh sé dátheangach.
Tá an seoladh ríomhphoist eolas@donegalvec.ie curtha ar an suíomh gréasáin ar mhaithe le
custaiméirí a spreagadh agus a éascú chun teagmháil a dhéanamh leis an Choiste trí Ghaeilge.
Tá sé mar chuspóir fadtéarmach seirbhísí dátheangach ar líne agus seirbhísí dátheangach
ríomhaire a sholáthar. Chun é seo a chur i gcrích, beidh gá le cur chuige cothrom ar mhaithe le
riachtanais feidhmiúla agus teanga na gcóras bogearraí a shásamh.
Cinnteoidh an Coiste go mbeidh seirbhísí úra ríomhaireachta a chuirfidh an Coiste i bhfeidhm
lánábalta agus in oiriúint don Ghaeilge, agus go gcuirfear na córais atá ann cheana féin in oiriúint
chomh luath is a bheifear ag déanamh an chéad obair chothabhála eile nó uasghrádú, nuair is cuí.
Tá an t-aon sheirbhís idirghníomhach ar líne atá ag an Choiste san am i láthair, Foláirimh SMS do
Sheirbhísí Tacaíochta na Mac Léinn, in ann cumarsáid a dhéanamh le custaiméirí i nGaeilge agus i
mBéarla. Beidh seirbhísí eile idirghníomhacha ar líne á gcur ar fáil go dátheangach san am atá le
theacht.
Scéim 2009-2012 Leathanach 10

3.6 Cumais Gaeilge an Choiste a Fheabhsú
Tugann an Coiste tacaíocht agus spreagadh do bhaill foirne atá i bhfách lena scileanna sa teanga
Ghaeilge a fhorbairt agus a fheabhsú. Cuireadh ranganna lánmhaoinithe le linn uaireanta oibre ar
fáil i Leitir Ceanainn agus i mBaile Dhún na nGall i rith tréimhse an chéad scéim teanga curtha i
bhfeidhm ag an Choiste.
Mar thoradh air sin, déanann comhghleacaithe a ngnó laethúil lena chéile agus le foireann na
nOifigí Riaracháin trí Ghaeilge ar bhonn rialta.
Tugtar eolas do bhaill foirne faoin réimse ranganna Gaeilge atá ar fáil. Tá cuid de na baill foirne
rannpháirteach i ranganna eagraithe ag Gaelscoileanna in ionaid éagsúla, agus tá cuid eile ag
déanamh staidéir ar chúrsaí níos foirmeálta, macasamhail an Dioplóma sa Ghaeilge le hOllscoil na
hÉireann, Gaillimh.
3.7 Polasaí do Chruinnithe Poiblí
Reáchtálann an Coiste formhór a chuid cruinnithe trí mheán an Bhéarla amháin. Mar sin féin, tá sé
mar pholasaí leanúnach ag an Choiste seo go mbeidh cruinnithe poiblí ar bith a bheidh ar siúl sa
Ghaeltacht, nó a bhainfidh le saincheisteanna Gaeltachta, reáchtáilte trí Ghaeilge nó go
dátheangach.
I gcás cruinnithe poiblí a bhaineann le saincheisteanna na teanga Gaeilge go ginearálta, féadfar na
cruinnithe sin a reáchtáil trí Ghaeilge nó go dátheangach.
3.8 Oiliúint agus Forbairt
Déanfar athbhreithniú ar sholáthar Ranganna Gaeilge de réir straitéis an lucht bainistíochta chun
go mbeifear ábalta spriocanna sa Scéim 2009 – 2012 a bhaint amach, ag cur san áireamh na
meastóireachtaí a rinneadh i ndiaidh scrúduithe roimhe seo agus na hacmhainní atá ar fáil.
Leanfaidh an Coiste de bheith ag tabhairt tacaíochta agus spreagadh do bhaill foirne a bhíonn
rannpháirteach i gcúrsaí áta á n-eagrú ag soláthraithe seachtracha, macasamhail:
Cúrsaí Gaeilge le hOideas Gael
Cúrsaí Dioplóma agus Céime sa Ghaeilge le hOllscoil na hÉireann, Gaillimh
3.9 Ionduchtúchán
Beidh Coiste Forbartha na Gaeilge ag comhoibriú le Rannán na nAcmhainní Daonna ar mhaithe le
héascú a dhéanamh ar áireamh na Scéime 2009 – 2012 i gcláracha ionduchtúcháin, idir foirmeálta
agus neamhfhoirmeálta, do bhaill foirne atá fostaithe i rannóga éagsúla an Choiste.
Déanfar cáipéis achoimrithe a dhréachtú agus a fhoilsiú le cinntiú go mbeidh baill foirne eolach
orthu seo a leanas:
go dtuigeann siad cén fáth go gcuireann an Coiste polasaí dátheangach i bhfeidhm,
go dtuigeann siad comhthéacs agus cúlra an pholasaí,
go bhfuil siad feasach go hiomlán ar an tionchar a bheas ag an pholasaí ar a gcuid oibre,
agus
go bhfuil siad eolach ar an tacaíocht agus na deiseanna oiliúna a chuirtear ar fáil le
scileanna a uasmhéadú.
Scéim 2009-2012 Leathanach 11

Caibidil 4
Cur i bhFeidhm, Monatóireacht agus Tuairisciú
4.1 Cur i bhFeidhm
Coinneoidh Coiste Forbartha na Gaeilge* oibriúchán éifeachtach na Scéime faoi athbhreithniú.
Cuirfidh na bainisteoirí líne i ngach Scoil/Coláiste/Ionad, atá freagrach as cur i bhfeidhm na Scéime
ina Scoil/Coláiste/Ionad féin, tuairisc rialta chuig an Príomhfheidhmeannach.
33
Beidh Coiste Forbartha na Gaeilge ar thús cadhnaíochta i gcur i bhfeidhm na Scéime agus
comhaontóidh siad roinnt tosaíochtaí a dtabharfar aghaidh orthu gach bliain ar mhaithe leis na
gealltanais sa Scéim 2009 - 2012 a fhorfheidhmiú go héifeachtach.
4.2 Monatóireacht
Gheobhaidh Coiste Forbartha na Gaeilge tuairiscí rialta fá chur i bhfeidhm na Scéime 2009–2012.
Is iad na bainisteoirí líne i ngach ceann de Scoileanna/Coláistí/Ionaid an Choiste a bheas freagrach
as monatóireacht na Scéime ó lá go lá, agus as tuairiscí rialta a chur faoi bhráid an
Phríomhfheidhmeannaigh.
Féadfaí Coiste Forbartha na Gaeilge athbhreithniú a dhéanamh ar chur i bhfeidhm éifeachtach na
Scéime, de réir mar is cuí.
4.3 Tuairisciú
Bíonn cur síos ar fhorfheidhmiú na Scéime i dTuarascálacha Bliantúla an Choiste. Bíonn ráiteas fá
dhul chun cinn agus ar chur i bhfeidhm na Scéime i ngach ceann de Thuarascálacha Bliantúla an
Choiste.
* Ballraíocht sa Choiste Forbartha na Gaeilge mar atá liostaithe in Aguisín 1 (féach leathanach 14)
Scéim 2009-2012 Leathanach 12

Caibidil 5
Foilsiú na Scéime Comhaontaithe 2009 – 2012
Beidh clár ábhair na Scéime seo, maraon le gealltanais agus forálacha na Scéime, foilsithe don
phobal i gcoitinne a bhuí do na slite seo a leanas:-
Seoladh Oifigiúil na Scéime
Preas Ráiteas
Dáilithe chuig gníomhaireachtai agus comhlachtaí poiblí ábhartha
Forálacha á bhfógairt
Suíomh Gréasáin Corparáideach
Chomh maith leis sin, nuair amháin atá Scoileanna/Coláistí/Ionaid, a bhfuil sé geallta acu seirbhís a
chur ar fáil inGaeilge, in inmhe a leithéid a dhéanamh, fógrófar é sin de réir na slite thuasluaite.
In éineacht leis na bearta atá leagtha síos níos luaithe sa scéim, bainfidh an Coiste úsáid as gach
uile dheis ina chuid idirghníomhú laethúil le custaiméirí chun na seirbhísí a chuirtear ar fáil i
nGaeilge a fhógairt agus a chur chun cinn, sna modhanna seo a leanas:
a chur in iúl go díreach ar bhonn réamhghníomhach do chustaiméirí go bhfuil sé de rogha
acu déileáil leis an Choiste agus a chuid Scoileanna, Coláistí agus Ionad trí mheán na
Gaeilge, mar shampla, trí fhógraí ar a mbeidh liosta de na seirbhísí Gaeilge atá ar fáil, a
chrochadh sna háiteanna fáiltithe agus fosta na seirbhísí sin a liostáil go feiceálach ar
shuíomh gréasáin an Choiste;
fonótaí a chur ar rogha treoirlínte, bileoga agus foirmeacha iarratais ag míniú go bhfuil na
doiciméid seo ar fáil i nGaeilge chomh maith (i gcásanna nuair nach bhfuil an t-ábhar
dátheangach priontáilte faoin chlúdach amháin); agus,
nótaí a chur i bhfoilseacháin agus i bhfógraíocht ag cur in iúl go gcuireann an Coiste
seirbhísí ar fáil trí Ghaeilge agus, ar an tséala sin, go gcuirtear fáilte roimh chustaiméirí atá
ag iarraidh a ngnó a dhéanamh trí mheán na Gaeilge, de réir a ghealltanais sa Scéim
chomhaontaithe.
Tá cóip den scéim seo curtha ar aghaidh chuig:
Oifig an Choimisinéir Teanga
An Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta
Tá cóip den scéim le fáil ag www.donegalvec.ie nó ar iarratas ó eolas@donegalvec.ie
Is é an leagan Béarla an buntéacs den scéim seo.
Scéim 2009-2012 Leathanach 13

Aguisín 1
Ballraíocht Choiste Forbartha na Gaeilge
Ballraíocht Choiste Forbartha na Gaeilge:
• Seán Ó Longáin, Príomhoifigeach Feidhmiúcháin, Cathaoirleach
• Mary Ann Kane, Oifigeach Oideachais
• Finola Furey, Ceann Roinne Acmhainní Daonna
• Frankie Quinn, Ceann Roinne Seirbhísí Corparáideacha
• Martin Gormley, Oifigeach Oideachais Aosaigh
• Cróna Gallagher, Oifigeach Oideachais Aosaigh
• Fiona Ní Chnáimhsí, Príomhoide, Garimscoil Chú Uladh
• Dolores Mhic Géidigh, Eagraí Litearthachta d'Aosaigh
• Aidan Mc Closkey, Roinn Acmhainní Daonna, Rúnaí
Scéim 2009-2012 Leathanach 14