importuar

KORRIK 2012 | NR 6GAZETË MUJORE 3PDK-ja që kur erdhi në pushtetështë e ndërlidhur ngushtë metenderët milionësh të KEK-ut, nënjërën anë nëpërmjet kushëririt tëkryeministrit, Njazi Thaçi që derivonë udhëhoqi zyrën e prokurimittë KEK-ut, dhe nëpërmjet ish-drejtorittë Agjencionit të ProkurimitPublik (APP), Ilir Rama që tashpunon në KEK, dhe nga ana tjetërnëpërmjet kompanive të familjesZhugolli nga Podujeva. Kjo familjemban medaljen e artë në përfitimine tenderëve publik në KEK.Familja Zhugolli ka përfituarnga KEK-u, vetëm nga viti 2007,rreth 170 milionë euro nga tenderëte mëdhenj, shumë kjo e marrësë bashku me gjithë konzorciume,kompani të regjistruaranë Kosovë e me përfaqësitë e sajndërkombëtare. Përderisa familjaShoshi, nga Banja e Pejës që mekrejt kompanitë e saj, me tenderëtë fituar me kompani të veçanta eme konzorciume, ka marrë hise nëtenderë të KEK-ut në vlerë afro 70milionë euro.Familja Zhugolli ka edhe njëlidhje tjetër me partinë në pushtet.Bejtush Zhugolli, që ka në pronësikompaninë “Pejton” dhe “I & Ash.p.k”, për fushatën elektorale tëpartisë së Kryeministrit Thaçi në vitin2009 dha zyrtarisht 900 euro.Bejtush Zhugolli, financuesi iPDK-së, del të jetë edhe më i fuqishëmse vëllezërit e tij kur bëhetfjalë për tenderët e KEK-ut, që derivonë udhëhiqeshin nga kushëririi Kryeministrit Hashim Thaçi,Njaziu.As mos përmbushja e kontratavetë fituara me kompaninë “I& A sh.p.k” nuk e ndalon BejtushZhugollin që të marrë ngaKEK tenderë. Ai nga kjo korporatë,vetëm në vitin 2010-2011 kapërfituar tenderë në vlerë prej 4.1milionë eurosh së bashku me konzorciume,por, megjithëse në vitin2010 u penalizua për mos përmbushjetë dy kontratave, në vitin2011 është shpërblyer edhe me trikontrata të tjera, vlera e të cilaveështë mbi 1.5 milionë euro.Dy familjet prijëtare në tenderënë KEK, Zhugolli e Shoshi bashkohente tenderi i vitit 2008 prej mbi70 milionë eurosh për ndërrimin eshiritave transportues të thëngjillitnga Sibovci, investim për të cilinish- ministri i Ekonomisë, AhmetShala pati thënë se ky projekt ështënjë nga projektet më të mëdha nëdy dekadat e fundit, por që dështoinjë natë para natës së vitit të ri2010. Në këtë tender, në një pjesësi konzorcium me “Eco Trade” tëfamiljes Zhugolli është hisedar edhekompania “IMK 14 Oktobar”nga Serbia, kurse pjesa tjetër, prejmbi 22 milionë eurosh është fituarnga “Intering’ e familjes Shoshi me“Magdeburger ForderantagenUndBaurnaschinen GmbH”. KEK-u kavazhduar të shpërblej këto kompani,të familjes Shoshi e Zhugollipa problem edhe pas dështimittë investimit në fjalë .Është interesante se edhe “Ecotrade”, por edhe “Intering”, si përfituesetmë të mëdha nga KEK-u,kanë një pikë të përbashkët. Karaste kur për shembull “Intering”e familjes Shoshi futet në konzorciumme kompani të huaja përfaqësuesee të cilave është “Eco trade”.“ThyssenKrupp Fördertechnik”,sipas faqes zyrtare, përfaqësohetnga “Eco trade” e Zhugollëve, porka fituar tenderë me “Intering” tëShoshëve, në rastin e Rehabilitimittë Bllokut A4 në vlerë prej 8.7milionë eurosh në vitin 2006. Rehabilitimii një blloku të Kosova Anë vitin 2006 ka dështuar vetëmrreth dhjetë ditë pasi që ish-ministrii energjisë Et’hem Çeku dhe ishministrii drejtësisë Januz Salihaje kishin inauguruar këtë investim.Asnjëherë nuk është bërë e diturnëse investimi që dështoi për dhjetëditë ishte ai i bërë nga “Intering”,për shkak se KEK-u nuk ka ose nukjep të dhëna për tenderët para vitit2007. Sido që të jetë përshkrimete dhëna nga mediat në qershor tëvitit 2007 dhe atyre të gjetura nga“Preportr” tregojnë se gjatë kësajperiudhe ky ishte investimi i vetëmi kësaj shkalle në rehabilitimin eblloqeve të Termocentralit “KosovaA”. As për këtë dështim nuk kadhënë askush llogari.Në një tender tjetër të vitit2008, partneri i kompanisë Intering,pronë e familjes Shoshi ngaBanja e Pejës, “Turbo Care” ngaPolonia, i shiti KEK-ut një transformatornë shumën prej 3.7 milionëeurosh. Ky transformator udogj për më pak se 3 orë punë. Ishteblerë i përdorur edhe pse një ofertëe një kompanie bullgare ia kishteofruar KEK-ut një transformatortë ri me të njëjtat karakteristikapër rreth 800 mijë euro. Ky grupinteresi ka vazhduar të marrë tenderënë KEK edhe përtej këtij dështimiskandaloz dhe deri më sot nukështë ndërmarrë asnjë nismë ligjorepër ta rikuperuar këtë dëm. KEKu,në përgjigjet e dhëna për “Preportr”në pyetjen nëse ekziston njënismë ligjore kundër kompanisëvetëm konfirmon se ka iniciuar njënismë të tillë, por nuk ka ofruar asnjëdokument që vërteton paraqitjene kësaj nisme kundër kompanisëqë ia dogji 3,7 milionë euro.Çuditërisht, kjo kontratë nukështë gjetur as te njoftimet publikenë faqen zyrtare te KomisionitRregullativ të Prokurimit Publik(KRPP).Në korporatë pretendonin sepër shkak të dëmit që i ka shkaktuarkorporatës “ Turbo Care”, nganjë gjykatë e arbitrazhit, ishe ngriturrast automatikisht kundër kësajkompanie. Fillimisht, deklarimi izyrtares për media, Eglantina Hoxha,ka qenë se pasi ka dështuar kytransformator, KEK-u do të blejënjë tjetër si ky nga kompania Konçar,kurse ndaj “Turbo Care” do tëndërmerren masa. Kjo nuk ndodhiasnjëherë, por përkundrazi “TurboCare”, bashkë me partnerin e saj,kompaninë e Shoshëve “Intering”u shpërblye edhe më tutje me tenderënga KEK, siç është rasti i tenderitte riparimi kapital i turbinësKOMPANITË E PENALIZUARASIPAS LISTËS SË PENALTIVE QË POSEDON “PREPORTR”, KOMPANITË QË JANË NDËSHKUAR NGAKEK-U NË FUND TË VITI 2010 PËR SHKELJE TË KONTRATËS ME KËTË KORPORATË JANË:“XANI NEX” 7 KONTRATA“BLU TRADE” 5 KONTRATA“KWE” 5 KONTRATA“RIMA ENGINIERIG” 3 KONTRATA“EURO COMMERC” 3 KONTRATA“UNION” 2KONTRATA“PROFITECH” 2 KONTRATA“DONA IMPEX” 2 KONTRATA“EURO ENERGJI” 2 KONTRATA“MONT ENERGETING” 2 KONTRATA“MONCOMERCE” 2 KONTRATA“GMI” 2 KONTRATA“I&A sh.p.k” 2 KONTRATAsë avullit dhe gjeneratorit elektiknë Bllokun A3, me afro 3 milionëeuro. Në të njëjtin tender, në Llotine dytë partneri i TurboCare,Intering, merr afro 9 milionë europër riparimin kapital të kaldajës .Kurse familja e KryeministritThaçi është e lidhur me tenderinpër shitjen e thëngjillit. “OVEGroup”, pronë e Visar Banijcës ngaMaqedonia ishte kompania, ankesae të cilës e anuloi tenderin përshitjen e thëngjillit të shpallur sivjet,që ende ka mbetur në procedurë,i anuluar së fundi për mungesëofertuesish të përgjegjshëm.Në këtë kompani, kur mbante emrin“BOXON”, aksionar ishte edheMilaim Cakiqi, biznesmen ngaDrenasi që figuron të jetë aksionarnë disa biznese me vëllain e vogëltë Kryeministrit Thaçi, Blerimin.Cakiqi, sipas raportimit të gazetësJNK, aktualisht kanë një komplekstë përbashkët ndërtesash të ndërtuarnga “Iliria Buliding”.Visar Banjica është person kontaktuesedhe në kompaninë tjetërnga Tetova, “Polog”, kompani ecila ka fituar ne KEK, 2 tenderë nevitin 2009 në vlerë 140,240 euro.Një tjetër familje e rëndësishmenë PDK është përfituese në KEK.Familja e deputetit Shaip Mujanëpërmjet kompanisë “Doni” dhe“Ci-Kos”, pronë e Fatmir Mujës,është e kontraktuar për shitjen eskrapit të KEK-ut, ku Zyra e Auditorittë Përgjithshëm ka gjeturnjë sërë parregullsish.Për hetuesit e Komisionit Evropian(OLAF) Fadil Ismajli, tashkryeshef i KOSTT-it është në konflikttë interesit për tenderët publikmilionësh të fituar të kompanisë“Komtel”, ku ai ishte bashkëthemeluesme Vegim Gashin. Ifundit ishte kandidat i AleancësKosova e Re për kryetar të Prishtinës,parti kjo e ish-presidentit emulti-milionerit kosovar, BehgjetPacolli.Hetuesit e OLAF-it nuk kanëlënë “rehat” as ish-biznesmenë,tash deputetë të opozitës kosovare.Sipas raportit të hetuesve nëfjalë, dhënia me koncesion e HidrocentralitKozhner (Lumbardhi)kishte shkuar me keqpërdorime.Atë e mori me koncesion kompania“Triangle”, që edhe në deklarimine pasurisë për vitin 2012, deputetii Vetëvendosjes, Florin Krasniqishkruan se i mban ende 25 % tëaksioneve. Vetë Krasniqi publikishtkishte deklaruar se në Kosovë asnjëpunë nuk kryhet pa dhënë ryshfet.Korporata edhe para ardhjes sëPDK-së në pushtet kishte qenë vend imirë për t’u keqpërdorur fondet prejdhjetëra milionësh, edhe pse korporataderi në vitin 2010 ishte audituarnga Auditori Gjeneral vetëm një herë,dhe atë në vitin 2005.Kurse, për mospërmbushje të kontratës së lidhurme KEK-un, por këto vetëm për nga një sosh, janë:“ENGINERING” • NTPSH “XANI” • “ELE-KTRO D T PROJEK” • “PBC KOSOVA” •“SOLID COMPANY” • “RIPTEN ENGINIER-ING” • “EURO IMPEX” • “E-PROJEKT” •“NNP. TONI”, NTPSH “XANI” • “ADRIA-7” •“PEG” • “FAMORDI” • “PROF. ENGINJER-ING PEG” • “EUROO TRADE” • “ATM” •“ALKOM” • “I&A” SH.P.K • “KOSOVACONSTRUCSION” • “B&L” • “MONTENGINIERING” • “ATM-PR” • “SIMENS”• “MONTCOMERCE” • “FAMORDI” •“GRAMOZI” • “FEKI” • “G3 INXHINJER-ING” • “NTP SOLAR” • “ABC INXHINJER-ING” • “RIPTEN ENGINJERING” • “NILOS” •“RIMA” • “SJERRA”Këto kompani së bashku, me tenderët e përfshirë në listën e penaltive, kanëmarrë tenderë në vlerë mbi 1.8 milionë euro, derisa vlera e përbashkët e tyre qëkanë paguar në xhirollogari të KEK-ut, si dënim, është vetëm 184.227 euro.Në këtë mes të kompanive, janë edhe 18 kompani të cilat kanë marrë tenderëedhe pas penalizimit. Vlera e këtyre tenderëve arrin mbi 6.7 milionë euro.“KURDISJA” E TENDERËVENJËBURIMORSipas raporteve të punës së Agjencionittë Prokurimit Publik (APP), indryshuar tash në Agjencia Qendroree Prokurimit (AQP), KEK-u pos nëprokurimet në përgjithësi, është korporataqë është kampion edhe në tenderëtnjëburimor. Kjo metodë e dhënies sëtenderëve njëburimor, është kritikuarnë vazhdimësi nga Raporti i Progresitsi metodë që çon te tenderë me rrezikshmëripër favorizim.Në kohën kur në KEK, Zyra eprokurimit udhëhiqej nga Njazi Thaçi,në APP drejtor ishte emëruar IlirRama, që qëndroi në këtë detyrë derinë korrik të vitit 2010.Me të lëshuar punën në APP, pasiqëndroi mbi një vit e gjysmë si ushtruesdetyre, në kundërshtim të plotëme ligjin që lejonte atë kohë mbajtjene pozitës me ushtrues detyre vetëm derinë gjashtë muaj, Ilir Rama u punësuanë KEK si zyrtar për prokurim.Bazuar në të dhënat e KRPP-sënga viti 2007 deri më 2011, Rama ikishte lejuar KEK-ut 26 tenderë njëburimor, për dallim që në kohën kurky nuk ishte drejtor në APP, KEK-ut iishin lejuar vetëm 6 tenderë të tillë. Ramaka qëndruar në krye të APP-së përnjë vit e gjysmë (2008-korrik 2010).Tash, kur legjislacioni i ri në fuqi i lejoninstitucionit që të procedojë tender> VAZHDON NË FAQE 4

4KORRIK 2012 | NR 6GAZETË MUJORE> VAZHDON NGA FAQJA 3njëburimor pa leje të APP-së, KEK-uvetëm deri tash, në vitin 2012, ka realizuar15 tenderë njëburimor.Në një përgjigje për “Preportr”,Rama mohon çdo ndërlidhjenë mes numrit më të madh të tenderëvenjëburimor të lëshuar përKEK-un nga APP-ja e drejtuar ngaai, në krahasim me APP-në e drejtuarmë vonë nga Mursel Raci. Ramadhe menaxhmenti i KEK-ut, shprehense ka pasur një degradim përtë, nga drejtor i APP-së në zyrtar tëProkurimit në KEK.Për ta gjithçka ka shkuar “OK”,pasi që Ilir Rama u pranua në KEKme një konkurs publik dhe ishte mëi miri i krejt konkurrentëve. Njëjtëshprehen edhe në APP për punësimine kushërirës së Njazi Thaçit,Libonës, njëherë si asistente e drejtorit,atëherë Ilir Ramës, dhe tashe avancuar në zyrtare e prokurimitnë këtë institucion.Për ta, nuk ekziston asnjë lidhjenë mes këtyre lëvizjeve, ani pseme largimin e Ilir Ramës nga APP,numri i tenderëve njëburimor përKEK-un ka rënë dukshëm.“Lidhur me zvogëlimin eaprovimit të kërkesave në KEK,percepcioni shumicë e pakicë, janëmë shumë çështje të prirjevepër thashetheme dhe paragjykime,sepse numri i aprovimeve llogaritetnë raport me kërkesat e inicuaranë periudhë kohore, e jo në raportnumerik”, konstaton ish-drejtori iAPP-së, tash i punësuar te tenderëte KEK-ut.Me shkuarjen e Ramës në KEK,Njazi Thaçi është avancuar nga shefii prokurimit, në pozitën e drejtoritoperativ të kompanisë që nëvazhdimësi ka luajtur rolin edhetë zëvendësdrejtorit të korporatës.BAJRAKTARI IPËRFITIMEVE — SERBIAKompanitë serbe, duke llogarituredhe blerjet e energjisë, të cilat qënga paslufta e deri më tani janë mbi365 milionë euro, por edhe tenderëte tjerë, janë përfituese të afro 400milionë eurove vetëm nga KEK-u.OLAF gjeti lidhje të dyshimta tetenderët e kompanive serbe të importittë energjisë, që kryesisht qënga viti 2000 e deri më tani paraqitenemrat “Rudnap” me seli në Beograd,“Geni”, po ashtu nga Beogradi,dhe kompanisë “EFT” që ka selinë Londër, por që rrënjët i ka nështetin serb.Për hetuesit evropian mes KEKute kompanive serbe janë kryertransaksione të dyshimta. Për këtëështë përdorur “Artesia Bank” meseli në Greqi, ku përfitues ka qenëbiznesmeni Vuk Hamovic, e në këtëbankë kanë përfunduar pagesat përfirmat “EPCG”, “EFT” dhe “Rudnap”,që sipas “OLAF”-it konsiderohensi rrjeti ballkanik i energjetikës.Poashtu, sipas këtij hetimi,dyshohet për lidhje ndërmjet “EFT”-së dhe “Rudnap”, të cilat udhëhiqennga një grup i njëjtë i biznesmenëve,si Vuk Hamoviç, Vojin Lazareviçe James Nye. Përveç në “ArtesiaBank”, Hamoviç dhe Lazareviç janëpartnerë edhe në bankën “EuroAsix”,me seli në Beograd. Aksionarnë kompaninë “Rudnap”është edhebiznesmeni Damir Fazlliç, i ciliakuzohet për krime ekonomike nëBallkan, kurse në Shqipëri opozitae akuzon Kryeministrin Sali Berishase e mban Fazlliqin për mik të afërt.Nga këto përfitime të kompaniveserbe nuk llogaritet dëmi prejafro 10 milionë eurosh për çdo vitqë ia shkakton shteti serb Kosovësnëpërmjet restriksioneve e taksaveshtesë në rrjetin e transmisionit,dëme këto që i bënë publikevetë kryeshefi i KOSTT-it, Fadil Ismaili.Ai, në prani të Ministrit tëZhvillimit Ekonomik, Besim Beqajtakuzon Serbinë se po përkrah, siçe quan ai, mafian ballkanike të energjisë,e ministri garanton se do tadenoncojnë këtë shtet në mekanizmatpërkatës, por nuk dihet se çkakanë bërë tutje, ani pse nga këtodeklarime gati u bënë një vit. Gatiu bënë një vit edhe nga deklarimete Krye-këshilltarit të KEK-ut,Masoud Keyan, që po planifikontë ankohet në Vjenë kundër Serbisëpër deformimin e çmimit tëenergjisë që importojnë kosovarëtpasi kjo mund të jetë në kundërshtimme rregullat e Komunitetit tëenergjetikës. Ai nuk ka dashur t’ipërgjigjet ‘Preportr” se a e ka realizuarplanin për ankesë dhe as nëseKEK është ankuar ndonjëherë nëSekretariatin e Komunitetit të Energjisë.Pyetjeve të ‘Preportr” për rrjetete transmisionit u kanë ikur personatpërgjegjës në KOSST. Ata thonëse që nga viti 2007 më nuk publikojnëse prej nga hynë energjiaelektrike e importuar, përderisa nëraportet publike përmendet më sëshumti transmisioni me Serbinë, anipse Kosovës i kushton shumëfishmë shtrenjtë kjo energji për shkaktë tarifave shtesë që ky shtet aplikonkundër Kosovës, gjë të cilëne pranojnë edhe zyrtarët e KEK-ut.Kosova nga kompanitë e importitblenë energji me çmim prej 75 euroshpër megavat, përderisa një MËnga KEK-u prodhohet me një kostoprej 27-30 euro.Transmisioni me Malin e Zi përmendettë ketë shkuar në remontshumë shpesh dhe nuk përjashtohetmundësia që brenda vitit të jetëriparuar edhe më shumë se një herë.SABOTIMI ITERMOCENTRALEVEKOSOVARE PËR LLOGARITË IMPORTIT NGAKOMPANITË SERBEPër këshilltarët ndërkombëtarë tëKEK-ut pse kjo korporatë në vitin2008 bleu më së shumti energji elektrike,mbi 51 milionë euro, ishtefajtor vetë kushëriri i KryeministritThaçi, Nijaziu.Në një raport intern të vitit 2008të kompanisë PA, e kontraktuar ngaUSAID-i si këshilltar i KEK-ut konstatohetse pas disa muajsh të lojëravetë luajtura nga shefi i prokurimit tëKEK-ut, siç thuhet në raport “ njëkushëri i Kryeministrit”, dhe pasi qëMinistria e Ekonomisë dhe Financavesiguroi se kishte fonde, u hapnjë tender për blerjen e energjisë përperiudhën tetor 2008 – mars 2009.“Çmimet ishin 20% më të shtrenjtasesa në tenderët e mëhershëm”, konstatonraporti.Raporti i PA bënë një akuzë seriozendaj menaxhmentit të KEKut.Ky raport thotë se në nëntor tëpo këtij viti KEK-u kishte tepricë tëprodhimtarisë edhe pas furnizimitme 24 orë energji për shkak të motittë ngrohtë. “Megjithatë KEK-u ështëdashur të ndalë gjeneratorët e vet përshkak të kontratave të bëra për blerjene energjisë me kompani importuese”,thuhet në raportin në fjalë.TENDERËT E FAMILJEVEZHUGOLLI E SHOSHIDy familje kosovare, Zhugolli e Shoshi prijnë në tenderët milionësh të përfituarnga KEK-u. Kjo ka dal nga një hulumtim i Qendrës Kosovare për GazetariHulumtuese dhe Organizatës ÇOHU! në të cilin është bërë klasifikimi dhe gjetjae përfituesve të tenderëve publik në KEK që nga vitit 2007, dhe atë vetëm tëtenderëve me vlera të mëdha.Familja Zhugolli vetëm nga viti 2007 ka përfituar170 milionë euro nga tenderët e KEK-ut.- Bejtush Zhugolli, financues i PDK-së, për mospërmbushje të dy kontrataveme kompaninë “I & A sh.p.k” u penalizua nga KEK-u më 2010, megjithëkëtë nëvitin 2011 përfitoi tri kontrata të tjera, vlera e të cilave është mbi 1.5 milionëeuro. Ky financues i PDK-së, në KEK, dhe si i vetëm, por edhe me konzorciume,ka marrë tenderë në vlerë prej 4.1 milionë eurosh.Kompanitë me të cilat familja Zhugolli morri tender në KEK:“ACDC-Kos”, “Eco Trade”, “I & A sh.p.k”,Përfaqësitë e Zhugollëve që kanë përfituar nga KEK-u:“ThyssenKrupp Fördertechnik”, “Siemens”.Familja Shoshi ka përfituar rreth 70 milionë euro nga KEK-u.- Në një tender tjetër të vitit 2008, partneri i kompanisë “Intering”, pronë efamiljes Shoshi nga Banja e Pejës, “Turbo Care” nga Polonia, i shiti KEK-ut njëtransformator në shumën prej 3.7 milionë eurosh. Ky transformator u dogj përmë pak se 3 orë punë.Kompanitë me të cilat familja Shoshi morri tender në KEK:“Intering” (Xhevdet Shoshi, Arben Shoshi), “N. Intering Gmbh” (Gani Shoshi)Ku bashkohen familjet Zhugolli e Shoshi?Dy familjet prijëtare në tenderë në KEK, Zhugolli e Shoshi bashkohen te tenderi i viti2008 prej afro 50 milionë eurosh për ndërrimin e shiritave transportues të thëngjillitnga Sibovci, investim për të cilin ish- Ministri i Ekonomisë, Ahmet Shala patithënë se ky projekt është një nga projektet më të mëdha në dy dekadat e fundit,por që dështoi një natë para natës së viti të ri 2010. Në këtë tenderë është hisedaredhe “ThyssenKrupp Fördertechnik”, sipas faqes zyrtare, përfaqësohet nga “Ecotrade” e Zhugollëve, ka fituar më 2006 tender për Rehabilitimit të Bllokut A4 nëvlerë prej 8.7 milionë eurosh. Këtë tender e kishte fituar me “Intering” të Shoshëve.Rehabilitimi i një blloku të Kosovës A në vitin 2006 ka dështuar vetëm rreth dhjetëditë pasi që ish-ministri i energjisë Et’hem Çeku dhe ish-ministri i drejtësisë JonuzSalihaj e kishin inauguruar këtë investim. Asnjëherë nuk është bërë e ditur nëseinvestimi që dështoi për dhjetë ditë ishte ai i bërë nga “Intering”.Sipas këtij raporti këto kontrata,që kryesisht u lidhën me kompaniserbe e u nënshkruan nga dorae kushëririt të Kryeministrit Thaçi,e kanë obliguar KEK-un, të paguajedhe nëse praktikisht nuk e shfrytëzonkëtë energji.HORDHITË E HUAJAHetuesit e Komisionit Evropianpatën gjetur që e mbrapshta e KEKutfilloi me një fond prej 5.4 milionështë dhënë nga AER nëpërmjetUNMIK-ut për punëtorët e KEK-ut,të cilat në fund i përvetësuan, sipashetuesve të OLAF-it, Joan Pierce eMott McDonald.OLAF-i ngriti dyshime edhe përtenderët njëburimor të përfituar ngakompania franceze “Allstom”, kompaniagjermane “Siemens”, kompanitë“Swedpower”, “Wattenfall”,“ESBI”, “Llyr Rowlands”, etj.Për krejt këto, e shumë çështjetë tjera të ngritura nga hetuesit eOLAF, ditë më parë ka shkruar edhegazeta italiane “La Republika”.Gazeta shkruan se Parlamenti Evropiandyshon për shpërdorime masivetë fondeve ndërkombëtare për KorporatënEnergjetike të Kosovës dheAeroportin e Prishtinës. Fjala ështëpër 11 dosje lidhur me hetimin seku kanë shkuar 3 miliardë euro financimepër rindërtimin e Kosovës.Këto dy subjekte, KEK-u e Aeroportikanë qenë përfituesit kryesorë të3 miliardë eurove fonde ndërkombëtare,që u dhanë nga donatorët nëarkat e UNMIK ut.Sipas shkrimit , EULEX po pengondhënien e një informacioni tëplotë, sidomos lidhur me KEK. Njëkërkesë për sqarime që i ishte dorëzuarOlli Rehnit, komisionar përZgjerimin në vitin 2008, nga ParlamentiEvropian, nuk mori nga ky ifundit përgjigje deri në përfundimine mandatit të tij.EULEX nuk ka pasur përgjigjeas për “Preportr”, kur është pyeturnëse janë nisur hetime për dyshimetpër keqpërdorime në KEK.

KORRIK 2012 | NR 6GAZETË MUJORE 5MASOUD KEKYAN— ZOTI I ENERGJISËKëshilltarët e huaj në KEK pyeten që nga blerjet e mëdha, tek dokumentet strategjike e derinë largim të punëtorëve nga puna. Nga komunikimet interne shihet se këshilltarët e huajkontrollojnë prokurimin dhe blerjet që kapin vlera milionëshe, por fuqia vendim-marrëse e tyreshkon deri aty sa edhe i rekomandojnë menaxherëve të distrikteve rajonale që të përjashtojnëpunëtorë nga puna. Këta këshilltarë, komunikojnë/ndikojnë edhe deputetët kur duhet votuarndonjë dokument i rëndësishëm. Në anën tjetër, ata nuk i japin llogari askujt. Po ashtu ata nukmarrin përgjegjësi për dështimet. Janë të padukshëm e të paprekshëm.BESA KALAJA E BESNIK BOLETINISektori i energjisë në Kosovëështë i dominuar nga organizata,konsulentë e kompanindërkombëtare. Konsulencatë vazhdueshme ndërkombëtaredhe investimet e pafundnuk kanë rritur efiçencën e këtijsektori. Në KEK nuk është dhënëpërgjegjësi asnjëherë për dështimine dhjetëra milionëve investime,por as për faktin se ky sektorpërkundër konsulencave të shumtandërkombëtare dhe resurseve tëpakufishme natyrore, nuk u ngritnë këmbë ndonjëherë.Kosova jeton mbi rezervat epesta në botë të linjitit, por vazhdontë ketë reduktime më shumë seçdo vend në rajon. Një pjesë e mirëe investimeve në KEK kanë dështuar,kurse rryma vazhdon e blihetme pesëfishin e çmimit të eksportittë saj nga Kosova.Potenciali energjetik i Kosovësështë enorm dhe dokumente tërëndësishme ndërkombëtarepër sektorin e energjisë e shohinKosovën si një furnizuese të rëndësishmepër Ballkanin. Duke analizuarmënyrën e menaxhimit të këtijsektori mund të kapen disa paradokse.Investimet e shumta nën tutorimine kompanive konsulentendërkombëtare mund të konsiderohense kanë dështuar në krijimine një sektori të qëndrueshëmenergjetik.Të njëjtat kompani e individëtë jashtëm që “këshilluan” Qeverinëe Kosovës vazhdojnë të merrenedhe me hulumtimet e analizatqë përgatisin këtë sektor përprivatizim. Dështimi i këtyre konsulencavenuk është konstatuar asnjëherënga punëdhënësi i tyre, nëkëtë rast Qeveria e Kosovës, por evërteta është që me tërë ekspertizëne tyre KEK-u nuk u bë ndërmarrjerentabile. Kjo para së gjithash përshkak se institucionet e Kosovëspothuajse nuk janë marrë me krijimine politikave në këtë sektor,por kanë pasur pak rol edhe nënivelin e menaxhimit të ndërmarrjessë vetme të rëndësishme përenergji në Kosovë, KEK-ut.Ajo që karakterizon këtë sektorështë mungesa e masave kundërpersonave e kompanive që dogjënmiliona euro investime, edhe psendonjëherë këto dështime të investimevejanë dukur sikur të ishinsabotazhë ndaj kësaj kompanie.Madje në disa raste të investimevetë dështuara ka raste kur kompanitëqë kanë bërë liferimet e pajisjevemilionëshe kanë vazhduartë shpërblehen me tenderë ngaKEK-u edhe pse kësaj korporate ikanë shitur pajisje të prishura dhee kanë dëmtuar për miliona euro.Përfaqësuesit e KEK-ut japinpërgjigje kontradiktore ose nukjapin fare kur pyeten nëse ështëndërmarrë diçka në lidhje me dëmtimine KEK-ut nga kompanitë endryshme. Me ndikimin e këshilltarëvetë huaj dhe lidhjeve të tyreme kompani të huaja, KEK-u bërishumë blerje me kosto shumë më tështrenjta përmes tenderëve njëburimor,blerje që shpesh kanë dështuar,ndërsa janë refuzuar ofertatmë të lira.SPASTRIMI I TERRENIT NGAKUNDËRSHTARËTKëshilltarët e huaj ende e kanënë dorë plotësisht menaxhimine KEK-ut. Por edhe këta këshilltarëe kanë “bossin” e tyre, e aiështë Masoud Keyan, i cili ështëangazhuar në KEK në fillim të vitit2007 pothuajse njëkohësisht meish-drejtoreshën Pranvera Dobruna.Sipas njerëzve që kanë punuardhe punojnë ende në KEK, Keyantërë këtë kohë ka qenë njeriukryesor në këtë korporatë dhe pa“aminin” e tij nuk mund të bëhetasgjë. Masoudi është i kontraktuarpërmes USAID-it si përfaqësuesi kompanisë “PA Consulting”, poredhe pse kompania këshillëdhënëseka ndryshuar, Keyan ka ngelurstoik duke u angazhuar edheme kompaninë pasuese në KEK,“Tetra Tech”. Të gjithë ata që kanëkundërshtuar propozimet e tij janëlarguar nga puna dhe janë zëvendësuarnga njerëz të dëgjueshëm që inënshkruajnë e aprovojnë kërkesate tij.“Preportr” ka gjetur një listëme dhjetëra persona që janë larguarnga puna, brenda pak muajsh,pa u vlerësuar si duhet përformancae tyre. Krejt kjo ka ardhursipas njerëzve që i njohin rrethanatnë KEK dhe që kanë punuar aty, sispastrim i terrenit nga Keyan prejnjerëzve që do të mund t’ia “zininrrugën”.Të larguar sipas një liste që eka siguruar “Preportr”, janë: VisarKelmendi, Fëllanza Hoxha, FëllanzaPula, Selami Gashi, Lazër Krasniqi,Shemsedin Klaiqi, FarhedinMaqestena, Nazmi Gashi. Kjo listënuk përfundon me këta emra. Njëkomunikim i brendshëm tregon përpresionin që këshilltarët ndërkombëtari kanë bërë menaxhmentit përtë larguar nga puna të tjerë punëtorënën arsyetimin e “performancavetë dobëta”.Përfaqësues të sindikatës së Elektrokosovësthonë se veç këtyremenaxherëve, ka edhe shumë të larguarnë nivel të distrikteve. Numri ityre shkon në dhjetëra dhe asnjëritprej tyre nuk i është dhënë ndonjëarsye konkrete për pushim nga puna.Madje sipas drejtuesëve të Sindikatëssë Elektrokosovës punëtorëtqë largohen nga puna në KEK nukkanë të drejtë ankese. Ata kryesishtjanë njerëz me përvojë prej dekadashnë punën e tyre, që nuk janëpajtuar me mënyrën e menaxhimittë KEK-ut nën grushtin e Keyan.Dominimi i këshilltarëve tëhuaj tashmë është bërë një mënyrëe menaxhimit në KEK, pasi që edhekëshilltarët e tjerë më të “vegjël”,japin urdhra ekzekutive, duke rekomanduarhapjen e konkurseve nëmënyrë të vazhdueshme dhe dukepërjashtuar punëtorë që kanë punuarqë disa vite, gjoja për shkak të përformancavejo të mira.Në një komunikim me shkrimqë ka siguruar “Preportr ” njëri prejkëshilltarëve të huaj, BabukhadiaIrakli, ua ka kërkuar menaxherëvetë distrikteve rajonale largimin emenjëhershëm nga puna të punëtorëveqë kanë punuar në inkasim.Gjuha që përdorët në këtë e-mailështë urdhëruese dhe ekzekutive,duke ua kujtuar menaxherëve qënëse nuk implementohen ndryshimetqë i janë bërë Rregullores sëDistriktit do të ndërmerren masaadministrative ndaj tyre. Në këtëletër si arsyetim përdoret “performancae dobët”, por përfaqësuesite sindikatës thonë se këto largimebëhen pasi që bëhen lista pritjeje nganjerëz tjerë që kërkojnë të punësohennë KEK dhe prandaj duhej larguarpunëtorët aktual për të liruarvendin të përzgjedhurve të këshilltarëvendërkombëtarë. “Preportr”,gjithashtu ka siguruar edhe dokumentetë tjera ku shihet pozita dominuese,vendimmarrëse e këshilltarëvetë huaj, të cilët në fakt janëshefa si dhe nënshtrimi i vendorëvendaj tyre.> VAZHDON NË FAQE 6

6KORRIK 2012 | NR 6GAZETË MUJORE> VAZHDON NGA FAQJA 5NA KENI NDIHMU, NA KENI......Avni Kurshumliu, i cili në KEKka punuar për 40 vite, thotë seMasoud Keyan ka fuqi të madhenë KEK pasi e ka përkrahjen edhenga vetë kryeministri. Për më tepërai thotë se këshilltari i KEK-ut hynpa trokitur në zyrën e kryeministrit.“Mbështetja ka qenë shumë efuqishme dhe është edhe sot ngaUSAID-i dhe presioni nga AmbasadaAmerikane tek Qeveria eKosovës për të mos lëshuar pe ngakjo rrugë dhe kjo strategji nuk udhëhiqetvetëm në Bordin ekzekutiv,por edhe në Bordin drejtorëve.Pra problemi më i madh i KEK-utnuk janë ekzekutivët, por bordi idrejtorëve të cilët vetëm janë marionetadhe kanë për t’i çuar duartpër të miratuar çdo propozim”, kathënë Kurshumliu.Mbështetjen e Qeverisë sëKosovës dhe Ambasadës Amerikaneqë e ka Keyan e pranon edheish-ministrja e Energjisë dhe Minierave,Justina Shiroka-Pula.“Ai në fakt e menaxhon KEKunedhe pse ka ardhur si këshilltarpër ta rregulluar situatën në distribucion.Pra ky ka ardhë si ekspertpër ta rregulluar situatën në distribuciondhe tash po shihen rezultatete tij. Është e treta qeveri qëMasoudi është pjesë e menaxhimitnë mënyrë direkte apo indirekte”,thotë Shiroka-Pula.Për ta dëshmuar fuqinë e tij nëKEK, ish-ministrja Shiroka-Pula,tregon se kur e ka marrë timoninpër të udhëhequr me ministrinë,ka gjetur shumë dokumente ku aiose bashkëpunëtori i tij kanë qenëpjesë e pranimit të punëtorëve nëKEK, pjesë e tenderëve dhe procesevetë ndryshme.“Ndërsa më vonë nuk kamgjetur dokumente ku ai ka qenëpjesë, por të gjithë në KEK dhe nee dimë që ai e menaxhon KEK-unpër shkak se ka përkrahjen ngainstitucioni i cili e ka angazhuar.Çdo ndryshim pozitiv që ka pak,apo negativ është nën direktivat etij”, thotë ajo.Për të gjitha këto çështje, Preportrka tentuar që të bisedojë edheme drejtorin gjeneral të KEKutArben Gjukaj, sikur edhe mevetë Masoud Keyan, por kjo nukna është mundësuar. Për intervistimine Gjukajt, Zyra për informime KEK-ut ka kërkuar tëbëhet kërkesë. Edhe pse kjo kërkesëështë bërë me datën 25 qershor,nuk na është mundësuar takimi.Ndikimin e madh të Keyan nëKEK e tregon ish-drejtori financiari kësaj korporate, Visar Kelmendi.Ai thotë se Keyan ka ardhur mestrategji për ndërrimin e drejtorëve.“Ka qenë strategji e MasoudKeyan krijimi i një ekipi të dyfishtëtë drejtorëve për çdo divizion dhebrenda gjashtë muajve fillojnë mendërrimin e drejtorëve në të cilët janëinvestuar miliona euro për profesionalizimine tyre dhe “emërohendisa ‘sabi’, të pashkolluar që tëvetmin argument e kanë që dinë tëthonë “Yes”.Sipas tij, çdo plan pastaj ështëbërë nga të huajt dhe shihej shkrimiqë ishte një përkthim me direktivanga anglisht në shqip, “e që nëfakt në shqip as nuk mund të kuptohejmirë, por nënshkrimet ishintë Pranverës, Remzi Shahinit e deritë Arben Gjukaj”.“Ato dokumente shiheshin qëishin të përpiluara prej “PA Consluting”dhe vetëm i dorëzoheshindrejtorëve shqiptarë për t’i nënshkruardhe për t’i zbatuar. Çdo propozimi tij, vjen i nënshkruar ngadrejtorët e KEK-ut dhe del si propozimi KEK-ut dhe Bordi gjithmonëvetëm jep miratim”, u shprehKelmendi.Ndryshimet kadrovike në KEKi sheh me pesimizëm edhe NaimHoxha nga Instituti Riinvest. Aikonsideron se është i paarsyeshëmlargimi i menjëhershëm i disamenaxherëve nga pozitat e tyre.“Në KEK është bërë një ndërrimi madh i drejtorëve, po jo vetëm idrejtorëve në nivelin gjeneral, poredhe në nivelin e njësive. Pra ka pasurnjë ndërrim enorm të cilin edheshtetet më të pasura më kuadronuk do të kishin mundur ta përballojnësepse në secilën njësi ka pasur6 a 7 drejtorë të cilët janë ndërruar”,thotë Hoxha.Ai thotë se nga KEK-u janëlarguar një seri e inxhinierëve tëdëshmuar si të suksesshëm dhe nëkëtë kontekst e përmend Ali Hamitin.“Është e panatyrshme.... nukpo them që është e pamundur, asnuk po them që këta djemtë që janëtani në qeverisje nuk vlejnë, porështë e panatyrshme që kuadrotmë të mira që i ka pasur Kosovanë këtë lëmi dalin të pasuksesshëmdhe përnjëherë dalin tësuksesshëm këta që kanë qenë nëperiferi”, thotë ai.Të njëjtën gjë e pohon edhekryetari i Sindikatës së ElektrokosovësFehmi Pajaziti, i cilithotë se “me direktiva të ndërkombëtarëvenë KEK, janë larguar dhepo largohen shumë punëtorë dhepo zëvendësohen me të tjerë që janëmë pak të zotë në punën e tyre”.KËSHILLTARI ANTI-FEMINISTFëllanza Pula është emëruar në postine drejtores së furnizimit me datë03.04.2007, me vendim të drejtoreshësPranvera Dobruna, ndërsame 30.05.2007 është larguarnga ky post pa iu dhënë asnjë arsye.Ajo thotë se arsyeja e largimitka qenë “mosdëgjueshmëria” esaj për të nënshkruar dokumentetë propozuara nga Keyan. Ndërsa“fërkimi” më i madh i saj me Keyanka qenë kur ky i fundit i ka thënëqë ta nënshkruajë një dokumentTë larguar nga puna pas ardhjes nëKEK të Masoud Keyan janë:Visar Kelmendi,Fëllanza Hoxha,Fëllanza Pula,Selami Gashi,Lazër Krasniqi,Shemsedin Klaiqi,Farhedin Maqestena,Nazmi Gashi.Kjo listë nuk përfundon me këtaemra. Një komunikim i brendshëmtregon për presionin që këshilltarëtndërkombëtar i kanë bërëmenaxhmentit për të larguar ngapuna të tjerë punëtorë nën arsyetimine “performancave të dobëta”.në të cilin thuhej se nuk mund tëbashkëpunonte me drejtoren e rrjetit,që në atë kohë ishte FllanzaHoxha dhe përmes këtij nënshkrimitë largohej Hoxha nga pozitae drejtores, pasi që nuk i pëlqentekëshilltarit Keyan.Ajo thotë se vendimi për largimnga puna nuk ka përmbajtur asnjëarsye dhe për këtë ajo ka kërkuarsqarime nga Bordi i Drejtorëve tëKEK-ut. Gjithashtu thotë se ështëankuar edhe në Inspektoratin e Punës,por nuk është bërë asgjë.Pas këtij largimi nga puna, FllanzaPula ka paditur KEK-un dhee ka fituar rastin dhe gjykata e kaurdhëruar KEK-un për ta kthyernë punë, por ajo nuk është kthyernë postin që e ka pasur. Asaj i ështëofruar një post tjetër i cili “nukka ekzistuar kurrë”. Dhe me datë22.08.2007 u.d i drejtorit RemziShahini ia shkëput marrëdhëniene punës me KEK-un me arsyetiminse kjo pozitë nuk ekziston dhe nukështë e nevojshme.Largimin e Fëllanza Pulës e kanëkundërshtuar edhe menaxherëte të gjitha njësive të divizioneve tëfurnizimit, të cilët kanë kërkuarnga Bordi i Drejtorëve të KEK-utdhe nga institucionet relevante qëtë shqyrtohet vendimi në fjalë, pasiqë “drejtoresha Pula ka pasurpërformancë të mirë gjatë punëssë saj”.“Propozimet kanë qenë tëshumta, që nga kërkesat e thjeshtae deri tek kërkesat që unë të nënshkruajqë nuk kuptohem apo kemimosmarrëveshje me drejtorene rrjetit. Por në fakt, unë me drejtorene rrjetit kam pasur bashkëpunimshumë të mirë, pasi që bashkëme të e kemi përgatitur parakohe planin e biznesit dhe planinaksional të rrjetit dhe furnizimit.Pra një prej arsyeve që më ka larguarnga puna Masoud Keyan kaqenë mosdëgjueshmëria”. Sipassaj Keyan nuk bën asgjë direkt,por e shfrytëzon ndikimin vet përt’i realizuar planet. “Jo zyrtarishtka thënë se drejtori duhet me qenëi dëgjueshëm ndaj shefit, e në atëkohë shefe ka qenë Pranvera Dobruna”,thotë Pula.Ajo thotë se Masoudi ka qenëhapur kundër femrave që janë nëpozita ekzekutive, ndërsa i ka larguarato që nuk ia kanë përfillurpropozimet. “Masoud mendon senuk duhet me pas femra në pozitë,pra është komplet shovinist”.“Mua ma ka thënë që femratdinë vetëm të flasin për flokë, përshminka, për gardërobë’ thotë Pula.Ajo thotë se për këto fyerje i kashkruar punëdhënësit të Keyan, pornuk ka marr asnjë përgjigje.Pas vendimit për largim, FëllanzaPula thotë se i është ofruar njëdeklaratë për ta nënshkruar. Në këtëdeklaratë thuhet se ajo nuk do tëngre padi kundër KEK-ut, apo ndonjëzyrtari të kësaj korporate dhe do tëpranojë 11 mijë e 400 euro ne emërtë shkëputjes së kontratës. Ajo thotëse i është thënë se ky dokument nukduhet që të dalë jashtë KEK-ut.Nga ardhja e Keyan në KEK janëlarguar menaxherë me përvojë disadekadëshe. Një nga ta ishte edheFëllanza Hoxha, e cila ka punuar simenaxhere dhe drejtor në Distribucionpër 28 vjet. Burime nga brendathonë se Hoxha është larguar pas disamospajtimeve të saja me këshilltarinKeyan. Që Masoudi kishte ardhurme tendencën e pastrimit të terrenitnga “njerëzit e padëgjueshëm”,ndaj tij e thonë edhe Visar Kelmendiish-drejtor financiar dhe SkënderKrasniqi, ish-kryetar i bordit të drejtorëvenë KEK.Të dy thonë të mos kenë qenë nëtë njëjtin mendim me Keyan. SkënderKrasniqi thotë se me të takuar atë(në një mbledhje të Bordit), kur aika folur nga mbrapa, ky i ka sugjeruartë heshtte pasi nuk kishte dijenise kush ishte dhe çfarë përfaqësonte.Largimi i tij thotë të mos ketë ardhurnga ky fërkim, por që ai vetënuk kishte konkurruar për pozitëne kryetarit të Bordit të Drejtorëve kuka qenë ushtrues detyre për 6 muaj.Ndërsa Visar Kelmendi thotë sendikimi i Masoudit në Pranvera Dobrunënbëhet shumë i madh. Sipas tij,në takimin e parë të Bordit, Dobrunathotë se prej sot jam drejtoreshë dhefjalën po ia jep zotit Masoud Keyan,ndërsa ky i thotë veç dy fjalë: ‘krejtçka keni bërë me ESBI-n nuk vlen dheky Bord nuk ka për të ekzistuar më’.“...pa e kryer fjalën unë i kërkovashpjegim se me çfarë kompetencashpo flet para Bordit, kurse ai reagoishumë fort dhe mbledhja u mbyll atëditë”, thotë Kelmendi. Pas një javePranvera e mbyll divizionin e Kelmenditdhe e lë atë pa vend pune.SHKON BREGU TE MASOUD-IShkon mali te Muhameti, apoMuhameti te Mali? Është kjo njëmetaforë me të cilën mund të kuptohetrëndësia e Masoud Keyan nëKEK. Në fillim të vitit 2007, Keyanka ardhur si këshilltar i kontraktuarnga USAID me kompaninë“PA Consulting”. Kështu, në maj2010, “PA Consulting” ka qenëpoashtu kompania që është angazhuarpër të bërë vlerësimin etermocentralit Kosova B. Më vonëkur Keyan kalon me kompaninëtjetër konsulente që angazhohetpër këshilldhënie në KEK, sipas“Kosovo Energy Sector StrategyBriefer” “Tetra Tech” bën edhe njëvlerësim të fizibilitetit të termocentralitKosova B. Sipas ekspertëve,në këtë termocentral, hulumtimi ifundit ka treguar se ky termocentralështë riparuar deri në masënsaqë mund t’i jetë ripërtërirë jetëgjatësiapër disa dekadaKëto studime nuk i janë dhënëQeverisë së Kosovës. Përfaqësues të

KORRIK 2012 | NR 6GAZETË MUJORE 7Masoudi e bëri terrenin përprivatizimin e distribucionitESBI sipas Kelmendit kishte bërë ndarjene distribucionit në dy pjesë: në pjesën efurnizimit dhe pjesën e distribucionit e cila eka rrjetën dhe i mirëmban trafot e rrjetave,shtyllave, etj. “Tri vite kemi punuar për krijimine mekanizmave ndarës. Qëllimi ka qenë qëtë plotësohen direktivat për liberalizim tëtregut në kuptimin që furnizimin kemi mundurta shesim, por mos të shitet aseti, të ruhetrrjeta, e cili është parakusht esencial përzhvillim nesër”, thotë ai.Sipas Kelmendit edhe strategjia e krijuar prejQeverisë 2005-2015, bazën e ka pasur nëprivatizimin e furnizimit.“Kjo ndërron menjëherë dhe askush nuk poreagon. Nuk reagon askush sepse Masoudie përgatiti dhe nuk iu la zgjidhje tjetër. Këtuideja është i një privatizimi tragjik. Ideatori igjithë kësaj është Masoud Keyan”, theksoiKelmendi.Privatizimi i distribucionit në mënyrën qyshpo bëhet sipas njohësve të energjisë ështëi padobishëm dhe këtu mund të ketë ndikimedhe Keyan.“Edhe në strategji kemi pasur shumëdilema dhe probleme sa i përket distribucionitpër shkak se ne jemi nënshkrues të traktatitpër komunitetin e energjisë dhe sipas traktatitdhe direktivave të BE-së, distribucionit duhettë ndahet nga shërbimet e furnizimit, mirëpome presione të ndryshme dhe me qasjen qëKeyan e ka, është sjellë kjo situatë”, thotë ishministrjae Energjisë dhe Minierave, JustinaShiroka-Pula.Të njëjtën gjë e mendon edhe Fehmi Pajaziti,kryetar i sindikatës së Elektrokosovës.Ai thotë se privatizimi është shumë i papërshtatshëmdhe këtë privatizim në këtë mënyrëMinistrisë së Zhvillimit Ekonomik,në kuadër të së cilës është sektori ienergjisë, kanë thënë se kompaniaqë ka bërë vlerësimin e Kosovës Bthjesht “ka ndarë të gjeturat kryesore”të këtij vlerësimi, por nuk ika dhënë qasje qeverisë në këtëdokument. Këto dokumente sidoqë të jetë kanë një rëndësi tëveçantë në ndërtimin e strategjisëpër sektorin e energjisë. Deputetëtë Kuvendit të Kosovës thonë sepresionet më të mëdha për ta aprovuardokumentin strategjik përsektorin e energjisë në Kuvend ikanë bërë pikërisht këshilltarëtndërkombëtarë. Në disa prononcimepër media edhe vetë ish-ministrjaPula-Shiroka ka folur për një“presion enorm” të këshilltarëvendërkombëtarë në Parlament përkalimin e Strategjisë për Energjinë.Fakti që Qeveria e Kosovëspranon se nuk ka në posedimvlerësime të tilla siç janë ato tëfizibilitetit për termocentralinqysh po ndodh, “mund ta kenë shtyrë vetëmkëshilltarët e jashtëm”.Visar Kelmendi thotë se privatizimi nuknënkupton edhe heqjen e barrës që ka qeveriasa i përket furnizimit me energji elektrike.“Me këtë koncept që po e thonë qeveritëse nuk kemi çfarë të bëjmë dhe po ia shesimme çmim të lirë dikujt (distribucionin), në fundstrategjikisht askush nuk e merr përgjegjësinëpër furnizim, prapë qeveria duhet me e zgjidhproblemin e furnizimit, inkasimin, vjedhjes sëenergjisë, problemin e investimeve në distribuim.Pra edhe nëse krejt e falë, nuk i hiqetpërgjegjësia qeverisë”, mendon Kelmendi.Me këtë privatizim të distribucionit Shiroka-Pula, thotë se qeveria nuk po bën asgjë tjetërvetëm se po e bën një transformim nga njëmonopol shtetëror në atë privat.“Efekti ekonomik do të jetë shumë idëmshëm për konsumatorin dhe zhvilliminekonomik të vendit, sepse zvogëlimi i të gjithahumbjeve do të bëhet me ngritjen e çmimittë energjisë elektrike, ndërsa mos pagesafaturave do të mbetet problem i qeverisë”.Edhe ish-ministrja Pula mendon se e udhëska qenë të privatizohet vetëm furnizimi po joedhe rrjeti. Prandaj, sipas saj, gabim strategjikdo të ishte privatizimi i rrjetit të energjisë i cilido të bëhet monopol i një kompanie privatedhe kjo kompani private do të diktojë çmimin etransitit të energjisë do të kufizojë zhvillimin errjetit në përgjithësi si dhe kërkesat e reja përzhvillimin e pjesëve të caktuara të vendit.“... duhet të shihet kontrata po unë parashikimeti kam të zymta, sepse tash do të vijëderi te shtrenjtimi i rrymës dhe furnizimi nukdo të jetë më i mirë”, thotë Naim Hoxha ngaRiinvest.Kosova B, tregon se sa i përjashtuarështë ekzekutivi nga këshilltarëtndërkombëtar në sektorin eenergjisë. Kryeministri i Kosovësnuk e ka asnjë këshilltar për energjinë,por ata që kanë frekuentuartakimet për këtë sektor thonëse ai thjesht i ka lënë këtë sektorzotit Keyan. Pothuaj se të gjithëekspertët vendor që merren me energjikanë kundërshtuar në vazhdimësizgjidhjet strategjike përenergjinë.Favorizimi i SerbisëVetë Masoud Keyan nuk ka pranuar të flasë për “Preportr”duke thënë se ai thjesht është këshilltar dhe nuk ka psetë flasë. Sido që të jetë një deklarim i vetëm i tij për tërëkëtë kohë është dhënë për portalin JNK, në të cilin ai nëmënyrë indirekte pranon rolin ekzekutiv të tij.“Është e vërtetë se çmimet e energjisë që importohetnë Kosovë ofrohen - në pjesën më të madhe – janë mbiçmimin e tregut (madje edhe gjykuar nga standardet rajonale)”,ka thënë Keyan. “Kjo kryesisht vjen si pasojë e rolitpengues të Serbisë e cila deformon çmimin. KEK’u po shikontë ngrehë këtë temë me Sekretariatin e Komunitetittë Energjetikës në Vjenë - pasi veprimet e Serbisë mundtë jenë duke thyer rregullat e BE’së për energji”, i ka thënëJNK-së, Masoud Keyan.Edhe pse KEK në vazhdimësi premton se do të ndërmarrëmasa për dëmet që I shkaktohen KEK-ut si pasojë einvestimeve të dështuara dhe blerjes së energjisë shumëfishmbi çmimin e tregut, deri më sot nuk ka ndonjë veprimtë tillë.Keyan ka dhënë për JNK një tabelë që, sipas tij, tregonpërmirësimin e performansave të KEK-ut. Përmirësimine performansave, Keyan e sheh në ngritjen e faturimit dhetë inkasimit. Mirëpo, kjo ngritje shpjegohet thjesht dukepasur parasysh se që prej kur Keyan ka ardhur në KEK importimii energjisë është shumëfishuar. Kështu, nga 16,7milionë euro në vitin 2005, importi ka kërcyer për gati trefish,përkatësisht në mbi 45 milionë euro. Pra, këtu nukbëhet fjalë për përmirësim të performansave të KEK-ut,por për shtimin e shpenzimeve të Buxhetit të Kosovës përtë blerë më shumë rrymë. E rrymë më shumë është blerëkryesisht me një çmim shumëfish më të lartë sesa ai i tregut,që sipas Keyan ka ardhur si pasojë e obstruksionevenga Serbia. Pra, këtu thjesht kemi një kontradiktë në argumentimine Keyan duke qenë se obstruksioni nga Serbianuk e ka bërë KEK-un në epokën e Keyan të reduktojë importinnga ky shtet, por përkundrazi, ta shumëfishojë atë.Kosova nuk ka vetëm një linjë të inter-koneksionitndërkombëtar me Serbinë. Ajo ka një të tillë me Malin e Zidhe një tjetër me Maqedoninë, ndërkohë që një e tillë meShqipërinë, e cila për shkak të mundësisë së komplementimittë resurseve shihet me shumë rëndësi, po shtyhettash e sa vite. Zyrtari i KOSST, i cili është i vetmi nga drejtorëte hershëm që ka mbijetuar epokën e Keyan, Fadil Ismaili,nuk ka dhënë informacion mbi atë se sa rrymë blihetnëpërmjet linjës së interkoneksionit me Serbinë se sa melinjat tjera. Në asnjë raport të KOST nuk jepet kjo e dhënë,dhe përgjigjjen në këtë pyetja nuk e ka dhënë asnjë zyrtar.Sido që të jetë, nëse Kosova ka vazhduar për shumë vitetë blejë rrymën me një çmim tre herë nga çmimi i tregut,dhe nëse qëndron konstatimi i Keyan dhënë JNK-së se kyçmim paguhet për shkak të obstruksioneve të Serbisë,atëherë mund të konstatohet që KOSST ka bërë terminimine energjisë kryesisht nëpërmjet linjës së interkoneksionitme Serbinë.Pra, çmimet e importit kanë pasur pak a shumë tënjëjtën shkallë për vite me radhë, duke lënë të kuptohet seSerbia ka qenë kryesisht rruga apo furnizuesi që KEK-udhe KOSST kanë shfrytëzuar. Në pyetjet dërguar KOSSTit,nuk fshihet e dhëna se sa rrymë është transportuar melinjat tjera, por thjesht thuhet se linja me Malin e Zi shkonnë riparim pothuajse çdo vit.Sipas një raportimi të gazetës “Express” në vitin 2008kompania serbe, Rudnap, blinte energjinë elektrike me42,11 euro nga Kosova dhe shiste me 119- 132 euro përmegavat. CEZ-i paguan 41,14 euro, ndërsa “Reatia Energjia”nga 46 -48,2 euro. Kompania çeke, EFT, në bazë tënjë kontrate KEK-u ti shet energjinë elektrike me 42,67 dhe43, 10 euro për megavat, përderisa po nga e njëjta kompani,një megavat e blen 123-128 euro. “Espada” po ashtuçeke ka blerë nga KEK-u energji me nga 41 euro dhe shetme 129.5 euro për megavat. Zvicerania EGL, në kontratate fundit për eksport dhe import ka çmimin më të lirë. Blenme 40,75 euro për megavat dhe e shet 119.7.

8KORRIK 2012 | NR 6GAZETË MUJOREKEK-U,VENDI KURRASËNTË GJITHËAVNI ZOGIANINë asnjë vend nuk bashkohenkrimi i bizneseve, politikanëve,e individëve vendor e ndërkombëtarsi në Korporaten Energjetikee Kosovës – KEK. Aty ndodhëgjithçka. Likuidohen struktura tëtëra ekspertësh nga pozitat që mbajnëpër dekada me radhë nëse nukdëgjojnë këshilltarët dekadentëndërkombëtarë. Aty shihet qartëfotografia e klientelizmit të politikësme tenderët dhjetra milionësh.KEK-u është kompania nëtë cilën për dymbëdhjetë vjet meradhë fjalën e fundit nuk e kanëpasur ata që formalisht kanë udhëhequrme të, por vendimet i kanëmarrë njerëzit që janë ulur nëradhën e dytë të karrigeve, këshilltarëtndërkombëtarë. Ata kanëpasur kompetencat, por jo edhepërgjegjësinë. Ata janë kujdesur qënë sektorin e energjisë në Kosovë tëndodhë gjithçka përveçse të gjindenzgjidhjet.Prokurimet e KEK-ut janë dominuarnga politika edhe vendoreedhe ndërkombëtare dhe kjo shihetnë faktin se dhjetra- miliona eurojanë djegur në mënyrën më bizaretë mundshme. Kompanitë vendoree ndërkombëtare e kanë furnizuarKEK-un me paisje të vjetra, të lyerame bojë të re, të cilat kanë dështuarsapo janë vënë në punë. Këtokompani nuk kanë pësuar asnjëpasojë, asnjë masë nuk është ndërmarrëkundër tyre. Këto kompanikanë vazhduar të marrin tenderëdhjetra milionësh pa iu prishur tymii duhanit.Një kompani ndërkombëtareka akzuar direkt një të afërm tëkryeministrit se ka ndalur termocentraletnga prodhimi për të blerërrymë nga grupi që është identifikuarsi “mafia energjetike e Ballkanit”.Ky kushëriri i kryeministritqë ka udhëhequr prokurime qëi kanë djegur KEK-ut dhjetra- milionaeuro është promovuar në drejtortë gjenerimit, përkatësisht nëzëvendësdrejtor të KEK-ut. Ështëky Njazi Thaçi që për vite me radhëudhëhoqi Zyrën e Prokurimit tëKEK-ut. Këtë zyrë që bleu transformatorine vjetër për tri herë mështrenjtë sesa një i ri, për t’u djegurpër disa orë. Ky është njeriuqë nënshkroi afro 50 milionë eurokontratë me kompaninë shtetëroreserbe “14. Octobar”, ndërkohëqë Serbia me obstruksionet e sajaka ngritë çmimin e importit tëenergjisë Kosovës për tre deri nëpesëfish nga çmimi i tregut.Një tjetër njeriu në KEK nukia di kush fytyren. Masoud Keyan,i angazhuar nga USAID që nga viti2007, sipas menaxherëve të KEKutka qenë zoti i vërtetë i energjisënë Kosovë. Nga intervistat me ishzyrtarëtë KEK-ut, Keyan na delnjë lloj Njazi Thaçi lokal, sado qëndonjëherë në rivalitet me këtë tëfundit, jo për arsye parimore, sa përtë kontrolluar më shumë. Njeriuqë për tërë këto vite ishte ministri ivërtetë i energjisë, sipas njerëzve tëangazhuar në këtë sektor, i ka përcjellurme nga një shqelm të gjithëata që kanë kërkuar të debatohen“këshillat” e tij. Nga ardhja e Keyannë KEK fondet për import tëenergjisë janë shumëfishuar, porai prapë insiston se performancate KEK-ut janë ngritur.Për tërë këto vite, ata që kanëdëmtuar më së shumti sektorine energjisë në Kosovë kanë qenëpikërisht ata që kanë marrë osendikuar direkt vendim-marrjen nëkëtë sektor. Ndryshe nuk shpjegohetfakti se përkundër përparësivetë jashtëzakonshme për zhvillimtë këtij sektori, KEK-u akoma kambetur me të njejtat probleme metë cilat doli menjëherë pas lufte.Ashtu sikur Keyan, edhe drejtorii KOSST, Fadil Ismaili, kanëdenoncuar deklarativisht obstruksionete Serbisë në importine energjisë, por edhe përkundërpremtimeve nuk kanë ndërmarrëasnjë gjë për ta ndryshuar këtë.Kosova ka tri rrugë për importine energjisë. Njëra e lidhë atë meMaqedoninë, njëra me Malin e Zidhe tjetra me Serbinë. Kosova nukka interkoneksion vetëm me Shqipërinë.Deri në vitin 2007 në raportete KOSST, janë dhënë detajese prej cilës rrugë është importuarenergjia. Prej ardhjes së MasoudKeyan, kjo e dhënë nuk jepet nëkëto raporte, por këtë të dhënënuk e jep as KOSST përkundërinsistimeve tona të vazhdueshme.Në rast se bëhet një interpretimlogjik i fenomenit që e fsheh KEKupër publikun, fakti që ne gjithmonëkemi paguar energji meçmim shumëfish më të lartë sesaai i trgut, i bie që shumica e importitështë bërë nëpërmjet Serbisë.Në anën tjetër, kompani serbe,ose të kompani të huaja të lidhurame Serbinë, i kanë shitur mësë shumti energji Kosovës.Të gjithë këta faktorë tregojnëse KEK-u është sabotuar qëllimishtdhe sistematikisht. Sabotimii parë dhe më i madh ka ardhurnga vetë Serbia. Duke e diturvarshmërinë që Kosova ka nga importipër shkak se strukturat udhëheqësetë sektorit të energjisëkanë nënshkruar kontrata kushtëzueseqë kanë obliguar Kosovënpër të importuar, edhe nëse përimport nuk ka nevojë, kompanitëserbe, siç është për shembull “14.Octobar”, i kanë dhënë KEK-utpaisje të papërdorshme nëpërmjetzyrës së prokurimit të prirë ngakushëriri i kryeministrit. Pra, motivii Serbisë për ta sabotuar KEKunështë i qartë. Përveç politik, kymotiv ka qenë vazhdimi i varësisëprej importit.Motivi i ndërkombëtarëve përsabotimin e KEK-ut në anën tjetërka pasur dy anë të medaljes. NjëKEK jofunksional, do të sigurontekontrata milionëshe për “konsulenca”për PA Consulting dhepër Tetra Tech, të dyja të përfaqësuarapër vite me radhë nga i njejtinjeri, Masoud Keyan. Ndërkombëtarëtkanë pasur edhe motivideologjik për ta mbajtur KEKunjofunksional. Ai qëndron nëlogjikën korporatiste të zbatuar nëKosovë nga të huajt që konsistonnë logjikën që çka është në pronësipublike është e dëmshme, e papërspektivë.Sado që ky qëndrimka një kontradiktë të thellë brenda,sepse KEK-u për tërë këto viteka pasur si menaxherë kompaniprivate të huaja dhe asnjëherë nukështë menaxhuar si pronë publike.Motivi i politikës kosovare përta mbajtur KEK-un jofunksional,përveçse ka pasur si bazë marrëdhënienklienteliste të saj me kompaniqë kanë marrë dhjetra- milionanga KEK-u, ka qenë i nxituredhe nga ndërkombëtarët. Atathjesht i janë bindur qëndrimit seKosova nuk mund të menaxhojëvetë me sektorin e energjisë. Energjiae Kosovës potencialisht ështëtepër e rëndësishme për Ballkanpër të qëndruar në duar të shtetittë Kosovës. Kështu, KEK-u, ështëtrajtuar nga të gjithë si një fëmijëpa prind, i cili duhet t’iu shërbejëtë gjithëve deri në vetëmohim.Përrallë nga ato më depresivet tëvëllezërve Grim është KEK-u.OPEN SOCIETY INSTITUTEFondacioni i Kosovës për Shoqëri të HapurKosovo Foundation for Open Society